fán jiān chén jiē yù shùn rén zhǔ zhī xīn yǐ qǔ qīn xìng zhī shì zhě yě. shì yǐ zhǔ yǒu suǒ shàn, chén cóng ér yù zhī zhǔ yǒu suǒ zēng, chén yīn ér huǐ zhī. fán rén zhī dà tǐ, qǔ shě tóng zhě zé xiāng shì yě, qǔ shě yì zhě zé xiāng fēi yě. jīn rén chén zhī suǒ yù zhě, rén zhǔ zhī suǒ shì yě, cǐ zhī wèi tóng qǔ rén chén zhī suǒ huǐ zhě, rén zhǔ zhī suǒ fēi yě, cǐ zhī wèi tóng shě. fū qǔ shě hé ér xiāng yǔ nì zhě, wèi cháng wén yě. cǐ rén chén zhī suǒ yǐ qǔ xìn xìng zhī dào yě. fū jiān chén dé chéng xìn xìng zhī shì yǐ huǐ yù jìn tuì qún chén zhě, rén zhǔ fēi yǒu shù shù yǐ yù zhī yě, fēi cān yàn yǐ shěn zhī yě, bì jiāng yǐ nǎng zhī hé jǐ xìn jīn zhī yán, cǐ xìng chén zhī suǒ yǐ dé qī zhǔ chéng sī zhě yě. gù zhǔ bì bì yú shàng, ér chén bì zhòng yú xià yǐ, cǐ zhī wèi shàn zhǔ zhī chén.
凡奸臣皆欲順人主之心以取親幸之勢者也。是以主有所善，臣從而譽之；主有所憎，臣因而毀之。凡人之大體，取捨同者則相是也，取捨異者則相非也。今人臣之所譽者，人主之所是也，此之謂同取；人臣之所毀者，人主之所非也，此之謂同舍。夫取捨合而相與逆者，未嘗聞也。此人臣之所以取信幸之道也。夫奸臣得乘信幸之勢以毀譽進退群臣者，人主非有術數以御之也，非參驗以審之也，必將以曩之合己信今之言，此幸臣之所以得欺主成私者也。故主必蔽於上，而臣必重於下矣，此之謂擅主之臣。

guó yǒu shàn zhǔ zhī chén, zé qún xià bù dé jǐn qí zhì lì yǐ chén qí zhōng, bǎi guān zhī lì bù dé fèng fǎ yǐ zhì qí gōng yǐ. hé yǐ míng zhī? fū ān lì zhě jiù zhī, wēi hài zhě qù zhī, cǐ rén zhī qíng yě. jīn wèi chén jǐn lì yǐ zhì gōng, jié zhì yǐ chén zhōng zhě, qí shēn kùn ér jiā pín, fù zǐ lí qí hài wèi jiān lì yǐ bì rén zhǔ, xíng cái huò yǐ shì guì zhòng zhī chén zhě, shēn zūn jiā fù, fù zǐ bèi qí zé: rén yān néng qù ān lì zhī dào ér jiù wēi hài zhī chù zāi? zhì guó ruò cǐ qí guò yě, ér shàng yù xià zhī wú jiān, lì zhī fèng fǎ, qí bù kě dé yì míng yǐ. gù zuǒ yòu zhī zhēn xìn zhī bù kě yǐ dé ān lì yě, bì yuē:" wǒ yǐ zhōng xìn shì shàng, jī gōng láo ér qiú ān, shì yóu máng ér yù zhī hēi bái zhī qíng, bì bù jǐ yǐ. ruò yǐ dào huà xíng zhèng lǐ, bù qū fù guì, shì shàng ér qiú ān, shì yóu lóng ér yù shěn qīng zhuó zhī shēng yě, yù bù jǐ yǐ. èr zhě bù kě yǐ dé ān, wǒ ān néng wú xiāng bǐ zhōu, bì zhǔ shàng, wèi jiān sī yǐ shì zhòng rén zāi?" cǐ bì bù gù rén zhǔ zhī yì yǐ. qí bǎi guān zhī lì yì zhī fāng zhèng zhī bù kě yǐ dé ān yě, bì yuē:" wǒ yǐ qīng lián shì shàng ér qiú ān, ruò wú guī jǔ ér yù wèi fāng yuán yě, bì bù jǐ yǐ ruò yǐ shǒu fǎ bù péng dǎng zhì guān ér qiú ān, shì yóu yǐ zú sāo dǐng yě, yù bù jǐ yě! èr zhě bù kě yǐ dé ān, néng wú fèi fǎ xíng sī yǐ shì zhòng rén zāi?" cǐ bì bù gù jūn shàng zhī fǎ yǐ. gù yǐ sī wèi zhòng rén zhě zhòng, ér yǐ fǎ shì jūn zhě shǎo yǐ. shì yǐ zhǔ gū yú shàng ér chén chéng dǎng yú xià, cǐ tián chéng zhī suǒ yǐ shā jiǎn gōng zhě yě.
