rén wèi hàn gāo zǔ yǐ bù yī zhī wēi, zhào hào háo jié, qǐ dìng huò luàn, nǎi guā liè tiān xià yǐ wáng. xūn jiāng hán péng yīng bù, jiē lián chéng shù shí, nán miàn chēng gū, jǔ tiān xià zhī jí ér jù qí bàn. jí fū shì jiǎ jiù fēng, chuàng xuè wèi gān, jiē xiāng shì zhū miè. gài yóu gāo zǔ fēng shǎng guò zhì, xiàn zhī jiāo nì, qí yú gōng chén bù néng wú fù. guāng wǔ lǜ yì cóng zhī shì, píng yí dào nì, shōu hái shén qì. tiān xià jì dìng, suì jiàn gāo zǔ zhī shī, dì gōng xíng fēng, jué wèi tōng hóu, dà zhě bù guò shù xiàn, ér bù rèn yǐ lì shì. shì yǐ yuán xūn gù jiāng, jiē néng zì quán. lǐ qǐng, tán bīng zhī xióng zhě yě, yì yǐ wèi guāng wǔ dé jiāng jiāng zhī dào, xián yú gāo zǔ yuǎn shén. jiē hū! shì jiē bù shēn qiú gāo zǔ guāng zǔ zhī shì zhě yě. tiān xià zhī shì yǒu suǒ bì rán zhě, suī shèng zhì bù néng qiān ér bì zhī. gāo huáng yǐ kuān rén dà dù, yì tiān xià zhī zhì lì ér jí dà yè. qǐ suǒ wèi yīn zhì bào rěn, ér xǐ jì rén zhī gōng zhě yé? qín wèi wú dào, tiān xià gāo cái jí zú zhēng qǐ ér jìng bó zhī, jiē yǒu dài qín zhī xīn yě. péng yuè qíng bù jiē yǐ rén jié cāo bīng tè qǐ, wèi yǐ qí shēn qīng shǔ yú rén zhě yě. hán xìn xié bǎi zhàn bǎi shèng zhī lüè, zé zhǔ ér fù, yì yǒu dà zhì, gù shēn dìng quán qí ér zì wáng zhī. fāng hàn wáng dà bài yú péng chéng, suí hé bù néng huǎn jiá yú huái nán, zé qíng bù bù zhì. jí kùn yú gù líng, zhū hóu qì yuē bù huì, wēi zhāng liáng zhī huà, zé péng yuè hán xìn bù cóng. fāng shì shí, hàn wáng bù juān shù qiān lǐ zhī dì, shù yǐ chōng sān rén zhě zhī yù ér zhì qí bīng, zé chǔ bù wáng. hàn zhī dài cǐ sān rén zhě, pì ruò yǎng hǔ, bǎo zé bù dòng, jī zé shì rén. yóu shì guān zhī, fēng shǎng guò zhì, qǐ dé yǐ zāi? yù jiù dà yè yú xū yú zhī qǐng gù yě. suī rán, dà yè jiù yǐ, ér sān rén zhě zhī bī, tiān xià zhī suǒ gòng hán xīn yě. yǐ tiān xià zhī jiē hán xīn, zé bǐ chí shì ér ān guī, qiě gāo zǔ yì dé ān zhěn ér wò hū? gù yí sì zhī xìn yī fā, ér dà huò jí yǐ. cǐ qí shì bì zhì yú yí miè ér hòu dìng yě. guāng wǔ tòng zōng shè zhī huò, shōu lǜ huái hàn zhī mín tóu mèi ér qǐ, fán suǒ pān fù zhě duō nán yáng gù rén, qí yóu wěi jié zhě, kòu dèng shù rén ér yǐ. rán jiào qí cái lüè, tú zú yǐ gōng guāng wǔ zhǐ gù zhī yì, fēi yǒu jiāo jié nán zhì, ruò hán péng zhī yǔ gāo zǔ yě. tiān xià jì dìng, fēng yǐ shù qiān zhī hù, mò bù zhì yù yíng zú, wéi kǒng chí bǎo zhī bù huò. wèi guāng wǔ zhě, dú hé xì yǐ zhū chú zhī zāi? ér yuē guāng wǔ dú dé bǎo quán xūn jiù zhī shù, gāo zǔ yú gōng chén yǒu bù róng zhī rěn, cǐ bù qiú èr zhǔ suǒ yù zhī bù tóng, yǔ fū shì lǐ yǒu suǒ bì zhì zhě yě.
