jū mí yú tián xī yè zi hé dé ruò tiáo zhī ān xī dà qín dà ròu zhī gāo fù tiān zhú dōng lí lì yì yán yǎn cài shā chē shū lè yān qí pú lèi yí zhī dōng qiě mí chē shī
拘彌 於窴 西夜 子合 德若 條支 安息 大秦 大月氏 高附 天竺 東離 栗弋 嚴 奄蔡 莎車 疏勒 焉耆 蒲類 移支 東且彌 車師
wǔ dì shí, xī yù nèi shǔ, yǒu sān shí liù guó. hàn wèi zhì shǐ zhě xiào wèi lǐng hù zhī. xuān dì gǎi yuē dōu hù. yuán dì yòu zhì wù jǐ èr xiào wèi, tún tián yú chē shī qián wáng tíng. āi píng jiān, zì xiāng fēn gē, wèi wǔ shí wǔ guó. wáng mǎng cuàn wèi, biǎn yì hóu wáng, yóu shì xī yù yuàn pàn, yǔ zhōng guó suì jué, bìng fù yì shǔ xiōng nú. xiōng nú liǎn shuì zhòng kè, zhū guó bù kān mìng, jiàn wǔ zhōng, jiē qiǎn shǐ qiú nèi shǔ, yuàn qǐng dōu hù. guāng wǔ yǐ tiān xià chū dìng, wèi huáng wài shì, jìng bù xǔ zhī. huì xiōng nú shuāi ruò, shā chē wáng xián zhū miè zhū guó. xián sǐ zhī hòu, suì gèng xiāng gōng fá. xiǎo wǎn jīng jué róng lú qiě mò wèi shàn shàn suǒ bìng. qú lēi pí shān wèi yú tián suǒ tǒng, xī yǒu qí dì. yù lì dān huán gū hú wū tān zī lí wèi chē shī suǒ miè. hòu qí guó bìng fù lì. yǒng píng zhōng, běi lǔ nǎi xié zhū guó gòng kòu hé xī jùn xiàn, chéng mén zhòu bì. shí liù nián, míng dì nǎi mìng jiāng shuài běi zhēng xiōng nú, qǔ yī wú lú dì, zhì yí hé dū wèi yǐ tún tián, suì tōng xī yù, yú tián zhū guó jiē qiǎn zi rù shì. xī yù zì jué liù shí wǔ zài, nǎi fù tōng yān. míng nián, shǐ zhì dōu hù wù jǐ xiào wèi. jí míng dì bēng, yān qí guī zī gōng méi dōu hù chén mù, xī fù qí zhòng, xiōng nú chē shī wéi wù jǐ xiào wèi.
武帝時,西域內屬,有三十六國。漢為置使者、校尉領護之。宣帝改曰都護。元帝又置戊己二校尉,屯田於車師前王庭。哀、平間,自相分割,為五十五國。王莽篡位,貶易侯王,由是西域怨叛,與中國遂絕,並復役屬匈奴。匈奴斂稅重刻,諸國不堪命,建武中,皆遣使求內屬,願請都護。光武以天下初定,未遑外事,竟不許之。會匈奴衰弱,莎車王賢誅滅諸國。賢死之後,遂更相攻伐。小宛、精絕、戎廬、且末為鄯善所並。渠勒、皮山為於窴所統,悉有其地。郁立、單桓、孤胡、烏貪訾離為車師所滅。後其國並復立。永平中,北虜乃脅諸國共寇河西郡縣,城門晝閉。十六年,明帝乃命將帥北征匈奴,取伊吾盧地,置宜禾都尉以屯田,遂通西域,於窴諸國皆遣子入侍。西域自絕六十五載,乃復通焉。明年,始置都護、戊己校尉。及明帝崩,焉耆、龜茲攻沒都護陳睦,悉覆其眾,匈奴、車師圍戊己校尉。
jiàn chū yuán nián chūn, jiǔ quán tài shǒu duàn péng dà pò chē shī yú jiāo hé chéng. zhāng dì bù yù pí bì zhōng guó yǐ shì yí dí, nǎi yíng hái wù jǐ xiào wèi, bù fù qiǎn dōu hù. èr nián, fù bà tún tián yī wú, xiōng nú yīn qiǎn bīng shǒu yī wú dì. shí jūn sī mǎ bān chāo liú yú tián, suī jí zhū guó. hé dì yǒng yuán yuán nián, dà jiāng jūn dòu xiàn dà pò xiōng nú. èr nián, xiàn yīn qiǎn fù xiào wèi yán pán jiāng èr qiān yú qí yǎn jī yī wú, pò zhī. sān nián, bān chāo suì dìng xī yù, yīn yǐ chāo wèi dōu hù, jū guī zī. fù zhì wù jǐ xiào wèi, lǐng bīng wǔ bǎi rén, jū chē shī qián bù gāo chāng bì. yòu zhì wù bù hòu, jū chē shī hòu bù hòu chéng, xiāng qù wǔ bǎi lǐ. liù nián, bān chāo fù jī pò yān qí, yú shì wǔ shí yú guó xī nà zhì nèi shǔ. qí tiáo zhī ān xī zhū guó zhì yú hǎi bīn sì wàn lǐ wài, jiē zhòng yì gòng xiàn. jiǔ nián, bān chāo qiǎn yuàn gān yīng qióng lín xī hǎi ér hái. jiē qián shì suǒ bù zhì, shān jīng suǒ wèi xiáng, mò bù bèi qí fēng tǔ, chuán qí zhēn guài yān. yú shì yuǎn guó méng qí dōu lēi jiē lái guī fú, qiǎn shǐ gòng xiàn.
建初元年春,酒泉太守段彭大破車師於交河城。章帝不欲疲敝中國以事夷狄,乃迎還戊己校尉,不復遣都護。二年,復罷屯田伊吾,匈奴因遣兵守伊吾地。時軍司馬班超留於窴,綏集諸國。和帝永元元年,大將軍竇憲大破匈奴。二年,憲因遣副校尉閻槃將二千餘騎掩擊伊吾,破之。三年,班超遂定西域,因以超為都護,居龜茲。復置戊己校尉,領兵五百人,居車師前部高昌壁。又置戊部候,居車師後部候城,相去五百里。六年,班超復擊破焉耆,於是五十餘國悉納質內屬。其條支、安息諸國至於海瀕四萬里外,皆重譯貢獻。九年,班超遣掾甘英窮臨西海而還。皆前世所不至,《山經》所未詳,莫不備其風土,傳其珍怪焉。於是遠國蒙奇、兜勒皆來歸服,遣使貢獻。
jí xiào hé yàn jià, xī yù bèi pàn. ān dì yǒng chū yuán nián, pín gōng wéi dōu hù rèn shàng duàn xǐ děng, cháo tíng yǐ qí xiǎn yuǎn, nán xiāng yīng fù, zhào bà dōu hù. zì cǐ suì qì xī yù. běi xiōng nú jí fù shōu shǔ zhū guó, gòng wèi biān kòu shí yú suì. dūn huáng tài shǒu cáo zōng huàn qí bào hài, yuán chū liù nián, nǎi shàng qiǎn xíng zhǎng shǐ suǒ bān, jiāng qiān yú rén tún yī wú, yǐ zhāo fǔ zhī. yú shì chē shī qián wáng jí shàn shàn wáng lái jiàng. shù yuè, běi xiōng nú fù lǜ chē shī hòu bù wáng gòng gōng méi bān děng, suì jī zǒu qí qián wáng. shàn shàn bī jí, qiú jiù yú cáo zōng. zōng yīn cǐ qǐng chū bīng jī xiōng nú, bào suǒ bān zhī chǐ, fù yù jìn qǔ xī yù. dèng tài hòu bù xǔ, dàn lìng zhì hù xī yù fù xiào wèi, jū dūn huáng, fù bù yíng bīng sān bǎi rén, jī mí ér yǐ. qí hòu běi lǔ lián yǔ chē shī rù kòu hé xī, cháo tíng bù néng jìn, yì zhě yīn yù bì yù mén yáng guān, yǐ jué qí huàn.
及孝和晏駕,西域背畔。安帝永初元年,頻攻圍都護任尚、段禧等,朝廷以其險遠,難相應赴,詔罷都護。自此遂棄西域。北匈奴即復收屬諸國,共為邊寇十餘歲。敦煌太守曹宗患其暴害,元初六年,乃上遣行長史索班,將千餘人屯依吾,以招撫之。於是車師前王及鄯善王來降。數月,北匈奴復率車師後部王共攻沒班等,遂擊走其前王。鄯善逼急,求救於曹宗。宗因此請出兵擊匈奴,報索班之恥,復欲進取西域。鄧太后不許,但令置護西域副校尉,居敦煌,復部營兵三百人,羈縻而已。其後北虜連與車師入寇河西,朝廷不能禁,議者因欲閉玉門、陽關,以絕其患。
yán guāng èr nián, dūn huáng tài shǒu zhāng dāng shàng shū chén sān cè, yǐ wèi běi lǔ hū yǎn wáng cháng zhǎn zhuǎn pú lèi qín hǎi zhī jiān, zhuān zhì xī yù, gòng wèi kòu chāo. jīn yǐ jiǔ quán shǔ guó lì shì èr qiān yú rén jí kūn lún sāi, xiān jī hū yǎn wáng, jué qí gēn běn, yīn fā shàn shàn bīng wǔ qiān rén xié chē shī hòu bù, cǐ shàng jì yě. ruò bù néng chū bīng, kě zhì jūn sī mǎ, jiāng shì wǔ bǎi rén, sì jùn gōng qí lí niú gǔ shí, chū jù liǔ zhōng, cǐ zhōng jì yě. rú yòu bù néng, zé yí qì jiāo hé chéng, shōu shàn shàn děng xī shǐ rù sāi, cǐ xià jì yě. cháo tíng xià qí yì. shàng shū chén zhōng shàng shū yuē:
延光二年,敦煌太守張璫上書陳三策,以為「北虜呼衍王常展轉蒲類、秦海之間,專制西域,共為寇抄。今以酒泉屬國吏士二千餘人集崑崙塞,先擊呼衍王,絕其根本,因發鄯善兵五千人脅車師後部,此上計也。若不能出兵,可置軍司馬,將士五百人,四郡供其梨牛、穀食,出據柳中,此中計也。如又不能,則宜棄交河城,收鄯善等悉使入塞,此下計也。」朝廷下其議。尚書陳忠上疏曰:
chén wén bā mán zhī kòu, mò shén běi lǔ. hàn xìng, gāo zǔ jiǒng píng chéng zhī wéi, tài zōng qū gòng fèng zhī chǐ. gù xiào wǔ fèn nù, shēn wéi jiǔ zhǎng zhī jì, mìng qiǎn hǔ chén, fú hé jué mò, qióng pò lǔ tíng. dāng sī zhī yì, qián shǒu yǔn yú láng wàng zhī běi, cái bì mí yú lú shān zhī hè, fǔ kù dān jié, zhù yòu kōng xū, suàn zhì zhōu chē, zī jí liù chù. fū qǐ bù huái, lǜ jiǔ gù yě. suì kāi hé xī sì jùn, yǐ gé jué nán qiāng, shōu sān shí liù guó, duàn xiōng nú yòu bì. shì yǐ dān yú gū tè, shǔ cuàn yuǎn cáng. zhì yú xuān yuán zhī shì, suì bèi fān chén, guān jiǎo bù bì, yǔ xí bù xíng. yóu cǐ chá zhī, róng dí kě yǐ wēi fú, nán yǐ huà xiá. xī yù nèi fù rì jiǔ, qū qū dōng wàng kòu guān zhě shù yǐ, cǐ qí bù lè xiōng nú mù hàn zhī xiào yě. jīn běi lǔ yǐ pò chē shī, shì bì nán gōng shàn shàn, qì ér bù jiù, zé zhū guó cóng yǐ. ruò rán, zé lǔ cái huì yì zēng, dǎn shì yì zhí, wēi lín nán qiāng, yǔ zhī jiāo lián. rú cǐ, hé xī sì jùn wēi yǐ. hé xī jì wēi, bù dé bù jiù, zé bǎi bèi zhī yì xìng, bù zī zhī fèi fā yǐ. yì zhě dàn niàn xī yù jué yuǎn, xù zhī fán fèi, bù jiàn xiān shì kǔ xīn qín láo zhī yì yě. fāng jīn biān jìng shǒu yù zhī jù bù jīng, nèi jùn wǔ wèi zhī bèi bù xiū, dūn huáng gū wēi, yuǎn lái gào jí. fù bù fǔ zhù. nèi wú yǐ wèi láo lì mín, wài wú yǐ wēi shì bǎi mán. cù guó jiǎn tǔ, jīng yǒu míng jiè. chén yǐ wèi dūn huáng yí zhì xiào wèi, àn jiù zēng sì jùn tún bīng, yǐ xī fǔ zhū guó. shù zú zhé chōng wàn lǐ, zhèn bù xiōng nú.
