jīng
【经】
shí yǒu liù nián chūn, wáng zhēng yuè, yǔ, mù bīng.
十有六年春,王正月,雨,木冰。
xià sì yuè xīn wèi, téng zi zú.
夏四月辛未,滕子卒。
zhèng gōng zǐ xǐ shuài shī qīn sòng.
郑公子喜帅师侵宋。
liù yuè bǐng yín shuò, rì yǒu shí zhī.
六月丙寅朔,日有食之。
jìn hóu shǐ luán yǎn lái qǐ shī.
晋侯使栾黡来乞师。
jiǎ wǔ huì, jìn hóu jí chǔ zi zhèng bó zhàn yú yān líng, chǔ zi zhèng shī bài jī.
甲午晦,晋侯及楚子、郑伯战于鄢陵,楚子、郑师败绩。
chǔ shā qí dài fū gōng zǐ cè.
楚杀其大夫公子侧。
qiū, gōng huì jìn hóu qí hóu wèi hóu sòng huá yuán zhū rén yú shā suí, bú jiàn gōng.
秋,公会晋侯、齐侯、卫侯、宋华元、邾人于沙随,不见公。
gōng zhì zì huì.
公至自会。
gōng huì yǐn zi jìn hóu qí guó zuǒ zhū rén fá zhèng.
公会尹子、晋侯、齐国佐、邾人伐郑。
cáo bó guī zì jīng shī.
曹伯归自京师。
jiǔ yuè, jìn rén zhí jì sūn xíng fù, shě zhī yú sháo qiū.
九月,晋人执季孙行父,舍之于苕丘。
dōng shí yuè yǐ hài, shū sūn qiáo rú chū bēn qí.
冬十月乙亥,叔孙侨如出奔齐。
shí yǒu èr yuè yǐ chǒu, jì sūn xíng fù jí jìn xì chōu méng yú hù.
十有二月乙丑,季孙行父及晋郤犫盟于扈。
gōng zhì zì huì.
公至自会。
yǐ yǒu, cì gōng zǐ yǎn.
乙酉,刺公子偃。
chuán
【传】
shí liù nián chūn, chǔ zi zì wǔ chéng shǐ gōng zǐ chéng yǐ rǔ yīn zhī tián qiú chéng yú zhèng. zhèng pàn jìn, zi sì cóng chǔ zi méng yú wǔ chéng.
十六年春,楚子自武城使公子成以汝阴之田求成于郑。郑叛晋,子驷从楚子盟于武城。
xià sì yuè, téng wén gōng zú. zhèng zi hǎn fá sòng, sòng jiāng chú lè jù bài zhū zhuó bēi. tuì shě yú fū qú, bù jǐng, zhèng rén fù zhī, bài zhū zhuó líng, huò jiāng chú lè jù. sòng shì shèng yě.
夏四月,滕文公卒。郑子罕伐宋,宋将鉏、乐惧败诸汋陂。退舍于夫渠,不儆,郑人覆之,败诸汋陵,获将鉏、乐惧。宋恃胜也。
wèi hóu fá zhèng, zhì yú míng yàn, wèi jìn gù yě. jìn hóu jiāng fá zhèng, fàn wén zǐ yuē:" ruò chěng wú yuàn, zhū hóu jiē pàn, jìn kě yǐ chěng. ruò wéi zhèng pàn, jìn guó zhī yōu, kě lì qí yě." luán wǔ zǐ yuē:" bù kě yǐ dāng wú shì ér shī zhū hóu, bì fá zhèng." nǎi xīng shī. luán shū jiāng zhōng jūn, shì xiè zuǒ zhī. xì qí jiāng shàng jūn, xún yǎn zuǒ zhī. hán jué jiāng xià jūn, xì zhì zuǒ xīn jūn, xún chā tú jū shǒu. xì chōu rú wèi, suì rú qí, jiē qǐ shī yān. luán yǎn lái qǐ shī, mèng xiàn zǐ yuē:" yǒu shèng yǐ." wù yín, jìn shī qǐ.
