jìn dàng gōng hù chì luó xié féng qiān
晉盪公護 叱羅協 馮遷
jìn dàng gōng hù zì sà bǎo, tài zǔ zhī xiōng shào huì gōng hào shǎo zǐ yě. yòu fāng zhèng yǒu zhì dù, tè wèi dé huáng dì suǒ ài, yì yǔ zhū xiōng. nián shí yī, huì gōng hōng, suí zhū fù zài gé róng jūn zhōng. róng bài, qiān jìn yáng. tài zǔ zhī rù guān yě, hù yǐ nián xiǎo bù cóng. pǔ tài chū, zì jìn yáng zhì píng liáng, shí nián shí qī. tài zǔ zhū zi bìng yòu, suì wěi hù yǐ jiā wù, nèi wài bù yán ér sù. tài zǔ cháng tàn yuē : cǐ ér zhì dù lèi wǒ.
晉盪公護字薩保，太祖之兄邵惠公顥少子也。幼方正有志 度，特為德皇帝所愛，異與諸兄。年十一，惠公薨，隋諸父在 葛榮軍中。容敗，遷晉陽。太祖之入關也，護以年小不從。普 泰初，自晉陽至平涼，時年十七。太祖諸子並幼，遂委護以家 務，內外不嚴而肅。太祖嘗嘆曰 ：「此兒志度類我。」
jí chū lín xià zhōu, liú hù shì hè bá yuè. yuè zhī bèi hài, tài zǔ zhì píng liáng, yǐ hù wèi dū du. cóng zhēng hóu mò chén yuè, pò zhī. hòu yǐ yíng wèi dì gōng, fēng shuǐ chí xiàn bó, yì wǔ bǎi hù. dà tǒng chū, jiā tōng zhí sàn qí cháng shì zhēng lǔ jiāng jūn. yǐ yù dìng lè xūn, jìn jué wèi gōng, zēng yì tōng qián yī qiān hù. cóng tài zǔ qín dòu tài, fù hóng nóng, pò shā yuàn, zhàn hé qiáo, bìng yǒu gōng. qiān zhèn dōng jiāng jūn dà dū dū. bā nián, jìn chē qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī. máng shān zhī yì, hù lǜ zhòng xiān fēng, wèi dí rén suǒ wéi, dū du hóu fú hóu lóng ēn tǐng shēn gǎn yù, fāng dé miǎn. shì shí, zhào guì děng jūn yì tuì, tài zǔ suì bān shī. hù zuò miǎn guān, xún fù běn wèi. shí èr nián, jiā biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, jìn fēng zhōng shān gōng, zēng yì sì bǎi hù. shí wǔ nián, chū zhèn hé dōng, qiān dà jiāng jūn. yǔ yú jǐn zhēng jiāng líng, hù lǜ qīng qí wèi xiān fēng, zhòu yè jiān xíng, nǎi qiǎn bì jiāng gōng liáng lín biān chéng zhèn, bìng bá zhī. bìng qín qí hòu qí, jìn bīng jìng zhì jiāng líng chéng xià. chéng zhōng bù yì bīng zhì, huáng jiǒng shī tú. hù yòu qiǎn qí èr qiān duàn jiāng jīn, shōu zhōu jiàn yǐ dài. dà jūn zhī zhì, wéi ér kè zhī. yǐ gōng fēng zǐ huì wèi jiāng líng gōng. chū, xiāng yáng mán shuài xiàng tiān bǎo děng wàn yǒu yú luò, shì xiǎn zuò gěng. jí shī hái, hù lǜ jūn tǎo píng zhī. chū xíng liù guān, bài xiǎo sī kōng.
及出臨夏州，留護事賀拔岳。岳之被害，太祖至平涼，以 護為都督。從征侯莫陳悅，破之。後以迎魏帝功，封水池縣伯， 邑五百戶。大統初，加通直散騎常侍、征虜將軍。以預定樂勛， 進爵為公，增邑通前一千戶。從太祖擒竇泰，復弘農，破沙苑， 戰河橋，並有功。遷鎮東將軍、大都督。八年，進車騎大將軍、 儀同三司。邙山之役，護率眾先鋒，為敵人所圍，都督侯伏侯 龍恩挺身扞御，方得免。是時，趙貴等軍亦退，太祖遂班師。 護坐免官，尋複本位。十二年，加驃騎大將軍、開府儀同三司， 進封中山公，增邑四百戶。十五年，出鎮河東，遷大將軍。與 于謹征江陵，護率輕騎為先鋒，晝夜兼行，乃遣裨將攻梁臨邊 城鎮，並拔之。並擒其候騎，進兵徑至江陵城下。城中不意兵 至，惶窘失圖。護又遣騎二千斷江津，收舟艦以待。大軍之至， 圍而克之。以功封子會為江陵公。初，襄陽蠻帥向天保等萬有 余落，恃險作梗。及師還，護率軍討平之。初行六官，拜小司 空。
tài zǔ xī xún zhì qiān tún shān, yù jí, chí yì zhào hù. hù zhì jīng zhōu jiàn tài zǔ, ér tài zǔ jí yǐ mián dǔ. wèi hù yuē : wú xíng róng ruò cǐ, bì shì bù jì. zhū zi yòu xiǎo, kòu zéi wèi níng, tiān xià zhī shì, shǔ zhī yú rǔ, yí miǎn lì yǐ chéng wú zhì . hù tì qì fèng mìng. xíng zhì yún yáng ér tài zǔ bēng. hù mì zhī, zhì zhǎng ān nǎi fā sàng. shí sì zi chōng ruò, qiáng kòu zài jìn, rén qíng bù ān. hù gāng jì nèi wài, fǔ xún wén wǔ, yú shì zhòng xīn nǎi dìng. xiān shì, tài zǔ cháng yún wǒ dé hú lì . dāng shí mò xiǎo qí zhǐ, zhì shì, rén yǐ hù zì dāng zhī. xún bài zhù guó. tài zǔ shān líng bì, hù yǐ tiān mìng yǒu guī, qiǎn rén fěng wèi dì, suì xíng chán dài zhī shì.
太祖西巡至牽屯山，遇疾，馳驛召護。護至涇州見太祖， 而太祖疾已綿篤。謂護曰 ：「吾形容若此，必是不濟。諸子幼 小，寇賊未寧，天下之事，屬之於汝，宜勉力以成吾志 。」護 涕泣奉命。行至雲陽而太祖崩。護秘之，至長安乃發喪。時嗣 子沖弱，強寇在近，人情不安。護綱紀內外，撫循文武，於是 眾心乃定。先是，太祖常雲「我得胡力 」。當時莫曉其旨，至 是，人以護字當之。尋拜柱國。太祖山陵畢，護以天命有歸， 遣人諷魏帝，遂行禪代之事。
xiào mǐn dì jiàn zuò, bài dà sī mǎ, fēng jìn guó gōng, yì yī wàn hù. zhào guì dú gū xìn děng móu xí hù, hù yīn guì rù cháo, suì zhí zhī, dǎng yǔ jiē fú zhū. bài dà zhǒng zǎi. shí sī huì lǐ zhí jūn sī mǎ sūn héng děng, zài tài zǔ zhī cháo, jiǔ jū quán yào. jiàn hù zhí zhèng, kǒng bù jiàn róng. nǎi mì yào gōng bó yǐ fú fèng zhāng guāng luò hè bá tí yuán jìn děng wèi fù xīn, shuō dì yuē : hù zhū cháo zhào guì yǐ lái, wēi quán rì shèng, móu chén sù jiāng, zhēng wǎng fù zhī, dà xiǎo zhèng shì, jiē jué yú hù. yǐ chén guān zhī, jiāng bù shǒu chén jié, kǒng qí zī màn, yuàn zǎo tú zhī . dì rán qí yán. fèng děng yòu yuē : yǐ xiān wáng zhī shèng míng, yóu wěi zhí héng yǐ cháo zhèng, jīn ruò zuǒ tí yòu qiè, hé xiàng bù chéng. qiě jìn gōng cháng yún wǒ jīn jiā fǔ bì xià, yù xíng zhōu gōng zhī shì. chén wén zhōu gōng shè zhèng qī nián, rán hòu fù zǐ míng pì, bì xià jīn rì, qǐ néng qī nián ruò cǐ hū. shēn yuàn bù yí . dì yù xìn zhī. shù jiāng wǔ shì yú hòu yuán jiǎng xí, wèi zhí fù zhī shì.
孝閔帝踐阼，拜大司馬，封晉國公，邑一萬戶。趙貴、獨 孤信等謀襲護，護因貴入朝，遂執之，黨與皆伏誅。拜大冢宰。 時司會李植、軍司馬孫恆等，在太祖之朝，久居權要。見 護執政，恐不見容。乃密要宮伯乙弗鳳、張光洛、賀拔提、元 進等為腹心，說帝曰 ：「護誅（朝）〔趙〕貴以來，威權日盛， 謀臣宿將，爭往附之，大小政事，皆決於護。以臣觀之，將不 守臣節，恐其滋蔓，願早圖之 。」帝然其言。鳳等又曰 ：「以先 王之聖明，猶委植、恆以朝政，今若左提右挈，何向不成。且 晉公常雲我今夾輔陛下，欲行周公之事。臣聞周公攝政七年， 然後復子明辟，陛下今日，豈能七年若此乎。深願不疑 。」帝 愈信之。數將武士於後園講習，為執縛之勢。
hù wēi zhī zhī, nǎi chū zhí wèi liáng zhōu cì shǐ, héng wèi tóng zhōu cì shǐ, yù è qí móu. hòu dì sī zhí děng, měi yù zhào zhī. hù jiàn yuē : tiān xià zhì qīn, bù guò xiōng dì. ruò xiōng dì zì gòu xián xì, tā rén hé yì kě qīn. tài zǔ yǐ bì xià fù yú chūn qiū, gù mìng tuō chén yǐ hòu shì. chén jì qíng jiān jiā guó, shí yuàn jié qí gǔ gōng. ruò shǐ bì xià qīn lǎn wàn jī, wēi jiā sì hǎi, chén sǐ zhī rì, yóu shēng zhī nián. dàn kǒng chú chén zhī hòu, jiān huí dé chěng qí yù, fēi wéi bù lì bì xià, yì kǒng shè jì wēi wáng. chén suǒ yǐ qín qín kěn kěn, gàn chù tiān wēi zhě, dàn bù fù tài zǔ zhī gù tuō, bǎo ān guó jiā zhī dǐng zuò ěr. bù yì bì xià bù zhào yú chén kuǎn chéng, hū shēng yí zǔ. qiě chén jì wèi tiān zǐ xiōng, fù wèi guó jiā zǎi fǔ, zhī gèng hé qiú ér huái jì wàng. fú yuàn bì xià yǒu yǐ míng chén, wú huò chán rén zhī kǒu . yīn qì tì, jiǔ zhī nǎi zhǐ. dì yóu cāi zhī.