臣聞八蠻之寇,莫甚北虜。漢興,高祖窘平城之圍,太宗屈供奉之恥。故孝武憤怒,深惟久長之計,命遣虎臣,浮河絕漠,窮破虜庭。當斯之役,黔首隕於狼望之北,財幣縻於盧山之壑,府庫單竭,杼柚空虛,算至舟車,貲及六畜。夫豈不懷,慮久故也。遂開河西四郡,以隔絕南羌,收三十六國,斷匈奴右臂。是以單于孤特,鼠竄遠藏。至於宣、元之世,遂備蕃臣,關徼不閉,羽檄不行。由此察之,戎狄可以威服,難以化狎。西域內附日久,區區東望扣關者數矣,此其不樂匈奴慕漢之效也。今北虜已破車師,勢必南攻鄯善,棄而不救,則諸國從矣。若然,則虜財賄益增,膽勢益殖,威臨南羌,與之交連。如此,河西四郡危矣。河西既危,不得不救,則百倍之役興,不訾之費發矣。議者但念西域絕遠,恤之煩費,不見先世苦心勤勞之意也。方今邊境守御之具不精,內郡武衛之備不修,敦煌孤危,遠來告急。復不輔助。內無以慰勞吏民,外無以威示百蠻。蹙國減土,經有明誡。臣以為敦煌宜置校尉,案舊增四郡屯兵,以西撫諸國。庶足折衝萬里,震怖匈奴。
dì nà zhī, nǎi yǐ bān yǒng wèi xī yù zhǎng shǐ, jiāng chí xíng shì wǔ bǎi rén, xī tún liǔ zhōng. yǒng suì pò píng chē shī. zì jiàn wǔ zhì yú yán guāng, xī yù sān jué sān tòng. shùn dì yǒng jiàn èr nián, yǒng fù jī jiàng yān qí. yú shì guī zī shū lè yú xián shā chē děng shí qī guó jiē lái fú cóng, ér wū sūn cōng lǐng yǐ xī suì jué. liù nián, dì yǐ yī wú jiù gāo yú zhī dì, bàng jìn xī yù, xiōng nú zī zhī, yǐ wèi chāo bào, fù lìng kāi shè tún tián, rú yǒng yuán shí shì, zhì yī wú sī mǎ yī rén. zì yáng jiā yǐ hòu, cháo wēi shāo sǔn, zhū guó jiāo fàng, zhuǎn xiāng líng fá. yuán jiā èr nián, zhǎng shǐ wáng jìng wèi yú tián suǒ méi. yǒng xìng yuán nián, chē shī hòu wáng fù fǎn gōng tún yíng. suī yǒu jiàng shǒu, céng mò chéng gé, zì cǐ jìn yǐ shū màn yǐ. bān gù jì zhū guó fēng tǔ rén sú, jiē yǐ xiáng bèi qián shū. jīn zhuàn jiàn wǔ yǐ hòu qí shì yì yú xiān zhě, yǐ wèi xī yù chuán, jiē ān dì mò bān yǒng suǒ jì yún.
帝納之,乃以班勇為西域長史,將馳刑士五百人,西屯柳中。勇遂破平車師。自建武至於延光,西域三絕三通。順帝永建二年,勇復擊降焉耆。於是龜茲、疏勒、於胘、莎車等十七國皆來服從,而烏孫、蔥領已西遂絕。六年,帝以伊吾舊膏腴之地,傍近西域,匈奴資之,以為抄暴,復令開設屯田,如永元時事,置伊吾司馬一人。自陽嘉以後,朝威稍損,諸國驕放,轉相陵伐。元嘉二年,長史王敬為於窴所沒。永興元年,車師後王復反攻屯營。雖有降首,曾莫懲革,自此浸以疏慢矣。班固記諸國風土人俗,皆已詳備《前書》。今撰建武以後其事異於先者,以為《西域傳》,皆安帝末班勇所記雲。
xī yù nèi shǔ zhū guó, dōng xī liù qiān yú lǐ, nán běi qiān yú lǐ, dōng jí yù mén yáng guān, xī zhì cōng lǐng. qí dōng běi yǔ xiōng nú wū sūn xiāng jiē. nán běi yǒu dà shān, zhōng yāng yǒu hé. qí nán shān dōng chū jīn chéng, yǔ hàn nán shān shǔ yān. qí hé yǒu liǎng yuán, yī chū cōng lǐng dōng liú, yī chū yú tián nán shān xià běi liú, yǔ cōng lǐng hé hé, dōng zhù pú chāng hǎi. pú chāng hǎi yī míng yán zé, qù yù mén sān bǎi yú lǐ.
西域內屬諸國,東西六千餘里,南北千餘里,東極玉門、陽關,西至蔥領。其東北與匈奴、烏孫相接。南北有大山,中央有河。其南山東出金城,與漢南山屬焉。其河有兩源,一出蔥領東流,一出於窴南山下北流,與蔥領河合,東注蒲昌海。蒲昌海一名鹽澤,去玉門三百餘里。
zì dūn huáng xī chū yù mén yáng guān, shè shàn shàn, běi tōng yī wú qiān yú lǐ, zì yī wú běi tōng chē shī qián bù gāo chāng bì qiān èr bǎi lǐ, zì gāo chāng bì běi tōng hòu bù jīn mǎn chéng wǔ bǎi lǐ. cǐ qí xī yù zhī mén hù yě, gù wù jǐ xiào wèi gèng hù tún yān. yī wú dì yí wǔ gǔ sāng má pú táo. qí běi yòu yǒu liǔ zhōng, jiē gāo yú zhī dì. gù hàn cháng yǔ xiōng nú zhēng chē shī yī wú, yǐ zhì xī yù yān.
自敦煌西出玉門、陽關,涉鄯善,北通伊吾千餘里,自伊吾北通車師前部高昌壁千二百里,自高昌壁北通後部金滿城五百里。此其西域之門戶也,故戊己校尉更互屯焉。伊吾地宜五穀、桑麻、蒲萄。其北又有柳中,皆膏腴之地。故漢常與匈奴爭車師、伊吾,以制西域焉。
zì shàn shàn yú cōng lǐng chū xī zhū guó, yǒu liǎng dào. bàng nán shān běi, bēi hé xī xíng zhì shā chē, wèi nán dào. nán dào xī yú cōng lǐng, zé chū dà ròu zhī ān xī zhī guó yě. zì chē shī qián wáng tíng suí běi shān, bēi hé xī xíng zhì shū lè, wèi běi dào. běi dào xī yú cōng lǐng, chū dà yuān kāng jū yǎn cài yān.
自鄯善逾蔥領出西諸國,有兩道。傍南山北,陂河西行至莎車,為南道。南道西逾蔥領,則出大月氏、安息之國也。自車師前王庭隨北山,陂河西行至疏勒,為北道。北道西逾蔥領,出大宛、康居、奄蔡焉。
chū yù mén, jīng shàn shàn qiě mò jīng jué sān qiān yú lǐ zhì jū mí.
出玉門,經鄯善、且末、精絕三千餘里至拘彌。
jū mí guó, jū níng mí chéng, qù zhǎng shǐ suǒ jū liǔ zhōng sì qiān jiǔ bǎi lǐ, qù luò yáng wàn èr qiān bā bǎi lǐ. lǐng hù èr qiān yī bǎi qī shí sān, kǒu qī qiān èr bǎi wǔ shí yī, shèng bīng qiān qī bǎi liù shí rén.
拘彌國,居寧彌城,去長史所居柳中四千九百里,去洛陽萬二千八百里。領戶二千一百七十三,口七千二百五十一,勝兵千七百六十人。
shùn dì yǒng jiàn sì nián, yú tián wáng fàng qián shā jū mí wáng xìng, zì lì qí zi wèi jū mí wáng, ér qiǎn shǐ zhě gòng xiàn yú hàn. dūn huáng tài shǒu chú yóu shàng qiú tǎo zhī, dì shè yú tián zuì, lìng guī jū mí guó, fàng qián bù kěn. yáng jiā yuán nián, xú yóu qiǎn shū lè wáng chén pán fā èr wàn rén jī yú tián, pò zhī, zhǎn shǒu shù bǎi jí, fàng bīng dà lüè, gèng lì xìng zōng rén chéng guó wèi jū mí wáng ér hái. zhì líng dì xī píng sì nián, yú tián wáng ān guó gōng jū mí, dà pò zhī, shā qí wáng, sǐ zhě shén zhòng. wù jǐ xiào wèi xī yù zhǎng shǐ gè fā bīng fǔ lì jū mí shì zi dìng xìng wèi wáng. shí rén zhòng cái yǒu qiān kǒu. qí guó xī jiē yú tián sān bǎi jiǔ shí lǐ.
順帝永建四年,於窴王放前殺拘彌王興,自立其子為拘彌王,而遣使者貢獻於漢。敦煌太守除由上求討之,帝赦於窴罪,令歸拘彌國,放前不肯。陽嘉元年,徐由遣疏勒王臣槃發二萬人擊於窴,破之,斬首數百級,放兵大掠,更立興宗人成國為拘彌王而還。至靈帝熹平四年,於窴王安國攻拘彌,大破之,殺其王,死者甚眾。戊己校尉、西域長史各發兵輔立拘彌侍子定興為王。時人眾裁有千口。其國西接於窴三百九十里。
yú tián guó, jū xī chéng, qù zhǎng shǐ suǒ jū wǔ qiān sān bǎi lǐ, qù luò yáng wàn yī qiān qī bǎi lǐ. lǐng hù sān wàn èr qiān, kǒu bā wàn sān qiān, shèng bīng sān wàn yú rén.
