gǔ zhī dà huà zhě, nǎi yǔ wú xíng jù shēng. fǎn yǐ guān wǎng, fù yǐ yàn lái fǎn yǐ zhī gǔ, fù yǐ zhī jīn fǎn yǐ zhī bǐ, fù yǐ zhī jǐ. dòng jìng xū shí zhī lǐ, bù hé lái jīn, fǎn gǔ ér qiú zhī. shì yǒu fǎn ér dé fù zhě, shèng rén zhī yì yě, bù kě bù chá.
古之大化者,乃与无形俱生。反以观往,覆以验来;反以知古,覆以知今;反以知彼,覆以知己。动静虚实之理,不合来今,反古而求之。事有反而得覆者,圣人之意也,不可不察。
rén yán zhě, dòng yě jǐ mò zhě, jìng yě. yīn qí yán, tīng qí cí. yán yǒu bù hé zhě, fǎn ér qiú zhī, qí yīng bì chū. yán yǒu xiàng, shì yǒu bǐ. qí yǒu xiàng bǐ, yǐ guān qí cì. xiàng zhě xiàng qí shì, bǐ zhě bǐ qí cí yě. yǐ wú xíng qiú yǒu shēng, qí diào yǔ hé shì, dé rén shí yě. ruò zhāng zhì wǎng ér qǔ shòu yě, duō zhāng qí huì ér sī zhī. dào hé qí shì, bǐ zì chū zhī, cǐ diào rén zhī wǎng yě. cháng chí qí wǎng qū zhī, qí yán wú bǐ, nǎi wèi zhī biàn, yǐ xiàng dòng zhī, yǐ bào qí xīn, jiàn qí qíng, suí ér mù zhī. jǐ fǎn wǎng, bǐ fù lái, yán yǒu xiàng bǐ, yīn ér dìng jī. zhòng zhī xí zhī, fǎn zhī fù zhī, wàn shì bù shī qí cí, shèng rén suǒ yòu yú zhì, shì jiē bù yí.
人言者,动也;己默者,静也。因其言,听其辞。言有不合者,反而求之,其应必出。言有象,事有比。其有象比,以观其次。象者象其事,比者比其辞也。以无形求有声,其钓语合事,得人实也。若张置网而取兽也,多张其会而司之。道合其事,彼自出之,此钓人之网也。常持其网驱之,其言无比,乃为之变,以象动之,以报其心,见其情,随而牧之。己反往,彼覆来,言有象比,因而定基。重之袭之,反之覆之,万事不失其辞,圣人所诱愚智,事皆不疑。
gǔ shàn fǎn tīng zhě, nǎi biàn guǐ shén yǐ dé qí qíng. qí biàn dāng yě, ér mù zhī shěn yě. mù zhī bù shěn, dé qíng bù míng dé qíng bù míng, dìng jī bù shěn. biàn xiàng bǐ, bì yǒu fǎn cí, yǐ huán tīng zhī. yù wén qí shēng fǎn mò, yù zhāng fǎn liǎn, yù gāo fǎn xià, yù qǔ fǎn yǔ. yù kāi qíng zhě, xiàng ér bǐ zhī, yǐ mù qí cí, tóng shēng xiāng hū, shí lǐ tóng guī. huò yīn cǐ, huò yīn bǐ, huò yǐ shì shàng, huò yǐ mù xià, cǐ tīng zhēn wěi zhī tóng yì, dé qí qíng zhà yě. dòng zuò yán mò, yǔ cǐ chū rù, xǐ nù yóu cǐ yǐ jiàn qí shì, jiē yǐ xiān dìng wèi zhī fǎ zé. yǐ fǎn qiú fù, guān qí suǒ tuō. gù yòng cǐ zhě, jǐ yù píng jìng, yǐ tīng qí cí, chá qí shì, lùn wàn wù, bié xióng cí. suī fēi qí shì, jiàn wēi zhī lèi. ruò tàn rén ér jū qí nèi, liàng qí néng shè qí yì yě. fú yīng bù shī, rú téng shé zhī suǒ zhǐ, ruò yì zhī yǐn shǐ.
古善反听者,乃变鬼神以得其情。其变当也,而牧之审也。牧之不审,得情不明;得情不明,定基不审。变象比,必有反辞,以还听之。欲闻其声反默,欲张反敛,欲高反下,欲取反与。欲开情者,象而比之,以牧其辞,同声相呼,实理同归。或因此,或因彼,或以事上,或以牧下,此听真伪、知同异,得其情诈也。动作言默,与此出入,喜怒由此以见其式,皆以先定为之法则。以反求复,观其所托。故用此者,己欲平静,以听其辞,察其事,论万物,别雄雌。虽非其事,见微知类。若探人而居其内,量其能射其意也。符应不失,如腾蛇之所指,若羿之引矢。
gù zhī zhī shǐ jǐ, zì zhī ér hòu zhī rén yě. qí xiāng zhī yě, ruò bǐ mù zhī yú. qí cì yán yě, ruò shēng zhī yǔ xiǎng jiàn qí xíng yě, ruò guāng zhī yǔ yǐng yě qí chá yán yě, bù shī ruò cí shí zhī qǔ zhēn, shé zhī qǔ fán gǔ. qí yú rén yě wēi, qí jiàn qíng yě jí. rú yīn yǔ yáng, rú yáng yǔ yīn rú yuán yǔ fāng, rú fāng yǔ yuán. wèi jiàn xíng yuán yǐ dào zhī, jì jiàn xíng fāng yǐ shì zhī. jìn tuì zuǒ yòu, yǐ shì sī zhī. jǐ bù xiān dìng, mù rén bù zhèng, shì yòng bù qiǎo, shì wèi" wàng qíng shī dào" jǐ shěn xiān dìng yǐ mù rén, cè ér wú xíng róng, mò jiàn qí mén, shì wèi" tiān shén".
故知之始己,自知而后知人也。其相知也,若比目之鱼。其伺言也,若声之与响;见其形也,若光之与影也;其察言也,不失若磁石之取针,舌之取燔骨。其与人也微,其见情也疾。如阴与阳,如阳与阴;如圆与方,如方与圆。未见形圆以道之,既见形方以事之。进退左右,以是司之。己不先定,牧人不正,事用不巧,是谓“忘情失道”;己审先定以牧人,策而无形容,莫见其门,是谓“天神”。