jīng
【经】
shí yǒu yī nián chūn, qí guó shū shuài shī fá wǒ.
十有一年春,齐国书帅师伐我。
xià, chén yuán pō chū bēn zhèng.
夏,陈辕颇出奔郑。
wǔ yuè, gōng huì wú fá qí.
五月,公会吴伐齐。
jiǎ xū, qí guó shū shuài shī jí wú zhàn yú ài líng, qí shī bài jī, huò qí guó shū.
甲戌,齐国书帅师及吴战于艾陵,齐师败绩,获齐国书。
qiū qī yuè xīn yǒu, téng zi yú mǔ zú.
秋七月辛酉,滕子虞母卒。
dōng shí yǒu yī yuè, zàng téng yǐn gōng.
冬十有一月,葬滕隐公。
wèi shì shū qí chū bēn sòng.
卫世叔齐出奔宋。
chuán
【传】
shí yī nián chūn, qí wèi xī gù, guó shū gāo wú chā tú shuài shī fá wǒ, jí qīng. jì sūn wèi qí zǎi rǎn qiú yuē:" qí shī zài qīng, bì lǔ gù yě. ruò zhī hé?" qiú yuē:" yī zi shǒu, èr zi cóng gōng yù zhū jìng." jì sūn yuē:" bù néng." qiú yuē:" jū fēng jiāng zhī jiān." jì sūn gào èr zi. èr zi bù kě. qiú yuē:" ruò bù kě, zé jūn wú chū. yī zi shuài shī, bèi chéng ér zhàn. bù shǔ zhě, fēi lǔ rén yě. lǔ zhī qún shì, zhòng yú qí zhī bīng chē. yī shì dí chē, yōu yǐ. zi hé huàn yān? èr zi zhī bù yù zhàn yě yí, zhèng zài jì shì. dāng zǐ zhī shēn, qí rén fá lǔ ér bù néng zhàn, zi zhī chǐ yě, dà bù liè yú zhū hóu yǐ." jì sūn shǐ cóng yú cháo, qí yú dǎng shì zhī gōu. wǔ shū hū ér wèn zhàn yān. duì yuē:" jūn zǐ yǒu yuǎn lǜ, xiǎo rén hé zhī?" yì zi qiáng wèn zhī, duì yuē:" xiǎo rén lǜ cái ér yán, liàng lì ér gòng zhě yě." wǔ shū yuē:" shì wèi wǒ bù chéng zhàng fū yě." tuì ér sōu chéng, mèng rú zǐ xiè shuài yòu shī, yán yǔ yù, bǐng xiè wèi yòu. rǎn qiú shuài zuǒ shī, guǎn zhōu fù yù, fán chí wèi yòu. jì sūn yuē:" xū yě ruò." yǒu zǐ yuē:" jiù yòng mìng yān." jì shì zhī jiǎ qī qiān, rǎn yǒu yǐ wǔ chéng rén sān bǎi wèi jǐ tú zú. lǎo yòu shǒu gōng, cì yú yú mén zhī wài. wǔ rì, yòu shī cóng zhī. gōng shū wù rén jiàn bǎo zhě ér qì yuē:" shì chōng zhèng zhòng, shàng bù néng móu, shì bù néng sǐ, hé yǐ zhì mín? wú jì yán zhī yǐ, gǎn bù miǎn hū!"
十一年春,齐为鄎故,国书、高无[插图]帅师伐我,及清。季孙谓其宰冉求曰:“齐师在清,必鲁故也。若之何?”求曰:“一子守,二子从公禦诸竟。”季孙曰:“不能。”求曰:“居封疆之间。”季孙告二子。二子不可。求曰:“若不可,则君无出。一子帅师,背城而战。不属者,非鲁人也。鲁之群室,众于齐之兵车。一室敌车,优矣。子何患焉?二子之不欲战也宜,政在季氏。当子之身,齐人伐鲁而不能战,子之耻也,大不列于诸侯矣。”季孙使从于朝,俟于党氏之沟。武叔呼而问战焉。对曰:“君子有远虑,小人何知?”懿子强问之,对曰:“小人虑材而言,量力而共者也。”武叔曰:“是谓我不成丈夫也。”退而蒐乘,孟孺子洩帅右师,颜羽御,邴洩为右。冉求帅左师,管周父御,樊迟为右。季孙曰:“须也弱。”有子曰:“就用命焉。”季氏之甲七千,冉有以武城人三百为己徒卒。老幼守宫,次于雩门之外。五日,右师从之。公叔务人见保者而泣曰:“事充政重,上不能谋,士不能死,何以治民?吾既言之矣,敢不勉乎!”