於窴國,居西城,去長史所居五千三百里,去洛陽萬一千七百里。領戶三萬二千,口八萬三千,勝兵三萬餘人。
jiàn wǔ mò, shā chē wáng xián qiáng shèng, gōng bìng yú tián, xǐ qí wáng yú lín wèi lí guī wáng. míng dì yǒng píng zhōng, yú tián jiāng xiū mò bà fǎn shā chē, zì lì wèi yú tián wáng. xiū mò bà sǐ, xiōng zi guǎng dé lì, hòu suì miè shā chē, qí guó zhuǎn shèng. cóng jīng jué xī běi zhì shū lè shí sān guó jiē fú cóng. ér shàn shàn wáng yì shǐ qiáng shèng. zì shì nán dào mù cōng lǐng yǐ dōng, wéi cǐ èr guó wèi dà.
建武末,莎車王賢強盛,攻並於窴,徙其王俞林為驪歸王。明帝永平中,於窴將休莫霸反莎車,自立為於窴王。休莫霸死,兄子廣德立,後遂滅莎車,其國轉盛。從精絕西北至疏勒十三國皆服從。而鄯善王亦始強盛。自是南道目蔥領以東,唯此二國為大。
shùn dì yǒng jiàn liù nián, yú tián wáng fàng qián qiǎn shì zi yì què gòng xiàn. yuán jiā yuán nián, zhǎng shǐ zhào píng zài yú tián bìng yōng sǐ, píng zi yíng sàng, dào jīng jū mí. jū mí wáng chéng guó yǔ yú tián wáng jiàn sù yǒu xì, nǎi yǔ píng zi yún: yú tián wáng lìng hú yī chí dú yào zhe chuàng zhōng, gù zhì sǐ ěr. píng zi xìn zhī, hái rù sāi, yǐ gào dūn huáng tài shǒu mǎ dá. míng nián, yǐ wáng jìng dài wèi zhǎng shǐ, dá lìng jìng yǐn hé qí shì. jìng xiān guò jū mí, chéng guó fù shuō yún: yú tián guó rén yù yǐ wǒ wèi wáng, jīn kě yīn cǐ zuì zhū jiàn, yú tián bì fú yǐ. jìng tān lì gōng míng, qiě shòu chéng guó zhī shuō, qián dào yú tián, shè gōng jù qǐng jiàn, ér yīn tú zhī. huò yǐ jìng móu gào jiàn, jiàn bù xìn, yuē: wǒ wú zuì, wáng zhǎng shǐ hé wèi yù shā wǒ? dàn rì, jiàn cóng guān shǔ shù shí rén yì jìng. zuò dìng, jiàn qǐ xíng jiǔ, jìng chì zuǒ yòu zhí zhī, lì shì bìng wú shā jiàn yì, guān shǔ xī dé tū zǒu. shí chéng guó zhǔ bù qín mù suí jìng zài huì, chí dāo chū yuē: dà shì yǐ dìng, hé wèi fù yí? jí qián zhǎn jiàn. yú tián hóu jiāng shū D358 děng suì huì bīng gōng jìng, jìng chí jiàn tóu shàng lóu xuān gào yuē: tiān zǐ shǐ wǒ zhū jiàn ěr. yú tián hóu jiāng suì fén yíng shě, shāo shā lì shì, shàng lóu zhǎn jìng, xuán shǒu yú shì. shū D358 yù zì lì wèi wáng, guó rén shā zhī, ér lì jiàn zǐ ān guó yān. mǎ dá wén zhī, yù jiāng zhū jùn bīng chū sài jī yú tián, huán dì bù tīng, zhēng dá hái, ér yǐ sòng liàng dài wèi dūn huáng tài shǒu. liàng dào, kāi mù yú tián, lìng zì zhǎn shū D358. shí shū D358 sǐ yǐ jīng yuè. nǎi duàn sǐ rén tóu sòng dūn huáng, ér bù yán qí zhuàng. liàng hòu zhī qí zhà, ér jìng bù néng chū bīng, yú tián shì cǐ suì jiāo.
順帝永建六年,於窴王放前遣侍子詣闕貢獻。 元嘉元年, 長史趙評在於窴病癰死,評子迎喪,道經拘彌。拘彌王成國與於窴王建素有隙,乃語評子云:「於窴王令胡醫持毒藥著創中,故致死耳。」評子信之,還入塞,以告敦煌太守馬達。明年,以王敬代為長史,達令敬隱核其事。敬先過拘彌,成國復說云:「於窴國人慾以我為王,今可因此罪誅建,於窴必服矣。」敬貪立功名,且受成國之說,前到於窴,設供具請建,而陰圖之。或以敬謀告建,建不信,曰:「我無罪,王長史何為欲殺我?」旦日,建從官屬數十人詣敬。坐定,建起行酒,敬叱左右執之,吏士並無殺建意,官屬悉得突走。時成國主簿秦牧隨敬在會,持刀出曰:「大事已定,何為復疑?」即前斬建。於窴侯將輸D358等遂會兵攻敬,敬持建頭上樓宣告曰:「天子使我誅建耳。」於窴侯將遂焚營舍,燒殺吏士,上樓斬敬,懸首於市。輸D358欲自立為王,國人殺之,而立建子安國焉。馬達聞之,欲將諸郡兵出塞擊於窴,桓帝不聽,征達還,而以宋亮代為敦煌太守。亮到,開募於窴,令自斬輸D358。時輸D358死已經月。乃斷死人頭送敦煌,而不言其狀。亮後知其詐,而竟不能出兵,於窴恃此遂驕。
zì yú tián jīng pí shān, zhì xī yè zi hé dé ruò yān.
自於窴經皮山,至西夜、子合、德若焉。
xī yè guó, yī míng piào shā, qù luò yáng wàn sì qiān sì bǎi lǐ. hù èr qiān wǔ bǎi, kǒu wàn yú, shèng bīng sān qiān rén. dì shēng bái cǎo, yǒu dú, guó rén jiān yǐ wèi yào, fù jiàn zú, suǒ zhōng jí sǐ. hàn shū zhōng wù yún xī yè zi hé shì yī guó, jīn gè zì yǒu wáng.
西夜國,一名漂沙,去洛陽萬四千四百里。戶二千五百,口萬餘,勝兵三千人。地生白草,有毒,國人煎以為藥,傅箭鏃,所中即死。《漢書》中誤雲西夜、子合是一國,今各自有王。
zi hé guó, jū hū jiān gǔ. qù shū lè qiān lǐ. lǐng hù sān bǎi wǔ shí, kǒu sì qiān, shèng bīng qiān rén.
子合國,居呼鞬谷。去疏勒千里。領戶三百五十,口四千,勝兵千人。
dé ruò guó, lǐng hù bǎi yú, kǒu liù bǎi qī shí, shèng bīng sān bǎi wǔ shí rén. dōng qù zhǎng shǐ jū sān qiān wǔ bǎi sān shí lǐ, qù luò yáng wàn èr qiān yī bǎi wǔ shí lǐ, yǔ zi hé xiāng jiē. qí sú jiē tóng.
德若國,領戶百餘,口六百七十,勝兵三百五十人。東去長史居三千五百三十里,去洛陽萬二千一百五十里,與子合相接。其俗皆同。
zì pí shān xī nán jīng wū chá, shè xuán dù, lì jì bīn, liù shí yú rì xíng zhì wū yì shān lí guó, dì fāng shù qiān lǐ, shí gǎi míng pái chí.
自皮山西南經烏秅,涉懸度,歷罽賓,六十餘日行至烏弋山離國,地方數千里,時改名排持。
fù xī nán mǎ xíng bǎi yú rì zhì tiáo zhī.
復西南馬行百餘日至條支。
tiáo zhī guó chéng zài shān shàng, zhōu huí sì shí yú lǐ. lín xī hǎi, hǎi shuǐ qū huán qí nán jí dōng běi, sān miàn lù jué, wéi xī běi yú tōng lù dào. tǔ dì shǔ shī, chū shī zi xī niú fēng niú kǒng què dà què. dà què qí luǎn rú wèng.
條支國城在山上,周回四十餘里。臨西海,海水曲環其南及東北,三面路絕,唯西北隅通陸道。土地暑濕,出師子、犀牛、封牛、孔雀、大雀。大雀其卵如甕。
zhuǎn běi ér dōng, fù mǎ xíng liù shí yú rì zhì ān xī. hòu yì shǔ tiáo zhī, wèi zhì dà jiāng, lín lǐng zhū xiǎo chéng yān.
轉北而東,復馬行六十餘日至安息。後役屬條支,為置大將,臨領諸小城焉。
ān xī guó, jū hé dú chéng, qù luò yáng èr wàn wǔ qiān lǐ. běi yǔ kāng jū jiē, nán yǔ wū yì shān lí jiē. dì fāng shù qiān lǐ, xiǎo chéng shù bǎi, hù kǒu shèng bīng zuì wèi yīn shèng. qí dōng jiè mù lù chéng, hào wèi xiǎo ān xī, qù luò yáng èr wàn lǐ.
安息國,居和櫝城,去洛陽二萬五千里。北與康居接,南與烏弋山離接。地方數千里,小城數百,戶口勝兵最為殷盛。其東界木鹿城,號為小安息,去洛陽二萬里。
zhāng dì zhāng hé yuán nián, qiǎn shǐ xiàn shī zi fú bá. fú bá xíng sì lín ér wú jiǎo. hé dì yǒng yuán jiǔ nián, dōu hù bān chāo qiǎn gān yīng shǐ dà qín, dǐ tiáo zhī. lín dà hǎi yù dù, ér ān xī xī jiè chuán rén wèi yīng yuē: hǎi shuǐ guǎng dà, wǎng lái zhě féng shàn fēng sān yuè nǎi de dù, ruò yù chí fēng, yì yǒu èr suì zhě, gù rù hǎi rén jiē jī sān suì liáng. hǎi zhōng shàn shǐ rén sī tǔ liàn mù, shù yǒu sǐ wáng zhě. yīng wén zhī nǎi zhǐ. shí sān nián, ān xī wáng mǎn qū fù xiàn shī zi jí tiáo zhī dà niǎo, shí wèi zhī ān xī què.
章帝章和元年,遣使獻師子、符拔。符拔形似麟而無角。和帝永元九年,都護班超遣甘英使大秦,抵條支。臨大海欲度,而安息西界船人謂英曰:「海水廣大,往來者逢善風三月乃得度,若遇遲風,亦有二歲者,故入海人皆齎三歲糧。海中善使人思土戀慕,數有死亡者。」英聞之乃止。十三年,安息王滿屈復獻師子及條支大鳥,時謂之安息雀。
zì ān xī xī xíng sān qiān sì bǎi lǐ zhì ā mán guó. cóng ā mán xī xíng sān qiān liù bǎi lǐ zhì sī bīn guó. cóng sī bīn nán xíng dù hé, yòu xī nán zhì yú luó guó jiǔ bǎi liù shí lǐ, ān xī xī jiè jí yǐ. zì cǐ nán chéng hǎi, nǎi tōng dà qín. qí tǔ duō hǎi xī zhēn qí yì wù yān.
