xuǎn jǔ yī
◎選舉一
jìn shì zhū kē lǜ kē jīng tóng kē zhì jǔ wǔ jǔ shì xué shì yuàn guān sī tiān yī xué shì kē
○進士諸科 律科 經童科 制舉 武舉 試學士院官 司天醫學試科
zì sān dài xiāng jǔ lǐ xuǎn zhī fǎ fèi, qín hàn yǐ lái gè yīn yī dài zhī yí, yǐ jǐn yī shí zhī cái, gǒu zú yú yòng jí yǐ, gù fǎ dù zhī bù yī, qí lái yuǎn yǐ! zài hàn zhī shì, suī yǒu xián liáng fāng zhèng zhū kē yǐ qǔ shì, ér tuī zé wèi lì, yóu shì yǐ zhì gōng qīng, gōng qīng zǐ dì rù bèi sù wèi, yīn bèi chǒng yù, yǐ wèi tōng xiǎn. wèi jìn ér xià hù yǒu yīn gé, zhì yú táng sòng, jìn shì shèng yān. dāng shí shì jūn zǐ zhī jìn, bù yóu shì tú zé zì yǐ wèi qiàn, cǐ yóu shí jūn zhī hào shàng, gù rén xīn zhī qù xiàng rán yě. liáo qǐ táng jì, pō yòng táng jìn shì fǎ qǔ rén, rán shì yú qí guó zhě, kǎo qí zhì shēn zhī suǒ zì, jìn shì cái shí zhī èr sān ěr! jīn chéng liáo hòu, fán shì yù yì liáo shì, gù jìn shì kē mù jiān cǎi táng sòng zhī fǎ ér zēng sǔn zhī. qí jí dì chū shēn, shì qián dài tè zhòng, ér fǎ yì mì yān. ruò fú yǐ cè lùn jìn shì qǔ qí guó rén, ér yòng nǚ zhí wén zì yǐ wèi chéng wén, sī gài jiù qí suǒ zhǎng yǐ shōu qí yòng, yòu yù xíng qí guó zì, shǐ rén tōng xí ér bù fèi ěr. zhōng jīn zhī dài, kē mù dé rén wèi shèng. zhū gōng hù wèi jí shěng tái bù yì shǐ lìng shǐ tōng shì shì jìn jiē liè yú zhèng bān, sī zé táng sòng yǐ lái zhī suǒ wú zhě, qǐ fēi yīn shí zhì yí, ér yǐ hàn fǎ wèi yī jù zhě hū? jīn zhì chún bó, yì zhě yú shì měi yǒu bié yān. xuān zōng nán dù, lì xí rì shèng, kē kè chéng fēng, dài yì duō gù zhī qiū, jí yú shì gōng, bù miǎn ěr yú. zì shí jué hòu, shì jìn zhī qí jì guǎng, jiǎo xìng zhī sú yì chì, jūn wǔ láo xiào, zá zhì lìng lù, mén yīn yòu zhí, dié jū cháo zhe, kē jǔ qǔ shì yì fù fàn làn, ér jīn zhì shuāi yǐ! yuán qí lì jīng chén jì zhī chū, suǒ wèi shēng zhuǎn zhī gé, kǎo chá zhī fāng, jǐng jǐng rán yǒu tiáo ér bù wěn, bǎi yǒu yú nián cái jù bù fá, qǐ fēi qí xiào hū? fèng zhào zuò jīn shǐ, zhì qí xuǎn jǔ, yīn dé ér xiáng lùn zhī, sī tiān tài yī nèi shì děng fǎ lì dài suǒ yǒu, fù zhe yú sī. yù jué jìn nà, jīn jì zhī bì mò shén yān, gài yóu cái yòng zhī bù zú ér rán yě, tè zài shí huò zhì.
自三代鄉舉里選之法廢,秦、漢以來各因一代之宜,以盡一時之才,苟足於用即已,故法度之不一,其來遠矣!在漢之世,雖有賢良方正諸科以取士,而推擇為吏,由是以致公卿,公卿子弟入備宿衛,因被寵遇,以位通顯。魏、晉而下互有因革,至於唐、宋,進士盛焉。當時士君子之進,不由是塗則自以為慊,此由時君之好尚,故人心之趣向然也。遼起唐季,頗用唐進士法取人,然仕於其國者,考其致身之所自,進士才十之二三耳!金承遼後,凡事欲軼遼世,故進士科目兼采唐、宋之法而增損之。其及第出身,視前代特重,而法亦密焉。若夫以策論進士取其國人,而用女直文字以為程文,斯蓋就其所長以收其用,又欲行其國字,使人通習而不廢耳。終金之代,科目得人為盛。諸宮護衛、及省台部譯史、令史、通事、仕進皆列於正班,斯則唐、宋以來之所無者,豈非因時制宜,而以漢法為依據者乎?金治純駁,議者於是每有別焉。宣宗南渡,吏習日盛,苛刻成風,殆亦多故之秋,急於事功,不免爾歟。自時厥後,仕進之歧既廣,僥倖之俗益熾,軍伍勞效,雜置令祿,門蔭右職,迭居朝著,科舉取士亦復泛濫,而金治衰矣!原其立經陳紀之初,所為升轉之格,考察之方,井井然有條而不紊,百有餘年才具不乏,豈非其效乎?奉詔作《金史》,志其《選舉》,因得而詳論之,司天、太醫、內侍等法歷代所有,附著於斯。鬻爵、進納,金季之弊莫甚焉,蓋由財用之不足而然也,特載《食貨志》。
jīn shè kē jiē yīn liáo sòng zhì, yǒu cí fù jīng yì cè shì lǜ kē jīng tóng zhī zhì hǎi líng tiān dé sān nián, bà cè shì kē. shì zōng dà dìng shí yī nián, chuàng shè nǚ zhí jìn shì kē, chū dàn shì cè, hòu zēng shì lùn, suǒ wèi cè lùn jìn shì yě. míng chāng chū, yòu shè zhì jǔ hóng cí kē, yǐ dài fēi cháng zhī shì. gù jīn qǔ shì zhī mù yǒu qī yān. qí shì cí fù jīng yì cè lùn zhōng xuǎn zhě, wèi zhī jìn shì. lǜ kē jīng tóng zhōng xuǎn zhě, yuē jǔ rén. fán yǎng shì zhī dì yuē guó zi jiān, shǐ zhì yú tiān dé sān nián, hòu dìng zhì, cí fù jīng yì shēng bǎi rén, xiǎo xué shēng bǎi rén, yǐ zōng shì jí wài qī huáng hòu dà gōng yǐ shàng qīn zhū gōng chén jí sān pǐn yǐ shàng guān xiōng dì zǐ sūn, nián shí wǔ yǐ shàng zhě rù xué, bù jí shí wǔ zhě rù xiǎo xué. dà dìng liù nián shǐ zhì tài xué, chū yǎng shì bǎi liù shí rén, hòu dìng wǔ pǐn yǐ shàng guān xiōng dì zǐ sūn bǎi wǔ shí rén, céng dé fǔ jiàn jí zhōng chǎng rén èr bǎi wǔ shí rén, fán sì bǎi rén. fǔ xué yì dà dìng shí liù nián zhì, fán shí qī chù, gòng qiān rén. chū yǐ cháng yǔ tíng shì jí zōng shì huáng jiā tǎn miǎn yǐ shàng qīn bìng dé jiě jǔ rén wèi zhī. hòu zēng zhōu xué, suì jiā yǐ wǔ pǐn yǐ shàng guān céng rèn suí cháo liù pǐn guān zhī xiōng dì zǐ sūn, yú guān zhī xiōng dì zǐ sūn jīng fǔ jiàn zhě, tóng jìng nèi jǔ rén shì bǔ sān zhī yī, què lǐ miào zhái zi sūn nián shí sān yǐ shàng bù xiàn shù, jīng fǔ jiàn jí zhōng chǎng miǎn shì zhě bù dé guò èr shí rén. fán shì bǔ xué shēng, tài xué zé lǐ bù zhǔ zhī, zhōu fǔ zé yǐ tí jǔ xué xiào xué guān zhǔ zhī, céng dé fǔ jiàn jí zhōng chǎng jǔ rén, jiē miǎn shì.
