yī
一

jǐng gōng guò yàn zǐ, yuē: zi gōng xiǎo, jìn shì, qǐng xǐ zi jiā yù zhāng zhī pǔ. yàn zǐ zài bài ér cí yuē: qiě yīng jiā pín, dài shì shí, ér zhāo mù qū zhī, bù kě yǐ yuǎn. jǐng gōng xiào yuē: zi jiā xí shì, shí guì jiàn hū? shì shí jǐng gōng fán yú xíng. yàn zǐ duì yuē: yǒng guì ér jù jiàn. jǐng gōng yuē: hé gù? duì yuē: xíng duō yě. jǐng gōng zào rán biàn sè yuē: guǎ rén qí bào hū! yú shì sǔn xíng wǔ.
景公過晏子，曰：「子宮小，近市，請徙子家豫章之圃。」晏子再拜而辭曰：「且嬰家貧，待市食，而朝暮趨之，不可以遠。」景公笑曰：「子家習市，識貴賤乎？」是時景公繁於刑。晏子對曰：「踴貴而屨賤。」景公曰：「何故？」對曰：「刑多也。」景公造然變色曰：「寡人其暴乎！」於是損刑五。

huò yuē: yàn zǐ zhī guì yǒng, fēi qí chéng yě, yù biàn cí yǐ zhǐ duō xíng yě. cǐ bù chá zhì zhī huàn yě. fū xíng dāng wú duō, bù dāng wú shǎo. wú yǐ bù dāng wén, ér yǐ tài duō shuō, wú shù zhī huàn. bài jūn zhī zhū yǐ qiān bǎi shù, yóu qiě bù zhǐ jí zhì luàn zhī xíng rú kǒng bù shèng, ér jiān shàng bù jǐn. jīn yàn zǐ bù chá qí dāng fǒu, ér yǐ tài duō wèi shuō, bù yì wàng hū? fū xī cǎo máo zhě hào hé suì, huì dào zéi zhě shāng liáng mín. jīn huǎn xíng fá, xíng kuān huì, shì lì jiān xié ér hài shàn rén yě, cǐ fēi suǒ yǐ wèi zhì yě.
或曰：晏子之貴踴，非其誠也，欲便辭以止多刑也。此不察治之患也。夫刑當無多，不當無少。無以不當聞，而以太多說，無術之患。敗軍之誅以千百數，猶且不止；即治亂之刑如恐不勝，而奸尚不盡。今晏子不察其當否，而以太多為說，不亦妄乎？夫惜草茅者耗禾穗，惠盜賊者傷良民。今緩刑罰，行寬惠，是利奸邪而害善人也，此非所以為治也。

èr
二

qí huán gōng yǐn jiǔ zuì, yí qí guān, chǐ zhī, sān rì bù cháo. guǎn zhòng yuē: cǐ fēi yǒu guó zhī chǐ yě, gōng hú qí bù xuě zhī yǐ zhèng? gōng yuē: hú qí shàn! yīn fā cāng qūn cì pín qióng, lùn líng yǔ chū báo zuì. wài sān rì ér mín gē zhī yuē: gōng hú bù fù yí guān hū!
齊桓公飲酒醉，遺其冠，恥之，三日不朝。管仲曰：「此非有國之恥也，公胡其不雪之以政？」公曰：「胡其善！」因發倉囷賜貧窮，論囹圄出薄罪。外三日而民歌之曰：「公胡不復遺冠乎！」

