xuǎn jǔ yī
◎选举一
jìn shì zhū kē lǜ kē jīng tóng kē zhì jǔ wǔ jǔ shì xué shì yuàn guān sī tiān yī xué shì kē
○进士诸科 律科 经童科 制举 武举 试学士院官 司天医学试科
zì sān dài xiāng jǔ lǐ xuǎn zhī fǎ fèi, qín hàn yǐ lái gè yīn yī dài zhī yí, yǐ jǐn yī shí zhī cái, gǒu zú yú yòng jí yǐ, gù fǎ dù zhī bù yī, qí lái yuǎn yǐ! zài hàn zhī shì, suī yǒu xián liáng fāng zhèng zhū kē yǐ qǔ shì, ér tuī zé wèi lì, yóu shì yǐ zhì gōng qīng, gōng qīng zǐ dì rù bèi sù wèi, yīn bèi chǒng yù, yǐ wèi tōng xiǎn. wèi jìn ér xià hù yǒu yīn gé, zhì yú táng sòng, jìn shì shèng yān. dāng shí shì jūn zǐ zhī jìn, bù yóu shì tú zé zì yǐ wéi qiàn, cǐ yóu shí jūn zhī hào shàng, gù rén xīn zhī qù xiàng rán yě. liáo qǐ táng jì, pō yòng táng jìn shì fǎ qǔ rén, rán shì yú qí guó zhě, kǎo qí zhì shēn zhī suǒ zì, jìn shì cái shí zhī èr sān ěr! jīn chéng liáo hòu, fán shì yù yì liáo shì, gù jìn shì kē mù jiān cǎi táng sòng zhī fǎ ér zēng sǔn zhī. qí jí dì chū shēn, shì qián dài tè zhòng, ér fǎ yì mì yān. ruò fú yǐ cè lùn jìn shì qǔ qí guó rén, ér yòng nǚ zhí wén zì yǐ wéi chéng wén, sī gài jiù qí suǒ zhǎng yǐ shōu qí yòng, yòu yù xíng qí guó zì, shǐ rén tōng xí ér bù fèi ěr. zhōng jīn zhī dài, kē mù dé rén wéi shèng. zhū gōng hù wèi jí shěng tái bù yì shǐ lìng shǐ tōng shì shì jìn jiē liè yú zhèng bān, sī zé táng sòng yǐ lái zhī suǒ wú zhě, qǐ fēi yīn shí zhì yí, ér yǐ hàn fǎ wèi yī jù zhě hū? jīn zhì chún bó, yì zhě yú shì měi yǒu bié yān. xuān zōng nán dù, lì xí rì shèng, kē kè chéng fēng, dài yì duō gù zhī qiū, jí yú shì gōng, bù miǎn ěr yú. zì shí jué hòu, shì jìn zhī qí jì guǎng, jiǎo xìng zhī sú yì chì, jūn wǔ láo xiào, zá zhì lìng lù, mén yīn yòu zhí, dié jū cháo zhe, kē jǔ qǔ shì yì fù fàn làn, ér jīn zhì shuāi yǐ! yuán qí lì jīng chén jì zhī chū, suǒ wéi shēng zhuǎn zhī gé, kǎo chá zhī fāng, jǐng jǐng rán yǒu tiáo ér bù wěn, bǎi yǒu yú nián cái jù bù fá, qǐ fēi qí xiào hū? fèng zhào zuò jīn shǐ, zhì qí xuǎn jǔ, yīn dé ér xiáng lùn zhī, sī tiān tài yī nèi shì děng fǎ lì dài suǒ yǒu, fù zhe yú sī. yù jué jìn nà, jīn jì zhī bì mò shén yān, gài yóu cái yòng zhī bù zú ér rán yě, tè zài shí huò zhì.
自三代乡举里选之法废,秦、汉以来各因一代之宜,以尽一时之才,苟足于用即已,故法度之不一,其来远矣!在汉之世,虽有贤良方正诸科以取士,而推择为吏,由是以致公卿,公卿子弟入备宿卫,因被宠遇,以位通显。魏、晋而下互有因革,至于唐、宋,进士盛焉。当时士君子之进,不由是涂则自以为慊,此由时君之好尚,故人心之趣向然也。辽起唐季,颇用唐进士法取人,然仕于其国者,考其致身之所自,进士才十之二三耳!金承辽后,凡事欲轶辽世,故进士科目兼采唐、宋之法而增损之。其及第出身,视前代特重,而法亦密焉。若夫以策论进士取其国人,而用女直文字以为程文,斯盖就其所长以收其用,又欲行其国字,使人通习而不废耳。终金之代,科目得人为盛。诸宫护卫、及省台部译史、令史、通事、仕进皆列于正班,斯则唐、宋以来之所无者,岂非因时制宜,而以汉法为依据者乎?金治纯驳,议者于是每有别焉。宣宗南渡,吏习日盛,苛刻成风,殆亦多故之秋,急于事功,不免尔欤。自时厥后,仕进之歧既广,侥幸之俗益炽,军伍劳效,杂置令禄,门荫右职,迭居朝著,科举取士亦复泛滥,而金治衰矣!原其立经陈纪之初,所为升转之格,考察之方,井井然有条而不紊,百有余年才具不乏,岂非其效乎?奉诏作《金史》,志其《选举》,因得而详论之,司天、太医、内侍等法历代所有,附著于斯。鬻爵、进纳,金季之弊莫甚焉,盖由财用之不足而然也,特载《食货志》。
jīn shè kē jiē yīn liáo sòng zhì, yǒu cí fù jīng yì cè shì lǜ kē jīng tóng zhī zhì hǎi líng tiān dé sān nián, bà cè shì kē. shì zōng dà dìng shí yī nián, chuàng shè nǚ zhí jìn shì kē, chū dàn shì cè, hòu zēng shì lùn, suǒ wèi cè lùn jìn shì yě. míng chāng chū, yòu shè zhì jǔ hóng cí kē, yǐ dài fēi cháng zhī shì. gù jīn qǔ shì zhī mù yǒu qī yān. qí shì cí fù jīng yì cè lùn zhòng xuǎn zhě, wèi zhī jìn shì. lǜ kē jīng tóng zhòng xuǎn zhě, yuē jǔ rén. fán yǎng shì zhī dì yuē guó zǐ jiàn, shǐ zhì yú tiān dé sān nián, hòu dìng zhì, cí fù jīng yì shēng bǎi rén, xiǎo xué shēng bǎi rén, yǐ zōng shì jí wài qī huáng hòu dà gōng yǐ shàng qīn zhū gōng chén jí sān pǐn yǐ shàng guān xiōng dì zǐ sūn, nián shí wǔ yǐ shàng zhě rù xué, bù jí shí wǔ zhě rù xiǎo xué. dà dìng liù nián shǐ zhì tài xué, chū yǎng shì bǎi liù shí rén, hòu dìng wǔ pǐn yǐ shàng guān xiōng dì zǐ sūn bǎi wǔ shí rén, céng dé fǔ jiàn jí zhōng chǎng rén èr bǎi wǔ shí rén, fán sì bǎi rén. fǔ xué yì dà dìng shí liù nián zhì, fán shí qī chù, gòng qiān rén. chū yǐ cháng yǔ tíng shì jí zōng shì huáng jiā tǎn miǎn yǐ shàng qīn bìng dé jiě jǔ rén wéi zhī. hòu zēng zhōu xué, suì jiā yǐ wǔ pǐn yǐ shàng guān céng rèn suí cháo liù pǐn guān zhī xiōng dì zǐ sūn, yú guān zhī xiōng dì zǐ sūn jīng fǔ jiàn zhě, tóng jìng nèi jǔ rén shì bǔ sān zhī yī, quē lǐ miào zhái zǐ sūn nián shí sān yǐ shàng bù xiàn shù, jīng fǔ jiàn jí zhōng chǎng miǎn shì zhě bù dé guò èr shí rén. fán shì bǔ xué shēng, tài xué zé lǐ bù zhǔ zhī, zhōu fǔ zé yǐ tí jǔ xué xiào xué guān zhǔ zhī, céng dé fǔ jiàn jí zhōng chǎng jǔ rén, jiē miǎn shì.
金设科皆因辽、宋制,有词赋、经义、策试、律科、经童之制海陵天德三年,罢策试科。世宗大定十一年,创设女直进士科,初但试策,后增试论,所谓策论进士也。明昌初,又设制举宏词科,以待非常之士。故金取士之目有七焉。其试词赋、经义、策论中选者,谓之进士。律科、经童中选者,曰举人。凡养士之地曰国子监,始置于天德三年,后定制,词赋、经义生百人,小学生百人,以宗室及外戚皇后大功以上亲、诸功臣及三品以上官兄弟子孙,年十五以上者入学,不及十五者入小学。大定六年始置太学,初养士百六十人,后定五品以上官兄弟子孙百五十人,曾得府荐及终场人二百五十人,凡四百人。府学亦大定十六年置,凡十七处,共千人。初以尝与廷试及宗室皇家袒免以上亲、并得解举人为之。后增州学,遂加以五品以上官、曾任随朝六品官之兄弟子孙,余官之兄弟子孙经府荐者,同境内举人试补三之一,阙里庙宅子孙年十三以上不限数,经府荐及终场免试者不得过二十人。凡试补学生,太学则礼部主之,州府则以提举学校学官主之,曾得府荐及终场举人,皆免试。
fán jīng, yì zé yòng wáng bì hán kāng bó zhù, shū yòng kǒng ān guó zhù, shī yòng máo cháng zhù zhèng xuán jiān, chūn qiū zuǒ shì chuán yòng dù yù zhù, lǐ jì yòng kǒng yǐng dá shū, zhōu lǐ yòng zhèng xuán zhù jiǎ gōng yàn shū, lún yǔ yòng hé yàn jí zhù. xíng bǐng shū, mèng zǐ yòng zhào qí zhù, sūn shì shū, xiào jīng yòng táng xuán zōng zhù, shǐ jì yòng péi yīn zhù, qián hàn shū yòng yán shī gǔ zhù. hòu hàn shū yòng lǐ xián zhù, sān guó zhì yòng péi sōng zhī zhù, jí táng tài zōng jìn shū shěn yuē sòng shū, xiāo zǐ xiǎn qí shū yáo sī lián liáng shū chén shū wèi shōu hòu wèi shū lǐ bǎi yào běi qí shū líng hú dé fēn zhōu shū wèi zhēng suí shū xīn jiù táng shū xīn jiù wǔ dài shǐ, lǎo zi yòng táng xuán zōng zhù shū, xún zǐ yòng yáng jìng zhù, yáng zi yòng lǐ guǐ sòng xián liǔ zōng yuán wú mì zhù, jiē zì guó zǐ jiàn yìn zhī, shòu zhū xué xiào. fán xué shēng huì kè, sān rì zuò cè lùn yī dào, yòu sān rì zuò fù jí shī gè yī piān, sān yuè yī sī shì, yǐ jì yuè chū xiān shì fù, jiān yī rì shì cè lùn, zhòng xuǎn zhě yǐ shàng wǔ míng shēn bù. yù xún xiū jié chén jiē yǒu jiǎ, bìng zé gěi jiǎ, xǐng qīn yuǎn xíng zé gěi chéng. fàn xué guī zhě fá, bù lǜ jiào zhě chù. zāo sàng bǎi rì hòu qiú rù xué zhě, bù dé yǔ shì diàn lǐ. fán guó zǐ xué shēng sān nián bù néng chōng gòng, yù jiù zhū jú chéng yìng zhě, xué guān shì, néng cū tōng dà xiǎo gè yī jīng zhě tīng.