金設科皆因遼、宋制,有詞賦、經義、策試、律科、經童之制海陵天德三年,罷策試科。世宗大定十一年,創設女直進士科,初但試策,後增試論,所謂策論進士也。明昌初,又設制舉宏詞科,以待非常之士。故金取士之目有七焉。其試詞賦、經義、策論中選者,謂之進士。律科、經童中選者,曰舉人。凡養士之地曰國子監,始置於天德三年,後定製,詞賦、經義生百人,小學生百人,以宗室及外戚皇后大功以上親、諸功臣及三品以上官兄弟子孫,年十五以上者入學,不及十五者入小學。大定六年始置太學,初養士百六十人,後定五品以上官兄弟子孫百五十人,曾得府薦及終場人二百五十人,凡四百人。府學亦大定十六年置,凡十七處,共千人。初以嘗與廷試及宗室皇家袒免以上親、並得解舉人為之。後增州學,遂加以五品以上官、曾任隨朝六品官之兄弟子孫,余官之兄弟子孫經府薦者,同境內舉人試補三之一,闕里廟宅子孫年十三以上不限數,經府薦及終場免試者不得過二十人。凡試補學生,太學則禮部主之,州府則以提舉學校學官主之,曾得府薦及終場舉人,皆免試。
fán jīng, yì zé yòng wáng bì hán kāng bó zhù, shū yòng kǒng ān guó zhù, shī yòng máo cháng zhù zhèng xuán jiān, chūn qiū zuǒ shì chuán yòng dù yù zhù, lǐ jì yòng kǒng yǐng dá shū, zhōu lǐ yòng zhèng xuán zhù jiǎ gōng yàn shū, lùn yǔ yòng hé yàn jí zhù. xíng bǐng shū, mèng zǐ yòng zhào qí zhù, sūn shì shū, xiào jīng yòng táng xuán zōng zhù, shǐ jì yòng péi yīn zhù, qián hàn shū yòng yán shī gǔ zhù. hòu hàn shū yòng lǐ xián zhù, sān guó zhì yòng péi sōng zhī zhù, jí táng tài zōng jìn shū shěn yuē sòng shū, xiāo zi xiǎn qí shū yáo sī lián liáng shū chén shū wèi shōu hòu wèi shū lǐ bǎi yào běi qí shū líng hú dé fēn zhōu shū wèi zhēng suí shū xīn jiù táng shū xīn jiù wǔ dài shǐ, lǎo zi yòng táng xuán zōng zhù shū, xún zǐ yòng yáng jìng zhù, yáng zi yòng lǐ guǐ sòng xián liǔ zōng yuán wú mì zhù, jiē zì guó zi jiān yìn zhī, shòu zhū xué xiào. fán xué shēng huì kè, sān rì zuò cè lùn yī dào, yòu sān rì zuò fù jí shī gè yī piān, sān yuè yī sī shì, yǐ jì yuè chū xiān shì fù, jiān yī rì shì cè lùn, zhōng xuǎn zhě yǐ shàng wǔ míng shēn bù. yù xún xiū jié chén jiē yǒu jiǎ, bìng zé gěi jiǎ, shěng qīn yuǎn xíng zé gěi chéng. fàn xué guī zhě fá, bù lǜ jiào zhě chù. zāo sàng bǎi rì hòu qiú rù xué zhě, bù dé yǔ shì diàn lǐ. fán guó zi xué shēng sān nián bù néng chōng gòng, yù jiù zhū jú chéng yīng zhě, xué guān shì, néng cū tōng dà xiǎo gè yī jīng zhě tīng.