huò yuē: guǎn zhòng xuě huán gōng zhī chǐ yú xiǎo rén, ér shēng huán gōng zhī chǐ yú jūn zǐ yǐ. shǐ huán gōng fā cāng qūn ér cì pín qióng, sòng líng yǔ ér chū báo zuì, fēi yì yě, bù kě yǐ xuě chǐ shǐ zhī ér yì yě, huán gōng sù yì, xū yí guān ér hòu xíng zhī, zé shì huán gōng xíng yì fēi wèi yí guān yě? shì suī xuě yí guān zhī chǐ yú xiǎo rén, ér yì yí yì zhī chǐ yú jūn zǐ yǐ. qiě fú fā qūn cāng ér cì pín qióng zhě, shì shǎng wú gōng yě lùn líng yǔ ér chū báo zuì zhě, shì bù zhū guò yě. fū shǎng wú gōng, zé mín tōu xìng ér wàng yú shàng bù zhū guò, zé mín bù chéng ér yì wèi fēi. cǐ luàn zhī běn yě, ān kě yǐ xuě chǐ zāi?
或曰：管仲雪桓公之恥於小人，而生桓公之恥於君子矣。使桓公發倉囷而賜貧窮，訟囹圄而出薄罪，非義也，不可以雪恥；使之而義也，桓公宿義，須遺冠而後行之，則是桓公行義非為遺冠也？是雖雪遺冠之恥於小人，而亦遺義之恥於君子矣。且夫發囷倉而賜貧窮者，是賞無功也；論囹圄而出薄罪者，是不誅過也。夫賞無功，則民偷幸而望於上；不誅過，則民不懲而易為非。此亂之本也，安可以雪恥哉？

sān
三

xī zhě wén wáng qīn mèng kè jǔ jǔ fēng, sān jǔ shì ér zhòu è zhī. wén wáng nǎi jù, qǐng rù luò xī lì dì chì rǎng zhī guó fāng qiān lǐ, yǐ qǐng jiě páo luò zhī xíng. tiān xià jiē shuō. zhòng ní wén zhī, yuē: rén zāi, wén wáng! qīng qiān lǐ zhī guó ér qǐng jiě páo luò zhī xíng. zhì zāi, wén wáng! chū qiān lǐ zhī dì ér dé tiān xià zhī xīn.
昔者文王侵孟、克莒、舉酆，三舉事而紂惡之。文王乃懼，請入洛西立地、赤壤之國方千里，以請解炮烙之刑。天下皆說。仲尼聞之，曰：「仁哉，文王！輕千里之國而請解炮烙之刑。智哉，文王！出千里之地而得天下之心。」

huò yuē: zhòng ní yǐ wén wáng wèi zhì yě, bù yì guò hū? fū zhì zhě, zhī huò nán zhī dì ér pì zhī zhě yě, shì yǐ shēn bù jí yú huàn yě. shǐ wén wáng suǒ yǐ jiàn è yú zhòu zhě, yǐ qí bù dé rén xīn yé, zé suī suǒ rén xīn yǐ jiě è kě yě. zhòu yǐ qí dà dé rén xīn ér è zhī, jǐ yòu qīng dì yǐ shōu rén xīn, shì zhòng jiàn yí yě, gù qí suǒ yǐ zhì gù qiú yú yǒu lǐ yě. zhèng zhǎng zhě yǒu yán: tǐ dào, wú wèi wú jiàn yě. cǐ zuì yí yú wén wáng yǐ, bù shǐ rén yí zhī yě. zhòng ní yǐ wén wáng wèi zhì, wèi jí cǐ lùn yě.
或曰：仲尼以文王為智也，不亦過乎？夫智者，知禍難之地而辟之者也，是以身不及於患也。使文王所以見惡於紂者，以其不得人心耶，則雖索人心以解惡可也。紂以其大得人心而惡之，己又輕地以收人心，是重見疑也，固其所以桎梏、囚於羑里也。鄭長者有言：「體道，無為無見也。」此最宜於文王矣，不使人疑之也。仲尼以文王為智，未及此論也。

