ěr shí, fú gào dà huì pú sà mó hē sà yán: jīn dāng wèi rǔ shuō yì chéng shēn chà bié xiāng. dì tīng! dì tīng! shàn sī niàn zhī.
爾時，佛告大慧菩薩摩訶薩言：「今當為汝說意成身差別相。諦聽！諦聽！善思念之。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, yì chéng shēn yǒu sān zhǒng. hé zhě wèi sān? wèi rù sān mèi lè yì chéng shēn jué fǎ zì xìng yì chéng shēn zhǒng lèi jù shēng wú zuò xíng yì chéng shēn. zhū xiū xíng zhě rù chū dì yǐ, jiàn cì zhèng dé.
佛言：「大慧，意成身有三種。何者為三？謂入三昧樂意成身、覺法自性意成身、種類俱生無作行意成身。諸修行者入初地已，漸次證得。

dà huì, yún hé rù sān mèi lè yì chéng shēn? wèi sān sì wǔ dì rù yú sān mèi, lí zhǒng zhǒng xīn jì rán bù dòng, xīn hǎi bù qǐ zhuǎn shí bō làng, le jìng xīn xiàn jiē wú suǒ yǒu, shì míng rù sān mèi lè yì chéng shēn.
「大慧，云何入三昧樂意成身？謂三、四、五地入於三昧，離種種心寂然不動，心海不起轉識波浪，了境心現皆無所有，是名入三昧樂意成身。

yún hé jué fǎ zì xìng yì chéng shēn? wèi bā dì zhōng, le fǎ rú huàn jiē wú yǒu xiāng, xīn zhuǎn suǒ yī, zhù rú huàn dìng jí yú sān mèi néng xiàn wú liàng zì zài shén tōng, rú huá kāi fū sù jí rú yì, rú huàn rú mèng rú yǐng rú xiàng, fēi sì dà zào yǔ zào xiāng sì, yī qiè sè xiàng jù zú zhuāng yán, pǔ rù fú shā le zhū fǎ xìng, shì míng jué fǎ zì xìng yì chéng shēn.
「云何覺法自性意成身？謂八地中，了法如幻皆無有相，心轉所依，住如幻定及餘三昧；能現無量自在神通，如華開敷速疾如意，如幻、如夢、如影、如像，非四大造與造相似，一切色相具足莊嚴，普入佛剎了諸法性，是名覺法自性意成身。

yún hé zhǒng lèi jù shēng wú zuò xíng yì chéng shēn? wèi le dá zhū fú zì zhèng fǎ xiāng, shì míng zhǒng lèi jù shēng wú zuò xíng yì chéng shēn.
「云何種類俱生無作行意成身？謂了達諸佛自證法相，是名種類俱生無作行意成身。

dà huì, sān zhǒng shēn xiāng, dāng qín guān chá.
「大慧，三種身相，當勤觀察。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

wǒ dà chéng fēi chéng, fēi shēng yì fēi zì,
「我大乘非乘， 非聲亦非字，

fēi dì fēi jiě tuō, yì fēi wú xiāng jìng.
非諦非解脫， 亦非無相境。

rán chéng mó hē yǎn, sān mó tí zì zài,
然乘摩訶衍， 三摩提自在，

zhǒng zhǒng yì chéng shēn, zì zài huá zhuāng yán.
種種意成身， 自在華莊嚴。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú shì zūn shuō wǔ wú jiān yè. hé zhě wèi wǔ, ruò rén zuò yǐ duò ā bí yù?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如世尊說五無間業。何者為五，若人作已墮阿鼻獄？」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú gào dà huì: wǔ wú jiān zhě, suǒ wèi shā mǔ shā fù shā ā luó hàn pò hé hé sēng huái è nì xīn chū fú shēn xuè.
佛告大慧：「五無間者，所謂殺母、殺父、殺阿羅漢、破和合僧、懷惡逆心出佛身血。

dà huì, hé zhě wèi zhòng shēng mǔ? wèi yǐn shēng ài, yǔ tān xǐ jù, rú mǔ yǎng yù. hé zhě wèi fù? suǒ wèi wú míng, lìng shēng liù chù jù luò zhōng gù. duàn èr gēn běn, míng shā fù mǔ. yún hé shā ā luó hàn? wèi suí mián wèi yuàn rú shǔ dú fā, jiū jìng duàn bǐ, shì gù shuō míng shā ā luó hàn. yún hé pò hé hé sēng? wèi zhū yùn yì xiāng hè hé jī jù, jiū jìng duàn bǐ, míng wèi pò sēng. yún hé ě xīn chū fú shēn xuè? wèi bā shí shēn wàng shēng sī jué, jiàn zì xīn wài zì xiāng gòng xiāng, yǐ sān jiě tuō wú lòu ě xīn, jiū jìng duàn bǐ bā shí shēn fú, míng wèi ě xīn chū fú shēn xuè. dà huì, shì wèi nèi wǔ wú jiān. ruò yǒu zuò zhě, wú jiān jí dé xiàn zhèng shí fǎ.
「大慧，何者為眾生母？謂引生愛，與貪喜俱，如母養育。何者為父？所謂無明，令生六處聚落中故。斷二根本，名殺父、母。云何殺阿羅漢？謂隨眠為怨如鼠毒發，究竟斷彼，是故說名殺阿羅漢。云何破和合僧？謂諸蘊異相和合積聚，究竟斷彼，名為破僧。云何噁心出佛身血？謂八識身妄生思覺，見自心外自相共相，以三解脫無漏噁心，究竟斷彼八識身佛，名為噁心出佛身血。大慧，是為內五無間。若有作者，無間即得現證實法。

fù cì, dà huì, jīn wèi rǔ shuō wài wǔ wú jiān, lìng rǔ jí yú pú sà wén shì yì yǐ, yú wèi lái shì bù shēng yí huò. yún hé wài wǔ wú jiān? wèi yú jiào zhōng suǒ shuō wú jiān. ruò yǒu zuò zhě, yú sān jiě tuō bù néng xiàn zhèng. wéi chú rú lái zhū dà pú sà jí dà shēng wén, jiàn qí yǒu zào wú jiān yè zhě, wèi yù quàn fā lìng qí gǎi guò, yǐ shén tōng lì shì tóng qí shì, xún jí huǐ chú zhèng yú jiě tuō. cǐ jiē huà xiàn, fēi shì shí zào. ruò yǒu shí zào wú jiān yè zhě, zhōng wú xiàn shēn ér dé jiě tuō. wéi chú jué le zì xīn suǒ xiàn shēn zī suǒ zhù, lí wǒ wǒ suǒ fēn bié zhí jiàn, huò yú lái shì yú chù shòu shēng, yù shàn zhī shí, lí fēn bié guò, fāng zhèng jiě tuō.
「複次，大慧，今為汝說外五無間，令汝及余菩薩聞是義已，於未來世不生疑惑。云何外五無間？謂余教中所說無間。若有作者，於三解脫不能現證。唯除如來、諸大菩薩及大聲聞，見其有造無間業者，為欲勸發令其改過，以神通力示同其事，尋即悔除證於解脫。此皆化現，非是實造。若有實造無間業者，終無現身而得解脫。唯除覺了自心所現身資所住，離我、我所分別執見，或於來世余處受生，遇善知識，離分別過，方證解脫。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

tān ài míng wèi mǔ, wú míng zé shì fù,
「貪愛名為母， 無明則是父，

shí le yú jìng jiè, cǐ zé míng wèi fú,
識了於境界， 此則名為佛，

suí mián ā luó hàn, yùn jù hé hé sēng,
隨眠阿羅漢， 蘊聚和合僧，

duàn bǐ wú yú jiān, shì míng wú jiān yè.
斷彼無餘間， 是名無間業。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn wèi wǒ shuō zhū fú tǐ xìng.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願為我說諸佛體性。」

fú yán: dà huì, jué èr wú wǒ, chú èr zhǒng zhàng, lí èr zhǒng sǐ, duàn èr fán nǎo, shì fú tǐ xìng. dà huì, shēng wén yuán jué dé cǐ fǎ yǐ, yì míng wèi fú. wǒ yǐ shì yì, dàn shuō yī chéng.
佛言：「大慧，覺二無我，除二種障，離二種死，斷二煩惱，是佛體性。大慧，聲聞、緣覺得此法已，亦名為佛。我以是義，但說一乘。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

shàn zhī èr wú wǒ, chú èr zhàng èr nǎo,
「善知二無我， 除二障二惱，

jí bù sī yì sǐ, shì gù míng rú lái.
及不思議死， 是故名如來。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú lái yǐ hé mì yì, yú dà zhòng zhōng chàng rú shì yán: wǒ shì guò qù yī qiè zhū fú? jí shuō bǎi qiān běn shēng zhī shì: wǒ yú ěr shí zuò dǐng shēng wáng dà xiàng yīng wǔ yuè guāng miào yǎn, rú shì děng?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如來以何密意，於大眾中唱如是言：『我是過去一切諸佛』？及說百千本生之事：『我於爾時作頂生王、大象、鸚鵡、月光、妙眼』，如是等？」

fú yán: dà huì, rú lái yīng zhèng děng jué, yī sì píng děng mì mì yì gù, yú dà zhòng zhōng zuò rú shì yán: wǒ yú xī shí zuò jū liú sūn fú jū nà hán mù ní fú jiā yè fú.
佛言：「大慧，如來應正等覺，依四平等秘密意故，於大眾中作如是言：『我於昔時作拘留孫佛、拘那含牟尼佛、迦葉佛。』

yún hé wèi sì? suǒ wèi zì píng děng yǔ píng děng shēn píng děng fǎ píng děng.
「云何為四？所謂字平等、語平等、身平等、法平等。

yún hé zì píng děng? wèi wǒ míng fú, yī qiè rú lái yì míng wèi fú, fú míng wú bié, shì wèi zì děng.
「云何字平等？謂我名佛，一切如來亦名為佛，佛名無別，是謂字等。

yún hé yǔ píng děng? wèi wǒ zuò liù shí sì zhǒng fàn yīn shēng yǔ, yī qiè rú lái yì zuò cǐ yǔ, jiā líng pín jiā fàn yīn shēng xìng, bù zēng bù jiǎn, wú yǒu chà bié, shì míng yǔ děng.
「云何語平等？謂我作六十四種梵音聲語，一切如來亦作此語，迦陵頻伽梵音聲性，不增不減，無有差別，是名語等。

yún hé shēn píng děng? wèi wǒ yǔ zhū fú, fǎ shēn sè xiàng jí suí xíng hǎo děng wú chà bié, chú wèi diào fú zhǒng zhǒng zhòng shēng xiàn suí lèi shēn, shì wèi shēn děng.
「云何身平等？謂我與諸佛，法身、色相及隨形好等無差別，除為調伏種種眾生現隨類身，是謂身等。

yún hé fǎ píng děng? wèi wǒ yǔ zhū fú jiē tóng zhèng dé sān shí qī zhǒng pú tí fēn fǎ, shì wèi fǎ děng.
「云何法平等？謂我與諸佛皆同證得三十七種菩提分法，是謂法等。

shì gù rú lái yīng zhèng děng jué, yú dà zhòng zhōng zuò rú shì shuō.
「是故如來應正等覺，於大眾中作如是說。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

