ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn wèi wǒ shuō yán shuō fēn bié xiāng xīn fǎ mén. wǒ jí zhū pú sà mó hē sà shàn zhī cǐ gù, tōng dá néng shuō suǒ shuō èr yì, jí dé ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí, lìng yī qiè zhòng shēng yú èr yì zhōng ér dé qīng jìng.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願為我說言說分別相心法門。我及諸菩薩摩訶薩善知此故，通達能說、所說二義，疾得阿耨多羅三藐三菩提，令一切眾生於二義中而得清淨。」

fú yán: dà huì, yǒu sì zhǒng yán shuō fēn bié xiāng, suǒ wèi xiāng yán shuō mèng yán shuō jì zhe guò è yán shuō wú shǐ wàng xiǎng yán shuō. dà huì, xiāng yán shuō zhě, suǒ wèi zhí zhe zì fēn bié sè xiàng shēng mèng yán shuō zhě, wèi mèng xiān suǒ jīng jìng jiè, jué yǐ yì niàn, yī bù shí jìng shēng jì zhe guò è yán shuō zhě, wèi yì niàn yuàn chóu xiān suǒ zuò yè shēng wú shǐ wàng xiǎng yán shuō zhě, yǐ wú shǐ xì lùn wàng zhí xí qì shēng. shì wèi sì.
佛言：「大慧，有四種言說分別相，所謂相言說、夢言說、計著過惡言說、無始妄想言說。大慧，相言說者，所謂執著自分別色相生；夢言說者，謂夢先所經境界，覺已憶念，依不實境生；計著過惡言說者，謂憶念怨仇先所作業生；無始妄想言說者，以無始戲論妄執習氣生。是為四。」

dà huì fù yán: shì zūn, yuàn gèng wèi shuō yán yǔ fēn bié suǒ xíng zhī xiāng, hé chù hé yīn yún hé ér qǐ?
大慧復言：「世尊，願更為說言語分別所行之相，何處、何因、云何而起？」

fú yán: dà huì, yī tóu xiōng hóu bí chún è chǐ shé hé hé ér qǐ.
佛言：「大慧，依頭、胸、喉、鼻、唇、齶、齒舌和合而起。」

dà huì fù yán: shì zūn, yán yǔ fēn bié, wèi yì bù yì?
大慧復言：「世尊，言語、分別，為異、不異？」

fú yán: dà huì, fēi yì fēi bù yì. hé yǐ gù? fēn bié wèi yīn, qǐ yán yǔ gù. ruò yì zhě, fēn bié bù yīng wèi yīn ruò bù yì zhě, yǔ yán bù yīng xiǎn yì. shì gù fēi yì, yì fēi bù yì.
佛言：「大慧，非異、非不異。何以故？分別為因，起言語故。若異者，分別不應為因；若不異者，語言不應顯義。是故非異，亦非不異。」

dà huì fù yán: shì zūn, wèi yán yǔ shì dì yī yì? wèi suǒ shuō shì dì yī yì?
大慧復言：「世尊，為言語是第一義？為所說是第一義？」

fú gào dà huì: fēi yán yǔ shì, yì fēi suǒ shuō. hé yǐ gù? dì yī yì zhě, shì shèng lè chù, yīn yán ér rù, fēi jí shì yán. dì yī yì zhě, shì shèng zhì nèi zì zhèng jìng, fēi yán yǔ fēn bié zhì jìng, yán yǔ fēn bié bù néng xiǎn shì. dà huì, yán yǔ zhě, qǐ miè dòng yáo zhǎn zhuǎn yīn yuán shēng ruò zhǎn zhuǎn yuán shēng, yú dì yī yì bù néng xiǎn shì. dì yī yì zhě, wú zì tā xiāng yán yǔ yǒu xiāng, bù néng xiǎn shì. dì yī yì zhě, dàn wéi zì xīn, zhǒng zhǒng wài xiǎng xī jiē wú yǒu, yán yǔ fēn bié bù néng xiǎn shì. shì gù, dà huì, yīng dāng yuǎn lí yán yǔ fēn bié.
佛告大慧：「非言語是，亦非所說。何以故？第一義者，是聖樂處，因言而入，非即是言。第一義者，是聖智內自證境，非言語分別智境，言語分別不能顯示。大慧，言語者，起滅、動搖展轉因緣生；若展轉緣生，於第一義不能顯示。第一義者，無自他相；言語有相，不能顯示。第一義者，但唯自心，種種外想悉皆無有，言語分別不能顯示。是故，大慧，應當遠離言語分別。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

zhū fǎ wú zì xìng, yì fù wú yán shuō,
「諸法無自性， 亦復無言說，

bù jiàn kōng kōng yì, yú fū gù liú zhuǎn.
不見空空義， 愚夫故流轉。

yī qiè fǎ wú xìng, lí yǔ yán fēn bié,
一切法無性， 離語言分別，

zhū yǒu rú mèng huà, fēi shēng sǐ niè pán.
諸有如夢化， 非生死涅槃。

rú wáng jí zhǎng zhě, wèi lìng zhū zi xǐ,
如王及長者， 為令諸子喜，

xiān shì xiāng sì wù, hòu cì zhēn shí zhě.
先示相似物， 後賜真實者。

wǒ jīn yì fù rán, xiān shuō xiāng sì fǎ,
我今亦復然， 先說相似法，

hòu nǎi wèi qí yǎn, zì zhèng shí jì fǎ.
後乃為其演， 自證實際法。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn wèi wǒ shuō lí yī yì jù bù jù yǒu wú fēi yǒu wú cháng wú cháng děng, yī qiè wài dào suǒ bù néng xíng, zì zhèng shèng zhì suǒ xíng jìng jiè, yuǎn lí wàng jì zì xiāng gòng xiāng, rù yú zhēn shí dì yī yì jìng, jiàn jìng zhū dì rù rú lái wèi, yǐ wú gōng yòng běn yuàn lì gù, rú rú yì bǎo pǔ xiàn yī qiè wú biān jìng jiè, yī qiè zhū fǎ jiē shì zì xīn suǒ jiàn chà bié. lìng wǒ jí yú zhū pú sà děng yú rú shì děng fǎ, lí wàng jì zì xìng zì gòng xiāng jiàn, sù zhèng ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí, pǔ lìng zhòng shēng jù zú yuán mǎn yī qiè gōng dé.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願為我說離一異、俱不俱、有無非有無、常無常等，一切外道所不能行，自證聖智所行境界，遠離妄計自相共相，入於真實第一義境，漸淨諸地入如來位，以無功用本願力故，如如意寶普現一切無邊境界，一切諸法皆是自心所見差別。令我及余諸菩薩等於如是等法，離妄計自性、自共相見，速證阿耨多羅三藐三菩提，普令眾生具足圓滿一切功德。」

fú yán: dà huì, shàn zāi! shàn zāi! rǔ āi mǐn shì jiān, qǐng wǒ cǐ yì, duō suǒ lì yì, duō suǒ ān lè. dà huì, fán fū wú zhì bù zhī xīn liàng, wàng xí wèi yīn, zhí zhe wài wù, fēn bié yī yì jù bù jù yǒu wú fēi yǒu wú cháng wú cháng děng yī qiè zì xìng.
佛言：「大慧，善哉！善哉！汝哀愍世間，請我此義，多所利益，多所安樂。大慧，凡夫無智不知心量，妄習為因，執著外物，分別一異、俱不俱、有無非有無、常無常等一切自性。

dà huì, pì rú qún shòu wèi kě suǒ bī, yú rè shí yàn ér shēng shuǐ xiǎng, mí huò chí qù, bù zhī fēi shuǐ yú chī fán fū yì fù rú shì, wú shǐ xì lùn fēn bié suǒ xūn, sān dú shāo xīn, lè sè jìng jiè, jiàn shēng zhù miè, qǔ nèi wài fǎ, duò yī yì děng zhí zhe zhī zhōng.
「大慧，譬如群獸為渴所逼，於熱時焰而生水想，迷惑馳趣，不知非水；愚痴凡夫亦復如是，無始戲論分別所熏，三毒燒心，樂色境界，見生住滅，取內外法，墮一異等執著之中。

dà huì, rú gān tà pó chéng fēi chéng fēi fēi chéng, wú zhì zhī rén wú shǐ shí lái, zhí zhe chéng zhǒng wàng xí xūn gù, ér zuò chéng xiǎng wài dào yì ěr, yǐ wú shǐ lái wàng xí xūn gù, bù néng le dá zì xīn suǒ xiàn, zhe yī yì děng zhǒng zhǒng yán shuō.
「大慧，如乾闥婆城非城非非城，無智之人無始時來，執著城種妄習熏故，而作城想；外道亦爾，以無始來妄習熏故，不能了達自心所現，著一異等種種言說。

dà huì, pì rú yǒu rén mèng jiàn nán nǚ xiàng mǎ chē bù chéng yì yuán lín zhǒng zhǒng yán shì, jué yǐ yì niàn bǐ bù shí shì. dà huì, rǔ yì yún hé? rú shì zhī rén, shì xiá huì bù?
「大慧，譬如有人夢見男女、象馬、車步、城邑、園林種種嚴飾，覺已憶念彼不實事。大慧，汝意云何？如是之人，是黠慧不？」

dá yán: bù yě.
答言：「不也。」

dà huì, wài dào yì ěr, è jiàn suǒ shì, bù liǎo wéi xīn, zhí zhe yī yì yǒu wú děng jiàn.
「大慧，外道亦爾，惡見所噬，不了唯心，執著一異、有無等見。

dà huì, pì rú huà xiàng wú gāo wú xià, yú fū wàng jiàn zuò gāo xià xiǎng wèi lái wài dào yì fù rú shì, è jiàn xūn xí, wàng xīn zēng zhǎng, zhí yī yì děng zì huài huài tā. yú lí yǒu wú wú shēng zhī lùn yì shuō wèi wú, cǐ bàng yīn guǒ, bá shàn gēn běn, yīng zhī cǐ rén fēn bié yǒu wú qǐ zì tā jiàn, dāng duò dì yù. yù qiú shèng fǎ, yí sù yuǎn lí.
「大慧，譬如畫像無高無下，愚夫妄見作高下想；未來外道亦復如是，惡見薰習，妄心增長，執一異等自壞壞他。於離有無無生之論亦說為無，此謗因果，拔善根本，應知此人分別有無起自他見，當墮地獄。欲求勝法，宜速遠離。

dà huì, pì rú yì mù jiàn yǒu máo lún, hù xiāng wèi yán cǐ shì xī yǒu, ér cǐ máo lún fēi yǒu fēi wú, jiàn bù jiàn gù wài dào yì ěr, è jiàn fēn bié, zhí zhe yī yì jù bù jù děng, fěi bàng zhèng fǎ, zì xiàn xiàn tā.
「大慧，譬如翳目見有毛輪，互相謂言此事希有，而此毛輪非有非無，見不見故；外道亦爾，惡見分別，執著一異、俱不俱等，誹謗正法，自陷陷他。

dà huì, pì rú huǒ lún shí fēi shì lún, yú fū qǔ zhe, fēi zhū zhì zhě wài dào yì ěr, è jiàn lè yù, zhí zhe yī yì jù bù jù děng, yī qiè fǎ shēng.
「大慧，譬如火輪實非是輪，愚夫取著，非諸智者；外道亦爾，惡見樂欲，執著一異、俱不俱等，一切法生。