卫侯伐郑,至于鸣雁,为晋故也。晋侯 将伐郑,范文子曰:“若逞吾愿,诸侯皆叛,晋可以逞。若唯郑叛,晋国之忧,可立俟也。”栾武子曰:“不可以当吾世而失诸侯,必伐郑。”乃兴师。栾书将中军,士燮佐之。郤锜将上军,荀偃佐之。韩厥将下军,郤至佐新军,荀[插图]居守。郤犫如卫,遂如齐,皆乞师焉。栾黡来乞师,孟献子曰:“有胜矣。”戊寅,晋师起。
zhèng rén wén yǒu jìn shī, shǐ gào yú chǔ, yáo jù ěr yǔ wǎng. chǔ zi jiù zhèng, sī mǎ jiāng zhōng jūn, lìng yǐn jiāng zuǒ, yòu yǐn zi xīn jiāng yòu. guò shēn, zi fǎn rù jiàn shēn shū shí, yuē:" shī qí hé rú?" duì yuē:" dé xíng xiáng yì lǐ xìn, zhàn zhī qì yě. dé yǐ shī huì, xíng yǐ zhèng xié, xiáng yǐ shì shén, yì yǐ jiàn lì, lǐ yǐ shùn shí, xìn yǐ shǒu wù. mín shēng hòu ér dé zhèng, yòng lì ér shì jié, shí shùn ér wù chéng. shàng xià hé mù, zhōu xuán bù nì, qiú wú bù jù, gè zhī qí jí. gù shī yuē:' lì wǒ zhēng mín, mò fěi ěr jí.' shì yǐ shén jiàng zhī fú, shí wú zāi hài, mín shēng dūn páng, hé tóng yǐ tīng, mò bù jìn lì yǐ cóng shàng mìng, zhì sǐ yǐ bǔ qí quē. cǐ zhàn zhī suǒ yóu kè yě. jīn chǔ nèi qì qí mín, ér wài jué qí hǎo, dú qí méng, ér shí huà yán, jiān shí yǐ dòng, ér pí mín yǐ chěng. mín bù zhī xìn, jìn tuì zuì yě. rén xù suǒ dǐ, qí shuí zhì sǐ? zi qí miǎn zhī! wú bù fù jiàn zi yǐ." yáo jù ěr xiān guī, zi sì wèn yān, duì yuē:" qí xíng sù, guò xiǎn ér bù zhěng. sù zé shī zhì, bù zhěng sàng liè. zhì shī liè sàng, jiāng hé yǐ zhàn? chǔ jù bù kě yòng yě."
郑人闻有晋师,使告于楚,姚句耳与往。楚子救郑,司马将中军,令尹将左,右尹子辛将右。过申,子反入见申叔时,曰:“师其何如?”对曰:“德、刑、详、义、礼、信,战之器也。德以施惠,刑以正邪,详以事神,义以建利,礼以顺时,信以守物。民生厚而德正,用利而事节,时顺而物成。上下和睦,周旋不逆,求无不具,各知其极。故《诗》曰:‘立我烝民,莫匪尔极。’是以神降之福,时无灾害,民生敦厖,和同以听,莫不尽力以从上命,致死以补其阙。此战之所由克也。今楚内弃其民,而外绝其好,渎齐盟,而食话言,奸时以动,而疲民以逞。民不知信,进退罪也。人恤所厎,其谁致死?子其勉之!吾不复见子矣。”姚句耳先归,子驷问焉,对曰:“其行速,过险而不整。速则失志,不整丧列。志失列丧,将何以战?楚惧不可用也。”
wǔ yuè, jìn shī jì hé. wén chǔ shī jiāng zhì, fàn wén zi yù fǎn, yuē:" wǒ wěi táo chǔ, kě yǐ shū yōu. fū hé zhū hóu, fēi wú suǒ néng yě, yǐ yí néng zhě. wǒ ruò qún chén jí mù yǐ shì jūn, duō yǐ." wǔ zǐ yuē:" bù kě."
五月,晋师济河。闻楚师将至,范文子欲反,曰:“我伪逃楚,可以纾忧。夫合诸侯,非吾所能也,以遗能者。我若群臣辑睦以事君,多矣。”武子曰:“不可。”
liù yuè, jìn chǔ yù yú yān líng. fàn wén zi bù yù zhàn, xì zhì yuē:" hán zhī zhàn, huì gōng bù zhèn lǚ. jī zhī yì, xiān zhěn bù fǎn mìng. bì zhī shī, xún bó bù fù cóng. jiē jìn zhī chǐ yě. zi yì jiàn xiān jūn zhī shì yǐ. jīn wǒ pì chǔ, yòu yì chǐ yě." wén zǐ yuē:" wú xiān jūn zhī jí zhàn yě, yǒu gù. qín dí qí chǔ jiē qiáng, bù jìn lì, zǐ sūn jiāng ruò. jīn sān qiáng fú yǐ, dí chǔ ér yǐ. wéi shèng rén néng wài nèi wú huàn, zì fēi shèng rén, wài níng bì yǒu nèi yōu. hé shì chǔ yǐ wéi wài jù hū?"