國有擅主之臣，則群下不得盡其智力以陳其忠，百官之吏不得奉法以致其功矣。何以明之？夫安利者就之，危害者去之，此人之情也。今為臣盡力以致功，竭智以陳忠者，其身困而家貧，父子罹其害；為奸利以弊人主，行財貨以事貴重之臣者，身尊家富，父子被其澤：人焉能去安利之道而就危害之處哉？治國若此其過也，而上欲下之無奸，吏之奉法，其不可得亦明矣。故左右知貞信之不可以得安利也，必曰："我以忠信事上，積功勞而求安，是猶盲而欲知黑白之情，必不幾矣。若以道化行正理，不趨富貴，事上而求安，是猶聾而欲審清濁之聲也，愈不幾矣。二者不可以得安，我安能無相比周，蔽主上，為奸私以適重人哉？"此必不顧人主之義矣。其百官之吏亦知方正之不可以得安也，必曰："我以清廉事上而求安，若無規矩而欲為方圓也，必不幾矣；若以守法不朋黨治官而求安，是猶以足搔頂也，愈不幾也！二者不可以得安，能無廢法行私以適重人哉？"此必不顧君上之法矣。故以私為重人者眾，而以法事君者少矣。是以主孤於上而臣成黨於下，此田成之所以殺簡公者也。

fū yǒu shù zhě zhī wèi rén chén yě, dé xiào dù shù zhī yán, shàng míng zhǔ fǎ, xià kùn jiān chén, yǐ zūn zhǔ ān guó zhě yě. shì yǐ dù shù zhī yán dé xiào yú qián, zé shǎng fá bì yòng yú hòu yǐ. rén zhǔ chéng míng yú shèng rén zhī shù, ér bù gǒu yú shì yù zhī yán, xún míng shí ér dìng shì fēi, yīn cān yàn ér shěn yán cí. shì yǐ zuǒ yòu jìn xí zhī chén, zhī wěi zhà zhī bù kě yǐ dé ān yě, bì yuē:" wǒ bù qù jiān sī zhī xíng, jǐn lì jié zhì yǐ shì zhǔ, ér nǎi yǐ xiāng yǔ bǐ zhōu, wàng huǐ yù yǐ qiú ān, shì yóu fù qiān jūn zhī zhòng, xiàn yú bù cè zhī yuān ér qiú shēng yě, bì bù jǐ yǐ." bǎi guān zhī lì, yì zhī wèi jiān lì zhī bù kě yǐ dé ān yě, bì yuē:" wǒ bù yǐ qīng lián fāng zhèng fèng fǎ, nǎi yǐ tān wū zhī xīn wǎng fǎ yǐ qǔ sī lì, shì yóu shàng gāo líng zhī diān duò jùn yù gǔ zhī xià ér qiú shēng, bì bù jǐ yǐ." ān wēi zhī dào ruò cǐ qí míng yě, zuǒ yòu ān néng yǐ xū yán huò zhǔ, ér bǎi guān ān gǎn yǐ tān yú xià? shì yǐ chén dé chén qí zhōng ér bù bì, xià de shǒu qí zhí ér bù yuàn. cǐ guǎn zhòng zhī suǒ yǐ zhì qí, ér shāng jūn zhī suǒ yǐ qiáng qín yě.