自安息西行三千四百里至阿蠻國。從阿蠻西行三千六百里至斯賓國。從斯賓南行度河,又西南至於羅國九百六十里,安息西界極矣。自此南乘海,乃通大秦。其土多海西珍奇異物焉。
dà qín guó, yī míng lí jiān, yǐ zài hǎi xī, yì yún hǎi xī guó. dì fāng shù qiān lǐ, yǒu sì bǎi yú chéng. xiǎo guó yì shǔ zhě shù shí. yǐ shí wèi chéng guō. liè zhì yóu tíng, jiē è C831 zhī. yǒu sōng bǎi zhū mù bǎi cǎo. rén sú lì tián zuò, duō zhǒng shù cán sāng. jiē kūn tóu ér yī wén xiù, chéng zī píng bái gài xiǎo chē, chū rù jī gǔ, jiàn jīng qí fān zhì.
大秦國,一名犁鞬,以在海西,亦云海西國。地方數千里,有四百餘城。小國役屬者數十。以石為城郭。列置郵亭,皆堊C831之。有松柏諸木百草。人俗力田作,多種樹蠶桑。皆髡頭而衣文繡,乘輜軿白蓋小車,出入擊鼓,建旌旗幡幟。
suǒ jū chéng yì, zhōu huán bǎi yú lǐ. chéng zhōng yǒu wǔ gōng, xiāng qù gè shí lǐ. gōng shì jiē yǐ shuǐ jīng wèi zhù, shí qì yì rán. qí wáng rì yóu yī gōng, tīng shì wǔ rì ér hòu biàn. cháng shǐ yī rén chí náng suí wáng chē, rén yǒu yán shì zhě, jí yǐ shū tóu náng zhōng, wáng shì gōng fā shěng, lǐ qí wǎng zhí. gè yǒu guān cáo wén shū. zhì sān shí liù jiāng, jiē huì yì guó shì. qí wáng wú yǒu cháng rén. jiē jiǎn lì xián zhě. guó zhōng zāi yì jí fēng yǔ bù shí, zhé fèi ér gèng lì, shòu fàng zhě gān chù bù yuàn. qí rén mín jiē zhǎng dà píng zhèng, yǒu lèi zhōng guó, gù wèi zhī dà qín.
所居城邑,周圜百餘里。城中有五宮,相去各十里。宮室皆以水精為柱,食器亦然。其王日游一宮,聽事五日而後遍。常使一人持囊隨王車,人有言事者,即以書投囊中,王室宮發省,理其枉直。各有官曹文書。置三十六將,皆會議國事。其王無有常人。皆簡立賢者。國中災異及風雨不時,輒廢而更立,受放者甘黜不怨。其人民皆長大平正,有類中國,故謂之大秦。
tǔ duō jīn yín qí bǎo, yǒu yè guāng bì míng yuè zhū hài jī xī shān hú hǔ pò liú lí láng gān zhū dān qīng bì. cì jīn lǚ xiù, zhī chéng jīn lǚ jì zá sè líng. zuò huáng jīn tú huǒ huàn shì. yòu yǒu xì bù, huò yán shuǐ yáng cuì, yě cán jiǎn suǒ zuò yě. hé huì zhū xiāng, jiān qí zhī yǐ wèi sū hé. fán wài guó zhū zhēn yì jiē chū yān.
土多金銀奇寶,有夜光璧、明月珠、駭雞犀、珊瑚、虎魄、琉璃、琅玕、朱丹、青碧。刺金縷繡,織成金縷罽、雜色綾。作黃金塗、火浣市。又有細布,或言水羊毳,野蠶繭所作也。合會諸香,煎其汁以為蘇合。凡外國諸珍異皆出焉。
yǐ jīn yín wèi qián, yín qián shí dāng jīn qián yī. yǔ ān xī tiān zhú jiāo shì yú hǎi zhōng, lì yǒu shí bèi. qí rén zhì zhí, shì wú èr jià. gǔ shí cháng jiàn, guó yòng fù ráo. lín guó shǐ dào qí jiè shǒu zhě, chéng yì yì wáng dōu, zhì zé gěi yǐ jīn qián. qí wáng cháng yù tōng shǐ yú hàn, ér ān xī yù yǐ hàn zēng cǎi yǔ zhī jiāo shì, gù zhē ài bù dé zì dá. zhì huán dì yán xī jiǔ nián, dà qín wáng ān dūn qiǎn shǐ zì rì nán jiǎo wài xiàn xiàng yá xī jiǎo dài mào, shǐ nǎi yī tòng yān. qí suǒ biǎo gòng, bìng wú zhēn yì, yí chuán zhě guò yān.
以金銀為錢,銀錢十當金錢一。與安息、天竺交市於海中,利有十倍。其人質直,市無二價。穀食常賤,國用富饒。鄰國使到其界首者,乘驛詣王都,至則給以金錢。其王常欲通使於漢,而安息欲以漢繒彩與之交市,故遮閡不得自達。至桓帝延熹九年,大秦王安敦遣使自日南徼外獻象牙、犀角、玳瑁,始乃一通焉。其所表貢,並無珍異,疑傳者過焉。
huò yún qí guó xī yǒu ruò shuǐ liú shā, jìn xī wáng mǔ suǒ jū chù, jǐ yú rì suǒ rù yě. hàn shū yún cóng tiáo zhī xī xíng èr bǎi yú rì, jìn rì suǒ rù, zé yǔ jīn shū yì yǐ. qián shì hàn shǐ jiē zì wū yì yǐ hái, mò yǒu zhì tiáo zhī zhě yě. yòu yún cóng ān xī lù dào rào hǎi běi xíng chū hǎi xī zhì dà qín, rén shù lián shǔ, shí lǐ yī tíng, sān shí lǐ yī zhì, zhōng wú dào zéi kòu jǐng. ér dào duō měng hǔ shī zi, zhē hài xíng lǚ, bù bǎi yú rén jī bīng qì, zhé wèi suǒ shí. yòu yán yǒu fēi qiáo shù bǎi lǐ kě dù hǎi běi zhū guó. suǒ shēng qí yì yù shí zhū wù, jué guài duō bù jīng, gù bù jì yún.
或雲其國西有弱水、流沙,近西王母所居處,幾於日所入也。《漢書》雲「從條支西行二百餘日,近日所入」,則與今書異矣。前世漢使皆自烏弋以還,莫有至條支者也。又雲「從安息陸道繞海北行出海西至大秦,人庶連屬,十里一亭,三十里一置,終無盜賊寇警。而道多猛虎、師子,遮害行旅,不百餘人齎兵器,輒為所食」。又言「有飛橋數百里可度海北諸國」。所生奇異玉石諸物,譎怪多不經,故不記雲。
dà ròu zhī guó, jū lán shì chéng, xī jiē ān xī, sì shí jiǔ rì xíng, dōng qù zhǎng shǐ suǒ jū liù qiān wǔ bǎi sān shí qī lǐ, qù luò yáng wàn liù qiān sān bǎi qī shí lǐ. hù shí wàn, kǒu sì shí wàn, shèng bīng shí yú wàn rén.
大月氏國,居藍氏城,西接安息,四十九日行,東去長史所居六千五百三十七里,去洛陽萬六千三百七十里。戶十萬,口四十萬,勝兵十餘萬人。
chū, ròu zhī wèi xiōng nú suǒ miè, suì qiān yú dà xià, fēn qí guó wèi xiū mì shuāng mí guì shuāng xī dùn dōu mì, fán wǔ bù xī hóu. hòu bǎi yú suì, guì shuāng xī hóu qiū jiù què gōng miè sì xī hóu, zì lì wèi wáng, guó hào guì shuāng. qīn ān xī. qǔ gāo fù dì. yòu miè pú dá jì bīn, xī yǒu qí guó. qiū jiù què nián bā shí yú sǐ, zi yán gāo zhēn dài wèi wáng. fù miè tiān zhú, zhì jiāng yī rén jiān lǐng zhī. ròu zhī zì cǐ zhī hòu, zuì wèi fù shèng, zhū guó chēng zhī, jiē yuē guì shuāng wáng. hàn běn qí gù hào, yán dà ròu zhī yún.
初,月氏為匈奴所滅,遂遷於大夏,分其國為休密、雙靡、貴霜、肹頓、都密,凡五部翕侯。後百餘歲,貴霜翕侯丘就卻攻滅四翕侯,自立為王,國號貴霜。侵安息。取高附地。又滅濮達、罽賓,悉有其國。丘就卻年八十餘死,子閻膏珍代為王。復滅天竺,置將一人監領之。月氏自此之後,最為富盛,諸國稱之,皆曰貴霜王。漢本其故號,言大月氏雲。
gāo fù guó, zài dà ròu zhī xī nán, yì dà guó yě. qí sú shì tiān zhú, ér ruò, yì fú. shàn jiǎ fàn, nèi fù yú cái. suǒ shǔ wú cháng, tiān zhú jì bīn ān xī sān guó qiáng zé dé zhī, ruò zé shī zhī, ér wèi cháng shǔ ròu zhī. hàn shū yǐ wèi wǔ xī hóu shù, fēi qí shí yě. hòu shǔ ān xī. jí ròu zhī pò ān xī, shǐ dé gāo fù.
高附國,在大月氏西南,亦大國也。其俗似天竺,而弱,易服。善賈販,內富於財。所屬無常,天竺、罽賓、安息三國強則得之,弱則失之,而未嘗屬月氏。《漢書》以為五翕侯數,非其實也。後屬安息。及月氏破安息,始得高附。
tiān zhú guó, yī míng shēn dú, zài ròu zhī zhī dōng nán shù qiān lǐ. sú yǔ ròu zhī tóng, ér bēi shī shǔ rè. qí guó lín dà shuǐ. chéng xiàng ér zhàn. qí rén ruò yú ròu zhī, xiū fú tú dào, bù shā fá, suì yǐ chéng sú. cóng ròu zhī gāo fù guó yǐ xī, nán zhì xī hǎi, dōng zhì pán qǐ guó, jiē shēn dú zhī dì. shēn dú yǒu bié chéng shù bǎi, chéng zhì zhǎng. bié guó shù shí, guó zhì wáng. suī gè xiǎo yì, ér jù yǐ shēn dú wèi míng, qí shí jiē shǔ ròu zhī. ròu zhī shā qí wáng ér zhì jiāng, lìng tǒng qí rén. tǔ chū xiàng xī dài mào jīn yín tóng tiě qiān xī, xī yǔ dà qín tōng, yǒu dà qín zhēn wù. yòu yǒu xì bù hǎo D543 zhū xiāng shí mì hú jiāo jiāng hēi yán.
