gǔ zhī háo jié, yǒu gōng yè zhī dà zhì, qí cái lì suī zú yǒu yǐ qǔ jì, ér wú móu fū cè shì hé qí jí zhì yǐ gèng zhuǎn qí bù dài, shǐ wú shī hū shì jī zhī huì, zé wǎng wǎng gōng bài yè qù ér wèi tú fā zhě jiē shì yě.
古之豪傑,有功業之大志,其才力雖足有以取濟,而無謀夫策士合奇集智以更轉其不迨,使無失乎事機之會,則往往功敗業去而為徒發者皆是也。
xī dōng hàn dǒng zhuō zhī biàn, háo jié xiāng shì ér qǐ yú zhōng zhōu zhě, ruò yuán cáo liú lǚ, jiē fù qí jiān háo zhī zī, qiú yīn shí chéng biàn yǐ jì suǒ yù. tè sūn jiān jī yú zhōng yǒng, tóu mèi tè qǐ yú qū qū zhī xià jùn, fèn yǐ zhū zhuō, suī zhuō yì dú dàn ér bì zhī. xī hū! sān shī dà jī ér gōng yè bù jiù, zú yǐ qīng dí suì yǔn qí shēn, yóu wú móu fū cè shì yǐ fā qí zhì lǜ zhī suǒ bù jí gù yě.
昔東漢董卓之變,豪傑相視而起於中州者,若袁、曹、劉、呂,皆負其奸豪之資,求因時乘變以濟所欲。特孫堅激於忠勇,投袂特起於區區之下郡,奮以誅卓,雖卓亦獨憚而避之。惜乎!三失大機而功業不就,卒以輕敵遂殞其身,由無謀夫策士以發其智慮之所不及故也。
shǐ jiān yǐ yì cóng zhī shì qǐ yú zhǎng shā, běi zhì nán yáng, zhòng yǐ shù wàn. nán yáng tài shǒu bù shí diào gěi, jiān zé yǐ jī tíng yì shī, àn jūn lǜ ér zhū zhī, rén dà zhèn fú. nán yáng mín jí qiě shù bǎi wàn, bīng qiáng shí fù, ér jiān bù suí jù zhī yǐ zhì jūn zhěng zú, mìng yī piān jiāng xī qū wǔ guān yǐ zhèn sān fǔ, shēn è chéng gāo ér dìng gǒng luò, yíng tiān zǐ ér fèng zhī, zhàng shùn tǎo nì, yǐ jì qí zhì, nǎi fǎn qì qù. ér yuán shù dé yǐ qǐ ér shōu yú jī lǚ zhī zhōng, yǐ wèi jǐ zī, suì yǐ jiāo sì. cǐ jiān zhī yī shī yě.
始堅以義從之士起於長沙,北至南陽,眾已數萬。南陽太守不時調給,堅責以稽停義師,按軍律而誅之,人大震服。南陽民籍且數百萬,兵強食阜,而堅不遂據之以治軍整卒,命一偏將西趨武關以震三輔,身扼成皋而定鞏、洛,迎天子而奉之,仗順討逆,以濟其志,乃反棄去。而袁術得以起而收於羈旅之中,以為己資,遂以驕肆。此堅之一失也。
fū dǒng zhuō zhī qiáng, tiān xià wèi zhī. yuán shào cáo gōng xiāng yǔ shà xuè ér qǐ zhě fán shí yī jiāng, jiē yōng jù zhōu jùn, zhòng hé shù wàn, rán wú gǎn xiān fā yǐ xiàng zhuō zhě, dú cáo gōng yǔ qí piān jiāng yù, suì yǐ bài běi. ér jiān dú yǐ qí bīng qū zhī, hé zhàn yáng rén, dà pò qí jūn, jí qí ruì jiāng. zhuō shēn zhèn dàn, nǎi qiǎn fù xīn yì jiān hé qīn, xián lìng shū qí zǐ dì shèng cì shǐ jùn shǒu zhě, xī biǎo yòng zhī. xiàng shǐ jiān yáng hé ér yīn cì zhī, chà qí zōng qīn gǒu shèng jūn shì zhě jiē liè shū yǔ yān, shǐ de gè jù tǔ wò bīng yǐ dà qí shì, xú sì qǐ yǐ cù zhī, zé qí qǔ zhuō yì yú fǎn zhǎng. bù zhī chū cǐ, nǎi nù rǔ qí shǐ, shì bì zhū zhuō, shǐ zhī fèn jù, suì cán wū luò yáng, jié chí tiān zǐ, xī yǐn rù guān yǐ bì qí fēng ér qióng qí dú. cǐ jiān zhī èr shī yě.