凡经,《易》则用王弼、韩康伯注,《书》用孔安国注,《诗》用毛苌注、郑玄笺,《春秋左氏传》用杜预注,《礼记》用孔颖达疏,《周礼》用郑玄注、贾公彦疏,《论语》用何晏集注。邢昺疏,《孟子》用赵岐注,孙奭疏,《孝经》用唐玄宗注,《史记》用裴骃注,《前汉书》用颜师古注。《后汉书》用李贤注,《三国志》用裴松之注,及唐太宗《晋书》、沈约《宋书》,萧子显《齐书》、姚思廉《梁书》《陈书》、魏收《后魏书》、李百药《北齐书》、令狐德棻《周书》、魏征《隋书》、新旧《唐书》、新旧《五代史》,《老子》用唐玄宗注疏,《荀子》用杨倞注,《扬子》用李轨、宋咸、柳宗元、吴秘注,皆自国子监印之,授诸学校。凡学生会课,三日作策论一道,又三日作赋及诗各一篇,三月一私试,以季月初先试赋,间一日试策论,中选者以上五名申部。遇旬休、节辰皆有假,病则给假,省亲远行则给程。犯学规者罚,不率教者黜。遭丧百日后求入学者,不得与释奠礼。凡国子学生三年不能充贡,欲就诸局承应者,学官试,能粗通大小各一经者听。
zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, shàng fēng shì zhě qǐ xīng xué xiào, tuī xíng sān shè fǎ, jí xiāng yǐ bā háng gòng chūn guān, yǐ shè zhì jǔ hóng cí. shì xià shàng shū shěng jí bǎi guān yì, hù bù shàng shū dèng yǎn děng wèi:" sān shè zhī fǎ qǐ yú sòng xī níng jiān, wáng ān shí bà shī fù, zhuān shàng jīng shù. tài xué shēng chū bǔ wài shě, wú dìng yuán. yóu wài shēng nèi shě, xiàn èr bǎi rén. yóu nèi shēng shàng shě, xiàn bǎi rén. gè zhì yī jīng, měi yuè kǎo shì, huò tè miǎn jiě, huò bǎo jǔ bǔ guān. qí fǎ suī xíng, ér duō xí shì lì shàng qū zǒu zhī bì, gù sū shì yǒu' sān shè jì xìng, huò lù gōng xíng' zhī yǔ, shì yǐ yuán yòu jiān bà zhī, hòu suī fù, ér xuān hé sān nián jìng fèi. chén děng wèi lì fǎ guì hū kě jiǔ, bǐ sān shè zhī fǎ wěi zhī xué guān xuǎn shì, qǐ jiǎo xìng zhī mén, bù kě wèi fǎ. táng wén huáng yǎng shì zhì bā qiān rén, wáng sòng liǎng xué wǔ qiān rén, jīn cè lùn cí fù jīng yì sān kē qǔ shì, ér tài xué suǒ yǎng zhǐ bǎi liù shí rén, wài jīng fǔ huò zhì shí rén, tiān xià jǐn jí qiān rén. jīn ruò měi zhōu shè xué, zhuān chú jiào shòu, yuè jiā kǎo shì, měi jǔ suǒ qǔ shù duō zhě shǎng qí xué guān. yuè shì dìng wèi sān děng jí zhī, yī suì zhōng pín zài shàng děng zhě yōu fù zhī, bù lǜ jiào xíng è zhě chù zhī, shù jī dé rén zhī dào yě. yòu chéng zhōu xiāng jǔ lǐ xuǎn fǎ zú bù kě fù, shè kē qǔ shì gè suí qí shí. bā háng zhě nǎi wáng sòng qǔ zhōu lǐ zhī liù háng xiào yǒu mù yīn rèn xù, jiā zhī zhōng hé wèi bā yě. fán rén zhī xíng mò dà yú xiào lián, jīn yǐ yǒu jǔ xiào lián zhī fǎ, jí mín yǒu cái néng dé xíng zhě lìng xiàn guān jiàn zhī. jīn zhì, fàn shí è jiān dào zhě bù dé yìng shì, yì liù dé liù háng zhī yí yì yě. fū zhì jǔ hóng cí, gài tiān zǐ dài fēi cháng zhī shì, ruò shè cǐ kē, bù xiàn jìn shì, bìng xuǎn rén shì zhī, zhòng xuǎn zhuó zhī tái gé, zé rén zì miǎn yǐ." shàng cóng qí yì. suì jì zhōu fǔ hù kǒu. zēng yǎng shì zhī shù, yú dà dìng jiù zhì jīng fǔ shí qī chù qiān rén zhī wài, zhì jié zhèn fáng yù zhōu xué liù shí chù, zēng yǎng qiān rén. gè shè jiào shòu yī yuán, xuǎn wǔ jǔ zhōng chǎng huò jìn shì nián wǔ shí yǐ shàng zhě wèi zhī. fǔ xué èr shí yǒu sì, xué shēng jiǔ bǎi wǔ rén. dà xīng kāi fēng píng yáng zhēn dìng dōng píng fǔ gè liù shí rén, tài yuán yì dōu fǔ gè wǔ shí rén, dà dìng hé jiān jǐ nán dà míng jīng zhào fǔ gè sì shí rén, liáo yáng zhāng dé fǔ gè sān shí rén, hé zhōng qìng yáng lín táo hé nán fǔ gè èr shí wǔ rén, fèng xiáng píng liáng yán ān xián píng guǎng níng xìng zhōng fǔ gè èr shí rén. jié zhèn xué sān shí jiǔ, gòng liù bǎi yī shí wǔ rén. jiàng dìng wèi huái cāng zhōu gè sān shí rén, lái mì lù fén jì xíng yǎn zhōu gè èr shí wǔ rén, dài tóng bīn zhōu gè èr shí rén, fèng shèng zhōu shí wǔ rén, yú èr shí sān jié zhèn jiē shí rén. fáng yù zhōu xué èr shí yī, gòng èr bǎi sān shí wǔ rén. bó dé míng dì bó gè shí wǔ rén, yú shí liù zhōu gè shí rén. fán qiān bā bǎi rén.
章宗大定二十九年,上封事者乞兴学校,推行三舍法,及乡以八行贡春官,以设制举宏词。事下尚书省集百官议,户部尚书邓俨等谓:“三舍之法起于宋熙宁间,王安石罢诗赋,专尚经术。太学生初补外舍,无定员。由外升内舍,限二百人。由内升上舍,限百人。各治一经,每月考试,或特免解,或保举补官。其法虽行,而多席势力、尚趋走之弊,故苏轼有‘三舍既兴,货赂公行’之语,是以元祐间罢之,后虽复,而宣和三年竟废。臣等谓立法贵乎可久,彼三舍之法委之学官选试,启侥幸之门,不可为法。唐文皇养士至八千人,亡宋两学五千人,今策论、词赋、经义三科取士,而太学所养止百六十人,外京府或至十人,天下仅及千人。今若每州设学,专除教授,月加考试,每举所取数多者赏其学官。月试定为三等籍之,一岁中频在上等者优复之,不率教、行恶者黜之,庶几得人之道也。又成周乡举里选法卒不可复,设科取士各随其时。八行者乃亡宋取《周礼》之六行孝、友、睦、姻、任、恤,加之中、和为八也。凡人之行莫大于孝廉,今已有举孝廉之法,及民有才能德行者令县官荐之。今制,犯十恶奸盗者不得应试,亦六德六行之遗意也。夫制举宏词,盖天子待非常之士,若设此科,不限进士,并选人试之,中选擢之台阁,则人自勉矣。”上从其议。遂计州府户口。增养士之数,于大定旧制京府十七处千人之外,置节镇、防御州学六十处,增养千人。各设教授一员,选五举终场或进士年五十以上者为之。府学二十有四,学生九百五人。(大兴、开封、平阳、真定、东平府各六十人,太原、益都府各五十人,大定、河间、济南、大名、京兆府各四十人,辽阳、彰德府各三十人,河中、庆阳、临洮、河南府各二十五人,凤翔、平凉、延安、咸平、广宁、兴中府各二十人。)节镇学三十九,共六百一十五人。(绛、定、卫、怀、沧州各三十人,莱、密、潞、汾、冀、邢、兖州各二十五人,代、同、邠州各二十人,奉圣州十五人,余二十三节镇皆十人。)防御州学二十一,共二百三十五人。(博、德、洺、棣、亳各十五人,余十六州各十人。)凡千八百人。
nǚ zhí xué. zì dà dìng sì nián, yǐ nǚ zhí dà xiǎo zì yì jīng shū bān xíng zhī. hòu zé měng ān móu kè nèi liáng jiā zǐ dì wéi xué shēng, zhū lù zhì sān qiān rén. jiǔ nián, qǔ qí yóu jùn xiù zhě bǎi rén zhì jīng shī, yǐ biān xiū guān wēn dí hǎn dì dá jiào zhī. shí sān nián, yǐ cè shī qǔ shì, shǐ shè nǚ zhí guó zǐ xué, zhū lù shè nǚ zhí fǔ xué, yǐ xīn jìn shì wèi jiào shòu. guó zǐ xué cè lùn shēng bǎi rén, xiǎo xué shēng bǎi rén. fǔ zhōu xué èr shí èr, zhōng dōu shàng jīng hú lǐ gǎi xù pín hé lǎn pú yǔ pó sù xián píng tài zhōu lín huáng běi jīng jì zhōu kāi zhōu fēng zhōu xī jīng dōng jīng gài zhōu lóng zhōu dōng píng yì dōu hé nán shǎn xī zhì zhī. fán qǔ guó zǐ xué shēng fǔ xué shēng zhī zhì, jiē yǔ cí fù jīng yì shēng tóng. yòu dìng zhì, měi móu kè qǔ èr rén, ruò zōng shì měi èr shí hù nèi wú yuàn xué zhě, zé qǔ yǒu wù lì jiā zǐ dì nián shí sān yǐ shàng èr shí yǐ xià zhě chōng. fán huì kè, sān rì zuò cè lùn yī dào, jì yuè sī shì rú hàn shēng zhì. dà dìng èr shí jiǔ nián, chì fán jīng fǔ zhèn zhōu zhū xué, gè yǐ nǚ zhí hàn rén jìn shì zhǎng èr guān tí kòng qí shì, jù rù guān xián. hé nán shǎn xī nǚ zhí xué, chéng ān èr nián bà zhī, yú rú jiù.
女直学。自大定四年,以女直大小字译经书颁行之。后择猛安谋克内良家子弟为学生,诸路至三千人。九年,取其尤俊秀者百人至京师,以编修官温迪罕缔达教之。十三年,以策、诗取士,始设女直国子学,诸路设女直府学,以新进士为教授。国子学策论生百人,小学生百人。府州学二十二,中都、上京、胡里改、恤频、合懒、蒲与、婆速、咸平、泰州、临潢、北京、冀州、开州、丰州、西京、东京、盖州、隆州、东平、益都、河南、陕西置之。凡取国子学生、府学生之制,皆与词赋、经义生同。又定制,每谋克取二人,若宗室每二十户内无愿学者,则取有物力家子弟年十三以上、二十以下者充。凡会课,三日作策论一道,季月私试如汉生制。大定二十九年,敕凡京府镇州诸学,各以女直、汉人进士长贰官提控其事,具入官衔。(河南、陕西女直学,承安二年罢之,余如旧。)
fán zhū jìn shì jǔ rén, yóu xiāng zhì fǔ, yóu fǔ zhì shěng, jí diàn tíng, fán sì shì jiē zhòng xuǎn, zé guān zhī. zhì tíng shì wǔ bèi chù, zé cì zhī dì, wèi zhī ēn lì. yòu yǒu tè mìng jí dì zhě, wèi zhī tè ēn. ēn lì zhě dàn kǎo wén zhī gāo xià wèi dì, ér bù fù chù luò. fán cí fù jìn shì, shì fù shī cè lùn gè yī dào. jīng yì jìn shì, shì suǒ zhì yī jīng yì cè lùn gè yī dào. qí shè yě, shǐ yú tài zōng tiān huì yuán nián shí yī yuè, shí yǐ jí yù de hàn shì yǐ fǔ jí xīn fù, chū wú dìng shù, yì wú dìng qī, gù èr nián èr yuè bā yuè fán zài xíng yān. wǔ nián, yǐ hé běi hé dōng chū jiàng, zhí yuán duō quē, yǐ liáo sòng zhī zhì bù tóng, zhào nán běi gè yīn qí sù suǒ xí zhī yè qǔ shì, hào wèi nán běi xuǎn. xī zōng tiān juàn yuán nián wǔ yuè, zhào nán běi xuǎn gè yǐ jīng yì cí fù liǎng kē qǔ shì. hǎi líng shù rén tiān dé èr nián, shǐ zēng diàn shì zhī zhì, ér gēng dìng shì qī. sān nián, bìng nán běi xuǎn wèi yī, bà jīng yì cè shì liǎng kē, zhuān yǐ cí fù qǔ shì. zhēn yuán yuán nián, dìng gòng jǔ chéng shì tiáo lǐ gé fǎ. zhèng lóng yuán nián, mìng yǐ wǔ jīng sān shǐ zhèng wén nèi chū tí, shǐ dìng wèi sān nián yī pì.
