yí, zhēn jí. guān yí, zì qiú kǒu shí. tuàn yuē: yí zhēn jí, yǎng zhèng zé jí yě. guān yí, guān qí suǒ yǎng yě. zì qiú kǒu shí, guān qí zì yǎng yě. tiān dì yǎng wàn wù, shèng rén yǎng xián, yǐ jí wàn mín yí zhī, shí dà yǐ zāi.
頤,貞吉。觀頤,自求口實。彖曰:頤貞吉,養正則吉也。觀頤,觀其所養也。自求口實,觀其自養也。天地養萬物,聖人養賢,以及萬民頤之,時大矣哉。
yí, kǒu jiá yě. xià dòng ér shàng zhǐ, qí wèi yí hū. shēn zhī ér yǎng yě. yí wèi yǎng hū. mín yóu shàng yǎng, zhèng nǎi jí yě. zhǐ ér dài zhī, yǎng zhī dào yě. dòng ér qiú zhī, jiàn lì qiān yě. gù xià dòng jiē xiōng, shàng zhǐ jiē jí. guān yí zì yǎng, zhèng wèi jí hū. wàn wù dài tiān dì zhī yǎng yě, bǎi xìng dài shèng rén zhī yǎng yě. shèng rén dài xián rén zhī zhì yě. gù zài yú yǎng xián, zé shèng rén zhāo zhāo yān. fēn xián bù xiào, bái hēi yě. zhōng rén xiào ér wèi zhī, qí yì wú bié yě. bù zhī xián, shú guǒ wèi tiān xià zhī xián yě. gù yuē dà zāi.
頤,口頰也。下動而上止,其為頤乎。身之而養也。頤為養乎。民由上養,正乃吉也。止而待之,養之道也。動而求之,見利遷也。故下動皆凶,上止皆吉。觀頤自養,正為吉乎。萬物待天地之養也,百姓待聖人之養也。聖人待賢人之治也。故在於養賢,則聖人昭昭焉。分賢不肖,白黒也。中人效而為之,其意無别也。不知賢,孰果謂天下之賢也。故曰大哉。
xiàng yuē: shān xià yǒu léi, yí jūn zǐ, yǐ shèn yán yǔ, jié yǐn shí.
象曰:山下有雷,頤君子,以愼言語,節飲食。
shān zhōng léi zhèn, yǎng wàn wù, shì wèi yí zhī xiàng yě. yán yǔ zhě, huò fú zhī jǐ yě. yǐn shí zhě, kāng jí zhī yóu yě. dòng zhǐ dé qí dào, shēn nǎi ān yí, mò guò shì yě.
山中雷震,養萬物,是謂頤之象也。言語者,禍福之幾也。飲食者,康疾之由也。動止得其道,身乃安頤,莫過是也。
chū jiǔ, she ěr líng guī, guān wǒ duǒ yí, xiōng. xiàng yuē: guān wǒ duǒ yí, yì bù zú guì yě.
初九,舎爾靈龟,觀我朶頤,凶。象曰:觀我朶頤,亦不足貴也。
chū yǐ dòng zhī xiān, jué ér qiú tú, duǒ qí yí ér yǐ. shì sān zhī fù yǐ, wèi jǐ zhī cái yě. ér yòu qū qí yīng, bù bo jí xiōng zhī qù, jiù duō qiú yǎng ér wú jié, xiōng qí yí yě. suī fù yòu yīng, qǐ zú guì zāi.
初以動之先,嚼而求徒,朶其頤而已。恃三之附以,為己之才也。而又趨其應,不卜吉凶之去,就多求養而無節,凶其宜也。雖附又應,豈足貴哉。
liù èr, diān yí fú jīng yú qiū yí, zhēng, xiōng. xiàng yuē: liù èr, zhēng xiōng, xíng shī lèi yě.