dà huì, pì rú shuǐ pào shì bō lí zhū, yú fū zhí shí, bēn chí ér qǔ, rán bǐ shuǐ pào fēi zhū fēi fēi zhū, qǔ bù qǔ gù wài dào yì ěr, è jiàn fēn bié, xí qì suǒ xūn, shuō fēi yǒu wèi shēng, huài yú yuán yǒu.
「大慧，譬如水泡似玻瓈珠，愚夫執實，奔馳而取，然彼水泡非珠非非珠，取不取故；外道亦爾，惡見分別，習氣所熏，說非有為生，壞於緣有。

fù cì, dà huì, lì sān zhǒng liàng yǐ, yú shèng zhì nèi zhèng, lí èr zì xìng fǎ, qǐ yǒu xìng fēn bié. dà huì, zhū xiū xíng zhě, zhuǎn xīn yì shí, lí néng suǒ qǔ, zhù rú lái dì zì zhèng shèng fǎ, yú yǒu jí wú, bù qǐ yú xiǎng. dà huì, zhū xiū xíng zhě, ruò yú jìng jiè qǐ yǒu wú zhí, zé zhe wǒ rén zhòng shēng shòu zhě.
「複次，大慧，立三種量已，於聖智內證，離二自性法，起有性分別。大慧，諸修行者，轉心意識，離能所取，住如來地自證聖法，於有及無，不起於想。大慧，諸修行者，若於境界起有無執，則著我、人、眾生、壽者。

dà huì, yī qiè zhū fǎ zì xiāng gòng xiāng, shì huà fú shuō, fēi fǎ fú shuō. dà huì, huà fú shuō fǎ, dàn shùn yú fū suǒ qǐ zhī jiàn, bù wèi xiǎn shì zì zhèng shèng zhì sān mèi lè jìng.
「大慧，一切諸法自相共相，是化佛說，非法佛說。大慧，化佛說法，但順愚夫所起之見，不為顯示自證聖智三昧樂境。

dà huì, pì rú shuǐ zhōng yǒu shù yǐng xiàn, bǐ fēi yǐng fēi fēi yǐng fēi shù xíng fēi fēi shù xíng wài dào yì ěr, zhū jiàn suǒ xūn bù liǎo zì xīn, yú yī yì děng ér shēng fēn bié.
「大慧，譬如水中有樹影現，彼非影非非影、非樹形非非樹形；外道亦爾，諸見所熏不了自心，於一異等而生分別。

dà huì, pì rú míng jìng wú yǒu fèn bié, suí shùn zhòng yuán xiàn zhū sè xiàng, bǐ fēi xiàng fēi fēi xiàng ér jiàn xiàng fēi xiàng, yú fū fēn bié ér zuò xiàng xiǎng wài dào yì ěr, yú zì xīn suǒ xiàn zhǒng zhǒng xíng xiàng, ér zhí yī yì jù bù jù xiāng.
「大慧，譬如明鏡無有分別，隨順眾緣現諸色像，彼非像非非像而見像非像，愚夫分別而作像想；外道亦爾，於自心所現種種形像，而執一異、俱不俱相。

dà huì, pì rú gǔ xiǎng, yī yú fēng shuǐ rén děng yīn shēng hé hé ér qǐ, bǐ fēi yǒu fēi wú, yǐ wén shēng fēi shēng gù wài dào yì ěr, zì xīn fēn bié xūn xí lì gù, qǐ yú yī yì jù bù jù jiàn.
「大慧，譬如谷響，依於風、水、人等音聲和合而起，彼非有非無，以聞聲非聲故；外道亦爾，自心分別薰習力故，起於一異、俱不俱見。

dà huì, pì rú dà dì wú cǎo mù chù, rì guāng zhào chù yàn shuǐ bō dòng, bǐ fēi yǒu fēi wú, yǐ dǎo xiǎng fēi xiǎng gù yú chī fán fū yì fù rú shì, wú shǐ xì lùn è xí suǒ xūn, yú shèng zhì zì zhèng fǎ xìng mén zhōng, jiàn shēng zhù miè yī yì yǒu wú jù bù jù xìng.
「大慧，譬如大地無草木處，日光照觸焰水波動，彼非有非無，以倒想非想故；愚痴凡夫亦復如是，無始戲論惡習所熏，於聖智自證法性門中，見生住滅、一異、有無、俱不俱性。

dà huì, pì rú mù rén jí yǐ qǐ shī, yǐ pí shě dū jī guān lì gù, dòng yáo yùn zhuǎn yún wèi bù jué, wú zhì zhī rén qǔ yǐ wèi shí yú chī fán fū yì fù rú shì, suí zhú wài dào qǐ zhū è jiàn, zhe yī yì děng xū wàng yán shuō.
「大慧，譬如木人及以起屍，以毗舍闍機關力故，動搖運轉云為不絕，無智之人取以為實；愚痴凡夫亦復如是，隨逐外道起諸惡見，著一異等虛妄言說。

shì gù, dà huì, dāng yú shèng zhì suǒ zhèng fǎ zhōng, lí shēng zhù miè yī yì yǒu wú jù bù jù děng yī qiē fēn bié.
「是故，大慧，當於聖智所證法中，離生住滅、一異、有無、俱不俱等一切分別。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

zhū shí yùn yǒu wǔ, yóu rú shuǐ shù yǐng,
「諸識蘊有五， 猶如水樹影，

suǒ jiàn rú huàn mèng, bù yīng wàng fēn bié.
所見如幻夢， 不應妄分別。

sān yǒu rú yáng yàn, huàn mèng jí máo lún,
三有如陽焰， 幻夢及毛輪，

ruò néng rú shì guān, jiū jìng dé jiě tuō.
若能如是觀， 究竟得解脫。

pì rú rè shí yàn, dòng zhuǎn mí luàn xīn,
譬如熱時焰， 動轉迷亂心，

kě shòu qǔ wèi shuǐ, ér shí wú shuǐ shì.
渴獸取為水， 而實無水事。

rú shì shí zhǒng zi, dòng zhuǎn jiàn jìng jiè,
如是識種子， 動轉見境界，

rú yì zhě suǒ jiàn, yú fū shēng zhí zhe.
如翳者所見， 愚夫生執著。

wú shǐ shēng sǐ zhōng, zhí zhe suǒ yuán fù,
無始生死中， 執著所緣覆，

tuì shě lìng chū lí, rú yīn xiè chū xiè.
退舍令出離， 如因榍出榍。

huàn zhòu jī suǒ zuò, fú yún mèng diàn guāng,
幻咒機所作， 浮雲夢電光，

guān shì héng rú shì, yǒng duàn sān xiāng xù.
觀世恆如是， 永斷三相續。

cǐ zhōng wú suǒ yǒu, rú kōng zhōng yáng yàn,
此中無所有， 如空中陽焰，

rú shì zhī zhū fǎ, zé wèi wú suǒ zhī.
如是知諸法， 則為無所知。

zhū yùn rú máo lún, yú zhōng wàng fēn bié,
諸蘊如毛輪， 於中妄分別，

wéi jiǎ shī shè míng, qiú xiāng bù kě dé.
唯假施設名， 求相不可得。

rú huà chuí fà huàn, mèng gān tà pó chéng,
如畫垂髮幻， 夢乾闥婆城，

huǒ lún rè shí yàn, shí wú ér jiàn yǒu.
火輪熱時焰， 實無而見有。

rú shì cháng wú cháng, yī yì jù bù jù,
如是常無常， 一異俱不俱，

wú shǐ xì fù gù, yú fū wàng fēn bié.
無始系縛故， 愚夫妄分別。

míng jìng shuǐ jìng yǎn, mó ní miào bǎo zhū,
明鏡水淨眼， 摩尼妙寶珠，

yú zhōng xiàn sè xiàng, ér shí wú suǒ yǒu.
於中現色像， 而實無所有。

xīn shí yì rú shì, pǔ xiàn zhòng sè xiàng,
心識亦如是， 普現眾色相，

rú mèng kōng zhōng yàn, yì rú shí nǚ ér.
如夢空中焰， 亦如石女兒。

fù cì, dà huì, zhū fú shuō fǎ lí yú sì jù, wèi lí yī yì jù bù jù jí yǒu wú děng jiàn lì fěi bàng. dà huì, zhū fú shuō fǎ, yǐ dì yuán qǐ miè dào jiě tuō ér wèi qí shǒu, fēi yǔ shèng xìng zì zài sù zuò zì rán shí wēi chén děng ér gòng xiāng yīng. dà huì, zhū fú shuō fǎ, wèi jìng huò zhì èr zhǒng zhàng gù, cì dì lìng zhù yī bǎi bā jù wú xiāng fǎ zhōng, ér shàn fēn bié zhū chéng dì xiāng, yóu rú shāng zhǔ shàn dǎo zhòng rén.
「複次，大慧，諸佛說法離於四句，謂離一異、俱不俱及有無等建立誹謗。大慧，諸佛說法，以諦、緣起、滅道、解脫而為其首，非與勝性、自在、宿作、自然、時、微塵等而共相應。大慧，諸佛說法，為淨惑、智二種障故，次第令住一百八句無相法中，而善分別諸乘地相，猶如商主善導眾人。

fù cì, dà huì, yǒu sì zhǒng chán. hé děng wèi sì? wèi yú fū suǒ xíng chán guān chá yì chán pān yuán zhēn rú chán zhū rú lái chán.
「複次，大慧，有四種禪。何等為四？謂愚夫所行禪、觀察義禪、攀緣真如禪、諸如來禪。

dà huì, yún hé yú fū suǒ xíng chán? wèi shēng wén yuán jué zhū xiū xíng zhě, zhī rén wú wǒ, jiàn zì tā shēn gǔ suǒ xiāng lián, jiē shì wú cháng kǔ bù jìng xiàng rú shì guān chá jiān zhe bù shě, jiàn cì zēng shèng zhì wú xiǎng miè dìng, shì míng yú fū suǒ xíng chán.
「大慧，云何愚夫所行禪？謂聲聞、緣覺諸修行者，知人無我，見自他身骨鎖相連，皆是無常、苦、不淨相；如是觀察堅著不舍，漸次增勝至無想滅定，是名愚夫所行禪。

yún hé guān chá yì chán? wèi zhī zì gòng xiāng rén wú wǒ yǐ, yì lí wài dào zì tā jù zuò, yú fǎ wú wǒ zhū dì xiāng yì suí shùn guān chá, shì míng guān chá yì chán.
「云何觀察義禪？謂知自共相人無我已，亦離外道自他俱作，於法無我諸地相義隨順觀察，是名觀察義禪。

yún hé pān yuán zhēn rú chán? wèi ruò fēn bié wú wǒ yǒu èr shì xū wàng niàn, ruò rú shí zhī, bǐ niàn bù qǐ, shì míng pān yuán zhēn rú chán.
「云何攀緣真如禪？謂若分別無我有二是虛妄念，若如實知，彼念不起，是名攀緣真如禪。

yún hé zhū rú lái chán? wèi rù fú dì, zhù zì zhèng shèng zhì sān zhǒng lè, wèi zhū zhòng shēng zuò bù sī yì shì, shì míng zhū rú lái chán.
「云何諸如來禪？謂入佛地，住自證聖智三種樂，為諸眾生作不思議事，是名諸如來禪。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