六月,晋、楚遇于鄢陵。范文子不欲战,郤至曰:“韩之战,惠公不振旅。箕之役,先轸不反命。邲之师,荀伯不复从。皆晋之耻也。子亦见先君之事矣。今我辟楚,又益耻也。”文子曰:“吾先君之亟战也,有故。秦、狄、齐、楚皆强,不尽力,子孙将弱。今三强服矣,敌楚而已。唯圣人能外内无患,自非圣人,外宁必有内忧。盍释楚以为外惧乎?”
jiǎ wǔ huì, chǔ chén yā jìn jūn ér chén. jūn lì huàn zhī. fàn gài qū jìn, yuē:" sāi jǐng yí zào, chén yú jūn zhōng, ér shū xíng shǒu. jìn chǔ wéi tiān suǒ shòu, hé huàn yān?" wén zi zhí gē zhú zhī, yuē:" guó zhī cún wáng, tiān yě. tóng zǐ hé zhī yān?" luán shū yuē:" chǔ shī qīng tiǎo, gù lěi ér dài zhī, sān rì bì tuì. tuì ér jī zhī, bì huò shèng yān." xì zhì yuē:" chǔ yǒu liù jiān, bù kě shī yě: qí èr qīng xiàng è wáng zú yǐ jiù zhèng chén ér bù zhěng mán jūn ér bù chén chén bù wéi huì zài chén ér xiāo, hé ér jiā xiāo, gè gù qí hòu, mò yǒu dòu xīn. jiù bù bì liáng, yǐ fàn tiān jì. wǒ bì kè zhī."
甲午晦,楚晨压晋军而陈。军吏患之。范匄趋进,曰:“塞井夷灶,陈于军中,而疏行首。晋、楚唯天所授,何患焉?”文子执戈逐之,曰:“国之存亡,天也。童子何知焉?”栾书曰:“楚师轻窕,固垒而待之,三日必退。退而击之,必获胜焉。”郤至曰:“楚有六间,不可失也:其二卿相恶;王卒以旧;郑陈而不整;蛮军而不陈;陈不违晦;在陈而嚣,合而加嚣,各顾其后,莫有斗心。旧不必良,以犯天忌。我必克之。”
chǔ zi dēng cháo chē yǐ wàng jìn jūn, zi zhòng shǐ dà zǎi bó zhōu lí shì yú wáng hòu. wáng yuē:" chěng ér zuǒ yòu, hé yě?" yuē:" zhào jūn lì yě."" jiē jù yú zhōng jūn yǐ!" yuē:" hé móu yě."" zhāng mù yǐ!" yuē:" qián bo yú xiān jūn yě."" chè mù yǐ!" yuē:" jiāng fā mìng yě."" shén xiāo, qiě chén shàng yǐ!" yuē:" jiāng sāi jǐng yí zào ér wèi xíng yě."" jiē chéng yǐ, zuǒ yòu zhí bīng ér xià yǐ!" yuē:" tīng shì yě."" zhàn hū?" yuē:" wèi kě zhī yě."" chéng ér zuǒ yòu jiē xià yǐ!" yuē:" zhàn dǎo yě." bó zhōu lí yǐ gōng zú gào wáng. miáo bēn huáng zài jìn hóu zhī cè, yì yǐ wáng zú gào. jiē yuē:" guó shì zài, qiě hòu, bù kě dāng yě." miáo bēn huáng yán yú jìn hóu yuē:" chǔ zhī liáng, zài qí zhōng jūn wáng zú ér yǐ. qǐng fēn liáng yǐ jī qí zuǒ yòu, ér sān jūn cuì yú wáng zú, bì dà bài zhī." gōng shì zhī. shǐ yuē:" jí. qí guà yù fù chā tú, yuē:' nán guó chā tú, shè qí yuán wáng, zhōng jué mù.' guó chā tú wáng shāng, bù bài hé dài?" gōng cóng zhī. yǒu nào yú qián, nǎi jiē zuǒ yòu xiāng wéi yú nào. bù yì yù jìn lì gōng, luán zhēn wèi yòu. péng míng yù chǔ gòng wáng, pān dǎng wèi yòu. shí shǒu yù zhèng chéng gōng, táng gǒu wèi yòu. luán fàn yǐ qí zú jiā gōng xíng, xiàn yú nào. luán shū jiāng zài jìn hóu, zhēn yuē:" shū tuì, guó yǒu dà rèn, yān dé zhuān zhī. qiě qīn guān, mào yě shī guān, màn yě lí jú, jiān yě. yǒu sān zuì yān, bù kě fàn yě." nǎi xiān gōng yǐ chū yú nào.