護微知之，乃出植為梁州刺史，恆為潼州刺史，欲遏其謀。 後帝思植等，每欲召之。護諫曰 ：「天下至親，不過兄弟。若 兄弟自構嫌隙，他人何易可親。太祖以陛下富於春秋，顧命托 臣以後事。臣既情兼家國，寔願竭其股肱。若使陛下親覽萬機， 威加四海，臣死之日，猶生之年。但恐除臣之後，奸回得逞其 欲，非唯不利陛下，亦恐社稷危亡。臣所以勤勤懇懇，干觸天 威者，但不負太祖之顧托，保安國家之鼎祚耳。不意陛下不照 愚臣款誠，忽生疑阻。且臣既為天子兄，復為國家宰輔，知更 何求而懷冀望。伏願陛下有以明臣，無惑讒人之口 。」因泣涕， 久之乃止。帝猶猜之。
fèng děng yì jù, mì móu zī shén. suì kè rì jiāng zhào qún gōng rù yàn, zhí hù zhū zhī. guāng luò jù yǐ qí qián hòu móu gào hù, hù nǎi zhào zhù guó hè lán xiáng xiǎo sī mǎ wèi chí gāng děng, yǐ fèng móu gào zhī. xiáng děng bìng quàn hù fèi dì. shí gāng zǒng lǐng jìn bīng, hù nǎi qiǎn gāng rù gōng, zhào fèng děng yì shì, jí chū, yǐ cì zhí sòng hù dì. yīn bà sàn sù wèi bīng, qiǎn xiáng bī dì, yōu yú jiù dǐ. yú shì zhào zhū gōng qīng bì jí, hù liú tì wèi yuē : xiān wáng qǐ zì bù yī, gōng qīn xíng zhèn, qín láo wáng yè, sān shí yú nián. kòu zéi wèi píng, yǎn qì wàn guó. guǎ rén dì zé yóu zi, qīn shòu gù mìng. yǐ lüè yáng gōng jì jū zhèng dí, yǔ gōng děng lì ér fèng zhī, gé wèi xìng zhōu, wèi sì hǎi zhǔ. zì jí wèi yǐ lái, huāng yín wú dù, nì jìn qún xiǎo, shū jì gǔ ròu, dà chén zhòng jiāng, xián yù zhū yí. ruò cǐ móu suì xíng, shè jì bì zhì qīng fù. guǎ rén ruò sǐ, jiāng hé miàn mù yǐ jiàn xiān wáng. jīn rì níng fù lüè yáng, bù fù shè jì ěr. níng dōu gōng nián dé jiān mào, rén xiào shèng cí, sì hǎi guī xīn, wàn fāng zhù yì. jīn yù fèi hūn lì míng, gōng děng yǐ wèi rú hé? qún chén xián yuē:
鳳等益懼，密謀滋甚。遂克日將召群公入燕，執護誅之。 光洛具以其前後謀告護，護乃召柱國賀蘭祥、小司馬尉遲綱等， 以鳳謀告之。祥等並勸護廢帝。時綱總領禁兵，護乃遣綱入宮， 召鳳等議事，及出，以次執送護第。因罷散宿衛兵，遣祥逼帝， 幽於舊邸。於是召諸公卿畢集，護流涕謂曰 ：「先王起自布衣， 躬親行陣，勤勞王業，三十餘年。寇賊未平，奄棄萬國。寡人 地則猶子，親受顧命。以略陽公既居正嫡，與公等立而奉之， 革魏興周，為四海主。自即位以來，荒淫無度，昵近群小，疏 忌骨肉，大臣重將，咸欲誅夷。若此謀遂行，社稷必致傾覆。 寡人若死，將何面目以見先王。今日寧負略陽，不負社稷爾。 寧都公年德兼茂，仁孝聖慈，四海歸心，萬方注意。今欲廢昏 立明，公等以為如何？」群臣咸曰：
cǐ gōng zhī jiā shì, gǎn bù wéi mìng shì tīng . yú shì zhǎn fèng děng yú mén wài, bìng zhū zhí héng děng. xún yì shì dì. yíng shì zōng yú qí zhōu ér lì zhī.
「此公之家事，敢不惟命是聽 。」於是斬鳳等於門外，並 誅植、恆等。尋亦弒帝。迎世宗於岐州而立之。
èr nián, bài tài shī, cì hé chē miǎn fú. fēng zǐ zhì wèi chóng yè jùn gōng. chū gǎi yōng zhōu cì shǐ wèi mù, yǐ hù wèi zhī, bìng cì jīn shí zhī lè. wǔ chéng yuán nián, hù shàng biǎo guī zhèng, dì xǔ zhī. jūn guó dà shì shàng wěi yú hù. dì xìng cōng ruì, yǒu shí liàng, hù shēn dàn zhī. yǒu lǐ ān zhě, běn yǐ dǐng zǔ dé chǒng yú hù, shāo bèi shēng zhuó, wèi zhì shàn bù xià dà fū. zhì shì, hù nǎi mì lìng ān yīn jìn shí yú dì, jiā yǐ dú yào. dì suì qǐn jí ér bēng. hù lì gāo zǔ, bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng yú hù.
二年，拜太師，賜輅車冕服。封子至為崇業郡公。初改雍 州刺史為牧，以護為之，並賜金石之樂。武成元年，護上表歸 政，帝許之。軍國大事尚委於護。帝性聰睿，有識量，護深憚 之。有李安者，本以鼎俎得寵於護，稍被升擢，位至膳部下大 夫。至是，護乃密令安因進食於帝，加以毒藥。帝遂寢疾而崩。 護立高祖，百官總己以聽於護。
zì tài zǔ wèi chéng xiàng, lì zuǒ yòu shí èr jūn, zǒng shǔ xiāng fǔ. tài zǔ bēng hòu, jiē shòu hù chù fēn, fán suǒ zhēng fā, fēi hù shū bù xíng. hù dì tún bīng jìn wèi, shèng yú gōng què. shì wú jù xì, jiē xiān duàn hòu wén. bǎo dìng yuán nián, yǐ hù wèi dū du zhōng wài zhū jūn shì, lìng wǔ fǔ zǒng yú tiān guān. huò yǒu xī hù zhǐ, yún zhōu gōng dé zhòng, lǔ lì wén wáng zhī miào, yǐ hù gōng bǐ zhōu gōng, yí yòng cǐ lǐ. yú shì zhào yú tóng zhōu jìn guó dì, lì dé huáng dì bié miào, shǐ hù jì yān. sān nián, zhào yuē : dà zhǒng zǎi jìn guó gōng, zhì zhōu wàn wù, dào jì tiān xià, suǒ yǐ kè chéng wǒ dì yè, ān yǎng wǒ cāng shēng. kuàng qīn zé yì kūn, rèn dāng yuán fǔ, ér kě tóng bān qún pǐn, qí wèi zhòng chén! zì jīn zhào gào jí bǎi sī wén shū, bìng bù dé chēng gōng míng, yǐ zhāng shū lǐ . hù kàng biǎo gù ràng.
自太祖為丞相，立左右十二軍，總屬相府。太祖崩後，皆 受護處分，凡所徵發，非護書不行。護第屯兵禁衛，盛於宮闕。 事無巨細，皆先斷後聞。保定元年，以護為都督中外諸軍事， 令五府總於天官。或有希護旨，雲周公德重，魯立文王之廟， 以護功比周公，宜用此禮。於是詔於同州晉國第，立德皇帝別 廟，使護祭焉。三年，詔曰 ：「大冢宰晉國公，智周萬物，道 濟天下，所以克成我帝業，安養我蒼生。況親則懿昆，任當元 輔，而可同班群品，齊位眾臣！自今詔誥及百司文書，並不得 稱公名，以彰殊禮 。」護抗表固讓。
chū, tài zǔ chuàng yè, jí yǔ tū jué hé qīn, móu wèi jǐ jiǎo, gòng tú gāo shì. shì nián, nǎi qiǎn zhù guó yáng zhōng yǔ tū jué dōng fá. pò qí zhǎng chéng, zhì bīng zhōu ér hái. qī hòu nián gèng jǔ, nán běi xiāng yīng. qí zhǔ dà jù. xiān shì, hù mǔ yán jī yǔ huáng dì sì gū jí zhū qī shǔ, bìng méi zài qí, jiē bèi yōu zhí. hù jū zǎi xiàng zhī hòu, měi qiǎn jiān shǐ xún qiú, mò zhī yīn xī. zhì shì, bìng xǔ hái cháo, qiě qǐng hé hǎo. sì nián, huáng gū xiān zhì. qí zhǔ yǐ hù jì dāng quán zhòng, nǎi liú qí mǔ, yǐ wèi hòu tú. réng lìng rén wèi yán zuò shū bào hù yuē:
初，太祖創業，即與突厥和親，謀為掎角，共圖高氏。是 年，乃遣柱國楊忠與突厥東伐。破齊長城，至并州而還。期後 年更舉，南北相應。齊主大懼。先是，護母閻姬與皇第四姑及 諸戚屬，並沒在齊，皆被幽縶。護居宰相之後，每遣間使尋求， 莫知音息。至是，並許還朝，且請和好。四年，皇姑先至。齊 主以護既當權重，乃留其母，以為後圖。仍令人為閻作書報護 曰：
tiān dì gé sāi, zǐ mǔ yì suǒ, sān shí yú nián, cún wáng duàn jué, gān cháng zhī tòng, bù néng zì shèng. xiǎng rǔ bēi sī zhī huái, fù hé kě chù. wú zì niàn shí jiǔ rù rǔ jiā, jīn yǐ bā shí yǐ. jì féng sàng luàn, bèi cháng jiān zǔ. héng jì rǔ děng zhǎng chéng, dé jiàn yī rì ān lè. hé qī zuì xìn shēn zhòng, cún méi fēn lí. wú fán shēng rǔ bèi sān nán sān nǚ, jīn rì mù xià, bù dǔ yī rén. xìng yán jí cǐ, bēi chán jī gǔ. lài huáng qí ēn xù, chà ān shuāi mù. yòu dé rǔ yáng shì gū jí rǔ shū mǔ hé gàn rǔ sǎo liú xīn fù děng tóng jū, pō yì zì shì. dàn wèi wēi yǒu ěr jí, dà yǔ fāng wén. xíng dòng yǐn shí, xìng wú duō yàng. jīn dà qí shèng dé yuǎn bèi, tè jiàng hóng cí, jì xǔ guī wú yú rǔ, yòu tīng xiān zhì yīn hào. jī rěn zhǎng bēi, huò rán huò zhǎn. cǐ nǎi rén móu zào huà, jiāng hé bào dé!