yú fū suǒ xíng chán, guān chá yì xiāng chán,
「愚夫所行禪， 觀察義相禪，

pān yuán zhēn rú chán, rú lái qīng jìng chán.
攀緣真如禪， 如來清淨禪。

xiū xíng zhě zài dìng, guān jiàn rì yuè xíng,
修行者在定， 觀見日月形，

bō tóu mó shēn xiǎn, xū kōng huǒ jí huà,
波頭摩深險， 虛空火及畫，

rú shì zhǒng zhǒng xiāng, duò yú wài dào fǎ,
如是種種相， 墮於外道法，

yì duò yú shēng wén, pì zhī fó jìng jiè.
亦墮於聲聞， 辟支佛境界。

shě lí cǐ yī qiè, zhù yú wú suǒ yuán,
舍離此一切， 住於無所緣，

shì zé néng suí rù, rú rú zhēn shí xiāng.
是則能隨入， 如如真實相。

shí fāng zhū guó tǔ, suǒ yǒu wú liàng fú,
十方諸國土， 所有無量佛，

xī yǐn guāng míng shǒu, ér mó shì rén dǐng.
悉引光明手， 而摩是人頂。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, zhū fú rú lái suǒ shuō niè pán, shuō hé děng fǎ míng wèi niè pán?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，諸佛如來所說涅槃，說何等法名為涅槃？」

fú gào dà huì: yī qiè shí zì xìng xí qì, jí cáng shí yì yì shí jiàn xí zhuǎn yǐ, wǒ jí zhū fú shuō míng niè pán, jí shì zhū fǎ xìng kōng jìng jiè.
佛告大慧：「一切識自性習氣，及藏識意、意識見習轉已，我及諸佛說名涅槃，即是諸法性空境界。

fù cì, dà huì, niè pán zhě, zì zhèng shèng zhì suǒ xíng jìng jiè, yuǎn lí duàn cháng jí yǐ yǒu wú. yún hé fēi cháng? wèi lí zì xiāng gòng xiāng zhū fēn bié gù. yún hé fēi duàn? wèi qù lái xiàn zài yī qiè shèng zhě zì zhèng zhì suǒ xíng gù.
「複次，大慧，涅槃者，自證聖智所行境界，遠離斷常及以有無。云何非常？謂離自相共相諸分別故。云何非斷？謂去來現在一切聖者自證智所行故。

fù cì, dà huì, dà bān niè pán bù huài bù sǐ. ruò sǐ zhě, yīng gèng shòu shēng ruò huài zhě, yīng shì yǒu wèi. shì gù niè pán bù huài bù sǐ, zhū xiū xíng zhě zhī suǒ guī qù.
「複次，大慧，大般涅槃不壞不死。若死者，應更受生；若壞者，應是有為。是故涅槃不壞不死，諸修行者之所歸趣。

fù cì, dà huì, wú shě wú dé gù, fēi duàn fēi cháng gù, bù yī bù yì gù, shuō míng niè pán.
「複次，大慧，無舍無得故，非斷非常故，不一不異故，說名涅槃。

fù cì, dà huì, shēng wén yuán jué zhī zì gòng xiāng, shě lí kuì nào, bù shēng diān dào, bù qǐ fēn bié, bǐ yú qí zhōng shēng niè pán xiǎng.
「複次，大慧，聲聞、緣覺知自共相，舍離憒鬧，不生顛倒，不起分別，彼於其中生涅槃想。

fù cì, dà huì, yǒu èr zhǒng zì xìng xiāng. hé zhě wèi èr? wèi zhí zhe yán shuō zì xìng xiāng zhí zhe zhū fǎ zì xìng xiāng. zhí zhe yán shuō zì xìng xiāng zhě, yǐ wú shǐ xì lùn zhí zhe yán shuō xí qì gù qǐ zhí zhe zhū fǎ zì xìng xiāng zhe, yǐ bù jué zì xīn suǒ xiàn gù qǐ.
「複次，大慧，有二種自性相。何者為二？謂執著言說自性相、執著諸法自性相。執著言說自性相者，以無始戲論執著言說習氣故起；執著諸法自性相著，以不覺自心所現故起。

fù cì, dà huì, zhū fú yǒu èr zhǒng jiā chí chí zhū pú sà, lìng dǐng lǐ fú zú, qǐng wèn zhòng yì. yún hé wèi èr? wèi lìng rù sān mèi, jí shēn xiàn qí qián, shǒu guàn qí dǐng. dà huì, chū dì pú sà mó hē sà méng zhū fú chí lì gù, rù pú sà dà chéng guāng míng dìng rù yǐ, shí fāng zhū fú pǔ xiàn qí qián shēn yǔ jiā chí, rú jīn gāng cáng jí yú chéng jiù rú shì gōng dé xiāng pú sà mó hē sà zhě shì. dà huì, cǐ pú sà mó hē sà méng fú chí lì rù sān mèi yǐ, yú bǎi qiān jié jí zhū shàn gēn, jiàn rù zhū dì, shàn néng tōng dá zhì suǒ zhì xiāng zhì fǎ yún dì, chù dà lián huá wēi miào gōng diàn, zuò yú bǎo zuò, tóng lèi pú sà suǒ gòng wéi rào, shǒu dài bǎo guān, shēn rú huáng jīn zhān pú, huá sè rú shèng mǎn yuè, fàng dà guāng míng shí fāng zhū fú shū lián huá shǒu, yú qí zuò shàng ér guàn qí dǐng, rú zhuǎn lún wáng tài zǐ shòu guàn dǐng yǐ ér dé zì zài. cǐ zhū pú sà yì fù rú shì, shì míng wèi èr. zhū pú sà mó hē sà wèi èr zhǒng chí zhī suǒ chí gù, jí néng qīn jiàn yī qiè zhū fú, yì zé bù néng.
「複次，大慧，諸佛有二種加持持諸菩薩，令頂禮佛足，請問眾義。云何為二？謂令入三昧，及身現其前，手灌其頂。大慧，初地菩薩摩訶薩蒙諸佛持力故，入菩薩大乘光明定；入已，十方諸佛普現其前身語加持，如金剛藏及余成就如是功德相菩薩摩訶薩者是。大慧，此菩薩摩訶薩蒙佛持力入三昧已，於百千劫集諸善根，漸入諸地，善能通達治所治相；至法雲地，處大蓮華微妙宮殿，坐於寶座，同類菩薩所共圍繞，首戴寶冠，身如黃金瞻葡，華色如盛滿月，放大光明；十方諸佛舒蓮華手，於其座上而灌其頂，如轉輪王太子受灌頂已而得自在。此諸菩薩亦復如是，是名為二。諸菩薩摩訶薩為二種持之所持故，即能親見一切諸佛，異則不能。

fù cì, dà huì, zhū pú sà mó hē sà, rù yú sān mèi xiàn tōng shuō fǎ, rú shì yī qiè jiē yóu zhū fú èr zhǒng chí lì. dà huì, ruò zhū pú sà lí fú jiā chí néng shuō fǎ zhě, zé zhū fán fū yì yīng néng shuō. dà huì, shān lín cǎo shù chéng guō gōng diàn jí zhū lè qì rú lái zhì chù, yǐ fú chí lì shàng yǎn fǎ yīn, kuàng yǒu xīn zhě! lóng máng yīn yǎ, lí kǔ jiě tuō. dà huì, rú lái chí lì yǒu rú shì děng guǎng dà zuò yòng.
「複次，大慧，諸菩薩摩訶薩，入於三昧現通說法，如是一切皆由諸佛二種持力。大慧，若諸菩薩離佛加持能說法者，則諸凡夫亦應能說。大慧，山林草樹、城郭宮殿及諸樂器如來至處，以佛持力尚演法音，況有心者！聾盲喑啞，離苦解脫。大慧，如來持力有如是等廣大作用。」

dà huì pú sà fù bái fó yán: hé gù rú lái yǐ qí chí lì, lìng zhū pú sà rù yú sān mèi, jí shū shèng dì zhōng shǒu guàn qí dǐng?
大慧菩薩復白佛言：「何故如來以其持力，令諸菩薩入於三昧，及殊勝地中手灌其頂？」

fú yán: dà huì, wèi yù lìng qí yuǎn lí mó yè zhū fán nǎo gù, wèi lìng bù duò shēng wén dì gù, wèi lìng sù rù rú lái dì gù, lìng suǒ de fǎ bèi zēng zhǎng gù, shì gù zhū fú yǐ jiā chí lì chí zhū pú sà. dà huì, ruò bù rú shì, bǐ pú sà biàn duò wài dào jí yǐ shēng wén mó jìng zhī zhōng, zé bù néng dé wú shàng pú tí, shì gù rú lái yǐ jiā chí lì shè zhū pú sà.
佛言：「大慧，為欲令其遠離魔業諸煩惱故，為令不墮聲聞地故，為令速入如來地故，令所得法倍增長故，是故諸佛以加持力持諸菩薩。大慧，若不如是，彼菩薩便墮外道及以聲聞、魔境之中，則不能得無上菩提，是故如來以加持力攝諸菩薩。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

shì zūn qīng jìng yuàn, yǒu dà jiā chí lì,
「世尊清淨願， 有大加持力，

chū dì shí dì zhōng, sān mèi jí guàn dǐng.
初地十地中， 三昧及灌頂。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, fú shuō yuán qǐ, shì yóu zuò qǐ, fēi zì tǐ qǐ wài dào yì shuō: shèng xìng zì zài shí wǒ wēi chén, shēng yú zhū fǎ. jīn fú shì zūn, dàn yǐ yì míng shuō zuò yuán qǐ, fēi yì yǒu bié. shì zūn, wài dào yì shuō: yǐ zuò zhě gù, cóng wú shēng yǒu. shì zūn yì shuō: yǐ yīn yuán gù, yī qiè zhū fǎ běn wú ér shēng, shēng yǐ guī miè. rú fú suǒ shuō: wú míng yuán xíng, nǎi zhì lǎo sǐ. cǐ shuō wú yīn, fēi shuō yǒu yīn. shì zūn shuō yán: cǐ yǒu gù bǐ yǒu. ruò yī shí jiàn lì, fēi cì dì xiāng dài zhě, qí yì bù chéng. shì gù wài dào shuō shèng, fēi rú lái yě. hé yǐ gù? wài dào shuō yīn, bù cóng yuán shēng ér yǒu suǒ shēng shì zūn suǒ shuō, guǒ dài yú yīn, yīn fù dài yīn, rú shì zhǎn zhuǎn chéng wú qióng guò. yòu cǐ yǒu gù bǐ yǒu zhě, zé wú yǒu yīn.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，佛說緣起，是由作起，非自體起；外道亦說：『勝性、自在、時、我、微塵，生於諸法。』今佛世尊，但以異名說作緣起，非義有別。世尊，外道亦說：『以作者故，從無生有。』世尊亦說：『以因緣故，一切諸法本無而生，生已歸滅。』如佛所說：『無明緣行，乃至老死。』此說無因，非說有因。世尊說言：『此有故彼有。』若一時建立，非次第相待者，其義不成。是故外道說勝，非如來也。何以故？外道說因，不從緣生而有所生；世尊所說，果待於因，因復待因，如是展轉成無窮過。又此有故彼有者，則無有因。」

fú yán: dà huì, wǒ le zhū fǎ wéi xīn suǒ xiàn, wú néng qǔ suǒ qǔ, shuō cǐ yǒu gù bǐ yǒu, fēi shì wú yīn jí yīn yuán guò shī. dà huì, ruò bù liǎo zhū fǎ wéi xīn suǒ xiàn, jì yǒu néng qǔ jí yǐ suǒ qǔ, zhí zhe wài jìng ruò yǒu ruò wú, bǐ yǒu shì guò, fēi wǒ suǒ shuō.
佛言：「大慧，我了諸法唯心所現，無能取所取，說此有故彼有，非是無因及因緣過失。大慧，若不了諸法唯心所現，計有能取及以所取，執著外境若有若無，彼有是過，非我所說。」

dà huì pú sà fù bái fó yán: shì zūn, yǒu yán shuō gù, bì yǒu zhū fǎ. ruò wú zhū fǎ, yán yī hé qǐ?
大慧菩薩復白佛言：「世尊，有言說故，必有諸法。若無諸法，言依何起？」