凡诸进士举人,由乡至府,由府至省,及殿廷,凡四试皆中选,则官之。至廷试五被黜,则赐之第,谓之恩例。又有特命及第者,谓之特恩。恩例者但考文之高下为第,而不复黜落。凡词赋进士,试赋、诗、策论各一道。经义进士,试所治一经义、策论各一道。其设也,始于太宗天会元年十一月,时以急欲得汉士以抚辑新附,初无定数,亦无定期,故二年二月、八月凡再行焉。五年,以河北、河东初降,职员多阙,以辽、宋之制不同,诏南北各因其素所习之业取士,号为南北选。熙宗天眷元年五月,诏南北选各以经义、词赋两科取士。海陵庶人天德二年,始增殿试之制,而更定试期。三年,并南北选为一,罢经义、策试两科,专以词赋取士。贞元元年,定贡举程试条理格法。正隆元年,命以《五经》、《三史》正文内出题,始定为三年一辟。
dà dìng sì nián, chì zǎi chén:" jìn shì wén yōu zé qǔ, wù xiàn rén shù." shí bā nián, wèi zǎi chén:" wén shì yǒu ǒu zhōng kuí xuǎn, bù wèn cāo lǚ, ér zhé shòu hàn yuàn zhī zhí. rú zhào chéng yuán, zhèn wén qí wú shì xíng, guǒ bài lù. zì jīn bǎng shǒu, xiān fǎng chá qí xiāng xíng, kě qǔ zé shòu yǐ yīng fèng, fǒu zé cóng cháng diào." shí jiǔ nián, wèi zǎi chén yuē:" zì lái yù shì fù tí, jiē shì rén cháng nǐ zuò zhě. qián zhèn zì xuǎn yī tí, chū rén suǒ bù liào, gù zhòng xuǎn zhě duō míng shì, ér yōng cái bù jí yān. shì zhī tí nán zé míng rú yì shàn chǎng, tí yì zé yōng liú yì jiǎo xìng yě." píng zhāng zhèng shì táng kuò ān lǐ zòu yuē:" chén qián rì yán, shì rén bù yǐ cè lùn wèi yì zhě, zhèng wèi cǐ ěr. yí gè chǎng tōng kǎo, xuǎn wén lǐ jù yōu zhě." shàng yuē:" bìng dá shí wù cè, guān qí yì lùn, cái zì kě jiàn, qīng děng qí yì zhī." èr shí nián, wèi zǎi chén yuē:" zhèn cháng yù jìn shì bù dàng xiàn shù, zé duì yǐ suǒ qǔ zhī wài wú hé gé wén, gù zhòng xuǎn zhě shǎo, qǐ fēi tí nán zhì rán yé? ruò guǒ duō hé gé, ér yǒu sī wàng chù zhī, shén fēi lǐ yě." yòu yuē:" gǔ zhě xiāng jǔ yǒu xíng zhě, shòu yǐ guān. jīn qí kǎo mǎn, chá xiāng qū shí xíng chū lún zhě zhuó zhī." yòu yuē:" jiù bù xuǎn cè, jīn jiān xuǎn yǐ. rán zì jīn fǔ huì liǎng shì bù xū shì cè, yǐ zhōng cè hòu, zé shì yǐ zhì cè, shì xué shì yuàn guān." èr shí èr nián, wèi zǎi chén yuē:" hàn jìn shì kuí, lì shòu yīng fèng, ruò xíng bù fù míng, bù xí zhì gào zhī wén zhě, jí yǔ wài chú." èr shí sān nián, wèi zǎi chén yuē:" hàn jìn shì, huáng tǒng jiān rén cái dài bù fù jiàn, jīn yīng fèng yǐ shòu zhuàng yuán, gài xún zī ěr. zhì gào wén zì, gè yǐ zhí shì pū xù, jiē yǒu dìng shì, gù yì. zhì zhuàn shè zhào, zé xiān yǒu néng zhě." cān zhī zhèng shì zhān gē wò tè lá duì yuē:" jiù rén yǐ dēng dì shàng wéi xué bù chuò, jīn rén yī jí dì zhé fèi ér bù xué, gù ěr." shàng yú tīng zhèng zhī xì, zhào cān zhī zhèng shì zhāng rǔ lín hàn lín zhí xué shì lǐ yàn dú xīn jìn shì suǒ duì cè, zhì xiàn lìng quē yuán qǔ zhī hé dào? shàng yuē:" zhèn sù yè sī cǐ, wèi zhī suǒ chū." yàn duì yuē:" chén qiè niàn jiǔ yǐ! guó cháo shè kē, shǐ fēn nán běi liǎng xuǎn, běi xuǎn cí fù jìn shì zhuó dì yī bǎi wǔ shí rén, jīng yì wǔ shí rén, nán xuǎn bǎi wǔ shí rén, jì sān bǎi wǔ shí rén. sì chǎng, běi xuǎn cí fù jìn shì qī shí rén, jīng yì sān shí rén, nán xuǎn bǎi wǔ shí rén, jì èr bǎi wǔ shí rén. yǐ rù shì zhě duō, gù yuán bù quē. qí hòu nán běi tōng xuǎn, zhǐ shè cí fù kē, bù guò qǔ liù qī shí rén, yǐ rù shì zhě shǎo, gù xiàn lìng yuán quē yě." shàng yuē:" zì jīn wén lǐ kě cǎi zhě qǔ zhī, wú xiàn yǐ shù." èr shí bā nián, fù jīng yì kē.
大定四年,敕宰臣:“进士文优则取,勿限人数。”十八年,谓宰臣:“文士有偶中魁选,不问操履,而辄授翰苑之职。如赵承元,朕闻其无士行,果败露。自今榜首,先访察其乡行,可取则授以应奉,否则从常调。”十九年,谓宰臣曰:“自来御试赋题,皆士人尝拟作者。前朕自选一题,出人所不料,故中选者多名士,而庸才不及焉。是知题难则名儒亦擅场,题易则庸流易侥幸也。”平章政事唐括安礼奏曰:“臣前日言,士人不以策论为意者,正为此尔。宜各场通考,选文理俱优者。”上曰:“并答时务策,观其议论,材自可见,卿等其议之。”二十年,谓宰臣曰:“朕尝谕进士不当限数,则对以所取之外无合格文,故中选者少,岂非题难致然耶?若果多合格,而有司妄黜之,甚非理也。”又曰:“古者乡举有行者,授以官。今其考满,察乡曲实行出伦者擢之。”又曰:“旧不选策,今兼选矣。然自今府会两试不须试策,已中策后,则试以制策,试学士院官。”二十二年,谓宰臣曰:“汉进士魁,例授应奉,若行不副名,不习制诰之文者,即与外除。”二十三年,谓宰臣曰:“汉进士,皇统间人材殆不复见,今应奉以授状元,盖循资尔。制诰文字,各以职事铺叙,皆有定式,故易。至撰赦诏,则鲜有能者。”参知政事粘哥斡特剌对曰:“旧人已登第尚为学不辍,今人一及第辄废而不学,故尔。”上于听政之隙,召参知政事张汝霖、翰林直学士李晏读新进士所对策,至县令阙员取之何道?上曰:“朕夙夜思此,未知所出。”晏对曰:“臣窃念久矣!国朝设科,始分南北两选,北选词赋进士擢第一百五十人,经义五十人,南选百五十人,计三百五十人。嗣场,北选词赋进士七十人,经义三十人,南选百五十人,计二百五十人。以入仕者多,故员不阙。其后南北通选,止设词赋科,不过取六七十人,以入仕者少,故县令员阙也。”上曰:“自今文理可采者取之,毋限以数。”二十八年,复经义科。
zhāng zōng míng chāng yuán nián zhēng yuè, yán shì zhě wèi:" jǔ rén sì shì ér xiāng shì shì wèi xū shè, gù dāng bà qù. qí fǔ huì shì qǐ shí rén qǔ yī rén, kě yǐ qún jīng chū tí, ér zhù shì běn chuán." shàng shì qí yán, zhào miǎn xiāng shì, fǔ shì yǐ wǔ rén qǔ yī rén, réng lìng yǒu sī yì wài lù tiān kǎo shì yuàn, jí qún jīng chū tí zhī zhì. yǒu sī yán:" huì shì suǒ qǔ zhī shù, jiù zhǐ wǔ bǎi rén, bǐ yǐ shì zōng chì zhōng gé zhě qǔ, qǐ yī cǐ zhì xíng zhī. fǔ shì jiù liù chù, zhōng yǒu dì yuǎn zhě, mìng tè tiān sān chù, shàng jīng xián píng fǔ lù zé shì yú liáo yáng, hé dōng nán běi lù zé shì yú píng yáng, shān dōng dōng lù zé shì yú yì dōu. yǐ liù jīng shí qī shǐ xiào jīng lún yǔ mèng zǐ jí xún yáng lǎo zi nèi chū tí, jiē mìng yú tí xià zhù qí běn chuán." yòu yù yǒu sī yuē:" jǔ rén chéng wén suǒ yòng gù shì, kǒng kǎo shì guān huò jù bù néng yì, wù shī rén cái, kě zì zhù chū chù, zhù zì zhī wù, bù zài tú zhù yǐ zhī shù."
章宗明昌元年正月,言事者谓:“举人四试而乡试似为虚设,固当罢去。其府会试乞十人取一人,可以群经出题,而注示本传。”上是其言,诏免乡试,府试以五人取一人,仍令有司议外路添考试院,及群经出题之制。有司言:“会试所取之数,旧止五百人,比以世宗敕中格者取,乞依此制行之。府试旧六处,中有地远者,命特添三处,上京、咸平府路则试于辽阳,河东南北路则试于平阳,山东东路则试于益都。以《六经》、《十七史》、《孝经》、《论语》、《孟子》、及《荀》、《扬》、《老子》内出题,皆命于题下注其本传。”又谕有司曰:“举人程文所用故事,恐考试官或遽不能忆,误失人材,可自注出处,注字之误,不在涂注乙之数。”
míng chāng èr nián, chì guān huò zhí zhì wǔ pǐn zhě, zhí fù yù shì. sì nián, píng zhāng zhèng shì shǒu zhēn yán:" guó jiā guān rén zhī lù, wéi nǚ zhí hàn rén jìn shì dé rén jū duō. zhū sī jú chéng yìng, jiù wú chū shēn, zì dà dìng hòu shǐ xù shǐ, zhì jīn xiān yǒu kě yòng zhě. jìn lái fàng jìn shì dì shù shāo duō, cǐ jǔ gèng yí zēng qǔ, ruò huì shì zhǐ yǐ wǔ bǎi rén wéi xiàn, zé tíng shì suī yù duō qǔ, bù kě de yě." shàng nǎi zhào yǒu sī, huì shì wú xiàn rén shù, wén hé gé zé qǔ.
明昌二年,敕官或职至五品者,直赴御试。四年,平章政事守贞言:“国家官人之路,惟女直、汉人进士得人居多。诸司局承应,旧无出身,自大定后始叙使,至今鲜有可用者。近来放进士第数稍多,此举更宜增取,若会试止以五百人为限,则廷试虽欲多取,不可得也。”上乃诏有司,会试毋限人数,文合格则取。
liù nián, yán shì zhě wèi:" xué zhě lǜ shì yǒu sī quán zhù běn chuán yǐ shì zhī, gù bù miǎn dú shū, qǐ jiǎn zi shǐ zhù běn chuán zhī zhì. yòu jīng yì zhòng xuǎn zhī wén duō fū qiǎn, qǐ zé xué guān, jí běn kē rén chōng shì guān." shěng chén wèi:" ruò bù yǔ běn chuán, kǒng shuò xué zhě yǒu ǒu wàng zhī shī, kě lìng dàn zhī tí yì ér yǐ." suì mìng zé qián jīng yì jìn shì wèi zhòng suǒ tuī zhě cái shí yōu zhǎng zhě wéi xué guān, yù chà kǎo shì guān zhī jì, zé yàn suǒ zhì jīng cān yòng. cí fù jìn shì, tí zhù běn chuán, bù dé guò wǔ shí zì. jīng yì jìn shì, yù shì dì èr chǎng, shì lùn rì tiān shì cè yī dào.