凡經,《易》則用王弼、韓康伯注,《書》用孔安國注,《詩》用毛萇注、鄭玄箋,《春秋左氏傳》用杜預注,《禮記》用孔穎達疏,《周禮》用鄭玄注、賈公彥疏,《論語》用何晏集注。邢昺疏,《孟子》用趙岐注,孫奭疏,《孝經》用唐玄宗注,《史記》用裴駰注,《前漢書》用顏師古注。《後漢書》用李賢注,《三國志》用裴松之注,及唐太宗《晉書》、沈約《宋書》,蕭子顯《齊書》、姚思廉《梁書》《陳書》、魏收《後魏書》、李百藥《北齊書》、令狐德棻《周書》、魏徵《隋書》、新舊《唐書》、新舊《五代史》,《老子》用唐玄宗註疏,《荀子》用楊倞注,《揚子》用李軌、宋咸、柳宗元、吳秘注,皆自國子監印之,授諸學校。凡學生會課,三日作策論一道,又三日作賦及詩各一篇,三月一私試,以季月初先試賦,間一日試策論,中選者以上五名申部。遇旬休、節辰皆有假,病則給假,省親遠行則給程。犯學規者罰,不率教者黜。遭喪百日後求入學者,不得與釋奠禮。凡國子學生三年不能充貢,欲就諸局承應者,學官試,能粗通大小各一經者聽。
zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, shàng fēng shì zhě qǐ xìng xué xiào, tuī xíng sān shè fǎ, jí xiāng yǐ bā háng gòng chūn guān, yǐ shè zhì jǔ hóng cí. shì xià shàng shū shěng jí bǎi guān yì, hù bù shàng shū dèng yǎn děng wèi: sān shè zhī fǎ qǐ yú sòng xī níng jiān, wáng ān shí bà shī fù, zhuān shàng jīng shù. tài xué shēng chū bǔ wài shě, wú dìng yuán. yóu wài shēng nèi shě, xiàn èr bǎi rén. yóu nèi shēng shàng shě, xiàn bǎi rén. gè zhì yī jīng, měi yuè kǎo shì, huò tè miǎn jiě, huò bǎo jǔ bǔ guān. qí fǎ suī xíng, ér duō xí shì lì shàng qū zǒu zhī bì, gù sū shì yǒu sān shè jì xìng, huò lù gōng xíng zhī yǔ, shì yǐ yuán yòu jiān bà zhī, hòu suī fù, ér xuān hé sān nián jìng fèi. chén děng wèi lì fǎ guì hū kě jiǔ, bǐ sān shè zhī fǎ wěi zhī xué guān xuǎn shì, qǐ jiǎo xìng zhī mén, bù kě wèi fǎ. táng wén huáng yǎng shì zhì bā qiān rén, wáng sòng liǎng xué wǔ qiān rén, jīn cè lùn cí fù jīng yì sān kē qǔ shì, ér tài xué suǒ yǎng zhǐ bǎi liù shí rén, wài jīng fǔ huò zhì shí rén, tiān xià jǐn jí qiān rén. jīn ruò měi zhōu shè xué, zhuān chú jiào shòu, yuè jiā kǎo shì, měi jǔ suǒ qǔ shù duō zhě shǎng qí xué guān. yuè shì dìng wèi sān děng jí zhī, yī suì zhōng pín zài shàng děng zhě yōu fù zhī, bù lǜ jiào xíng è zhě chù zhī, shù jǐ dé rén zhī dào yě. yòu chéng zhōu xiāng jǔ lǐ xuǎn fǎ zú bù kě fù, shè kē qǔ shì gè suí qí shí. bā háng zhě nǎi wáng sòng qǔ zhōu lǐ zhī liù háng xiào yǒu mù yīn rèn xù, jiā zhī zhōng hé wèi bā yě. fán rén zhī xíng mò dà yú xiào lián, jīn yǐ yǒu jǔ xiào lián zhī fǎ, jí mín yǒu cái néng dé xíng zhě lìng xiàn guān jiàn zhī. jīn zhì, fàn shí è jiān dào zhě bù dé yīng shì, yì liù dé liù háng zhī yí yì yě. fū zhì jǔ hóng cí, gài tiān zǐ dài fēi cháng zhī shì, ruò shè cǐ kē, bù xiàn jìn shì, bìng xuǎn rén shì zhī, zhōng xuǎn zhuó zhī tái gé, zé rén zì miǎn yǐ. shàng cóng qí yì. suì jì zhōu fǔ hù kǒu. zēng yǎng shì zhī shù, yú dà dìng jiù zhì jīng fǔ shí qī chù qiān rén zhī wài, zhì jié zhèn fáng yù zhōu xué liù shí chù, zēng yǎng qiān rén. gè shè jiào shòu yī yuán, xuǎn wǔ jǔ zhōng chǎng huò jìn shì nián wǔ shí yǐ shàng zhě wèi zhī. fǔ xué èr shí yǒu sì, xué shēng jiǔ bǎi wǔ rén. dà xìng kāi fēng píng yáng zhēn dìng dōng píng fǔ gè liù shí rén, tài yuán yì dōu fǔ gè wǔ shí rén, dà dìng hé jiān jì nán dà míng jīng zhào fǔ gè sì shí rén, liáo yáng zhāng dé fǔ gè sān shí rén, hé zhōng qìng yáng lín táo hé nán fǔ gè èr shí wǔ rén, fèng xiáng píng liáng yán ān xián píng guǎng níng xìng zhōng fǔ gè èr shí rén. jié zhèn xué sān shí jiǔ, gòng liù bǎi yī shí wǔ rén. jiàng dìng wèi huái cāng zhōu gè sān shí rén, lái mì lù fén jì xíng yǎn zhōu gè èr shí wǔ rén, dài tóng bīn zhōu gè èr shí rén, fèng shèng zhōu shí wǔ rén, yú èr shí sān jié zhèn jiē shí rén. fáng yù zhōu xué èr shí yī, gòng èr bǎi sān shí wǔ rén. bó dé míng dì bó gè shí wǔ rén, yú shí liù zhōu gè shí rén. fán qiān bā bǎi rén.