sì
四

jìn píng gōng wèn shū xiàng yuē: zhě qí huán gōng jiǔ hé zhū hóu, yī kuāng tiān xià, bù shí qí chén zhī lì yě? qí jūn zhī lì yě? shū xiàng duì yuē: guǎn zhòng shàn zhì gē, bīn xū wú shàn xuē fèng, xí péng shàn chún yuán, yī chéng, jūn jǔ ér fú zhī. yì chén zhī lì yě, jūn hé lì zhī yǒu? shī kuàng fú qín ér xiào zhī. gōng yuē: tài shī xī xiào yě? shī kuàng duì yuē: chén xiào shū xiàng zhī duì jūn yě. fán wèi rén chén zhě, yóu pào zǎi hé wǔ wèi ér jìn zhī jūn. jūn fú shí, shú gǎn qiáng zhī yě? chén qǐng pì zhī: jūn zhě, rǎng dì yě chén zhě, cǎo mù yě. bì rǎng dì měi, rán hòu cǎo mù shuò dà. yì jūn zhī lì, chén hé lì zhī yǒu?
晉平公問叔向曰：「者齊桓公九合諸侯，一匡天下，不識其臣之力也？其君之力也？」叔向對曰：「管仲善制割，賓胥無善削縫，隰朋善純緣，衣成，君舉而服之。亦臣之力也，君何力之有？」師曠伏琴而笑之。公曰：「太師奚笑也？」師曠對曰：「臣笑叔向之對君也。凡為人臣者，猶炮宰和五味而進之君。君弗食，孰敢強之也？臣請譬之：君者，壤地也；臣者，草木也。必壤地美，然後草木碩大。亦君之力，臣何力之有？」

huò yuē: shū xiàng shī kuàng zhī duì, jiē piān cí yě. fū yī kuāng tiān xià, jiǔ hé zhū hóu, měi zhī dà zhě yě, fēi zhuān jūn zhī lì yě, yòu fēi zhuān chén zhī lì yě. xī zhě gōng zhī qí zài yú, xī fù jī zài cáo, èr chén zhī zhì, yán zhōng shì, fā zhōng gōng, yú cáo jù wáng zhě, hé yě? cǐ yǒu qí chén ér wú qí jūn zhě yě. qiě jiǎn shū chù gàn ér gàn wáng, chù qín ér qín bà, fēi jiǎn shū yú yú gàn ér zhì yú qín yě, cǐ yǒu chén yǔ wú chén yě. xiàng yuē chén zhī lì yě, bù rán yǐ. xī zhě huán gōng gōng zhōng èr shì, fù lǘ èr bǎi, bèi fā ér yù fù rén. dé guǎn zhòng, wèi wǔ bó zhǎng, shī guǎn zhòng dé shù diāo ér shēn sǐ, chóng liú chū shī bù zàng. yǐ wèi fēi chén zhī lì yě, qiě bù yǐ guǎn zhòng wèi bà yǐ wèi jūn zhī lì yě, qiě bù yǐ shù diāo wèi luàn. xī zhě jìn wén gōng mù yú qí nǚ ér wáng guī, jiù fàn jí jiàn, gù shǐ fǎn jìn guó. gù huán gōng yǐ guǎn zhòng hé, wén gōng yǐ jiù fàn bà, ér shī kuàng yuē jūn zhī lì yě, yòu bù rán yǐ. fán wǔ bà suǒ yǐ néng chéng gōng míng yú tiān xià zhě, bì jūn chén jù yǒu lì yān. gù yuē: shū xiàng shī kuàng zhī duì, jiē piān cí yě.
或曰：叔向、師曠之對，皆偏辭也。夫一匡天下，九合諸侯，美之大者也，非專君之力也，又非專臣之力也。昔者宮之奇在虞，僖負羈在曹，二臣之智，言中事，發中功，虞、曹俱亡者，何也？此有其臣而無其君者也。且蹇叔處干而干亡，處秦而秦霸，非蹇叔愚於干而智於秦也，此有臣與無臣也。向曰「臣之力也，」不然矣。昔者桓公宮中二市，婦閭二百，被發而御婦人。得管仲，為五伯長，失管仲、得豎刁而身死，蟲流出屍不葬。以為非臣之力也，且不以管仲為霸；以為君之力也，且不以豎刁為亂。昔者晉文公慕於齊女而亡歸，咎犯極諫，故使反晉國。故桓公以管仲合，文公以舅犯霸，而師曠曰「君之力也，」又不然矣。凡五霸所以能成功名於天下者，必君臣俱有力焉。故曰：叔向、師曠之對，皆偏辭也。