六年,言事者谓:“学者率恃有司全注本传以示之,故不勉读书,乞减子史注本传之制。又经义中选之文多肤浅,乞择学官,及本科人充试官。”省臣谓:“若不与本传,恐硕学者有偶忘之失,可令但知题意而已。”遂命择前经义进士为众所推者、才识优长者为学官,遇差考试官之际,则验所治经参用。词赋进士,题注本传,不得过五十字。经义进士,御试第二场,试论日添试策一道。
chéng ān sì nián, shàng yù zǎi chén yuē:" yī chǎng fàng èr zhuàng yuán, fēi shì. hòu chǎng tíng shì, lìng cí fù jīng yì tōng shì shí wù cè, zhǐ xuǎn yī zhuàng yuán, yú suī yǒu míng jīng fǎ lǜ děng kē, zhǐ tóng zhū kē ér yǐ." zhì sòng wáng ān shí wèi xiāng, zuò xīn jīng, shǐ yǐ jīng yì qǔ rén. qiě cí fù jīng yì rén sù suǒ xí zhī běn yè, cè lùn zé jiān xí zhě yě. jīn shě běn qǔ jiān xí, kǒng bù fù bì xià gōng xuǎn zhī yì." suì dìng yù shì tóng rì gè shì běn yè, cí fù yī jiù, fēn lì jiǎ cì, dì yī míng wéi zhuàng yuán, jīng yì kuí cì zhī. ēn lì yǔ cí fù dì èr rén tóng, yú fēn wéi liǎng jiǎ zhōng xià rén, bìng zài cí fù zhī xià. wǔ nián, zhào kǎo shì cí fù guān gè zuò chéng wén yī dào, shì wèi jǔ rén zhī shì, shì hòu fù shěng cáng zhī. shí zǎi chén zòu:" zì dà dìng èr shí wǔ nián yǐ qián, cí fù jìn shì bù guò wǔ bǎi rén, èr shí bā nián yǐ bù xiàn rén shù, qǔ zhì wǔ bǎi bā shí liù rén. xiān chéng shèng xùn hé gé zé qǔ, gù chéng ān èr nián qǔ jiǔ bǎi èr shí wǔ rén. jiān jīn yǒu sì jǔ zhōng chǎng ēn lì, ruò huì shì qǔ rén shù guò duō, zé shè fàn làn." suì dìng cè lùn cí fù jīng yì rén shù, suī duō bù guò liù bǎi rén, shǎo zé tīng qí quē. shí tài cháng chéng guō rén jié zhuǎn duì yán, cí fù jǔ rén, bù dé zuò bié míng jiān shì jīng yì, jí rù xué shēng jīng jiā shì xuǎn, wú zhì làn bǔ. shàng chì zǎi chén yuē:" jìn yǐ zòu dìng, hòu chǎng cí fù jīng yì tóng rì shì zhī. ruò fǔ huì shì gèng bù lìng jiān shì, kǒng shì jīng yì zhě shǎo, shì xū shè cǐ kē yě. bié míng zhī bì, zé dāng jìn zhī. bǔ shì rù xué shēng yuán, yǐ yǒu jiù tiáo, kǒng xíng zhī miè liè ěr, yí yán fáng xián." zhāng xíng jiǎn zhuǎn duì yán:" nǐ zuò chéng wén, běn yù wèi kǎo shì zhī shì, jīn huì shì kǎo shì guān yù shì dú juǎn guān jiē jū xiǎn zhí, zhuó dì hòu lí bǐ yàn jiǔ, bù fù cháng xí, jīn lín shì nǐ zuò zhī wén, shāo yǒu bù gōng, tú qǐ bàng yì." zhào bà zhī.
承安四年,上谕宰臣曰:“一场放二状元,非是。后场廷试,令词赋、经义通试时务策,止选一状元,余虽有明经、法律等科,止同诸科而已。”至宋王安石为相,作新经,始以经义取人。且词赋、经义、人素所习之本业,策论则兼习者也。今舍本取兼习,恐不副陛下公选之意。”遂定御试同日各试本业,词赋依旧,分立甲次,第一名为状元,经义魁次之。恩例与词赋第二人同,余分为两甲中下人,并在词赋之下。五年,诏考试词赋官各作程文一道,示为举人之式,试后赴省藏之。时宰臣奏:“自大定二十五年以前,词赋进士不过五百人,二十八年以不限人数,取至五百八十六人。先承圣训合格则取,故承安二年取九百二十五人。兼今有四举终场恩例,若会试取人数过多,则涉泛滥。”遂定策论、词赋、经义人数,虽多不过六百人,少则听其阙。时太常丞郭人杰转对言,词赋举人,不得作别名兼试经义,及入学生精加试选,无至滥补。上敕宰臣曰:“近已奏定,后场词赋经义同日试之。若府会试更不令兼试,恐试经义者少,是虚设此科也。别名之弊,则当禁之。补试入学生员,已有旧条,恐行之灭裂尔,宜严防闲。”张行简转对言:“拟作程文,本欲为考试之式,今会试考试官、御试读卷官皆居显职,擢第后离笔砚久,不复常习,今临试拟作之文,稍有不工,徒起谤议。”诏罢之。
tài hé yuán nián, píng zhāng zhèng shì tú dān yì bìng shí wén zhī bì, yán:" zhū shēng bù qióng jīng shǐ, wéi shì mò xué, yǐ zhì zhì xíng fú báo. kě lìng jìn shì shì cè rì, zì shí wù cè wài, gèng yǐ yí nán jīng zhǐ xiāng cān wèi wèn, shǐ fā shèng xián zhī wēi zhǐ gǔ jīn zhī shì biàn." zhào wèi yǒng zhì. xiān cháng chì lè rén bù dé jǔ jìn shì, ér nú miǎn bù liáng zhě zé xǔ zhī. shàng shū shěng zòu:" jiù chēng gōng lè, wèi pèi lì zhī sè jí chàng yōu zhī jiā. jīn shào fǔ jiān gōng jiàng, tài cháng dà lè shǔ yuè gōng, jiē mín yě, ér bù dé yǔ shì. qián dài lìng zhū xuǎn rén shēn jí zǔ fù céng jīng miǎn wèi liáng zhě, suī zài guān bù dé jū qīng guàn jí lín mín, jīn fǎn xǔ shì, chéng diàn qīng lùn." zhào suì dìng zhì, fàng liáng rén bù dé yīng zhū kē jǔ, qí zǐ sūn zé xǔ zhī. shàng yòu wèi:" dé xíng cái néng fēi jìn shì kē suǒ néng jǐn, kě tōng xíng bǎo jǔ zhī zhì. shěng zòu:" zài zhōu lǐ,' dà sī tú yǐ xiāng sān wù jiào wàn mín ér bīn xìng zhī." suǒ wèi wàn mín, nóng gōng shāng gǔ jiē shì yě. qián dài lì xián wú fāng, rú bǎn zhù zhī shì gǔ dāo zhī sǒu, chuí guāng jiǎn cè zhě bù kě shèng jǔ. jīn cǎo zé yǐn yì cái xíng jiān bèi zhě, lìng móu kè jí sī xiàn jǔ, àn chá sī jù wén, yǐ jīng yòng zhī, jì yǒu yǐ jiàng lìng wén yǐ." shàng mìng fù xuān zhǐ yǐ shēn zhī.
泰和元年,平章政事徒单镒病时文之弊,言:“诸生不穷经史,唯事末学,以致志行浮薄。可令进士试策日,自时务策外,更以疑难经旨相参为问,使发圣贤之微旨、古今之事变。”诏为永制。先尝敕乐人不得举进士,而奴免不良者则许之。尚书省奏:“旧称工乐,谓配隶之色及倡优之家。今少府监工匠,太常大乐署乐工,皆民也,而不得与试。前代令诸选人身及祖、父曾经免为良者,虽在官不得居清贯及临民,今反许试,诚玷清论。”诏遂定制,放良人不得应诸科举,其子孙则许之。上又谓:“德行才能非进士科所能尽,可通行保举之制。省奏:“在《周礼》,‘大司徒以乡三物教万民而宾兴之。”所谓万民,农工商贾皆是也。前代立贤无方,如版筑之士、鼓刀之叟,垂光简策者不可胜举。今草泽隐逸才行兼备者,令谋克及司县举,按察司具闻,以旌用之,既有已降令文矣。”上命复宣旨以申之。
xuān zōng zhēn yòu èr nián, yù shǐ tái yán:" míng nián shěng shì yǐ zhōng dōu liáo dōng xī běi jīng děng lù dào zǔ, yí yú zhōng dōu nán jīng liǎng chù shì zhī." sān nián, yù zǎi chén yuē:" guó chū shè kē, sù hào yán mì, jīn wén huì shì zhì yú zá zuò xuān huá, hé yǐ fáng bì?" mìng zhì kǎo guān jí jiān chá zuì. xìng dìng èr nián, yù shǐ zhōng chéng bǎ hú lǔ yán:" guó jiā shù lù shōu rén, wéi jìn shì zhī xuǎn zuì wéi chóng zhòng, bù qiú bèi shù, wéi wù dé xián. jīn chǎng huì shì, cè lùn jìn shì bù jí èr rén qǔ yī rén, cí fù jīng yì èr rén qǔ yī, qián suī yǒu shèng xùn, dāng yī dà dìng zhī zhì, zhòng xuǎn jí shōu, wú wèn duō guǎ, rán dà dìng jiān fù shì zhě huò zhì sān qiān, qǔ bù guò wǔ bǎi. tài hé zhōng, cè lùn jìn shì sān rén qǔ yī, cí fù jīng yì sì rén qǔ yī, xiàng zhě zhēn yòu chū, zhào miǎn fǔ shì, fù huì shì zhě jǐ jiǔ qiān rén. ér qǔ bā bǎi yǒu qí, zé shì shí zhī yī ér yǐ. shí yǐ yǒu yī dà dìng zhī zhì, yì hé cháng èr rén qǔ yī zāi! jīn kǎo guān fàn làn rú cǐ, fēi suǒ yǐ wéi qiú xián yě. yí yú huì shì zhī qián, zòu qǐng suǒ qǔ zhī shù, shǐ ēn chū yú shàng kě yě." zhào jí wén zī guān yì, zú cóng tài hé zhī lì. yòu wèi zǎi chén yuē:" cóng lái tíng shì jìn shì, rì bū hòu jí qiǎn chū gōng, kǒng wén sī chí zhě bù dé jǐn qí cái, lìng dài zhì mù shí." tè cì jīng yì jìn shì wáng biāo děng shí sān rén jí dì, shàng lǎn qí chéng wén, ài qí cí zǎo, zī tàn jiǔ zhī. yīn guài xué zhě yì shǎo, wèi jiān shì guān zuǒ chéng gāo rǔ lì yuē:" yǎng shì xué liáng, suì shāo fēng shú jí yǐ běn shǎi gěi zhī, bù rán cǐ kē qiě fèi yǐ!" wǔ nián, shěng shì jīng yì jìn shì, kǎo guān yú cháng gé wài duō qǔ shí yú rén, shàng mìng yǐ tè ēn cì dì. yòu mìng hé běi jǔ rén jīn fǔ shì zhòng xuǎn ér wèi bīng suǒ zǔ zhě, miǎn hòu jǔ fǔ shì.