天竺國,一名身毒,在月氏之東南數千里。俗與月氏同,而卑濕暑熱。其國臨大水。乘象而戰。其人弱於月氏,修浮圖道,不殺伐,遂以成俗。從月氏、高附國以西,南至西海,東至磐起國,皆身毒之地。身毒有別城數百,城置長。別國數十,國置王。雖各小異,而俱以身毒為名,其時皆屬月氏。月氏殺其王而置將,令統其人。土出象、犀、玳瑁、金、銀、銅、鐵、鉛、錫,西與大秦通,有大秦珍物。又有細布、好D543、諸香、石蜜、胡椒、姜、黑鹽。
hé dì shí, shù qiǎn shǐ gòng xiàn, hòu xī yù fǎn pàn, nǎi jué. zhì huán dì yán xī èr nián sì nián, pín cóng rì nán jiǎo wài lái xiàn.
和帝時,數遣使貢獻,後西域反畔,乃絕。至桓帝延熹二年、四年,頻從日南徼外來獻。
shì chuán míng dì mèng jiàn jīn rén, zhǎng dà, dǐng yǒu guāng míng, yǐ wèn qún chén. huò yuē: xī fāng yǒu shén, míng yuē fú, qí xíng zhǎng zhàng liù chǐ ér huáng jīn sè. dì yú shì qiǎn shǐ tiān zhú, wèn fú dào fǎ, suì yú zhōng guó tú huà xíng xiàng yān. chǔ wáng yīng shǐ xìn qí shù, zhōng guó yīn cǐ pō yǒu fèng qí dào zhě. hòu huán dì hǎo shén, shù sì fú tú lǎo zi, bǎi xìng shāo yǒu fèng zhě, hòu suì zhuǎn shèng.
世傳明帝夢見金人,長大,頂有光明,以問群臣。或曰:「西方有神,名曰佛,其形長丈六尺而黃金色。」帝於是遣使天竺,問佛道法,遂於中國圖畫形象焉。楚王英始信其術,中國因此頗有奉其道者。後桓帝好神,數祀浮圖、老子,百姓稍有奉者,後遂轉盛。
dōng lí guó, jū shā qí chéng, zài tiān zhú dōng nán sān qiān yú lǐ, dà guó yě. qí tǔ qì wù lèi yǔ tiān zhú tóng. liè chéng shù shí, jiē chēng wáng. dà ròu zhī fá zhī, suì chén fú yān. nán nǚ jiē zhǎng bā chǐ, ér qiè ruò. chéng xiàng luò tuó, wǎng lái lín guó. yǒu kòu, chéng xiàng yǐ zhàn.
東離國,居沙奇城,在天竺東南三千餘里,大國也。其土氣、物類與天竺同。列城數十,皆稱王。大月氏伐之,遂臣服焉。男女皆長八尺,而怯弱。乘象、駱駝,往來鄰國。有寇,乘象以戰。
lì gē guó, shǔ kāng jū. chū míng mǎ niú yáng pú táo zhòng guǒ, qí tǔ shuǐ měi, gù pú táo jiǔ tè yǒu míng yān.
栗戈國,屬康居。出名馬、牛、羊、蒲萄眾果,其土水美,故蒲萄酒特有名焉。
yán guó, zài yǎn cài běi, shǔ kāng jū, chū shǔ pí yǐ shū zhī.
嚴國,在奄蔡北,屬康居,出鼠皮以輸之。
yǎn cài guó, gǎi míng ā lán liáo guó, jū dì chéng, shǔ kāng jū. tǔ qì wēn hé, duō zhēn sōng bái cǎo. mín sú yī fú yǔ kāng jū tóng.
奄蔡國,改名阿蘭聊國,居地城,屬康居。土氣溫和,多楨松、白草。民俗衣服與康居同。
shā chē guó, xī jīng pú lí wú léi zhì dà ròu zhī, dōng qù luò yáng wàn jiǔ bǎi wǔ shí lǐ.
莎車國,西經蒲犁、無雷至大月氏,東去洛陽萬九百五十里。
xiōng nú dān yú yīn wáng mǎng zhī luàn, lüè yǒu xī yù, wéi shā chē wáng yán zuì qiáng, bù kěn fù shǔ. yuán dì shí, cháng wèi shì zi, zhǎng yú jīng shī, mù lè zhōng guó, yì fù cān qí diǎn fǎ. cháng chì zhū zi, dāng shì fèng hàn jiā, bù kě fù yě. tiān fèng wǔ nián, yán sǐ, shì zhōng wǔ wáng, zi kāng dài lì.
匈奴單于因王莽之亂,略有西域,唯莎車王延最強,不肯附屬。元帝時,嘗為侍子,長於京師,慕樂中國,亦復參其典法。常敕諸子,當世奉漢家,不可負也。天鳳五年,延死,諡忠武王,子康代立。
guāng wǔ chū, kāng lǜ bàng guó jù xiōng nú, yōng wèi gù dū hù lì shì qī zǐ qiān yú kǒu, xí shū hé xī, wèn zhōng guó dòng jìng, zì chén sī mù hàn jiā. jiàn wǔ wǔ nián, hé xī dà jiāng jūn dòu róng nǎi chéng zhì lì kāng wèi hàn shā chē jiàn gōng huái dé wáng xī yù dà dū wèi, wǔ shí wǔ guó jiē shǔ yān.
光武初,康率傍國拒匈奴,擁衛故都護吏士妻子千餘口,檄書河西,問中國動靜,自陳思慕漢家。建武五年,河西大將軍竇融乃承制立康為漢莎車建功懷德王、西域大都尉,五十五國皆屬焉。
jiǔ nián, kāng sǐ, shì xuān chéng wáng. dì xián dài lì, gōng pò jū mí xī yè guó, jiē shā qí wáng, ér lì qí xiōng kāng liǎng zi wèi jū mí xī yè wáng. shí sì nián, xián yǔ shàn shàn wáng ān bìng qiǎn shǐ yì què gòng xiàn, yú shì xī yù shǐ tōng. cōng lǐng yǐ dōng zhū guó jiē shǔ xián. shí qī nián, xián fù qiǎn shǐ fèng xiàn, qǐng dōu hù. tiān zǐ yǐ wèn dà sī kōng dòu róng, yǐ wèi xián fù zǐ xiōng dì xiāng yuē shì hàn, kuǎn chéng yòu zhì, yí jiā hào wèi yǐ zhèn ān zhī. dì nǎi yīn qí shǐ, cì xián xī yù dōu hù yìn shòu, jí chē qí huáng jīn jǐn xiù. dūn huáng tài shǒu péi zūn shàng yán: yí dí bù kě jiǎ yǐ dà quán, yòu lìng zhū guó shī wàng. zhào shū shōu hái dōu hù yìn shòu, gèng cì xián yǐ hàn dà jiāng jūn yìn shòu. qí shǐ bù kěn yì, zūn pò duó zhī, xián yóu shì shǐ hèn. ér yóu zhà chēng dà dū hù, yí shū zhū guó, zhū guó xī fú shǔ yān, hào xián wèi dān yú. xián jìn yǐ jiāo héng, zhòng qiú fù shuì, shù gōng guī zī zhū guó, zhū guó chóu jù.
九年,康死,諡宣成王。弟賢代立,攻破拘彌、西夜國,皆殺其王,而立其兄康兩子為拘彌、西夜王。十四年,賢與鄯善王安並遣使詣闕貢獻,於是西域始通。蔥領以東諸國皆屬賢。十七年,賢復遣使奉獻,請都護。天子以問大司空竇融,以為賢父子兄弟相約事漢,款誠又至,宜加號位以鎮安之。帝乃因其使,賜賢西域都護印綬,及車旗黃金錦繡。敦煌太守裴遵上言:「夷狄不可假以大權,又令諸國失望。」詔書收還都護印綬,更賜賢以漢大將軍印綬。其使不肯易,遵迫奪之,賢由是始恨。而猶詐稱大都護,移書諸國,諸國悉服屬焉,號賢為單于。賢浸以驕橫,重求賦稅,數攻龜茲諸國,諸國愁懼。
èr shí yī nián dōng, chē shī qián wáng shàn shàn yān qí děng shí bā guó jù qiǎn zi rù shì, xiàn qí zhēn bǎo. jí dé jiàn, jiē liú tì qǐ shǒu, yuàn dé dōu hù. tiān zǐ yǐ zhōng guó chū dìng, běi biān wèi fú, jiē hái qí shì zi, hòu shǎng cì zhī. shì shí xián zì fù bīng qiáng, yù bìng jiān xī yù, gōng jī yì shén. zhū guó wén dōu hù bù chū, ér shì zi jiē hái, dà yōu kǒng, nǎi yǔ dūn huáng tài shǒu xí, yuàn liú shì zi yǐ shì shā chē, yán shì zi jiàn liú, dōu hù xún chū, jì qiě xī qí bīng. péi zūn yǐ zhuàng wén, tiān zǐ xǔ zhī. èr shí èr nián, xián zhī dōu hù bù zhì, suì yí shàn shàn wáng ān shū, lìng jué tōng hàn dào. ān bù nà ér shā qí shǐ. xián dà nù, fā bīng gōng shàn shàn. ān yíng zhàn, bīng bài, wáng rù shān zhōng. xián shā lüè qiān yú rén ér qù. qí dōng, xián fù gōng shā guī zī wáng, suì jiān qí guó. shàn shàn yān qí zhū guó shì zi jiǔ liú dūn huáng, chóu sī, jiē wáng guī. shàn shàn wáng shàng shū, yuàn fù qiǎn zi rù shì, gèng qǐng dōu hù. dōu hù bù chū, chéng pò yú xiōng nú. tiān zǐ bào yuē: jīn shǐ zhě dà bīng wèi néng dé chū, rú zhū guó lì bù cóng xīn, dōng xī nán běi zì zài yě. yú shì shàn shàn chē shī fù fù xiōng nú, ér xián yì héng.
二十一年冬,車師前王、鄯善、焉耆等十八國俱遣子入侍,獻其珍寶。及得見,皆流涕稽首,願得都護。天子以中國初定,北邊未服,皆還其侍子,厚賞賜之。是時賢自負兵強,欲併兼西域,攻擊益甚。諸國聞都護不出,而侍子皆還,大憂恐,乃與敦煌太守檄,願留侍子以示莎車,言侍子見留,都護尋出,冀且息其兵。裴遵以狀聞,天子許之。二十二年,賢知都護不至,遂遺鄯善王安書,令絕通漢道。安不納而殺其使。賢大怒,發兵攻鄯善。安迎戰,兵敗,亡入山中。賢殺略千餘人而去。其冬,賢復攻殺龜茲王,遂兼其國。鄯善、焉耆諸國侍子久留敦煌,愁思,皆亡歸。鄯善王上書,願復遣子入侍,更請都護。都護不出,誠迫於匈奴。天子報曰:「今使者大兵未能得出,如諸國力不從心,東西南北自在也。」於是鄯善、車師復附匈奴,而賢益橫。
guī sāi wáng zì yǐ guó yuǎn, suì shā xián shǐ zhě, xián jī miè zhī, lì qí guó guì rén sì jiān wèi guī sāi wáng. xián yòu zì lì qí zi zé luó wèi guī zī wáng. xián yǐ zé luó nián shào, nǎi fēn guī zī wèi wū lěi guó, xǐ sì jiān wèi wū lěi wáng, yòu gèng yǐ guì rén wèi guī sāi wáng. shù suì, guī zī guó rén gòng shā zé luó sì jiān, ér qiǎn shǐ xiōng nú, gèng qǐng lì wáng. xiōng nú lì guī zī guì rén shēn dú wèi guī zī wáng, guī zī yóu shì shǔ xiōng nú.