章宗大定二十九年,上封事者乞興學校,推行三舍法,及鄉以八行貢春官,以設制舉宏詞。事下尚書省集百官議,戶部尚書鄧儼等謂:「三舍之法起於宋熙寧間,王安石罷詩賦,專尚經術。太學生初補外舍,無定員。由外升內舍,限二百人。由內升上舍,限百人。各治一經,每月考試,或特免解,或保舉補官。其法雖行,而多席勢力、尚趨走之弊,故蘇軾有『三舍既興,貨賂公行』之語,是以元祐間罷之,後雖復,而宣和三年竟廢。臣等謂立法貴乎可久,彼三舍之法委之學官選試,啟僥倖之門,不可為法。唐文皇養士至八千人,亡宋兩學五千人,今策論、詞賦、經義三科取士,而太學所養止百六十人,外京府或至十人,天下僅及千人。今若每州設學,專除教授,月加考試,每舉所取數多者賞其學官。月試定為三等籍之,一歲中頻在上等者優復之,不率教、行惡者黜之,庶幾得人之道也。又成周鄉舉里選法卒不可復,設科取士各隨其時。八行者乃亡宋取《周禮》之六行孝、友、睦、姻、任、恤,加之中、和為八也。凡人之行莫大於孝廉,今已有舉孝廉之法,及民有才能德行者令縣官薦之。今制,犯十惡奸盜者不得應試,亦六德六行之遺意也。夫制舉宏詞,蓋天子待非常之士,若設此科,不限進士,並選人試之,中選擢之台閣,則人自勉矣。」上從其議。遂計州府戶口。增養士之數,於大定舊制京府十七處千人之外,置節鎮、防禦州學六十處,增養千人。各設教授一員,選五舉終場或進士年五十以上者為之。府學二十有四,學生九百五人。(大興、開封、平陽、真定、東平府各六十人,太原、益都府各五十人,大定、河間、濟南、大名、京兆府各四十人,遼陽、彰德府各三十人,河中、慶陽、臨洮、河南府各二十五人,鳳翔、平涼、延安、咸平、廣寧、興中府各二十人。)節鎮學三十九,共六百一十五人。(絳、定、衛、懷、滄州各三十人,萊、密、潞、汾、冀、邢、兗州各二十五人,代、同、邠州各二十人,奉聖州十五人,餘二十三節鎮皆十人。)防禦州學二十一,共二百三十五人。(博、德、洺、棣、亳各十五人,餘十六州各十人。)凡千八百人。
nǚ zhí xué. zì dà dìng sì nián, yǐ nǚ zhí dà xiǎo zì yì jīng shū bān xíng zhī. hòu zé měng ān móu kè nèi liáng jiā zǐ dì wèi xué shēng, zhū lù zhì sān qiān rén. jiǔ nián, qǔ qí yóu jùn xiù zhě bǎi rén zhì jīng shī, yǐ biān xiū guān wēn dí hǎn dì dá jiào zhī. shí sān nián, yǐ cè shī qǔ shì, shǐ shè nǚ zhí guó zi xué, zhū lù shè nǚ zhí fǔ xué, yǐ xīn jìn shì wèi jiào shòu. guó zi xué cè lùn shēng bǎi rén, xiǎo xué shēng bǎi rén. fǔ zhōu xué èr shí èr, zhōng dōu shàng jīng hú lǐ gǎi xù pín hé lǎn pú yǔ pó sù xián píng tài zhōu lín huáng běi jīng jì zhōu kāi zhōu fēng zhōu xī jīng dōng jīng gài zhōu lóng zhōu dōng píng yì dōu hé nán shǎn xī zhì zhī. fán qǔ guó zi xué shēng fǔ xué shēng zhī zhì, jiē yǔ cí fù jīng yì shēng tóng. yòu dìng zhì, měi móu kè qǔ èr rén, ruò zōng shì měi èr shí hù nèi wú yuàn xué zhě, zé qǔ yǒu wù lì jiā zǐ dì nián shí sān yǐ shàng èr shí yǐ xià zhě chōng. fán huì kè, sān rì zuò cè lùn yī dào, jì yuè sī shì rú hàn shēng zhì. dà dìng èr shí jiǔ nián, chì fán jīng fǔ zhèn zhōu zhū xué, gè yǐ nǚ zhí hàn rén jìn shì zhǎng èr guān tí kòng qí shì, jù rù guān xián. hé nán shǎn xī nǚ zhí xué, chéng ān èr nián bà zhī, yú rú jiù.
女直學。自大定四年,以女直大小字譯經書頒行之。後擇猛安謀克內良家子弟為學生,諸路至三千人。九年,取其尤俊秀者百人至京師,以編修官溫迪罕締達教之。十三年,以策、詩取士,始設女直國子學,諸路設女直府學,以新進士為教授。國子學策論生百人,小學生百人。府州學二十二,中都、上京、胡里改、恤頻、合懶、蒲與、婆速、咸平、泰州、臨潢、北京、冀州、開州、豐州、西京、東京、蓋州、隆州、東平、益都、河南、陝西置之。凡取國子學生、府學生之制,皆與詞賦、經義生同。又定製,每謀克取二人,若宗室每二十戶內無願學者,則取有物力家子弟年十三以上、二十以下者充。凡會課,三日作策論一道,季月私試如漢生制。大定二十九年,敕凡京府鎮州諸學,各以女直、漢人進士長貳官提控其事,具入官銜。(河南、陝西女直學,承安二年罷之,余如舊。)
fán zhū jìn shì jǔ rén, yóu xiāng zhì fǔ, yóu fǔ zhì shěng, jí diàn tíng, fán sì shì jiē zhōng xuǎn, zé guān zhī. zhì tíng shì wǔ bèi chù, zé cì zhī dì, wèi zhī ēn lì. yòu yǒu tè mìng jí dì zhě, wèi zhī tè ēn. ēn lì zhě dàn kǎo wén zhī gāo xià wèi dì, ér bù fù chù luò. fán cí fù jìn shì, shì fù shī cè lùn gè yī dào. jīng yì jìn shì, shì suǒ zhì yī jīng yì cè lùn gè yī dào. qí shè yě, shǐ yú tài zōng tiān huì yuán nián shí yī yuè, shí yǐ jí yù de hàn shì yǐ fǔ jí xīn fù, chū wú dìng shù, yì wú dìng qī, gù èr nián èr yuè bā yuè fán zài xíng yān. wǔ nián, yǐ hé běi hé dōng chū jiàng, zhí yuán duō què, yǐ liáo sòng zhī zhì bù tóng, zhào nán běi gè yīn qí sù suǒ xí zhī yè qǔ shì, hào wèi nán běi xuǎn. xī zōng tiān juàn yuán nián wǔ yuè, zhào nán běi xuǎn gè yǐ jīng yì cí fù liǎng kē qǔ shì. hǎi líng shù rén tiān dé èr nián, shǐ zēng diàn shì zhī zhì, ér gēng dìng shì qī. sān nián, bìng nán běi xuǎn wèi yī, bà jīng yì cè shì liǎng kē, zhuān yǐ cí fù qǔ shì. zhēn yuán yuán nián, dìng gòng jǔ chéng shì tiáo lǐ gé fǎ. zhèng lóng yuán nián, mìng yǐ wǔ jīng sān shǐ zhèng wén nèi chū tí, shǐ dìng wèi sān nián yī pì.
