huán gōng yuē: dì shù kě dé wén hū? guǎn zǐ duì yuē: dì zhī dōng xī èr wàn bā qiān lǐ, nán běi èr wàn liù qiān lǐ. qí chū shuǐ zhě bā qiān lǐ, shòu shuǐ zhě bā qiān lǐ, chū tóng zhī shān sì bǎi liù shí qī shān, chū tiě zhī shān sān qiān liù bǎi jiǔ shān. cǐ zhī suǒ yǐ fēn rǎng shù gǔ yě, gē máo zhī suǒ fā, dāo bì zhī suǒ qǐ yě. néng zhě yǒu yú, zhuō zhě bù zú. fēng yú tài shān, chán yú liáng fù, fēng chán zhī wáng qī shí èr jiā, dé shī zhī shù, jiē zài cǐ nèi. shì wèi guó yòng. huán gōng yuē: hé wèi dé shī zhī shù jiē zài cǐ? guǎn zǐ duì yuē: xī zhě jié bà yǒu tiān xià ér yòng bù zú, tāng yǒu qī shí lǐ zhī báo ér yòng yǒu yú. tiān fēi dú wèi tāng yǔ shū sù, ér dì fēi dú wèi tāng chū cái wù yě. yī yǐn shàn tōng yí qīng zhòng kāi hé jué sāi, tōng yú gāo xià xú jí zhī cè, zuò qǐ zhī fèi shí yě. huáng dì wèn yú bó gāo yuē: wú yù táo tiān xià ér yǐ wèi yī jiā, wèi zhī yǒu dào hū? bó gāo duì yuē: qǐng yì qí guǎn ér shù zhī, wú jǐn táo qí zǎo yá, zé tiān xià kě táo ér wèi yī jiā. huáng dì yuē: cǐ ruò yán kě dé wén hū? bó gāo duì yuē: shàng yǒu dān shā zhě xià yǒu huáng jīn, shàng yǒu cí shí zhě xià yǒu tóng jīn, shàng yǒu líng shí zhě xià yǒu qiān xī chì tóng, shàng yǒu zhě zhě xià yǒu tiě, cǐ shān zhī jiàn róng zhě yě. gǒu shān zhī jiàn qí róng zhě, jūn jǐn fēng ér jì zhī. jù fēng shí lǐ ér wèi yī tán, shì zé shǐ chéng zhě xià xíng, xíng zhě qū. ruò fàn lìng zhě, zuì sǐ bù shè. rán zé yǔ zhé qǔ zhī yuǎn yǐ. xiū jiào shí nián, ér gé lú zhī shān fā ér chū shuǐ, jīn cóng zhī. chī yóu shòu ér zhì zhī, yǐ wèi jiàn kǎi máo jǐ, shì suì xiāng jiān zhě zhū hóu jiǔ. yōng hú zhī shān fā ér chū shuǐ, jīn cóng zhī. chī yóu shòu ér zhì zhī, yǐ wèi yōng hú zhī jǐ ruì gē, shì suì xiāng jiān zhě zhū hóu shí èr. gù tiān xià zhī jūn dùn jǐ yī nù, fú shī mǎn yě. cǐ jiàn gē zhī běn yě.
桓公曰：「地數可得聞乎？」管子對曰：「地之東西二萬八千里，南北二萬六千里。其出水者八千里，受水者八千里，出銅之山四百六十七山，出鐵之山三千六百九山。此之所以分壤樹谷也，戈矛之所發，刀幣之所起也。能者有餘，拙者不足。封於泰山，禪於梁父，封禪之王七十二家，得失之數，皆在此內。是謂國用。」桓公曰：「何謂得失之數皆在此？」管子對曰：「昔者桀霸有天下而用不足，湯有七十里之薄而用有餘。天非獨為湯雨菽粟，而地非獨為湯出財物也。伊尹善通移、輕重、開闔、決塞，通於高下徐疾之策，坐起之費時也。黃帝問於伯高曰：『吾欲陶天下而以為一家，為之有道乎？』伯高對曰：『請刈其莞而樹之，吾謹逃其蚤牙，則天下可陶而為一家。』黃帝曰：『此若言可得聞乎？』伯高對曰：『上有丹砂者下有黃金，上有慈石者下有銅金，上有陵石者下有鉛、錫、赤銅，上有赭者下有鐵，此山之見榮者也。苟山之見其榮者，君謹封而祭之。距封十里而為一壇，是則使乘者下行，行者趨。若犯令者，罪死不赦。然則與折取之遠矣。』修教十年，而葛盧之山發而出水，金從之。蚩尤受而制之，以為劍、鎧、矛、戟，是歲相兼者諸侯九。雍狐之山發而出水，金從之。蚩尤受而制之，以為雍狐之戟、芮戈，是歲相兼者諸侯十二。故天下之君頓戟一怒，伏屍滿野。此見戈之本也。」

huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: qǐng wèn tiān cái suǒ chū? dì lì suǒ zài? guǎn zǐ duì yuē: shān shàng yǒu zhě zhě qí xià yǒu tiě, shàng yǒu qiān zhě qí xià yǒu yín. yī yuē: shàng yǒu qiān zhě qí xià yǒu zhù yín, shàng yǒu dān shā zhě qí xià yǒu zhù jīn, shàng yǒu cí shí zhě qí xià yǒu tóng jīn. cǐ shān zhī jiàn róng zhě yě. gǒu shān zhī jiàn róng zhě, jǐn fēng ér wèi jìn. yǒu dòng fēng shān zhě, zuì sǐ ér bù shè. yǒu fàn lìng zhě, zuǒ zú rù zuǒ zú duàn yòu zú rù, yòu zú duàn. rán zé qí yǔ fàn zhī yuǎn yǐ. cǐ tiān