天地隔塞，子母異所，三十餘年，存亡斷絕，肝腸之痛， 不能自勝。想汝悲思之懷，復何可處。吾自念十九入汝家，今 已八十矣。既逢喪亂，備嘗艱阻。恆冀汝等長成，得見一日安 樂。何期罪釁深重，存沒分離。吾凡生汝輩三男三女，今日目 下，不睹一人。興言及此，悲纏肌骨。賴皇齊恩恤，差安衰暮。 又得汝楊氏姑及汝叔母紇干、汝嫂劉新婦等同居，頗亦自適。 但為微有耳疾，大語方聞。行動飲食，幸無多恙。今大齊聖德 遠被，特降鴻慈，既許歸吾於汝，又聽先致音耗。積稔長悲， 豁然獲展。此乃仁侔造化，將何報德！
rǔ yǔ wú bié zhī shí, nián shàng yòu xiǎo, yǐ qián jiā shì, huò bù wěi qū. xī zài wǔ chuān zhèn shēng rǔ xiōng dì, dà zhě shǔ shǔ, cì zhě shǔ tù, rǔ shēn shǔ shé. xiān yú xiū lǐ qǐ rì, wú zhī hé jiā dà xiǎo, xiān zài bó líng jùn zhù. xiāng jiāng yù xiàng zuǒ rén chéng, xíng zhì táng hé zhī běi, bèi dìng zhōu guān jūn dǎ bài. rǔ zǔ jí èr shū, shí jù zhàn wáng. rǔ shū mǔ hè bá jí ér yuán bǎo, rǔ shū mǔ hé gàn jí ér pú tí, bìng wú yǔ rǔ liù rén, tóng bèi qín zhuō rù dìng zhōu chéng. wèi jǐ jiān, jiāng wú jí rǔ sòng yǔ yuán bǎo zhǎng. hè bá hé gàn, gè bié fēn sǎn. bǎo zhǎng jiàn rǔ yún: wǒ shí qí zǔ wēng, xíng zhuàng xiāng sì. shí bǎo zhǎng yíng zài táng chéng nèi. jīng tíng sān rì, bǎo zhǎng suǒ lüè dé nán fū fù nǚ, kě liù qī shí rén, xī sòng xiàng jīng. wú shí yǔ rǔ tóng bèi sòng xiàn. zhì dìng zhōu chéng nán, yè sù tóng xiāng rén jī kù gēn jiā. rú rú nú wàng jiàn xiān yú xiū lǐ yíng huǒ, yǔ wú yún: wǒ jīn zǒu xiàng běn jūn. jì zhì yíng, suì gào wú bèi zài cǐ. míng dàn rì chū, rǔ shū jiāng bīng yāo jié, wú jí rǔ děng, hái dé xiàng yíng. rǔ shí nián shí èr, gòng wú bìng chéng mǎ suí jūn, kě bù jì cǐ shì yuán yóu yě? yú hòu, wú gòng rǔ zài shòu yáng zhù. shí yuán bǎo pú tí jí rǔ gū ér hè lán shèng luò, bìng rǔ shēn sì rén tóng xué. bó shì xìng chéng, wèi rén yán è, líng rǔ děng sì rén móu yù jiā hài. wú gòng rǔ shū mǔ děng wén zhī, gè zhuō qí ér dǎ zhī. wéi shèng luò wú mǔ, dú bù bèi dǎ. qí hòu ěr zhū tiān zhù wáng suì, hè bá ā dǒu ní zài guān xī, qiǎn rén yíng jiā lěi. shí rǔ shū yì qiǎn nú lái fù yíng rǔ jí shèng luò děng. rǔ shí zhe fēi líng páo yín zhuāng dài, shèng luò zhe zǐ zhī chéng xié tōng shēn páo huáng líng lǐ, bìng chéng luó tóng qù. shèng luò xiǎo yú rǔ, rǔ děng sān rén bìng hū wú zuò ā mó dūn. rú cǐ zhī shì, dāng fēn míng jì zhī ěr. jīn yòu jì rǔ xiǎo shí suǒ zhe jǐn páo biǎo yī lǐng, zhì yí jiǎn kàn, zhī wú hán bēi qī duō lì nián sì.
汝與吾別之時，年尚幼小，以前家事，或不委曲。昔在武 川鎮生汝兄弟，大者屬鼠，次者屬兔，汝身屬蛇。鮮于修禮起 日，吾之闔家大小，先在博陵郡住。相將欲向左人城，行至唐 河之北，被定州官軍打敗。汝祖及二叔，時俱戰亡。汝叔母賀 拔及兒元寶，汝叔母紇干及兒菩提，並吾與汝六人，同被擒捉 入定州城。未幾間，將吾及汝送與元寶掌。賀拔、紇干，各別 分散。寶掌見汝云：「我識其祖翁，形狀相似。」時寶掌營在唐 城內。經停三日，寶掌所掠得男夫、婦女，可六七十人，悉送 向京。吾時與汝同被送限。至定州城南，夜宿同鄉人姬庫根家。 茹茹奴望見鮮于修禮營火，語吾云：「我今走向本軍。」既至營， 遂告吾輩在此。明旦日出，汝叔將兵邀截，吾及汝等，還得向 營。汝時年十二，共吾並乘馬隨軍，可不記此事緣由也？於後， 吾共汝在受陽住。時元寶、菩提及汝姑兒賀蘭盛洛，並汝身四 人同學。博士姓成，為人嚴惡，（凌）〔汝〕等四人謀欲加害。 吾共汝叔母等聞之，各捉其兒打之。唯盛洛無母，獨不被打。 其後爾朱天柱亡歲，賀拔阿斗泥在關西，遣人迎家累。時汝叔 亦遣奴來富迎汝及盛洛等。汝時着緋綾袍、銀裝帶，盛洛着紫 織成纈通身袍、黃綾里，並乘騾同去。盛洛小於汝，汝等三人 並呼吾作「阿摩敦」。如此之事，當分明記之耳。今又寄汝小 時所着錦袍表一領，至宜檢看，知吾含悲戚多歷年祀。
shǔ qiān zài zhī yùn, féng dà qí zhī dé, jīn lǎo kāi ēn, xǔ dé xiāng jiàn. yī wén cǐ yán, sǐ yóu bù xiǔ, kuàng rú jīn zhě, shì bì jù jí. qín shòu cǎo mù, mǔ zǐ xiāng yī, wú yǒu hé zuì, yǔ rǔ fēn lí, jīn fù hé fú, hái wàng jiàn rǔ. yán cǐ bēi xǐ, sǐ ér gèng sū. shì jiān suǒ yǒu, qiú jiē kě dé, mǔ zǐ yì guó, hé chù kě qiú. jiǎ rǔ guì jí wáng gōng, fù guò shān hǎi yǒu yī lǎo mǔ, bā shí zhī nián, piāo rán qiān lǐ, sǐ wáng dàn xī, bù dé yī zhāo zàn jiàn, bù dé yī rì tóng chù, hán bù dé rǔ yī, jī bù dé rǔ shí, rǔ suī qióng róng jí shèng, guāng yào shì jiān, rǔ hé yòng wèi? yú wú hé yì? wú jīn rì zhī qián, rǔ jì bù dé shēn qí gōng yǎng, shì wǎng hé lùn. jīn rì yǐ hòu, wú zhī cán mìng, wéi xì yú rǔ, ěr dài tiān lǚ dì, zhōng yǒu guǐ shén, wù yún míng mèi ér kě qī fù.
屬千載之運，逢大齊之德，矜老開恩，許得相見。一聞此 言，死猶不朽，況如今者，勢必聚集。禽獸草木，母子相依， 吾有何罪，與汝分離，今復何福，還望見汝。言此悲喜，死而 更蘇。世間所有，求皆可得，母子異國，何處可求。假汝貴極 王公，富過山海；有一老母，八十之年，飄然千里，死亡旦夕， 不得一朝蹔見，不得一日同處，寒不得汝衣，飢不得汝食，汝 雖窮榮極盛，光耀世間，汝何用為？於吾何益？吾今日之前， 汝既不得申其供養，事往何論。今日以後，吾之殘命，唯繫於 汝，爾戴天履地，中有鬼神，勿雲冥昧而可欺負。
rǔ yáng shì gū, jīn suī yán shǔ, yóu néng xiān fā. guān hé zǔ yuǎn, gé jué duō nián, shū yī cháng tǐ, lǜ rǔ zhì huò, shì yǐ měi cún kuǎn zhì, jiān yì zài wú xìng míng. dāng shí cǐ lǐ, bù yǐ wèi guài.