夫有術者之為人臣也，得效度數之言，上明主法，下困奸臣，以尊主安國者也。是以度數之言得效於前，則賞罰必用於後矣。人主誠明於聖人之術，而不苟於世欲之言，循名實而定是非，因參驗而審言辭。是以左右近習之臣，知偽詐之不可以得安也，必曰："我不去奸私之行，盡力竭智以事主，而乃以相與比周，妄毀譽以求安，是猶負千鈞之重，陷於不測之淵而求生也，必不幾矣。"百官之吏，亦知為奸利之不可以得安也，必曰："我不以清廉方正奉法，乃以貪污之心枉法以取私利，是猶上高陵之顛墮峻裕谷之下而求生，必不幾矣。"安危之道若此其明也，左右安能以虛言惑主，而百官安敢以貪漁下？是以臣得陳其忠而不弊，下得守其職而不怨。此管仲之所以治齊，而商君之所以強秦也。

cóng shì guān zhī, zé shèng rén zhī zhì guó yě, gù yǒu shǐ rén bù dé bù ài wǒ zhī dào, ér bù shì rén zhī yǐ ài wèi wǒ yě. shì rén zhī yǐ ài wèi wǒ zhě wēi yǐ, shì wú bù kě bù wèi zhě ān yǐ. fū jūn chén fēi yǒu gǔ ròu zhī qīn, zhèng zhí zhī dào kě yǐ dé lì, zé chén jǐn lì yǐ shì zhǔ zhèng zhí zhī dào bù kě yǐ dé ān, zé chén xíng sī yǐ gàn shàng. míng zhǔ zhī zhī, gù shè lì hài zhī dào yǐ shì tiān xià ér yǐ yǐ. fū shì yǐ rén zhǔ suī bù kǒu jiào bǎi guān, bù mù suǒ jiān xié, ér guó yǐ zhì yǐ. rén zhǔ zhě, fēi mù ruò lí lóu nǎi wèi míng yě, fēi ěr ruò shī kuàng nǎi wèi cōng yě. bù rèn qí shù, ér dài mù yǐ wèi míng, suǒ jiàn dōu shǎo yǐ, fēi bù bì zhī shù yě. bù yīn qí shì, ér dài ěr yǐ wèi cōng, suǒ wén zhě guǎ yǐ, fēi bù qī zhī dào yě. míng zhǔ zhě, shǐ tiān xià bù dé bù wèi jǐ shì, tiān xià bù dé bù wèi jǐ tīng. gù shēn zài shēn gōng zhī zhōng ér míng zhào sì hǎi zhī nèi, ér tiān xià fú néng bì fú néng qī zhě, hé yě? àn luàn zhī dào fèi ér cōng míng zhī shì xìng yě. gù shàn rèn shì zhě guó ān, bù zhī yīn qí shì zhě guó wēi. gǔ qín zhī sú, jūn chén fèi fǎ ér fú sī, shì yǐ guó luàn bīng ruò ér zhǔ bēi. shāng jūn shuō qín xiào gōng yǐ biàn fǎ yì sú ér míng gōng dào, shǎng gào jiān kùn mò zuò ér lì běn shì. dāng cǐ zhī shí, qín mín xí gù sú zhī yǒu zuì kě yǐ dé miǎn, wú gōng kě yǐ dé zūn xiǎn yě, gù qīng fàn xīn fǎ. yú shì fàn zhī zhě qí zhū zhòng ér bì, gào zhī zhě qí shǎng hòu ér xìn, gù jiān mò bù dé ér bèi xíng zhě zhòng, mín jí yuàn ér zhòng guò rì wén. xiào gōng bù tīng, suì háng shāng jūn zhī fǎ. mín hòu zhī yǒu zuì zhī bì zhū, ér gào sī jiān zhě zhòng yě, gù mín mò fàn, qí xíng wú suǒ jiā. shì yǐ guó zhì ér bīng qiáng, dì guǎng ér zhǔ zūn. cǐ qí suǒ yǐ rán zhě, nì zuì zhī fá zhòng, ér gào jiān zhī shǎng hòu yě. cǐ yì shǐ tiān xià bì wèi jǐ shì tīng zhī dào yě. zhì zhì zhī fǎ shù yǐ míng yǐ, ér shì xué zhě fú zhī yě.