fú yán: dà huì, suī wú zhū fǎ, yì yǒu yán shuō. qǐ bù xiàn jiàn guī máo tù jiǎo shí nǚ ér děng, shì rén yú zhōng jiē qǐ yán shuō! dà huì, bǐ fēi yǒu fēi fēi yǒu, ér yǒu yán shuō ěr! dà huì, rú rǔ suǒ shuō, yǒu yán shuō gù yǒu zhū fǎ zhě, cǐ lùn zé huài.
佛言：「大慧，雖無諸法，亦有言說。豈不現見龜毛、兔角、石女兒等，世人於中皆起言說！大慧，彼非有非非有，而有言說耳！大慧，如汝所說，有言說故有諸法者，此論則壞。

dà huì, fēi yī qiè fó tǔ jiē yǒu yán shuō. yán shuō zhě, jiǎ ān lì ěr! dà huì, huò yǒu fó tǔ dèng shì xiǎn fǎ, huò xiàn yì xiāng, huò fù yáng méi, huò dòng mù jīng, huò shì wēi xiào pín shēn qìng kài yì niàn dòng yáo, yǐ rú shì děng ér xiǎn yú fǎ. dà huì, rú bù shùn shì jiè miào xiāng shì jiè jí pǔ xián rú lái fó tǔ zhī zhōng, dàn dèng shì bù shùn, lìng zhū pú sà huò wú shēng fǎ rěn, jí zhū shèng sān mèi.
「大慧，非一切佛土皆有言說。言說者，假安立耳！大慧，或有佛土瞪視顯法，或現異相，或復揚眉，或動目睛，或示微笑、嚬呻、謦欬、憶念、動搖，以如是等而顯於法。大慧，如不瞬世界、妙香世界及普賢如來佛土之中，但瞪視不瞬，令諸菩薩獲無生法忍，及諸勝三昧。

dà huì, fēi yóu yán shuō ér yǒu zhū fǎ. cǐ shì jiè zhōng yíng yǐ děng chóng, suī wú yán shuō, chéng zì shì gù.
「大慧，非由言說而有諸法。此世界中蠅蟻等蟲，雖無言說，成自事故。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

rú xū kōng tù jiǎo, jí yǔ shí nǚ ér,
「如虛空兔角， 及與石女兒，

wú ér yǒu yán shuō, wàng jì fǎ rú shì.
無而有言說， 妄計法如是。

yīn yuán hé hé zhōng, yú fū wàng wèi shēng,
因緣和合中， 愚夫妄謂生，

bù néng rú shí jiě, liú zhuǎn yú sān yǒu.
不能如實解， 流轉於三有。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, suǒ shuō cháng shēng, yī hé chù shuō?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，所說常聲，依何處說？」

fú yán: dà huì, yī wàng fǎ shuō yǐ zhū wàng fǎ, shèng rén yì xiàn, rán bù diān dào. dà huì, pì rú yáng yàn huǒ lún chuí fà gān tà pó chéng mèng huàn jìng xiàng, shì wú zhì zhě shēng diān dào jiě, yǒu zhì bù rán, rán fēi bù xiàn. dà huì, wàng fǎ xiàn shí, wú liàng chà bié, rán fēi wú cháng. hé yǐ gù? lí yǒu wú gù. yún hé lí yǒu wú? yī qiè yú fū zhǒng zhǒng jiě gù. rú héng hé shuǐ yǒu jiàn bù jiàn, è guǐ bù jiàn, bù kě yán yǒu yú suǒ jiàn gù, bù kě yán wú. shèng yú wàng fǎ, lí diān dào jiàn. dà huì, wàng fǎ shì cháng, xiāng bù yì gù. fēi zhū wàng fǎ yǒu chà bié xiāng, yǐ fēn bié gù ér yǒu bié yì, shì gù wàng fǎ qí tǐ shì cháng. dà huì, yún hé ér dé wàng fǎ zhēn shí? wèi zhū shèng zhě, yú wàng fǎ zhōng bù qǐ diān dào, fēi diān dào jué. ruò yú wàng fǎ yǒu shǎo fēn xiǎng, zé fēi shèng zhì yǒu shǎo xiǎng zhě, dāng zhī zé shì yú fū xì lùn, fēi shèng yán shuō.
佛言：「大慧，依妄法說；以諸妄法，聖人亦現，然不顛倒。大慧，譬如陽焰、火輪、垂髮、乾闥婆城、夢幻、鏡像，世無智者生顛倒解，有智不然，然非不現。大慧，妄法現時，無量差別，然非無常。何以故？離有無故。云何離有無？一切愚夫種種解故。如恆河水有見不見，餓鬼不見，不可言有；余所見故，不可言無。聖於妄法，離顛倒見。大慧，妄法是常，相不異故。非諸妄法有差別相，以分別故而有別異，是故妄法其體是常。大慧，云何而得妄法真實？謂諸聖者，於妄法中不起顛倒，非顛倒覺。若於妄法有少分想，則非聖智；有少想者，當知則是愚夫戲論，非聖言說。

dà huì, ruò fēn bié wàng fǎ shì dào fēi dào, bǐ zé chéng jiù èr zhǒng zhǒng xìng, wèi shèng zhǒng xìng fán fū zhǒng xìng. dà huì, shèng zhǒng xìng zhě, bǐ fù sān zhǒng, wèi shēng wén yuán jué fú chéng bié gù. dà huì, yún hé yú fū fēn bié wàng fǎ shēng shēng wén chéng zhǒng xìng? suǒ wèi jì zhe zì xiāng gòng xiāng. dà huì, hé wèi fù yǒu yú fū fēn bié wàng fǎ chéng yuán jué chéng zhǒng xìng? wèi jí zhí zhe zì gòng xiāng shí, lí yú kuì nào. dà huì, hé wèi zhì rén fēn bié wàng fǎ ér dé chéng jiù fú chéng zhǒng xìng? suǒ wèi le dá yī qiè wéi shì zì xīn fēn bié suǒ jiàn, wú yǒu wài fǎ. dà huì, yǒu zhū yú fū fēn bié wàng fǎ zhǒng zhǒng shì wù, jué dìng rú shì, jué dìng bù yì, cǐ zé chéng jiù shēng sǐ chéng xìng. dà huì, bǐ wàng fǎ zhōng zhǒng zhǒng shì wù, fēi jí shì wù, yì fēi fēi wù.
「大慧，若分別妄法是倒非倒，彼則成就二種種性，謂聖種性、凡夫種性。大慧，聖種性者，彼復三種，謂聲聞、緣覺、佛乘別故。大慧，云何愚夫分別妄法生聲聞乘種性？所謂計著自相共相。大慧，何謂復有愚夫分別妄法成緣覺乘種性？謂即執著自共相時，離於憒鬧。大慧，何謂智人分別妄法而得成就佛乘種性？所謂了達一切唯是自心分別所見，無有外法。大慧，有諸愚夫分別妄法種種事物，決定如是，決定不異，此則成就生死乘性。大慧，彼妄法中種種事物，非即是物，亦非非物。

dà huì, jí bǐ wàng fǎ, zhū shèng zhì zhě xīn yì yì shí zhū è xí qì zì xìng fǎ zhuǎn yī gù, jí shuō cǐ wàng míng wèi zhēn rú. shì gù zhēn rú lí yú xīn shí, wǒ jīn míng liǎo xiǎn shì cǐ jù. lí fēn bié zhě, xī lí yī qiè zhū fēn bié gù.
「大慧，即彼妄法，諸聖智者心意意識、諸惡習氣、自性法轉依故，即說此妄名為真如。是故真如離於心識，我今明了顯示此句。離分別者，悉離一切諸分別故。」

dà huì pú sà bái yán: shì zūn, suǒ shuō wàng fǎ wèi yǒu wèi wú?
大慧菩薩白言：「世尊，所說妄法為有、為無？」

fú yán: rú huàn, wú zhí zhe xiāng gù. ruò zhí zhe xiāng tǐ shì yǒu zhě, yīng bù kě zhuǎn, zé zhū yuán qǐ yīng rú wài dào shuō zuò zhě shēng.
佛言：「如幻，無執著相故。若執著相體是有者，應不可轉，則諸緣起應如外道說作者生。」

dà huì yòu yán: ruò zhū wàng fǎ tóng yú huàn zhě, cǐ zé dāng yǔ yú wàng zuò yīn.
大慧又言：「若諸妄法同於幻者，此則當與余妄作因。」

fú yán: dà huì, fēi zhū huàn shì wèi wàng huò yīn, yǐ huàn bù shēng zhū guò è gù, yǐ zhū huàn shì wú fēn bié gù. dà huì, fū huàn shì zhě, cóng tā míng zhòu ér dé shēng qǐ, fēi zì fēn bié guò xí lì qǐ, shì gù huàn shì bù shēng guò è. dà huì, cǐ wàng huò fǎ, wéi shì yú fū xīn suǒ zhí zhe, fēi zhū shèng zhě.
佛言：「大慧，非諸幻事為妄惑因，以幻不生諸過惡故，以諸幻事無分別故。大慧，夫幻事者，從他明咒而得生起，非自分別過習力起，是故幻事不生過惡。大慧，此妄惑法，唯是愚夫心所執著，非諸聖者。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

shèng bù jiàn wàng fǎ, zhōng jiān yì fēi shí,
「聖不見妄法， 中間亦非實，

yǐ wàng jí zhēn gù, zhōng jiān yì zhēn shí.
以妄即真故， 中間亦真實。

ruò lí yú wàng fǎ, ér yǒu xiāng shēng zhě,
若離於妄法， 而有相生者，

cǐ hái jí shì wàng, rú yì wèi qīng jìng.
此還即是妄， 如翳未清淨。

fù cì, dà huì, jiàn zhū fǎ fēi huàn wú yǒu xiāng sì, gù shuō yī qiè fǎ rú huàn.
「複次，大慧，見諸法非幻無有相似，故說一切法如幻。」

dà huì yán: shì zūn, wèi yī zhí zhe zhǒng zhǒng huàn xiāng, yán yī qiè fǎ yóu rú huàn yé? wèi yì yī cǐ zhí zhe diān dào xiàng yé? ruò yī zhí zhe zhǒng zhǒng huàn xiāng, yán yī qiè fǎ yóu rú huàn zhě, shì zūn, fēi yī qiè fǎ xī jiē rú huàn. hé yǐ gù? jiàn zhǒng zhǒng sè xiàng bù wú yīn gù. shì zūn, dōu wú yǒu yīn lìng zhǒng zhǒng sè xiàng xiǎn xiàn, rú huàn. shì gù, shì zūn, bù kě shuō yán yī yú zhí zhe zhǒng zhǒng huàn xiāng, yán yī qiè fǎ yǔ huàn xiāng sì.
大慧言：「世尊，為依執著種種幻相，言一切法猶如幻耶？為異依此執著顛倒相耶？若依執著種種幻相，言一切法猶如幻者，世尊，非一切法悉皆如幻。何以故？見種種色相不無因故。世尊，都無有因令種種色相顯現，如幻。是故，世尊，不可說言依於執著種種幻相，言一切法與幻相似。」

fú yán: dà huì, bù yī zhí zhe zhǒng zhǒng huàn xiāng, yán yī qiè fǎ rú huàn. dà huì, yǐ yī qiè fǎ bù shí, sù miè rú diàn, gù shuō rú huàn. dà huì, pì rú diàn guāng, jiàn yǐ jí miè shì jiān fán yú xī jiē xiàn jiàn yī qiè zhū fǎ, yī zì fēn bié zì gòng xiāng xiàn yì fù rú shì, yǐ bù néng guān chá wú suǒ yǒu gù, ér wàng jì zhe zhǒng zhǒng sè xiàng.
佛言：「大慧，不依執著種種幻相，言一切法如幻。大慧，以一切法不實，速滅如電，故說如幻。大慧，譬如電光，見已即滅；世間凡愚悉皆現見一切諸法，依自分別自共相現亦復如是，以不能觀察無所有故，而妄計著種種色相。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

