tiān xià yǒu zhì lè wú yǒu zāi? yǒu kě yǐ huó shēn zhě wú yǒu zāi? jīn xī wèi xī jù? xī bì xī chù ? xī jiù xī qù? xī lè xī è? fū tiān xià zhī suǒ zūn zhě, fù guì shòu shàn yě suǒ lè zhě, shēn ān hòu wèi měi fú hào sè yīn shēng yě suǒ xià zhě, pín jiàn yāo è yě suǒ kǔ zhě, shēn bù dé ān yì , kǒu bù dé hòu wèi, xíng bù dé měi fú, mù bù dé hào sè, ěr bù dé yīn shēng. ruò bù dé zhě, zé dà yōu yǐ jù, qí wèi xíng yě yì yú zāi! fū fù zhě, kǔ shēn jí zuò, duō jī cái ér bù dé jǐn yòng, qí wèi xíng yě yì wài yǐ! fū guì zhě, yè yǐ jì rì, sī lǜ shàn fǒu, qí wèi xíng yě yì shū yǐ! rén zhī shēng yě, yǔ yōu jù shēng. shòu zhě hūn hūn, jiǔ yōu bù sǐ, hé zhī kǔ yě! qí wèi xíng yě yì yuǎn yǐ! liè shì wèi tiān xià jiàn shàn yǐ, wèi zú yǐ huó shēn. wú wèi zhī shàn zhī chéng shàn xié? chéng bù shàn xié? ruò yǐ wéi shàn yǐ, bù zú huó shēn yǐ wéi bù shàn yǐ, zú yǐ huó rén. gù yuē:" zhōng jiàn bù tīng, dūn xún wù zhēng." gù fū zǐ xū zhēng zhī, yǐ cán qí xíng bù zhēng, míng yì bù chéng. chéng yǒu shàn wú yǒu zāi? jīn sú zhī suǒ wéi yǔ qí suǒ lè, wú yòu wèi zhī lè zhī guǒ lè xié? guǒ bù lè xié? wú guān fū sú zhī suǒ lè, jǔ qún qù zhě, kēng kēng rán rú jiāng bù dé yǐ, ér jiē yuē lè zhě, wú wèi zhī lè yě, yì wèi zhī bù lè yě. guǒ yǒu lè wú yǒu zāi? wú yǐ wú wéi chéng lè yǐ, yòu sú zhī suǒ dà kǔ yě. gù yuē:" zhì lè wú lè, zhì yù wú yù." tiān xià shì fēi guǒ wèi kě dìng yě. suī rán, wú wéi kě yǐ dìng shì fēi. zhì lè huó shēn, wéi wú wéi jǐ cún. qǐng cháng shì yán zhī: tiān wú wéi yǐ zhī qīng, dì wú wéi yǐ zhī níng. gù liǎng wú wéi xiāng hé, wàn wù jiē huà shēng. máng hū wù hū, ér wú cóng chū hū! wù hū máng hū, ér wú yǒu xiàng hū! wàn wù zhí zhí, jiē cóng wú wéi zhí. gù yuē:" tiān dì wú wéi yě ér wú bù wéi yě." rén yě shú néng dé wú wèi zāi!