從是觀之，則聖人之治國也，固有使人不得不愛我之道，而不恃人之以愛為我也。恃人之以愛為我者危矣，恃吾不可不為者安矣。夫君臣非有骨肉之親，正直之道可以得利，則臣盡力以事主；正直之道不可以得安，則臣行私以幹上。明主知之，故設利害之道以示天下而已矣。夫是以人主雖不口教百官，不目索奸邪，而國已治矣。人主者，非目若離婁乃為明也，非耳若師曠乃為聰也。不任其數，而待目以為明，所見都少矣，非不弊之術也。不因其勢，而待耳以為聰，所聞者寡矣，非不欺之道也。明主者，使天下不得不為己視，天下不得不為己聽。故身在深宮之中而明照四海之內，而天下弗能蔽弗能欺者，何也？暗亂之道廢而聰明之勢興也。故善任勢者國安，不知因其勢者國危。古秦之俗，君臣廢法而服私，是以國亂兵弱而主卑。商君說秦孝公以變法易俗而明公道，賞告奸、困末作而利本事。當此之時，秦民習故俗之有罪可以得免，無功可以得尊顯也，故輕犯新法。於是犯之者其誅重而必，告之者其賞厚而信，故奸莫不得而被刑者眾，民疾怨而眾過日聞。孝公不聽，遂行商君之法。民後知有罪之必誅，而告私奸者眾也，故民莫犯，其刑無所加。是以國治而兵強，地廣而主尊。此其所以然者，匿罪之罰重，而告奸之賞厚也。此亦使天下必為己視聽之道也。至治之法術已明矣，而世學者弗知也。

qiě fú shì zhī yú xué, jiē bù zhī luàn zhī qíng, niè yán jiā duō sòng xiān gǔ zhī shū, yǐ luàn dāng shì zhī zhì zhì lǜ bù zú yǐ bì jǐng jǐng zhī xiàn, yòu wàng fēi yǒu shù zhī shì. tīng qí yán zhě wēi, yòng qí jì zhě luàn, cǐ yì yú zhī zhì dà ér huàn zhī zhì shèn zhě yě. jù yǔ yǒu shù zhī shì, yǒu tán shuō zhī míng, ér shí xiāng qù qiān wàn yě. cǐ fū míng tóng ér shí yǒu yì zhě yě. fū shì yú xué zhī rén bǐ yǒu shù zhī shì yě, yóu yǐ dié zhī bǐ dà líng yě, qí xiāng qù yuǎn yǐ. ér shèng rén zhě, shěn yú shì fēi zhī shí, chá yú zhì luàn zhī qíng yě. gù qí zhì guó yě, zhèng míng fǎ, chén yán xíng, jiāng yǐ jiù qún shēng zhī luàn, qù tiān xià zhī huò, shǐ qiáng bù líng ruò, zhòng bù bào guǎ, qí lǎo dé suì, yòu gū dé zhǎng, biān jìng bù qīn, qún chén xiāng guān, fù zǐ xiāng bǎo, ér wú sǐ wáng xì lǔ zhī huàn, cǐ yì gōng zhī zhì hòu zhě yě. yú rén bù zhī, gù yǐ wèi bào. yú zhě gù yù zhì ér è qí suǒ yǐ zhì, jiē è wēi ér xǐ qí suǒ yǐ wēi zhě. hé yǐ zhī zhī? fū yán xíng zhòng fá zhě, mín zhī suǒ è yě, ér guó zhī suǒ yǐ zhì yě āi lián bǎi xìng qīng xíng fá zhě, mín zhī suǒ xǐ, ér guó zhī suǒ yǐ wēi yě. shèng rén wèi fǎ guó zhě, bì nì yú shì, ér shùn yú dào dé. zhī zhī zhě tóng yú yì ér yì yú sú fú zhī zhè zhě, yì yú yì ér tóng yú sú. tiān xià zhī zhī zhě shǎo, zé yì fēi yǐ.