fēi huàn wú xiāng sì, yì fēi yǒu zhū fǎ,
「非幻無相似， 亦非有諸法，

bù shí sù rú diàn, rú huàn yīng dāng zhī.
不實速如電， 如幻應當知。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, rú fú xiān shuō, yī qiè zhū fǎ jiē xī wú shēng, yòu yán rú huàn, jiāng fēi suǒ shuō qián hòu xiāng wéi?
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，如佛先說，一切諸法皆悉無生，又言如幻，將非所說前後相違？」

fú yán: dà huì, wú yǒu xiāng wéi. hé yǐ gù? wǒ le yú shēng jí shì wú shēng, wéi shì zì xīn zhī suǒ jiàn gù ruò yǒu ruò wú yī qiè wài fǎ, jiàn qí wú xìng běn bù shēng gù. dà huì, wèi lí wài dào yīn shēng yì gù, wǒ shuō zhū fǎ jiē xī bù shēng. dà huì, wài dào qún jù gòng xìng è jiàn, yán cóng yǒu wú shēng yī qiè fǎ, fēi zì zhí zhe fēn bié wèi yuán. dà huì, wǒ shuō zhū fǎ fēi yǒu wú shēng, gù míng wú shēng.
佛言：「大慧，無有相違。何以故？我了於生即是無生，唯是自心之所見故；若有、若無一切外法，見其無性本不生故。大慧，為離外道因生義故，我說諸法皆悉不生。大慧，外道群聚共興惡見，言從有無生一切法，非自執著分別為緣。大慧，我說諸法非有無生，故名無生。

dà huì, shuō zhū fǎ zhě, wèi lìng dì zǐ zhī yī zhū yè shè shòu shēng sǐ, zhē qí wú yǒu duàn miè jiàn gù. dà huì, shuō zhū fǎ xiāng yóu rú huàn zhě, lìng lí zhū fǎ zì xìng xiāng gù. wèi zhū fán yú duò è jiàn yù, bù zhī zhū fǎ wéi xīn suǒ xiàn, wèi lìng yuǎn lí zhí zhe yīn yuán shēng qǐ zhī xiāng, shuō yī qiè fǎ rú huàn rú mèng. bǐ zhū yú fū zhí zhe è jiàn qī kuáng zì tā, bù néng míng jiàn yī qiè zhū fǎ rú shí zhù chù.
「大慧，說諸法者，為令弟子知依諸業攝受生死，遮其無有斷滅見故。大慧，說諸法相猶如幻者，令離諸法自性相故。為諸凡愚墮惡見欲，不知諸法唯心所現，為令遠離執著因緣生起之相，說一切法如幻如夢。彼諸愚夫執著惡見欺誑自他，不能明見一切諸法如實住處。

dà huì, jiàn yī qiè fǎ rú shí chù zhě, wèi néng le dá wéi xīn suǒ xiàn.
「大慧，見一切法如實處者，謂能了達唯心所現。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

wú zuò gù wú shēng, yǒu fǎ shè shēng sǐ,
「無作故無生， 有法攝生死，

le dá rú huàn děng, yú xiāng bù fēn bié.
了達如幻等， 於相不分別。

fù cì, dà huì, wǒ dāng shuō míng jù wén shēn xiāng. zhū pú sà mó hē sà shàn guān cǐ xiāng, le dá qí yì, jí dé ā nòu duō luó sān miǎo sān pú tí, fù néng kāi wù yī qiè zhòng shēng.
「複次，大慧，我當說名、句、文身相。諸菩薩摩訶薩善觀此相，了達其義，疾得阿耨多羅三藐三菩提，復能開悟一切眾生。

dà huì, míng shēn zhě, wèi yī shì lì míng, míng jí shì shēn, shì míng míng shēn. jù shēn zhě, wèi néng xiǎn yì jué dìng jiū jìng, shì míng jù shēn. wén shēn zhě, wèi yóu yú cǐ néng chéng míng jù, shì míng wén shēn. fù cì, dà huì, jù shēn zhě, wèi jù shì jiū jìng. míng shēn zhě, wèi zhū zì míng gè gè chà bié, rú cóng ā zì nǎi zhì ā zì. wén shēn zhě, wèi zhǎng duǎn gāo xià. fù cì, jù shēn zhě, rú zú jī, rú qú xiàng zhōng rén chù děng jī míng wèi fēi sè sì yùn, yǐ míng shuō gù wén wèi míng zhī zì xiāng, yóu wén xiǎn gù. shì míng míng jù wén shēn. cǐ míng jù wén shēn xiāng, rǔ yīng xiū xué.
「大慧，名身者，謂依事立名，名即是身，是名名身。句身者，謂能顯義決定究竟，是名句身。文身者，謂由於此能成名句，是名文身。複次，大慧，句身者，謂句事究竟。名身者，謂諸字名各各差別，如從阿字乃至呵字。文身者，謂長短高下。複次，句身者，如足跡，如衢巷中人畜等跡；名謂非色四蘊，以名說故；文謂名之自相，由文顯故。是名名、句、文身。此名、句、文身相，汝應修學。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

míng shēn yǔ jù shēn, jí zì shēn chà bié,
「名身與句身， 及字身差別，

fán yú suǒ jì zhe, rú xiàng nì shēn ní.
凡愚所計著， 如象溺深泥。

fù cì, dà huì, wèi lái shì zhōng yǒu zhū xié zhì è sī jué zhě, lí rú shí fǎ, yǐ jiàn yī yì jù bù jù xiāng, wèn zhū zhì zhě. bǐ jí dá yán: cǐ fēi zhèng wèn. wèi sè yǔ wú cháng, wèi yì wèi bù yì rú shì niè pán zhū xíng, xiāng suǒ xiāng yī suǒ yī zào suǒ zào jiàn suǒ jiàn dì yǔ wēi chén zhì yǔ zhì zhě, wèi yì wèi bù yì, rú shì děng bù kě jì shì cì dì ér wèn. shì zūn shuō cǐ dāng zhǐ jì dá. yú fū wú zhì fēi suǒ néng zhī, fú yù lìng qí lí jīng bù chù, bù wèi jì shuō. dà huì, bù jì shuō zhě, yù lìng wài dào yǒng dé chū lí zuò zhě jiàn gù.
「複次，大慧，未來世中有諸邪智惡思覺者，離如實法，以見一異、俱不俱相，問諸智者。彼即答言：『此非正問。』謂色與無常，為異為不異；如是涅槃諸行，相所相、依所依、造所造、見所見、地與微塵、智與智者，為異為不異，如是等不可記事次第而問。世尊說此當止記答。愚夫無智非所能知，佛欲令其離驚怖處，不為記說。大慧，不記說者，欲令外道永得出離作者見故。

dà huì, zhū wài dào zhòng jì yǒu zuò zhě, zuò rú shì shuō: mìng jí shì shēn, mìng yì shēn yì. rú shì děng shuō míng wú jì lùn. dà huì, wài dào chī huò shuō wú jì lùn, fēi wǒ jiào zhōng shuō lí néng suǒ qǔ bù qǐ fēn bié. yún hé kě zhǐ? dà huì, ruò yǒu zhí zhe néng qǔ suǒ qǔ, bù liǎo wéi shì zì xīn suǒ jiàn, bǐ yīng kě zhǐ. dà huì, zhū fú rú lái yǐ sì zhǒng jì lùn wèi zhòng shēng shuō fǎ. dà huì, zhǐ jì lùn zhě, wǒ bié shí shuō, yǐ gēn wèi shú qiě zhǐ shuō gù.
「大慧，諸外道眾計有作者，作如是說：『命即是身，命異身異。』如是等說名無記論。大慧，外道痴惑說無記論，非我教中說離能所取不起分別。云何可止？大慧，若有執著能取所取，不了唯是自心所見，彼應可止。大慧，諸佛如來以四種記論為眾生說法。大慧，止記論者，我別時說，以根未熟且止說故。

fù cì, dà huì, hé gù yī qiè fǎ bù shēng? yǐ lí néng zuò suǒ zuò, wú zuò zhě gù. hé yǐ yī qiè fǎ wú zì xìng? yǐ zhèng zhì guān zì xiāng gòng xiāng bù kě dé gù. hé gù yī qiè fǎ wú lái qù? yǐ zì gòng xiāng lái wú suǒ cóng qù wú suǒ zhì gù. hé gù yī qiè fǎ bù miè? wèi yī qiè fǎ wú xìng xiāng gù, bù kě dé gù. hé gù yī qiè fǎ wú cháng? wèi zhū xiāng qǐ wú cháng xìng gù. hé gù yī qiè fǎ cháng? wèi zhū xiāng qǐ jí shì bù qǐ, wú suǒ yǒu gù, wú cháng xìng cháng, shì gù wǒ shuō yī qiè fǎ cháng.
「複次，大慧，何故一切法不生？以離能作所作，無作者故。何以一切法無自性？以證智觀自相共相不可得故。何故一切法無來去？以自共相來無所從、去無所至故。何故一切法不滅？謂一切法無性相故，不可得故。何故一切法無常？謂諸相起無常性故。何故一切法常？謂諸相起即是不起，無所有故，無常性常，是故我說一切法常。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

yī xiàng jí fǎn wèn, fēn bié yǔ zhì dá,
「一向及返問， 分別與置答，

rú shì sì zhǒng shuō, cuī fú zhū wài dào.
如是四種說， 摧伏諸外道。

shù lùn yǔ shèng lùn, yán yǒu fēi yǒu shēng,
數論與勝論， 言有非有生，

rú shì děng zhū shuō, yī qiè jiē wú jì.
如是等諸說， 一切皆無記。

yǐ zhì guān chá shí, tǐ xìng bù kě dé,
以智觀察時， 體性不可得，

yǐ bǐ wú kě shuō, gù shuō wú zì xìng.
以彼無可說， 故說無自性。」

ěr shí, dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, yuàn wèi wǒ shuō zhū xū tuó huán xū tuó huán guǒ xíng chà bié xiāng. wǒ jí zhū pú sà mó hē sà wén shì yì gù, yú xū tuó huán sī tuó hán ā nà hán ā luó hàn fāng biàn xiāng, jiē dé shàn qiǎo, rú shì ér wèi zhòng shēng yǎn shuō, lìng qí zhèng dé èr wú wǒ fǎ, jìng chú èr zhàng, yú zhū dì xiāng jiàn cì tōng dá, huò yú rú lái bù kě sī yì zhì huì jìng jiè rú zhòng sè mó ní, pǔ lìng zhòng shēng xī dé ráo yì.
爾時，大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，願為我說諸須陀洹、須陀洹果行差別相。我及諸菩薩摩訶薩聞是義故，於須陀洹、斯陀含、阿那含、阿羅漢方便相，皆得善巧，如是而為眾生演說，令其證得二無我法，淨除二障，於諸地相漸次通達，獲於如來不可思議智慧境界；如眾色摩尼，普令眾生悉得饒益。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, zhū xū tuó huán xū tuó huán guǒ chà bié yǒu sān, wèi xià zhōng shàng. dà huì, xià zhě, yú zhū yǒu zhōng jí qī fǎn shēng zhōng zhě, sān shēng wǔ shēng shàng zhě, jí yú cǐ shēng ér rù niè pán. dà huì, cǐ sān zhǒng rén duàn sān zhǒng jié, wèi shēn jiàn yí jiè jìn qǔ, shàng shàng shèng jìn dé ā luó hàn guǒ.
佛言：「大慧，諸須陀洹、須陀洹果差別有三，謂下、中、上。大慧，下者，於諸有中極七返生；中者，三生、五生；上者，即於此生而入涅槃。大慧，此三種人斷三種結，謂身見、疑、戒禁取，上上勝進得阿羅漢果。

