guǎn zǐ yuē: dào zhī zài tiān zhě rì yě, qí zài rén zhě xīn yě. gù yuē: yǒu qì zé shēng, wú qì zé sǐ, shēng zhě yǐ qí qì. yǒu míng zé zhì, wú míng zé luàn, zhì zhě yǐ qí míng. shū yán yuē: ài zhī lì zhī, yì zhī ān zhī. sì zhě dào zhī chū.
管子曰:「道之在天者日也,其在人者心也。」故曰:「有氣則生,無氣則死,生者以其氣。有名則治,無名則亂,治者以其名。」樞言曰:「愛之利之,益之安之。」四者道之出。
dì wáng zhě yòng zhī ér tiān xià zhì yǐ. dì wáng zhě, shěn suǒ xiān suǒ hòu, xiān mín yǔ dì, zé dé yǐ. xiān guì yǔ jiāo, zé shī yǐ. shì gù xiān wáng shèn guì zài suǒ xiān suǒ hòu. rén zhǔ bù kě yǐ bù shèn guì, bù kě yǐ bù shèn mín, bù kě yǐ bù shèn fù, shèn guì zài jǔ xián, shèn mín zài zhì guān, shèn fù zài wù dì. gù rén zhǔ zhī bēi zūn qīng zhòng, zài cǐ sān zhě, bù kě bù shèn. guó yǒu bǎo yǒu qì yǒu yòng, chéng guō xiǎn zǔ xù cáng, bǎo yě. shèng zhì, qì yě. zhū yù, mò yòng yě. xiān wáng zhòng qí bǎo qì, ér qīng qí mò yòng. gù néng wèi tiān xià shēng ér bù sǐ zhě èr, lì ér bù lì zhě sì. xǐ yě zhě nù yě zhě è yě zhě yù yě zhě tiān xià zhī bài yě. ér xián zhě bǎo zhī, wèi shàn zhě fēi shàn yě gù shàn wú yǐ wèi yě, gù xiān wáng guì shàn. wáng zhǔ jī yú mín, bà zhǔ jī yú jiāng zhàn shì, shuāi zhǔ jī yú guì rén, wáng zhǔ jī yú fù nǚ zhū yù, gù xiān wáng shèn qí suǒ jī. jí zhī jí zhī, wàn wù zhī shī yě. wèi zhī wèi zhī, wàn wù zhī shí yě. qiáng zhī qiáng zhī, wàn wù zhī zhǐ yě. fán guó yǒu sān zhì, yǒu zhì rén zhě, yǒu wèi rén zhī suǒ zhì zhě, yǒu bù néng zhì rén, rén yì bù néng zhì zhě. hé yǐ zhī qí rán, dé shèng yì zūn, ér bù hǎo jiā míng yú rén, rén zhòng bīng qiáng, ér bù yǐ qí guó zào nán shēng huàn. tiān xià yǒu dà shì, ér hǎo yǐ qí guó hòu, rú cǐ zhě, zhì rén zhě yě.