且夫世之愚學，皆不知亂之情，讘訁夾多誦先古之書，以亂當世之治；智慮不足以避阱井之陷，又妄非有術之士。聽其言者危，用其計者亂，此亦愚之至大而患之至甚者也。俱與有術之士，有談說之名，而實相去千萬也。此夫名同而實有異者也。夫世愚學之人比有術之士也，猶蟻垤之比大陵也，其相去遠矣。而聖人者，審於是非之實，察於治亂之情也。故其治國也，正明法，陳嚴刑，將以救群生之亂，去天下之禍，使強不陵弱，眾不暴寡，耆老得遂，幼孤得長，邊境不侵，群臣相關，父子相保，而無死亡系虜之患，此亦功之至厚者也。愚人不知，顧以為暴。愚者固欲治而惡其所以治，皆惡危而喜其所以危者。何以知之？夫嚴刑重罰者，民之所惡也，而國之所以治也；哀憐百姓輕刑罰者，民之所喜，而國之所以危也。聖人為法國者，必逆於世，而順於道德。知之者同於義而異於俗；弗知這者，異於義而同於俗。天下知之者少，則義非矣。

chù fēi dào zhī wèi, bèi zhòng kǒu zhī zèn, nì yú dāng shì zhī yán, ér yù dāng yán tiān zǐ ér qiú ān, jǐ bù yì nán zāi! cǐ fū zhì shì suǒ yǐ zhì sǐ ér bù xiǎn yú shì zhě yě. chǔ zhuāng wáng zhī dì chūn shēn jūn, yǒu ài qiè yuē yú, chūn shēn jūn zhī zhèng qī zǐ yuē jiǎ. yú yù jūn zhī qì qí qī yě, yīn zì shāng qí shēn yǐ shì jūn ér qì, yuē:" dé wèi jūn zhī qiè, shén xìng. suī rán, shì fū rén fēi suǒ yǐ shì jūn yě, shì jūn fēi suǒ yǐ shì fū rén yě. shēn gù bù xiào, lì bù zú yǐ shì èr zhǔ, qí shì bù jù shì, yǔ qí sǐ fū rén suǒ zhě, bù ruò cì sǐ jūn qián. qiè yǐ cì sǐ, ruò fù xìng yú zuǒ yòu, yuàn jūn bì chá zhī, wú wèi rén xiào." jūn yīn xìn qiè yú zhī zhà, wèi qì zhèng qī. yú yòu yù shā jiǎ ér yǐ qí zi wèi hòu, yīn zì liè qí dāi yī zhī lǐ, yǐ shì jūn ér qì, yuē:" yú zhī de xìng jūn zhī rì jiǔ yǐ, jiǎ fēi fú zhī yě, jīn nǎi yù qiáng xì yú. yú yǔ zhēng zhī, zhì liè yú zhī yī, ér cǐ zi zhī bù xiào, mò dà yú cǐ yǐ!" jūn nù, ér shā jiǎ yě. gù qī yǐ qiè yú zhī zhà qì, ér zi yǐ zhī sǐ. cóng shì guān zhī, fù zǐ ài zi yě, yóu kě yǐ huǐ ér hài yě jūn chén zhī xiāng yǔ yě, fēi yǒu fù zǐ zhī qīn yě, ér qún chén zhī huǐ yán, fēi tè yī qiè zhī kǒu yě, hé guài fū xián shèng zhī lù sǐ zāi! cǐ shāng jūn zhī suǒ yǐ chē liè yú qín, ér wú qǐ zhī suǒ yǐ zhī jiě yú chǔ zhě yě. fán rén chén zhě, yǒu zuì gù bù yù zhū, wú gōng zhě jiē yù zūn xiǎn. ér shèng rén zhī zhì guó yě, shǎng bù jiā yú wú gōng, ér zhū bì xíng yú yǒu zuì zhě yě. rán zé yǒu shù shù zhě zhī wèi rén yě, gù zuǒ yòu jiān chén zhī suǒ hài, fēi míng zhǔ fú néng tīng yě.