天下有至乐无有哉?有可以活身者无有哉?今奚为奚据?奚避奚处 ?奚就奚去?奚乐奚恶?夫天下之所尊者,富贵寿善也;所乐者,身 安厚味美服好色音声也;所下者,贫贱夭恶也;所苦者,身不得安逸 ,口不得厚味,形不得美服,目不得好色,耳不得音声。若不得者, 则大忧以惧,其为形也亦愚哉!夫富者,苦身疾作,多积财而不得尽 用,其为形也亦外矣!夫贵者,夜以继日,思虑善否,其为形也亦疏 矣!人之生也,与忧俱生。寿者惛惛,久忧不死,何之苦也!其为形 也亦远矣!烈士为天下见善矣,未足以活身。吾未知善之诚善邪?诚 不善邪?若以为善矣,不足活身;以为不善矣,足以活人。故曰:“忠 谏不听,蹲循勿争。”故夫子胥争之,以残其形;不争,名亦不成。 诚有善无有哉?今俗之所为与其所乐,吾又 未知乐之果乐邪?果不乐邪?吾观夫俗之所乐,举群趣者,硁硁然如 将不得已,而皆曰乐者,吾未之乐也,亦未之不乐也。果有乐无有哉? 吾以无为诚乐矣,又俗之所大苦也。故曰:“至乐无乐,至誉无誉。” 天下是非果未可定也。虽然,无为可以定是非。至乐活身,唯无为几 存。请尝试言之:天无为以之清,地无为以之宁。故两无为相合,万 物皆化生。芒乎芴乎,而无从出乎!芴乎芒乎,而无有象乎!万物职 职,皆从无为殖。故曰:“天地无为也而无不为也。”人也孰能得无 为哉!
zhuāng zi qī sǐ, huì zi diào zhī, zhuāng zi zé fāng jī jù gǔ pén ér gē. huì zǐ yuē:" yú rén jū , zhǎng zǐ lǎo shēn sǐ, bù kū yì zú yǐ, yòu gǔ pén ér gē, bù yì shén hū!" zhuāng zǐ yuē :" bù rán. shì qí shǐ sǐ yě, wǒ dú hé néng wú gài! rán chá qí shǐ ér běn wú shēng fēi tú wú shēng yě, ér běn wú xíng fēi tú wú xíng yě, ér běn wú qì. zá hū máng wù zhī jiān, biàn ér yǒu qì , qì biàn ér yǒu xíng, xíng biàn ér yǒu shēng. jīn yòu biàn ér zhī sǐ. shì xiāng yǔ wèi chūn qiū dōng xià sì shí xíng yě. rén qiě yǎn rán qǐn yú jù shì, ér wǒ jiào jiào rán suí ér kū zhī, zì yǐ wéi bù tōng hū mìng, gù zhǐ yě."
庄子妻死,惠子吊之,庄子则方箕踞鼓盆而歌。惠子曰:“与人居 ,长子、老、身死,不哭亦足矣,又鼓盆而歌,不亦甚乎!”庄子曰 :“不然。是其始死也,我独何能无概!然察其始而本无生;非徒无 生也,而本无形;非徒无形也,而本无气。杂乎芒芴之间,变而有气 ,气变而有形,形变而有生。今又变而之死。是相与为春秋冬夏四时 行也。人且偃然寝于巨室,而我噭噭然随而哭之,自以为不通乎命, 故止也。”
zhī lí shū yǔ huá jiè shū guān yú míng bó zhī qiū, kūn lún zhī xū, huáng dì zhī suǒ xiū. é ér liǔ shēng qí zuǒ zhǒu, qí yì jué jué rán è zhī. zhī lí shū yuē:" zi è zhī hū?" huá jiè shū yuē:" wáng, yǔ hé è! shēng zhě, jiǎ jiè yě. jiǎ zhī ér shēng shēng zhě, chén gòu yě. sǐ shēng wèi zhòu yè. qiě wú yǔ zi guān huà ér huà jí wǒ, wǒ yòu hé è yān!"
支离叔与滑介叔观于冥伯之丘,昆仑之虚,黄帝之所休。俄而柳生 其左肘,其意蹶蹶然恶之。支离叔曰:“子恶之乎?”滑介叔曰:“ 亡,予何恶!生者,假借也。假之而生生者,尘垢也。死生为昼夜。 且吾与子观化而化及我,我又何恶焉!”