wǔ
五

qí huán gōng zhī shí, jìn kè zhì, yǒu sī qǐng lǐ. huán gōng yuē: gào zhòng fù zhě sān. ér yōu xiào yuē: yì zāi, wèi jūn! yī yuē zhòng fù, èr yuē zhòng fù. huán gōng yuē: wú wén jūn rén zhě láo yú suǒ rén, yì yú shǐ cóng. wú dé zhòng fù yǐ nán yǐ, dé zhòng fù zhī hòu, hé wèi bù yì hū zāi?
齊桓公之時，晉客至，有司請禮。桓公曰：「告仲父」者三。而優笑曰：「易哉，為君！一曰仲父，二曰仲父。」桓公曰：「吾聞君人者勞於索人，佚於使從。吾得仲父已難矣，得仲父之後，何為不易乎哉？」

huò yuē: huán gōng zhī suǒ yīng yōu, fēi jūn rén zhě zhī yán yě. huán gōng yǐ jūn rén wèi láo yú suǒ rén, hé suǒ rén wèi láo zāi? yī yǐn zì yǐ wèi zǎi gàn tāng, bǎi lǐ xī zì yǐ wèi lǔ gàn mù gōng. lǔ, suǒ rǔ yě zǎi, suǒ xiū yě. méng xiū rǔ ér jiē jūn shàng, xián zhě zhī yōu shì jí yě. rán zé jūn rén zhě wú nì xián ér yǐ yǐ, suǒ xián bù wèi rén zhǔ nán. qiě guān zhí, suǒ yǐ rèn xián yě jué lù, suǒ yǐ shǎng gōng yě. shè guān zhí, chén jué lù, ér shì zì zhì, jūn rén zhě xī qí láo zāi? shǐ rén yòu fēi suǒ yì yě. rén zhǔ suī shǐ rén, bì dù liàng zhǔn zhī, yǐ xíng míng cān zhī yǐ shì yù yú fǎ zé xíng, bù yù yú fǎ zé zhǐ gōng dāng qí yán zé shǎng, bù dāng zé zhū. yǐ xíng míng shōu chén, yǐ dù liàng zhǔn xià, cǐ bù kě shì yě, jūn rén zhě yān yì zāi?
或曰：桓公之所應優，非君人者之言也。桓公以君人為勞於索人，何索人為勞哉？伊尹自以為宰干湯，百里奚自以為虜干穆公。虜，所辱也；宰，所羞也。蒙羞辱而接君上，賢者之憂世急也。然則君人者無逆賢而已矣，索賢不為人主難。且官職，所以任賢也；爵祿，所以賞功也。設官職，陳爵祿，而士自至，君人者奚其勞哉？使人又非所佚也。人主雖使人，必度量准之，以刑名參之；以事遇於法則行，不遇於法則止；功當其言則賞，不當則誅。以刑名收臣，以度量准下，此不可釋也，君人者焉佚哉？