人謂漢高祖以布衣之微,召號豪傑,起定禍亂,乃瓜裂天下以王。勛將韓、彭、英布,皆連城數十,南面稱孤,舉天下之籍而據其半。及夫釋甲就封,創血未乾,皆相視誅滅。蓋由高祖封賞過制,陷之驕逆,其於功臣不能無負。光武率義從之士,平夷盜逆,收還神器。天下既定,遂鑒高祖之失,第功行封,爵為通侯,大者不過數縣,而不任以吏事。是以元勛故將,皆能自全。李請,談兵之雄者也,亦以謂光武得將將之道,賢於高祖遠甚。嗟乎!是皆不深求高祖、光祖之事者也。天下之事有所必然者,雖聖智不能遷而避之。高皇以寬仁大度,役天下之智力而集大業。豈所謂陰忮暴忍,而喜忌人之功者耶?秦為無道,天下高材疾足爭起而竟搏之,皆有代秦之心也。彭越、黥布皆以人傑操兵特起,未以其身輕屬於人者也。韓信挾百戰百勝之略,擇主而附,亦有大志,故身定全齊而自王之。方漢王大敗於彭城,隨何不能緩頰於淮南,則黥布不至。及困於固陵,諸侯棄約不會,微張良之畫,則彭越、韓信不從。方是時,漢王不捐數千里之地,數以充三人者之欲而致其兵,則楚不亡。漢之待此三人者,譬若養虎,飽則不動,飢則噬人。由是觀之,封賞過制,豈得已哉?欲就大業於須臾之頃故也。雖然,大業就矣,而三人者之逼,天下之所共寒心也。以天下之皆寒心,則彼持是而安歸,且高祖亦得安枕而臥乎?故疑似之釁一發,而大禍集矣。此其勢必至於夷滅而後定也。光武痛宗社之禍,收率懷漢之民投袂而起,凡所攀附者多南陽故人,其尤偉傑者,寇、鄧數人而已。然較其材略,徒足以供光武指顧之役,非有驕桀難制,若韓、彭之與高祖也。天下既定,封以數千之戶,莫不志欲盈足,唯恐持保之不獲。為光武者,獨何隙以誅除之哉?而曰光武獨得保全勛舊之術,高祖於功臣有不容之忍,此不求二主所遇之不同,與夫勢理有所必至者也。
hòu táng zhuāng zōng, chéng wǔ huáng zhī yí yè, jiǎ dà yì xié shì chóu, yǐ yǔ liáng rén bǎi zhàn ér yí zhī, nǎi yǒu tiān xià. kě wèi nán qiě láo yǐ. rán yǒu èr chén yān: qí wèi hán péng zhě, lǐ sì yuán wèi kòu dèng zhě, guō chóng tāo yě. sì yuán jū bù shǎng zhī gōng, xié zhèn zhǔ zhī wēi, dé guó bīng zhī quán, zhí zhī ér bù shì yě. zhuāng zōng wú yǐ duó zhī, ér shāo jì qí bī. chóng tāo cháng yǒu dà gōng yú guó, zhōng ér kě yǐ, ér sì yuán zhī suǒ wèi zhě yě. zhuāng zōng gǒu néng xié suǒ kě yǐ ér zhì suǒ kě jì, zé sì yuán suī huái bù zì ān, ér yǒu gù dàn, fēi gǎn zhé fā yě. zhuāng zōng zhī qí suǒ jì, ér bù zhī qí yǐ, gù chóng tāo yǐ zhōng jiàn shū chán jí rì jí. shǐ qí yíng zì jiù zhī jì, nǎi qiú jiāng qí zhēng shǔ zhī bīng. zhuāng zōng guī guó zhōng zhī shī, shǔ zhī ér xī. chóng tāo