dà huì, shēn jiàn yǒu èr zhǒng, wèi jù shēng jí fēn bié, rú yī yuán qǐ yǒu wàng jì xìng. dà huì, pì rú yī zhǐ yuán qǐ xìng gù, zhǒng zhǒng wàng jì zhí zhe xìng shēng. bǐ fǎ dàn shì wàng fēn bié xiāng, fēi yǒu fēi wú, fēi yì yǒu yì wú. fán fū yú chī ér héng zhí zhe, yóu rú kě shòu wàng shēng shuǐ xiǎng. cǐ fēn bié shēn jiàn, wú zhì huì gù jiǔ yuǎn xiāng yīng, jiàn rén wú wǒ jí shí shě lí. dà huì, jù shēng shēn jiàn, yǐ pǔ guān chá zì tā zhī shēn, shòu děng sì yùn wú sè xiàng gù, sè yóu dà zhǒng ér dé shēng gù, shì zhū dà zhǒng hù xiāng yīn gù, sè bù jí gù. rú shì guān yǐ, míng jiàn yǒu wú jí shí shě lí shě shēn jiàn gù, tān zé bù shēng. shì míng shēn jiàn xiāng.
「大慧，身見有二種，謂俱生及分別，如依緣起有妄計性。大慧，譬如依止緣起性故，種種妄計執著性生。彼法但是妄分別相，非有非無，非亦有亦無。凡夫愚痴而橫執著，猶如渴獸妄生水想。此分別身見，無智慧故久遠相應，見人無我即時舍離。大慧，俱生身見，以普觀察自他之身，受等四蘊無色相故，色由大種而得生故，是諸大種互相因故，色不集故。如是觀已，明見有無即時舍離；捨身見故，貪則不生。是名身見相。

dà huì, yí xiāng zhě, yú suǒ zhèng fǎ shàn jiàn xiāng gù, jí xiān èr zhǒng shēn jiàn fēn bié duàn gù, yú zhū fǎ zhōng yí bù dé shēng, yì bù yú yú shēng dà shī xiǎng, wèi jìng bù jìng, shì míng yí xiāng.
「大慧，疑相者，於所證法善見相故，及先二種身見分別斷故，於諸法中疑不得生，亦不於餘生大師想，為淨不淨，是名疑相。

dà huì, hé gù xū tuó huán bù qǔ jiè jìn? wèi yǐ míng jiàn shēng chù kǔ xiāng, shì gù bù qǔ. fū qí qǔ zhě, wèi zhū fán yú yú zhū yǒu zhōng tān zhe shì lè, kǔ xíng chí jiè yuàn shēng yú bǐ. xū tuó huán rén bù qǔ shì xiāng, wéi qiú suǒ zhèng zuì shèng wú lòu wú fēn bié fǎ, xiū xíng jiè pǐn. shì míng jiè jìn qǔ xiāng.
「大慧，何故須陀洹不取戒禁？謂以明見生處苦相，是故不取。夫其取者，謂諸凡愚於諸有中貪著世樂，苦行持戒願生於彼。須陀洹人不取是相，唯求所證最勝無漏無分別法，修行戒品。是名戒禁取相。

dà huì, xū tuó huán rén shě sān jié gù, lí tān chēn chī.
「大慧，須陀洹人舍三結故，離貪瞋痴。」

dà huì bái yán: tān yǒu duō zhǒng, shě hé děng tān?
大慧白言：「貪有多種，舍何等貪？」

fú yán: dà huì, shě yú nǚ sè chán mián tān yù, jiàn cǐ xiàn lè shēng lái kǔ gù, yòu dé sān mèi shū shèng lè gù, shì gù shě bǐ fēi niè pán tān.
佛言：「大慧，舍於女色纏綿貪慾，見此現樂生來苦故，又得三昧殊勝樂故，是故舍彼非涅槃貪。

dà huì, yún hé sī tuó hán guǒ? wèi bù liǎo sè xiàng qǐ sè fēn bié, yī wǎng lái yǐ, shàn xiū chán xíng, jǐn kǔ biān jì ér bān niè pán, shì míng sī tuó hán.
「大慧，云何斯陀含果？謂不了色相起色分別，一往來已，善修禪行，盡苦邊際而般涅槃，是名斯陀含。

dà huì, yún hé ā nà hán guǒ? wèi yú guò wèi xiàn zài sè xiàng, qǐ yǒu wú jiàn, fēn bié guò è, suí mián bù qǐ, yǒng shě zhū jié, gèng bù hái lái, shì míng ā nà hán.
「大慧，云何阿那含果？謂於過未現在色相，起有無見，分別過惡，隨眠不起，永舍諸結，更不還來，是名阿那含。

dà huì, ā luó hàn zhě, wèi zhū chán sān mèi jiě tuō lì tōng xī yǐ chéng jiù, fán nǎo zhū kǔ fēn bié yǒng jǐn, shì míng ā luó hàn.
「大慧，阿羅漢者，謂諸禪三昧解脫力通悉已成就，煩惱諸苦分別永盡，是名阿羅漢。」

dà huì yán: shì zūn, ā luó hàn yǒu sān zhǒng, wèi yī xiàng qù jì tuì pú tí yuàn fú suǒ biàn huà, cǐ shuō hé zhě?
大慧言：「世尊，阿羅漢有三種，謂一向趣寂、退菩提願、佛所變化，此說何者？」

fú yán: dà huì, cǐ shuō qù jì, fēi shì qí yú. dà huì, yú èr zhǒng rén, wèi yǐ céng fā qiǎo fāng biàn yuàn, jí wèi zhuāng yán zhū fú zhòng huì, yú bǐ shì shēng. dà huì, yú xū wàng chù shuō zhǒng zhǒng fǎ, suǒ wèi zhèng guǒ chán zhě jí chán jiē xìng lí gù, zì xīn suǒ jiàn dé guǒ xiāng gù. dà huì, ruò xū tuó huán zuò rú shì niàn wǒ lí zhū jié zé yǒu èr guò, wèi duò wǒ jiàn jí zhū jié bù duàn.
佛言：「大慧，此說趣寂，非是其餘。大慧，餘二種人，謂已曾發巧方便願，及為莊嚴諸佛眾會，於彼示生。大慧，於虛妄處說種種法，所謂證果、禪者及禪皆性離故，自心所見得果相故。大慧，若須陀洹作如是念『我離諸結』則有二過，謂墮我見及諸結不斷。

fù cì, dà huì, ruò yù chāo guò zhū chán wú liàng wú sè jiè zhě, yīng lí zì xīn suǒ jiàn zhū xiāng. dà huì, xiǎng shòu miè sān mèi, chāo zì xīn suǒ jiàn jìng zhě, bù rán! bù lí xīn gù.
「複次，大慧，若欲超過諸禪、無量、無色界者，應離自心所見諸相。大慧，想受滅三昧，超自心所見境者，不然！不離心故。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

zhū chán yǔ wú liàng, wú sè sì mó tí,
「諸禪與無量， 無色四摩提，

jí yǐ xiǎng shòu miè, wéi xīn bù kě dé.
及以想受滅， 唯心不可得。

yù liú yī lái guǒ, bù hái ā luó hàn,
預流一來果， 不還阿羅漢，

rú shì zhū shèng rén, xī yī xīn wàng yǒu.
如是諸聖人， 悉依心妄有。

chán zhě chán suǒ yuán, duàn huò jiàn zhēn dì,
禪者禪所緣， 斷惑見真諦，

cǐ jiē shì wàng xiǎng, le zhī jí jiě tuō.
此皆是妄想， 了知即解脫。

fù cì, dà huì, yǒu èr zhǒng jué zhì, wèi guān chá zhì, jí qǔ xiāng fēn bié zhí zhe jiàn lì zhì. guān chá zhì zhě, wèi guān yī qiè fǎ, lí sì jù bù kě dé. sì jù zhě, wèi yī yì jù bù jù yǒu fēi yǒu cháng wú cháng děng. wǒ yǐ zhū fǎ lí cǐ sì jù, shì gù shuō yán yī qiè fǎ lí. dà huì, rú shì guān fǎ, rǔ yīng xiū xué. yún hé qǔ xiāng fēn bié zhí zhe jiàn lì zhì? wèi yú jiān shī nuǎn dòng zhū dà zhǒng xìng, qǔ xiāng zhí zhe xū wàng fēn bié, yǐ zōng yīn yù ér wàng jiàn lì, shì míng qǔ xiāng fēn bié zhí zhe jiàn lì zhì. shì míng èr zhǒng jué zhì xiāng. pú sà mó hē sà zhī cǐ zhì xiāng, jí néng tōng dá rén fǎ wú wǒ, yǐ wú xiāng zhì yú jiě xíng dì shàn qiǎo guān chá, rù yú chū dì, dé bǎi sān mèi, yǐ shèng sān mèi lì jiàn bǎi fú bǎi pú sà, zhī qián hòu jì gè bǎi jié shì, guāng míng zhào yào bǎi fú shì jiè shàn néng le zhī shàng shàng dì xiāng, yǐ shèng yuàn lì biàn xiàn zì zài, zhì fǎ yún dì ér shòu guàn dǐng, rù yú fú dì shí wú jǐn yuàn chéng jiù zhòng shēng, zhǒng zhǒng yīng xiàn wú yǒu xiū xī, ér héng ān zhù zì jué jìng jiè sān mèi shèng lè.
「複次，大慧，有二種覺智，謂觀察智，及取相分別執著建立智。觀察智者，謂觀一切法，離四句不可得。四句者，謂一異、俱不俱、有非有、常無常等。我以諸法離此四句，是故說言一切法離。大慧，如是觀法，汝應修學。云何取相分別執著建立智？謂于堅濕暖動諸大種性，取相執著虛妄分別，以宗、因、喻而妄建立，是名取相分別執著建立智。是名二種覺智相。菩薩摩訶薩知此智相，即能通達人法無我，以無相智於解行地善巧觀察，入於初地，得百三昧，以勝三昧力見百佛、百菩薩，知前後際各百劫事，光明照曜百佛世界；善能了知上上地相，以勝願力變現自在，至法雲地而受灌頂，入於佛地；十無盡願成就眾生，種種應現無有休息，而恆安住自覺境界三昧勝樂。

fù cì, dà huì, pú sà mó hē sà dāng shàn le zhī dà zhǒng zào sè. yún hé le zhī? dà huì, pú sà mó hē sà yīng rú shì guān, bǐ zhū dà zhǒng, zhēn shí bù shēng yǐ zhū sān jiè dàn shì fēn bié, wéi xīn suǒ xiàn, wú yǒu wài wù. rú shì guān shí, dà zhǒng suǒ zào xī jiē xìng lí, chāo guò sì jù, wú wǒ wǒ suǒ, zhù rú shí chù, chéng wú shēng xiàng.
「複次，大慧，菩薩摩訶薩當善了知大種造色。云何了知？大慧，菩薩摩訶薩應如是觀，彼諸大種，真實不生；以諸三界但是分別，唯心所現，無有外物。如是觀時，大種所造悉皆性離，超過四句，無我、我所，住如實處，成無生相。