shī jí qí shī zhàn yú jiāo, qí shī zì jì qū. shī bù yú gōu. fán chí yuē:" fēi bù néng yě, bù xìn zǐ yě. qǐng sān kè ér yú zhī." rú zhī, zhòng cóng zhī. shī rù qí jūn. yòu shī bēn, qí rén cóng zhī, chén guàn chén zhuāng shè sì. mèng zhī cè hòu rù yǐ wéi diàn, chōu shǐ cè qí mǎ yuē:" mǎ bù jìn yě." lín bù niǔ zhī wǔ yuē:" zǒu hū!" bù niǔ yuē:" shuí bù rú?" yuē:" rán zé zhǐ hū?" bù niǔ yuē:" è xián?" xú bù ér sǐ. shī huò jiǎ shǒu bā shí, qí rén bù néng shī. xiāo, dié yuē:" qí rén dùn." rǎn yǒu qǐng cóng zhī sān, jì sūn fú xǔ. mèng rú zǐ yǔ rén yuē:" wǒ bù rú yán yǔ, ér xián yú bǐng xiè. zǐ yǔ ruì mǐn, wǒ bù yù zhàn ér néng mò. xiè yuē:' qū zhī.'" gōng wèi yǔ qí bì tóng wāng qí chéng, jiē sǐ, jiē bìn. kǒng zǐ yuē:" néng zhí gān gē yǐ wèi shè jì, kě wú shāng yě." rǎn yǒu yòng máo yú qí shī, gù néng rù qí jūn. kǒng zǐ yuē:" yì yě."
师及齐师战于郊,齐师自稷曲。师不踰沟。樊迟曰:“非不能也,不信子也。请三刻而踰之。”如之,众从之。师入齐军。右师奔,齐人从之,陈瓘、陈庄涉泗。孟之侧后入以为殿,抽矢策其马曰:“马不进也。”林不狃之伍曰:“走乎!”不狃曰:“谁不如?”曰:“然则止乎?”不狃曰:“恶贤?”徐步而死。师获甲首八十,齐人不能师。宵,谍曰:“齐人遁。”冉有请从之三,季孙弗许。孟孺子语人曰:“我不如颜羽,而贤于邴洩。子羽锐敏,我不欲战而能默。洩曰:‘驱之。’”公为与其嬖僮汪锜乘,皆死,皆殡。孔子曰:“能执干戈以卫社稷,可无殇也。”冉有用矛于齐师,故能入其军。孔子曰:“义也。”
xià, chén yuán pō chū bēn zhèng. chū, yuán pō wéi sī tú, fù fēng tián yǐ jià gōng nǚ. yǒu yú, yǐ wéi jǐ dà qì. guó rén zhú zhī, gù chū. dào kě, qí zú yuán xuǎn jìn dào lǐ liáng qiǔ jiā pú yān. xǐ yuē:" hé qí gěi yě?" duì yuē:" qì chéng ér jù." yuē:" hé bù wú jiàn?" duì yuē:" jù xiān xíng."
夏,陈辕颇出奔郑。初,辕颇为司徒,赋封田以嫁公女。有馀,以为己大器。国人逐之,故出。道渴,其族辕咺进稻醴、粱糗、腵脯焉。喜曰:“何其给也?”对曰:“器成而具。”曰:“何不吾谏?”对曰:“惧先行。”
wèi jiāo zhàn gù, gōng huì wú zǐ fá qí. wǔ yuè kè bó, rén shēn, zhì yú yíng. zhōng jūn cóng wáng. xū mén cháo jiāng shàng jūn, wáng zǐ gū cáo jiāng xià jūn, zhǎn rú jiāng yòu jūn. qí guó shū jiāng zhōng jūn, gāo wú chā tú jiāng shàng jūn, zōng lóu jiāng xià jūn. chén xī zi wèi qí dì shū:" ěr sǐ, wǒ bì děi zhì." zōng zi yáng yǔ lǘ qiū míng xiāng lì yě. sāng yǎn xū yù guó zǐ. gōng sūn xià yuē:" èr zi bì sǐ." jiāng zhàn, gōng sūn xià mìng qí tú gē yú bìn. chén zi xíng mìng qí tú jù hán yù. gōng sūn huī mìng qí tú yuē:" rén xún yuē, wú fā duǎn." dōng guō shū yuē:" sān zhàn bì sǐ, yú cǐ sān yǐ." shǐ wèn xián duō yǐ qín, yuē:" wú bù fù jiàn zi yǐ." chén shū yuē:" cǐ xíng yě, wú wén gǔ ér yǐ, bù wén jīn yǐ."