cái dì lì zhī suǒ zài yě. huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: yǐ tiān cái dì lì lì gōng chéng míng yú tiān xià zhě shuí zi yě? guǎn zǐ duì yuē: wén wǔ shì yě. huán gōng yuē: cǐ ruò yán hé wèi yě? guǎn zǐ duì yuē: fū yù qǐ yú niú shì biān shān, jīn qǐ yú rǔ hàn zhī yòu wū, zhū qǐ yú chì yě zhī mò guāng. cǐ jiē jù zhōu qī qiān bā bǎi lǐ, qí tú yuǎn ér zhì nán. gù xiān wáng gè yòng yú qí zhòng, zhū yù wèi shàng bì, huáng jīn wèi zhōng bì, dāo bù wèi xià bì. lìng jí zé huáng jīn zhòng, lìng xú zé huáng jīn qīng. xiān wáng quán dù qí hào lìng zhī xú jí, gāo xià qí zhōng bì ér zhì xià shàng zhī yòng, zé wén wǔ shì yě.
桓公問於管子曰：「請問天財所出？地利所在？」管子對曰：「山上有赭者其下有鐵，上有鉛者其下有銀。一曰：『上有鉛者其下有鉒銀，上有丹砂者其下有鉒金，上有慈石者其下有銅金。』此山之見榮者也。苟山之見榮者，謹封而為禁。有動封山者，罪死而不赦。有犯令者，左足入、左足斷；右足入，右足斷。然則其與犯之遠矣。此天財地利之所在也。」桓公問於管子曰：「以天財地利立功成名於天下者誰子也？」管子對曰：「文武是也。」桓公曰：「此若言何謂也？」管子對曰：「夫玉起於牛氏邊山，金起於汝漢之右洿，珠起於赤野之末光。此皆距周七千八百里，其塗遠而至難。故先王各用於其重，珠玉為上幣，黃金為中幣，刀布為下幣。令疾則黃金重，令徐則黃金輕。先王權度其號令之徐疾，高下其中幣而制下上之用，則文武是也。」

huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: wú yù shǒu guó cái ér wú shuì yú tiān xià, ér wài yīn tiān xià, kě hū? guǎn zǐ duì yuē: kě. fū shuǐ jī ér liú qú, lìng jí ér wù zhòng. xiān wáng lǐ qí hào lìng zhī xú jí, nèi shǒu guó cái ér wài yīn tiān xià yǐ. huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: qí xíng shì nài hé? guǎn zǐ duì yuē: fū xī zhě wǔ wáng yǒu jù qiáo zhī sù guì dí zhī shù. huán gōng yuē: wèi zhī nài hé? guǎn zǐ duì yuē: wǔ wáng lì zhòng quán zhī shù, lìng yuē: mín zì yǒu bǎi gǔ zhī sù zhě bù xíng. mín jǔ suǒ zuì sù yǐ bì zhòng quán zhī shù, ér guó gǔ èr shén bèi, jù qiáo zhī sù yì èr shén bèi. wǔ wáng yǐ jù qiáo zhī sù èr shén bèi ér shì zēng bó, jūn wǔ suì wú jí yī yú mín. yǐ jù qiáo zhī sù èr shén bèi ér héng huáng jīn bǎi wàn, zhōng shēn wú jí yú mín. zhǔn héng zhī shù yě. huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: jīn yì kě yǐ xíng cǐ hū? guǎn zǐ duì yuē: kě. fū chǔ yǒu rǔ hàn zhī jīn, qí yǒu qú zhǎn zhī yán, yàn yǒu liáo dōng zhī zhǔ. cǐ sān zhě yì kě yǐ dāng wǔ wáng zhī shù. shí kǒu zhī jiā, shí rén huài yán, bǎi kǒu zhī jiā, bǎi rén huài yán. fán shí yán zhī shù, yī yuè zhàng fū wǔ shēng shǎo bàn, fù rén sān shēng shǎo bàn, yīng ér èr shēng shǎo bàn. yán zhī zhòng, shēng jiā fēn hào ér fǔ wǔ shí, shēng jiā yī hào ér fǔ bǎi, shēng jiā shí hào ér fǔ qiān. jūn fá jū xīn zhǔ jǐ shuǐ wèi yán, zhèng ér jī zhī sān wàn zhōng, zhì yáng chūn qǐng jí yú shí. huán gōng yuē: hé wèi jí yú shí? guǎn zǐ yuē: yáng chūn nóng shì fāng zuò, lìng mín wú dé zhú yuán qiáng, wú dé shàn zhǒng mù zhàng fū wú dé zhì gōng shì, wú dé lì tái xiè běi hǎi zhī zhòng wú dé jù yōng ér zhǔ yán. rán yán zhī jiǎ bì sì shén bèi. jūn yǐ sì shén zhī jiǎ, xiū hé jì zhī liú, nán shū liáng zhào sòng wèi pú yáng. è shí wú yán zé zhǒng, shǒu yǔ zhī běn, qí yòng yán dú zhòng. jūn fá jū xīn zhǔ jǐ shuǐ yǐ jí yú tiān xià, rán zé tiān xià bù jiǎn yǐ.