凡諸進士舉人,由鄉至府,由府至省,及殿廷,凡四試皆中選,則官之。至廷試五被黜,則賜之第,謂之恩例。又有特命及第者,謂之特恩。恩例者但考文之高下為第,而不復黜落。凡詞賦進士,試賦、詩、策論各一道。經義進士,試所治一經義、策論各一道。其設也,始於太宗天會元年十一月,時以急欲得漢士以撫輯新附,初無定數,亦無定期,故二年二月、八月凡再行焉。五年,以河北、河東初降,職員多闕,以遼、宋之制不同,詔南北各因其素所習之業取士,號為南北選。熙宗天眷元年五月,詔南北選各以經義、詞賦兩科取士。海陵庶人天德二年,始增殿試之制,而更定試期。三年,並南北選為一,罷經義、策試兩科,專以詞賦取士。貞元元年,定貢舉程試條理格法。正隆元年,命以《五經》、《三史》正文內出題,始定為三年一辟。
dà dìng sì nián, chì zǎi chén: jìn shì wén yōu zé qǔ, wù xiàn rén shù. shí bā nián, wèi zǎi chén: wén shì yǒu ǒu zhōng kuí xuǎn, bù wèn cāo lǚ, ér zhé shòu hàn yuàn zhī zhí. rú zhào chéng yuán, zhèn wén qí wú shì xíng, guǒ bài lù. zì jīn bǎng shǒu, xiān fǎng chá qí xiāng xíng, kě qǔ zé shòu yǐ yīng fèng, fǒu zé cóng cháng diào. shí jiǔ nián, wèi zǎi chén yuē: zì lái yù shì fù tí, jiē shì rén cháng nǐ zuò zhě. qián zhèn zì xuǎn yī tí, chū rén suǒ bù liào, gù zhōng xuǎn zhě duō míng shì, ér yōng cái bù jí yān. shì zhī tí nán zé míng rú yì shàn chǎng, tí yì zé yōng liú yì jiǎo xìng yě. píng zhāng zhèng shì táng kuò ān lǐ zòu yuē: chén qián rì yán, shì rén bù yǐ cè lùn wèi yì zhě, zhèng wèi cǐ ěr. yí gè chǎng tōng kǎo, xuǎn wén lǐ jù yōu zhě. shàng yuē: bìng dá shí wù cè, guān qí yì lùn, cái zì kě jiàn, qīng děng qí yì zhī. èr shí nián, wèi zǎi chén yuē: zhèn cháng yù jìn shì bù dāng xiàn shù, zé duì yǐ suǒ qǔ zhī wài wú hé gé wén, gù zhōng xuǎn zhě shǎo, qǐ fēi tí nán zhì rán yé? ruò guǒ duō hé gé, ér yǒu sī wàng chù zhī, shén fēi lǐ yě. yòu yuē: gǔ zhě xiāng jǔ yǒu xíng zhě, shòu yǐ guān. jīn qí kǎo mǎn, chá xiāng qū shí xíng chū lún zhě zhuó zhī. yòu yuē: jiù bù xuǎn cè, jīn jiān xuǎn yǐ. rán zì jīn fǔ huì liǎng shì bù xū shì cè, yǐ zhōng cè hòu, zé shì yǐ zhì cè, shì xué shì yuàn guān. èr shí èr nián, wèi zǎi chén yuē: hàn jìn shì kuí, lì shòu yīng fèng, ruò xíng bù fù míng, bù xí zhì gào zhī wén zhě, jí yǔ wài chú. èr shí sān nián, wèi zǎi chén yuē: hàn jìn shì, huáng tǒng jiān rén cái dài bù fù jiàn, jīn yīng fèng yǐ shòu zhuàng yuán, gài xún zī ěr. zhì gào wén zì, gè yǐ zhí shì pù xù, jiē yǒu dìng shì, gù yì. zhì zhuàn shè zhào, zé xiān yǒu néng zhě. cān zhī zhèng shì zhān gē wò tè lá duì yuē: jiù rén yǐ dēng dì shàng wèi xué bù chuò, jīn rén yī jí dì zhé fèi ér bù xué, gù ěr. shàng yú tīng zhèng zhī xì, zhào cān zhī zhèng shì zhāng rǔ lín hàn lín zhí xué shì lǐ yàn dú xīn jìn shì suǒ duì cè, zhì xiàn lìng què yuán qǔ zhī hé dào? shàng yuē: zhèn sù yè sī cǐ, wèi zhī suǒ chū. yàn duì yuē: chén qiè niàn jiǔ yǐ! guó cháo shè kē, shǐ fēn nán běi liǎng xuǎn, běi xuǎn cí fù jìn shì zhuó dì yī bǎi wǔ shí rén, jīng yì wǔ shí rén, nán xuǎn bǎi wǔ shí rén, jì sān bǎi wǔ shí rén. sì chǎng, běi xuǎn cí fù jìn shì qī shí rén, jīng yì sān shí rén, nán xuǎn bǎi wǔ shí rén, jì èr bǎi wǔ shí rén. yǐ rù shì zhě duō, gù yuán bù què. qí hòu nán běi tōng xuǎn, zhǐ shè cí fù kē, bù guò qǔ liù qī shí rén, yǐ rù shì zhě shǎo, gù xiàn lìng yuán què yě. shàng yuē: zì jīn wén lǐ kě cǎi zhě qǔ zhī, wú xiàn yǐ shù. èr shí bā nián, fù jīng yì kē.
大定四年,敕宰臣:「進士文優則取,勿限人數。」十八年,謂宰臣:「文士有偶中魁選,不問操履,而輒授翰苑之職。如趙承元,朕聞其無士行,果敗露。自今榜首,先訪察其鄉行,可取則授以應奉,否則從常調。」十九年,謂宰臣曰:「自來御試賦題,皆士人嘗擬作者。前朕自選一題,出人所不料,故中選者多名士,而庸才不及焉。是知題難則名儒亦擅場,題易則庸流易僥倖也。」平章政事唐括安禮奏曰:「臣前日言,士人不以策論為意者,正為此爾。宜各場通考,選文理俱優者。」上曰:「並答時務策,觀其議論,材自可見,卿等其議之。」二十年,謂宰臣曰:「朕嘗諭進士不當限數,則對以所取之外無合格文,故中選者少,豈非題難致然耶?若果多合格,而有司妄黜之,甚非理也。」又曰:「古者鄉舉有行者,授以官。今其考滿,察鄉曲實行出倫者擢之。」又曰:「舊不選策,今兼選矣。然自今府會兩試不須試策,已中策後,則試以制策,試學士院官。」二十二年,謂宰臣曰:「漢進士魁,例授應奉,若行不副名,不習制誥之文者,即與外除。」二十三年,謂宰臣曰:「漢進士,皇統間人材殆不復見,今應奉以授狀元,蓋循資爾。制誥文字,各以職事鋪敘,皆有定式,故易。至撰赦詔,則鮮有能者。」參知政事粘哥斡特剌對曰:「舊人已登第尚為學不輟,今人一及第輒廢而不學,故爾。」上於聽政之隙,召參知政事張汝霖、翰林直學士李晏讀新進士所對策,至縣令闕員取之何道?上曰:「朕夙夜思此,未知所出。」晏對曰:「臣竊念久矣!國朝設科,始分南北兩選,北選詞賦進士擢第一百五十人,經義五十人,南選百五十人,計三百五十人。嗣場,北選詞賦進士七十人,經義三十人,南選百五十人,計二百五十人。以入仕者多,故員不闕。其後南北通選,止設詞賦科,不過取六七十人,以入仕者少,故縣令員闕也。」上曰:「自今文理可采者取之,毋限以數。」二十八年,復經義科。
zhāng zōng míng chāng yuán nián zhēng yuè, yán shì zhě wèi: jǔ rén sì shì ér xiāng shì shì wèi xū shè, gù dāng bà qù. qí fǔ huì shì qǐ shí rén qǔ yī rén, kě yǐ qún jīng chū tí, ér zhù shì běn chuán. shàng shì qí yán, zhào miǎn xiāng shì, fǔ shì yǐ wǔ rén qǔ yī rén, réng lìng yǒu sī yì wài lù tiān kǎo shì yuàn, jí qún jīng chū tí zhī zhì. yǒu sī yán: huì shì suǒ qǔ zhī shù, jiù zhǐ wǔ bǎi rén, bǐ yǐ shì zōng chì zhōng gé zhě qǔ, qǐ yī cǐ zhì xíng zhī. fǔ shì jiù liù chù, zhōng yǒu dì yuǎn zhě, mìng tè tiān sān chù, shàng jīng xián píng fǔ lù zé shì yú liáo yáng, hé dōng nán běi lù zé shì yú píng yáng, shān dōng dōng lù zé shì yú yì dōu. yǐ liù jīng shí qī shǐ xiào jīng lùn yǔ mèng zǐ jí xún yáng lǎo zi nèi chū tí, jiē mìng yú tí xià zhù qí běn chuán. yòu yù yǒu sī yuē: jǔ rén chéng wén suǒ yòng gù shì, kǒng kǎo shì guān huò jù bù néng yì, wù shī rén cái, kě zì zhù chū chù, zhù zì zhī wù, bù zài tú zhù yǐ zhī shù.