帝王者用之而天下治矣。帝王者,審所先所後,先民與地,則得矣。先貴與驕,則失矣。是故先王慎貴在所先所後。人主不可以不慎貴,不可以不慎民,不可以不慎富,慎貴在舉賢,慎民在置官,慎富在務地。故人主之卑尊輕重,在此三者,不可不慎。國有寶有器有用,城郭險阻蓄藏,寶也。聖智,器也。珠玉,末用也。先王重其寶器,而輕其末用。故能為天下生而不死者二,立而不立者四。喜也者、怒也者、惡也者、欲也者、天下之敗也。而賢者寶之,為善者非善也故善無以為也,故先王貴善。王主積於民,霸主積於將戰士,衰主積於貴人,亡主積於婦女珠玉,故先王慎其所積。疾之疾之,萬物之師也。為之為之,萬物之時也。強之強之,萬物之指也。凡國有三制,有制人者,有為人之所制者,有不能制人,人亦不能制者。何以知其然,德盛義尊,而不好加名於人,人眾兵強,而不以其國造難生患。天下有大事,而好以其國後,如此者,制人者也。
dé bù shèng, yì bù zūn, ér hǎo jiā míng yú rén rén bù zhòng, bīng bù qiáng, ér hǎo yǐ qí guó zào nán shēng huàn shì yǔ guó, xìng míng lì, rú cǐ zhě, rén zhī suǒ zhì yě. rén jìn yì jìn, rén tuì yì tuì rén láo yì láo, rén yì yì yì, jìn tuì láo yì, yǔ rén xiāng gǒu, rú cǐ zhě, bù néng zhì rén, rén yì bù néng zhì yě. ài rén shèn ér bù néng lì yě, zēng rén shèn ér bù néng hài yě. gù xiān wáng guì dāng, guì zhōu. zhōu zhě bù chū yú kǒu, bù jiàn yú sè, yī lóng yī shé, yī rì wǔ huà zhī wèi zhōu, gù xiān wáng bù yǐ yī guò èr, xiān wáng bù dú jǔ, bù shàn gōng. xiān wáng bù yuē shù, bù jié niǔ, yuē shù zé jiě, jié niǔ zé jué. gù qīn bù zài yuē shù jié niǔ. xiān wáng bù huò jiāo, bù liè dì, yǐ wèi tiān xià. tiān xià bù kě gǎi yě, ér kě yǐ biān chuí shǐ yě. shí yě lì yě. chū wèi zhī yě. yú mù bù míng, yú ěr bù cōng.
德不盛,義不尊,而好加名於人;人不眾,兵不強,而好以其國造難生患;恃與國,幸名利,如此者,人之所制也。人進亦進,人退亦退;人勞亦勞,人佚亦佚,進退勞佚,與人相苟,如此者,不能制人,人亦不能制也。愛人甚而不能利也,憎人甚而不能害也。故先王貴當,貴周。周者不出於口,不見於色,一龍一蛇,一日五化之謂周,故先王不以一過二,先王不獨舉,不擅功。先王不約束,不結紐,約束則解,結紐則絕。故親不在約束結紐。先王不貨交,不列地,以為天下。天下不可改也,而可以鞭棰使也。時也利也。出為之也。余目不明,余耳不聰。
shì yǐ néng jì tiān zǐ zhī róng. guān zhí yì rán. shí zhě dé tiān, yì zhě dé rén, jì shí qiě yì, gù néng dé tiān yǔ rén. xiān wáng bù yǐ yǒng měng wèi biān jìng, zé biān jìng ān. biān jìng ān, zé lín guó qīn. lín guó qīn, zé jǔ dāng yǐ. rén gù xiāng zēng yě, rén zhī xīn hàn. gù wèi zhī fǎ. fǎ chū yú lǐ, lǐ chū yú zhì, zhì lǐ dào yě, wàn wù dài zhì lǐ ér hòu dìng.