楚子登巢车以望晋军,子重使大宰伯州犁侍于王后。王曰:“骋而左右,何也?”曰:“召军吏也。”“皆聚于中军矣!”曰:“合谋也。”“张幕矣!”曰:“虔卜于先君也。”“彻幕矣!”曰:“将发命也。”“甚嚣,且尘上矣!”曰:“将塞井夷灶而为行也。”“皆乘矣,左右执兵而下矣!”曰:“听誓也。”“战乎?”曰:“未可知也。”“乘而左右皆下矣!”曰:“战祷也。”伯州犁以公卒告王。苗贲皇在晋侯之侧,亦以王卒告。皆曰:“国士在,且厚,不可当也。”苗贲皇言于晋侯曰:“楚之良,在其中军王族而已。请分良以击其左右,而三军萃于王卒,必大败之。”公筮之。史曰:“吉。其卦遇《复》[插图],曰:‘南国[插图],射其元王,中厥目。’国[插图]王伤,不败何待?”公从之。有淖于前,乃皆左右相违于淖。步毅御晋厉公,栾鍼为右。彭名御楚共王,潘党为右。石首御郑成公,唐苟为右。栾、范以其族夹公行,陷于淖。栾书将载晋侯,鍼曰:“书退,国有大任,焉得专之。且侵官,冒也;失官,慢也;离局,奸也。有三罪焉,不可犯也。”乃掀公以出于淖。
guǐ sì, pān wāng zhī dǎng yǔ yǎng yóu jī dūn jiǎ ér shè zhī, chè qī zhá yān. yǐ shì wáng, yuē:" jūn yǒu èr chén rú cǐ, hé yōu yú zhàn?" wáng nù yuē:" dà rǔ guó. jí cháo, ěr shè, sǐ yì." lǚ qí mèng shè yuè, zhōng zhī, tuì rù yú ní. zhàn zhī, yuē:" jī xìng, rì yě. yì xìng, yuè yě. bì chǔ wáng yě. shè ér zhōng zhī, tuì rù yú ní, yì bì sǐ yǐ." jí zhàn, shè gòng wáng zhōng mù. wáng zhào yǎng yóu jī, yǔ zhī liǎng shǐ, shǐ shè lǚ qí, zhōng xiàng, fú chā tú. yǐ yī shǐ fù mìng.
癸巳,潘尪之党与养由基蹲甲而射之,彻七札焉。以示王,曰:“君有二臣如此,何忧于战?”王怒曰:“大辱国。诘朝,尔射,死艺。”吕锜梦射月,中之,退入于泥。占之,曰:“姬姓,日也。异姓,月也。必楚王也。射而中之,退入于泥,亦必死矣。”及战,射共王中目。王召养由基,与之两矢,使射吕锜,中项,伏[插图]。以一矢复命。
xì zhì sān yù chǔ zi zhī zú, jiàn chǔ zi bì xià, miǎn zhòu ér qū fēng. chǔ zi shǐ gōng yǐn xiāng wèn zhī yǐ gōng, yuē:" fāng shì zhī yīn yě, yǒu chā tú wéi zhī fū zhù, jūn zǐ yě. shí jiàn bù gǔ ér qū, wú nǎi shāng hū?" xì zhì jiàn kè, miǎn zhòu chéng mìng, yuē:" jūn zhī wài chén zhì, cóng guǎ jūn zhī róng shì, yǐ jūn zhī líng, jiān méng jiǎ zhòu, bù gǎn bài mìng. gǎn gào bù níng jūn mìng zhī rǔ, wèi shì zhī gù, gǎn sù shǐ zhě." sān sù shǐ zhě ér tuì.