章宗明昌元年正月,言事者謂:「舉人四試而鄉試似為虛設,固當罷去。其府會試乞十人取一人,可以群經出題,而注示本傳。」上是其言,詔免鄉試,府試以五人取一人,仍令有司議外路添考試院,及群經出題之制。有司言:「會試所取之數,舊止五百人,比以世宗敕中格者取,乞依此制行之。府試舊六處,中有地遠者,命特添三處,上京、咸平府路則試於遼陽,河東南北路則試於平陽,山東東路則試於益都。以《六經》、《十七史》、《孝經》、《論語》、《孟子》、及《荀》、《揚》、《老子》內出題,皆命於題下注其本傳。」又諭有司曰:「舉人程文所用故事,恐考試官或遽不能憶,誤失人材,可自注出處,注字之誤,不在塗注乙之數。」
míng chāng èr nián, chì guān huò zhí zhì wǔ pǐn zhě, zhí fù yù shì. sì nián, píng zhāng zhèng shì shǒu zhēn yán: guó jiā guān rén zhī lù, wéi nǚ zhí hàn rén jìn shì dé rén jū duō. zhū sī jú chéng yīng, jiù wú chū shēn, zì dà dìng hòu shǐ xù shǐ, zhì jīn xiān yǒu kě yòng zhě. jìn lái fàng jìn shì dì shù shāo duō, cǐ jǔ gèng yí zēng qǔ, ruò huì shì zhǐ yǐ wǔ bǎi rén wèi xiàn, zé tíng shì suī yù duō qǔ, bù kě de yě. shàng nǎi zhào yǒu sī, huì shì wú xiàn rén shù, wén hé gé zé qǔ.
明昌二年,敕官或職至五品者,直赴御試。四年,平章政事守貞言:「國家官人之路,惟女直、漢人進士得人居多。諸司局承應,舊無出身,自大定後始敘使,至今鮮有可用者。近來放進士第數稍多,此舉更宜增取,若會試止以五百人為限,則廷試雖欲多取,不可得也。」上乃詔有司,會試毋限人數,文合格則取。
liù nián, yán shì zhě wèi: xué zhě lǜ shì yǒu sī quán zhù běn chuán yǐ shì zhī, gù bù miǎn dú shū, qǐ jiǎn zi shǐ zhù běn chuán zhī zhì. yòu jīng yì zhōng xuǎn zhī wén duō fū qiǎn, qǐ zé xué guān, jí běn kē rén chōng shì guān. shěng chén wèi: ruò bù yǔ běn chuán, kǒng shuò xué zhě yǒu ǒu wàng zhī shī, kě lìng dàn zhī tí yì ér yǐ. suì mìng zé qián jīng yì jìn shì wèi zhòng suǒ tuī zhě cái shí yōu zhǎng zhě wèi xué guān, yù chà kǎo shì guān zhī jì, zé yàn suǒ zhì jīng cān yòng. cí fù jìn shì, tí zhù běn chuán, bù dé guò wǔ shí zì. jīng yì jìn shì, yù shì dì èr chǎng, shì lùn rì tiān shì cè yī dào.
六年,言事者謂:「學者率恃有司全注本傳以示之,故不勉讀書,乞減子史注本傳之制。又經義中選之文多膚淺,乞擇學官,及本科人充試官。」省臣謂:「若不與本傳,恐碩學者有偶忘之失,可令但知題意而已。」遂命擇前經義進士為眾所推者、才識優長者為學官,遇差考試官之際,則驗所治經參用。詞賦進士,題注本傳,不得過五十字。經義進士,御試第二場,試論日添試策一道。
chéng ān sì nián, shàng yù zǎi chén yuē: yī chǎng fàng èr zhuàng yuán, fēi shì. hòu chǎng tíng shì, lìng cí fù jīng yì tōng shì shí wù cè, zhǐ xuǎn yī zhuàng yuán, yú suī yǒu míng jīng fǎ lǜ děng kē, zhǐ tóng zhū kē ér yǐ. zhì sòng wáng ān shí wèi xiāng, zuò xīn jīng, shǐ yǐ jīng yì qǔ rén. qiě cí fù jīng yì rén sù suǒ xí zhī běn yè, cè lùn zé jiān xí zhě yě. jīn shě běn qǔ jiān xí, kǒng bù fù bì xià gōng xuǎn zhī yì. suì dìng yù shì tóng rì gè shì běn yè, cí fù yī jiù, fēn lì jiǎ cì, dì yī míng wèi zhuàng yuán, jīng yì kuí cì zhī. ēn lì yǔ cí fù dì èr rén tóng, yú fēn wèi liǎng jiǎ zhōng xià rén, bìng zài cí fù zhī xià. wǔ nián, zhào kǎo shì cí fù guān gè zuò chéng wén yī dào, shì wèi jǔ rén zhī shì, shì hòu fù shěng cáng zhī. shí zǎi chén zòu: zì dà dìng èr shí wǔ nián yǐ qián, cí fù jìn shì bù guò wǔ bǎi rén, èr shí bā nián yǐ bù xiàn rén shù, qǔ zhì wǔ bǎi bā shí liù rén. xiān chéng shèng xùn hé gé zé qǔ, gù chéng ān èr nián qǔ jiǔ bǎi èr shí wǔ rén. jiān jīn yǒu sì jǔ zhōng chǎng ēn lì, ruò huì shì qǔ rén shù guò duō, zé shè fàn làn. suì dìng cè lùn cí fù jīng yì rén shù, suī duō bù guò liù bǎi rén, shǎo zé tīng qí què. shí tài cháng chéng guō rén jié zhuǎn duì yán, cí fù jǔ rén, bù dé zuò bié míng jiān shì jīng yì, jí rù xué shēng jīng jiā shì xuǎn, wú zhì làn bǔ. shàng chì zǎi chén yuē: jìn yǐ zòu dìng, hòu chǎng cí fù jīng yì tóng rì shì zhī. ruò fǔ huì shì gèng bù lìng jiān shì, kǒng shì jīng yì zhě shǎo, shì xū shè cǐ kē yě. bié míng zhī bì, zé dāng jìn zhī. bǔ shì rù xué shēng yuán, yǐ yǒu jiù tiáo, kǒng xíng zhī miè liè ěr, yí yán fáng xián. zhāng xíng jiǎn zhuǎn duì yán: nǐ zuò chéng wén, běn yù wèi kǎo shì zhī shì, jīn huì shì kǎo shì guān yù shì dú juǎn guān jiē jū xiǎn zhí, zhuó dì hòu lí bǐ yàn jiǔ, bù fù cháng xí, jīn lín shì nǐ zuò zhī wén, shāo yǒu bù gōng, tú qǐ bàng yì. zhào bà zhī.