桓公問於管子曰：「吾欲守國財而毋稅於天下，而外因天下，可乎？」管子對曰：「可。夫水激而流渠，令疾而物重。先王理其號令之徐疾，內守國財而外因天下矣。」桓公問於管子曰：「其行事奈何？」管子對曰：「夫昔者武王有巨橋之粟貴糴之數。」桓公曰：「為之奈何？」管子對曰：「武王立重泉之戍，令曰：『民自有百鼓之粟者不行。』民舉所最粟以避重泉之戍，而國谷二什倍，巨橋之粟亦二什倍。武王以巨橋之粟二什倍而市繒帛，軍五歲毋籍衣於民。以巨橋之粟二什倍而衡黃金百萬，終身無籍於民。准衡之數也。」桓公問於管子曰：「今亦可以行此乎？」管子對曰：「可。夫楚有汝漢之金，齊有渠展之鹽，燕有遼東之煮。此三者亦可以當武王之數。十口之家，十人咶鹽，百口之家，百人咶鹽。凡食鹽之數，一月丈夫五升少半，婦人三升少半，嬰兒二升少半。鹽之重，升加分耗而釜五十，升加一耗而釜百，升加十耗而釜千。君伐菹薪煮泲水為鹽，正而積之三萬鍾，至陽春請籍於時。」桓公曰：「何謂籍於時？」管子曰：「陽春農事方作，令民毋得築垣牆，毋得繕冢墓；丈夫毋得治宮室，毋得立台榭；北海之眾毋得聚庸而煮鹽。然鹽之賈必四什倍。君以四什之賈，修河、濟之流，南輸梁、趙、宋、衛、濮陽。惡食無鹽則腫，守圉之本，其用鹽獨重。君伐菹薪煮泲水以籍於天下，然則天下不減矣。」

huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē: wú yù fù běn ér fēng wǔ gǔ, kě hū? guǎn zǐ duì yuē: bù kě. fū běn fù ér cái wù zhòng, bù néng shǒu, zé shuì gàn tiān xià wǔ gǔ xìng fēng, jù qián ér tiān xià guì, zé shuì yú tiān xià. rán zé wú mín cháng wèi tiān xià lǔ yǐ. fū shàn yòng běn zhě, ruò yǐ shēn jì yú dà hǎi, guān fēng zhī suǒ qǐ. tiān xià gāo zé gāo, tiān xià xià zé xià. tiān xià gāo wǒ xià, zé cái lì shuì yú tiān xià yǐ.
桓公問於管子曰：「吾欲富本而豐五穀，可乎？」管子對曰：「不可。夫本富而財物眾，不能守，則稅干天下；五穀興豐，巨錢而天下貴，則稅於天下。然則吾民常為天下虜矣。夫善用本者，若以身濟於大海，觀風之所起。天下高則高，天下下則下。天下高我下，則財利稅於天下矣。」

huán gōng wèn yú guǎn zǐ yuē, shì jǐn yú cǐ hū? guǎn zǐ duì yuē: wèi yě. fū qí qú chù zhī běn, tōng dá suǒ chū yě, yóu zi shèng shāng zhī suǒ dào. rén qiú běn zhě, shí wú běn sù, yīn wú běn bì, qí jì huáng jīn rán hòu chū. lìng yǒu xú jí, wù yǒu qīng zhòng, rán hòu tiān xià zhī bǎo yī wèi wǒ yòng. shàn zhě yòng fēi yǒu, shǐ fēi rén.
桓公問於管子曰，「事盡於此乎？」管子對曰：「未也。夫齊衢處之本，通達所出也，遊子勝商之所道。人求本者，食吾本粟，因吾本幣，騏驥黃金然後出。令有徐疾，物有輕重，然後天下之寶壹為我用。善者用非有，使非人。」