jiā yè jū liú sūn, jū nà hán shì wǒ,
「迦葉拘留孫， 拘那含是我，

yī sì píng děng gù, wèi zhū fó zǐ shuō.
依四平等故， 為諸佛子說。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú shì zūn shuō: wǒ yú mǒu yè chéng zuì zhèng jué, nǎi zhì mǒu yè dāng rù niè pán, yú qí zhōng jiān bù shuō yī zì, yì bù yǐ shuō, yì bù dāng shuō, bù shuō shì fú shuō. shì zūn, yī hé mì yì zuò rú shì yǔ?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如世尊說：『我於某夜成最正覺，乃至某夜當入涅槃，於其中間不說一字，亦不已說，亦不當說，』不說是佛說。世尊，依何密意作如是語？」

fú yán: dà huì, yī èr mì fǎ gù zuò rú shì shuō. yún hé èr fǎ? wèi zì zhèng fǎ, jí běn zhù fǎ.
佛言：「大慧，依二密法故作如是說。云何二法？謂自證法，及本住法。

yún hé zì zhèng fǎ? wèi zhū fú suǒ zhèng, wǒ yì tóng zhèng, bù zēng bù jiǎn zhèng zhì suǒ xíng, lí yán shuō xiāng, lí fēn bié xiāng, lí míng zì xiāng.
「云何自證法？謂諸佛所證，我亦同證，不增不減；證智所行，離言說相，離分別相，離名字相。

yún hé běn zhù fǎ? wèi fǎ běn xìng, rú jīn děng zài kuàng, ruò fó chū shì ruò bù chū shì, fǎ zhù fǎ wèi fǎ jiè fǎ xìng jiē xī cháng zhù. dà huì, pì rú yǒu rén xíng kuàng yě zhōng, jiàn xiàng gǔ chéng píng tǎn jiù dào, jí biàn suí rù zhǐ xī yóu xì. dà huì, yú rǔ yì yún hé? bǐ zuò shì dào jí yǐ chéng zhōng zhǒng zhǒng wù yé?
「云何本住法？謂法本性，如金等在礦，若佛出世、若不出世，法住、法位、法界、法性皆悉常住。大慧，譬如有人行曠野中，見向古城平坦舊道，即便隨入止息遊戲。大慧，於汝意云何？彼作是道及以城中種種物耶？」

bái yán: bù yě.
白言：「不也。」

fú yán: dà huì, wǒ jí zhū fú suǒ zhèng zhēn rú, cháng zhù fǎ xìng yì fù rú shì. shì gù shuō yán: shǐ cóng chéng fó nǎi zhì niè pán, yú qí zhōng jiān bù shuō yī zì, yì bù yǐ shuō, yì bù dāng shuō.
佛言：「大慧，我及諸佛所證真如，常住法性亦復如是。是故說言：『始從成佛乃至涅槃，於其中間不說一字，亦不已說，亦不當說。』」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

mǒu yè chéng zhèng jué, mǒu yè bān niè pán,
「某夜成正覺， 某夜般涅槃，

yú cǐ èr zhōng jiān, wǒ dōu wú suǒ shuō.
於此二中間， 我都無所說。

zì zhèng běn zhù fǎ, gù zuò shì mì yǔ,
自證本住法， 故作是密語，

wǒ jí zhū rú lái, wú yǒu shǎo chà bié.
我及諸如來， 無有少差別。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn shuō yī qiè fǎ yǒu wú xiāng. lìng wǒ jí zhū pú sà mó hē sà lí cǐ xiāng, jí dé ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願說一切法有無相。令我及諸菩薩摩訶薩離此相，疾得阿耨多羅三藐三菩提。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, shì jiān zhòng shēng duō duò èr jiàn, wèi yǒu jiàn wú jiàn duò èr jiàn gù, fēi chū chū xiǎng.
佛言：「大慧，世間眾生多墮二見，謂有見、無見；墮二見故，非出出想。

yún hé yǒu jiàn? wèi shí yǒu yīn yuán ér shēng zhū fǎ, fēi bù shí yǒu shí yǒu zhū fǎ cóng yīn yuán shēng, fēi wú fǎ shēng. dà huì, rú shì shuō zhě, zé shuō wú yīn.
「云何有見？謂實有因緣而生諸法，非不實有；實有諸法從因緣生，非無法生。大慧，如是說者，則說無因。

yún hé wú jiàn? wèi zhī shòu tān chēn chī yǐ, ér wàng jì yán wú. dà huì, jí bǐ fēn bié yǒu xiāng, ér bù shòu zhū fǎ yǒu fù yǒu zhī zhū rú lái shēng wén yuán jué wú tān chēn chī xìng, ér jì wèi fēi yǒu. cǐ zhōng shuí wèi huài zhě?
「云何無見？謂知受貪瞋痴已，而妄計言無。大慧，及彼分別有相，而不受諸法有；復有知諸如來、聲聞、緣覺無貪瞋痴性，而計為非有。此中誰為壞者？」

dà huì bái yán: wèi yǒu tān chēn chī xìng, hòu qǔ yú wú, míng wèi huài zhě.
大慧白言：「謂有貪瞋痴性，後取於無，名為壞者。」

fú yán: shàn zāi! rǔ jiě wǒ wèn. cǐ rén fēi zhǐ wú tān chēn chī míng wèi huài zhě, yì huài rú lái shēng wén yuán jué. hé yǐ gù? fán nǎo nèi wài bù kě dé gù, tǐ xìng fēi yì fēi bù yì gù. dà huì, tān chēn chī xìng, ruò nèi ruò wài jiē bù kě dé, wú tǐ xìng gù, wú kě qǔ gù shēng wén yuán jué jí yǐ rú lái běn xìng jiě tuō, wú yǒu néng fù jí fù yīn gù. dà huì, ruò yǒu néng fù jí yǐ fù yīn, zé yǒu suǒ fù zuò rú shì shuō, míng wèi huài zhě. shì wèi wú yǒu xiāng.
佛言：「善哉！汝解我問。此人非止無貪瞋痴名為壞者，亦壞如來、聲聞、緣覺。何以故？煩惱內外不可得故，體性非異非不異故。大慧，貪瞋痴性，若內若外皆不可得，無體性故，無可取故；聲聞、緣覺及以如來本性解脫，無有能縛及縛因故。大慧，若有能縛及以縛因，則有所縛；作如是說，名為壞者。是為無有相。

wǒ yī cǐ yì mì yì ér shuō: níng qǐ wǒ jiàn rú xū mí shān, bù qǐ kōng jiàn huái zēng shàng màn. ruò qǐ cǐ jiàn míng wèi huài zhě, duò zì gòng jiàn lè yù zhī zhōng, bù liǎo zhū fǎ wéi xīn suǒ xiàn, yǐ bù liǎo gù jiàn yǒu wài fǎ shā nà wú cháng zhǎn zhuǎn chà bié yùn jiè chù xiāng, xiāng xù liú zhuǎn qǐ yǐ hái miè, xū wàng fēn bié lí wén zì xiāng, yì chéng huài zhě.
「我依此義密意而說：寧起我見如須彌山，不起空見懷增上慢。若起此見名為壞者，墮自共見樂欲之中，不了諸法唯心所現，以不了故見有外法剎那無常展轉差別蘊界處相，相續流轉起已還滅，虛妄分別離文字相，亦成壞者。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

yǒu wú shì èr biān, nǎi zhì xīn suǒ xíng,
「有無是二邊， 乃至心所行，

jìng chú bǐ suǒ xíng, píng děng xīn jì miè.
淨除彼所行， 平等心寂滅。

bù qǔ yú jìng jiè, fēi miè wú suǒ yǒu,
不取於境界， 非滅無所有，

yǒu zhēn rú miào wù, rú zhū shèng suǒ xíng.
有真如妙物， 如諸聖所行。

běn wú ér yǒu shēng, shēng yǐ ér fù miè,
本無而有生， 生已而復滅，

yīn yuán yǒu jí wú, bǐ fēi zhù wǒ fǎ.
因緣有及無， 彼非住我法。

fēi wài dào fēi fú, fēi wǒ fēi yú zhòng,
非外道非佛， 非我非餘眾，

néng yǐ yuán chéng yǒu, yún hé ér dé wú?
能以緣成有， 云何而得無？

shuí yǐ yuán chéng yǒu, ér fù dé yán wú?
誰以緣成有， 而復得言無？

è jiàn shuō wèi shēng, wàng xiǎng jì yǒu wú.
惡見說為生， 妄想計有無。

ruò zhī wú suǒ shēng, yì fù wú suǒ miè,
若知無所生， 亦復無所滅，

guān shì xī kōng jì, yǒu wú èr jù lí.
觀世悉空寂， 有無二俱離。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù qǐng fú yán: shì zūn, wéi yuàn wèi shuō zōng qù zhī xiāng. lìng wǒ jí zhū pú sà mó hē sà shàn dá cǐ yì, bù suí yī qiè zhòng xié wàng jiě, jí dé ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復請佛言：「世尊，惟願為說宗趣之相。令我及諸菩薩摩訶薩善達此義，不隨一切眾邪妄解，疾得阿耨多羅三藐三菩提。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, yī qiè èr chéng jí zhū pú sà, yǒu èr zhǒng zōng fǎ xiāng. hé děng wèi èr? wèi zōng qù fǎ xiāng yán shuō fǎ xiāng.
佛言：「大慧，一切二乘及諸菩薩，有二種宗法相。何等為二？謂宗趣法相、言說法相。

zōng qù fǎ xiāng zhě, wèi zì suǒ zhèng shū shèng zhī xiāng, lí yú wén zì yǔ yán fēn bié, rù wú lòu jiè chéng zì dì xíng, chāo guò yī qiè bù zhèng sī jué, fú mó wài dào, shēng zhì huì guāng, shì míng zōng qù fǎ xiāng.
「宗趣法相者，謂自所證殊勝之相，離於文字語言分別，入無漏界成自地行，超過一切不正思覺，伏魔外道，生智慧光，是名宗趣法相。

yán shuō fǎ xiāng zhě, wèi shuō jiǔ bù zhǒng zhǒng jiào fǎ, lí yú yī yì yǒu wú děng xiāng, yǐ qiǎo fāng biàn suí zhòng shēng xīn lìng rù cǐ fǎ, shì míng yán shuō fǎ xiāng.
「言說法相者，謂說九部種種教法，離於一異、有無等相，以巧方便隨眾生心令入此法，是名言說法相。

rǔ jí zhū pú sà, dāng qín xiū xué.
「汝及諸菩薩，當勤修學。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

zōng qù yǔ yán shuō, zì zhèng jí jiào fǎ,
「宗趣與言說， 自證及教法，

ruò néng shàn zhī jiàn, bù suí tā wàng jiě.
若能善知見， 不隨他妄解。

rú yú suǒ fēn bié, fēi shì zhēn shí xiāng,
如愚所分別， 非是真實相，

bǐ qǐ bù qiú dù, wú fǎ ér kě dé!
彼豈不求度， 無法而可得！

guān chá zhū yǒu wèi, shēng miè děng xiāng xù,
觀察諸有為， 生滅等相續，

zēng zhǎng yú èr jiàn, diān dào wú suǒ zhī.
增長於二見， 顛倒無所知。

niè pán lí xīn yì, wéi cǐ yī fǎ shí,
涅槃離心意， 唯此一法實，

guān shì xī xū wàng, rú huàn mèng bā jiāo.
觀世悉虛妄， 如幻夢芭蕉。

wú yǒu tān huì chī, yì fù wú yǒu rén,
無有貪恚痴， 亦復無有人，

cóng ài shēng zhū yùn, rú mèng zhī suǒ jiàn.
從愛生諸蘊， 如夢之所見。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn wèi wǒ shuō xū wàng fēn bié xiāng. cǐ xū wàng fēn bié, yún hé ér shēng? shì hé ér shēng? yīn hé ér shēng? shuí zhī suǒ shēng? hé gù míng wèi xū wàng fēn bié?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願為我說虛妄分別相。此虛妄分別，云何而生？是何而生？因何而生？誰之所生？何故名為虛妄分別？」