承安四年,上諭宰臣曰:「一場放二狀元,非是。後場廷試,令詞賦、經義通試時務策,止選一狀元,余雖有明經、法律等科,止同諸科而已。」至宋王安石為相,作新經,始以經義取人。且詞賦、經義、人素所習之本業,策論則兼習者也。今舍本取兼習,恐不副陛下公選之意。」遂定御試同日各試本業,詞賦依舊,分立甲次,第一名為狀元,經義魁次之。恩例與詞賦第二人同,余分為兩甲中下人,並在詞賦之下。五年,詔考試詞賦官各作程文一道,示為舉人之式,試後赴省藏之。時宰臣奏:「自大定二十五年以前,詞賦進士不過五百人,二十八年以不限人數,取至五百八十六人。先承聖訓合格則取,故承安二年取九百二十五人。兼今有四舉終場恩例,若會試取人數過多,則涉泛濫。」遂定策論、詞賦、經義人數,雖多不過六百人,少則聽其闕。時太常丞郭人傑轉對言,詞賦舉人,不得作別名兼試經義,及入學生精加試選,無至濫補。上敕宰臣曰:「近已奏定,後場詞賦經義同日試之。若府會試更不令兼試,恐試經義者少,是虛設此科也。別名之弊,則當禁之。補試入學生員,已有舊條,恐行之滅裂爾,宜嚴防閒。」張行簡轉對言:「擬作程文,本欲為考試之式,今會試考試官、御試讀卷官皆居顯職,擢第後離筆硯久,不復常習,今臨試擬作之文,稍有不工,徒起謗議。」詔罷之。
tài hé yuán nián, píng zhāng zhèng shì tú dān yì bìng shí wén zhī bì, yán: zhū shēng bù qióng jīng shǐ, wéi shì mò xué, yǐ zhì zhì xíng fú báo. kě lìng jìn shì shì cè rì, zì shí wù cè wài, gèng yǐ yí nán jīng zhǐ xiāng cān wèi wèn, shǐ fā shèng xián zhī wēi zhǐ gǔ jīn zhī shì biàn. zhào wèi yǒng zhì. xiān cháng chì lè rén bù dé jǔ jìn shì, ér nú miǎn bù liáng zhě zé xǔ zhī. shàng shū shěng zòu: jiù chēng gōng lè, wèi pèi lì zhī sè jí chàng yōu zhī jiā. jīn shào fǔ jiān gōng jiàng, tài cháng dà lè shǔ lè gōng, jiē mín yě, ér bù dé yǔ shì. qián dài lìng zhū xuǎn rén shēn jí zǔ fù céng jīng miǎn wèi liáng zhě, suī zài guān bù dé jū qīng guàn jí lín mín, jīn fǎn xǔ shì, chéng diàn qīng lùn. zhào suì dìng zhì, fàng liáng rén bù dé yīng zhū kē jǔ, qí zi sūn zé xǔ zhī. shàng yòu wèi: dé xíng cái néng fēi jìn shì kē suǒ néng jǐn, kě tōng xíng bǎo jǔ zhī zhì. shěng zòu: zài zhōu lǐ, dà sī tú yǐ xiāng sān wù jiào wàn mín ér bīn xìng zhī. suǒ wèi wàn mín, nóng gōng shāng jiǎ jiē shì yě. qián dài lì xián wú fāng, rú bǎn zhú zhī shì gǔ dāo zhī sǒu, chuí guāng jiǎn cè zhě bù kě shèng jǔ. jīn cǎo zé yǐn yì cái xíng jiān bèi zhě, lìng móu kè jí sī xiàn jǔ, àn chá sī jù wén, yǐ jīng yòng zhī, jì yǒu yǐ jiàng lìng wén yǐ. shàng mìng fù xuān zhǐ yǐ shēn zhī.