汝楊氏姑，今雖炎暑，猶能先發。關河阻遠，隔絕多年， 書依常體，慮汝致惑，是以每存款質，兼亦載吾姓名。當識此 理，不以為怪。
hù xìng zhì xiào, dé shū, bēi bù zì shèng, zuǒ yòu mò néng yǎng shì. bào shū yuē: qū yǔ fēn bēng, zāo yù zāi huò, wéi lí xī xià, sān shí wǔ nián. shòu xíng bǐng qì, jiē zhī mǔ zǐ, shuí tóng sà bǎo, rú cǐ bù xiào! sù yāng jī lì, wéi yīng cì zhōng, qǐ wù wǎng luó, shàng yīng cí mǔ. dàn lì shēn lì xíng, bù fù yī wù, míng shén yǒu shí, yí jiàn āi lián. ér zi wèi gōng hóu, mǔ wèi fú lì, rè bù jiàn mǔ rè, hán bù jiàn mǔ hán, yī bù zhī yǒu wú, shí bù zhī jī bǎo, mǐn rú tiān dì zhī wài, wú yóu zàn wén. zhòu yè bēi hào, jì zhī yǐ xuè, fēn huái yuān kù, zhōng cǐ yī shēng, sǐ ruò yǒu zhī, jì fèng jiàn yú quán xià ěr. bù wèi qí cháo jiě wǎng, huì yǐ dé yīn, mó dūn sì gū, bìng xǔ jīn fàng. chū wén cǐ zhǐ, hún shuǎng fēi yuè, hào tiān kòu dì, bù néng zì shèng. sì gū jí méng lǐ sòng, píng ān rù jìng, yǐ jīn yuè shí bā rì yú hé dōng bài jiàn. yáo fèng yán sè, bēng dòng gān cháng. dàn lí jué duō nián, cún wáng zǔ gé, xiāng jiàn zhī shǐ, kǒu wèi rěn yán, wéi xù qí cháo kuān hóng, měi cún dà dé. yún yǔ mó dūn suī chù gōng jìn, cháng méng yōu lǐ, jīn zhě lái yè, ēn yù mí lóng. jīn āi tīng xǔ mó dūn chuí chì, qū jǐn bēi kù, bèi shù jiā shì. fú dú wèi zhōu, wǔ qíng tú gē. shū zhōng suǒ dào, wú shì gǎn wàng. mó dūn nián zūn, yòu jiā yōu kǔ, cháng wèi qǐn shàn biǎn sǔn, huò duō yí lòu fú fèng lùn shù, cì dì fēn míng. yī zé yǐ bēi, yī zé yǐ xǐ. dāng xiāng lǐ pò bài zhī rì, sà bǎo nián yǐ shí yú suì, lín qū jiù shì, yóu zì jì yì kuàng jiā mén huò nán, qīn qī liú lí, fèng cí shí jié, xiān hòu cí xùn, kè jī kè gǔ, cháng chán xīn fǔ. tiān zhǎng sàng luàn, sì hǎi héng liú. tài zǔ chéng shí, qí cháo fǔ yùn, liǎng hé sān fǔ, gè zhí shén jī. yuán qí shì jī, fēi xiāng fù bèi. tài zǔ shēng xiá, wèi dìng tiān bǎo, sà bǎo shǔ dāng yóu zi zhī zhǎng, qīn shòu gù mìng. suī shēn jū zhòng rèn, zhí dāng yōu zé, zhì yú suì shí chēng qìng, zi sūn zài tíng, gù shì bēi cuī, xīn qíng duàn jué, hú yán lǚ dài, fù kuì shén míng. pèi rán zhī ēn, jì yǐ zhān qià, ài jìng zhī zhì, shī jí bàng rén. cǎo mù yǒu xīn, qín yú gǎn zé, kuàng zài rén lún, ér bù míng dài. yǒu jiā yǒu guó, xìn yì wèi běn, fú dù lái qī, yǐ yīng yǒu rì. yī de fèng jiàn cí yán, yǒng bì shēng yuàn. shēng sǐ ròu gǔ, qǐ guò jīn ēn, fù shān dài yuè, wèi zú shèng hé. èr guó fēn gé, lǐ wú shū xìn, zhǔ shàng yǐ bǐ cháo bù jué zǐ mǔ zhī ēn, yì cì xǔ fèng dá. bù qī jīn rì, dé tōng jiā wèn, fú zhǐ wū yàn, yán bù xuān xīn. méng jì sà bǎo bié shí suǒ liú jǐn páo biǎo, nián suì suī jiǔ, wǎn rán yóu shí, bào cǐ bēi qì. zhì yú bài jiàn, shì guī rěn sǐ, zhī fù hé xīn!
護性至孝，得書，悲不自勝，左右莫能仰視。報書曰： 區宇分崩，遭遇災禍，違離膝下，三十五年。受形稟氣， 皆知母子，誰同薩保，如此不孝！宿殃積戾，唯應賜鍾，豈悟 網羅，上嬰慈母。但立身立行，不負一物，明神有識，宜見哀 憐。而子為公侯，母為俘隸，熱不見母熱，寒不見母寒，衣不 知有無，食不知饑飽，泯如天地之外，無由暫聞。晝夜悲號， 繼之以血，分懷冤酷，終此一生，死若有知，冀奉見於泉下爾。 不謂齊朝解網，惠以德音，摩敦、四姑，並許矜放。初聞此旨， 魂爽飛越，號天叩地，不能自勝。四姑即蒙禮送，平安入境， 以今月十八日於河東拜見。遙奉顏色，崩動肝腸。但離絕多年， 存亡阻隔，相見之始，口未忍言，唯敘齊朝寬弘，每存大德。 雲與摩敦雖處宮禁，常蒙優禮，今者來鄴，恩遇彌隆。矜哀聽 許摩敦垂敕，曲盡悲酷，備述家事。伏讀未周，五情屠割。書 中所道，無事敢忘。摩敦年尊，又加憂苦，常謂寢膳貶損，或 多遺漏；伏奉論述，次第分明。一則以悲，一則以喜。當鄉里 破敗之日，薩保年已十餘歲，鄰曲舊事，猶自記憶；況家門禍 難，親戚流離，奉辭時節，先後慈訓，刻肌刻骨，常纏心腑。 天長喪亂，四海橫流。太祖乘時，齊朝撫運，兩河、三輔， 各值神機。原其事跡，非相負背。太祖升遐，未定天保，薩保 屬當猶子之長，親受顧命。雖身居重任，職當憂責，至於歲時 稱慶，子孫在庭，顧視悲摧，心情斷絕，胡顏履戴，負媿神明。 霈然之恩，既以沾洽，愛敬之至，施及傍人。草木有心，禽魚 感澤，況在人倫，而不銘戴。有家有國，信義為本，伏度來期， 已應有日。一得奉見慈顏，永畢生願。生死肉骨，豈過今恩， 負山戴岳，未足勝荷。二國分隔，理無書信，主上以彼朝不絕 子母之恩，亦賜許奉答。不期今日，得通家問，伏紙嗚咽，言 不宣心。蒙寄薩保別時所留錦袍表，年歲雖久，宛然猶識，抱 此悲泣。至於拜見，事歸忍死，知復何心！
qí cháo bù jí fā qiǎn, gèng lìng yǔ hù shū, yào hù zhòng bào, wǎng fǎn zài sān, ér mǔ jìng bù zhì. cháo yì yǐ qí shī xìn, lìng yǒu sī yí qí yuē:
齊朝不即發遣，更令與護書，要護重報，往返再三，而母 竟不至。朝議以其失信，令有司移齊曰：
fū yǒu yì zé cún, wú xìn bù lì, shān yuè yóu qīng, bīng shí fēi zhòng. gù yán shì fú wéi, zhòng ěr suǒ yǐ xiǎng guó zhù shǐ wú kuì, suí huì suǒ yǐ wèi méng. wèi yǒu sī mù shēng mín, jūn lín yǒu guó, kě yǐ wàng yì ér duō shí yán zhě yě. zì shù shǔ tún yí, shí zhōng pǐ gé, huáng jiā qīn qī, lún xiàn sān jì. rén gū shì mǔ, wàng jué shēng hái. bǐ cháo yǐ qù xià zhī chū, dé yīn yuán fā, yǐ sòng rén gū, xǔ guī shì mǔ. nǎi chēng fán shǔ, zhǐ kè lái qiū. wèi qí xìn bì yóu zhōng, jiā yán wú shuǎng. jīn luò mù jiè hòu, bīng shuāng xíng jí, fāng wèi shì mǔ xū shè guǐ cí, wèi yì yán guī, gèng zhēng chóu dá. zǐ nǚ yù bó, jì fēi suǒ xū, bǎo jìng níng mín, yòu yún fěi bào. xiáng guān cǐ yì, quán guāi běn tú. ài rén yǐ lǐ, qǐ wèi gū xī. yào zǐ zé chéng, zhì qīn qiú bào, shí shāng hé qì, yǒu bèi tiān jīng. wǒ zhī zhōu shì, tài zǔ zhī tiān xià yě, yān kě juān guó gù jiā, xùn míng kuī shí! bù hài suǒ yǎng, sī yuē rén rén. wò gǔ qián fēng, shú fēi shēn jì. ruò lìng dié zhēng chǐ cùn, liǎng jìng zhuī dāo, wǎ zhèn zhǎng píng, zé zhào fēn wèi èr bīng chū hán gǔ, zé hán liè wèi sān. ān dé yóu quán, wèi wú sǔn yì. dà zhǒng zǎi wèi lóng jiāng xiāng, qíng jiān jiā guó, xián bēi rú xuè, fēn bì yuān hún, qǐ yì shì zhǐ kě xún, yǐ mén yīng zhì. tú wén shàn shǐ, zú wú lìng zhōng, bǎi pì zhèn jīng, sān jūn fèn wǎn. bù wèi xiào zǐ, dāng zuò zhōng chén. qù suì běi jūn shēn rù, shù fú chéng xià. suī yuē bān shī, yú gōng wèi suì. jīn zī mǎ shǒu nán xiàng, gèng qī zhòng rù. jìn rén jiǎo zhī, wǒ zhī zhí yǐ. wén zhū dào lù, zǎo yǐ jiè yán, fēi zhí běi jù, yòu jiāng nán lüè. tǎng yù zì sòng, cǐ zhī yuàn yě. rú huò yīng chéng, wèi néng qiú dí, jié cháo qǐng jiàn, yǔ jūn zhōu xuán. wèi huì bù zhōng, qí zēng shēn yuàn. ài qīn wú màn, chuí xùn ní fù jīn xù qióng lǎo, yí zé zhōu wén. huán jué zhī yì, shì bù yóu cǐ, zì yīng nèi shěng, qǐ yí yǒu jiān.
夫有義則存，無信不立，山嶽猶輕，兵食非重。故言誓弗 違，重耳所以享國；祝史無媿，隨會所以為盟。未有司牧生民， 君臨有國，可以忘義而多食言者也。自數屬屯夷，時鐘圮隔， 皇家親戚，淪陷三紀。仁姑、世母，望絕生還。彼朝以去夏之 初，德音爰發，已送仁姑，許歸世母。乃稱煩暑，指克來秋。 謂其信必由衷，嘉言無爽。今落木戒候，冰霜行及，方為世母 虛設詭詞，未議言歸，更征酬答。子女玉帛，既非所須，保境 寧民，又雲匪報。詳觀此意，全乖本圖。愛人以禮，豈為姑息。 要子責誠，質親求報，實傷和氣，有悖天經。我之周室，太祖 之天下也，焉可捐國顧家，殉名虧實！不害所養，斯曰仁人。 臥鼓潛鋒，孰非深計。若令迭爭尺寸，兩競錐刀，瓦震長平， 則趙分為二；兵出函谷，則韓裂為三。安得猶全，謂無損益。 大冢宰位隆將相，情兼家國，銜悲茹血，分畢冤魂，豈意 噬指可尋，倚門應至。徒聞善始，卒無令終，百辟震驚，三軍 憤惋。不為孝子，當作忠臣。去歲北軍深入，數俘城下。雖曰 班師，余功未遂。今茲馬首南向，更期重入。晉人角之，我之 職矣。聞諸道路，早已戒嚴，非直北拒，又將南略。儻欲自送， 此之願也。如或嬰城，未能求敵，詰朝請見，與君周旋。為惠 不終，祇增深怨。愛親無慢，垂訓尼父；矜恤窮老，貽則周文。 環玦之義，事不由此，自應內省，豈宜有間。
yí shū wèi sòng ér mǔ zhì. jǔ cháo qìng yuè, dà shè tiān xià. hù yǔ mǔ kuí gé duō nián, yī dàn jù jí, fán suǒ zī fèng, qióng jí huá shèng. měi sì shí fú là, gāo zǔ lǜ zhū qīn qī, háng jiā rén zhī lǐ, chēng shāng shàng shòu. róng guì zhī jí, zhèn gǔ wèi wén.