suī yǐ jǔ shǔ, jié zòu cái shàng, ér yǐ chán sǐ yǐ. zhuāng zōng zhī dé shǔ zú yǐ zī qí shèng qiáng, ér bù zhī chóng tāo zhī sǐ yǐ qù sì yuán zhī wèi. gù yè xià zhī biàn, sì yuán yǐ yī lǚ zhī zhòng, xī qū luò yáng, rú dǎo wú rén zhī jìng, qí qiān dà qì yì ruò fǎn zhǎng. qiě nèi yǒu quán chén kuī cì jiān xì, nǎi kōng guó zhī shī qín yú yuǎn yì, gù yǐ dà shī jì yǐ. ér yòu qù wǒ zhī suǒ yǔ yǔ bǐ zhī suǒ wèi zhě, zé dà huò zhī jí, kě shèng jiù zāi? suī dé bǎi shǔ, wú jiù qí shī guó yě. shǐ chóng tāo zhī bù sǐ, jǔ quán shǔ zhī zhòng, yīn dōng guī zhī shì, yōng jì jí, xí fāng zhèn, yǐ tǎo jūn fù zhī chóu, suī sì yuán zhī qiáng, yì hé yǐ yù zhī? gài sì yuán yǒu hán péng zhī bī ér bù jiàn qí huò zhě, zhuāng zōng wú gāo zǔ zhī lüè gù yě. chóng tāo yǒu kòu dèng zhī liè, ér bù quán qí zōng zhě, zhuāng zōng wú guāng wǔ zhī míng gù yě. jiē hū! rén chén zhī huò, qǐ yú cāo quán, ér sù huò zhī quán, mò zhòng yú zhì bīng. chóng tāo móu huàn huò zì quán, ér fāng qiú zhí qí bīng, cǐ yú bào xīn jiù huǒ zhě hé yì yě?
後唐莊宗,承武皇之遺業,假大義、挾世仇,以與梁人百戰而夷之,乃有天下。可謂難且勞矣。然有二臣焉:其為韓、彭者,李嗣源;為寇、鄧者,郭崇韜也。嗣源居不賞之功,挾震主之威,得國兵之權,執之而不釋也。莊宗無以奪之,而稍忌其逼。崇韜常有大功於國,忠而可倚,而嗣源之所畏者也。莊宗苟能挾所可倚而制所可忌,則嗣源雖懷不自安,而有顧憚,非敢輒發也。莊宗知其所忌,而不知其倚,故崇韜以忠見疏讒疾日急。使其營自救之計,乃求將其征蜀之兵。莊宗歸國中之師,屬之而西。崇韜雖已舉蜀,捷奏才上,而以讒死矣。莊宗知得蜀足以資其盛強,而不知崇韜之死已去嗣源之畏。故鄴下之變,嗣源以一旅之眾,西趨洛陽,如蹈無人之境,其遷大器易若反掌。且內有權臣窺伺間隙,乃空國之師勤於遠役,固已大失計矣。而又去我之所與與彼之所畏者,則大禍之集,可勝救哉?雖得百蜀,無救其失國也。使崇韜之不死,舉全蜀之眾,因東歸之士,擁繼岌,檄方鎮,以討君父之仇,雖嗣源之強,亦何以御之?蓋嗣源有韓、彭之逼而不踐其禍者,莊宗無高祖之略故也。崇韜有寇、鄧之烈,而不全其宗者,莊宗無光武之明故也。嗟乎!人臣之禍,起於操權,而速禍之權,莫重於制兵。崇韜謀逭禍自全,而方求執其兵,此於抱薪救火者何異也?