處非道之位，被眾口之譖，溺於當世之言，而欲當嚴天子而求安，幾不亦難哉！此夫智士所以至死而不顯於世者也。楚莊王之弟春申君，有愛妾曰余，春申君之正妻子曰甲。余欲君之棄其妻也，因自傷其身以視君而泣，曰："得為君之妾，甚幸。雖然，適夫人非所以事君也，適君非所以事夫人也。身故不肖，力不足以適二主，其勢不俱適，與其死夫人所者，不若賜死君前。妾以賜死，若復幸於左右，願君必察之，無為人笑。"君因信妾余之詐，為棄正妻。余又欲殺甲而以其子為後，因自裂其呆衣之里，以示君而泣，曰："余之得幸君之日久矣，甲非弗知也，今乃欲強戲余。余與爭之，至裂余之衣，而此子之不孝，莫大於此矣！"君怒，而殺甲也。故妻以妾余之詐棄，而子以之死。從是觀之，父子愛子也，猶可以毀而害也；君臣之相與也，非有父子之親也，而群臣之毀言，非特一妾之口也，何怪夫賢聖之戮死哉！此商君之所以車裂於秦，而吳起之所以枝解於楚者也。凡人臣者，有罪固不欲誅，無功者皆欲尊顯。而聖人之治國也，賞不加於無功，而誅必行於有罪者也。然則有術數者之為人也，固左右奸臣之所害，非明主弗能聽也。

shì zhī xué zhě shuō rén zhǔ, bù yuē:" chéng wēi yán zhī shì yǐ kùn jiān xié zhī chén", ér jiē yuē:" rén yì huì ài ér yǐ yǐ!" shì zhǔ měi rén yì zhī míng ér bù chá qí shí, shì yǐ dà zhě guó wáng shēn sǐ, xiǎo zhě dì xuē zhǔ bēi. hé yǐ míng zhī? fū shī yǔ pín kùn zhě, cǐ shì zhī suǒ wèi rén yì āi lián bǎi xìng, bù rěn zhū fá zhě, cǐ shì zhī suǒ wèi huì ài yě. fū yǒu shī yǔ pín kùn, zé wú gōng zhě dé shǎng bù rěn zhū fá, zé bào luàn zhě bù zhǐ. guó yǒu wú gōng dé shǎng zhě, zé mín bù wài wù dāng dí zhǎn shǒu, nèi bù jí lì tián jí zuò, jiē yù xíng huò cái, shì fù guì, wèi sī shàn, lì míng yù, yǐ qǔ zūn guān hòu fèng. gù jiān sī zhī chén yù zhòng, ér bào luàn zhī tú yù shèng, bù wáng hé shí! fū yán xíng zhě, mín zhī suǒ wèi yě zhòng fá zhě, mín zhī suǒ è yě. gù shèng rén chén qí suǒ wèi yǐ jìn qí xié, shè qí suǒ è yǐ fáng qí jiān, shì yǐ guó ān ér bào luàn bù qǐ. wú yǐ shì míng rén yì ài huì zhī bù zú yòng, ér yán xíng zhòng fá zhī kě yǐ zhì guó yě. wú chuí cè zhī wēi, xián jué zhī bèi, suī zào fù bù néng yǐ fú mǎ wú guī jǔ zhī fǎ, shéng mò zhī duān, suī wáng ěr bù néng yǐ chéng fāng yuán wú wēi yán zhī shì, shǎng fá zhī fǎ, suī shùn bù néng yǐ wèi zhì. jīn shì zhǔ jiē qīng shì zhòng fá yán zhū, xíng ài huì, ér yù bà wáng zhī gōng, yì bù kě jǐ yě. gù shàn wèi zhǔ zhě, míng shǎng shè lì yǐ quàn zhī, shǐ mín yǐ gōng shǎng ér bù yǐ rén yì cì yán xíng zhòng fá yǐ jìn zhī, shǐ mín yǐ zuì zhū ér bù yǐ ài huì miǎn. shì yǐ wú gōng zhě bù wàng, ér yǒu zuì zhě bù xìng yǐ. tuō yú xī chē liáng mǎ zhī shàng, zé kě yǐ lù fàn bǎn zǔ zhī huàn chéng zhōu zhī ān, chí jí zhī lì, zé kě yǐ shuǐ jué jiāng hé zhī nán cāo fǎ shù zhī shù, xíng zhòng