移書未送而母至。舉朝慶悅，大赦天下。護與母睽隔多年， 一旦聚集，凡所資奉，窮極華盛。每四時伏臘，高祖率諸親戚， 行家人之禮，稱觴上壽。榮貴之極，振古未聞。
shì nián yě, tū jué fù lǜ zhòng fù qī. hù yǐ qí shì chū sòng guó qīn, wèi yù jí shì zhēng tǎo, fù lǜ shī xìn fān yí, gēng shēng biān huàn. bù dé yǐ, suì qǐng dōng zhēng. jiǔ yuè, zhào yuē : shén ruò xuān huáng, shàng yún sān zhàn shèng rú jī wǔ, qiě yuē yī róng. hú shǐ zhī wēi, gān gē zhī yòng, dì wáng dà qì, shuí néng qù bīng. tài zǔ pī shòu tiān míng, zào wǒ zhōu shì, rì yuè suǒ zhào, wǎng bù lǜ cóng. gāo shì chéng xìn bá hù, qiè yǒu bìng jì, shì jì qí è, xīng huì zhāng wén. huáng tiān zhèn nù, jiǎ shǒu tū jué, qū lüè fén jìn, sǎo dì wú yí. jì mèng shì qióng, bó guī rì cù, zuò dài miè wáng, jiàn zhī yú zhì. gù tū jué bān shī, réng tún bǐ jìng, gèng jí zhū bù, qīng guó qí zhì, xīng liú diàn jī, shù dào jù jìn, qī zài zhòng dōng, tóng huì bìng yè. dà zhǒng zǎi jìn gōng, zhèn zhī yì kūn, rèn lóng yī lǚ, píng yī yǔ zhòu, wéi gōng shì shǔ. zhèn dāng qīn zhí fǔ yuè, miào tíng zhī shòu. yǒu sī yí lēi zhòng jūn, liáng chéng fù jí. jìn zhǐ chí sù, wěi gōng chù fēn . yú shì zhēng èr shí sì jūn jí zuǒ yòu xiāng sàn lì jí qín lǒng bā shǔ zhī bīng zhū fān guó zhī zhòng èr shí wàn rén. shí yuè, dì yú miào tíng shòu hù fǔ yuè. chū jūn zhì tóng guān, nǎi qiǎn zhù guó wèi chí jiǒng lǜ jīng bīng shí wàn wèi qián fēng, dà jiāng jūn quán jǐng xuān lǜ shān nán zhī bīng chū yù zhōu, shǎo shī yáng biāo chū zhǐ guān. hù lián yíng jiàn jìn, tún jūn hóng nóng. jiǒng gōng wéi luò yáng. zhù guó qí gōng xiàn zhèng guó gōng dá xī wǔ děng yíng yú máng shān.
是年也，突厥復率眾赴期。護以齊氏初送國親，未欲即事 征討，復慮失信蕃夷，更生邊患。不得已，遂請東征。九月， 詔曰 ：「神若軒皇，尚雲三戰；聖如姬武，且曰一戎。弧矢之 威，干戈之用，帝王大器，誰能去兵。太祖丕受天明，造我周 室，日月所照，罔不率從。高氏乘釁跋扈，竊有並、冀，世濟 其惡，腥穢彰聞。皇天震怒，假手突厥，驅略汾晉，掃地無遺。 季孟勢窮，伯珪日蹙，坐待滅亡，鑒之愚智。故突厥班師，仍 屯彼境，更集諸部，傾國齊至，星流電擊，數道俱進，期在仲 冬，同會並、鄴。大冢宰晉公，朕之懿昆，任隆伊、呂，平一 宇宙，惟公是屬。朕當親執斧鉞，廟庭祗受。有司宜勒眾軍， 量程赴集。進止遲速，委公處分 。」於是征二十四軍及左右廂 散隸、及秦隴巴蜀之兵、諸蕃國之眾二十萬人。十月，帝於廟 庭授護斧鉞。出軍至潼關，乃遣柱國尉遲迥率精兵十萬為前鋒， 大將軍權景宣率山南之兵出豫州，少師楊摽出軹關。護連營漸 進，屯軍弘農。迥攻圍洛陽。柱國齊公憲、鄭國公達奚武等營 於邙山。
hù xìng wú róng lüè, qiě cǐ xíng yě, yòu fēi qí běn xīn. gù shī chū suī jiǔ, wú suǒ kè huò. hù běn lìng qiàn duàn hé yáng zhī lù, è qí jiù bīng, rán hòu tóng gōng luò yáng, shǐ qí nèi wài gé jué. zhū jiāng yǐ wèi qí bīng bì bù gǎn chū, wéi chì hòu ér yǐ. zhí lián rì yīn wù, qí qí zhí qián, wéi luò zhī jūn, yī shí kuì sàn. wéi wèi chí jiǒng lǜ shù shí qí gǎn dí, qí gōng xiàn yòu dū máng shān zhū jiāng jù zhī, nǎi dé quán jūn ér fǎn. quán jǐng xuān gōng kè yù zhōu, xún yǐ luò yáng wéi jiě, yì yǐn jūn tuì. yáng biāo yú zhǐ guān zhàn méi. hù yú shì bān shī. yǐ wú gōng, yǔ zhū jiāng qǐ shǒu qǐng zuì, dì fú zhī zé yě.
護性無戎略，且此行也，又非其本心。故師出雖久，無所 克獲。護本令塹斷河陽之路，遏其救兵，然後同攻洛陽，使其 內外隔絕。諸將以為齊兵必不敢出，唯斥候而已。值連日陰霧， 齊騎直前，圍洛之軍，一時潰散。唯尉遲迥率數十騎扞敵，齊 公憲又督邙山諸將拒之，乃得全軍而返。權景宣攻克豫州，尋 以洛陽圍解，亦引軍退。楊摽於軹關戰沒。護於是班師。以無 功，與諸將稽首請罪，帝弗之責也。
tiān hé èr nián, hù mǔ hōng, xún yǒu zhào qǐ lìng shì shì. sì nián, hù xún lì běi biān chéng zhèn, zhì líng zhōu ér hái. wǔ nián, yòu zhào yuē : guāng zhái qū fù, lǔ yòng jiāo tiān zhī lè dì chù cān xū, jìn yǒu dà sōu zhī lǐ. suǒ yǐ yán shí jì gōng, zhāo dé jì xíng. shǐ chí jié tài shī dū du zhōng wài zhū jūn shì zhù guó dà jiāng jūn dà zhǒng zǎi jìn guó gōng, tǐ dào jū zhēn, hán hé dàn dé, dì jū qī yòu, cái biǎo dòng lóng. guó bù jiān nán, jì shēn yí xiǎn, huáng gāng dì gòu, shì jūn xiū qī. gù yǐ jī míng dài shù, lǐ qì rú rén. jīn wén guǐ shàng gé, fāng yú yóu zǔ, diǎn cè wèi bèi, shēng míng duō què, yí cì xuān xuán zhī lè, liù yì zhī wǔ.
天和二年，護母薨，尋有詔起令視事。四年，護巡歷北邊 城鎮，至靈州而還。五年，又詔曰 ：「光宅曲阜，魯用郊天之 樂；地處參墟，晉有大搜之禮。所以言時計功，昭德紀行。使 持節、太師、都督中外諸軍事、柱國大將軍、大冢宰晉國公， 體道居貞，含和誕德，地居戚右，才表棟隆。國步艱難，寄深 夷險，皇綱締構，事均休戚。故以跡冥殆庶，理契如仁。今文 軌尚隔，方隅猶阻，典策未備，聲名多闕，宜賜軒懸之樂，六 佾之舞。」
hù xìng shén kuān hé, rán àn yú dà tǐ. zì shì jiàn lì zhī gōng, jiǔ dāng quán zhóu. fán suǒ wěi rèn, jiē fēi qí rén. jiān zhū zi tān cán, liáo shǔ zòng yì, shì hù wēi shì, mò bù dù zhèng hài mín. shàng xià xiāng méng, céng wú yí lǜ. gāo zǔ yǐ qí bào màn, mì yǔ wèi wáng zhí tú zhī. qī nián sān yuè shí bā rì, hù zì tóng zhōu hái. dì yù wén ān diàn, jiàn hù qì, yǐn hù rù hán rén diàn cháo huáng tài hòu. xiān shì dì yú jìn zhōng jiàn hù, cháng háng jiā rén zhī lǐ. hù yè tài hòu, tài hòu bì cì zhī zuò, dì lì shì yān. zhì shì hù jiāng rù, dì wèi zhī yuē: tài hòu chūn qiū jì zūn, pō hǎo yǐn jiǔ. bù qīn cháo yè, huò fèi yǐn jìn. xǐ nù zhī jiān, shí yǒu guāi shuǎng. bǐ suī fàn yán lǚ jiàn, wèi méng chuí nà. xiōng jīn jì cháo bài, yuàn gèng qǐ qǐng. yīn chū huái zhōng jiǔ gào yǐ shòu hù yuē : yǐ cǐ jiàn tài hòu . hù jì rù, rú dì suǒ jiè, dú shì tài hòu. wèi qì, dì yǐ yù tǐng zì hòu jī zhī, hù bó yú dì. yòu lìng huàn zhě hé quán yǐ yù dāo zhuó zhī. quán huáng jù, zhuó bù néng shāng. shí wèi wáng zhí xiān nì yú hù nèi, nǎi chū zhǎn zhī.