六二,顚頤拂經于丘頤,征,凶。象曰:六二,征凶,行失類也。
dào yǎng yú xià, jìn ér fēi yīng, wéi qí cháng lǐ yě. qiū yí, dì zhī gāo, gāng shàng zhě yě. zhèn tǐ dòng zé yí, xià tǐ jiē shàng yě. dòng ér shàng qiú zhī wèi yě yǎng, yú chū yǐ, ér yòu shàng zhēng wú qí yīng yě. shì shī qí lèi wú héng fú cháng yú yí zhī shàng, xiōng zhī dào yě.
倒養於下,近而非應,違其常理也。丘頤,地之高,剛上者也。震體動則頤,下體皆上也。動而上求之謂也養,於初矣,而又上征無其應也。是失其類無恒拂常於頤之上,凶之道也。
liù sān, fú yí, zhēn xiōng. shí nián wù yòng, wú yōu lì. xiàng yuē: shí nián wù yòng, dào dà bèi yě.
六三,拂頤,貞凶。十年勿用,无攸利。象曰:十年勿用,道大悖也。
gāng dòng róu duǒ, yóu wèi xiōng yě. kuàng shī wèi zhī róu yě. suī yīng yú shàng, shàng gāng ér jí zhǐ, xià róu ér jí dòng, xìng jí xiāng wéi, qiú yǎng yú shàng, wéi bèi zhī dào, wú shén yú sī, gù zhēng zhī xiōng yě. zhì yú shù jí ér bù jiàn yòng, wú yōu lì yě.
剛動柔朶,猶為凶也。況失位之柔也。雖應於上,上剛而極止,下柔而極動,性極相違,求養於上,違背之道,無甚於斯,故征之凶也。至於數極而不見用,無攸利也。
liù sì, diān yí jí. hǔ shì dān dān, qí yù zhú zhú, wú jiù. xiàng yuē: diān yí zhī jí, shàng shī guāng yě.
六四,顚頤吉。虎視眈眈,其欲逐逐,无咎。象曰:顚頤之吉,上施光也。
yí guì qí zhǐ yú zhèng yě, suī xià diān yǎng ér de wèi, jìng zhǐ shī ér bù qiú, gù jí yě. fēi wú qíng yě. zhǐ yǐ dài shí, gù shì qí suǒ shì, bù kuàng xū yě, fēi wú yù yě. yì rán hòu qǔ, dài zhú ān qí suǒ yě. yí zhī jí suī diān ér wú jiù yě.
頤貴其止於正也,雖下顚養而得位,靜止施而不求,故吉也。非無情也。止以待時,故視其所視,不眶盱也,非無欲也。義然後取,待逐安其所也。頤之吉雖顚而無咎也。
liù wǔ, fú jīng jū, zhēn jí. bù kě shè dà chuān. xiàng yuē: jū zhēn zhī jí, shùn yǐ cóng shàng yě.
六五,拂經居,貞吉。不可涉大川。象曰:居貞之吉,順以從上也。
jū zūn ér shàng cóng yǐ, wú zhèng ér bù néng yú huà, wéi qí cháng lǐ zhě yě. fù xián shǒu zhèng ér jí yǐ, bù kě shè nán yě.
居尊而上從已,無政而不能於化,違其常理者也。附賢守正而吉矣,不可涉難也。
shàng jiǔ, yóu yí lì jí, lì shè dà chuān. xiàng yuē: yóu yí lì jí, dà yǒu qìng yě.
上九,由頤厲吉,利涉大川。象曰:由頤厲吉,大有慶也。
yáng gěn zhǔ yě, wǔ fù zhī ér bǎo qí zūn, sān yīng zhī ér bǎo qí zhì, yí zhī dé yǎng, yóu shàng zhǐ ér chéng yě. jū wèi shàn mín, lì zhī dào, dé shí kě shàng, gù jí. ér yǒu qìng yě. gāng yǐ jì zhòng, hé xiǎn zhī yǒu hū, shì yǐ lì shè yě.
陽艮主也,五附之而保其尊,三應之而保其至,頤之得養,由上止而成也。居位擅民,厲之道,得時可尚,故吉。而有慶也。剛以濟衆,何險之有乎,是以利涉也。