夫董卓之強,天下畏之。袁紹、曹公相與歃血而起者凡十一將,皆擁據州郡,眾合數萬,然無敢先發以向卓者,獨曹公與其偏將遇,遂以敗北。而堅獨以其兵趨之,合戰陽人,大破其軍,集其銳將。卓深震憚,乃遣腹心詣堅和親,咸令疏其子弟勝刺史郡守者,悉表用之。向使堅陽合而陰伺之,差其宗親苟勝軍事者皆列疏與焉,使得各據土握兵以大其勢,徐四起以蹙之,則其取卓易於反掌。不知出此,乃怒辱其使,誓必誅卓,使之憤懼,遂殘污洛陽,劫持天子,西引入關以避其鋒而窮其毒。此堅之二失也。
fū bīng yǐ yì dòng zhě, qí shì zú yǐ tè lì, zé hé zhì yú fù rén? gǒu wéi bù néng ér yǒu suǒ fù, bì qí dé yì zú yǐ wèi tiān xià zhī suǒ guī wǎng zhě, rán hòu cóng zhī. yuán shù tú yīng jí shì zī yǐ yì tiān xià, qí jiāo háo bù wǔ, fēi tuō shēn zhī zhǔ yě. jiān yǐ qū zhuō ér shōu fù luò yáng zhī cán huài, bù néng zǔ shān hé zhī gù, yīn xíng shì zhī biàn, yǐ guān tiān xià zhī biàn. nǎi hái jūn lǔ yáng tīng yì yú shù, wèi zhī qí qū zhuǎn zhàn yǐ bó huáng zǔ, zú yǔn qí shēn yú xiāng hàn zhī jiān, wú yì shì wǔ. cǐ jiān zhī sān shī yě. fū yī jǔ shì ér sān shī suí zhī, zé qí gōng yè wéi yǐ.
夫兵以義動者,其勢足以特立,則何至於附人?苟唯不能而有所附,必其德義足以為天下之所歸往者,然後從之。袁術徒膺藉世資以役天下,其驕豪不武,非託身之主也。堅已驅卓而收復雒陽之殘壞,不能阻山河之固,因形勢之便,以觀天下之變。乃還軍魯陽聽役於術,為之崎嶇轉戰以搏黃祖,卒殞其身於襄、漢之間,無異士伍。此堅之三失也。夫一舉事而三失隨之,則其功業違矣。
sūn cè zhuàng wǔ, shù lüè guò yú qí fù, yòu yǒu zhōu yú lǔ sù zhī chóu yǐ fǔ qí qǐ. xī hū, jiān zhī bù shàn jī yě, shǐ qí bù dé fèn yú zhōng yuán yǐ jìng tiān xià. rán cè yī jǔ ér suì shōu jiāng dōng, wèi dǐng zú zhī zī, shǐ zhī bù sǐ, dāng wèi wèi zhī dà huàn. cè zhī bù dé qǐ yú zhōng yuán, fēi qí zhì lì zhī bù dǎi, gài yuán shào yǐ jù hé běi, cáo gōng yǐ shōu hé nán, dú wú xì yǐ tóu zhī gù yě. yǐ liú bèi zhī jiān guān zhuǎn zhàn, zhì yú bái shǒu, bù huò zhōng zhōu yī kuài zhī rǎng yǐ yù qí zú. ér cè nǎi néng yǐ bì bīng qiān yú dù jiāng zhuǎn dòu, bù shù suì ér xí juǎn jiāng dōng, cǐ qí guò bèi yuǎn yǐ. quán zhī yǒng jué jìn qǔ, wú yǐ dǎi qí fù xiōng, rán shěn jī chá biàn, chí bǎo jiāng dōng, yú quán yǒu yān.
孫策壯武,術略過於其父,又有周瑜、魯肅之儔以輔其起。惜乎,堅之不善基也,使其不得奮於中原以竟天下。然策一舉而遂收江東,為鼎足之資,使之不死,當為魏之大患。策之不得起於中原,非其智力之不逮,蓋袁紹已據河北,曹公已收河南,獨無隙以投之故也。以劉備之間關轉戰,至於白首,不獲中州一塊之壤以寓其足。而策乃能以敝兵千餘渡江轉斗,不數歲而席捲江東,此其過備遠矣。權之勇決進取,無以逮其父兄,然審機察變,持保江東,於權有焉。
fū sān guó zhī xíng, suī hào dǐng zú, ér qí cí xióng qiáng ruò gù yǒu suǒ zài: wèi suī bù néng suì bìng tiān xià, gài bù shī qí wèi xióng qiáng wú shǔ suī néng gè jù qí guó, rán bù miǎn wèi cí ruò. quán wéi néng zhī hū cǐ, shì yǐ nèi jiā fǔ xún, ér wài jiā bèi yù ér yǐ. shí yǒu chū shī dòng zhòng, yǐ shì wǔ jǐng dí zhě, běi bù yú hé féi, ér xī bù guò xiāng yáng, wèi cháng dà jǔ qīng fā, yǐ qiú jiǎo xìng yú wèi. ér wèi rén zhī jiā yú wǒ, yì cháng yǒu yǐ jù zhī, wèi cháng kùn zhé, shì yǐ zhōng quán zhī shì ér jiāng dōng ān. yóu shì guān zhī, zé quán zhī wèi móu, shěn yú zhū gé wǔ hòu zhī yòng shǔ yǐ.
夫三國之形,雖號鼎足,而其雌雄、強弱固有所在:魏雖不能遂並天下,蓋不失其為雄強;吳、蜀雖能各據其國,然不免為雌弱。權惟能知乎此,是以內加撫循,而外加備御而已。時有出師動眾,以示武警敵者,北不逾合淝,而西不過襄陽,未嘗大舉輕發,以求僥倖於魏。而魏人之加於我,亦嘗有以拒之,未嘗困折,是以終權之世而江東安。由是觀之,則權之為謀,審於諸葛武侯之用蜀矣。