suǒ rén bù láo, shǐ rén bù yì, ér huán gōng yuē: láo yú suǒ rén, yì yú shǐ rén zhě, bù rán. qiě huán gōng dé guǎn zhòng yòu bù nán. guǎn zhòng bù sǐ qí jūn ér guī huán gōng, bào shū qīng guān ràng néng ér rèn zhī, huán gōng dé guǎn zhòng yòu bù nán, míng yǐ. yǐ dé guǎn zhòng zhī hòu, xī jù yì zāi? guǎn zhòng fēi zhōu gōng dàn. zhōu gōng dàn jiǎ wèi tiān zǐ qī nián, chéng wáng zhuàng, shòu zhī yǐ zhèng, fēi wèi tiān xià jì yě, wèi qí zhí yě. fū bù duó zi ér xíng tiān xià zhě, bì bù bèi sǐ jūn ér shì qí chóu bèi sǐ jūn ér shì qí chóu zhě, bì bù nán duó zi ér xíng tiān xià bù nán duó zi ér xíng tiān xià zhě, bì bù nán duó qí jūn guó yǐ. guǎn zhòng, gōng zǐ jiū zhī chén yě, móu shā huán gōng ér bù néng, qí jūn sǐ ér chén huán gōng, guǎn zhòng zhī qǔ shě fēi zhōu gōng dàn, wèi kě zhī yě. ruò shǐ guǎn zhòng dà xián yě, qiě wèi tāng wǔ, jié zhòu zhī chén yě jié zhòu zuò luàn, tāng wǔ duó zhī. jīn huán gōng yǐ yì jū qí shàng, shì yǐ jié zhòu zhī xíng jū tāng wǔ zhī shàng, huán gōng wēi yǐ. ruò shǐ guǎn zhòng bù xiào rén yě, qiě wèi tián cháng. tián cháng, jiǎn gōng zhī chén yě, ér shì qí jūn. jīn huán gōng yǐ yì jū qí shàng, shì yǐ jiǎn gōng zhī yì jū tián cháng zhī shàng yě, huán gōng yòu wēi yǐ. guǎn zhòng fēi zhōu gōng dàn yǐ míng yǐ, rán wèi tāng wǔ yǔ tián cháng, wèi kě zhī yě. wèi tāng wǔ, yǒu jié zhòu zhī wēi wèi tián cháng, yǒu jiǎn gōng zhī luàn yě. yǐ dé zhòng fù zhī hòu, huán gōng xī jù yì zāi? ruò shǐ huán gōng zhī rèn guǎn zhòng, bì zhī bù qī jǐ yě, shì zhī bù qī zhǔ zhī chén yě. rán suī zhī bù qī zhǔ zhī chén, jīn huán gōng yǐ rèn guǎn zhòng zhī zhuān jiè shù diāo yì yá, chóng liú chū shī ér bù zàng, huán gōng bù zhī chén qī zhǔ yǔ bù qī zhǔ yǐ míng yǐ, ér rèn chén rú bǐ qí zhuān yě, gù yuē: huán gōng àn zhǔ.
索人不勞，使人不佚，而桓公曰：「勞於索人，佚於使人」者，不然。且桓公得管仲又不難。管仲不死其君而歸桓公，鮑叔輕官讓能而任之，桓公得管仲又不難，明矣。已得管仲之後，奚遽易哉？管仲非周公旦。周公旦假為天子七年，成王壯，授之以政，非為天下計也，為其職也。夫不奪子而行天下者，必不背死君而事其仇；背死君而事其仇者，必不難奪子而行天下；不難奪子而行天下者，必不難奪其君國矣。管仲，公子糾之臣也，謀殺桓公而不能，其君死而臣桓公，管仲之取捨非周公旦，未可知也。若使管仲大賢也，且為湯武，桀、紂之臣也；桀、紂作亂，湯、武奪之。今桓公以易居其上，是以桀、紂之行居湯、武之上，桓公危矣。若使管仲不肖人也，且為田常。田常，簡公之臣也，而弒其君。今桓公以易居其上，是以簡公之易居田常之上也，桓公又危矣。管仲非周公旦以明矣，然為湯、武與田常，未可知也。為湯、武，有桀、紂之危；為田常，有簡公之亂也。已得仲父之後，桓公奚遽易哉？若使桓公之任管仲，必知不欺己也，是知不欺主之臣也。然雖知不欺主之臣，今桓公以任管仲之專借豎刁、易牙，蟲流出屍而不葬，桓公不知臣欺主與不欺主已明矣，而任臣如彼其專也，故曰：桓公暗主。

liù
六

lǐ duì zhì zhōng shān, kǔ xíng lìng shàng jì ér rù duō. lǐ duì yuē: yǔ yán biàn, tīng zhī shuō, bù dù yú yì, wèi zhī tiǎo yán. wú shān lín zé gǔ zhī lì ér rù duō zhě, wèi zhī tiǎo huò. jūn zǐ bù tīng tiǎo yán, bù shòu tiǎo huò. zhī gū miǎn yǐ.
李兌治中山，苦陘令上計而入多。李兌曰：「語言辨，聽之說，不度於義，謂之窕言。無山林澤谷之利而入多者，謂之窕貨。君子不聽窕言，不受窕貨。之姑免矣。」