fú yán: dà huì, shàn zāi! shàn zāi! rǔ wèi āi mǐn shì jiān tiān rén ér wèn cǐ yì, duō suǒ lì yì, duō suǒ ān lè. dì tīng! dì tīng! shàn sī niàn zhī, dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「大慧，善哉！善哉！汝為哀愍世間天人而問此義，多所利益，多所安樂。諦聽！諦聽！善思念之，當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, yī qiè zhòng shēng yú zhǒng zhǒng jìng, bù néng le dá zì xīn suǒ xiàn, jì néng suǒ qǔ xū wàng zhí zhe, qǐ zhū fēn bié duò yǒu wú jiàn, zēng zhǎng wài dào wàng jiàn xí qì, xīn xīn suǒ fǎ xiāng yīng qǐ shí, zhí yǒu wài yì zhǒng zhǒng kě dé, jì zhe yú wǒ jí yǐ wǒ suǒ, shì gù míng wèi xū wàng fēn bié.
佛言：「大慧，一切眾生於種種境，不能了達自心所現，計能所取虛妄執著，起諸分別墮有無見，增長外道妄見習氣，心心所法相應起時，執有外義種種可得，計著於我及以我所，是故名為虛妄分別。」

dà huì bái yán: ruò rú shì zhě, wài zhǒng zhǒng yì, xìng lí yǒu wú, qǐ zhū jiàn xiāng. shì zūn, dì yī yì dì yì fù rú shì, lí zhū gēn liàng zōng yīn pì yù. shì zūn, hé gù yú zhǒng zhǒng yì yán qǐ fēn bié, dì yī yì zhōng bù yán qǐ yé? jiāng wú shì zūn suǒ yán guāi lǐ, yī chù yán qǐ, yī bù yán gù? shì zūn yòu shuō xū wàng fēn bié duò yǒu wú jiàn. pì rú huàn shì zhǒng zhǒng fēi shí, fēn bié yì ěr yǒu wú xiāng lí, yún hé ér shuō duò èr jiàn yé? cǐ shuō qǐ bù duò yú shì jiàn?
大慧白言：「若如是者，外種種義，性離有無，起諸見相。世尊，第一義諦亦復如是，離諸根量宗因譬喻。世尊，何故於種種義言起分別，第一義中不言起耶？將無世尊所言乖理，一處言起，一不言故？世尊又說虛妄分別墮有無見。譬如幻事種種非實，分別亦爾有無相離，云何而說墮二見耶？此說豈不墮於世見？」

fú yán: dà huì, fēn bié bù shēng bù miè. hé yǐ gù? bù qǐ yǒu wú fēn bié xiāng gù, suǒ jiàn wài fǎ jiē wú yǒu gù, le wéi zì xīn zhī suǒ xiàn gù. dàn yǐ yú fū fēn bié zì xīn zhǒng zhǒng zhū fǎ, zhe zhǒng zhǒng xiāng, ér zuò shì shuō. lìng zhī suǒ jiàn jiē shì zì xīn, duàn wǒ wǒ suǒ yī qiè jiàn zhe, lí zuò suǒ zuò zhū è yīn yuán, jué wéi xīn gù zhuǎn qí yì lè, shàn míng zhū dì, rù fú jìng jiè, shě wǔ fǎ zì xìng zhū fēn bié jiàn. shì gù wǒ shuō xū wàng fēn bié, zhí zhe zhǒng zhǒng zì xīn suǒ xiàn, zhū jìng jiè shēng rú shí le zhī, zé dé jiě tuō.
佛言：「大慧，分別不生不滅。何以故？不起有無分別相故，所見外法皆無有故，了唯自心之所現故。但以愚夫分別自心種種諸法，著種種相，而作是說。令知所見皆是自心，斷我、我所一切見著，離作所作諸惡因緣，覺唯心故轉其意樂，善明諸地，入佛境界，舍五法、自性諸分別見。是故我說虛妄分別，執著種種自心所現，諸境界生；如實了知，則得解脫。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

zhū yīn jí yǔ yuán, cóng cǐ shēng shì jiān,
「諸因及與緣， 從此生世間，

yǔ sì jù xiāng yīng, bù zhī yú wǒ fǎ.
與四句相應， 不知於我法。

shì fēi yǒu wú shēng, yì fēi jù bù jù,
世非有無生， 亦非俱不俱，

yún hé zhū yú fū, fēn bié yīn yuán qǐ?
云何諸愚夫， 分別因緣起？

fēi yǒu yì fēi wú, yì fù fēi yǒu wú,
非有亦非無， 亦復非有無，

rú shì guān shì jiān, xīn zhuǎn zhèng wú wǒ.
如是觀世間， 心轉證無我。

yī qiè fǎ bù shēng, yǐ cóng yuán shēng gù,
一切法不生， 以從緣生故，

zhū yuán zhī suǒ zuò, suǒ zuò fǎ fēi shēng.
諸緣之所作， 所作法非生。

guǒ bù zì shēng guǒ, yǒu èr guǒ shī gù,
果不自生果， 有二果失故，

wú yǒu èr guǒ gù, fēi yǒu xìng kě dé.
無有二果故， 非有性可得。

guān zhū yǒu wèi fǎ, lí néng yuán suǒ yuán,
觀諸有為法， 離能緣所緣，

jué dìng wéi shì xīn, gù wǒ shuō xīn liàng.
決定唯是心， 故我說心量。

liàng zhī zì xìng chù, yuán fǎ èr jù lí,
量之自性處， 緣法二俱離，

jiū jìng miào jìng shì, wǒ shuō míng xīn liàng.
究竟妙淨事， 我說名心量。

shī shè jiǎ míng wǒ, ér shí bù kě dé,
施設假名我， 而實不可得，

zhū yùn yùn jiǎ míng, yì jiē wú shí shì.
諸蘊蘊假名， 亦皆無實事。

yǒu sì zhǒng píng děng, xiāng yīn jí suǒ shēng,
有四種平等， 相因及所生，

wú wǒ wèi dì sì, xiū xíng zhě guān chá.
無我為第四， 修行者觀察。

lí yī qiè zhū jiàn, jí néng suǒ fēn bié,
離一切諸見， 及能所分別，

wú dé yì wú shēng, wǒ shuō shì xīn liàng.
無得亦無生， 我說是心量。

fēi yǒu yì fēi wú, yǒu wú èr jù lí,
非有亦非無， 有無二俱離，

rú shì xīn yì lí, wǒ shuō shì xīn liàng.
如是心亦離， 我說是心量。

zhēn rú kōng shí jì, niè pán jí fǎ jiè,
真如空實際， 涅槃及法界，

zhǒng zhǒng yì chéng shēn, wǒ shuō shì xīn liàng.
種種意成身， 我說是心量。

wàng xiǎng xí qì fù, zhǒng zhǒng cóng xīn shēng,
妄想習氣縛， 種種從心生，

zhòng shēng jiàn wèi wài, wǒ shuō shì xīn liàng.
眾生見為外， 我說是心量。

wài suǒ jiàn fēi yǒu, ér xīn zhǒng zhǒng xiàn,
外所見非有， 而心種種現，

shēn zī jí suǒ zhù, wǒ shuō shì xīn liàng.
身資及所住， 我說是心量。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú lái shuō yán: rú wǒ suǒ shuō, rǔ jí zhū pú sà, bù yīng yī yǔ ér qǔ qí yì. shì zūn, hé gù bù yīng yī yǔ qǔ yì? yún hé wèi yǔ? yún hé wèi yì?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如來說言：『如我所說，汝及諸菩薩，不應依語而取其義。』世尊，何故不應依語取義？云何為語？云何為義？」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, yǔ zhě, suǒ wèi fēn bié xí qì ér wèi qí yīn, yī yú hóu shé chún è chǐ fǔ ér chū zhǒng zhǒng yīn shēng wén zì, xiāng duì tán shuō, shì míng wèi yǔ.
佛言：「大慧，語者，所謂分別習氣而為其因，依於喉、舌、唇、齶、齒、輔而出種種音聲文字，相對談說，是名為語。

yún hé wèi yì? pú sà mó hē sà zhù dú yī jìng chù, yǐ wén sī xiū huì, sī wéi guān chá xiàng niè pán dào zì zhì jìng jiè, zhuǎn zhū xí qì, xíng yú zhū dì zhǒng zhǒng xíng xiāng, shì míng wèi yì.
「云何為義？菩薩摩訶薩住獨一靜處，以聞思修慧，思惟觀察向涅槃道自智境界，轉諸習氣，行於諸地種種行相，是名為義。

fù cì, dà huì, pú sà mó hē sà shàn yú yǔ yì, zhī yǔ yǔ yì bù yī bù yì, yì zhī yǔ yǔ yì fù rú shì. ruò yì yì yǔ, zé bù yīng yīn yǔ ér xiǎn yú yì ér yīn yǔ jiàn yì, rú dēng zhào sè. dà huì, pì rú yǒu rén chí dēng zhào wù, zhī cǐ wù rú shì, zài rú shì chù pú sà mó hē sà yì fù rú shì, yīn yǔ yán dēng, rù lí yán shuō zì zhèng jìng jiè.
「複次，大慧，菩薩摩訶薩善於語義，知語與義不一不異，義之與語亦復如是。若義異語，則不應因語而顯於義；而因語見義，如燈照色。大慧，譬如有人持燈照物，知此物如是，在如是處；菩薩摩訶薩亦復如是，因語言燈，入離言說自證境界。

fù cì, dà huì, ruò yǒu yú bù shēng bù miè zì xìng niè pán, sān shèng yī chéng, wǔ fǎ zhū xīn zì xìng děng zhōng, rú yán qǔ yì, zé duò jiàn lì jí fěi bàng jiàn, yǐ yì yú bǐ qǐ fēn bié gù. rú jiàn huàn shì jì yǐ wèi shí, shì yú fū jiàn, fēi xián shèng yě.
「複次，大慧，若有於不生不滅、自性涅槃，三乘、一乘，五法、諸心自性等中，如言取義，則墮建立及誹謗見，以異於彼起分別故。如見幻事計以為實，是愚夫見，非賢聖也。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

ruò suí yán qǔ yì, jiàn lì yú zhū fǎ,
「若隨言取義， 建立於諸法，

yǐ bǐ jiàn lì gù, sǐ duò dì yù zhōng.
以彼建立故， 死墮地獄中。

yùn zhōng wú yǒu wǒ, fēi yùn jí shì wǒ,
蘊中無有我， 非蘊即是我，

bù rú bǐ fēn bié, yì fù fēi wú yǒu.
不如彼分別， 亦復非無有。

rú yú suǒ fēn bié, yī qiè jiē yǒu xìng,
如愚所分別， 一切皆有性，

ruò rú bǐ suǒ jiàn, jiē yīng jiàn zhēn shí.
若如彼所見， 皆應見真實。

yī qiè rǎn jìng fǎ, xī jiē wú tǐ xìng,
一切染淨法， 悉皆無體性，

bù rú bǐ suǒ jiàn, yì fēi wú suǒ yǒu.
不如彼所見， 亦非無所有。

fù cì, dà huì, wǒ dāng wèi rǔ shuō zhì shí xiāng. rǔ jí zhū pú sà mó hē sà, ruò shàn le zhī zhì shí zhī xiāng, zé néng jí dé ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí.
「複次，大慧，我當為汝說智、識相。汝及諸菩薩摩訶薩，若善了知智、識之相，則能疾得阿耨多羅三藐三菩提。