郤至三遇楚子之卒,见楚子必下,免胄而趋风。楚子使工尹襄问之以弓,曰:“方事之殷也,有[插图]韦之跗注,君子也。识见不穀而趋,无乃伤乎?”郤至见客,免胄承命,曰:“君之外臣至,从寡君之戎事,以君之灵,间蒙甲胄,不敢拜命。敢告不宁君命之辱,为事之故,敢肃使者。”三肃使者而退。
jìn hán jué cóng zhèng bó, qí yù dù hùn luó yuē:" sù cóng zhī! qí yù lǚ gù, bù zài mǎ, kě jí yě." hán jué yuē:" bù kě yǐ zài rǔ guó jūn." nǎi zhǐ. xì zhì cóng zhèng bó, qí yòu fú hàn hú yuē:" dié lù zhī, yú cóng zhī chéng ér fú yǐ xià." xì zhì yuē:" shāng guó jūn yǒu xíng. yì zhǐ." shí shǒu yuē:" wèi yì gōng wéi bù qù qí qí, shì yǐ bài yú yíng." nǎi nèi jīng yú chā tú zhōng. táng gǒu wèi shí shǒu yuē:" zi zài jūn cè, bài zhě yī dà. wǒ bù rú zi, zi yǐ jūn miǎn, wǒ qǐng zhǐ." nǎi sǐ.
晋韩厥从郑伯,其御杜溷罗曰:“速从之!其御屡顾,不在马,可及也。”韩厥曰:“不可以再辱国君。”乃止。郤至从郑伯,其右茀翰胡曰:“谍辂之,余从之乘而俘以下。”郤至曰:“伤国君有刑。亦止。”石首曰:“卫懿公唯不去其旗,是以败于荧。”乃内旌于[插图]中。唐苟谓石首曰:“子在君侧,败者壹大。我不如子,子以君免,我请止。”乃死。
chǔ shī báo yú xiǎn, shū shān rǎn wèi yǎng yóu jī yuē:" suī jūn yǒu mìng, wèi guó dí, zi bì shè!" nǎi shè. zài fā, jǐn yì. shū shān rǎn bó rén yǐ tóu, zhōng chē zhé shì. jìn shī nǎi zhǐ. qiú chǔ gōng zǐ fá.
楚师薄于险,叔山冉谓养由基曰:“虽君有命,为国敌,子必射!”乃射。再发,尽殪。叔山冉搏人以投,中车折轼。晋师乃止。囚楚公子茷。
luán zhēn jiàn zi zhòng zhī jīng, qǐng yuē:" chǔ rén wèi:' fū jīng, zi zhòng zhī huī yě.' bǐ qí zi zhòng yě. rì chén zhī shǐ yú chǔ yě, zi zhòng wèn jìn guó zhī yǒng. chén duì yuē:' hǎo yǐ zhòng zhěng.' yuē:' yòu hé rú?' chén duì yuē:' hǎo yǐ xiá.' jīn liǎng guó zhì róng, xíng rén bù shǐ, bù kě wèi zhěng. lín shì ér shí yán, bù kě wèi xiá. qǐng shè yǐn yān." gōng xǔ zhī. shǐ xíng rén zhí kē chéng yǐn, zào yú zi zhòng, yuē:" guǎ jūn fá shǐ, shǐ zhēn yù chí máo. shì yǐ bù dé kào cóng zhě, shǐ mǒu shè yǐn." zi zhòng yuē:" fū zǐ cháng yǔ wú yán yú chǔ, bì shì gù yě, bù yì shí hū!" shòu ér yǐn zhī. miǎn shǐ zhě ér fù gǔ.
栾鍼见子重之旌,请曰:“楚人谓:‘夫旌,子重之麾也。’彼其子重也。日臣之使于楚也,子重问晋国之勇。臣对曰:‘好以众整。’曰:‘又何如?’臣对曰:‘好以暇。’今两国治戎,行人不使,不可谓整。临事而食言,不可谓暇。请摄饮焉。”公许之。使行人执榼承饮,造于子重,曰:“寡君乏使,使鍼御持矛。是以不得犒从者,使某摄饮。”子重曰:“夫子尝与吾言于楚,必是故也,不亦识乎!”受而饮之。免使者而复鼓。
dàn ér zhàn, jiàn xīng wèi yǐ. zi fǎn mìng jūn lì chá yí shāng, bǔ zú chéng, shàn jiǎ bīng, zhǎn chē mǎ, jī míng ér shí, wéi mìng shì tīng. jìn rén huàn zhī. miáo bēn huáng xùn yuē:" sōu chéng bǔ zú, mò mǎ lì bīng, xiū chén gù liè, rù shí shēn dǎo, míng rì fù zhàn." nǎi yì chǔ qiú. wáng wén zhī, zhào zi fǎn móu. gǔ yáng shù xiàn yǐn yú zi fǎn, zi fǎn zuì ér bù néng jiàn. wáng yuē:" tiān bài chǔ yě fū! yú bù kě yǐ dài." nǎi xiāo dùn. jìn rù chǔ jūn, sān rì gǔ. fàn wén zi lì yú róng mǎ zhī qián, yuē:" jūn yòu, zhū chén bù nìng, hé yǐ jí cǐ? jūn qí jiè zhī! zhōu shū yuē' wéi mìng bù yú cháng', yǒu dé zhī wèi."
