yǔ rén zhǔ gòng lǐ tiān xià zhě, lì ér sì. nèi jiǔ qīng bǎi zhí shì, wài cì shǐ xiàn lìng, qí cì wèi zuǒ wèi lì wèi xū tú, ruò shì zhě guì jiàn bù tóng, jūn lì yě. gǔ zhě jūn mín jiān xiāng ān wú shì, gù bù dé wú lì, ér wèi yuán bù duō. táng yú jiàn guān, jué kě jī yǐ, qí qù mín jìn gù yě. zé cái qiě xián zhě, cái qiě xián zhě yòu bù xiè wèi shì, yǐ shàng shì zhī shì gāo yǐn dà shān shēn gǔ shàng zhī rén, qiú zhī qiē qiē rán kǒng bù zhì yě, gù wèi lì zhě cháng chū bù dé sì, ér tiān xià yīn shòu qí cì. hòu shì yǐ suǒ yǐ hài mín zhě mù mín, ér jù qí luàn, zhōu fáng bù dé bù zhì, jìn zhì bù dé bù xiáng, rán hòu xiǎo dà zhī lì bù yú tiān xià, qǔ mín yù guǎng, hài mín yù shēn. cái qiě xián zhě yù bù kěn zhì, tiān xià yù bù kě wèi yǐ. jīn yī lì, dà zhě zhì shí yì shù wàn, xiǎo zhě suī wú lù yǎng, zé yì bìng yuán wèi shí, yǐ dài qí gēng, shù shí nóng fū lì yǒu bù néng fèng zhě, shǐ bù xiào yóu shǒu, wǎng wǎng rù yú qí jiān, lǜ hǔ láng mù yáng shǐ, ér wàng qí fān xī qǐ kě de yě? tiān xià fēi shén yú, qǐ yǒu yàn zhì sī luàn, yōu ān lè wēi zhě zāi! yí ruò kě yǐ zhǎng zhì ān yǐ, nǎi zhì yǒu luàn yǔ wēi, hé yě? fū duó qí shí bù dé bù nù, jié qí lì bù dé bù yuàn, rén zhī luàn yě yóu duó qí shí, rén zhī wēi yě yóu duó qí lì, ér hào wèi lǐ mín zhě, jié zhī ér shǐ wēi, duó zhī ér shǐ luàn, èr dì sān wáng píng tiān xià zhī dào ruò shì rán hū? tiān zhī shēng sī mín yě, wèi yè bù tóng, jiē suǒ yǐ shí lì yě. jīn zhī wèi mín, bù néng zì shí, yǐ rì yè qiè rén huò zhí, lǒu ér qǔ zhī, bù yì dào zéi zhī xīn hū? dào zéi hài mín, suí qǐ suí pū, bù zhì shén yān zhě, yǒu bì jì gù yě lì wú bì jì, bái zhòu sì xíng, shǐ tiān xià gǎn yuàn ér bù gǎn yán, gǎn nù ér bù gǎn zhū, qǐ shàng tiān bù rén, chóng yín zhǎng jiān, shǐ yǔ hǔ bào shé huī jūn wèi mín hài xié? rán zé rú zhī hé? yuē: dé cái qiě xián zhě yòng zhī, ruò yóu wèi yě, fèi yǒu sī, qù xiàn lìng, tīng tiān xià zì wèi zhì luàn ān wēi, bù yóu yù hū!
與人主共理天下者，吏而巳。內九卿百執事，外刺史縣令，其次為佐為吏為胥徒，若是者貴賤不同，均吏也。古者軍民間相安無事，固不得無吏，而為員不多。唐虞建官，厥可稽已，其去民近故也。擇才且賢者，才且賢者又不屑為是，以上世之士高隱大山深谷上之人，求之切切然恐不至也，故為吏者常出不得巳，而天下陰受其賜。後世以所以害民者牧民，而懼其亂，周防不得不至，禁制不得不詳，然後小大之吏布於天下，取民愈廣，害民愈深。才且賢者愈不肯至，天下愈不可為矣。今一吏，大者至食邑數萬，小者雖無祿養，則亦並緣為食，以代其耕，數十農夫力有不能奉者，使不肖游手，往往入於其間，率虎狼牧羊豕，而望其蕃息豈可得也？天下非甚愚，豈有厭治思亂，憂安樂危者哉！宜若可以長治安矣，乃至有亂與危，何也？夫奪其食不得不怒，竭其力不得不怨，人之亂也由奪其食，人之危也由奪其力，而號為理民者，竭之而使危，奪之而使亂，二帝三王平天下之道若是然乎？天之生斯民也，為業不同，皆所以食力也。今之為民，不能自食，以日夜竊人貨殖，摟而取之，不亦盜賊之心乎？盜賊害民，隨起隨仆，不至甚焉者，有避忌故也；吏無避忌，白晝肆行，使天下敢怨而不敢言，敢怒而不敢誅，豈上天不仁，崇淫長奸，使與虎豹蛇虺均為民害邪？然則如之何？曰：得才且賢者用之，若猶未也，廢有司，去縣令，聽天下自為治亂安危，不猶愈乎！