为郊战故,公会吴子伐齐。五月克博,壬申,至于嬴。中军从王。胥门巢将上军,王子姑曹将下军,展如将右军。齐国书将中军,高无[插图]将上军,宗楼将下军。陈僖子谓其弟书:“尔死,我必得志。”宗子阳与闾丘明相厉也。桑掩胥御国子。公孙夏曰:“二子必死。”将战,公孙夏命其徒歌《虞殡》。陈子行命其徒具含玉。公孙挥命其徒曰:“人寻约,吴发短。”东郭书曰:“三战必死,于此三矣。”使问弦多以琴,曰:“吾不复见子矣。”陈书曰:“此行也,吾闻鼓而已,不闻金矣。”
jiǎ xū, zhàn yú ài líng, zhǎn rú bài gāo zi, guó zǐ bài xū mén cháo. wáng zú zhù zhī, dà bài qí shī. huò guó shū gōng sūn xià lǘ qiū míng chén shū dōng guō shū, gé chē bā bǎi chéng, jiǎ shǒu sān qiān, yǐ xiàn yú gōng. jiāng zhàn, wú zǐ hū shū sūn yuē:" ér shì hé yě?" duì yuē:" cóng sī mǎ." wáng cì zhī jiǎ jiàn pī, yuē:" fèng ěr jūn shì, jìng wú fèi mìng." shū sūn wèi néng duì, wèi cì jìn yuē:" zhōu chóu fèng jiǎ cóng jūn ér bài." gōng shǐ dà shǐ gù guī guó zǐ zhī yuán, zhì zhī xīn qiè, wèi zhī yǐ xuán chā tú, jiā zǔ dài yān. zhì shū yú qí shàng yuē:" tiān ruò bù shí bù zhōng, hé yǐ shǐ xià guó?"
甲戌,战于艾陵,展如败高子,国子败胥门巢。王卒助之,大败齐师。获国书、公孙夏、闾丘明、陈书、东郭书,革车八百乘,甲首三千,以献于公。将战,吴子呼叔孙曰:“而事何也?”对曰:“从司马。”王赐之甲剑铍,曰:“奉尔君事,敬无废命。”叔孙未能对,卫赐进曰:“州仇奉甲从君而拜。”公使大史固归国子之元,寘之新箧,褽之以玄[插图],加组带焉。寘书于其上曰:“天若不识不衷,何以使下国?”
wú jiāng fá qí, yuè zi lǜ qí zhòng yǐ cháo yān, wáng jí liè shì, jiē yǒu kuì lù. wú rén jiē xǐ, wéi zi xū jù, yuē:" shì huàn wú yě fū!" jiàn yuē:" yuè zài wǒ, xīn fù zhī jí yě. rǎng dì tóng ér yǒu yù yú wǒ. fū qí róu fú, qiú jì qí yù yě, bù rú zǎo cóng shì yān. dé zhì yú qí, yóu huò shí tián yě, wú suǒ yòng zhī. yuè bù wéi zhǎo, wú qí mǐn yǐ. shǐ yī chú jí, ér yuē' bì yí lèi yān' zhě, wèi zhī yǒu yě. pán gēng zhī gào yuē:' qí yǒu diān yuè bù gòng, zé yì tiǎn wú yí yù, wú bǐ yì zhǒng yú zī yì.' shì shāng suǒ yǐ xìng yě. jīn jūn yì zhī, jiāng yǐ qiú dà, bù yì nán hū?" fú tīng. shǐ yú qí, shǔ qí zi yú bào shì, wèi wáng sūn shì. fǎn yì, wáng wén zhī, shǐ cì zhī shǔ lòu yǐ sǐ. jiāng sǐ, yuē:" shù wú mù jiǎ, jiǎ kě cái yě, wú qí wáng hū! sān nián, qí shǐ ruò yǐ. yíng bì huǐ, tiān zhī dào yě."
吴将伐齐,越子率其众以朝焉,王及列士,皆有馈赂。吴人皆喜,唯子胥惧,曰:“是豢吴也夫!”谏曰:“越在我,心腹之疾也。壤地同而有欲于我。夫其柔服,求济其欲也,不如早从事焉。得志于齐,犹获石田也,无所用之。越不为沼,吴其泯矣。使医除疾,而曰‘必遗类焉’者,未之有也。《盘庚》之诰曰:‘其有颠越不共,则劓殄无遗育,无俾易种于兹邑。’是商所以兴也。今君易之,将以求大,不亦难乎?”弗听。使于齐,属其子于鲍氏,为王孙氏。反役,王闻之,使赐之属镂以死。将死,曰:“树吾墓槚,槚可材也,吴其亡乎!三年,其始弱矣。盈必毁,天之道也。”
qiū, jì sūn mìng xiū shǒu bèi yuē:" xiǎo shèng dà, huò yě. qí zhì wú rì yǐ."