旦而战,见星未已。子反命军吏察夷伤,补卒乘,缮甲兵,展车马,鸡鸣而食,唯命是听。晋人患之。苗贲皇徇曰:“蒐乘补卒,秣马利兵,修陈固列,蓐食申祷,明日复战。”乃逸楚囚。王闻之,召子反谋。穀阳竖献饮于子反,子反醉而不能见。王曰:“天败楚也夫!余不可以待。”乃宵遁。晋入楚军,三日穀。范文子立于戎马之前,曰:“君幼,诸臣不佞,何以及此?君其戒之!《周书》曰‘惟命不于常’,有德之谓。”
chǔ shī hái jí xiá, wáng shǐ wèi zi fǎn yuē:" xiān dài fū zhī fù shī tú zhě, jūn bù zài. zi wú yǐ wéi guò, bù gǔ zhī zuì yě." zi fǎn zài bài qǐ shǒu yuē:" jūn cì chén sǐ, sǐ qiě bù xiǔ. chén zhī zú shí bēn, chén zhī zuì yě." zi zhòng shǐ wèi zi fǎn yuē:" chū yǔn shī tú zhě, ér yì wén zhī yǐ! hé tú zhī?" duì yuē:" suī wēi xiān dài fū yǒu zhī, dài fū mìng cè, cè gǎn bú yì? cè wáng jūn shī, gǎn wàng qí sǐ." wáng shǐ zhǐ zhī, fú jí ér zú.
楚师还及瑕,王使谓子反曰:“先大夫之覆师徒者,君不在。子无以为过,不穀之罪也。”子反再拜稽首曰:“君赐臣死,死且不朽。臣之卒实奔,臣之罪也。”子重使谓子反曰:“初陨师徒者,而亦闻之矣!盍图之?”对曰:“虽微先大夫有之,大夫命侧,侧敢不义?侧亡君师,敢忘其死。”王使止之,弗及而卒。
zhàn zhī rì, qí guó zuǒ gāo wú jiù zhì yú shī. wèi hóu chū yú wèi. gōng chū yú huài chā tú. xuān bó tōng yú mù jiāng, yù qù jì mèng, ér qǔ qí shì. jiāng xíng, mù jiāng sòng gōng, ér shǐ zhú èr zi. gōng yǐ jìn nán gào, yuē:" qǐng fǎn ér tīng mìng." jiāng nù, gōng zǐ yǎn gōng zǐ chú qū guò, zhǐ zhī yuē:" nǚ bù kě, shì jiē jūn yě." gōng dài yú huài chā tú, shēn gōng jǐng bèi, shè shǒu ér hòu xíng, shì yǐ hòu. shǐ mèng xiàn zi shǒu yú gōng gōng.
战之日,齐国佐、高无咎至于师。卫侯出于卫。公出于坏[插图]。宣伯通于穆姜,欲去季、孟,而取其室。将行,穆姜送公,而使逐二子。公以晋难告,曰:“请反而听命。”姜怒,公子偃、公子鉏趋过,指之曰:“女不可,是皆君也。”公待于坏[插图],申宫儆备,设守而后行,是以后。使孟献子守于公宫。
qiū, huì yú shā suí, móu fá zhèng yě.
秋,会于沙随,谋伐郑也。
xuān bó shǐ gào xì chōu yuē:" lǔ hóu dài yú huài chā tú yǐ dài shèng zhě." xì chōu jiāng xīn jūn, qiě wèi gōng zú dài fū, yǐ zhǔ dōng zhū hóu. qǔ huò yú xuān bó, ér sù gōng yú jìn hóu, jìn hóu bú jiàn gōng.