護性甚寬和，然暗於大體。自恃建立之功，久當權軸。凡 所委任，皆非其人。兼諸子貪殘，僚屬縱逸，恃護威勢，莫不 蠹政害民。上下相蒙，曾無疑慮。高祖以其暴慢，密與衛王直 圖之。 七年三月十八日，護自同州還。帝御文安殿，見護訖，引 護入含仁殿朝皇太后。先是帝于禁中見護，常行家人之禮。護 謁太后，太后必賜之坐，帝立侍焉。至是護將入，帝謂之曰： 「太后春秋既尊，頗好飲酒。不親朝謁，或廢引進。喜怒之間， 時有乖爽。比雖犯顏屢諫，未蒙垂納。兄今既朝拜，願更啟請。」 因出懷中酒誥以授護曰 ：「以此諫太后 。」護既入，如帝所戒， 讀示太后。未訖，帝以玉珽自後擊之，護踣於地。又令宦者何 泉以御刀斫之。泉惶懼，斫不能傷。時衛王直先匿於戶內，乃 出斬之。
chū, dì yù tú hù, wáng guǐ yǔ wén shén jǔ yǔ wén xiào bó pō yù qí móu. shì rì, guǐ děng bìng zài wài, gèng wú zhī zhě. shā hù qì, nǎi zhào gōng bó zhǎng sūn lǎn děng gào zhī, jí lìng shōu hù zi zhù guó tán guó gōng huì dà jiāng jūn jǔ guó gōng zhì chóng yè gōng jìng zhèng píng gōng gàn jiā, jí gàn jī gàn guāng gàn wèi gàn zǔ gàn wēi děng, bìng zhù guó hóu fú hóu lóng ēn lóng ēn dì dà jiāng jūn wàn shòu dà jiāng jūn liú yǒng zhōng wài fǔ sī lù yǐn gōng zhèng yuán jié shàn bù xià dài fū lǐ ān děng, yú diàn zhōng shā zhī. qí wáng xiàn bái dì yuē : lǐ ān chū zì zào lì, suǒ diǎn wéi páo chú ér yǐ. jì bù yù shí zhèng, wèi zú jiā lù . gāo zǔ yuē : gōng bù zhī ěr, shì zōng zhī bēng, ān suǒ wèi yě . shí jiǔ rì, zhào yuē: jūn qīn wú jiāng, jiāng ér bì zhū. tài shī dà zhǒng zǎi jìn gōng hù, dì shí zōng qīn, yì jiān jiā guó. yuán chū cǎo chuàng, tóng jì jiān nán, suì rèn zǒng cháo quán, jì shēn guó mìng. bù néng jié qí chéng xiào, qìng yǐ xīn lì, jǐn shì jūn zhī jié, shēn sòng wǎng zhī qíng. zhèn xiōng gù lüè yáng gōng, yīng fēng xiù yuǎn, shén jī yǐng wù, dì jū shèng yìn, lǐ guī dāng bì. yí xùn zài ěr, rěn hài xiān jiā. yǒng xún cuī gē, guàn qiè gǔ suǐ . shì zōng míng huáng dì cōng míng shén wǔ, wéi jǐ cáng zhì. hù nèi huái xiōng bèi, wài tuō zūn chóng. fán jué chén mín, shuí wáng yuàn fèn. zhèn zuǎn chéng hóng jī, shí yǒu sān zài, wěi zhèng shī fǔ, zé chéng zǎi sī. hù zhì zài wú jūn, yì wéi chén jié. huái zī chài dú, chěng bǐ láng xīn, rèn qíng zhū bào, sì xíng wēi fú, péng dǎng xiāng shàn, huì huò gōng xíng, suǒ hǎo jiā yǔ máo, suǒ è shēng chuāng wěi. zhèn yuē jǐ fēi gōng, qíng cún shù zhèng. měi sī shī kuān huì xià, zhé yì ér bù xíng. suì shǐ hù kǒu diāo cán, zhēng fù láo jù, jiā wú rì gěi, mín bù liáo shēng. qiě sān fāng wèi dìng, biān yú shàng zǔ, jiāng yì dài róng qí zhī bèi, wǔ fū zī gǎn chéng zhī lì. hóu fú hóu lóng ēn wàn shòu liú yǒng děng, wèi xiào yōng xūn, xiān jū shàng jiāng, gāo mén jùn yǔ, jiǎ dì diāo qiáng, shí fán yǒu tú, tóng è xiāng jì. mín bù jiàn dé, wéi lì shì shì. bǎi xìng áo áo, dào lù yǐ mù hán shēng yè yè, xiāng gù qián kǒu. cháng kǒng qī bǎi zhī jī, hū yān diān zhuì, yì zhào zhī mìng, yī dàn diàn wēi, shàng lèi zǔ zōng zhī líng, xià fù cāng shēng zhī zé.
初，帝欲圖護，王軌、宇文神舉、宇文孝伯頗豫其謀。是 日，軌等並在外，更無知者。殺護訖，乃召宮伯長孫覽等告之， 即令收護子柱國譚國公會、大將軍莒國公至、崇業公靜、正平 公幹嘉，及干基、干光、干蔚、干祖、干威等，並柱國侯伏侯 龍恩、龍恩弟大將軍萬壽、大將軍劉勇、中外府司錄尹公正、 袁傑、膳部下大夫李安等，於殿中殺之。齊王憲白帝曰 ：「李 安出自皂隸，所典唯庖廚而已。既不預時政，未足加戮 。」高 祖曰 ：「公不知耳，世宗之崩，安所為也 。」十九日，詔曰： 君親無將，將而必誅。太師、大冢宰、晉公護，地寔宗親， 義兼家國。爰初草創，同濟艱難，遂任總朝權，寄深國命。不 能竭其誠效，罄以心力，盡事君之節，申送往之情。朕兄故略 陽公，英風秀遠，神機穎悟，地居聖胤，禮歸當璧。遺訓在耳， 忍害先加。永尋摧割，貫切骨髓 。世宗明皇帝聰明神武，〔惟 幾〕藏智。護內懷凶悖，外托尊崇。凡厥臣民，誰亡怨憤。 朕纂承洪基，十有三載，委政師輔，責成宰司。護志在無 君，義違臣節。懷茲蠆毒，逞彼狼心，任情誅暴，肆行威福， 朋黨相扇，賄貨公行，所好加羽毛，所惡生瘡痏。朕約己菲躬， 情存庶政。每思施寬惠下，輒抑而不行。遂使戶口凋殘，征賦 勞劇，家無日給，民不聊生。且三方未定，邊隅尚阻，疆埸待 戎旗之備，武夫資扞城之力。侯伏〔侯〕龍恩、萬壽、劉勇等， 未效庸勛，先居上將，高門峻宇，甲第雕牆，寔繁有徒，同惡 相濟。民不見德，唯利是視。百姓嗷嗷，道路以目；含生業業， 相顧鉗口。常恐七百之基，忽焉顛墜，億兆之命，一旦阽危， 上累祖宗之靈，下負蒼生之責。
jīn sù zhèng diǎn xíng, hù yǐ jí zuì, qí yú xiōng dǎng, xián yì fú zhū. fēn wù jì qīng, xiá ěr tóng qìng. cháo zhèng wéi xīn, zhào mín gēng shǐ. kě dà shè tiān xià, gǎi tiān hé qī nián wèi jiàn dé yuán nián. hù shì zǐ xùn wèi pú zhōu cì shǐ. qí yè, qiǎn zhù guó yuè guó gōng shèng chéng chuán wǎng pú zhōu, zhēng xùn fù jīng shī, zhì tóng zhōu cì sǐ. hù zhǎng shǐ dài jùn chì luó xié sī lù hóng nóng féng qiān jí suǒ qīn rèn zhě, jiē chú míng. hù zi chāng chéng gōng shēn shǐ tū jué, qiǎn kāi fǔ yǔ wén dé jī xǐ shū jiù shā zhī. sān nián, zhào fù hù jí zhū zi xiān fēng, shì hù yuē dàng, bìng gǎi zàng zhī.
今肅正典刑，護已即罪，其餘凶黨，咸亦伏誅。氛霧既清， 遐邇同慶。朝政惟新，兆民更始。可大赦天下，改天和七年為 建德元年。護世子訓為蒲州刺史。其夜，遣柱國、越國公盛乘 傳往蒲州，徵訓赴京師，至同州賜死。護長史代郡叱羅協、司 錄弘農馮遷及所親任者，皆除名。護子昌城公深使突厥，遣開 府宇文德齎璽書就殺之。三年，詔復護及諸子先封，諡護曰盪， 並改葬之。
chì luó xié běn míng yǔ gāo zǔ huì tóng, hòu gǎi yān. shǎo hán wēi, cháng wèi zhōu xiǎo lì, yǐ gōng jǐn jiàn zhī. héng zhōu cì shǐ yáng jūn zhuó wèi cóng shì. jí wèi mò, liù zhèn sāo rǎo, kè yú jì zhōu. jì zhōu wèi gé róng suǒ wéi, cì shǐ yǐ xié wèi tǒng jūn, wěi yǐ shǒu yù. é ér chéng xiàn, xié méi yú róng. róng bài, shì fén zhōu cì shǐ ěr zhū zhào, pō bèi qīn yù, bǔ lù shì cān jūn. zhào wèi tiān zhù dà jiāng jūn, zhuǎn sī mǎ. zhào yǔ qí shén wǔ chū zhàn bù lì, hái shàng dǎng, lìng xié zài jiàn zhōu dū jūn liáng. hòu shǐ xié zhì luò yáng, yǔ qí zhū shū jì shì, móu tǎo qí shén wǔ. zhào děng jūn bài, hái bīng zhōu, lìng xié zhì sì zhōu cì shǐ. zhào sǐ, suì shì dòu tài, tài shén lǐ zhī. tài wèi yù shǐ zhōng wèi, yǐ xié wèi zhì shū shì yù shǐ. tài xiàng tóng guān, xié wèi jiān jūn. tài sǐ, xié yì jiàn huò. tài zǔ yǐ qí zài guān suì jiǔ, shòu dà chéng xiāng fǔ dōng hé jì jiǔ fǔ jūn jiāng jūn yín qīng guāng lù dài fū, zhuǎn lù shì cān jūn, qiān zhǔ bù, jiā tōng zhí sàn qí cháng shì, shè dà xíng tái láng zhōng, lèi qiān xiāng fǔ shǔ cóng shì zhōng láng. xié lì shì èr jīng, xiáng liàn gù shì. yòu shēn zì kè lì, tài zǔ pō wěi rèn zhī. rán yóu yǐ qí jiā shǔ zài dōng, yí qí yǒu liàn běn zhī wàng. jí hé qiáo zhàn bù lì, xié suí jūn ér hái. tài zǔ zhī xié bù èr, fēng guān jūn xiàn nán, yì èr bǎi hù. xún jiā chē qí jiāng jūn zuǒ guāng lù dài fū. jiǔ nián, chú zhí hé jiāng jūn héng zhōu dà zhōng zhèng, jiā dū du, jìn jué wèi bó, zēng yì bā bǎi hù. xún qiān dà dū dū yí tóng sān sī.