是以能繼天子之容。官職亦然。時者得天,義者得人,既時且義,故能得天與人。先王不以勇猛為邊竟,則邊竟安。邊竟安,則鄰國親。鄰國親,則舉當矣。人故相憎也,人之心悍。故為之法。法出於禮,禮出於治,治禮道也,萬物待治禮而後定。
fán wàn wù, yīn yáng liǎng shēng ér cān shì, xiān wáng yīn qí cān ér shèn suǒ rù suǒ chū. yǐ bēi wèi bēi, bēi bù kě dé, yǐ zūn wèi zūn, zūn bù kě dé, jié shùn shì yě, xiān wáng zhī suǒ yǐ zuì zhòng yě. dé zhī bì shēng, shī zhī bì sǐ zhě, hé yě? wéi wú dé zhī, yáo shùn yǔ tāng wén wǔ xiào jǐ, sī dài yǐ chéng, tiān xià bì dài yǐ shēng, gù xiān wáng zhòng zhī. yī rì bù shí, bǐ suì qiàn. sān rì bù shí, bǐ suì jī. wǔ rì bù shí, bǐ suì huāng. qī rì bù shí, wú guó tǔ, shí rì bù shí, wú chóu lèi jǐn sǐ yǐ. xiān wáng guì chéng xìn, chéng xìn zhě, tiān xià zhī jié yě. xián dài fū bù shì zōng zhì, shì bù shì wài quán. tǎn tǎn zhī lì bù yǐ gōng, tǎn tǎn zhī bèi bù wèi yòng. gù cún guó jiā, dìng shè jì, zài zú móu zhī xián ěr. shèng rén yòng qí xīn, dùn dùn hū bó ér huán, tún tún hū mò de qí mén, fēn fēn hū ruò luàn sī, yí yí hū ruò yǒu cóng zhì. gù yuē: yù zhī zhě zhī zhī, yù lì zhě lì zhī, yù yǒng zhě yǒng zhī, yù guì zhě guì zhī. bǐ yù guì, wǒ guì zhī, rén wèi wǒ yǒu lǐ. bǐ yù yǒng, wǒ yǒng zhī, rén wèi wǒ gōng. bǐ yù lì, wǒ lì zhī, rén wèi wǒ rén. bǐ yù zhī, wǒ zhī zhī, rén wèi wǒ mǐn, jiè zhī jiè zhī, wēi ér yì zhī. dòng zuò bì sī zhī, wú lìng rén shí zhī, zú lái zhě bì bèi zhī, xìn zhī zhě rén yě, bù kě qī zhě zhì yě. jì zhì qiě rén, shì wèi chéng rén. jiàn gù shì guì, bù xiào gù shì xián. guì zhī suǒ yǐ néng chéng qí guì zhě, yǐ qí guì ér shì jiàn yě, xián zhī suǒ yǐ néng chéng qí xián zhě, yǐ qí xián ér shì bù xiào yě. è zhě měi zhī chōng yě, bēi zhě zūn zhī chōng yě, jiàn zhě guì zhī chōng yě, gù xiān wáng guì zhī. tiān yǐ shí shǐ, dì yǐ cái shǐ, rén yǐ dé shǐ, guǐ shén yǐ xiáng shǐ, qín shòu yǐ lì shǐ. suǒ wèi dé zhě, xiān zhī zhī wèi yě, gù dé mò rú xiān, yīng shì mò rú hòu. xiān wáng yòng yī yīn èr yáng zhě bà, jǐn yǐ yáng zhě wáng, yǐ yī yáng èr yīn zhě xuē, jǐn yǐ yīn zhě wáng. liàng zhī bù yǐ shǎo duō chēng zhī bù yǐ qīng zhòng, dù zhī bù yǐ duǎn zhǎng, bù shěn cǐ sān zhě, bù kě jǔ dà shì. néng jiè hū? néng chì hū? néng yǐn ér fú hū? néng ér jì hū? néng ér mài hū? chūn bù shēng ér xià wú dé hū, zhòng rén zhī yòng qí xīn yě, ài zhě zēng zhī shǐ yě, dé zhě yuàn zhī běn yě, wéi xián zhě bù rán. xiān wáng shì yǐ hé jiāo, dé yǐ hé rén, èr zhě bù hé, zé wú chéng yǐ, wú qīn yǐ. fán guó zhī wáng yě, yǐ qí zhǎng zhě yě. rén zhī zì shī yě, yǐ qí suǒ zhǎng zhě yě, gù shàn yóu zhě sǐ yú liáng chí, shàn shè zhě sǐ yú zhōng yě. mìng shǔ yú shí, zhì shǔ yú shì. wú shàn shì ér yǒu shàn zhì zhě, zì gǔ jí jīn, wèi cháng zhī yǒu yě. zhòng shèng guǎ, jí shèng xú, yǒng shèng qiè, zhì shèng yú, shàn shèng è, yǒu yì shèng wú yì, yǒu tiān dào shèng wú tiān dào, fán cǐ qī shèng zhě guì zhòng, yòng zhī zhōng shēn zhě zhòng yǐ. rén zhǔ hǎo yì yù, wáng qí shēn shī qí guó zhě dài. qí dé bù zú yǐ huái qí mín zhě dài. míng qí xíng ér jiàn qí shì zhě dài.