huò yuē: lǐ zǐ shè cí yuē: fū yán yǔ biàn, tīng zhī shuō, bù dù yú yì zhě, wèi zhī tiǎo yán. biàn, zài yán zhě shuō, zài tīng zhě: yán fēi tīng zhě yě. suǒ wèi bù dù yú yì, fēi wèi tīng zhě, bì wèi suǒ tīng yě. tīng zhě, fēi xiǎo rén, zé jūn zǐ yě. xiǎo rén wú yì, bì bù néng dù zhī yì yě jūn zǐ dù zhī yì, bì bù kěn shuō yě. fū yuē: yán yǔ biàn, tīng zhī shuō, bù dù yú yì zhě, bì bù chéng zhī yán yě. rù duō zhī wèi tiǎo huò yě, wèi kě yuǎn xíng yě. lǐ zǐ zhī jiān fú zǎo jìn, shǐ zhì yú jì, zé suì guò yě. wú shù yǐ zhī ér rù duō, rù duō zhě, ráng yě, suī bèi rù, jiāng nài hé? jǔ shì shèn yīn yáng zhī hé, zhǒng shù jié sì shí zhī shì, wú zǎo wǎn zhī shī hán wēn zhī zāi, zé rù duō. bù yǐ xiǎo gōng fáng dà wù, bù yǐ sī yù hài rén shì, zhàng fū jǐn yú gēng nóng, fù rén lì yú zhī rèn, zé rù duō. wù yú chù yǎng zhī lǐ, chá yú tǔ dì zhī yí, liù chù suì, wǔ gǔ zhí, zé rù duō. míng yú quán jì, shěn yú dì xíng zhōu chē jī xiè zhī lì, yòng lì shǎo, zhì gōng dà, zé rù duō. lì shāng shì guān liáng zhī xíng, néng yǐ suǒ yǒu zhì suǒ wú, kè shāng guī zhī, wài huò liú zhī, jiǎn yú cái yòng, jié yú yī shí, gōng shì qì xiè zhōu yú zī yòng, bù shì wán hǎo, zé rù duō. rù duō, jiē rén wèi yě. ruò tiān shì, fēng yǔ shí, hán wēn shì, tǔ dì bù jiā dà, ér yǒu fēng nián zhī gōng, zé rù duō. rén shì tiān gōng èr wù zhě jiē rù duō, fēi shān lín zé gǔ zhī lì yě. fū wú shān lín zé gǔ zhī lì rù duō, yīn wèi zhī tiǎo huò zhě, wú shù zhī hài yě.
或曰：李子設辭曰：「夫言語辯，聽之說，不度於義者，謂之窕言。」辯，在言者；說，在聽者：言非聽者也。所謂不度於義，非謂聽者，必謂所聽也。聽者，非小人，則君子也。小人無義，必不能度之義也；君子度之義，必不肯說也。夫曰：「言語辯，聽之說，不度於義」者，必不誠之言也。入多之為窕貨也，未可遠行也。李子之奸弗蚤禁，使至於計，則遂過也。無術以知而入多，入多者，穰也，雖倍入，將奈何？舉事慎陰陽之和，種樹節四時之適，無早晚之失、寒溫之災，則入多。不以小功妨大務，不以私慾害人事，丈夫盡於耕農，婦人力於織紝，則入多。務於畜養之理，察於土地之宜，六畜遂，五穀殖，則入多。明於權計，審於地形、舟車、機械之利，用力少，致功大，則入多。利商市關梁之行，能以所有致所無，客商歸之，外貨留之，儉於財用，節於衣食，宮室器械周於資用，不事玩好，則入多。入多，皆人為也。若天事，風雨時，寒溫適，土地不加大，而有豐年之功，則入多。人事、天功二物者皆入多，非山林澤谷之利也。夫無山林澤谷之利入多，因謂之窕貨者，無術之害也。