宣宗贞祐二年,御史台言:“明年省试以中都、辽东、西北京等路道阻,宜于中都、南京两处试之。”三年,谕宰臣曰:“国初设科,素号严密,今闻会试至于杂坐喧哗,何以防弊?”命治考官及监察罪。兴定二年,御史中丞把胡鲁言:“国家数路收人,惟进士之选最为崇重,不求备数,惟务得贤。今场会试,策论进士不及二人取一人,词赋、经义二人取一,前虽有圣训,当依大定之制,中选即收,无问多寡,然大定间赴试者或至三千,取不过五百。泰和中,策论进士三人取一,词赋、经义四人取一,向者贞祐初,诏免府试,赴会试者几九千人。而取八百有奇,则是十之一而已。时已有依大定之制,亦何尝二人取一哉!今考官泛滥如此,非所以为求贤也。宜于会试之前,奏请所取之数,使恩出于上可也。”诏集文资官议,卒从泰和之例。又谓宰臣曰:“从来廷试进士,日晡后即遣出宫,恐文思迟者不得尽其才,令待至暮时。”特赐经义进士王彪等十三人及第,上览其程文,爱其辞藻,咨叹久之。因怪学者益少,谓监试官左丞高汝砺曰:“养士学粮,岁稍丰熟即以本色给之,不然此科且废矣!”五年,省试经义进士,考官于常格外多取十余人,上命以特恩赐第。又命河北举人今府试中选而为兵所阻者,免后举府试。
cè lùn jìn shì, xuǎn nǚ zhí rén zhī kē yě. shǐ dà dìng sì nián, shì zōng mìng bān xíng nǚ zhí dà xiǎo zì suǒ yì jīng shū. měi móu kè xuǎn èr rén xí zhī. xún yù xìng nǚ zhí zì xué xiào, měng ān móu kè nèi duō zé liáng jiā zǐ wéi shēng, zhū lù zhì sān qiān rén. jiǔ nián, xuǎn yì děng zhě bǎi rén, jiàn yú jīng shī, lǐn gěi zhī. mìng wēn dí hǎn dì dá jiào yǐ gǔ shū, zuò shī cè, hòu fù shì, dé tú dān yì yǐ xià sān shí yú rén. shí yī nián, shǐ yì xíng cè xuǎn zhī zhì, zhì shí sān nián shǐ dìng měi chǎng cè yī dào, yǐ wǔ bǎi zì yǐ shàng chéng, miǎn xiāng shì fǔ shì, zhǐ fù huì shì yù shì. qiě zhào jīng shī nǚ zhí guó zǐ xué, zhū lù shè nǚ zhí fǔ xué, nǐ yǐ xīn jìn shì chōng jiào shòu, yǐ jiào shì mín zǐ dì zhī yuàn xué zhě. qí xíng zhī jiǔ xué zhě zhòng, zé tóng hàn jìn shì sān nián yī shì zhī zhì. nǎi jiù mǐn zhōng sì shì tú dān yì děng, qí cè yuē:" xián shēng yú shì, shì zī yú xián, shì wèi cháng bù shēng xián, xián wèi cháng bù fǔ shì. gài shì fēi wú xián, wéi yòng yǔ fǒu. ruò yī yǐn zhī zuǒ chéng tāng, fù shuō zhī fǔ gāo zōng, lǚ wàng zhī yù wén wáng, jiē qǐ gēng zhù yú diào zhī jiān, ér qí gōng yè zhuō rán, hòu shì bù néng qǐ jí zhě, gài yīn zhōu zhī jūn néng yòng qí rén, jǐn qí cái yě. běn cháo yǐ shén wǔ dìng tiān xià, shèng shàng yǐ wén dé suí hǎi nèi, wén wǔ bìng yòng, yán xiǎo shàn ér bì cóng, shì xiǎo biàn ér bù qì, gài qǔ rén zhī dào jǐn yǐ! ér shàng yōu xián néng yí yú cǎo zé zhě, jīn yù jǐn dé tiān xià zhī xián yòng zhī, yòu bǐ xián zhě gè jǐn qí néng, yǐ hé dào ér zhēn cǐ hū?" mǐn zhōng sì jiù yǒu shuāng tǎ, jìn shì rù yuàn zhī yè bàn, wén dōng tǎ shàng yǒu shēng rú yīn yuè, xī rù gōng. kǎo shì guān shì yù shǐ wán yán pú niè děng yuē:" wén lù shǐ kāi ér yǒu cǐ, dé xián zhī xiáng yě." zhòng xuǎn zhě dé tú dān yì yǐ xià èr shí qī rén. shí liù nián, mìng huáng jiā liǎng cóng yǐ shàng qīn jí zǎi xiàng zi, zhí fù yù shì. huáng jiā tǎn miǎn yǐ shàng qīn jí zhí zhèng guān zhī zǐ, zhí fù huì shì. zhì èr shí nián, yǐ tú dān yì děng jiào shòu zhōng wài, qí xué dà zhèn. suì dìng zhì, jīn hòu yǐ cè shī shì sān chǎng, cè yòng nǚ zhí dà zì, shī yòng xiǎo zì, chéng shì zhī qī jiē yī hàn jìn shì lì. shěng chén zòu:" hàn rén jìn shì lái nián sān yuè èr shí rì xiāng shì, bā yuè èr shí rì fǔ shì, cì nián zhēng yuè èr shí rì huì shì, sān yuè shí èr rì yù shì." chì yǐ lái nián bā yuè èr shí wǔ rì yú zhōng dōu shàng jīng xián píng dōng píng fǔ děng lù sì chù fǔ shì, yú cóng qián lì. shàng yuē:" qì dān wén zì nián yuǎn, guān qí suǒ zhuàn shī, yì lǐ shēn wēi, dāng shí hé bù lì qì dān jìn shì kē jǔ, jīn suī lì nǚ zhí zì kē, lǜ nǚ zhí zì chuàng zhì rì jìn, yì lǐ wèi rú hàn zì shēn ào, kǒng wèi hòu rén yì lùn." chéng xiàng shǒu dào yuē:" hàn wén zì kǒng chū yì wèi bì néng rú cǐ. yóu lì dài shèng xián jiàn jiā xiū jǔ yě. shèng zhǔ tiān zī míng zhé, lìng yì jīng jiào tiān xià, xíng zhī jiǔ yì kě tóng hàn rén wén zhāng yǐ!" shàng yuē:" qí tóng hàn rén jìn shì lì. yì zuò chéng wén, bǐ hàn guān lǎn zhī." èr shí èr nián sān yuè, cè shì nǚ zhí jìn shì. zhì sì yuè guǐ chǒu, shàng wèi zǎi chén yuē:" nǚ zhí jìn shì shì yǐ jiǔ yǐ, hé shàng wèi kǎo dìng?" cān zhī zhèng shì wò tè lá duì yuē:" yǐ qí yì fù kàn gù yě." shàng lìng sù zhī. èr shí sān nián, shàng yuē:" nǚ zhí jìn shì shè kē wèi jiǔ, ruò lìng jī xí jīng tōng, zé néng fǒu zì jiàn yǐ." èr shí bā nián, yù zǎi chén yuē:" nǚ zhí jìn shì wéi shì yǐ cè, xíng zhī jì jiǔ, rén néng yù bèi, jīn ruò shì yǐ jīng yì kě hū?" zǎi chén duì yuē:" wǔ jīng zhōng shū yì chūn qiū yǐ yì zhī yǐ, qí yì shī lǐ bì, shì zhī kě yě." shàng yuē:" dà jīng yì lǐ shēn ào, bù jiā suì yuè bù néng guàn tōng. jīn yí yú jīng nèi gū shì yǐ lùn tí, hòu dāng xú shì jīng yì yě."
策论进士,选女直人之科也。始大定四年,世宗命颁行女直大小字所译经书。每谋克选二人习之。寻欲兴女直字学校,猛安谋克内多择良家子为生,诸路至三千人。九年,选异等者百人,荐于京师,廪给之。命温迪罕缔达教以古书,作诗、策,后复试,得徒单镒以下三十余人。十一年,始议行策选之制,至十三年始定每场策一道,以五百字以上成,免乡试府试,止赴会试御试。且诏京师女直国子学,诸路设女直府学,拟以新进士充教授,以教士民子弟之愿学者。俟行之久学者众,则同汉进士三年一试之制。乃就悯忠寺试徒单镒等,其策曰:“贤生于世,世资于贤,世未尝不生贤,贤未尝不辅世。盖世非无贤,惟用与否。若伊尹之佐成汤,傅说之辅高宗,吕望之遇文王,皆起耕筑渔钓之间,而其功业卓然,后世不能企及者,盖殷、周之君能用其人,尽其才也。本朝以神武定天下,圣上以文德绥海内,文武并用,言小善而必从,事小便而不弃,盖取人之道尽矣!而尚忧贤能遗于草泽者,今欲尽得天下之贤用之,又俾贤者各尽其能,以何道而臻此乎?”悯忠寺旧有双塔,进士入院之夜半,闻东塔上有声如音乐,西入宫。考试官侍御史完颜蒲涅等曰:“文路始开而有此,得贤之祥也。”中选者得徒单镒以下二十七人。十六年,命皇家两从以上亲及宰相子,直赴御试。皇家袒免以上亲及执政官之子,直赴会试。至二十年,以徒单镒等教授中外,其学大振。遂定制,今后以策、诗试三场,策用女直大字,诗用小字,程试之期皆依汉进士例。省臣奏:“汉人进士来年三月二十日乡试,八月二十日府试,次年正月二十日会试,三月十二日御试。”敕以来年八月二十五日于中都、上京、咸平、东平府等路四处府试,余从前例。上曰:“契丹文字年远,观其所撰诗,义理深微,当时何不立契丹进士科举,今虽立女直字科,虑女直字创制日近,义理未如汉字深奥,恐为后人议论。”丞相守道曰:“汉文字恐初亦未必能如此。由历代圣贤渐加修举也。圣主天姿明哲,令译经教天下,行之久亦可同汉人文章矣!”上曰:“其同汉人进士例。译作程文,俾汉官览之。”二十二年三月,策试女直进士。至四月癸丑,上谓宰臣曰:“女直进士试已久矣,何尚未考定?”参知政事斡特剌对曰:“以其译付看故也。”上令速之。二十三年,上曰:“女直进士设科未久,若令积习精通,则能否自见矣。”二十八年,谕宰臣曰:“女直进士惟试以策,行之既久,人能预备,今若试以经义可乎?”宰臣对曰:“《五经》中《书》、《易》、《春秋》已译之矣,俟译《诗》、《礼》毕,试之可也。” 上曰:“大经义理深奥,不加岁月不能贯通。今宜于经内姑试以论题,后当徐试经义也。”
zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, zhào xǔ zhū rén shì cè lùn jìn shì jǔ. qī yuè, shěng zòu:" rú shī cè lùn jù zuò yī rì chéng shì, kǒng lì yǒu bù dǎi. shī cè zuò yī rì, lùn zuò yī rì, yǐ shī cè hé gé wèi zhòng xuǎn, ér yǐ lùn dìng qí míng cì. shàng yuē:" lùn nǎi xīn tiān, zhì dì sān jǔ shí dāng tōng dìng qù liú." míng chāng yuán nián, měng ān móu kè yuàn shì jìn shì zhě nǐ yī yú rén lì, bù kě lìng zhí fù yù shì." shàng yuē:" shì zhǐ xǔ nǚ zhí jìn shì, wú lìng shì hàn jìn shì yě." yòu dìng zhì, yú guān dì wǔ pǐn sàn jiē, lìng zhí fù huì shì, guān zhí jù zhì wǔ pǐn, lìng zhí fù yù shì. chéng ān èr nián, chì cè lùn jìn shì xiàn dīng xí xué. suì dìng zhì, nèi wài guān yuán zhū jú fēn chéng yìng rén wǔ wèi jūn ruò měng ān móu kè nǚ zhí jí zhū sè rén, hù zhǐ yī dīng zhě bù xǔ yìng shì, liǎng dīng zhě xǔ yī rén, sì dīng èr rén, liù dīng yǐ shàng zhǐ xǔ sān rén. sān cì zhōng chǎng, bù zài yàn dīng zhī xiàn. sān nián, dìng zhì, nǚ zhí rén yǐ nián sì shí wǔ yǐ xià, shì jìn shì jǔ, yú fǔ shì shí rì qián, wěi zuǒ èr guān shàn shè zhě shì shè. qí zhì, yǐ liù shí bù lì duǒ, qù shè zhě shí wǔ bù duì lì liǎng gān, xiāng qù èr shí bù, qù dì èr zhàng, yǐ shéng héng yuē zhī. gōng bù xiàn qiáng ruò, bù jì zhōng fǒu, yǐ zhāng gōng qiǎo biàn fā jiàn xùn zhèng zhě wèi shú xián. shè shí jiàn zhōng liǎng jiàn, chū shéng xià zhì duǒ zhě wèi zhòng xuǎn. yú lù wěi tí xíng sī, zài dōu wěi jiān chá tǐ jiū. rú dāng fù huì shì yù shì zhě, dà xīng fǔ zuǒ èr guān shì yàn, sān jǔ zhōng chǎng zhě miǎn zhī. sì nián, lǐ bù shàng shū jiǎ xuàn yán:" cè lùn jìn shì chéng shì gōng jiàn, qí liǎng jǔ zhōng chǎng jí nián shí liù yǐ xià wèi chéng dīng zhě, ruò yǐ gōng jiàn tuì luò, yǒu shī xián lù. qǐ yú jí dì hòu shì zhī, zhōng zhě bié jiā rèn shǐ, huò shēng qiān, fǒu zhě jiàng zhī." shěng chén wèi:" jiù zhì sān jǔ zhōng chǎng miǎn shì, jīn liǎng jǔ yì miǎn zhī, wèi kě. ruò yǐ wèi chéng dīng miǎn shì, bì yǒu wàng nì nián zhě, rú guǒ yòu, shǐ xú xí wèi wǎn yě. zhì yú jí dì hòu shì yàn shēng jiàng, zé yǐ yǒu dìng gé yǐ." zhào cóng jiù zhì. zài tài hé gé, fù yǒu yǐ shí wù cè cān yǐ gù shì, jí yí nán jīng zhǐ wèi wèn zhī zhì.