宣伯使告郤犫曰:“鲁侯待于坏[插图]以待胜者。”郤犫将新军,且为公族大夫,以主东诸侯。取货于宣伯,而诉公于晋侯,晋侯不见公。
cáo rén qǐng yú jìn yuē:" zì wǒ xiān jūn xuān gōng jí shì, guó rén yuē:' ruò zhī hé yōu yóu wèi mǐ?' ér yòu tǎo wǒ guǎ jūn, yǐ wáng cáo guó shè jì zhī zhèn gōng zǐ, shì dà mǐn cáo yě. xiān jūn wú nǎi yǒu zuì hū? ruò yǒu zuì, zé jūn liè zhū huì yǐ. jūn wéi bù yí dé xíng, yǐ bó zhū hóu. qǐ dú yí zhū bì yì? gǎn sī bù zhī."
曹人请于晋曰:“自我先君宣公即世,国人曰:‘若之何忧犹未弭?’而又讨我寡君,以亡曹国社稷之镇公子,是大泯曹也。先君无乃有罪乎?若有罪,则君列诸会矣。君唯不遗德刑,以伯诸侯。岂独遗诸敝邑?敢私布之。”
qī yuè, gōng huì yǐn wǔ gōng jí zhū hóu fá zhèng. jiāng xíng, jiāng yòu mìng gōng rú chū. gōng yòu shēn shǒu ér xíng. zhū hóu zhī shī cì yú zhèng xī. wǒ shī cì yú dū yáng, bù gǎn guò zhèng. zi shū shēng bó shǐ shū sūn bào qǐng nì yú jìn shī, wèi shí yú zhèng jiāo. shī nì yǐ zhì, shēng bó sì rì bù shí yǐ dài zhī. shí shǐ zhě ér hòu shí. zhū hóu qiān yú zhì tián. zhī wǔ zi zuǒ xià jūn, yǐ zhū hóu zhī shī qīn chén, zhì yú míng lù. suì qīn cài, wèi fǎn. zhū hóu qiān yú yǐng shàng. wù wǔ, zhèng zi hǎn xiāo jūn zhī, sòng qí wèi jiē shī jūn.
七月,公会尹武公及诸侯伐郑。将行,姜又命公如初。公又申守而行。诸侯之师次于郑西。我师次于督扬,不敢过郑。子叔声伯使叔孙豹请逆于晋师,为食于郑郊。师逆以至,声伯四日不食以待之。食使者而后食。诸侯迁于制田。知武子佐下军,以诸侯之师侵陈,至于鸣鹿。遂侵蔡,未反。诸侯迁于颍上。戊午,郑子罕宵军之,宋、齐、卫皆失军。
cáo rén fù qǐng yú jìn, jìn hóu wèi zi zāng:" fǎn! wú guī ér jūn." zi zāng fǎn, cáo bó guī. zi zāng jìn zhì qí yì yǔ qīng ér bù chū.
曹人复请于晋,晋侯谓子臧:“反!吾归而君。”子臧反,曹伯归。子臧尽致其邑与卿而不出。
xuān bó shǐ gào xì chōu yuē:" lǔ zhī yǒu jì mèng, yóu jìn zhī yǒu luán fàn yě, zhèng lìng yú shì hū chéng. jīn qí móu yuē:' jìn zhèng duō mén, bù kě cóng yě. níng shì qí chǔ, yǒu wáng ér yǐ, miè cóng jìn yǐ.' ruò yù de zhì yú lǔ, qǐng zhǐ xíng fù ér shā zhī, wǒ bì miè yě ér shì jìn, miè yǒu èr yǐ. lǔ bù èr, xiǎo guó bì mù. bù rán, guī bì pàn yǐ."