叱羅協本名與高祖諱同，後改焉。少寒微，嘗為州小吏， 以恭謹見知。恆州刺史楊鈞擢為從事。及魏末，六鎮搔擾，客 於冀州。冀州為葛榮所圍，刺史以協為統軍，委以守御。俄而 城陷，協沒於榮。榮敗，事汾州刺史爾朱兆，頗被親遇，補錄 事參軍。兆為天柱大將軍，轉司馬。兆與齊神武初戰不利，還 上黨，令協在建州督軍糧。後使協至洛陽，與其諸叔計事，謀 討齊神武。兆等軍敗，還并州，令協治肆州刺史。兆死，遂事 竇泰，泰甚禮之。泰為御史中尉，以協為治書侍御史。泰向潼 關，協為監軍。泰死，協亦見獲。太祖以其在關歲久，授大丞 相府東合祭酒、撫軍將軍、銀青光祿大夫，轉錄事參軍，遷主 簿，加通直散騎常侍，攝大行台郎中，累遷相府屬從事中郎。 協歷仕二京，詳練故事。又深自克勵，太祖頗委任之。然 猶以其家屬在東，疑其有戀本之望。及河橋戰不利，協隨軍而 還。太祖知協不貳，封冠軍縣男，邑二百戶。尋加車騎將軍、 左光祿大夫。九年，除直合將軍、恆州大中正，加都督，進爵 為伯，增邑八百戶。尋遷大都督、儀同三司。
chū, tài zǔ yù jīng lüè hàn zhōng, lìng xié xíng nán qí zhōu cì shǐ, bìng jié dù dōng yì zhōu róng mǎ shì. wèi fèi dì yuán nián, jí shòu nán qí zhōu cì shǐ. shí dōng yì zhōu cì shǐ yáng bì xié jù zhōu fǎn. èr nián, xié lǜ suǒ bù bīng tǎo zhī, jūn cì fú shuǐ. huì yǒu dī zéi yī qiān rén duàn dào pò qiáo. xié qiǎn yí tóng chóu mǎi děng xíng qián jī zhī, zéi kāi lù, xié nǎi lǐng suǒ bù jiàn jìn. yòu yǒu dī zéi yī qiān rén yāo xié, xié nǎi jiāng bīng sì bǎi rén shǒu xiá dào, yǔ zéi duǎn bīng jiē zhàn, zéi nǎi tuì bì. bì xié qì chéng zǒu, xié zhuī zhǎn zhī, qún dī jiē fú. yǐ gōng shòu kāi fǔ. réng wèi dà jiāng jūn wèi chí jiǒng zhǎng shǐ, lǜ bīng fá shǔ. jì rù jiàn gé, jiǒng lìng xié xíng tóng zhōu shì.
初，太祖欲經略漢中，令協行南岐州刺史，並節度東益州 戎馬事。魏廢帝元年，即授南岐州刺史。時東益州刺史楊辟邪 據州反。二年，協率所部兵討之，軍次涪水。會有氐賊一千人 斷道破橋。協遣儀同仇買等行前擊之，賊開路，協乃領所部漸 進。又有氐賊一千人邀協，協乃將兵四百人守硤道，與賊短兵 接戰，賊乃退避。辟邪棄城走，協追斬之，群氐皆伏。以功授 開府。仍為大將軍尉遲迥長史，率兵伐蜀。既入劍閣，迥令協 行潼州事。
shí yǒu wǔ chéng jùn dī qiú zhào xióng jié děng shàn dòng xīn tóng shǐ sān zhōu mín fǎn pàn, jù jié èr wàn yú rén, zài zhōu nán sān lǐ, gé fú shuǐ, jù huái lín shān, zhì shān jù shǒu. zǐ tóng jùn mín dèng fěi wáng lìng gōng děng zhāo yòu xiāng yì wàn yú rén, fù zài zhōu dōng shí lǐ, fú shuǐ běi, zhì shān yǐ yīng zhī. tóng bī zhōu chéng. chéng zhōng liáng shǎo, jūn rén fá shí. xié fǔ ān nèi wài, xián wú yì xīn. qiǎn yí tóng yī lóu xùn dà dū dū sī mǎ yì děng jiāng bù qí qiān yú rén, yè dù fú shuǐ jī xióng jié, yī zhàn pò zhī. lìng gōng yǐ xióng jié bài, yì qì shān zǒu hái běn jùn. fù yǔ dèng fěi děng gèng lǜ wàn yú rén, yú jùn dōng nán gé shuǐ zhì shān, duàn jué yì lù. xié qiǎn yí tóng yáng zhǎng lè, yǔ sī mǎ yì děng lǜ shī tǎo zhī fù qiǎn dà dū dū péi mèng cháng lǐng bǎi xìng jì jìn, wèi qí shēng shì. mèng cháng jì zhì zǐ tóng, zhí shuǐ zhǎng bù dé jí dù. ér wáng lìng gōng dèng fěi jiàn mèng cháng qí shǎo, nǎi jiāng sān qiān yú rén wéi zhī shù zhòng. mèng cháng yǐ zhòng guǎ bù dí, gè qì mǎ duǎn bīng jiē zhàn. cóng chén zhì wǔ, yú zhèn zhǎn lìng gōng jí fěi děng. zéi tú jì shī qú shuài, suì jí sàn zǒu. qí tú dǎng réng jù jiù shān. ér mèng cháng fāng dé dù shuǐ yǔ zhǎng lè hé. jí lè bīng gōng shān, jīng sān rì, zéi nǎi qǐng jiàng. cǐ hòu shù yǒu fǎn pàn, xié zhé qiǎn bīng tǎo píng zhī. wèi gōng dì sān nián, tài zǔ zhēng xié rù cháo, lùn shǔ zhōng shì, nǎi cì xìng yǔ wén shì, zēng yì tōng qián yī qiān wǔ bǎi hù. jìn gōng hù jì shā sūn héng lǐ zhí děng, yù wěi fù xīn yú sī huì liǔ qìng sī xiàn líng hú zhěng děng. qìng zhěng bìng cí bù kān, jù jiàn xié. yǔ zài qìng zhěng chuán. hù suì zhēng xié rù cháo. jì zhì, hù yǐn yǔ tóng sù, shēn jì tuō zhī. xié xīn rán chéng fèng, shì yǐ qū mìng zì xiào. hù dà yuè, yǐ wèi dé xié zhī wǎn. jí shòu jūn sī mǎ, wěi yǐ bīng shì. xún zhuǎn zhì yù zhèng, yòu shòu hù fǔ zhǎng shǐ, jìn jué wèi gōng, zēng yì yī qiān hù. cháng zài hù cè, chén shuō shí shì, duō bèi nà yòng. shì zōng zhī qí cái shí yōng qiǎn, měi zhé zhī. shù wèi zhī yuē : rǔ hé zhī yě! yóu yǐ hù suǒ qīn rèn, nán jí píng chù, měi hán róng zhī. jí shì zōng bēng, biàn shòu xié sī huì zhōng dài fū zhōng wài fǔ zhǎng shǐ. xié xíng mào shòu xiǎo, jǔ cuò biǎn jí. jì yǐ dé zhì, měi zì jīn gāo. cháo shì yǒu lái qǐng shì zhě, zhé yún rǔ bù jiě, wú jīn jiào rǔ , jí qí suǒ yán, duō guāi shì zhōng. dāng shí mò bù xiào zhī.
時有五城郡氐酋趙雄傑等扇動新、潼、始三州民反叛，聚 結二萬餘人，在州南三里，隔涪水，據槐林山，置柵拒守。梓 潼郡民鄧朏、王令公等招誘鄉邑萬餘人，復在州東十里，涪水 北，置柵以應之。同逼州城。城中糧少，軍人乏食。協撫安內 外，咸無異心。遣儀同伊婁訓、大都督司馬裔等將步騎千餘人， 夜渡涪水擊雄傑，一戰破之。令公以雄傑敗，亦棄柵走還本郡。 復與鄧朏等更率萬餘人，於郡東南隔水置柵，斷絕驛路。協遣 儀同楊長樂，與司馬裔等率師討之；復遣大都督裴孟嘗領百姓 繼進，為其聲勢。孟嘗既至梓潼，值水漲不得即渡。而王令公、 鄧朏見孟嘗騎少，乃將三千餘人圍之數重。孟嘗以眾寡不敵， 各棄馬短兵接戰。從辰至午，於陣斬令公及朏等。賊徒既失渠 帥，遂即散走。其徒黨仍據舊柵。而孟嘗方得渡水與長樂合。 即勒兵攻柵，經三日，賊乃請降。此後數有反叛，協輒遣兵討 平之。 魏恭帝三年，太祖征協入朝，論蜀中事，乃賜姓宇文氏， 增邑通前一千五百戶。晉公護既殺孫恆、李植等，欲委腹心於 司會柳慶、司憲令狐整等。慶、整並辭不堪，俱薦協。語在慶、 整傳。護遂征協入朝。既至，護引與同宿，深寄託之。協欣然 承奉，誓以軀命自效。護大悅，以為得協之晚。即授軍司馬， 委以兵事。尋轉治御正，又授護府長史，進爵為公，增邑一千 戶。常在護側，陳說時事，多被納用。世宗知其材識庸淺，每 折之。數謂之曰 ：「汝何知也！」猶以護所親任，難即屏黜，每 含容之。及世宗崩，便授協司會中大夫、中外府長史。協形貌 瘦小，舉措褊急。既以得志，每自矜高。朝士有來請事者，輒 雲「汝不解，吾今教汝 」，及其所言，多乖事衷。當時莫不笑 之。
bǎo dìng èr nián, zhuī lùn píng shǔ gōng, bié fēng yī zi xiàn hóu. yòu yú shǔ zhōng shí yì yī qiān hù, rù qí zū fù zhī bàn. jìn gōng hù yǐ xié jié zhōng yú jǐ, měi tí jiǎng zhī, pín kǎo shàng zhōng, shǎng yǐ sù bó. qiān shǎo bǎo, zhuǎn shǎo fù, jìn wèi dà jiāng jūn, jué nán yáng jùn gōng, jiān yíng zuò fù jiān. gōng shì jì chéng, yǐ gōng cì jué luò yì xiàn gōng, huí shòu yī zi. xié jì shòu hù zhòng wěi, jì dé hūn lián dì shì, nǎi qiú fù jiù xìng chì luó shì. hù wèi zòu qǐng, gāo zǔ xǔ zhī. yòu jìn wèi zhù guó. hù yǐ xié nián lǎo, xǔ qí zhì shì, ér xié tān róng, wèi kěn gào tuì. hù zhū, xié chú míng.