章宗大定二十九年,诏许诸人试策论进士举。七月,省奏:“如诗、策、论俱作一日程试,恐力有不逮。诗、策作一日,论作一日,以诗、策合格为中选,而以论定其名次。上曰:“论乃新添,至第三举时当通定去留。”明昌元年,猛安谋克愿试进士者拟依余人例,不可令直赴御试。”上曰:“是止许女直进士,毋令试汉进士也。”又定制,余官第五品散阶,令直赴会试,官职俱至五品,令直赴御试。承安二年,敕策论进士限丁习学。遂定制,内外官员、诸局分承应人、武卫军、若猛安谋克女直及诸色人,户止一丁者不许应试,两丁者许一人,四丁二人,六丁以上止许三人。三次终场,不在验丁之限。三年,定制,女直人以年四十五以下,试进士举,于府试十日前,委佐贰官善射者试射。其制,以六十步立垛,去射者十五步对立两竿,相去二十步,去地二丈,以绳横约之。弓不限强弱,不计中否,以张弓巧便、发箭迅正者为熟闲。射十箭中两箭,出绳下至垛者为中选。余路委提刑司,在都委监察体究。如当赴会试御试者,大兴府佐贰官试验,三举终场者免之。四年,礼部尚书贾铉言:“策论进士程试弓箭,其两举终场及年十六以下未成丁者,若以弓箭退落,有失贤路。乞于及第后试之,中者别加任使,或升迁,否者降之。”省臣谓:“旧制三举终场免试,今两举亦免之,未可。若以未成丁免试,必有妄匿年者,如果幼,使徐习未晚也。至于及第后试验升降,则已有定格矣。”诏从旧制。在泰和格,复有以时务策参以故事,及疑难经旨为问之制。
xuān zōng nán qiān, xìng dìng yuán nián, zhì zhōng dōu xī jīng děng lù, cè lùn jìn shì jí wǔ jǔ rén quán yú nán jīng dōng píng pó sù shàng jīng sì chù fǔ shì. wǔ nián, shàng cì jìn shì wò lēi yè dé děng èr shí bā rén jí dì. shàng lǎn chéng wén, guài qí shù shǎo, yǐ wèn zǎi chén, duì yuē:" dà dìng zhì suí chù shè xué, zhū móu kè gòng sān rén huò èr rén wéi shēng yuán, shàn yǐ qián mǐ. zhì tài hé zhōng, rén lì shòu dì liù shí mǔ. suǒ gěi jì yōu, gù xué zhě duō. jīn jīng shī suī cún fǔ xué, ér yuè gěi tōng bǎo wǔ shí guàn ér yǐ. ruò yú zhū lù zǒng guǎn fǔ jí yǒu jūn hù chǔ zhì xué yǎng zhī, shù kě jiā yì. jīng shī fǔ xué yǐ shè liù shí rén, qǐ gèng zēng sì shí rén. zhōng jīng bó zhōu jīng zhào fǔ bìng zhì xué guān yú zǒng fǔ, yǐ móu kè nèi bù lì jūn jí zhě wéi xué shēng, rén bì dì sì shí mǔ. hàn xué shēng zài jīng zhě yì qǐ tóng cǐ, yú zhōu fǔ réng jiù zhì." shàng cóng zhī.
宣宗南迁,兴定元年,制中都、西京等路,策论进士及武举人权于南京、东平、婆速、上京四处府试。五年,上赐进士斡勒业德等二十八人及第。上览程文,怪其数少,以问宰臣,对曰:“大定制随处设学,诸谋克贡三人或二人为生员,赡以钱米。至泰和中,人例授地六十亩。所给既优,故学者多。今京师虽存府学,而月给通宝五十贯而已。若于诸路总管府、及有军户处置学养之,庶可加益。京师府学已设六十人,乞更增四十人。中京、亳州、京兆府并置学官于总府,以谋克内不隶军籍者为学生,人畀地四十亩。汉学生在京者亦乞同此,余州府仍旧制。”上从之。
fán huì shì zhī shù, dà dìng èr shí wǔ nián, cí fù jìn shì bù dé guò wǔ bǎi rén. èr shí bā nián, yǐ bù xiàn rén shù, suì zhì wǔ bǎi bā shí liù rén. zhāng zōng lìng hé gé zé qǔ, gù chéng ān èr nián zhì jiǔ bǎi èr shí wǔ rén. shí yǐ fù jiā sì jǔ zhōng chǎng zhě, shù tài làn, suì mìng qǔ bù dé guò liù bǎi rén. tài hé èr nián, shàng mìng dìng huì shì zhū kē qǔ rén zhī shù, sī kōng xiāng yán:" shì cí fù jīng yì zhě duō, kě wǔ qǔ yī. cè lùn jué shǎo, kě sì qǔ yī. ēn bǎng běn yǐ yōu lǎo yú chǎng wū zhě. sì jǔ shòu ēn zé tài yōu, xiàn yǐ nián zé ài yì cái. kě wǔ jǔ zé shòu ēn." píng zhāng tú dān yì děng yán:" dà dìng èr shí wǔ nián zhì míng chāng chū, lǜ sān sì rén qǔ yī." píng zhāng zhāng rǔ lín yì yán:" wǔ rén qǔ yī, fǔ shì bǎi rén zhōng cái dé wǔ ěr." suì dìng zhì, cè lùn sān rén qǔ yī, cí fù jīng yì wǔ rén qǔ yī, wǔ jǔ zhōng chǎng nián sì shí wǔ yǐ shàng sì jǔ zhōng chǎng nián wǔ shí yǐ shàng zhě shòu ēn.
凡会试之数,大定二十五年,词赋进士不得过五百人。二十八年,以不限人数,遂至五百八十六人。章宗令合格则取,故承安二年至九百二十五人。时以复加四举终场者,数太滥,遂命取不得过六百人。泰和二年,上命定会试诸科取人之数,司空襄言:“试词赋、经义者多,可五取一。策论绝少,可四取一。恩榜本以优老于场屋者。四举受恩则太优,限以年则碍异材。可五举则授恩。”平章徒单镒等言:“大定二十五年至明昌初,率三四人取一。”平章张汝霖亦言:“五人取一,府试百人中才得五耳。”遂定制,策论三人取一,词赋、经义五人取一,五举终场年四十五以上、四举终场年五十以上者受恩。
fán kǎo shì guān, dà dìng jiān, fǔ shì liù chù, gè chà cí fù shì guān sān yuán, cè lùn shì guān èr yuán. míng chāng chū, zēng wèi jiǔ chù, lù gè chà jiǔ yuán, dà xīng fǔ zé shí yī yuán. chéng ān sì nián, yòu zēng tài yuán wèi shí chù. yǒu sī qǐng shěng zhī, suì dìng cè lùn jìn shì nǚ zhí jīng tóng qiān rén yǐ shàng chà sì yuán, wǔ bǎi rén yǐ shàng sān yuán, bù jí wǔ bǎi èr yuán. gè yǐ zhí guān gāo zhě yī rén wéi kǎo shì guān, yú wèi tóng kǎo shì guān. cí fù jìn shì yǔ lǜ kē jǔ rén gòng jí sān qiān yǐ shàng wǔ yuán, èr qiān sì yuán, bù jí èr qiān sān yuán. jīng yì jìn shì jí jīng tóng jǔ rén qiān rén sì yuán, wǔ bǎi yǐ shàng sān yuán, bǎi rén yǐ shàng èr yuán, bù jí bǎi rén yǐ cí fù kǎo guān jiān zhī. hòu yòu dìng zhì, cè lùn shì guān, shàng jīng xián píng dōng píng gè sān yuán, běi jīng xī jīng yì dōu gè èr yuán. lǜ kē, jiān shì guān yī yuán, shì lǜ guān èr yuán, lì cí fù kǎo shì yuàn. jīng tóng, shì guān yī yuán, lì jīng yì kǎo shì yuàn, yù huì shì tóng. qí mí fēng bìng téng lù guān jiǎn sōu huái xié guān zì yú xiū zhì shì yuàn jiān yā mén guān, bìng rú huì shì zhī zhì. dà dìng èr shí nián, shàng yǐ wǎng suì duō yǐ yuǎn dì guān kǎo shì bù biàn, suì mìng chà jìn zhě.
凡考试官,大定间,府试六处,各差词赋试官三员,策论试官二员。明昌初,增为九处,路各差九员,大兴府则十一员。承安四年,又增太原为十处。有司请省之,遂定策论进士女直经童千人以上差四员,五百人以上三员,不及五百二员。各以职官高者一人为考试官,余为同考试官。词赋进士与律科举人共及三千以上五员,二千四员,不及二千三员。经义进士及经童举人千人四员,五百以上三员,百人以上二员,不及百人以词赋考官兼之。后又定制,策论试官,上京、咸平、东平各三员,北京、西京、益都各二员。律科,监试官一员,试律官二员,隶词赋考试院。经童,试官一员,隶经义考试院,与会试同。其弥封并誊录官、检搜怀挟官、自余修治试院、监押门官,并如会试之制。大定二十年,上以往岁多以远地官考试不便,遂命差近者。
fán huì shì, zhī gòng jǔ guān tóng zhī gòng jǔ guān, cí fù zé jiù shí yuán, chéng ān wǔ nián wèi qī yuán. jīng yì zé liù yuán, chéng ān wǔ nián shěng wèi sì yuán. quán dú guān èr yuán. tài hé sān nián, shàng yǐ mí fēng guān xiè yǔ yú jǔ rén, chì zì jīn nǚ zhí sī zé yòng yòu xuǎn hàn rén fēng, hàn rén sī zé yǐ nǚ zhí sī fēng. xuān zōng zhēn yòu sān nián, yǐ huì shì fù tí yǐ céng chū, ér yǒu fàn gé zhòng xuǎn zhě, fù yǐ kǎo guān duō qǔ suǒ qīn, bù nù qí bù gōng, mìng jiū zhì zhī.
凡会试,知贡举官、同知贡举官,词赋则旧十员,承安五年为七员。经义则六员,承安五年省为四员。诠读官二员。泰和三年,上以弥封官渫语于举人,敕自今女直司则用右选汉人封,汉人司则以女直司封。宣宗贞祐三年,以会试赋题已曾出,而有犯格中选者,复以考官多取所亲,不怒其不公,命究治之。
fán yù shì, dú juǎn guān, cè lùn cí fù jìn shì gè qī yuán, jīng yì wǔ yuán, yú zhí shì guān gè èr yuán. zhì jǔ hóng cí gòng sān yuán. tài hé qī nián, lǐ bù shàng shū zhāng xíng jiǎn yán:" jiù lì, dú juǎn guān bù bì qīn, zhì yǒu qīn rén, huò yǒu bù gǎn dìng qí qù liú, huò lì jiā yíng hù, ér wèi tóng liè suǒ yí. ruò dú juǎn guān bù yòng yǔ jìn shì yǒu qīn zhě, zé dú juǎn zhī jì dé píng xīn shāng què." shàng suì mìng lín qī duō nǐ, qí yǒu qīn zhě tài zhī.
凡御试,读卷官,策论、词赋进士各七员,经义五员,余职事官各二员。制举宏词共三员。泰和七年,礼部尚书张行简言:“旧例,读卷官不避亲,至有亲人,或有不敢定其去留,或力加营护,而为同列所疑。若读卷官不用与进士有亲者,则读卷之际得平心商确。”上遂命临期多拟,其有亲者汰之。
fán fǔ shì cè lùn jìn shì, dà dìng èr shí nián dìng yǐ zhōng dōu shàng jīng xián píng dōng píng sì chù. zhì míng chāng yuán nián, tiān běi jīng xī jīng yì dōu wèi qī chù, jiān shì nǚ zhí jīng tóng. fán shàng jīng hé lǎn sù pín hú lǐ gǎi pú yǔ dōng běi zhāo tǎo sī děng lù zhě, zé fù huì níng fǔ shì. xián píng lóng zhōu pó sù dōng jīng gài zhōu yì zhōu zhě, zé fù xián píng fǔ shì. zhōng dōu hé běi dōng xī lù zhě, zé fù dà xīng fǔ shì. xī jīng bìng xī nán xī běi èr zhāo tǎo sī zhě, zé fù dà tóng fǔ shì. běi jīng lín huáng zōng zhōu xìng zhōu quán zhōu zhě, zé fù dà dìng fǔ shì. shān dōng xī dà míng nán jīng zhě, zé fù dōng píng fǔ shì. shān dōng dōng lù zé shì yú yì dōu. fán cí fù jīng yì jìn shì jí lǜ kē jīng tóng fǔ shì zhī chù, dà dìng jiān, dà xīng dà dìng dà tóng kāi fēng dōng píng jīng zhào fán liù chù. míng chāng chū, zēng liáo yáng, píng yáng, yì dōu wèi jiǔ chù. chéng ān sì nián fù zēng tài yuán wèi shí. zhōng dōu hé běi zé shì yú dà xīng fǔ, shàng jīng dōng jīng xián píng fǔ děng lù zé shì yú liáo yáng fǔ, yú gè shì yú qí jìng.