媯塞王自以國遠,遂殺賢使者,賢擊滅之,立其國貴人駟鞬為媯塞王。賢又自立其子則羅為龜茲王。賢以則羅年少,乃分龜茲為烏壘國,徙駟鞬為烏壘王,又更以貴人為媯塞王。數歲,龜茲國人共殺則羅、駟鞬,而遣使匈奴,更請立王。匈奴立龜茲貴人身毒為龜茲王,龜茲由是屬匈奴。
xián yǐ dà yuān gòng shuì jiǎn shǎo, zì jiāng zhū guó bīng shù wàn rén gōng dà yuān, dà yuān wáng yán liú yíng jiàng, xián yīn jiāng hái guó, xǐ jū mí wáng qiáo sāi tí wèi dà yuān wáng. ér kāng jū shù gōng zhī, qiáo sāi tí zài guó suì yú, wáng guī, xián fù yǐ wèi jū mí wáng, ér qiǎn yán liú hái dà yuān, shǐ gòng xiàn rú cháng. xián yòu xǐ yú tián wáng yú lín wèi lí guī wáng, lì qí dì wèi shì wèi yú tián wáng. suì yú, xián yí zhū guó yù pàn, zhào wèi shì jí jū mí gū mò zǐ hé wáng, jǐn shā zhī, bù fù zhì wáng, dàn qiǎn jiāng zhèn shǒu qí guó. wèi shì zi róng wáng jiàng hàn. fēng wèi shǒu jié hóu.
賢以大宛貢稅減少,自將諸國兵數萬人攻大宛,大宛王延留迎降,賢因將還國,徙拘彌王橋塞提為大宛王。而康居數攻之,橋塞提在國歲余,亡歸,賢復以為拘彌王,而遣延留還大宛,使貢獻如常。賢又徙於窴王俞林為驪歸王,立其弟位侍為於窴王。歲余,賢疑諸國欲畔,召位侍及拘彌、姑墨、子合王,盡殺之,不復置王,但遣將鎮守其國。位侍子戎亡降漢。封為守節侯。
shā chē jiāng jūn dé zài yú tián bào nüè, bǎi xìng huàn zhī. míng dì yǒng píng sān nián, qí dà rén dōu mò chū chéng, jiàn yě shǐ, yù shè zhī. shǐ nǎi yán yuē: wú shè wǒ, wǒ nǎi wèi rǔ shā jūn dé. dōu mò yīn cǐ jí yǔ xiōng dì gòng shā jūn dé. ér dà rén xiū mò bà fù yǔ hàn rén hán róng děng shā dōu mò xiōng dì, zì lì wèi yú tián wáng, fù yǔ jū mí guó rén gōng shā shā chē jiāng zài pí shān zhě, yǐn bīng guī. yú shì xián qiǎn qí tài zǐ guó xiāng, jiāng zhū guó bīng èr wàn rén jī xiū mò bà, bà yíng yǔ zhàn, shā chē bīng bài zǒu, shā wàn yú rén. xián fù fā zhū guó shù wàn rén, zì jiāng jī xiū mò bà, bà fù pò zhī, zhǎn shā guò bàn, xián tuō shēn zǒu guī guó. xiū mò bà jìn wéi shā chē, zhōng liú shǐ sǐ, bīng nǎi tuì.
莎車將君得在於窴暴虐,百姓患之。明帝永平三年,其大人都末出城,見野豕,欲射之。豕乃言曰:「無射我,我乃為汝殺君得。」都末因此即與兄弟共殺君得。而大人休莫霸復與漢人韓融等殺都末兄弟,自立為於窴王,復與拘彌國人攻殺莎車將在皮山者,引兵歸。於是賢遣其太子、國相,將諸國兵二萬人擊休莫霸,霸迎與戰,莎車兵敗走,殺萬餘人。賢復發諸國數萬人,自將擊休莫霸,霸復破之,斬殺過半,賢脫身走歸國。休莫霸進圍莎車,中流矢死,兵乃退。
yú tián guó xiāng sū yú lēi děng gòng lì xiū mò bà xiōng zi guǎng dé wèi wáng. xiōng nú yǔ guī zī zhū guó gòng gōng shā chē, bù néng xià. guǎng dé chéng shā chē zhī bì, shǐ dì fǔ guó hóu rén jiāng bīng gōng xián. xián lián bèi bīng gé, nǎi qiǎn shǐ yǔ guǎng dé hé. xiān shì guǎng dé fù jū zài shā chē shù suì, yú shì xián guī qí fù, ér yǐ nǚ qī zhī, jié wèi kūn dì, guǎng dé yǐn bīng qù. míng nián, shā chē xiāng qiě yùn děng huàn xián jiāo bào, mì móu fǎn chéng jiàng yú tián. yú tián wáng guǎng dé nǎi jiāng zhū guó bīng sān wàn rén gōng shā chē. xián chéng shǒu, shǐ shǐ wèi guǎng dé yuē: wǒ hái rǔ fù, yǔ rǔ fù, rǔ lái jī wǒ, hé wèi? guǎng dé yuē: wáng, wǒ fù fù yě, jiǔ bù xiāng jiàn, yuàn gè cóng liǎng rén huì chéng wài jié méng. xián yǐ wèn qiě yùn, qiě yùn yuē: guǎng dé nǚ xù, zhì qīn, yí chū jiàn zhī. xián nǎi qīng chū, guǎng dé suì zhí xián. ér qiě yùn děng yīn nèi yú tián bīng, lǔ xián qī zǐ ér bìng qí guó. suǒ xián jiāng guī, suì yú shā zhī.
於窴國相蘇榆勒等共立休莫霸兄子廣德為王。匈奴與龜茲諸國共攻莎車,不能下。廣德承莎車之敝,使弟輔國侯仁將兵攻賢。賢連被兵革,乃遣使與廣德和。先是廣德父拘在莎車數歲,於是賢歸其父,而以女妻之,結為昆弟,廣德引兵去。明年,莎車相且運等患賢驕暴,密謀反城降於窴。於窴王廣德乃將諸國兵三萬人攻莎車。賢城守,使使謂廣德曰:「我還汝父,與汝婦,汝來擊我,何為?」廣德曰:「王,我婦父也,久不相見,願各從兩人會城外結盟。」賢以問且運,且運曰:「廣德女婿,至親,宜出見之。」賢乃輕出,廣德遂執賢。而且運等因內於窴兵,虜賢妻子而並其國。鎖賢將歸,歲余殺之。
xiōng nú wén guǎng dé miè shā chē, qiǎn wǔ jiāng fā yān qí wèi lí guī zī shí wǔ guó bīng sān wàn yú rén wéi yú tián, guǎng dé qǐ xiáng, yǐ qí tài zǐ wèi zhì, yuē suì gěi jì xù. dōng, xiōng nú fù qiǎn bīng jiāng xián zhì zi bù jū zhēng lì wèi shā chē wáng, guǎng dé yòu gōng shā zhī, gèng lì qí dì qí lí wèi shā chē wáng, zhāng dì yuán hé sān nián yě. shí, zhǎng shǐ bān chāo fā zhū guó bīng jī shā chē, dà pò zhī, yóu shì suì jiàng hàn. shì yǐ jù bān chāo chuán.
匈奴聞廣德滅莎車,遣五將發焉耆、尉黎、龜茲十五國兵三萬餘人圍於窴,廣德乞降,以其太子為質,約歲給罽絮。冬,匈奴復遣兵將賢質子不居徵立為莎車王,廣德又攻殺之,更立其弟齊黎為莎車王,章帝元和三年也。時,長史班超發諸國兵擊莎車,大破之,由是遂降漢。事已懼《班超傳》。
shā chē dōng běi zhì shū lè.
莎車東北至疏勒。
shū lè guó, qù zhǎng shǐ suǒ jū wǔ qiān lǐ, qù luò yáng wàn sān bǎi lǐ. lǐng hù èr wàn yī qiān, shèng bīng sān wàn yú rén.
疏勒國,去長史所居五千里,去洛陽萬三百里。領戶二萬一千,勝兵三萬餘人。
míng dì yǒng píng shí liù nián, guī zī wáng jiàn gōng shā shū lè wáng chéng, zì yǐ guī zī zuǒ hóu dōu tí wèi shū lè wáng. dōng, hàn qiǎn jūn sī mǎ bān chāo jié fù dōu tí, ér lì chéng zhī xiōng zi zhōng wèi shū lè wáng. zhōng hòu fǎn pàn, chāo jī zhǎn zhī. shì yǐ jù chāo chuán.
明帝永平十六年,龜茲王建攻殺疏勒王成,自以龜茲左侯兜題為疏勒王。冬,漢遣軍司馬班超劫縛兜題,而立成之兄子忠為疏勒王。忠後反畔,超擊斬之。事已具《超傳》。
ān dì yuán chū zhōng, shū lè wáng ān guó yǐ jiù chén pán yǒu zuì, xǐ yú ròu zhī. ròu zhī wáng qīn ài zhī. hòu ān guó sǐ, wú zi, mǔ chí guó zhèng, yǔ guó rén gòng lì chén pán tóng chǎn dì zǐ yí fù wèi shū lè wáng. chén pán wén zhī, qǐng ròu zhī wáng yuē: ān guó wú zi, zhǒng rén wēi ruò, ruò lì mǔ shì, wǒ nǎi yí fù shū fù yě, wǒ dāng wèi wáng. ròu zhī nǎi qiǎn bīng sòng hái shū lè. guó rén sù jìng ài chén pán, yòu wèi dàn ròu zhī, jí gòng duó yí fù yìn shòu, yíng chén pán lì wèi wáng, gèng yǐ yí fù wèi pán gǎo chéng hóu. hòu shā chē lián pàn yú tián, shǔ shū lè, shū lè yǐ qiáng, gù dé yǔ guī zī yú tián wèi dí guó yān.