fá yán zhū, zé kě yǐ zhì bà wáng zhī gōng. zhì guó zhī yǒu fǎ shù shǎng fá, yóu ruò lù xíng zhī yǒu xī chē liáng mǎ yě, shuǐ xíng zhī yǒu qīng zhōu biàn jí yě, chéng zhī zhě suì dé qí chéng. yī yǐn dé zhī, tāng yǐ wáng guǎn zhòng dé zhī, qí yǐ bà shāng jūn dé zhī, qín yǐ qiáng. cǐ sān rén zhě, jiē míng yú bà wáng zhī shù, chá yú zhì qiáng zhī shù, ér bù yǐ qiān yú shì sú zhī yán shì dāng shì míng zhǔ zhī yì, zé yǒu zhí rèn bù yī zhī shì, lì wèi qīng xiàng zhī chù chù wèi zhì guó, zé yǒu zūn zhǔ guǎng dì zhī shí: cǐ zhī wèi zú guì zhī chén. tāng dé yī yǐn, yǐ bǎi lǐ zhī dì lì wèi tiān zǐ huán gōng dé guǎn zhòng, lì wèi wǔ bà zhǔ, jiǔ hé zhū hòu, yī kuāng tiān xià xiào gōng dé shāng jūn, dì yǐ guǎng, bīng yǐ qiáng. gù yǒu zhōng chén zhě, wài wú dí guó zhī huàn, nèi wú luàn chén zhī yōu, zhǎng ān yú tiān xià, ér míng chuí hòu shì, suǒ wèi zhōng chén yě. ruò fú yù ràng wèi zhì bó chén yě, shàng bù néng shuō rén zhǔ shǐ zhī míng fǎ shù dù shù zhī lǐ yǐ bì huò nán zhī huàn, xià bù néng lǐng yù qí zhòng yǐ ān qí guó jí xiāng zi zhī shā zhì bó yě, yù ràng nǎi zì qián yì, bài qí xíng róng, yǐ wèi zhì bó bào xiāng zi zhī chóu. shì suī yǒu cán xíng shā shēn yǐ wèi rén zhǔ zhī míng, ér shí wú yì yú zhì bó ruò qiū háo zhī mò. cǐ wú zhī suǒ xià yě, ér shì zhǔ yǐ wèi zhōng ér gāo zhī. gǔ yǒu bó yí shū qí zhě, wǔ wáng ràng yǐ tiān xià ér fú shòu, èr rén è sǐ shǒu yáng zhī líng. ruò cǐ chén, bù wèi zhòng zhū, bù lì zhòng shǎng, bù kě yǐ fá jìn yě, bù kě yǐ shǎng shǐ yě, cǐ zhī wèi wú yì zhī chén yě. wú suǒ shǎo ér qù yě, ér shì zhǔ zhī suǒ duō ér qiú yě.
世之學者說人主，不曰："乘威嚴之勢以困奸邪之臣"，而皆曰："仁義惠愛而已矣！"世主美仁義之名而不察其實，是以大者國亡身死，小者地削主卑。何以明之？夫施與貧困者，此世之所謂仁義；哀憐百姓，不忍誅罰者，此世之所謂惠愛也。夫有施與貧困，則無功者得賞；不忍誅罰，則暴亂者不止。國有無功得賞者，則民不外務當敵斬首，內不急力田疾作，皆欲行貨財，事富貴，為私善，立名譽，以取尊官厚俸。故奸私之臣愈眾，而暴亂之徒愈勝，不亡何時！夫嚴刑者，民之所畏也；重罰者，民之所惡也。故聖人陳其所畏以禁其邪，設其所惡以防其奸，是以國安而暴亂不起。吾以是明仁義愛惠之不足用，而嚴刑重罰之可以治國也。無棰策之威，銜橛之備，雖造父不能以服馬；無規矩之法，繩墨之端，雖王爾不能以成方圓；無威嚴之勢，賞罰之法，雖舜不能以為治。今世主皆輕釋重罰嚴誅，行愛惠，而欲霸王之功，亦不可幾也。故善為主者，明賞設利以勸之，使民以功賞而不以仁義賜；嚴刑重罰以禁之，使民以罪誅而不以愛惠免。是以無功者不望，而有罪者不幸矣。託於犀車良馬之上，則可以陸犯阪阻之患；乘舟之安，持楫之利，則可以水絕江河之難；操法術之數，行重罰嚴誅，則可以致霸王之功。治國之有法術賞罰，猶若陸行之有犀車良馬也，水行之有輕舟便楫也，乘之者遂得其成。