凡萬物,陰陽兩生而參視,先王因其參而慎所入所出。以卑為卑,卑不可得,以尊為尊,尊不可得,桀舜是也,先王之所以最重也。得之必生,失之必死者,何也?唯無得之,堯舜禹湯文武孝己,斯待以成,天下必待以生,故先王重之。一日不食,比歲歉。三日不食,比歲飢。五日不食,比歲荒。七日不食,無國土,十日不食,無疇類盡死矣。先王貴誠信,誠信者,天下之結也。賢大夫不恃宗至,士不恃外權。坦坦之利不以功,坦坦之備不為用。故存國家,定社稷,在卒謀之閒耳。聖人用其心,沌沌乎博而圜,豚豚乎莫得其門,紛紛乎若亂絲,遺遺乎若有從治。故曰:欲知者知之,欲利者利之,欲勇者勇之,欲貴者貴之。彼欲貴,我貴之,人謂我有禮。彼欲勇,我勇之,人謂我恭。彼欲利,我利之,人謂我仁。彼欲知,我知之,人謂我愍,戒之戒之,微而異之。動作必思之,無令人識之,卒來者必備之,信之者仁也,不可欺者智也。既智且仁,是謂成人。賤固事貴,不肖固事賢。貴之所以能成其貴者,以其貴而事賤也,賢之所以能成其賢者,以其賢而事不肖也。惡者美之充也,卑者尊之充也,賤者貴之充也,故先王貴之。天以時使,地以材使,人以德使,鬼神以祥使,禽獸以力使。所謂德者,先之之謂也,故德莫如先,應適莫如後。先王用一陰二陽者霸,盡以陽者王,以一陽二陰者削,盡以陰者亡。量之不以少多稱之不以輕重,度之不以短長,不審此三者,不可舉大事。能戒乎?能敕乎?能隱而伏乎?能而稷乎?能而麥乎?春不生而夏無得乎,眾人之用其心也,愛者憎之始也,德者怨之本也,唯賢者不然。先王事以合交,德以合人,二者不合,則無成矣,無親矣。凡國之亡也,以其長者也。人之自失也,以其所長者也,故善游者死於梁池,善射者死於中野。命屬於食,治屬於事。無善事而有善治者,自古及今,未嘗之有也。眾勝寡,疾勝徐,勇勝怯,智勝愚,善勝惡,有義勝無義,有天道勝無天道,凡此七勝者貴眾,用之終身者眾矣。人主好佚欲,亡其身失其國者殆。其德不足以懷其民者殆。明其刑而賤其士者殆。
zhū hóu jiǎ zhī wēi, jiǔ ér bù zhī jí yǐ zhě dài. shēn mí lǎo bù zhī jìng qí shì zi zhě dài.