qī
七

zhào jiǎn zi wéi wèi zhī fú guō, xī dùn xī lǔ, lì yú shǐ shí zhī suǒ bù jí, gǔ zhī ér shì bù qǐ. jiǎn zi tóu bāo yuē: wū hū! wú zhī shì shù bì yě. xíng rén zhú guò miǎn zhòu ér duì yuē: chén wén zhī: yì yǒu jūn zhī bù néng shì ěr, shì wú bì zhě. xī zhě wú xiān jūn xiàn gōng bìng guó shí qī, fú guó sān shí bā, zhàn shí yǒu èr shèng, shì mín zhī yòng yě. xiàn gōng méi, huì gōng jí wèi, yín yǎn bào luàn, shēn hǎo yù nǚ, qín rén zì qīn, qù jiàng shí qī lǐ, yì shì rén zhī yòng yě. huì gōng méi, wén gōng shòu zhī, wéi wèi, qǔ yè, chéng pú zhī zhàn, wǔ bài jīng rén, qǔ zūn míng yú tiān xià, yì cǐ rén zhī yòng yě. yì yǒu jūn bù néng shì ěr, shì wú bì yě. jiǎn zi nǎi qù dùn lǔ, lì shǐ shí zhī suǒ jí, gǔ zhī ér shì chéng zhī, zhàn dà shèng. jiǎn zǐ yuē: yǔ wú dé gé chē qiān shèng, bù rú wén xíng rén zhú guò zhī yī yán yě.
趙簡子圍衛之郛郭，犀盾、犀櫓，立於矢石之所不及，鼓之而士不起。簡子投枹曰：「烏乎！吾之士數弊也。」行人燭過免胄而對曰：「臣聞之：亦有君之不能士耳，士無弊者。昔者吾先君獻公並國十七，服國三十八，戰十有二勝，是民之用也。獻公沒，惠公即位，淫衍暴亂，身好玉女，秦人恣侵，去絳十七里，亦是人之用也。惠公沒，文公授之，圍衛，取鄴，城濮之戰，五敗荊人，取尊名於天下，亦此人之用也。亦有君不能士耳，士無弊也。」簡子乃去盾、櫓，立矢石之所及，鼓之而士乘之，戰大勝。簡子曰：「與吾得革車千乘，不如聞行人燭過之一言也。」

huò yuē: xíng rén wèi yǒu yǐ shuō yě, nǎi dào huì gōng yǐ cǐ rén shì bài, wén gōng yǐ cǐ rén shì bà, wèi jiàn suǒ yǐ yòng rén yě. jiǎn zi wèi kě yǐ sù qù dùn lǔ yě. yán qīn zài wéi, qīng fàn shǐ shí, xiào zǐ zhī suǒ ài qīn yě. xiào zǐ ài qīn, bǎi shù zhī yī yě. jīn yǐ wèi shēn chù wēi ér rén shàng kě zhàn, shì yǐ bǎi zú zhī zǐ yú shàng jiē ruò xiào zǐ zhī ài qīn yě, shì xíng rén zhī wū yě. hǎo lì è hài, fū rén zhī suǒ yǒu yě. shǎng hòu ér xìn, rén qīng dí yǐ xíng zhòng ér bì, shī rén bù bǐ yǐ. zhǎng xíng xùn shàng, shù bǎi bù yī shī xǐ lì wèi zuì, rén mò bù rán. jiāng zhòng zhě bù chū hū mò bù rán zhī shù, ér dào hū bǎi wú shī rén zhī xíng, rén wèi zhī zhòng zhī dào yě.
或曰：行人未有以說也，乃道惠公以此人是敗，文公以此人是霸，未見所以用人也。簡子未可以速去盾、櫓也。嚴親在圍，輕犯矢石，孝子之所愛親也。孝子愛親，百數之一也。今以為身處危而人尚可戰，是以百族之子於上皆若孝子之愛親也，是行人之誣也。好利惡害，夫人之所有也。賞厚而信，人輕敵矣；刑重而必，失人不比矣。長行徇上，數百不一失；喜利畏罪，人莫不然。將眾者不出乎莫不然之數，而道乎百無失人之行，人未知眾之道也。