秋,季孙命修守备曰:“小胜大,祸也。齐至无日矣。”
dōng, wèi dà shū jí chū bēn sòng. chū, jí qǔ yú sòng zǐ cháo, qí dì bì. zi cháo chū. kǒng wén zi shǐ jí chū qí qī ér qī zhī. jí shǐ shì rén yòu qí chū qī zhī dì, zhì yú lí, ér wèi zhī yī gōng, rú èr qī. wén zi nù, yù gōng zhī. zhòng ní zhǐ zhī, suì duó qí qī. huò yín yú wài zhōu, wài zhōu rén duó zhī xuān yǐ xiàn. chǐ shì èr zhě, gù chū. wèi rén lì yí, shǐ shì kǒng jí. jí chén xiàng tuí nà měi zhū yān, yǔ zhī chéng chú. sòng gōng qiú zhū, tuí bù yǔ, yóu shì de zuì. jí huán shì chū, chéng chú rén gōng dà shū jí, wèi zhuāng gōng fù zhī. shǐ chù cháo, sǐ yān. bìn yú yún, zàng yú shǎo dì. chū, jìn dào gōng zǐ yìn wáng zài wèi, shǐ qí nǚ pú ér tián. dà shū yì zi zhǐ ér yǐn zhī jiǔ, suì pìn zhī, shēng dào zi. dào zi jí wèi, gù xià wù wèi dài fū. dào zi wáng, wèi rén jiǎn xià wù. kǒng wén zi zhī jiāng gōng dà shū yě, fǎng yú zhòng ní. zhòng ní yuē:" hú guǐ zhī shì, zé cháng xué zhī yǐ. jiǎ bīng zhī shì, wèi zhī wén yě." tuì, mìng jià ér xíng, yuē:" niǎo zé zé mù, mù qǐ néng zé niǎo?" wén zi jù zhǐ zhī, yuē:" yǔ qǐ gǎn dù qí sī, fǎng wèi guó zhī nán yě." jiāng zhǐ. lǔ rén yǐ bì zhào zhī, nǎi guī.
冬,卫大叔疾出奔宋。初,疾娶于宋子朝,其娣嬖。子朝出。孔文子使疾出其妻而妻之。疾使侍人诱其初妻之娣,寘于犁,而为之一宫,如二妻。文子怒,欲攻之。仲尼止之,遂夺其妻。或淫于外州,外州人夺之轩以献。耻是二者,故出。卫人立遗,使室孔姞。疾臣向魋纳美珠焉,与之城鉏。宋公求珠,魋不与,由是得罪。及桓氏出,城鉏人攻大叔疾,卫庄公复之。使处巢,死焉。殡于郧,葬于少禘。初,晋悼公子慭亡在卫,使其女仆而田。大叔懿子止而饮之酒,遂聘之,生悼子。悼子即位,故夏戊为大夫。悼子亡,卫人翦夏戊。孔文子之将攻大叔也,访于仲尼。仲尼曰:“胡簋之事,则尝学之矣。甲兵之事,未之闻也。”退,命驾而行,曰:“鸟则择木,木岂能择鸟?”文子遽止之,曰:“圉岂敢度其私,访卫国之难也。”将止。鲁人以币召之,乃归。
jì sūn yù yǐ tián fù, shǐ rǎn yǒu fǎng zhū zhòng ní. zhòng ní yuē:" qiū bù shí yě." sān fā, zú yuē:" zi wèi guó lǎo, dài zi ér xíng, ruò zhī hé zi zhī bù yán yě?" zhòng ní bú duì. ér sī yú rǎn yǒu yuē:" jūn zǐ zhī xíng yě, dù yú lǐ, shī qǔ qí hòu, shì jǔ qí zhōng, liǎn cóng qí báo, rú shì zé yǐ qiū yì zú yǐ. ruò bù dù yú lǐ, ér tān mào wú yàn, zé suī yǐ tián fù, jiāng yòu bù zú. qiě zi jì sūn ruò yù xíng ér fǎ, zé zhōu gōng zhī diǎn zài. ruò yù gǒu ér xíng, yòu hé fǎng yān?" fú tīng.
季孙欲以田赋,使冉有访诸仲尼。仲尼曰:“丘不识也。”三发,卒曰:“子为国老,待子而行,若之何子之不言也?”仲尼不对。而私于冉有曰:“君子之行也,度于礼,施取其厚,事举其中,敛从其薄,如是则以丘亦足矣。若不度于礼,而贪冒无厌,则虽以田赋,将又不足。且子季孙若欲行而法,则周公之典在。若欲苟而行,又何访焉?”弗听。