凡府试策论进士,大定二十年定以中都、上京、咸平、东平四处。至明昌元年,添北京、西京、益都为七处,兼试女直经童。凡上京、合懒、速频、胡里改、蒲与、东北招讨司等路者,则赴会宁府试。咸平、隆州、婆速、东京、盖州、懿州者,则赴咸平府试。中都、河北东西路者,则赴大兴府试。西京并西南、西北二招讨司者,则赴大同府试。北京、临潢、宗州、兴州、全州者,则赴大定府试。山东西、大名、南京者,则赴东平府试。山东东路则试于益都。凡词赋、经义进士及律科、经童府试之处,大定间,大兴、大定、大同、开封、东平、京兆凡六处。明昌初,增辽阳,平阳,益都为九处。承安四年复增太原为十。中都、河北则试于大兴府,上京、东京、咸平府等路则试于辽阳府,余各试于其境。
fán xiāng shì zhī qī, yǐ sān yuè èr shí rì. fǔ shì zhī qī, ruò cè lùn jìn shì zé yǐ bā yuè èr shí rì shì cè, jiān sān rì shì shī. cí fù jìn shì zé yǐ èr shí wǔ rì shì fù jí shī, yòu jiān sān rì shì cè lùn. jīng yì jìn shì yòu jiān cí fù hòu sān rì shì jīng yì, yòu sān rì shì cè. cì lǜ kē, cì jīng tóng, měi chǎng jiē jiān sān rì shì zhī. huì shì, zé cè lùn jìn shì yǐ zhēng yuè èr shí rì shì cè, jiē yǐ cì jiān sān rì, tóng qián. yù shì, zé yǐ sān yuè èr shí rì cè lùn jìn shì shì cè, èr shí sān rì shì shī lùn, èr shí wǔ rì cí fù jìn shì shì fù shī lùn, ér jīng yì jìn shì yì yǐ shì rì shì jīng yì, èr shí qī rì nǎi shì cè lùn. ruò shì rì yù yǔ xuě, zé hòu qíng rì. yù shì chàng míng hòu, shì cè zé bǐng zòu, hóng cí zé zuò èr rì chéng shì. jiù zhì, shì nǚ zhí jìn shì zài zài shì hàn jìn shì hòu. dà dìng èr shí jiǔ nián yǐ fù shè jīng yì kē, gēng dìng shì zhì.
凡乡试之期,以三月二十日。府试之期,若策论进士则以八月二十日试策,间三日试诗。词赋进士则以二十五日试赋及诗,又间三日试策论。经义进士又间词赋后三日试经义,又三日试策。次律科,次经童,每场皆间三日试之。会试,则策论进士以正月二十日试策,皆以次间三日,同前。御试,则以三月二十日策论进士试策,二十三日试诗论,二十五日词赋进士试赋诗论,而经义进士亦以是日试经义,二十七日乃试策论。若试日遇雨雪,则候晴日。御试唱名后,试策则禀奏,宏词则作二日程试。旧制,试女直进士在再试汉进士后。大定二十九年以复设经义科,更定是制。
fán jiān jiǎn zhī zhì, dà xīng fǔ zé chà wǔ wèi jūn. yú fǔ zé yú fù jìn měng ān nèi chà zhāi, píng yáng fǔ zé chà shùn dé jūn. fán fǔ huì shì, měi sì jǔ rén zé chà yī rén, fù yǐ guān yī rén tán yā. yù shì cè jìn shì zé chà nǔ shǒu jí suí jú chéng yìng rén, hàn jìn shì zé chà qīn jūn, rén gè yī míng, jiē yòng bù shí zì zhě, yǐ hù wèi shí rén. qīn jūn bǎi rén zhǎng wǔ shí rén zhǎng gè yī rén xún hù. tài hé yuán nián, shěng chén zòu:" sōu jiǎn zhī jì suī dāng yán qiè, rán zhì yú jiě fā tǎn yī, suǒ jí ěr bí, zé guò shèn yǐ, qǐ dài shì zhī lǐ zāi! gù dà dìng èr shí jiǔ nián yǐ cháng yī qián gù shì, shǐ jiù mù yù, guān zhì yī wèi zhī gèng zhī, jì kě fáng làn, qiě bù kuī lǐ." shàng cóng qí shuō, mìng xíng zhī.
凡监检之制,大兴府则差武卫军。余府则于附近猛安内差摘,平阳府则差顺德军。凡府会试,每四举人则差一人,复以官一人弹压。御试策进士则差弩手及随局承应人,汉进士则差亲军,人各一名,皆用不识字者,以护卫十人。亲军百人长、五十人长各一人巡护。泰和元年,省臣奏:“搜检之际虽当严切,然至于解发袒衣,索及耳鼻,则过甚矣,岂待士之礼哉!故大定二十九年已尝依前故事,使就沐浴,官置衣为之更之,既可防滥,且不亏礼。”上从其说,命行之。
ēn lì. míng chāng yuán nián, dìng zhì, shěng yuán zhí jiù yù shì, bù zhōng zhě xǔ zhuì bǎng wèi. jiè yuán dàn miǎn fǔ shì, sì jǔ zhōng chǎng yī wǔ jǔ ēn lì, suǒ shì wén juàn wéi fàn yù míng miào huì bù chéng wén lǐ zhě zé chù zhī, yú bìng yǐ wén zhī yōu liè wèi cì. réng yī rì shì sān tí, qí wǔ jǔ zhě zhǐ shì fù shī, nǚ zhí jìn shì yì tóng cǐ lì. chéng ān wǔ nián, chì jìn shì sì jǔ gāi ēn, cí fù jīng yì dāng yǐ gè kē wèi chǎng shù, bù dé tōng shù. yòu ēn bǎng rén yīng shòu guān zhě, jiān shì guān yú shì shí jù shù yǐ zòu, tè ēn zhě shòu zhī. tài hé sān nián, yǐ jīng yì huì yuán yǔ cè lùn cí fù jìn shì bù tóng, ruò yù shì bèi chù zé fù bǎng mò, wèi tài yōu, ruò tóng ēn lì, yòu yǔ sì jǔ zhě bù tóng. suì dìng zhì, yī céng jīng fǔ shì jiè yuán miǎn fǔ shì zhī lì. huì shì xià dì, zài jǔ zhí fù yù shì.
恩例。明昌元年,定制,省元直就御试,不中者许缀榜未。解元但免府试,四举终场依五举恩例,所试文卷惟犯御名庙讳、不成文理者则黜之,余并以文之优劣为次。仍一日试三题,其五举者止试赋诗,女直进士亦同此例。承安五年,敕进士四举该恩,词赋、经义当以各科为场数,不得通数。又恩榜人应授官者,监试官于试时具数以奏,特恩者授之。泰和三年,以经义会元与策论词赋进士不同,若御试被黜则附榜末,为太优,若同恩例,又与四举者不同。遂定制,依曾经府试解元免府试之例。会试下第,再举直赴御试。
lǜ kē jìn shì, yòu chēng wéi zhū kē, qí fǎ yǐ lǜ lìng nèi chū tí, fǔ shì shí wǔ tí, měi wǔ rén qǔ yī rén. dà dìng èr shí èr nián dìng zhì, huì shì měi chǎng shí wǔ tí, sān chǎng gòng tōng sān shí liù tiáo yǐ shàng, wén lǐ yōu nǐ duàn dāng yòng zì qiè zhě, wèi zhòng xuǎn. lín shí yuē qǔ zhī, chū wú dìng shù. qí zhì shǐ jiàn yú hǎi líng shù rén zhèng lóng yuán nián, zhì zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, yǒu sī yán:" lǜ kē zhǐ zhī dú lǜ, bù zhī jiào huà zhī yuán, kě shǐ tōng zhì lún yǔ mèng zǐ, yǐ hán yǎng qí qì dù." suì lìng zì jīn jǔ hòu, fù yú lún yǔ mèng zǐ nèi shì xiǎo yì yī dào, fǔ huì shì bié zuò yī rì yǐn shì, mìng jīng yì shì guān chū tí, yǔ běn kē tōng kǎo dìng zhī.
律科进士,又称为诸科,其法以律令内出题,府试十五题,每五人取一人。大定二十二年定制,会试每场十五题,三场共通三十六条以上,文理优、拟断当、用字切者,为中选。临时约取之,初无定数。其制始见于海陵庶人正隆元年,至章宗大定二十九年,有司言:“律科止知读律,不知教化之源,可使通治《论语》、《孟子》,以涵养其气度。”遂令自今举后,复于《论语》、《孟子》内试小义一道,府会试别作一日引试,命经义试官出题,与本科通考定之。
jīng tóng zhī zhì, fán shì shù zǐ nián shí sān yǐ xià, néng sòng èr dà jīng sān xiǎo jīng, yòu sòng lún yǔ zhū zǐ jí wǔ qiān zì yǐ shàng, fǔ shì shí wǔ tí tōng shí sān yǐ shàng, huì shì měi chǎng shí wǔ tí, sān chǎng gòng tōng sì shí yī yǐ shàng, wèi zhòng xuǎn. suǒ guì zài yòu ér sòng duō zhě, ruò nián tóng, zé yǐ sòng dà jīng duō zhě wèi zuì. chū, tiān huì bā nián shí, tài zōng yǐ dōng píng tóng zǐ liú tiān jì, qī suì néng sòng shī shū yì lǐ chūn qiū zuǒ shì chuán jí lún yǔ mèng zǐ, shàng mìng jiào yǎng zhī, rán wèi yǒu xuǎn jǔ zhī zhì yě. xī zōng jí wèi zhī èr nián, zhào pì gòng jǔ, shǐ bèi qí liè, qǔ zhì bǎi èr shí èr rén. tiān dé jiān, fèi zhī. zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, shàng wèi zǎi chén yuē:" jīng tóng qǐ jù wú rén, qí yì fù zhì." míng chāng yuán nián, yì dōu fǔ shēn:" tóng zǐ liú zhù ér nián shí yī suì, néng shī fù, sòng dà xiǎo liù jīng, suǒ shū xíng cǎo pō yǒu fǎ, xiào xíng sù chéng, qǐ yī sòng tóng zǐ lǐ shū cì chū shēn, qiě jiā yǐ ēn zhào." zhào zhì nèi diàn, shì fèng huáng lái yí fù yú zài zǎo shī, yòu lìng fù hàn shī, shàng jiā zhī, cì běn kē chū shēn, gěi qián sù guān shě, lìng yì yè tài xué. míng chāng sān nián, píng zhāng zhèng shì wán yán shǒu zhēn yán:" jīng tóng zhī kē fēi gǔ yě, zì táng zhū dào biǎo jiàn, huò qǔ wǔ rén zhì shí rén. jìn dài sòng rén zōng yǐ wéi wú bǔ, bà zhī. běn cháo huáng tǒng jiān qǔ wǔ shí rén, yīn yǐ wéi cháng, tiān dé shí fù fèi. shèng zhǔ fù zhì, qǔ yǐ bǎi shù, kǒng jiǔ jī duō, bù shèng quán nǐ, qǐ yù zhǐ yuē shěng qǔ zhī." shàng yuē:" ruò suǒ sòng jiē jí gé, hé rú?" shǒu zhēn yuē:" shì zuì yòu ér sòng bù é zhě jīng xuǎn zhī, zé rén shù yì bù zhì duō yě." fù wèn cān zhī zhèng shì xū chí guó, duì yuē:" suǒ sòng tōng fǒu yì jiàn, qǐ róng yǒu làn." shàng yuē:" xiàn yǐ sān shí huò sì shí rén, ruò bǎi rén jiē tōng, yì kě fù qǔ qí jīng zhě." chí guó yuē:" shì kē gài zī jiào zhī shù ěr. fū yòu xí qí wén, zhǎng wán qí yì, shǐ zhī lì zhèng, rén gé chū yān. rú zhòng xuǎn zhě, jiā zhī xiū xí jìn shì jǔ yè, zé suǒ jì jiē dé wèi yòng. chén wèi kě wù lìng jù dēng shì tú, bì xí jǔ yè, ér hòu guān shǐ zhī kě yě. ruò néng zhuó jìn shì dì, zì tóng jìn shì rèn yòng. rú zhōng fǔ jiàn huò huì shì, shì qí cì shù, yōu qí děng jí. jǐ jǔ bù dé jiàn zhě, cóng běn chū shēn, shì kě yǐ jī quàn ér dé rén yǐ!" zhào yì xíng zhī.