dà huì, zhì yǒu sān zhǒng, wèi shì jiān zhì chū shì jiān zhì chū shì jiān shàng shàng zhì. yún hé shì jiān zhì? wèi yī qiè wài dào fán yú jì yǒu wú fǎ. yún hé chū shì jiān zhì? wèi yī qiè èr chéng zhe zì gòng xiāng. yún hé chū shì jiān shàng shàng zhì? wèi zhū fú pú sà guān yī qiè fǎ jiē wú yǒu xiāng, bù shēng bù miè, fēi yǒu fēi wú, zhèng fǎ wú wǒ, rù rú lái dì.
「大慧，智有三種，謂世間智、出世間智、出世間上上智。云何世間智？謂一切外道凡愚計有無法。云何出世間智？謂一切二乘著自共相。云何出世間上上智？謂諸佛、菩薩觀一切法皆無有相，不生不滅，非有非無，證法無我，入如來地。

dà huì, fù yǒu sān zhǒng zhì, wèi zhī zì xiāng gòng xiāng zhì zhī shēng miè zhì zhī bù shēng bù miè zhì. fù cì, dà huì, shēng miè shì shí, bù shēng miè shì zhì duò xiāng wú xiāng jí yǐ yǒu wú zhǒng zhǒng xiāng yīn shì shí, lí xiāng wú xiāng jí yǒu wú yīn shì zhì yǒu jī jí xiāng shì shí, wú jī jí xiāng shì zhì zhe jìng jiè xiāng shì shí, bù zhe jìng jiè xiāng shì zhì sān hé hé xiāng yīng shēng shì shí, wú ài xiāng yīng zì xìng xiāng shì zhì yǒu de xiāng shì shí, wú dé xiāng shì zhì. zhèng zì shèng zhì suǒ xíng jìng jiè, rú shuǐ zhōng yuè, bù rù bù chū gù.
「大慧，復有三種智，謂知自相共相智、知生滅智、知不生不滅智。複次，大慧，生滅是識，不生滅是智；墮相無相及以有無種種相因是識，離相無相及有無因是智；有積集相是識，無積集相是智；著境界相是識，不著境界相是智；三和合相應生是識，無礙相應自性相是智；有得相是識，無得相是智。證自聖智所行境界，如水中月，不入不出故。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

cǎi jí yè wèi xīn, guān chá fǎ wèi zhì,
「採集業為心， 觀察法為智，

huì néng zhèng wú xiāng, dǎi zì zài wēi guāng.
慧能證無相， 逮自在威光。

jìng jiè fù wèi xīn, jué xiǎng shēng wèi zhì,
境界縛為心， 覺想生為智，

wú xiāng jí zēng shèng, zhì huì yú zhōng qǐ.
無相及增勝， 智慧於中起。

xīn yì jí yǔ shí, lí zhū fēn bié xiǎng,
心意及與識， 離諸分別想，

dé wú fēn bié fǎ, fó zǐ fēi shēng wén.
得無分別法， 佛子非聲聞。

jì miè shū shèng rěn, rú lái qīng jìng zhì,
寂滅殊勝忍， 如來清淨智，

shēng yú shàn shèng yì, yuǎn lí zhū suǒ xíng.
生於善勝義， 遠離諸所行。

wǒ yǒu sān zhǒng zhì, shèng zhě néng míng zhào,
我有三種智， 聖者能明照，

fēn bié yú zhū xiāng, kāi shì yī qiè fǎ.
分別於諸相， 開示一切法。

wǒ zhì lí zhū xiāng, chāo guò yú èr chéng,
我智離諸相， 超過於二乘，

yǐ zhū shēng wén děng, zhí zhe zhū fǎ yǒu.
以諸聲聞等， 執著諸法有。

rú lái zhì wú gòu, le dá wéi xīn gù.
如來智無垢， 了達唯心故。」

fù cì, dà huì, zhū wài dào yǒu jiǔ zhǒng zhuǎn biàn jiàn, suǒ wèi xíng zhuǎn biàn xiāng zhuǎn biàn yīn zhuǎn biàn xiāng yīng zhuǎn biàn jiàn zhuǎn biàn shēng zhuǎn biàn wù zhuǎn biàn yuán míng liǎo zhuǎn biàn suǒ zuò míng liǎo zhuǎn biàn, shì wèi jiǔ. yī qiè wài dào yīn shì jiàn gù, qǐ yǒu wú zhuǎn biàn lùn. cǐ zhōng xíng zhuǎn biàn zhě, wèi xíng bié yì jiàn. pì rú yǐ jīn zuò zhuāng yán jù, huán chuàn yīng luò zhǒng zhǒng bù tóng, xíng zhuàng yǒu shū, jīn tǐ wú yì yī qiè fǎ biàn yì fù rú shì. zhū yú wài dào zhǒng zhǒng jì zhe, jiē fēi rú shì yì fēi bié yì, dàn fēn bié gù. yī qiè zhuǎn biàn rú shì yīng zhī, pì rú rǔ lào jiǔ guǒ děng shú. wài dào yán cǐ jiē yǒu zhuǎn biàn, ér shí wú yǒu. ruò yǒu ruò wú, zì xīn suǒ jiàn, wú wài wù gù. rú cǐ jiē shì yú mí fán fū, cóng zì fēn bié xí qì ér qǐ, shí wú yī fǎ ruò shēng ruò miè rú yīn huàn mèng suǒ jiàn zhū sè, rú shí nǚ ér shuō yǒu shēng sǐ.
「複次，大慧，諸外道有九種轉變見，所謂形轉變、相轉變、因轉變、相應轉變、見轉變、生轉變、物轉變、緣明了轉變、所作明了轉變，是為九。一切外道因是見故，起有無轉變論。此中形轉變者，謂形別異見。譬如以金作莊嚴具，環釧瓔珞種種不同，形狀有殊，金體無易；一切法變亦復如是。諸餘外道種種計著，皆非如是亦非別異，但分別故。一切轉變如是應知，譬如乳酪酒果等熟。外道言此皆有轉變，而實無有。若有若無，自心所見，無外物故。如此皆是愚迷凡夫，從自分別習氣而起，實無一法若生若滅；如因幻夢所見諸色，如石女兒說有生死。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

xíng chù shí zhuǎn biàn, dà zhǒng jí zhū gēn,
「形處時轉變， 大種及諸根，

zhōng yǒu jiàn cì shēng, wàng xiǎng fēi míng zhì.
中有漸次生， 妄想非明智。

zhū fú bù fēn bié, yuán qǐ jí shì jiān,
諸佛不分別， 緣起及世間，

dàn zhū yuán shì jiān, rú gān tà pó chéng.
但諸緣世間， 如乾闥婆城。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, wéi yuàn rú lái, wèi wǒ jiě shuō yú yī qiè fǎ shēn mì yì jí jiě yì xiāng. lìng wǒ jí zhū pú sà mó hē sà shàn zhī cǐ fǎ, bù duò rú yán qǔ yì shēn mì zhí zhe, lí wén zì yǔ yán xū wàng fēn bié pǔ rù yī qiè zhū fú guó tǔ, lì tōng zì zài, zǒng chí suǒ yìn, jué huì shàn zhù shí wú jǐn yuàn, yǐ wú gōng yòng zhǒng zhǒng biàn xiàn, guāng míng zhào yào. rú rì yuè mó ní dì shuǐ huǒ fēng, zhù yú zhū dì lí fēn bié jiàn, zhī yī qiè fǎ rú huàn rú mèng, rù rú lái wèi pǔ huà zhòng shēng, lìng zhī zhū fǎ xū wàng bù shí, lí yǒu wú pǐn, duàn shēng miè zhí, bù zhe yán shuō, lìng zhuǎn suǒ yī.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，惟願如來，為我解說於一切法深密義及解義相。令我及諸菩薩摩訶薩善知此法，不墮如言取義深密執著，離文字語言虛妄分別；普入一切諸佛國土，力通自在，總持所印，覺慧善住十無盡願，以無功用種種變現，光明照曜。如日月、摩尼、地水火風，住於諸地離分別見，知一切法如幻如夢，入如來位；普化眾生，令知諸法虛妄不實，離有無品，斷生滅執，不著言說，令轉所依。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō. dà huì, yú yī qiè fǎ, rú yán qǔ yì, zhí zhe shēn mì, qí shù wú liàng. suǒ wèi xiāng zhí zhe yuán zhí zhe yǒu fēi yǒu zhí zhe shēng fēi shēng zhí zhe miè fēi miè zhí zhe chéng fēi chéng zhí zhe wèi wú wèi zhí zhe dì dì zì xiāng zhí zhe zì fēn bié xiàn zhèng zhí zhe wài dào zōng yǒu wú pǐn zhí zhe sān shèng yī chéng zhí zhe.
佛言：「諦聽！當為汝說。大慧，於一切法，如言取義，執著深密，其數無量。所謂相執著、緣執著、有非有執著、生非生執著、滅非滅執著、乘非乘執著、為無為執著、地地自相執著、自分別現證執著、外道宗有無品執著、三乘一乘執著。

dà huì, cǐ děng mì zhí yǒu wú liàng zhǒng, jiē shì fán yú zì fēn bié zhí ér mì zhí zhe. cǐ zhū fēn bié rú cán zuò jiǎn, yǐ wàng xiǎng sī zì chán chán tā, zhí zhe yǒu wú yù lè jiān mì. dà huì, cǐ zhōng shí wú mì fēi mì xiāng. yǐ pú sà mó hē sà jiàn yī qiè fǎ zhù jì jìng gù, wú fēn bié gù. ruò le zhū fǎ wéi xīn suǒ jiàn, wú yǒu wài wù, jiē tóng wú xiāng suí shùn guān chá, yú ruò yǒu ruò wú fēn bié mì zhí xī jiàn jì jìng, shì gù wú yǒu mì fēi mì xiāng. dà huì, cǐ zhōng wú fù, yì wú yǒu jiě bù liǎo shí zhě, jiàn fù jiě ěr! hé yǐ gù? yī qiè zhū fǎ ruò yǒu ruò wú, qiú qí tǐ xìng bù kě dé gù.
「大慧，此等密執有無量種，皆是凡愚自分別執而密執著。此諸分別如蠶作繭，以妄想絲自纏纏他，執著有無欲樂堅密。大慧，此中實無密非密相。以菩薩摩訶薩見一切法住寂靜故，無分別故。若了諸法唯心所見，無有外物，皆同無相；隨順觀察，於若有若無分別密執悉見寂靜，是故無有密非密相。大慧，此中無縛，亦無有解；不了實者，見縛解耳！何以故？一切諸法若有若無，求其體性不可得故。

fù cì, dà huì, yú chī fán fū yǒu sān zhǒng mì fù, wèi tān huì chī, jí ài lái shēng, yǔ tān xǐ jù. yǐ cǐ mì fù, lìng zhū zhòng shēng xù shēng wǔ qù mì fù ruò duàn, shì zé wú yǒu mì fēi mì xiāng.
「複次，大慧，愚痴凡夫有三種密縛，謂貪恚痴，及愛來生，與貪喜俱。以此密縛，令諸眾生續生五趣；密縛若斷，是則無有密非密相。