保定二年，追論平蜀功，別封一子縣侯。又於蜀中食邑一 千戶，入其租賦之半。晉公護以協竭忠於己，每提獎之，頻考 上中，賞以粟帛。遷少保，轉少傅，進位大將軍，爵南陽郡公， 兼營作副監。宮室既成，以功賜爵洛邑縣公，回授一子。協既 受護重委，冀得婚連帝室，乃求復舊姓叱羅氏。護為奏請，高 祖許之。又進位柱國。護以協年老，許其致仕，而協貪榮，未 肯告退。護誅，協除名。
jiàn dé sān nián, gāo zǔ yǐ xié sù chǐ, shòu yí tóng sān sī, cì jué nán yáng jùn gōng, shí yǔ lùn shuō jiù shì. shì suì zú, nián qī shí liù. zǐ jīn sì.
建德三年，高祖以協宿齒，授儀同三司，賜爵南陽郡公， 時與論說舊事。是歲卒，年七十六。子金嗣。
féng qiān zì yǔ huà. fù zhāng, zhōu cóng shì. jí qiān guān dá, zhuī zèng yí tóng sān sī shǎn zhōu cì shǐ. qiān shǎo xiū jǐn, yǒu gàn néng, zhōu pì cóng shì. wèi shén guī zhōng, cì shǐ yáng jūn yǐn wèi zhōng bīng cān jūn shì, zhuǎn dìng xiāng lìng, xún wèi bīng zhōu shuǐ cáo cān jūn. suǒ lì zhī zhí, xián yǐ qín kè zhe chēng.
馮遷字羽化。父漳，州從事。及遷官達，追贈儀同三司、 陝州刺史。遷少修謹，有干能，州辟從事。魏神龜中，刺史楊 鈞引為中兵參軍事，轉定襄令，尋為并州水曹參軍。所歷之職， 咸以勤恪著稱。
jí wèi xiào wǔ xī qiān, nǎi qì guān, yǔ zhí hé jiāng jūn féng líng yù rù guān. jí cóng wèi xiào wǔ fù tóng guān, dìng huí luò, chú gěi shì zhōng. hòu cóng tài zǔ qín dòu tài, fù hóng nóng, zhàn shā yuàn, jiē yǒu gōng. shòu dū du lóng xiāng jiāng jūn yǔ lín jiān, fēng dú xiǎn xiàn bó, yì liù bǎi hù. jí luò yáng zhī zhàn, qiān xiān dēng xiàn zhèn, suì zhōng zhòng chuāng, jǐn dé bù sǐ. yǐ gōng jiā fǔ guó jiāng jūn jūn shī dū du, jìn jué wèi hóu. jiǔ zhī, chū wèi guǎng hàn jùn shǒu. shí shǔ tǔ chū píng, rén qíng rǎo dòng, qiān zhèng cún jiǎn shù, yí sú pō ān zhī. wèi gōng dì èr nián, jiù jiā chē qí jiāng jūn dà dū dū tōng zhí sàn qí cháng shì, zhèn fán chéng. xún bài hàn dōng jùn shǒu.
及魏孝武西遷，乃棄官，與直合將軍馮靈豫入關。即從魏 孝武復潼關，定回洛，除給事中。後從太祖擒竇泰，復弘農， 戰沙苑，皆有功。授都督、龍驤將軍、羽林監，封獨顯縣伯， 邑六百戶。及洛陽之戰，遷先登陷陣，遂中重瘡，僅得不死。 以功加輔國將軍、軍師都督，進爵為侯。久之，出為廣漢郡守。 時蜀土初平，人情擾動，遷政存簡恕，夷俗頗安之。魏恭帝二 年，就加車騎將軍、大都督、通直散騎常侍，鎮樊城。尋拜漢 東郡守。
xiào mǐn dì jiàn zuò, rù wèi jìn gōng hù fǔ yuàn, jiā chē qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī, jìn jué lín gāo xiàn gōng. xún qiān hù fǔ sī lù, jìn shòu biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. qiān xìng zhì zhí, xiǎo xīn wèi shèn, suī jū shū yào, bù yǐ shì wèi jiā rén. jiān míng liàn shí shì, shàn yú duàn jué. měi xiào yuè wén bù, zī zī bù juàn, cóng chén dǎi xī, wèi cháng xiū zhǐ. yǐ cǐ shén wèi hù suǒ wěi rèn. hòu yǐ qí cháo zhī jiù chǐ, yù yǐ yī jǐn róng zhī, nǎi shòu shǎn zhōu cì shǐ, jìn jué lóng shān jùn gōng, zēng yì bìng qián èr qiān hù. qiān běn hán wēi, bù wèi shí bèi suǒ zhòng, yī dàn cì jǔ běn zhōu, wéi yǐ qiān gōng jiē dài xiāng yì, rén wú yuàn zhě. fù rù wèi sī lù, zhuǎn gōng bù zhōng dài fū, lì jūn sī mǎ, qiān xiǎo sī kōng. zì tiān hé yǐ hòu, qiān yǐ nián lǎo, wěi rèn shāo shuāi. jí hù zhū, yóu chú míng. jiàn dé mò, zú yú jiā, shí nián qī shí bā. zi shù, wèi zhì yí tóng sān sī fú yí zhèn jiāng píng kòu xiàn bó. hù suǒ wěi xìn zhě, yòu yǒu shuò fāng biān píng, wèi zhì dà jiāng jūn jūn sī mǎ hù fǔ sī mǎ. hù bài, yì chú míng.
孝閔帝踐阼，入為晉公護府掾，加車騎大將軍、儀同三司， 進爵臨高縣公。尋遷護府司錄，進授驃騎大將軍、開府儀同三 司。遷性質直，小心畏慎，雖居樞要，不以勢位加人。兼明練 時事，善於斷決。每校閱文簿，孜孜不倦，從辰逮夕，未嘗休 止。以此甚為護所委任。後以其朝之舊齒，欲以衣錦榮之，乃 授陝州刺史，進爵隆山郡公，增邑並前二千戶。遷本寒微，不 為時輩所重，一旦刺舉本州，唯以謙恭接待鄉邑，人無怨者。 復入為司錄，轉工部中大夫，歷軍司馬，遷小司空。自天和已 後，遷以年老，委任稍衰。及護誅，猶除名。建德末，卒於家， 時年七十八。子恕，位至儀同三司、伏夷鎮將、平寇縣伯。 護所委信者，又有朔方邊平，位至大將軍、軍司馬、護府 司馬。護敗，亦除名。
shǐ chén yuē: zhòng ní yǒu yán: kě yǔ shì dào, wèi kě yǔ quán. fū dào zhě, lǜ lǐ zhī wèi yě quán zhě, fǎn jīng zhī wèi yě. lǜ lǐ yóu hū zhèng lǐ, yì yǐ chéng zuǒ shì zhī gōng fǎn jīng xì hū fēi cháng, nán yǐ dìng kuāng shí zhī yè. gù dé qí rén zé zhì, yī yǐn fàng tài jiǎ, zhōu dàn xiāng rú zǐ shì yě bù dé qí rén zé luàn, xīn dū qiān hàn dǐng, jìn shì qīng wèi zú shì yě. shì yǐ xiān wáng míng shàng xià zhī xù, shèng rén zhòng jūn chén zhī fēn. wěi zhì tóng yú gǔ gōng, shòu jué jūn qí xiū qī. dāng qí qīn shòu gù tuō, wèi jū zǎi héng, suī fù chéng lì jiàn, lín fèi dǐng, bù zú yǐ zhé qí lǜ jù dì tú, jūn hǎi nèi, bù zú yǐ huí qí xīn. ruò sī rén zhě, gù yǐ gōng yǔ shān yuè zhēng qí gāo, míng yǔ qióng rǎng qí qí jiǔ yǐ.
史臣曰：仲尼有言：「可與適道，未可與權。」夫道者，率 禮之謂也；權者，反經之謂也。率禮由乎正理，易以成佐世之 功；反經系乎非常，難以定匡時之業。故得其人則治，伊尹放 太甲，周旦相孺子是也；不得其人則亂，新都遷漢鼎，晉氏傾 魏族是也。是以先王明上下之序，聖人重君臣之分。委質同於 股肱，受爵均其休戚。當其親受顧托，位居宰衡，雖復承利劍， 臨沸鼎，不足以讋其慮；據帝圖，君海內，不足以回其心。若 斯人者，固以功與山嶽爭其高，名與穹壤齊其久矣。
yǒu zhōu shòu mìng zhī shǐ, yǔ wén hù shí yù jiān nán. jí tài zǔ bēng cú, zhū zi chōng yòu, qún gōng huái děng yí zhī zhì, tiān xià yǒu qù jiù zhī xīn. zú néng biàn wèi wèi zhōu, bǐ wēi huò yì zhě, hù zhī lì yě. xiàng shǐ jiā zhī yǐ lǐ ràng, jì zhī yǐ zhōng zhēn, tóng gōng yǒu huǐ guò zhī qī, wèi yāng zhōng tiān nián zhī shù, zé qián shǐ suǒ zài, yān zú yǐ dào zāi. rán hù guǎ yú xué shù, nì jìn qún xiǎo, wēi fú zài jǐ, zhēng fá zì chū. yǒu rén chén wú jūn zhī xīn, wèi rén zhǔ bù kān zhī shì. zhōng xiào dà jié yě, wéi zhī ér bù yí fèi shì zhì nì yě, xíng zhī ér wú huǐ. zhōng yú shēn shǒu héng fēn, qī nú wèi lù, bù yì yí hū.
有周受命之始，宇文護寔預艱難。及太祖崩殂，諸子沖幼， 群公懷等夷之志，天下有去就之心。卒能變魏為周，俾危獲乂 者，護之力也。向使加之以禮讓，繼之以忠貞，桐宮有悔過之 期，未央終天年之數，則前史所載，焉足以道哉。然護寡於學 術，昵近群小，威福在己，征伐自出。有人臣無君之心，為人 主不堪之事。忠孝大節也，違之而不疑；廢弒至逆也，行之而 無悔。終於身首橫分，妻孥為戮，不亦宜乎。