经童之制,凡士庶子年十三以下,能诵二大经、三小经,又诵《论语》诸子及五千字以上,府试十五题通十三以上,会试每场十五题,三场共通四十一以上,为中选。所贵在幼而诵多者,若年同,则以诵大经多者为最。初,天会八年时,太宗以东平童子刘天骥,七岁能诵《诗》、《书》、《易》、《礼》、《春秋左氏传》及《论语》、《孟子》,上命教养之,然未有选举之制也。熙宗即位之二年,诏辟贡举,始备其列,取至百二十二人。天德间,废之。章宗大定二十九年,上谓宰臣曰:“经童岂遽无人,其议复置。”明昌元年,益都府申:“童子刘住儿年十一岁,能诗赋,诵大小六经,所书行草颇有法,孝行夙成,乞依宋童子李淑赐出身,且加以恩诏。”召至内殿,试《凤凰来仪》赋、《鱼在藻》诗,又令赋《旱》诗,上嘉之,赐本科出身,给钱粟官舍,令肄业太学。明昌三年,平章政事完颜守贞言:“经童之科非古也,自唐诸道表荐,或取五人至十人。近代宋仁宗以为无补,罢之。本朝皇统间取五十人,因以为常,天德时复废。圣主复置,取以百数,恐久积多,不胜铨拟,乞谕旨约省取之。”上曰:“若所诵皆及格,何如?”守贞曰:“视最幼而诵不讹者精选之,则人数亦不至多也。”复问参知政事胥持国,对曰:“所诵通否易见,岂容有滥。”上曰:“限以三十或四十人,若百人皆通,亦可复取其精者。”持国曰:“是科盖资教之术耳。夫幼习其文,长玩其义,使之莅政,人格出焉。如中选者,加之修习进士举业,则所记皆得为用。臣谓可勿令遽登仕途,必习举业,而后官使之可也。若能擢进士第,自同进士任用。如中府荐或会试,视其次数,优其等级。几举不得荐者,从本出身,似可以激劝而得人矣!”诏议行之。
zhì jǔ yǒu xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn bó xué hóng cái dá yú cóng zhèng děng kē, shì wú cháng qī. shàng yì yù xíng, jí gào tiān xià. tīng nèi wài wén wǔ liù pǐn yǐ xià zhí guān wú gōng sī guò zhě, cóng nèi wài wǔ pǐn yǐ shàng guān jiàn yú suǒ shǔ, zhào shì zhī. ruò cǎo zé shì, dé xíng wéi xiāng lǐ suǒ fú zhě, zé cóng fǔ zhōu jiàn zhī. fán shì, zé xiān tóu suǒ yè cè lùn sān shí dào yú xué shì yuàn, shì qí cí lǐ yōu zhě, wěi guān yǐ qún jīng zi shǐ nèi chū tí, yī rì shì lùn sān dào, rú kě, zé tíng shì cè yī dào, bù jū cháng wù, qǔ qí wú bù tōng guàn zhě, yōu děng qiān zhuó zhī. hóng cí kē shì zhào gào zhāng biǎo lù bù xí shū, zé jiē yòng sì liù jiè yù sòng zhēn míng xù jì, zé huò yī gǔ jīn tǐ, huò cān yòng sì liù. yú měi jǔ cì dì hòu jìn shì jí zài guān liù pǐn yǐ xià wú gōng sī zuì zhě, zài wài guān jiàn zhī, lìng shì cè guān chū tí jiù kǎo, tōng shì sì tí, fēn èr děng qiān zhuó zhī. èr kē jiē zhāng zōng míng chāng yuán nián suǒ chuàng zhě yě.
制举有贤良方正、能直言极谏、博学宏材、达于从政等科,试无常期。上意欲行,即告天下。听内外文武六品以下职官无公私过者,从内外五品以上官荐于所属,诏试之。若草泽士,德行为乡里所服者,则从府州荐之。凡试,则先投所业策论三十道于学士院,视其词理优者,委官以群经子史内出题,一日试论三道,如可,则庭试策一道,不拘常务,取其无不通贯者,优等迁擢之。宏词科试诏、诰、章、表、露布、檄书,则皆用四六;诫、谕、颂、箴、铭、序、记,则或依古今体,或参用四六。于每举赐第后进士及在官六品以下无公私罪者,在外官荐之,令试策官出题就考,通试四题,分二等迁擢之。二科皆章宗明昌元年所创者也。
wǔ jǔ, cháng shè yú huáng tǒng shí, qí zhì zé jiàn yú tài hé shì, yǒu shàng zhōng xià sān děng. néng wǎn yī shí lì gōng, yǐ zhòng qī qián zhú jiàn, bǎi wǔ shí bù lì tiē, shí jiàn nèi, fǔ shì yù zhōng yī jiàn, shěng shì zhōng èr jiàn, chéng shì zhōng sān jiàn. yòu yuǎn shè èr bǎi èr shí bù duǒ, sān jiàn nèi yī jiàn zhì zhě. yòu bǎi wǔ shí bù nèi, měi wǔ shí bù shè gāo wǔ cùn cháng bā cùn wò lù èr, néng yǐ qī dòu gōng èr dà záo tóu tiě jiàn chí shè, fǔ shì zé xǔ shè sì fǎn, shěng shì sān fǎn, chéng shì èr fǎn, jiē néng zhōng èr jiàn zhě. yòu bǎi wǔ shí bù nèi, měi sān shí bù, zuǒ yòu cuò zhì gāo sān chǐ mù ǒu rén dài wǔ cùn fāng bǎn zhě sì, yǐ qiāng chí cì, fǔ shì zé xǔ chí sān fǎn, shěng shì èr fǎn, chéng shì sān fǎn, zuǒ yòu gè cì luò yī bǎn zhě. yòu yī yīn lì wèn lǜ yī tiáo, yòu wèn sūn wú shū shí tiáo, néng shuō wǔ zhě, wèi shàng děng. fán chéng shì, ruò yī yǒu bù zhōng zhě, jiē chù zhī. ruò shè tiē gōng bā dǒu, yuǎn shè èr bǎi yī shí bù, shè lù gōng liù dòu, sūn wú shū shí tiáo tōng sì, wèi zhōng děng. shè tiē gōng qī dòu, yuǎn shè èr bǎi wǔ bù, shè lù gōng wǔ dǒu, sūn wú shū shí tiáo tōng sān, wéi xià děng. jiě lǜ cì bǎn, jiē yù tóng qián. fán bù zhī shū zhě, suī shàng děng wéi zhōng, zhōng zé wéi xià. fán shì zhōng zhōng xià, yuàn zài shì zhě tīng. jiù zhì, jiù shì shàng děng bù zhōng, bù xǔ zài shì zhōng xià děng. tài hé yuán nián, dìng zhì, bù fēn jiù děng, dàn cóng suǒ yuàn, shì zhōng zé yǐ sān děng wéi cì. èr nián, shěng zòu:" wǔ jǔ chéng shì dāng yǔ jìn shì tóng shí, jīn nián bā yuè fǔ shì, yù suí lù shè kǎo shì suǒ, lín qī chà guān, kǒng yǐ chuàng lì wèi jiàn yìng shì rén shù, suì quán lìng gè chù jiù kǎo zhī." xuān zōng zhēn yòu sān nián, tóng jìn shì lì, cì chì mìng zhāng fú. shí yǐ suí chù wǔ jǔ rù shì zhě, zì fēi jiàn jū zhí rèn jí yǐ yòng yú jūn qián zhě, lìng jùn xiàn jǐn qiǎn yì jīng shī, bié wèi yī jūn, yǐ bèi huǎn jí. qí bèi jiàn ér wèi shòu guān zhě, yì liàng cái rèn zhī. yuán guāng èr nián, dōng jīng zǒng shuài gē shí liè yá wú tǎ yán:" wǔ jǔ rù shì, jiē shòu xún wèi jūn xiá, cǐ cáo suī shàn qí shè, bù lì xíng zhèn, bù zhī jūn lǚ, yī dàn lín dí, kǒng zhì bài shì. qǐ jǐn kuò fù jūn qián wèi zhǎng xiào, qí yǒu gōng zé shēng zhī." zǎi chén zòu:" guó jiā shè cǐ kē yǔ jìn shì děng, ér yù jǐn zhì jūn zhōng, fēi jiǎng jìn rén cái zhī dào." suì jí dīng yōu dài quē qù zhí zhě fù zhī.
武举,尝设于皇统时,其制则见于《泰和式》,有上中下三等。能挽一石力弓,以重七钱竹箭,百五十步立贴,十箭内,府试欲中一箭,省试中二箭,程试中三箭。又远射二百二十步垛,三箭内一箭至者。又百五十步内,每五十步设高五寸、长八寸卧鹿二,能以七斗弓、二大凿头铁箭驰射,府试则许射四反,省试三反,程试二反,皆能中二箭者。又百五十步内,每三十步,左右错置高三尺木偶人戴五寸方板者四,以枪驰刺,府试则许驰三反,省试二反,程试三反,左右各刺落一板者。又依荫例问律一条,又问《孙》、《吴》书十条,能说五者,为上等。凡程试,若一有不中者,皆黜之。若射贴弓八斗,远射二百一十步,射鹿弓六斗,《孙》、《吴》书十条通四,为中等。射贴弓七斗,远射二百五步,射鹿弓五斗,《孙》、《吴》书十条通三,为下等。解律、刺板,皆欲同前。凡不知书者,虽上等为中,中则为下。凡试中中下,愿再试者听。旧制,就试上等不中,不许再试中下等。泰和元年,定制,不分旧等,但从所愿,试中则以三等为次。二年,省奏:“武举程式当与进士同时,今年八月府试,欲随路设考试所,临期差官,恐以创立未见应试人数,遂权令各处就考之。”宣宗贞祐三年,同进士例,赐敕命章服。时以随处武举入试者,自非见居职任及已用于军前者,令郡县尽遣诣京师,别为一军,以备缓急。其被荐而未授官者,亦量材任之。元光二年,东京总帅纥石烈牙吾塔言:“武举入仕,皆授巡尉军辖,此曹虽善骑射,不历行阵,不知军旅,一旦临敌,恐致败事。乞尽括付军前为长校,俟有功则升之。”宰臣奏:“国家设此科与进士等,而欲尽置军中,非奖进人材之道。”遂籍丁忧、待阙、去职者付之。
shì xué shì yuàn guān. dà dìng èr shí bā nián, chì shè kē qǔ shì wéi xué shì yuàn guān. lǐ bù xià tài cháng, àn táng diǎn, chū rù xué shì yuàn lì xiān shì, jīn ruò yú jìn shì yǐ shì zhě, yǐ suí cháo liù pǐn, wài lù wǔ pǐn zhí shì guān jiàn, shì zhì zhào gào děng wén zì sān dào, qǔ wén lǐ yōu zhě chōng yīng fèng. yóu shì hàn yuàn zhī xuǎn wèi jīng. míng chāng wǔ nián, yǐ xué shì yuàn zhuàn wén zì rén shǎo, mìng shàng shū shěng fǎng yǒu wén cǎi zhě gōu qǔ quán shì zhī.
试学士院官。大定二十八年,敕设科取士为学士院官。礼部下太常,按唐典,初入学士院例先试,今若于进士已仕者,以随朝六品,外路五品职事官荐,试制诏诰等文字三道,取文理优者充应奉。由是翰苑之选为精。明昌五年,以学士院撰文字人少,命尚书省访有文采者勾取权试之。
fán sī tiān tāi xué shēng, nǚ zhí èr shí liù rén, hàn rén wǔ shí rén, tīng guān mín jiā nián shí wǔ yǐ shàng, sān shí yǐ xià shì bǔ. yòu sān nián yī cì, xuǎn cǎo zé rén shì bǔ. qí shì zhī zhì, yǐ xuān míng lì shì tuī bù, jí hūn shū dì lǐ xīn shū shì hé hūn ān zàng, bìng yì shì fǎ, liù rén kè sān mìng wǔ xīng zhī shù. fán yī xué shí kē, dà xīng fǔ xué shēng sān shí rén, yú jīng fǔ èr shí rén, sàn fǔ jié zhèn shí liù rén, fáng yù zhōu shí rén, měi yuè shì yí nán, yǐ suǒ duì yōu liè jiā chéng quàn, sān nián yī cì shì zhū tài yī, suī bù xì xué shēng, yì tīng shì bǔ.
凡司天台学生,女直二十六人,汉人五十人,听官民家年十五以上,三十以下试补。又三年一次,选草泽人试补。其试之制,以《宣明历》试推步,及《婚书》、《地理新书》试合婚、安葬,并《易》筮法,六壬课、三命五星之术。凡医学十科,大兴府学生三十人,余京府二十人,散府节镇十六人,防御州十人,每月试疑难,以所对优劣加惩劝,三年一次试诸太医,虽不系学生,亦听试补。