zhuāng zi zhī chǔ, jiàn kōng dú lóu, xiāo rán yǒu xíng. qiào yǐ mǎ chuí, yīn ér wèn zhī, yuē:" fū zǐ tān shēng shī lǐ ér wèi cǐ hū? jiāng zi yǒu wáng guó zhī shì fǔ chéng zhī zhū ér wèi cǐ hū? jiāng zi yǒu bù shàn zhī xíng, kuì yí fù mǔ qī zǐ zhī chǒu ér wèi cǐ hū? jiāng zi yǒu dòng něi zhī huàn ér wèi cǐ hū? jiāng zi zhī chūn qiū gù jí cǐ hū?" yú shì yǔ zú, yuán dú lóu, zhěn ér wò. yè bàn, dú lóu jiàn mèng yuē:" zi zhī tán zhě shì biàn shì, zhū zǐ suǒ yán, jiē shēng rén zhī lèi yě, sǐ zé wú cǐ yǐ. zi yù wén sǐ zhī shuō hū?" zhuāng zǐ yuē:" rán." dú lóu yuē:" sǐ, wú jūn yú shàng, wú chén yú xià, yì wú sì shí zhī shì, cóng rán yǐ tiān dì wèi chūn qiū, suī nán miàn wáng lè, bù néng guò yě." zhuāng zi bù xìn, yuē:" wú shǐ sī mìng fù shēng zǐ xíng, wèi zi gǔ ròu jī fū, fǎn zi fù mǔ qī zǐ lǘ lǐ zhī shí, zi yù zhī hū?" dú lóu shēn pín cù é yuē: " wú ān néng qì nán miàn wáng lè ér fù wéi rén jiān zhī láo hū!"
庄子之楚,见空髑髅,髐然有形。撽以马捶,因而问 之,曰:“夫子贪生失理而为此乎?将子有亡国之事、斧铖之诛而为 此乎?将子有不善之行,愧遗父母妻子之丑而为此乎?将子有冻馁之 患而为此乎?将子之春秋故及此乎?”于是语卒,援髑髅,枕而卧。 夜半,髑髅见梦曰:“子之谈者似辩士,诸子所言,皆生人之累也, 死则无此矣。子欲闻死之说乎?”庄子曰:“然。”髑髅曰:“死, 无君于上,无臣于下,亦无四时之事,从然以天地为春秋,虽南面王 乐,不能过也。”庄子不信,曰:“吾使司命复生子形,为子骨肉肌 肤,反子父母、妻子、闾里、知识,子欲之乎?”髑髅深颦蹙额曰: “吾安能弃南面王乐而复为人间之劳乎!”
yán yuān dōng zhī qí, kǒng zǐ yǒu yōu sè. zǐ gòng xià xí ér wèn yuē:" xiǎo zi gǎn wèn: huí dōng zhī qí, fū zǐ yǒu yōu sè, hé xié?" kǒng zǐ yuē:" shàn zāi rǔ wèn. xī zhě guǎn zǐ yǒu yán, qiū shén shàn zhī, yuē' chǔ xiǎo zhě bù kě yǐ huái dà, gěng duǎn zhě bù kě yǐ jí shēn.' fū ruò shì zhě, yǐ wéi mìng yǒu suǒ chéng ér xíng yǒu suǒ shì yě, fū bù kě sǔn yì. wú kǒng huí yǔ qí hóu yán yáo shùn huáng dì zhī dào, ér zhòng yǐ suì rén shén nóng zhī yán. bǐ jiāng nèi qiú yú jǐ ér bù dé, bù dé zé huò , rén huò zé sǐ. qiě nǚ dú bù wén xié? xī zhě hǎi niǎo zhǐ yú lǔ jiāo, lǔ hóu yù ér shāng zhī yú miào , zòu jiǔ sháo yǐ wéi lè, jù tài láo yǐ wéi shàn. niǎo nǎi xuàn shì yōu bēi, bù gǎn shí yī luán, bù gǎn yǐn yī bēi, sān rì ér sǐ. cǐ yǐ jǐ yǎng yǎng niǎo yě, fēi yǐ niǎo yǎng yǎng niǎo yě. fū yǐ niǎo yǎng yǎng niǎo zhě, yí qī zhī shēn lín, yóu zhī tán lù, fú zhī jiāng hú, shí zhī qiū tiáo, suí háng liè ér zhǐ, wēi yí ér chù. bǐ wéi rén yán zhī è wén, xī yǐ fū náo wèi hū! xián chí jiǔ sháo zhī lè, zhāng zhī dòng tíng zhī yě, niǎo wén zhī ér fēi, shòu wén zhī ér zǒu, yú wén zhī ér xià rù, rén zú wén zhī, xiāng yǔ hái ér guān zhī. yú chù shuǐ ér shēng, rén chù shuǐ ér sǐ. bǐ bì xiāng yǔ yì, qí hào wù gù yì yě. gù xiān shèng bù yī qí néng, bù tóng qí shì. míng zhǐ yú shí, yì shè yú shì, shì zhī wèi tiáo dá ér fú chí."