宣伯使告郤犫曰:“鲁之有季、孟,犹晋之有栾、范也,政令于是乎成。今其谋曰:‘晋政多门,不可从也。宁事齐、楚,有亡而已,蔑从晋矣。’若欲得志于鲁,请止行父而杀之,我毙蔑也而事晋,蔑有贰矣。鲁不贰,小国必睦。不然,归必叛矣。”
jiǔ yuè, jìn rén zhí jì wén zi yú sháo qiū. gōng hái, dài yú yùn. shǐ zi shū shēng bó qǐng jì sūn yú jìn, xì chōu yuē:" gǒu qù zhòng sūn miè ér zhǐ jì sūn xíng fù, wú yǔ zi guó qīn yú gōng shì." duì yuē:" qiáo rú zhī qíng, zi bì wén zhī yǐ. ruò qù miè yǔ xíng fù, shì dà qì lǔ guó ér zuì guǎ jūn yě. ruò yóu bù qì, ér huì jiǎo zhōu gōng zhī fú, shǐ guǎ jūn dé shì jìn jūn. zé fū èr rén zhě, lǔ guó shè jì zhī chén yě. ruò cháo wáng zhī, lǔ bì xī wáng. yǐ lǔ zhī mì ěr chóu chóu, wáng ér wèi chóu, zhì zhī hé jí?" xì chōu yuē:" wú wèi zi qǐng yì." duì yuē:" yīng qí, lǔ zhī cháng lì yě, gǎn jiè rù guó yǐ qiú hòu yān! chéng guǎ jūn zhī mìng yǐ qǐng, ruò dé suǒ qǐng, wú zi zhī cì duō yǐ. yòu hé qiú?"
九月,晋人执季文子于苕丘。公还,待于郓。使子叔声伯请季孙于晋,郤犫曰:“苟去仲孙蔑而止季孙行父,吾与子国亲于公室。”对曰:“侨如之情,子必闻之矣。若去蔑与行父,是大弃鲁国而罪寡君也。若犹不弃,而惠徼周公之福,使寡君得事晋君。则夫二人者,鲁国社稷之臣也。若朝亡之,鲁必夕亡。以鲁之密迩仇雠,亡而为仇,治之何及?”郤犫曰:“吾为子请邑。”对曰:“婴齐,鲁之常隶也,敢介入国以求厚焉!承寡君之命以请,若得所请,吾子之赐多矣。又何求?”
fàn wén zi wèi luán wǔ zǐ yuē:" jì sūn yú lǔ, xiāng èr jūn yǐ. qiè bù yī bó, mǎ bù shí sù, kě bù wèi zhōng hū? xìn chán tè ér qì zhōng liáng, ruò zhū hóu hé? zi shū yīng qí fèng jūn mìng wú sī, móu guó jiā bù èr, tú qí shēn bù wàng qí jūn. ruò xū qí qǐng, shì qì shàn rén yě. zi qí tú zhī!" nǎi xǔ lǔ píng, shè jì sūn.
范文子谓栾武子曰:“季孙于鲁,相二君矣。妾不衣帛,马不食粟,可不谓忠乎?信谗慝而弃忠良,若诸侯何?子叔婴齐奉君命无私,谋国家不贰,图其身不忘其君。若虚其请,是弃善人也。子其图之!”乃许鲁平,赦季孙。
dōng shí yuè, chū shū sūn qiáo rú ér méng zhī, qiáo rú bēn qí.
冬十月,出叔孙侨如而盟之,侨如奔齐。
shí èr yuè, jì sūn jí xì chōu méng yú hù. guī, cì gōng zǐ yǎn, zhào shū sūn bào yú qí ér lì zhī.
十二月,季孙及郤犫盟于扈。归,刺公子偃,召叔孙豹于齐而立之。
qí shēng mèng zǐ tōng qiáo rú, shǐ lì yú gāo guó zhī jiān. qiáo rú yuē:" bù kě yǐ zài zuì." bēn wèi, yì jiān yú qīng.
齐声孟子通侨如,使立于高、国之间。侨如曰:“不可以再罪。”奔卫,亦间于卿。
jìn hóu shǐ xì zhì xiàn chǔ jié yú zhōu, yǔ dān xiāng gōng yǔ, zhòu chēng qí fá. dān zi yǔ zhū dài fū yuē:" wēn jì qí wáng hū! wèi yú qī rén zhī xià, ér qiú yǎn qí shàng. yuàn zhī suǒ jù, luàn zhī běn yě. duō yuàn ér jiē luàn, hé yǐ zài wèi? xià shū yuē' yuàn qǐ zài míng, bú jiàn shì tú.' jiāng shèn qí xì yě. jīn ér míng zhī, qí kě hū?"
晋侯使郤至献楚捷于周,与单襄公语,骤称其伐。单子语诸大夫曰:“温季其亡乎!位于七人之下,而求掩其上。怨之所聚,乱之本也。多怨而阶乱,何以在位?《夏书》曰‘怨岂在明,不见是图。’将慎其细也。今而明之,其可乎?”