安帝元初中,疏勒王安國以舅臣磐有罪,徙於月氏。月氏王親愛之。後安國死,無子,母持國政,與國人共立臣磐同產弟子遺腹為疏勒王。臣磐聞之,請月氏王曰:「安國無子,種人微弱,若立母氏,我乃遺腹叔父也,我當為王。」月氏乃遣兵送還疏勒。國人素敬愛臣磐,又畏憚月氏,即共奪遺腹印綬,迎臣磐立為王,更以遺腹為磐稿城侯。後莎車連畔於窴,屬疏勒,疏勒以強,故得與龜茲、於窴為敵國焉。
shùn dì yǒng jiàn èr nián, chén pán qiǎn shǐ fèng xiàn, dì bài chén pán wèi hàn dà dū wèi, xiōng zi chén xūn wèi shǒu guó sī mǎ. wǔ nián, chén pán qiǎn shì zi yǔ dà yuān shā chē shǐ jù yì què gòng xiàn. yáng jiā èr nián, chén pán fù xiàn shī zi fēng niú. zhì líng dì jiàn níng yuán nián, shū lè wáng hàn dà dū wèi yú liè zhōng wèi qí jì fù hé dé suǒ shè shā, hé dé zì lì wèi wáng. sān nián, liáng zhōu cì shǐ mèng tuó qiǎn cóng shì rèn shè jiāng dūn huáng bīng wǔ bǎi rén, yǔ wù sī mǎ cáo kuān xī yù zhǎng shǐ zhāng yàn, jiāng yān qí guī zī chē shī qián hòu bù, hé sān wàn yú rén, tǎo shū lè, gōng zhēn zhōng chéng, sì shí yú rì bù néng xià, yǐn qù. qí hòu shū lè wáng lián xiāng shā hài, cháo tíng yì bù néng jìn.
順帝永建二年,臣磐遣使奉獻,帝拜臣磐為漢大都尉,兄子臣勛為守國司馬。五年,臣磐遣侍子與大宛、莎車使俱詣闕貢獻。陽嘉二年,臣磐復獻師子、封牛。至靈帝建寧元年,疏勒王漢大都尉於獵中為其季父和得所射殺,和得自立為王。三年,涼州刺史孟佗遣從事任涉將敦煌兵五百人,與戊司馬曹寬、西域長史張晏,將焉耆、龜茲、車師前後部,合三萬餘人,討疏勒,攻楨中城,四十餘日不能下,引去。其後疏勒王連相殺害,朝廷亦不能禁。
dōng běi jīng wèi tóu wēn sù gū mò guī zī zhì yān qí.
東北經尉頭、溫宿、姑墨、龜茲至焉耆。
yān qí guó wáng jū nán hé chéng, běi qù zhǎng shǐ suǒ jū bā bǎi lǐ, dōng qù luò yáng bā qiān èr bǎi lǐ. hù wàn wǔ qiān, kǒu wǔ wàn èr qiān, shèng bīng èr wàn yú rén. qí guó sì miàn yǒu dà shān, yǔ guī zī xiāng lián, dào xiǎn è, yì shǒu. yǒu hǎi shuǐ qū rù sì shān zhī nèi, zhōu zā qí chéng sān shí yú lǐ.
焉耆國王居南河城,北去長史所居八百里,東去洛陽八千二百里。戶萬五千,口五萬二千,勝兵二萬餘人。其國四面有大山,與龜茲相連,道險厄,易守。有海水曲入四山之內,周匝其城三十餘里。
yǒng píng mò, yān qí yǔ guī zī gòng gōng méi dōu hù chén mù fù xiào wèi guō xún, shā lì shì èr qiān yú rén. zhì yǒng yuán liù nián, dōu hù bān chāo fā zhū guó bīng tǎo yān qí wēi xū wèi lí shān guó, suì zhǎn yān qí wèi lí èr wáng shǒu, chuán sòng jīng shī, xiàn mán yí dǐ. chāo nǎi lì yān qí zuǒ hòu yuán mèng wèi wáng, wèi lí wēi xū shān guó jiē gèng lì qí wáng. zhì ān dì shí, xī yù bèi pàn. yán guāng zhōng, chāo zi yǒng wèi xī yù zhǎng shǐ, fù tǎo dìng zhū guó. yuán mèng yǔ wèi lí wēi xū bù jiàng. yǒng jiàn èr nián, yǒng yǔ dūn huáng tài shǒu zhāng lǎng jī pò zhī, yuán mèng nǎi qiǎn zi yì què gòng xiàn.
永平末,焉耆與龜茲共攻沒都護陳睦、副校尉郭恂,殺吏士二千餘人。至永元六年,都護班超發諸國兵討焉耆、危須、尉黎、山國,遂斬焉耆、尉黎二王首,傳送京師,縣蠻夷邸。超乃立焉耆左候元孟為王,尉黎、危須、山國皆更立其王。至安帝時,西域背畔。延光中,超子勇為西域長史,復討定諸國。元孟與尉黎、危須不降。永建二年,勇與敦煌太守張朗擊破之,元孟乃遣子詣闕貢獻。
pú lèi guó, jū tiān shān xī shū yú gǔ, dōng nán qù zhǎng shǐ suǒ jū qiān èr bǎi jiǔ shí lǐ, qù luò yáng wàn sì bǎi jiǔ shí lǐ. hù bā bǎi yú, kǒu èr qiān yú, shèng bīng qī bǎi yú rén. lú zhàng ér jū, zhú shuǐ cǎo, pō zhī tián zuò. yǒu niú mǎ luò tuó yáng chù. néng zuò gōng shǐ. guó chū hǎo mǎ.
蒲類國,居天山西疏榆谷,東南去長史所居千二百九十里,去洛陽萬四百九十里。戶八百餘,口二千餘,勝兵七百餘人。廬帳而居,逐水草,頗知田作。有牛、馬、駱駝、羊畜。能作弓矢。國出好馬。
pú lèi běn dà guó yě, qián xī yù shǔ xiōng nú, ér qí wáng dé zuì dān yú, dān yú nù, xǐ pú lèi rén liù qiān yú kǒu, nèi zhī xiōng nú yòu bù ā è dì, yīn hào yuē ā è guó. nán qù chē shī hòu bù mǎ xíng jiǔ shí yú rì. rén kǒu pín léi, táo wáng shān gǔ jiān, gù liú wèi guó yún.
蒲類本大國也,前西域屬匈奴,而其王得罪單于,單于怒,徙蒲類人六千餘口,內之匈奴右部阿惡地,因號曰阿惡國。南去車師後部馬行九十餘日。人口貧羸,逃亡山谷間,故留為國雲。
yí zhī guó, jū pú lèi dì. hù qiān yú, kǒu sān qiān yú, shèng bīng qiān yú rén. qí rén yǒng měng gǎn zhàn, yǐ kòu chāo wèi shì. jiē bèi fā, suí chù zhú shuǐ cǎo, bù zhī tián zuò. suǒ chū jiē yǔ pú lèi tóng.
移支國,居蒲類地。戶千餘,口三千餘,勝兵千餘人。其人勇猛敢戰,以寇抄為事。皆被發,隨畜逐水草,不知田作。所出皆與蒲類同。
dōng qiě mí guó, dōng qù zhǎng shǐ suǒ jū bā bǎi lǐ, qù luò yáng jiǔ qiān èr bǎi wǔ shí lǐ. hù sān qiān yú, kǒu wǔ qiān yú, shèng bīng èr qiān yú rén. lú zhàng jū, zhú shuǐ cǎo, pō tián zuò. qí suǒ chū yǒu yì yǔ pú lèi tóng. suǒ jū wú cháng.
東且彌國,東去長史所居八百里,去洛陽九千二百五十里。戶三千餘,口五千餘,勝兵二千餘人。廬帳居,逐水草,頗田作。其所出有亦與蒲類同。所居無常。
chē shī qián wáng jū jiāo hé chéng. hé shuǐ fèn liú rào chéng, gù hào jiāo hé. qù zhǎng shǐ suǒ jū liǔ zhōng bā shí lǐ, dōng qù luò yáng jiǔ qiān yī bǎi èr shí lǐ. lǐng hù qiān wǔ bǎi yú, kǒu sì qiān yú, shèng bīng èr qiān rén.
車師前王居交河城。河水分流繞城,故號交河。去長史所居柳中八十里,東去洛陽九千一百二十里。領戶千五百餘,口四千餘,勝兵二千人。
hòu wáng jū wù tú gǔ, qù zhǎng shǐ suǒ jū wǔ bǎi lǐ, qù luò yáng jiǔ qiān liù bǎi èr shí lǐ. lǐng hù sì qiān yú, kǒu wàn wǔ qiān yú, shèng bīng sān qiān yú rén.
後王居務塗谷,去長史所居五百里,去洛陽九千六百二十里。領戶四千餘,口萬五千餘,勝兵三千餘人。
qián hòu bù jí dōng qiě mí bēi lù pú lèi yí zhī, shì wèi chē shī liù guó, běi yǔ xiōng nú jiē, qián bù xī tōng yān qí běi dào, hòu bù xī tōng wū sūn.
前後部及東且彌、卑陸、蒲類、移支,是為車師六國,北與匈奴接,前部西通焉耆北道,後部西通烏孫。
jiàn wǔ èr shí yī nián, yǔ shàn shàn yān qí qiǎn zi rù shì, guāng wǔ qiǎn hái zhī, nǎi fù shǔ xiōng nú. míng dì yǒng píng shí liù nián, hàn qǔ yī wú lú, tōng xī yù, chē shī shǐ fù nèi shǔ. xiōng nú qiǎn bīng jī zhī, fù jiàng běi lǔ. hé dì yǒng yuán èr nián, dà jiāng jūn dòu xiàn pò běi xiōng nú, chē shī zhèn shè, qián hòu wáng gè qiǎn zi fèng gòng rù shì, bìng cì yìn shòu jīn bó. bā nián, wù jǐ xiào wèi suǒ yūn yù fèi hòu bù wáng zhuō dī, lì pò lǔ hóu xì zhì. zhuō dī fèn qián wáng wèi bēi dà mài jǐ, yīn fǎn jī wèi bēi dà, huò qí qī zǐ. míng nián, hàn qiǎn jiāng bīng zhǎng shǐ wáng lín, fā liáng zhōu liù jùn bīng jí qiāng hú èr wàn yú rén, yǐ tǎo zhuō dī, huò shǒu lǔ qiān yú rén. zhuō dī rù běi xiōng nú, hàn jūn zhuī jī, zhǎn zhī, lì zhuō dī dì nóng qí wèi wáng. zhì yǒng níng yuán nián, hòu wáng jūn jiù jí mǔ shā má fǎn pàn, shā hòu bù sī mǎ jí dūn huáng xíng shì. zhì ān dì yán guāng sì nián, zhǎng shǐ bān yǒng jī jūn jiù, dà pò, zhǎn zhī.