伊尹得之，湯以王；管仲得之，齊以霸；商君得之，秦以強。此三人者，皆明於霸王之術，察於治強之數，而不以牽於世俗之言；適當世明主之意，則有直任布衣之士，立為卿相之處；處位治國，則有尊主廣地之實：此之謂足貴之臣。湯得伊尹，以百里之地立為天子；桓公得管仲，立為五霸主，九合諸候，一匡天下；孝公得商君，地以廣，兵以強。故有忠臣者，外無敵國之患，內無亂臣之憂，長安於天下，而名垂後世，所謂忠臣也。若夫豫讓為智伯臣也，上不能說人主使之明法術度數之理以避禍難之患，下不能領御其眾以安其國；及襄子之殺智伯也，豫讓乃自黔劓，敗其形容，以為智伯報襄子之仇。是雖有殘刑殺身以為人主之名，而實無益於智伯若秋毫之末。此吾之所下也，而世主以為忠而高之。古有伯夷叔齊者，武王讓以天下而弗受，二人餓死首陽之陵。若此臣，不畏重誅，不利重賞，不可以罰禁也，不可以賞使也，此之謂無益之臣也。吾所少而去也，而世主之所多而求也。

yàn yuē:" lì lián wáng." cǐ bù gōng zhī yán yě. suī rán, gǔ wú xū yàn, bù kě bù chá yě. cǐ wèi jié shā sǐ wáng zhī zhǔ yán yě. rén zhǔ wú fǎ shù yǐ yù qí chén, suī zhǎng nián ér měi cái, dà chén yóu jiāng dé shì, shàn shì zhǔ duàn, ér gè wèi qí sī jí. ér kǒng fù xiōng háo jié zhī shì, jiè rén zhǔ zhī lì, yǐ jìn zhū yú jǐ yě, gù shā xián zhǎng ér lì yòu ruò, fèi zhèng de ér lì bù yì. gù chūn qiū jì zhī yuē:" chǔ wáng zǐ wéi jiāng pìn yú zhèng, wèi chū jìng, wén wáng bìng ér fǎn. yīn rù wèn bìng, yǐ qí guān yīng jiǎo wáng ér shā zhī, suì zì lì yě. qí cuī zhù, qí qī měi, ér zhuāng gōng tōng zhī, shù rú cuī shì zhī shì. jí gōng wǎng, cuī zi zhī tú jiǎ jǔ lǜ cuī zi zhī tú ér gōng gōng. gōng rù shì, qǐng yǔ zhī fēn guó, cuī zi bù xǔ gōng qǐng zì rèn yú miào, cuī zi yòu bù tīng gōng nǎi zǒu, yú yú běi qiáng. jiǎ jǔ shè gōng, zhōng qí gǔ, gōng zhuì, cuī zi zhī tú yǐ gē zhuó gōng ér sǐ zhī, ér lì qí dì jǐng gōng." jìn zhī suǒ jiàn: lǐ duì zhī yòng zhào yě, è zhǔ fù bǎi rì ér sǐ, zhuō chǐ zhī yòng qí yě, zhuó mǐn wáng zhī jīn, xuán zhī miào liáng, sù xī ér sǐ. gù lì suī yōng zhǒng bǐ yáng, shàng bǐ yú chūn qiū, wèi zhì yú jiǎo jǐng shè gǔ yě xià bǐ yú jìn shì, wèi zhì è sǐ zhuó jīn yě. gù jié shā sǐ wáng zhī jūn, cǐ qí xīn zhī yōu jù, xíng zhī kǔ tòng yě, bì shén yú lì yǐ. yóu cǐ guān zhī, suī" lì lián wáng" kě yě.
諺曰："厲憐王。"此不恭之言也。雖然，古無虛諺，不可不察也。此謂劫殺死亡之主言也。人主無法術以御其臣，雖長年而美材，大臣猶將得勢，擅事主斷，而各為其私急。而恐父兄毫傑之士，借人主之力，以禁誅於己也，故殺賢長而立幼弱，廢正的而立不義。故《春秋》記之曰："楚王子圍將聘於鄭，未出境，聞王病而反。因入問病，以其冠纓絞王而殺之，遂自立也。齊崔杼，其妻美，而莊公通之，數如崔氏之室。及公往，崔子之徒賈舉率崔子之徒而攻公。公入室，請與之分國，崔子不許；公請自刃於廟，崔子又不聽；公乃走，逾於北牆。賈舉射公，中其股，公墜，崔子之徒以戈斫公而死之，而立其弟景公。"近之所見：李兌之用趙也，餓主父百日而死，卓齒之用齊也，擢湣王之筋，懸之廟梁，宿昔而死。故厲雖癕腫疕瘍，上比於《春秋》，未至於絞頸射股也；下比於近世，未至餓死擢筋也。故劫殺死亡之君，此其心之憂懼，形之苦痛也，必甚於厲矣。由此觀之，雖"厲憐王"可也。