dà huì, bǐ zhū dà zhǒng yún hé zào sè? dà huì, wèi xū wàng fēn bié jīn rùn dà zhǒng, chéng nèi wài shuǐ jiè yàn shèng dà zhǒng, chéng nèi wài huǒ jiè piāo dòng dà zhǒng, chéng nèi wài fēng jiè sè fēn duàn dà zhǒng, chéng nèi wài dì jiè. lí yú xū kōng, yóu zhí zhe xié dì, wǔ yùn jù jí dà zhǒng zào sè shēng.
「大慧，彼諸大種云何造色？大慧，謂虛妄分別津潤大種，成內外水界；焰盛大種，成內外火界；飄動大種，成內外風界；色分段大種，成內外地界。離於虛空，由執著邪諦，五蘊聚集大種造色生。

dà huì, shí zhě, yǐ zhí zhe zhǒng zhǒng yán shuō jìng jiè, wèi yīn qǐ gù, yú yú qù zhōng xiāng xù shòu shēng. dà huì, dì děng zào sè yǒu dà zhǒng yīn, fēi sì dà zhǒng wèi dà zhǒng yīn. hé yǐ gù? wèi ruò yǒu fǎ yǒu xíng xiāng zhě, zé shì suǒ zuò fēi wú xíng zhě. dà huì, cǐ dà zhǒng zào sè xiàng, wài dào fēn bié, fēi shì wǒ shuō.
「大慧，識者，以執著種種言說境界，為因起故，於余趣中相續受生。大慧，地等造色有大種因，非四大種為大種因。何以故？謂若有法有形相者，則是所作非無形者。大慧，此大種造色相，外道分別，非是我說。

fù cì, dà huì, wǒ jīn dāng shuō wǔ yùn tǐ xiāng, wèi sè shòu xiǎng xíng shí. dà huì, sè wèi sì dà jí suǒ zào sè, cǐ gè yì xiāng. shòu děng fēi sè, dà huì, fēi sè zhū yùn, yóu rú xū kōng wú yǒu sì shù. dà huì, pì rú xū kōng chāo guò shù xiāng, rán fēn bié yán cǐ shì xū kōng fēi sè zhū yùn yì fù rú shì, lí zhū shù xiāng, lí yǒu wú děng sì zhǒng jù gù. shù xiāng zhě, yú fū suǒ shuō, fēi zhū shèng zhě. zhū shèng dàn shuō rú huàn suǒ zuò, wéi jiǎ shī shè lí yì bù yì, rú mèng rú xiàng wú bié suǒ yǒu bù liǎo shèng zhì suǒ xíng jìng gù, jiàn yǒu zhū yùn fēn bié xiàn qián. shì míng zhū yùn zì xìng xiāng. dà huì, rú shì fēn bié, rǔ yīng shě lí shě lí cǐ yǐ, shuō jì jìng fǎ, duàn yī qiè shā zhū wài dào jiàn, jìng fǎ wú wǒ rù yuǎn xíng dì, chéng jiù wú liàng zì zài sān mèi, huò yì shēng shēn, rú huàn sān mèi lì tōng zì zài jiē xī jù zú, yóu rú dà dì pǔ yì qún shēng.
「複次，大慧，我今當說五蘊體相，謂色、受、想、行、識。大慧，色謂四大及所造色，此各異相。受等非色，大慧，非色諸蘊，猶如虛空無有四數。大慧，譬如虛空超過數相，然分別言此是虛空；非色諸蘊亦復如是，離諸數相，離有無等四種句故。數相者，愚夫所說，非諸聖者。諸聖但說如幻所作，唯假施設離異不異，如夢如像無別所有；不了聖智所行境故，見有諸蘊分別現前。是名諸蘊自性相。大慧，如是分別，汝應舍離；舍離此已，說寂靜法，斷一切剎諸外道見，淨法無我入遠行地，成就無量自在三昧，獲意生身，如幻三昧力通自在皆悉具足，猶如大地普益群生。

fù cì, dà huì, niè pán yǒu sì zhǒng. hé děng wèi sì? wèi zhū fǎ zì xìng wú xìng niè pán zhǒng zhǒng xiāng xìng wú xìng niè pán jué zì xiāng xìng wú xìng niè pán duàn zhū yùn zì gòng xiāng liú zhù niè pán. dà huì, cǐ sì niè pán shì wài dào yì, fēi wǒ suǒ shuō. dà huì, wǒ suǒ shuō zhě, fēn bié ěr yàn shí miè, míng wèi niè pán.
「複次，大慧，涅槃有四種。何等為四？謂諸法自性無性涅槃、種種相性無性涅槃、覺自相性無性涅槃、斷諸蘊自共相流注涅槃。大慧，此四涅槃是外道義，非我所說。大慧，我所說者，分別爾焰識滅，名為涅槃。」

dà huì yán: shì zūn, qǐ bù jiàn lì bā zhǒng shí yé?
大慧言：「世尊，豈不建立八種識耶？」

fú yán: jiàn lì.
佛言：「建立。」

dà huì yán: ruò jiàn lì zhě, yún hé dàn shuō yì shí miè, fēi qī shí miè?
大慧言：「若建立者，云何但說意識滅，非七識滅？」

fú yán: dà huì, yǐ bǐ wèi yīn jí suǒ yuán gù, qī shí dé shēng. dà huì, yì shí fēn bié jìng jiè qǐ zhí zhe shí, shēng zhū xí qì, zhǎng yǎng cáng shí, yóu shì yì jù, wǒ wǒ suǒ zhí, sī liang suí zhuǎn wú bié tǐ xiāng, cáng shí wèi yīn wèi suǒ yuán gù, zhí zhe zì xīn suǒ xiàn jìng jiè, xīn jù shēng qǐ, zhǎn zhuǎn wèi yīn. dà huì, pì rú hǎi làng, zì xīn suǒ xiàn jìng jiè fēng chuī ér yǒu qǐ miè. shì gù yì shí miè shí, qī shí yì miè.
佛言：「大慧，以彼為因及所緣故，七識得生。大慧，意識分別境界起執著時，生諸習氣，長養藏識，由是意俱，我、我所執，思量隨轉；無別體相，藏識為因、為所緣故，執著自心所現境界，心聚生起，展轉為因。大慧，譬如海浪，自心所現境界風吹而有起滅。是故意識滅時，七識亦滅。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yuē:
爾時，世尊重說頌曰：

wǒ bù yǐ zì xìng, jí yǐ yú zuò xiāng,
「我不以自性， 及以於作相，

fēn bié jìng shí miè, rú shì shuō niè pán.
分別境識滅， 如是說涅槃。

yì shí wèi xīn yīn, xīn wèi yì jìng jiè,
意識為心因， 心為意境界，

yīn jí suǒ yuán gù, zhū shí yī zhǐ shēng.
因及所緣故， 諸識依止生。

rú dà bào liú jǐn, bō làng zé bù qǐ,
如大瀑流盡， 波浪則不起，

rú shì yì shí miè, zhǒng zhǒng shí bù shēng.
如是意識滅， 種種識不生。

fù cì, dà huì, wǒ jīn dāng shuō wàng jì zì xìng chà bié xiāng. lìng rǔ jí zhū pú sà mó hē sà shàn zhī cǐ yì, chāo zhū wàng xiǎng, zhèng shèng zhì jìng zhī wài dào fǎ, yuǎn lí néng qǔ suǒ qǔ fēn bié yú yī tā qǐ zhǒng zhǒng xiāng zhòng, bù gēng qǔ zhe wàng suǒ jì xiāng.
「複次，大慧，我今當說妄計自性差別相。令汝及諸菩薩摩訶薩善知此義，超諸妄想，證聖智境；知外道法，遠離能取所取分別；於依他起種種相中，不更取著妄所計相。

dà huì, yún hé wàng jì zì xìng chà bié xiāng? suǒ wèi yán shuō fēn bié suǒ shuō fēn bié xiāng fēn bié cái fēn bié zì xìng fēn bié yīn fēn bié jiàn fēn bié lǐ fēn bié shēng fēn bié bù shēng fēn bié xiāng shǔ fēn bié fù jiě fēn bié. dà huì, cǐ shì wàng jì zì xìng chà bié xiāng.
「大慧，云何妄計自性差別相？所謂言說分別、所說分別、相分別、財分別、自性分別、因分別、見分別、理分別、生分別、不生分別、相屬分別、縛解分別。大慧，此是妄計自性差別相。

yún hé yán shuō fēn bié? wèi zhí zhe zhǒng zhǒng měi miào yīn cí, shì míng yán shuō fēn bié.
「云何言說分別？謂執著種種美妙音詞，是名言說分別。

yún hé suǒ shuō fēn bié? wèi zhí yǒu suǒ shuō shì shì shèng zhì suǒ zhèng jìng, yī cǐ qǐ shuō, shì míng suǒ shuō fēn bié.
「云何所說分別？謂執有所說事是聖智所證境，依此起說，是名所說分別。

yún hé xiāng fēn bié? wèi jí yú bǐ suǒ shuō shì zhōng, rú kě shòu xiǎng, fēn bié zhí zhe jiān shī nuǎn dòng děng yī qiè zhū xiāng, shì míng xiāng fēn bié.
「云何相分別？謂即於彼所說事中，如渴獸想，分別執著堅濕暖動等一切諸相，是名相分別。

yún hé cái fēn bié? wèi qǔ zhe zhǒng zhǒng jīn yín děng bǎo, ér qǐ yán shuō, shì míng cái fēn bié.
「云何財分別？謂取著種種金銀等寶，而起言說，是名財分別。

yún hé zì xìng fēn bié? wèi yǐ è jiàn rú shì fēn bié cǐ zì xìng, jué dìng fēi yú, shì míng zì xìng fēn bié.
「云何自性分別？謂以惡見如是分別此自性，決定非余，是名自性分別。

yún hé yīn fēn bié? wèi yú yīn yuán fēn bié yǒu wú, yǐ cǐ yīn xiāng ér néng shēng gù, shì míng yīn fēn bié.
「云何因分別？謂於因緣分別有無，以此因相而能生故，是名因分別。

yún hé jiàn fēn bié? wèi zhū wài dào è jiàn, zhí zhe yǒu wú yī yì jù bù jù děng, shì míng jiàn fēn bié.
「云何見分別？謂諸外道惡見，執著有無、一異、俱不俱等，是名見分別。

yún hé lǐ fēn bié? wèi yǒu zhí zhe wǒ wǒ suǒ xiāng, ér qǐ yán shuō, shì míng lǐ fēn bié.
「云何理分別？謂有執著我、我所相，而起言說，是名理分別。

yún hé shēng fēn bié? wèi jì zhū fǎ ruò yǒu ruò wú, cóng yuán ér shēng, shì míng shēng fēn bié.
「云何生分別？謂計諸法若有若無，從緣而生，是名生分別。

yún hé bù shēng fēn bié? wèi jì yī qiè fǎ běn lái bù shēng, wèi yǒu zhū yuán ér xiān yǒu tǐ, bù cóng yīn qǐ, shì míng bù shēng fēn bié.
「云何不生分別？謂計一切法本來不生，未有諸緣而先有體，不從因起，是名不生分別。

yún hé xiāng shǔ fēn bié? wèi cǐ yǔ bǐ dì xiāng xì shǔ, rú zhēn yǔ xiàn, shì míng xiāng shǔ fēn bié.
「云何相屬分別？謂此與彼遞相系屬，如針與線，是名相屬分別。

yún hé fù jiě fēn bié? wèi zhí yīn néng fù ér yǒu suǒ fù, rú rén yǐ shéng fāng biàn lì gù fù yǐ fù jiě, shì míng fù jiě fēn bié.
「云何縛解分別？謂執因能縛而有所縛，如人以繩方便力故縛已復解，是名縛解分別。