颜渊东之齐,孔子有忧色。子贡下席而问曰:“小子敢问:回东之 齐,夫子有忧色,何邪?”孔子曰:“善哉汝问。昔者管子有言,丘 甚善之,曰‘褚小者不可以怀大,绠短者不可以汲深。’夫若是者, 以为命有所成而形有所适也,夫不可损益。吾恐回与齐侯言尧、舜、 黄帝之道,而重以燧人、神农之言。彼将内求于己而不得,不得则惑 ,人惑则死。且女独不闻邪?昔者海鸟止于鲁郊,鲁侯御而觞之于庙 ,奏九韶以为乐,具太牢以为膳。鸟乃眩视忧悲,不敢食一脔,不敢 饮一杯,三日而死。此以己养养鸟也,非以鸟养养鸟也。夫以鸟养养 鸟者,宜栖之深林,游之坛陆,浮之江湖,食之鳅鲦,随行列而止, 逶迤而处。彼唯人言之恶闻,奚以夫譊为乎!咸池九韶之乐,张之洞 庭之野,鸟闻之而飞,兽闻之而走,鱼闻之而下入,人卒闻之,相与 还而观之。鱼处水而生,人处水而死。彼必相与异,其好恶故异也。 故先圣不一其能,不同其事。名止于实,义设于适,是之谓条达而福 持。”
liè zǐ xíng, shí yú dào, cóng jiàn bǎi suì dú lóu, qiān péng ér zhǐ zhī yuē:" wéi yǔ yǔ rǔ zhī ér wèi cháng sǐ wèi cháng shēng yě. ruò guǒ yǎng hū? yǔ guǒ huān hū?" zhǒng yǒu jǐ, dé shuǐ zé wèi jì, dé shuǐ tǔ zhī jì zé wèi wā pín zhī yī, shēng yú líng tún zé wèi líng xì, líng xì dé yù qī zé wèi wū zú, wū zú zhī gēn wèi qí cáo, qí yè wèi hú dié. hú dié xū yě huà ér wèi chóng, shēng yú zào xià, qí zhuàng ruò tuō, qí míng wéi qú duō. qú duō qiān rì wèi niǎo, qí míng wéi gàn yú gǔ. gàn yú gǔ zhī mò wèi sī mí, sī mí wèi shí xī. yí lù shēng hū shí xī, huáng kuàng shēng hū jiǔ yóu, mào ruì shēng hū fǔ quán, yáng xī bǐ hū bù sǔn, jiǔ zhú shēng qīng níng, qīng níng shēng chéng, chéng shēng mǎ, mǎ shēng rén, rén yòu fǎn rù yú jī. wàn wù jiē chū yú jī , jiē rù yú jī."
列子行,食于道,从见百岁髑髅,攓蓬而指之曰:“唯予与汝知而 未尝死、未尝生也。若果养乎?予果欢乎?”种有几,得水则为继, 得水土之际则为蛙蠙之衣,生于陵屯则为陵舄,陵舄得郁栖则为乌足, 乌足之根为蛴螬,其叶为胡蝶。胡蝶胥也化而为虫,生于灶下,其状 若脱,其名为鸲掇。鸲掇千日为鸟,其名为干余骨。干余骨之沫为斯 弥,斯弥为食醯。颐辂生乎食醯,黄軦生乎九猷,瞀芮生乎腐蠸,羊奚比乎不箰,久竹 生青宁,青宁生程,程生马,马生人,人又反入于机。万物皆出于机 ,皆入于机。”