fù cì, dà huì, ruò yǒu zhí zhe sān hé hé yuán, zhū shí mì fù cì dì ér qǐ, yǒu zhí zhe gù zé yǒu mì fù. ruò jiàn sān jiě tuō, lí sān hé hé shí, yī qiè zhū mì jiē xī bù shēng.
「複次，大慧，若有執著三和合緣，諸識密縛次第而起，有執著故則有密縛。若見三解脫，離三和合識，一切諸密皆悉不生。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

bù shí wàng fēn bié, shì míng wèi mì xiāng,
「不實妄分別， 是名為密相，

ruò néng rú shí zhī, zhū mì wǎng jiē duàn.
若能如實知， 諸密網皆斷。

fán yú bù néng le, suí yán ér qǔ yì,
凡愚不能了， 隨言而取義，

pì rú cán chù jiǎn, wàng xiǎng zì chán fù.
譬如蠶處繭， 妄想自纏縛。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú shì zūn shuō: yóu zhǒng zhǒng xīn fēn bié zhū fǎ, fēi zhū fǎ yǒu zì xìng, cǐ dàn wàng jì ěr! shì zūn, ruò dàn wàng jì, wú zhū fǎ zhě, rǎn jìng zhū fǎ jiāng wú xī huài?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如世尊說：『由種種心分別諸法，非諸法有自性，此但妄計耳！』世尊，若但妄計，無諸法者，染淨諸法將無悉壞？」

fú yán: dà huì, rú shì, rú shì, rú rǔ suǒ shuō. yī qiè fán yú fēn bié zhū fǎ, ér zhū fǎ xìng fēi rú shì yǒu, cǐ dàn wàng zhí wú yǒu xìng xiāng. rán zhū shèng zhě yǐ shèng huì yǎn, rú shí zhī jiàn yǒu zhū fǎ zì xìng.
佛言：「大慧，如是，如是，如汝所說。一切凡愚分別諸法，而諸法性非如是有，此但妄執無有性相。然諸聖者以聖慧眼，如實知見有諸法自性。」

dà huì bái yán: ruò zhū shèng rén yǐ shèng huì yǎn jiàn yǒu zhū fǎ xìng, fēi tiān yǎn ròu yǎn, bù tóng fán yú zhī suǒ fēn bié. yún hé fán yú dé lí fēn bié, bù néng jué le zhū shèng fǎ gù? shì zūn, bǐ fēi diān dào fēi bù diān dào. hé yǐ gù? bù jiàn shèng rén suǒ jiàn fǎ gù, shèng jiàn yuǎn lí yǒu wú xiāng gù, shèng yì bù rú fán suǒ fēn bié rú shì de gù, fēi zì suǒ xíng jìng jiè xiāng gù, bǐ yì jiàn yǒu zhū fǎ xìng xiàng rú wàng zhí xìng ér xiǎn xiàn gù, bù shuō yǒu yīn jí wú yīn gù, duò yú zhū fǎ xìng xiāng jiàn gù. shì zūn, qí yú jìng jiè jì bù tóng cǐ, rú shì zé chéng wú qióng zhī shī, shú néng yú fǎ le zhī xìng xiāng? shì zūn, zhū fǎ xìng xiāng bù yīn fēn bié, yún hé ér yán yǐ fēn bié gù ér yǒu zhū fǎ? shì zūn, fēn bié xiāng yì, zhū fǎ xiāng yì, yīn bù xiāng sì, yún hé zhū fǎ ér yóu fēn bié? fù yǐ hé gù fán yú fēn bié bù rú shì yǒu, ér zuò shì yán wèi lìng zhòng shēng shě fēn bié gù, shuō rú fēn bié suǒ jiàn fǎ xiāng, wú rú shì fǎ? shì zūn, hé gù lìng zhū zhòng shēng lí yǒu wú jiàn suǒ zhí zhe fǎ, ér fù zhí zhe shèng zhì jìng jiè duò yú yǒu jiàn? hé yǐ gù bù shuō jì jìng kōng wú zhī fǎ, ér shuō shèng zhì zì xìng shì gù?
大慧白言：「若諸聖人以聖慧眼見有諸法性，非天眼、肉眼，不同凡愚之所分別。云何凡愚得離分別，不能覺了諸聖法故？世尊，彼非顛倒、非不顛倒。何以故？不見聖人所見法故，聖見遠離有無相故，聖亦不如凡所分別如是得故，非自所行境界相故，彼亦見有諸法性相如妄執性而顯現故，不說有因及無因故，墮於諸法性相見故。世尊，其餘境界既不同此，如是則成無窮之失，孰能於法了知性相？世尊，諸法性相不因分別，云何而言以分別故而有諸法？世尊，分別相異，諸法相異，因不相似，云何諸法而由分別？復以何故凡愚分別不如是有，而作是言『為令眾生舍分別故，說如分別所見法相，無如是法』？世尊，何故令諸眾生離有無見所執著法，而復執著聖智境界墮於有見？何以故不說寂靜空無之法，而說聖智自性事故？」

fú yán: dà huì, wǒ fēi bù shuō jì jìng kōng fǎ, duò yú yǒu jiàn. hé yǐ gù? yǐ shuō shèng zhì zì xìng shì gù. wǒ wèi zhòng shēng wú shǐ shí lái jì zhe yú yǒu, yú jì jìng fǎ yǐ shèng shì shuō, jīn qí wén yǐ bù shēng kǒng bù, néng rú shí zhèng jì jìng kōng fǎ, lí huò luàn xiāng, rù wéi shí lǐ, zhī qí suǒ jiàn wú yǒu wài fǎ, wù sān tuō mén, huò rú shí yìn, jiàn fǎ zì xìng, le shèng jìng jiè, yuǎn lí yǒu wú yī qiè zhū zhe.
佛言：「大慧，我非不說寂靜空法，墮於有見。何以故？已說聖智自性事故。我為眾生無始時來計著於有，於寂靜法以聖事說，今其聞已不生恐怖，能如實證寂靜空法，離惑亂相，入唯識理，知其所見無有外法，悟三脫門，獲如實印，見法自性，了聖境界，遠離有無一切諸著。

fù cì, dà huì, pú sà mó hē sà bù yīng chéng lì yī qiè zhū fǎ jiē xī bù shēng. hé yǐ gù? yī qiè fǎ běn wú yǒu gù, jí bǐ zōng yīn shēng xiàng gù. fù cì, dà huì, yī qiè fǎ bù shēng, cǐ yán zì huài. hé yǐ gù? bǐ zōng yǒu dài ér shēng gù. yòu bǐ zōng jí rù yī qiè fǎ zhōng, bù shēng xiàng yì bù shēng gù. yòu bǐ zōng zhū fēn ér chéng gù. yòu bǐ zōng yǒu wú fǎ jiē bù shēng, cǐ zōng jí rù yī qiè fǎ zhōng, yǒu wú xiāng yì bù shēng gù. shì gù yī qiè fǎ bù shēng, cǐ zōng zì huài. bù yīng rú shì lì, zhū fēn duō guò gù, zhǎn zhuǎn yīn yì xiāng gù. rú bù shēng, yī qiè fǎ kōng wú zì xìng yì rú shì.
「複次，大慧，菩薩摩訶薩不應成立一切諸法皆悉不生。何以故？一切法本無有故，及彼宗因生相故。複次，大慧，一切法不生，此言自壞。何以故？彼宗有待而生故。又彼宗即入一切法中，不生相亦不生故。又彼宗諸分而成故。又彼宗有無法皆不生，此宗即入一切法中，有無相亦不生故。是故一切法不生，此宗自壞。不應如是立，諸分多過故，展轉因異相故。如不生，一切法空、無自性亦如是。

dà huì, pú sà mó hē sà yīng shuō yī qiè fǎ rú huàn rú mèng, jiàn bù jiàn gù, yī qiè jiē shì huò luàn xiāng gù, chú wèi yú fū ér shēng kǒng bù. dà huì, fán fū yú chī duò yǒu wú jiàn, mò lìng yú bǐ ér shēng jīng kǒng, yuǎn lí dà chéng.
「大慧，菩薩摩訶薩應說一切法如幻如夢，見不見故，一切皆是惑亂相故，除為愚夫而生恐怖。大慧，凡夫愚痴墮有無見，莫令於彼而生驚恐，遠離大乘。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