dà huì, cǐ shì wàng jì xìng chà bié xiāng, yī qiè fán yú yú zhōng zhí zhe ruò yǒu ruò wú. dà huì, yú yuán qǐ zhōng, zhí zhe zhǒng zhǒng wàng jì zì xìng rú yī yú huàn jiàn zhǒng zhǒng wù, fán yú fēn bié jiàn yì yú huàn. dà huì, huàn yǔ zhǒng zhǒng, fēi yì fēi bù yì. ruò yì zhě, yīng huàn fēi zhǒng zhǒng yīn ruò yī zhě, huàn yǔ zhǒng zhǒng yīng wú chà bié, rán jiàn chà bié. shì gù fēi yì fēi bù yì. dà huì, rǔ jí zhū pú sà mó hē sà, yú huàn yǒu wú, bù yīng shēng zhe.
「大慧，此是妄計性差別相，一切凡愚於中執著若有若無。大慧，於緣起中，執著種種妄計自性；如依於幻見種種物，凡愚分別見異於幻。大慧，幻與種種，非異非不異。若異者，應幻非種種因；若一者，幻與種種應無差別，然見差別。是故非異、非不異。大慧，汝及諸菩薩摩訶薩，於幻有無，不應生著。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

xīn wèi jìng suǒ fù, jué xiǎng zhì suí zhuǎn,
「心為境所縛， 覺想智隨轉，

wú xiāng zuì shèng chù, píng děng zhì huì shēng.
無相最勝處， 平等智慧生。

zài wàng jì shì yǒu, yú yuán qǐ zé wú,
在妄計是有， 於緣起則無，

wàng jì mí huò qǔ, yuán qǐ lí fēn bié.
妄計迷惑取， 緣起離分別。

zhǒng zhǒng zhī fēn shēng, rú huàn bù chéng jiù,
種種支分生， 如幻不成就，

suī xiàn zhǒng zhǒng xiāng, wàng fēn bié zé wú.
雖現種種相， 妄分別則無。

bǐ xiāng jí shì guò, jiē cóng xīn fù shēng,
彼相即是過， 皆從心縛生，

wàng jì zhě bù liǎo, fēn bié yuán qǐ fǎ.
妄計者不了， 分別緣起法。

cǐ zhū wàng jì xìng, jiē jí shì yuán qǐ,
此諸妄計性， 皆即是緣起，

wàng jì yǒu zhǒng zhǒng, yuán qǐ zhōng fēn bié.
妄計有種種， 緣起中分別。

shì sú dì yī yì, dì sān wú yīn shēng,
世俗第一義， 第三無因生，

wàng jì shì shì sú, duàn zé shèng jìng jiè.
妄計是世俗， 斷則聖境界。

rú xiū guān xíng zhě, yú yī zhǒng zhǒng xiàn,
如修觀行者， 於一種種現，

yú bǐ wú zhǒng zhǒng, wàng jì xiàng rú shì.
於彼無種種， 妄計相如是。

rú mù zhǒng zhǒng yì, wàng xiǎng jiàn zhòng sè,
如目種種翳， 妄想見眾色，

bǐ wú sè fēi sè, bù liǎo yuán qǐ rán.
彼無色非色， 不了緣起然。

rú jīn lí chén gòu, rú shuǐ lí ní zhuó,
如金離塵垢， 如水離泥濁，

rú xū kōng wú yún, wàng xiǎng jìng rú shì.
如虛空無雲， 妄想淨如是。

wú yǒu wàng jì xìng, ér yǒu yú yuán qǐ,
無有妄計性， 而有於緣起，

jiàn lì jí fěi bàng, sī yóu fēn bié huài.
建立及誹謗， 斯由分別壞。

ruò wú wàng jì xìng, ér yǒu yuán qǐ zhě,
若無妄計性， 而有緣起者，

wú fǎ ér yǒu fǎ, yǒu fǎ cóng wú shēng.
無法而有法， 有法從無生。

yī yīn yú wàng jì, ér dé yǒu yuán qǐ,
依因於妄計， 而得有緣起，

xiāng míng cháng xiāng suí, ér shēng yú wàng jì.
相名常相隨， 而生於妄計。

yǐ yuán qǐ yī wàng, jiū jìng bù chéng jiù,
以緣起依妄， 究竟不成就，

shì shí xiàn qīng jìng, míng wèi dì yī yì.
是時現清淨， 名為第一義。

wàng jì yǒu shí èr, yuán qǐ yǒu liù zhǒng,
妄計有十二， 緣起有六種，

zì zhèng zhēn rú jìng, bǐ wú yǒu chà bié.
自證真如境， 彼無有差別。

wǔ fǎ wèi zhēn shí, sān zì xìng yì ěr,
五法為真實， 三自性亦爾，

xiū xíng zhě guān cǐ, bù yuè yú zhēn rú.
修行者觀此， 不越於真如。

yī yú yuán qǐ xiāng, wàng jì zhǒng zhǒng míng,
依於緣起相， 妄計種種名，

bǐ zhū wàng jì xiāng, jiē yīn yuán qǐ yǒu.
彼諸妄計相， 皆因緣起有。

zhì huì shàn guān chá, wú yuán wú wàng jì,
智慧善觀察， 無緣無妄計，

zhēn shí zhōng wú wù, yún hé qǐ fēn bié?
真實中無物， 云何起分別？

yuán chéng ruò shì yǒu, cǐ zé lí yǒu wú,
圓成若是有， 此則離有無，

jì yǐ lí yǒu wú, yún hé yǒu èr xìng?
既已離有無， 云何有二性？

wàng jì yǒu èr xìng, èr xìng shì ān lì,
妄計有二性， 二性是安立，

fēn bié jiàn zhǒng zhǒng, qīng jìng shèng suǒ xíng.
分別見種種， 清淨聖所行。

wàng jì zhǒng zhǒng xiāng, yuán qǐ zhōng fēn bié,
妄計種種相， 緣起中分別，

ruò yì cǐ fēn bié, zé duò wài dào lùn.
若異此分別， 則墮外道論。

yǐ zhū wàng jiàn gù, wàng jì yú wàng jì,
以諸妄見故， 妄計於妄計，

lí cǐ èr jì zhě, zé wèi zhēn shí fǎ.
離此二計者， 則為真實法。」

dà huì pú sà mó hē sà, fù bái fó yán: shì zūn, wéi yuàn wèi shuō, zì zhèng shèng zhì xíng xiāng, jí yī chéng xíng xiāng. wǒ jí zhū pú sà mó hē sà dé cǐ shàn qiǎo, yú fó fǎ zhōng bù yóu tā wù.
大慧菩薩摩訶薩，復白佛言：「世尊，惟願為說，自證聖智行相，及一乘行相。我及諸菩薩摩訶薩得此善巧，於佛法中不由他悟。」

fú yán: dì tīng! dāng wèi rǔ shuō.
佛言：「諦聽！當為汝說。」

dà huì yán: wéi.
大慧言：「唯。」

fú yán: dà huì, pú sà mó hē sà, yī zhū shèng jiào wú yǒu fèn bié, dú chù xián jìng guān chá zì jué, bù yóu tā wù lí fēn bié jiàn, shàng shàng shēng jìn, rù rú lái dì. rú shì xiū xíng, míng zì zhèng shèng zhì xíng xiāng.
佛言：「大慧，菩薩摩訶薩，依諸聖教無有分別，獨處閒靜觀察自覺，不由他悟離分別見，上上升進，入如來地。如是修行，名自證聖智行相。

yún hé míng yī chéng xíng xiāng? wèi dé zhèng zhī yī chéng dào gù. yún hé míng wèi zhī yī chéng dào? wèi lí néng qǔ suǒ qǔ fēn bié, rú shí ér zhù. dà huì, cǐ yī chéng dào, wéi chú rú lái, fēi wài dào èr chéng fàn tiān wáng děng zhī suǒ néng dé.
「云何名一乘行相？謂得證知一乘道故。云何名為知一乘道？謂離能取、所取分別，如實而住。大慧，此一乘道，唯除如來，非外道、二乘、梵天王等之所能得。」

dà huì bái fó yán: shì zūn, hé gù shuō yǒu sān shèng, bù shuō yī chéng?
大慧白佛言：「世尊，何故說有三乘，不說一乘？」

fú yán: dà huì, shēng wén yuán jué, wú zì bān niè pán fǎ gù, wǒ shuō yī chéng. yǐ bǐ dàn yī rú lái suǒ shuō diào fú yuǎn lí, rú shì xiū xíng ér dé jiě tuō, fēi zì suǒ de yòu bǐ wèi néng chú miè zhì zhàng jí yè xí qì, wèi jué fǎ wú wǒ, wèi míng bù sī yì biàn yì sǐ, shì gù wǒ shuō yǐ wèi sān shèng. ruò bǐ néng chú yī qiè guò xí, jué fǎ wú wǒ, shì shí nǎi lí sān mèi suǒ zuì, yú wú lòu jiè ér dé jué wù yǐ, yú chū shì shàng shàng wú lòu jiè zhōng xiū zhū gōng dé, pǔ shǐ mǎn zú, huò bù sī yì zì zài fǎ shēn.
佛言：「大慧，聲聞、緣覺，無自般涅槃法故，我說一乘。以彼但依如來所說調伏遠離，如是修行而得解脫，非自所得；又彼未能除滅智障及業習氣，未覺法無我，未名不思議變易死，是故我說以為三乘。若彼能除一切過習，覺法無我，是時乃離三昧所醉，於無漏界而得覺悟已，於出世上上無漏界中修諸功德，普使滿足，獲不思議自在法身。」

ěr shí, shì zūn zhòng shuō sòng yán:
爾時，世尊重說頌言：

tiān chéng jí fàn chéng, shēng wén yuán jué chéng,
「天乘及梵乘， 聲聞緣覺乘，

zhū fú rú lái chéng, zhū chéng wǒ suǒ shuō.
諸佛如來乘， 諸乘我所說。

nǎi zhì yǒu xīn qǐ, zhū chéng wèi jiū jìng,
乃至有心起， 諸乘未究竟，

bǐ xīn zhuǎn miè yǐ, wú chéng jí chéng zhě.
彼心轉滅已， 無乘及乘者。

wú yǒu chéng jiàn lì, wǒ shuō wèi yī chéng,
無有乘建立， 我說為一乘，

wèi shè yú fū gù, shuō zhū chéng chà bié.
為攝愚夫故， 說諸乘差別。

jiě tuō yǒu sān zhǒng, wèi lí zhū fán nǎo,
解脫有三種， 謂離諸煩惱，

jí yǐ fǎ wú wǒ, píng děng zhì jiě tuō.
及以法無我， 平等智解脫。

pì rú hǎi zhōng mù, cháng suí bō làng zhuǎn,
譬如海中木， 常隨波浪轉，

shēng wén xīn yì rán, xiāng fēng suǒ piào jī.
聲聞心亦然， 相風所漂激。

suī miè qǐ fán nǎo, yóu bèi xí qì fù,
雖滅起煩惱， 猶被習氣縛，

sān mèi jiǔ suǒ zuì, zhù yú wú lòu jiè.
三昧酒所醉， 住於無漏界。

bǐ fēi jiū jìng qù, yì fù bù tuì zhuǎn,
彼非究竟趣， 亦復不退轉，

yǐ dé sān mèi shēn, nǎi zhì jié bù jué.
以得三昧身， 乃至劫不覺。

pì rú hūn zuì rén, jiǔ xiāo rán hòu wù,
譬如昏醉人， 酒消然後悟，

shēng wén yì rú shì, jué hòu dāng chéng fó.
聲聞亦如是， 覺後當成佛。」