諸侯假之威,久而不知極已者殆。身彌老不知敬其適子者殆。
xù cáng jī chén xiǔ fǔ, bù yǐ yǔ rén zhě dài. fán rén zhī míng sān, yǒu zhì yě zhě, yǒu chǐ yě zhě, yǒu shì yě zhě. shì zhī míng èr, zhèng zhī chá zhī, wǔ zhě ér tiān xià zhì yǐ. míng zhèng zé zhì, míng yǐ zé luàn, wú míng zé sǐ, gù xiān wáng guì míng. xiān wáng qǔ tiān xià, yuǎn zhě yǐ lǐ, jìn zhě yǐ tǐ, tǐ lǐ zhě, suǒ yǐ qǔ tiān xià, yuǎn jìn zhě, suǒ yǐ shū tiān xià zhī jì. rì yì zhī ér huàn shǎo zhě wéi zhōng, rì sǔn zhī ér huàn duō zhě wéi yù. duō zhōng shǎo yù, zhì yě, wèi rén chén zhě zhī guǎng dào yě. wèi rén chén zhě, fēi yǒu gōng láo yú guó yě, jiā fù ér guó pín, wèi rén chén zhě zhī dà zuì yě. wèi rén chén zhě, fēi yǒu gōng láo yú guó yě, jué zūn ér zhǔ bēi, wèi rén chén zhě zhī dà zuì yě. wú gōng láo yú guó ér guì fù zhě, qí wéi shàng xián hū? zhòng rén zhī yòng qí xīn yě, ài zhě zēng zhī shǐ yě, dé zhě yuàn zhī běn yě. shēng qí shì qīn yě, qī zǐ jù, zé xiào shuāi yǐ. qí shì jūn yě, yǒu hǎo yè, jiā shì fù zú, zé xíng shuāi yǐ. jué lù mǎn, zé zhōng shuāi yǐ, wéi xián zhě bù rán, gù xiān wáng bù mǎn yě.
蓄藏積陳朽腐,不以與人者殆。凡人之名三,有治也者,有恥也者,有事也者。事之名二,正之察之,五者而天下治矣。名正則治,名倚則亂,無名則死,故先王貴名。先王取天下,遠者以禮,近者以體,體禮者,所以取天下,遠近者,所以殊天下之際。日益之而患少者惟忠,日損之而患多者惟欲。多忠少欲,智也,為人臣者之廣道也。為人臣者,非有功勞於國也,家富而國貧,為人臣者之大罪也。為人臣者,非有功勞於國也,爵尊而主卑,為人臣者之大罪也。無功勞於國而貴富者,其唯尚賢乎?眾人之用其心也,愛者憎之始也,德者怨之本也。生其事親也,妻子具,則孝衰矣。其事君也,有好業,家室富足,則行衰矣。爵祿滿,則忠衰矣,唯賢者不然,故先王不滿也。
rén zhǔ cāo nì rén chén cāo shùn. xiān wáng zhòng róng rǔ, róng rǔ zài wèi, tiān xià wú sī ài yě, wú sī zēng yě, wèi shàn zhě yǒu fú, wèi bù shàn zhě yǒu huò, huò fú zài wèi, gù xiān wáng zhòng wèi. míng shǎng bù fèi míng xíng bù bào, shǎng fá míng, zé dé zhī zhì zhě yě, gù xiān wáng guì míng.
人主操逆人臣操順。先王重榮辱,榮辱在為,天下無私愛也,無私憎也,為善者有福,為不善者有禍,禍福在為,故先王重為。明賞不費明刑不暴,賞罰明,則德之至者也,故先王貴明。
tiān dào dà ér dì wáng zhě yòng ài è. ài è tiān xià kě mì, ài è zhòng bì bì gù. fǔ gǔ mǎn, zé rén gài zhī, rén mǎn, zé tiān gài zhī, gù xiān wáng bù mǎn yě. xiān wáng zhī shū, xīn zhī jìng zhí yě, ér zhòng rén bù zhī yě. gù yǒu shì shì yě, wú shì yì shì yě. wú wèi shì, bù yù wèi shì, wú wèi yán, bù yù wèi yán, gù xíng nián liù shí ér lǎo chī yě.
天道大而帝王者用愛惡。愛惡天下可秘,愛惡重閉必固。釜鼓滿,則人概之,人滿,則天概之,故先王不滿也。先王之書,心之敬執也,而眾人不知也。故有事事也,毋事亦事也。吾畏事,不欲為事,吾畏言,不欲為言,故行年六十而老吃也。