wú zì xìng wú shuō, wú shì wú yī chù,
「無自性無說， 無事無依處，

fán yú wàng fēn bié, è jué rú sǐ shī.
凡愚妄分別， 惡覺如死屍。

yī qiè fǎ bù shēng, wài dào suǒ chéng lì,
一切法不生， 外道所成立，

yǐ bǐ suǒ yǒu shēng, fēi yuán suǒ chéng gù.
以彼所有生， 非緣所成故。

yī qiè fǎ bù shēng, zhì zhě bù fēn bié,
一切法不生， 智者不分別，

bǐ zōng yīn shēng gù, cǐ jué zé biàn huài.
彼宗因生故， 此覺則便壞。

pì rú mù yǒu yì, wàng xiǎng jiàn máo lún,
譬如目有翳， 妄想見毛輪，

zhū fǎ yì rú shì, fán yú wàng fēn bié.
諸法亦如是， 凡愚妄分別。

sān yǒu wéi jiǎ míng, wú yǒu shí fǎ tǐ,
三有唯假名， 無有實法體，

yóu cǐ jiǎ shī shè, fēn bié wàng jì dù.
由此假施設， 分別妄計度。

jiǎ míng zhū shì xiāng, dòng luàn yú xīn shí,
假名諸事相， 動亂於心識，

fó zǐ xī chāo guò, yóu xíng wú fēn bié.
佛子悉超過， 遊行無分別。

wú shuǐ qǔ shuǐ xiàng, sī yóu kě ài qǐ,
無水取水相， 斯由渴愛起，

fán yú jiàn fǎ ěr, zhū shèng zé bù rán.
凡愚見法爾， 諸聖則不然。

shèng rén jiàn qīng jìng, shēng yú sān jiě tuō,
聖人見清淨， 生於三解脫，

yuǎn lí yú shēng miè, cháng xíng wú xiāng jìng.
遠離於生滅， 常行無相境。

xiū xíng wú xiāng jìng, yì fù wú yǒu wú,
修行無相境， 亦復無有無，

yǒu wú xī píng děng, shì gù shēng shèng guǒ.
有無悉平等， 是故生聖果。

yún hé fǎ yǒu wú? yún hé chéng píng děng?
云何法有無？ 云何成平等？

ruò xīn bù liǎo fǎ, nèi wài sī dòng luàn,
若心不了法， 內外斯動亂，

le yǐ zé píng děng, luàn xiāng ěr shí miè.
了已則平等， 亂相爾時滅。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú fú suǒ shuō: ruò zhī jìng jiè dàn shì jiǎ míng, dōu bù kě dé, zé wú suǒ qǔ wú suǒ qǔ gù, yì wú néng qǔ néng qǔ suǒ qǔ èr jù wú gù, bù qǐ fēn bié, shuō míng wèi zhì. shì zūn, hé gù bǐ zhì bù dé yú jìng? wèi bù néng le yī qiè zhū fǎ zì xiāng gòng xiāng yī yì yì gù, yán bù dé yé? wèi yǐ zhū fǎ zì xiāng gòng xiāng zhǒng zhǒng bù tóng gèng xiāng yǐn bì ér bù dé yé? wèi shān yán shí bì lián màn wéi zhàng zhī suǒ fù gé ér bù dé yé? wèi jí yuǎn jí jìn lǎo xiǎo máng míng zhū gēn bù jù ér bù dé yé? ruò bù liǎo zhū fǎ zì xiāng gòng xiāng yī yì yì gù yán bù dé zhě, cǐ bù míng zhì, yīng shì wú zhì yǐ yǒu jìng jiè ér bù zhī gù. ruò yǐ zhū fǎ zì xiāng gòng xiāng zhǒng zhǒng bù tóng, gèng xiāng yǐn bì ér bù dé zhě, cǐ yì fēi zhì yǐ zhī yú jìng shuō míng wèi zhì, fēi bù zhī gù. ruò shān yán shí bì lián màn wéi zhàng zhī suǒ fù gé, jí yuǎn jí jìn lǎo xiǎo máng míng ér bù zhī zhě, bǐ yì fēi zhì yǐ yǒu jìng jiè, zhì bù jù zú ér bù zhī gù.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如佛所說：『若知境界但是假名，都不可得，則無所取；無所取故，亦無能取；能取、所取二俱無故，不起分別，說名為智。』世尊，何故彼智不得於境？為不能了一切諸法自相共相、一異義故，言不得耶？為以諸法自相共相種種不同更相隱蔽而不得耶？為山岩石壁、簾幔帷障之所覆隔而不得耶？為極遠極近、老小盲冥、諸根不具而不得耶？若不了諸法自相共相、一異義故言不得者，此不名智，應是無智；以有境界而不知故。若以諸法自相共相種種不同，更相隱蔽而不得者，此亦非智；以知於境說名為智，非不知故。若山岩石壁、簾幔帷障之所覆隔，極遠極近、老小盲冥而不知者，彼亦非智；以有境界，智不具足而不知故。」

fú yán: dà huì, cǐ shí shì zhì, fēi rú rǔ shuō. wǒ zhī suǒ shuō, fēi yǐn fù shuō. wǒ yán jìng jiè wéi shì jiǎ míng bù kě dé zhě, yǐ le dàn shì zì xīn suǒ jiàn wài fǎ yǒu wú, zhì huì yú zhōng bì jìng wú dé yǐ wú dé gù, ěr yàn bù qǐ. rù sān tuō mén, zhì tǐ yì wàng. fēi rú yī qiè jué xiǎng fán fū, wú shǐ yǐ lái xì lùn xūn xí, jì zhe wài fǎ ruò yǒu ruò wú zhǒng zhǒng xíng xiàng rú shì ér zhī, míng wèi bù zhī, bù liǎo zhū fǎ wéi xīn suǒ jiàn, zhe wǒ wǒ suǒ fēn bié jìng zhì, bù zhī wài fǎ shì yǒu shì wú, qí xīn zhù yú duàn jiàn zhōng gù. wèi lìng shě lí rú shì fēn bié, shuō yī qiè fǎ wéi xīn jiàn lì.
佛言：「大慧，此實是智，非如汝說。我之所說，非隱覆說。我言境界唯是假名不可得者，以了但是自心所見外法有無，智慧於中畢竟無得；以無得故，爾焰不起。入三脫門，智體亦忘。非如一切覺想凡夫，無始已來戲論薰習，計著外法若有若無種種形相；如是而知，名為不知，不了諸法唯心所見，著我、我所分別境智，不知外法是有是無，其心住於斷見中故。為令舍離如是分別，說一切法唯心建立。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

ruò yǒu yú suǒ yuán, zhì huì bù guān jiàn,
「若有於所緣， 智慧不觀見，

bǐ wú zhì fēi zhì, shì míng wàng jì zhě.
彼無智非智， 是名妄計者。

wú biān xiāng hù yǐn, zhàng ài jí yuǎn jìn,
無邊相互隱， 障礙及遠近，

zhì huì bù néng jiàn, shì míng wèi xié zhì.
智慧不能見， 是名為邪智。

lǎo xiǎo zhū gēn míng, ér shí yǒu jìng jiè,
老小諸根冥， 而實有境界，

bù néng shēng zhì huì, shì míng wèi xié zhì.
不能生智慧， 是名為邪智。

fù cì, dà huì, yú chī fán fū, wú shǐ xū wěi, è xié fēn bié zhī suǒ huàn huò, bù liǎo rú shí jí yán shuō fǎ, jì xīn wài xiāng, zhe fāng biàn shuō, bù néng xiū xí qīng jìng zhēn shí lí sì jù fǎ.
「複次，大慧，愚痴凡夫，無始虛偽，惡邪分別之所幻惑，不了如實及言說法，計心外相，著方便說，不能修習清淨真實離四句法。」

dà huì bái yán: rú shì, rú shì, chéng rú zūn jiào, yuàn wèi wǒ shuō rú shí zhī fǎ jí yán shuō fǎ. lìng wǒ jí zhū pú sà mó hē sà yú cǐ èr fǎ ér dé shàn qiǎo, fēi wài dào èr chéng zhī suǒ néng rù.
大慧白言：「如是，如是，誠如尊教，願為我說如實之法及言說法。令我及諸菩薩摩訶薩於此二法而得善巧，非外道、二乘之所能入。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō. dà huì, sān shì rú lái yǒu èr zhǒng fǎ, wèi yán shuō fǎ jí rú shí fǎ. yán shuō fǎ zhě, wèi suí zhòng shēng xīn wèi shuō zhǒng zhǒng zhū fāng biàn jiào. rú shí fǎ zhě, wèi xiū xíng zhě yú xīn suǒ xiàn lí zhū fēn bié, bù duò yī yì jù bù jù pǐn, chāo dù yī qiè xīn yì yì shí, yú zì jué shèng zhì suǒ xíng jìng jiè, lí zhū yīn yuán xiāng yīng jiàn xiāng, yī qiè wài dào shēng wén yuán jué duò èr biān zhě suǒ bù néng zhī, shì míng rú shí fǎ. cǐ èr zhǒng fǎ, rǔ jí zhū pú sà mó hē sà, dāng shàn xiū xué.
佛言：「諦聽！當為汝說。大慧，三世如來有二種法，謂言說法及如實法。言說法者，謂隨眾生心為說種種諸方便教。如實法者，謂修行者於心所現離諸分別，不墮一異、俱不俱品，超度一切心意意識，於自覺聖智所行境界，離諸因緣相應見相，一切外道、聲聞、緣覺墮二邊者所不能知，是名如實法。此二種法，汝及諸菩薩摩訶薩，當善修學。」

ěr shí, shì zūn fù shuō sòng yán:
爾時，世尊復說頌言：

wǒ shuō èr zhǒng fǎ, yán jiào jí rú shí,
「我說二種法， 言教及如實，

jiào fǎ shì fán fū, shí wèi xiū xíng zhě.
教法示凡夫， 實為修行者。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú lái yī shí shuō: lú jiā yé tuó zhòu shù cí lùn, dàn néng shè qǔ shì jiān cái lì, bù dé fǎ lì bù dé fǎ lì, bù yīng qīn jìn chéng shì gōng yǎng. shì zūn hé gù zuò rú shì shuō?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如來一時說：『盧迦耶陀咒術詞論，但能攝取世間財利，不得法利；不得法利，不應親近承事供養。』世尊何故作如是說？」

fú yán: dà huì, lú jiā yé tuó suǒ yǒu cí lùn, dàn shì wén jù, kuáng huò fán yú, suí shùn shì jiān xū wàng yán shuō, bù rú yú yì, bù chēng yú lǐ, bù néng zhèng rù zhēn shí jìng jiè, bù néng jué le yī qiè zhū fǎ, héng duò èr biān, zì shī zhèng dào yì lìng tā shī, lún huí zhū qù yǒng bù chū lí. hé yǐ gù? bù liǎo zhū fǎ wéi xīn suǒ jiàn, zhí zhe wài jìng zēng fēn bié gù. shì gù wǒ shuō shì lùn wén jù, yīn yù zhuāng yán, dàn kuáng yú fū, bù néng jiě tuō shēng lǎo bìng sǐ yōu bēi děng huàn.
佛言：「大慧，盧迦耶陀所有詞論，但飾文句，誑惑凡愚，隨順世間虛妄言說，不如於義，不稱於理，不能證入真實境界，不能覺了一切諸法，恆墮二邊，自失正道亦令他失，輪迴諸趣永不出離。何以故？不了諸法唯心所見，執著外境增分別故。是故我說世論文句，因喻莊嚴，但誑愚夫，不能解脫生老病死憂悲等患。

dà huì, shì tí huán yīn guǎng jiě zhòng lùn, zì zào zhū lùn. bǐ shì lùn zhě yǒu yī dì zǐ, xiàn zuò lóng shēn, yì shì tiān gōng, ér lì lùn zōng, zuò shì yào yán: jiāo shī jiā, wǒ gòng rǔ lùn. rǔ ruò bù rú, wǒ dāng pò rǔ qiān fú zhī lún. wǒ ruò bù rú, duàn yī yī tóu yǐ xiè suǒ qū. shuō shì yǔ yǐ, jí yǐ lùn fǎ cuī fú dì shì, huài qiān fú lún, hái lái rén jiān. dà huì, shì jiān yán lùn, yīn yù zhuāng yán, nǎi zhì néng xiàn lóng xíng, yǐ miào wén cí mí huò zhū tiān jí ā xiū luó, lìng qí zhí zhe shēng miè děng jiàn, ér kuàng yú rén! shì gù, dà huì, bù yīng qīn jìn chéng shì gōng yǎng, yǐ bǐ néng zuò shēng kǔ yīn gù.
「大慧，釋提桓因廣解眾論，自造諸論。彼世論者有一弟子，現作龍身，詣釋天宮，而立論宗，作是要言：『憍屍迦，我共汝論。汝若不如，我當破汝千輻之輪。我若不如，斷一一頭以謝所屈。』說是語已，即以論法摧伏帝釋，壞千輻輪，還來人間。大慧，世間言論，因喻莊嚴，乃至能現龍形，以妙文詞迷惑諸天及阿修羅，令其執著生滅等見，而況於人！是故，大慧，不應親近承事供養，以彼能作生苦因故。

dà huì, shì lùn wéi shuō shēn jué jìng jiè. dà huì, bǐ shì lùn yǒu bǎi qiān zì jù, hòu mò shì zhōng, è jiàn guāi lí, xié zhòng bēng sàn, fēn chéng duō bù gè zhí zì yīn. dà huì, fēi yú wài dào néng lì jiào fǎ, wéi lú jiā yé yǐ bǎi qiān jù, guǎng shuō wú liàng chà bié yīn xiāng, fēi rú shí lǐ, yì bù zì zhī shì huò shì fǎ.
「大慧，世論唯說身覺境界。大慧，彼世論有百千字句，後末世中，惡見乖離，邪眾崩散，分成多部各執自因。大慧，非餘外道能立教法，唯盧迦耶以百千句，廣說無量差別因相，非如實理，亦不自知是惑世法。」