建武二十一年,與鄯善、焉耆遣子入侍,光武遣還之,乃附屬匈奴。明帝永平十六年,漢取伊吾盧,通西域,車師始復內屬。匈奴遣兵擊之,復降北虜。和帝永元二年,大將軍竇憲破北匈奴,車師震懾,前後王各遣子奉貢入侍,並賜印綬金帛。八年,戊己校尉索頵欲廢后部王涿鞮,立破虜侯細緻。涿鞮忿前王尉卑大賣己,因反擊尉卑大,獲其妻子。明年,漢遣將兵長史王林,發涼州六郡兵及羌胡二萬餘人,以討涿鞮,獲首虜千餘人。涿鞮入北匈奴,漢軍追擊,斬之,立涿鞮弟農奇為王。至永寧元年,後王軍就及母沙麻反畔,殺後部司馬及敦煌行事。至安帝延光四年,長史班勇擊軍就,大破,斬之。
shùn dì yǒng jiàn yuán nián, yǒng lǜ hòu wáng nóng qí zi jiā tè nú jí bā huá děng, fā jīng bīng jī běi lǔ hū yǎn wáng, pò zhī. yǒng yú shì shàng lì jiā tè nú wèi hòu wáng, bā huá wèi hòu bù qīn hàn hóu. yáng jiā sān nián xià, chē shī hòu bù sī mǎ lǜ jiā tè nú děng qiān wǔ bǎi rén, yǎn jī běi xiōng nú yú chāng wú lù gǔ, huài qí lú luò, zhǎn shù bǎi jí, huò dān yú mǔ jì mǔ jí fù nǚ shù bǎi rén, niú yáng shí yú wàn tóu, chē qiān yú liǎng, bīng qì shí wù shén zhòng. sì nián chūn, běi xiōng nú hū yǎn wáng lǜ bīng qīn hòu bù, dì yǐ chē shī liù guó jiē jìn běi lǔ, wèi xī yù bì B473, nǎi lìng dūn huáng tài shǒu fā zhū guó bīng, jí yù mén guān hòu yī wú sī mǎ, hé liù qiān sān bǎi qí jiù zhī, yǎn jī běi lǔ yú lēi shān, hàn jūn bù lì. qiū, hū yǎn wáng fù jiāng èr qiān rén gōng hòu bù, pò zhī. huán dì yuán jiā yuán nián, hū yǎn wáng jiāng sān qiān yú qí kòu yī wú, yī wú sī mǎ máo kǎi qiǎn lì bīng wǔ bǎi rén yú pú lèi hǎi dōng yǔ hū yǎn wáng zhàn, xī wèi suǒ méi, hū yǎn wáng suì gōng yī wú tún chéng. xià, qiǎn dūn huáng tài shǒu sī mǎ dá jiāng dūn huáng jiǔ quán, zhāng yē shǔ guó lì shì sì qiān yú rén jiù zhī, chū sài zhì pú lèi hǎi, hū yǎn wáng wén ér yǐn qù, hàn jūn wú gōng ér hái.
順帝永建元年,勇率後王農奇子加特奴及八滑等,發精兵擊北虜呼衍王,破之。勇於是上立加特奴為後王,八滑為後部親漢侯。陽嘉三年夏,車師後部司馬率加特奴等千五百人,掩擊北匈奴於閶吾陸谷,壞其廬落,斬數百級,獲單于母、季母及婦女數百人,牛、羊十餘萬頭,車千餘兩,兵器什物甚眾。四年春,北匈奴呼衍王率兵侵後部,帝以車師六國接近北虜,為西域蔽B473,乃令敦煌太守發諸國兵,及玉門關候、伊吾司馬,合六千三百騎救之,掩擊北虜于勒山,漢軍不利。秋,呼衍王復將二千人攻後部,破之。桓帝元嘉元年,呼衍王將三千餘騎寇伊吾,伊吾司馬毛愷遣吏兵五百人於蒲類海東與呼衍王戰,悉為所沒,呼衍王遂攻伊吾屯城。夏,遣敦煌太守司馬達將敦煌、酒泉,張掖屬國吏士四千餘人救之,出塞至蒲類海,呼衍王聞而引去,漢軍無功而還。
yǒng xìng yuán nián, jūn shī hòu bù wáng ā luó duō yǔ wù bù hòu yán hào bù xiāng de, suì fèn lì fǎn pàn, gōng wéi hàn tún tián qiě gù chéng, shā shāng lì shì. hòu bù hòu tàn zhē lǐng yú rén pàn ā luó duō, yì hàn lì jiàng. ā luó duō pò jí, jiāng qí mǔ qī zǐ, cóng bǎi yú qí wáng zǒu běi xiōng nú zhōng, dūn huáng tài shǒu sòng liàng shàng lì hòu bù gù wáng jūn jiù zhì zi bēi jūn wèi hòu bù wáng. hòu ā luó duō fù cóng xiōng nú zhōng hái, yǔ bēi jūn zhēng guó, pō shōu qí guó rén. wù xiào wèi yán xiáng lǜ qí zhāo yǐn běi lǔ, jiāng luàn xī yù, nǎi kāi xìn gào shì, xǔ fù wèi wáng, ā luó duō nǎi yì xiáng jiàng. yú shì shōu duó suǒ cì bēi jūn yìn shòu, gèng lì ā luó duō wèi wáng, réng jiāng bēi jūn hái dūn huáng, yǐ hòu bù rén sān bǎi zhàng bié shǔ yì zhī, shí qí shuì. zhàng zhě, yóu zhōng guó zhī hù shù yě.
永興元年,軍師後部王阿羅多與戊部候嚴皓不相得,遂忿戾反畔,攻圍漢屯田且固城,殺傷吏士。後部候炭遮領餘人畔阿羅多,詣漢吏降。阿羅多迫急,將其母妻子,從百餘騎亡走北匈奴中,敦煌太守宋亮上立後部故王軍就質子卑君為後部王。後阿羅多復從匈奴中還,與卑君爭國,頗收其國人。戊校尉閻詳慮其招引北虜,將亂西域,乃開信告示,許復為王,阿羅多乃詣詳降。於是收奪所賜卑君印綬,更立阿羅多為王,仍將卑君還敦煌,以後部人三百帳別屬役之,食其稅。帳者,猶中國之戶數也。
lùn yuē: xī yù fēng tǔ zhī zài, qián gǔ wèi wén yě. hàn shì zhāng qiān huái zhì yuǎn zhī lüè, bān chāo fèn fēng hóu zhī zhì, zhōng néng lì gōng xī xiá, jī fú wài yù. zì bīng wēi zhī suǒ sù fú, cái lù zhī suǒ huái yòu, mò bù xiàn fāng qí, nà ài zhì, lù dǐng zhǒu xíng, dōng xiàng ér cháo tiān zǐ. gù shè wù jǐ zhī guān, fēn rèn qí shì jiàn dū hù zhī shuài, zǒng lǐng qí quán. xiān xún zé shǎng F73A jīn yǐ cì guī shòu, hòu fú zé xì tóu sǎng ér xìn běi què. lì tún tián yú gāo yú zhī yě, liè yóu zhì yú yào hài zhī lù. chí mìng zǒu yì, bù jué yú shí yuè shāng hú fàn kè, rì kuǎn yú sāi xià. qí hòu gān yīng nǎi dǐ tiáo zhī ér lì ān xī, lín xī hǎi yǐ wàng dà qín, jù yù mén yáng guān zhě sì wàn yú lǐ, mí bù zhōu jǐn yān. ruò qí jìng sú xìng zhì zhī yōu báo, chǎn zài wù lèi zhī qū pǐn, chuān hé lǐng zhàng zhī jī yuán, qì jié liáng shǔ zhī tōng gé, tī shān zhàn gǔ shéng xíng shā dù zhī dào, shēn rè shǒu tòng fēng zāi guǐ nán zhī yù, mò bù bèi xiě qíng xíng, shěn qiú gēn shí. zhì yú fú dào shén huà, xìng zì shēn dú, ér èr hàn fāng zhì, mò yǒu chēng yān. zhāng qiān dàn zhe dì duō shǔ shī, chéng xiàng ér zhàn, bān yǒng suī liè qí fèng fú tú, bù shā fá, ér jīng wén shàn fǎ dǎo dá zhī gōng, mí suǒ chuán shù. yú wén zhī hòu shuō yě, qí guó zé yīn hū zhōng tǔ, yù zhú hé qì. líng shèng zhī suǒ jiàng jí, xián yì zhī suǒ tǐng shēng, shén jī guǐ guài, zé lǐ jué rén qū, gǎn yàn míng xiǎn, zé shì chū tiān wài. ér qiān chāo wú wén zhě, qǐ qí dào bì wǎng yùn, shù kāi shū yè hū? bù rán, hé wū yì zhī shén yě! hàn zì chǔ yīng shǐ shèng zhāi jiè zhī sì, huán dì yòu xiū huá gài zhī shì. jiāng wēi yì wèi yì, ér dàn shén míng zhī xié? xiáng qí qīng xīn shì lèi zhī xùn, kōng yǒu jiān qiǎn zhī zōng, dào shū zhī liú yě. qiě hǎo rén è shā, juān bì chóng shàn, suǒ yǐ xián dá jūn zǐ duō ài qí fǎ yān. rán hǎo dà bù jīng, qí jué wú yǐ, suī zōu yǎn tán tiān zhī biàn, zhuāng zhōu wō jiǎo zhī lùn, shàng wèi zú yǐ gài qí wàn yī. yòu jīng líng qǐ miè, yīn bào xiāng xún. ruò xiǎo ér mèi zhě, gù tōng rén duō huò yān. gài dǎo sú wú fāng, shì wù yì huì, qǔ zhū tóng guī, cuò fū yí shuō, zé dà dào tōng yǐ.
論曰:西域風土之載,前古未聞也。漢世張騫懷致遠之略,班超奮封侯之志,終能立功西遐,羈服外域。自兵威之所肅服,財賂之所懷誘,莫不獻方奇,納愛質,露頂肘行,東向而朝天子。故設戊己之官,分任其事;建都護之帥,總領其權。先馴則賞F73A金以賜龜綬,後服則系頭顙而釁北闕。立屯田於膏腴之野,列郵置於要害之路。馳命走驛,不絕於時月;商胡販客,日款於塞下。其後甘英乃抵條支而歷安息,臨西海以望大秦,拒玉門、陽關者四萬餘里,靡不周盡焉。若其境俗性智之優薄,產載物類之區品,川河領障之基源,氣節涼暑之通隔,梯山棧谷、繩行沙度之道,身熱首痛、風災鬼難之域,莫不備寫情形,審求根實。至於佛道神化,興自身毒,而二漢方志,莫有稱焉。張騫但著地多暑濕,乘象而戰,班勇雖列其奉浮圖,不殺伐,而精文善法、導達之功,靡所傳述。余聞之後說也,其國則殷乎中土,玉燭和氣。靈聖之所降集,賢懿之所挺生,神跡詭怪,則理絕人區,感驗明顯,則事出天外。而騫、超無聞者,豈其道閉往運,數開叔葉乎?不然,何誣異之甚也!漢自楚英始盛齋戒之祀,桓帝又修華蓋之飾。將微義未譯,而但神明之邪?詳其清心釋累之訓,空有兼遣之宗,道書之流也。且好仁惡殺,蠲敝崇善,所以賢達君子多愛其法焉。然好大不經,奇譎無已,雖鄒衍談天之辯,莊周蝸角之論,尚未足以概其萬一。又精靈起滅,因報相尋。若曉而昧者,故通人多惑焉。蓋導俗無方,適物異會,取諸同歸,措夫疑說,則大道通矣。
zàn yuē: D275 yǐ xī hú, tiān zhī wài qū. tǔ wù chēn lì, rén xìng yín xū. bù lǜ huá lǐ, mò yǒu diǎn shū. ruò wēi shén dào, hé xù hé jū!
贊曰:D275矣西胡,天之外區。土物琛麗,人性淫虛。不率華禮,莫有典書。若微神道,何恤何拘!