ěr shí, dà huì bái yán: shì zūn, ruò lú jiā yé suǒ zào zhī lùn, zhǒng zhǒng wén zì yīn yù zhuāng yán, zhí zhe zì zōng, fēi rú shí fǎ, míng wài dào zhě. shì zūn, yì shuō shì jiān zhī shì, wèi yǐ zhǒng zhǒng wén jù yán cí, guǎng shuō shí fāng yī qiè guó tǔ tiān rén děng zhòng ér lái jí huì, fēi shì zì zhì suǒ zhèng zhī fǎ. shì zūn yì tóng wài dào shuō yé?
爾時，大慧白言：「世尊，若盧迦耶所造之論，種種文字因喻莊嚴，執著自宗，非如實法，名外道者。世尊，亦說世間之事，謂以種種文句言詞，廣說十方一切國土天人等眾而來集會，非是自智所證之法。世尊亦同外道說耶？」

fú yán: dà huì, wǒ fēi shì shuō, yì wú lái qù wǒ shuō zhū fǎ bù lái bù qù.
佛言：「大慧，我非世說，亦無來去；我說諸法不來不去。

dà huì, lái zhě, jí shēng qù zhě, huài miè bù lái bù qù, cǐ zé míng wèi bù shēng bù miè. dà huì, wǒ zhī suǒ shuō, bù tóng wài dào duò fēn bié zhōng. hé yǐ gù? wài fǎ yǒu wú wú suǒ zhe gù le wéi zì xīn, bù jiàn èr qǔ, bù xíng xiāng jìng, bù shēng fēn bié, rù kōng wú xiāng wú yuàn zhī mén ér jiě tuō gù.
「大慧，來者，集生；去者，壞滅；不來不去，此則名為不生不滅。大慧，我之所說，不同外道墮分別中。何以故？外法有無無所著故；了唯自心，不見二取，不行相境，不生分別，入空、無相、無願之門而解脫故。

dà huì, wǒ yì yǒu shí, yú yī chù zhù. yǒu shì lùn pó luó mén lái zhì wǒ suǒ, jù wèn wǒ yán: qú tán, yī qiè shì suǒ zuò yé? wǒ shí bào yán: pó luó mén, yī qiè suǒ zuò, shì chū shì lùn. yòu wèn wǒ yán: yī qiè fēi suǒ zuò yé? wǒ shí bào yán: yī qiè fēi suǒ zuò, shì dì èr shì lùn. bǐ fù wèn yán: yī qiè cháng yé? yī qiè wú cháng yé? yī qiè shēng yé? yī qiè bù shēng yé? wǒ shí bào yán: shì dì liù shì lùn. bǐ fù wèn yán: yī qiè yī yé? yī qiè yì yé? yī qiè jù yé? yī qiè bù jù yé? yī qiè jiē yóu zhǒng zhǒng yīn yuán ér shòu shēng yé? wǒ shí bào yán: shì dì shí yī shì lùn. bǐ fù wèn yán: yī qiè yǒu jì yé? yī qiè wú jì yé? yǒu wǒ yé? wú wǒ yé? yǒu cǐ shì yé? wú cǐ shì yé? yǒu tā shì yé? wú tā shì yé? yǒu jiě tuō yé? wú jiě tuō yé? shì shā nà yé? fēi shā nà yé? xū kōng niè pán jí fēi zé miè, shì suǒ zuò yé? fēi suǒ zuò yé? yǒu zhōng yǒu yé? wú zhōng yǒu yé? wǒ shí bào yán: pó luó mén, rú shì jiē shì rǔ zhī shì lùn, fēi wǒ suǒ shuō. pó luó mén, wǒ shuō yīn yú wú shǐ xì lùn zhū è xí qì ér shēng sān yǒu, bù liǎo wéi shì zì xīn suǒ jiàn, ér qǔ wài fǎ, shí wú kě dé. rú wài dào shuō, wǒ jí gēn jìng, sān hé zhī shēng wǒ bù rú shì. wǒ bù shuō yīn, bù shuō wú yīn, wéi yuán wàng xīn shì néng suǒ qǔ ér shuō yuán qǐ, fēi rǔ jí yú qǔ zhe wǒ zhě zhī suǒ néng cè. dà huì, xū kōng niè pán jí fēi zé miè, dàn yǒu sān shù, běn wú tǐ xìng, hé kuàng ér shuō zuò yǔ fēi zuò?
「大慧，我憶有時，於一處住。有世論婆羅門來至我所，遽問我言：『瞿曇，一切是所作耶？』我時報言：『婆羅門，一切所作，是初世論。』又問我言：『一切非所作耶？』我時報言：『一切非所作，是第二世論。』彼復問言：『一切常耶？一切無常耶？一切生耶？一切不生耶？』我時報言：『是第六世論。』彼復問言：『一切一耶？一切異耶？一切俱耶？一切不俱耶？一切皆由種種因緣而受生耶？』我時報言：『是第十一世論。』彼復問言：『一切有記耶？一切無記耶？有我耶？無我耶？有此世耶？無此世耶？有他世耶？無他世耶？有解脫耶？無解脫耶？是剎那耶？非剎那耶？虛空、涅槃及非擇滅，是所作耶？非所作耶？有中有耶？無中有耶？』我時報言：『婆羅門，如是皆是汝之世論，非我所說。婆羅門，我說因於無始戲論諸惡習氣而生三有，不了唯是自心所見，而取外法，實無可得。如外道說，我及根、境，三合知生；我不如是。我不說因，不說無因，唯緣妄心似能所取而說緣起，非汝及余取著我者之所能測。』大慧，虛空、涅槃及非擇滅，但有三數，本無體性，何況而說作與非作？

dà huì, ěr shí shì lùn pó luó mén, fù wèn wǒ yán: wú míng ài yè wèi yīn yuán gù, yǒu sān yǒu yé? wèi wú yīn yé? wǒ yán: cǐ èr yì shì shì lùn. yòu wèn wǒ yán: yī qiè zhū fǎ jiē rù zì xiāng jí gòng xiāng yé? wǒ shí bào yán: cǐ yì shì lùn. pó luó mén, nǎi zhì shǎo yǒu xīn shí liú dòng fēn bié wài jìng, jiē shì shì lùn. dà huì, ěr shí bǐ pó luó mén fù wèn wǒ yán: pō yǒu fēi shì shì lùn zhě bù? yī qiè wài dào suǒ yǒu cí lùn, zhǒng zhǒng wén jù yīn yù zhuāng yán, mò bù jiē cóng wǒ fǎ zhōng chū. wǒ bào yán: yǒu. fēi rǔ suǒ xǔ, fēi shì bù xǔ, fēi bù shuō zhǒng zhǒng wén jù yì lǐ xiāng yīng, fēi bù xiāng yīng. bǐ fù wèn yán: qǐ yǒu shì xǔ fēi shì lùn yé? wǒ dá yán: yǒu. dàn fēi yú rǔ jí yǐ yī qiè wài dào néng zhī. hé yǐ gù? yǐ yú wài fǎ xū wàng fēn bié, shēng zhí zhe gù. ruò néng le dá yǒu wú děng fǎ, yī qiè jiē shì zì xīn suǒ jiàn, bù shēng fēn bié, bù qǔ wài jìng, yú zì chù zhù. zì chù zhù zhě, shì bù qǐ yì. bù qǐ yú hé? bù qǐ fēn bié. cǐ shì wǒ fǎ, fēi rǔ yǒu yě. pó luó mén, lüè ér yán zhī, suí hé chù zhōng, xīn shí wǎng lái sǐ shēng qiú liàn, ruò shòu ruò jiàn ruò chù ruò zhù, qǔ zhǒng zhǒng xiāng hè hé xiāng xù, yú ài yú yīn ér shēng jì zhe, jiē rǔ shì lùn, fēi shì wǒ fǎ. dà huì, shì lùn pó luó mén zuò rú shì wèn, wǒ rú shì dá, bù wèn yú wǒ zì zōng shí fǎ, mò rán ér qù, zuò shì niàn yán: shā mén qú tán wú kě zūn zhòng, shuō yī qiè fǎ wú shēng wú xiāng wú yīn wú yuán, wéi shì zì xīn fēn bié suǒ jiàn, ruò néng le cǐ, fēn bié bù shēng.
「大慧，爾時世論婆羅門，復問我言：『無明、愛、業為因緣故，有三有耶？為無因耶？』我言：『此二亦是世論。』又問我言：『一切諸法皆入自相及共相耶？』我時報言：『此亦世論。婆羅門，乃至少有心識流動分別外境，皆是世論。』大慧，爾時彼婆羅門復問我言：『頗有非是世論者不？一切外道所有詞論，種種文句因喻莊嚴，莫不皆從我法中出。』我報言：『有。非汝所許，非世不許，非不說種種文句義理相應，非不相應。』彼復問言：『豈有世許非世論耶？』我答言：『有。但非於汝及以一切外道能知。何以故？以於外法虛妄分別，生執著故。若能了達有無等法，一切皆是自心所見，不生分別，不取外境，於自處住。自處住者，是不起義。不起於何？不起分別。此是我法，非汝有也。婆羅門，略而言之，隨何處中，心識往來死生求戀，若受、若見、若觸、若住，取種種相和合相續，於愛於因而生計著，皆汝世論，非是我法。』大慧，世論婆羅門作如是問，我如是答，不問於我自宗實法，默然而去，作是念言：『沙門瞿曇無可尊重，說一切法無生無相、無因無緣，唯是自心分別所見，若能了此，分別不生。』

dà huì, rǔ jīn yì fù wèn wǒ shì yì, hé gù qīn jìn zhū shì lùn zhě, wéi dé cái lì, bù dé fǎ lì.
「大慧，汝今亦復問我是義，何故親近諸世論者，唯得財利，不得法利。」

dà huì bái yán: suǒ yán cái fǎ, shì hé děng yì?
大慧白言：「所言財、法，是何等義？」

fú yán: shàn zāi! rǔ nǎi néng wèi wèi lái zhòng shēng sī wéi shì yì. dì tīng! dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「善哉！汝乃能為未來眾生思惟是義。諦聽！諦聽！當為汝說。

dà huì, suǒ yán cái zhě, kě chù kě shòu kě qǔ kě wèi, lìng zhe wài jìng duò zài èr biān, zēng zhǎng tān ài shēng lǎo bìng sǐ yōu bēi kǔ nǎo wǒ jí zhū fú shuō míng cái lì, qīn jìn shì lùn zhī suǒ huò dé.
「大慧，所言財者，可觸、可受、可取、可味，令著外境墮在二邊，增長貪愛、生老病死、憂悲苦惱；我及諸佛說名財利，親近世論之所獲得。

yún hé fǎ lì? wèi le fǎ shì xīn, jiàn èr wú wǒ, bù qǔ yú xiāng, wú yǒu fèn bié, shàn zhī zhū dì, lí xīn yì shí, yī qiè zhū fú suǒ gòng guàn dǐng, jù zú shòu xíng shí wú jǐn yuàn, yú yī qiè fǎ xī dé zì zài, shì míng fǎ lì yǐ shì bù duò yī qiè zhū jiàn xì lùn fēn bié cháng duàn èr biān.
「云何法利？謂了法是心，見二無我，不取於相，無有分別，善知諸地，離心意識，一切諸佛所共灌頂，具足受行十無盡願，於一切法悉得自在，是名法利；以是不墮一切諸見戲論分別常斷二邊。

dà huì, wài dào shì lùn, lìng zhū chī rén duò zài èr biān, wèi cháng jí duàn: shòu wú yīn lùn zé qǐ cháng jiàn, yǐ yīn huài miè zé shēng duàn jiàn. wǒ shuō bù jiàn shēng zhù miè zhě, míng dé fǎ lì.
「大慧，外道世論，令諸痴人墮在二邊，謂常及斷：受無因論則起常見，以因壞滅則生斷見。我說不見生住滅者，名得法利。

shì míng cái fǎ èr chà bié xiāng. rǔ jí zhū pú sà mó hē sà, yīng qín guān chá.
「是名財、法二差別相。汝及諸菩薩摩訶薩，應勤觀察。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

diào fú shè zhòng shēng, yǐ jiè jiàng zhū è,
「調伏攝眾生， 以戒降諸惡，

zhì huì miè zhū jiàn, jiě tuō dé zēng zhǎng.
智慧滅諸見， 解脫得增長。

wài dào xū wàng shuō, jiē shì shì sú lùn,
外道虛妄說， 皆是世俗論，

héng jì zuò suǒ zuò, bù néng zì chéng lì.
橫計作所作， 不能自成立。

wéi wǒ yī zì zōng, bù zhe yú néng suǒ,
唯我一自宗， 不著於能所，

wèi zhū dì zǐ shuō, lìng lí yú shì lùn.
為諸弟子說， 令離於世論。

néng qǔ suǒ qǔ fǎ, wéi xīn wú suǒ yǒu,
能取所取法， 唯心無所有，

èr zhǒng jiē xīn xiàn, duàn cháng bù kě dé.
二種皆心現， 斷常不可得。

nǎi zhì xīn liú dòng, shì zé wèi shì lùn,
乃至心流動， 是則為世論，

fēn bié bù qǐ zhě, shì rén jiàn zì xīn.
分別不起者， 是人見自心。

lái zhě jiàn shì shēng, qù zhě shì bù xiàn,
來者見事生， 去者事不現，

míng liǎo zhī lái qù, bù qǐ yú fēn bié.
明了知來去， 不起於分別。

yǒu cháng jí wú cháng, suǒ zuò wú suǒ zuò,
有常及無常， 所作無所作，

cǐ shì tā shì děng, jiē shì shì lùn fǎ.
此世他世等， 皆是世論法。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, fú shuō niè pán, shuō hé děng fǎ yǐ wèi niè pán? ér zhū wài dào zhǒng zhǒng fēn bié!
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，佛說涅槃，說何等法以為涅槃？而諸外道種種分別！」

fú yán: dà huì, rú zhū wài dào fēn bié niè pán, jiē bù suí shùn niè pán zhī xiāng. dì tīng! dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「大慧，如諸外道分別涅槃，皆不隨順涅槃之相。諦聽！諦聽！當為汝說。

dà huì, huò yǒu wài dào yán, jiàn fǎ wú cháng bù tān jìng jiè, yùn jiè chù miè, xīn xīn suǒ fǎ bù xiàn zài qián, bù niàn guò xiàn wèi lái jìng jiè, rú dēng jǐn rú zhǒng bài rú huǒ miè, zhū qǔ bù qǐ, fēn bié bù shēng, qǐ niè pán xiǎng. dà huì, fēi yǐ jiàn huài, míng wèi niè pán. huò wèi zhì fāng míng dé niè pán, jìng jiè xiǎng lí yóu rú fēng zhǐ. huò wèi bù jiàn néng jué suǒ jué, míng wèi niè pán. huò wèi bù qǐ fēn bié cháng wú cháng jiàn, míng dé niè pán. huò yǒu shuō yán, fēn bié zhū xiāng fā shēng yú kǔ, ér bù néng zhī zì xīn suǒ xiàn, yǐ bù zhī gù bù wèi yú xiāng, yǐ qiú wú xiāng, shēn shēng ài lè, zhí wèi niè pán. huò wèi jué zhī nèi wài zhū fǎ, zì xiāng gòng xiāng qù lái xiàn zài, yǒu xìng bù huài, zuò niè pán xiǎng. huò jì wǒ rén zhòng shēng shòu mìng, jí yī qiè fǎ wú yǒu huài miè, zuò niè pán xiǎng. fù yǒu wài dào wú yǒu zhì huì, jì yǒu zì xìng jí yǐ shì fū, qiú nà zhuǎn biàn zuò yī qiè wù, yǐ wèi niè pán. huò yǒu wài dào jì fú fēi fú jǐn, huò jì bù yóu zhì huì zhū fán nǎo jǐn, huò jì zì zài shì shí zuò zhě, yǐ wèi niè pán. huò wèi zhòng shēng zhǎn zhuǎn xiāng shēng, yǐ cǐ wèi yīn, gèng wú yì yīn, bǐ wú zhì gù bù néng jué le, yǐ bù liǎo gù zhí wèi niè pán. huò jì zhèng yú dì dào xū wàng fēn bié, yǐ wèi niè pán. huò jì qiú nà yǔ qiú nà zhě, ér gòng hé hé yī xìng yì xìng jù jí bù jù, zhí wèi niè pán. huò jì zhū wù cóng zì rán shēng, kǒng què wén cǎi jí zhēn xiān lì, shēng bǎo zhī chù chū zhǒng zhǒng bǎo, rú cǐ děng shì shì shuí néng zuò, jí zhí zì rán yǐ wèi niè pán. huò wèi néng jiě èr shí wǔ dì, jí dé niè pán. huò yǒu shuō yán, néng shòu liù fēn shǒu hù zhòng shēng, sī dé niè pán. huò yǒu shuō yán, shí shēng shì jiān, shí jí niè pán. huò zhí yǒu wù yǐ wèi niè pán. huò jì wú wù yǐ wèi niè pán. huò yǒu jì zhe yǒu wù wú wù wèi niè pán zhě. huò jì zhū wù yǔ niè pán wú bié, zuò niè pán xiǎng.
「大慧，或有外道言，見法無常不貪境界，蘊界處滅，心心所法不現在前，不念過現未來境界，如燈盡、如種敗、如火滅，諸取不起，分別不生，起涅槃想。大慧，非以見壞，名為涅槃。或謂至方名得涅槃，境界想離猶如風止。或謂不見能覺所覺，名為涅槃。或謂不起分別常無常見，名得涅槃。或有說言，分別諸相發生於苦，而不能知自心所現，以不知故怖畏於相，以求無相，深生愛樂，執為涅槃。或謂覺知內外諸法，自相共相、去來現在，有性不壞，作涅槃想。或計我、人、眾生、壽命，及一切法無有壞滅，作涅槃想。復有外道無有智慧，計有自性及以士夫，求那轉變作一切物，以為涅槃。或有外道計福非福盡，或計不由智慧諸煩惱盡，或計自在是實作者，以為涅槃。或謂眾生展轉相生，以此為因，更無異因，彼無智故不能覺了，以不了故執為涅槃。或計證於諦道虛妄分別，以為涅槃。或計求那與求那者，而共和合一性異性、俱及不俱，執為涅槃。或計諸物從自然生，孔雀文彩、棘針銛利，生寶之處出種種寶，如此等事是誰能作，即執自然以為涅槃。或謂能解二十五諦，即得涅槃。或有說言，能受六分守護眾生，斯得涅槃。或有說言，時生世間，時即涅槃。或執有物以為涅槃。或計無物以為涅槃。或有計著有物無物為涅槃者。或計諸物與涅槃無別，作涅槃想。

dà huì, fù yǒu yì bǐ wài dào suǒ shuō, yǐ yī qiè zhì dà shī zi hǒu shuō, néng le dá wéi xīn suǒ xiàn, bù qǔ wài jìng, yuǎn lí sì jù, zhù rú shí jiàn, bù duò èr biān, lí néng suǒ qǔ, bù rù zhū liàng, bù zhe zhēn shí, zhù yú shèng zhì suǒ xiàn zhèng fǎ, wù èr wú wǒ, lí èr fán nǎo, jìng èr zhǒng zhàng, zhuǎn xiū zhū dì rù yú fú dì, dé rú huàn děng zhū dà sān mèi, yǒng chāo xīn yì jí yǐ yì shí, míng dé niè pán.
「大慧，復有異彼外道所說，以一切智大師子吼說，能了達唯心所現，不取外境，遠離四句，住如實見，不墮二邊，離能所取，不入諸量，不著真實，住於聖智所現證法，悟二無我，離二煩惱，淨二種障，轉修諸地入於佛地，得如幻等諸大三昧，永超心意及以意識，名得涅槃。

dà huì, bǐ zhū wài dào xū wàng jì dù, bù rú yú lǐ, zhì zhě suǒ qì, jiē duò èr biān zuò niè pán xiǎng, yú cǐ wú yǒu ruò zhù ruò chū. bǐ zhū wài dào jiē yī zì zōng ér shēng wàng jué, wéi bèi yú lǐ, wú suǒ chéng jiù wéi lìng xīn yì chí sàn wǎng lái, yī qiè wú yǒu de niè pán zhě. rǔ jí zhū pú sà, yí yīng yuǎn lí.
「大慧，彼諸外道虛妄計度，不如於理，智者所棄，皆墮二邊作涅槃想，於此無有若住若出。彼諸外道皆依自宗而生妄覺，違背於理，無所成就；唯令心意馳散往來，一切無有得涅槃者。汝及諸菩薩，宜應遠離。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

wài dào niè pán jiàn, gè gè yì fēn bié,
「外道涅槃見， 各各異分別，

bǐ wéi shì wàng xiǎng, wú jiě tuō fāng biàn.
彼唯是妄想， 無解脫方便。

yuǎn lí zhū fāng biàn, bù zhì wú fù chù,
遠離諸方便， 不至無縛處，

wàng shēng jiě tuō xiǎng, ér shí wú jiě tuō.
妄生解脫想， 而實無解脫。

wài dào suǒ chéng lì, zhòng zhì gè yì qǔ,
外道所成立， 眾智各異取，

bǐ xī wú jiě tuō, yú chī wàng fēn bié.
彼悉無解脫， 愚痴妄分別。

yī qiè chī wài dào, wàng jiàn zuò suǒ zuò,
一切痴外道， 妄見作所作，

xī zhe yǒu wú lùn, shì gù wú jiě tuō.
悉著有無論， 是故無解脫。

fán yú lè fēn bié, bù shēng zhēn shí huì,
凡愚樂分別， 不生真實慧，

yán shuō sān jiè běn, zhēn shí miè kǔ yīn.
言說三界本， 真實滅苦因。

pì rú jìng zhōng xiàng, suī xiàn ér fēi shí,
譬如鏡中像， 雖現而非實，

xí qì xīn jìng zhōng, fán yú jiàn yǒu èr.
習氣心鏡中， 凡愚見有二。

bù liǎo wéi xīn xiàn, gù qǐ èr fēn bié,
不了唯心現， 故起二分別，

ruò zhī dàn shì xīn, fēn bié zé bù shēng.
若知但是心， 分別則不生。

xīn jí shì zhǒng zhǒng, yuǎn lí xiǎng suǒ xiāng,
心即是種種， 遠離想所相，

rú yú suǒ fēn bié, suī jiàn ér wú jiàn.
如愚所分別， 雖見而無見。

sān yǒu wéi fēn bié, wài jìng xī wú yǒu,
三有唯分別， 外境悉無有，

wàng xiǎng zhǒng zhǒng xiàn, fán yú bù néng jué.
妄想種種現， 凡愚不能覺。

jīng jīng shuō fēn bié, dàn shì yì míng zì,
經經說分別， 但是異名字，

ruò lí yú yǔ yán, qí yì bù kě dé.
若離於語言， 其義不可得。」