泰和元年,平章政事徒單鎰病時文之弊,言:「諸生不窮經史,唯事末學,以致志行浮薄。可令進士試策日,自時務策外,更以疑難經旨相參為問,使發聖賢之微旨、古今之事變。」詔為永制。先嘗敕樂人不得舉進士,而奴免不良者則許之。尚書省奏:「舊稱工樂,謂配隸之色及倡優之家。今少府監工匠,太常大樂署樂工,皆民也,而不得與試。前代令諸選人身及祖、父曾經免為良者,雖在官不得居清貫及臨民,今反許試,誠玷清論。」詔遂定製,放良人不得應諸科舉,其子孫則許之。上又謂:「德行才能非進士科所能盡,可通行保舉之制。省奏:「在《周禮》,『大司徒以鄉三物教萬民而賓興之。」所謂萬民,農工商賈皆是也。前代立賢無方,如版築之士、鼓刀之叟,垂光簡策者不可勝舉。今草澤隱逸才行兼備者,令謀克及司縣舉,按察司具聞,以旌用之,既有已降令文矣。」上命復宣旨以申之。
xuān zōng zhēn yòu èr nián, yù shǐ tái yán: míng nián shěng shì yǐ zhōng dōu liáo dōng xī běi jīng děng lù dào zǔ, yí yú zhōng dōu nán jīng liǎng chù shì zhī. sān nián, yù zǎi chén yuē: guó chū shè kē, sù hào yán mì, jīn wén huì shì zhì yú zá zuò xuān huá, hé yǐ fáng bì? mìng zhì kǎo guān jí jiān chá zuì. xìng dìng èr nián, yù shǐ zhōng chéng bǎ hú lǔ yán: guó jiā shù lù shōu rén, wéi jìn shì zhī xuǎn zuì wèi chóng zhòng, bù qiú bèi shù, wéi wù dé xián. jīn chǎng huì shì, cè lùn jìn shì bù jí èr rén qǔ yī rén, cí fù jīng yì èr rén qǔ yī, qián suī yǒu shèng xùn, dāng yī dà dìng zhī zhì, zhōng xuǎn jí shōu, wú wèn duō guǎ, rán dà dìng jiān fù shì zhě huò zhì sān qiān, qǔ bù guò wǔ bǎi. tài hé zhōng, cè lùn jìn shì sān rén qǔ yī, cí fù jīng yì sì rén qǔ yī, xiàng zhě zhēn yòu chū, zhào miǎn fǔ shì, fù huì shì zhě jǐ jiǔ qiān rén. ér qǔ bā bǎi yǒu qí, zé shì shí zhī yī ér yǐ. shí yǐ yǒu yī dà dìng zhī zhì, yì hé cháng èr rén qǔ yī zāi! jīn kǎo guān fàn làn rú cǐ, fēi suǒ yǐ wèi qiú xián yě. yí yú huì shì zhī qián, zòu qǐng suǒ qǔ zhī shù, shǐ ēn chū yú shàng kě yě. zhào jí wén zī guān yì, zú cóng tài hé zhī lì. yòu wèi zǎi chén yuē: cóng lái tíng shì jìn shì, rì bū hòu jí qiǎn chū gōng, kǒng wén sī chí zhě bù dé jǐn qí cái, lìng dài zhì mù shí. tè cì jīng yì jìn shì wáng biāo děng shí sān rén jí dì, shàng lǎn qí chéng wén, ài qí cí zǎo, zī tàn jiǔ zhī. yīn guài xué zhě yì shǎo, wèi jiān shì guān zuǒ chéng gāo rǔ lì yuē: yǎng shì xué liáng, suì shāo fēng shú jí yǐ běn shǎi gěi zhī, bù rán cǐ kē qiě fèi yǐ! wǔ nián, shěng shì jīng yì jìn shì, kǎo guān yú cháng gé wài duō qǔ shí yú rén, shàng mìng yǐ tè ēn cì dì. yòu mìng hé běi jǔ rén jīn fǔ shì zhōng xuǎn ér wèi bīng suǒ zǔ zhě, miǎn hòu jǔ fǔ shì.
宣宗貞祐二年,御史台言:「明年省試以中都、遼東、西北京等路道阻,宜於中都、南京兩處試之。」三年,諭宰臣曰:「國初設科,素號嚴密,今聞會試至於雜坐喧譁,何以防弊?」命治考官及監察罪。興定二年,御史中丞把胡魯言:「國家數路收人,惟進士之選最為崇重,不求備數,惟務得賢。今場會試,策論進士不及二人取一人,詞賦、經義二人取一,前雖有聖訓,當依大定之制,中選即收,無問多寡,然大定間赴試者或至三千,取不過五百。泰和中,策論進士三人取一,詞賦、經義四人取一,向者貞祐初,詔免府試,赴會試者幾九千人。而取八百有奇,則是十之一而已。時已有依大定之制,亦何嘗二人取一哉!今考官泛濫如此,非所以為求賢也。宜於會試之前,奏請所取之數,使恩出於上可也。」詔集文資官議,卒從泰和之例。又謂宰臣曰:「從來廷試進士,日晡後即遣出宮,恐文思遲者不得盡其才,令待至暮時。」特賜經義進士王彪等十三人及第,上覽其程文,愛其辭藻,咨嘆久之。因怪學者益少,謂監試官左丞高汝礪曰:「養士學糧,歲稍豐熟即以本色給之,不然此科且廢矣!」五年,省試經義進士,考官於常格外多取十餘人,上命以特恩賜第。又命河北舉人今府試中選而為兵所阻者,免後舉府試。
cè lùn jìn shì, xuǎn nǚ zhí rén zhī kē yě. shǐ dà dìng sì nián, shì zōng mìng bān xíng nǚ zhí dà xiǎo zì suǒ yì jīng shū. měi móu kè xuǎn èr rén xí zhī. xún yù xìng nǚ zhí zì xué xiào, měng ān móu kè nèi duō zé liáng jiā zǐ wèi shēng, zhū lù zhì sān qiān rén. jiǔ nián, xuǎn yì děng zhě bǎi rén, jiàn yú jīng shī, lǐn gěi zhī. mìng wēn dí hǎn dì dá jiào yǐ gǔ shū, zuò shī cè, hòu fù shì, dé tú dān yì yǐ xià sān shí yú rén. shí yī nián, shǐ yì xíng cè xuǎn zhī zhì, zhì shí sān nián shǐ dìng měi chǎng cè yī dào, yǐ wǔ bǎi zì yǐ shàng chéng, miǎn xiāng shì fǔ shì, zhǐ fù huì shì yù shì. qiě zhào jīng shī nǚ zhí guó zi xué, zhū lù shè nǚ zhí fǔ xué, nǐ yǐ xīn jìn shì chōng jiào shòu, yǐ jiào shì mín zǐ dì zhī yuàn xué zhě. qí xíng zhī jiǔ xué zhě zhòng, zé tóng hàn jìn shì sān nián yī shì zhī zhì. nǎi jiù mǐn zhōng sì shì tú dān yì děng, qí cè yuē: xián shēng yú shì, shì zī yú xián, shì wèi cháng bù shēng xián, xián wèi cháng bù fǔ shì. gài shì fēi wú xián, wéi yòng yǔ fǒu. ruò yī yǐn zhī zuǒ chéng tāng, fù shuō zhī fǔ gāo zōng, lǚ wàng zhī yù wén wáng, jiē qǐ gēng zhú yú diào zhī jiān, ér qí gōng yè zhuō rán, hòu shì bù néng qǐ jí zhě, gài yīn zhōu zhī jūn néng yòng qí rén, jǐn qí cái yě. běn cháo yǐ shén wǔ dìng tiān xià, shèng shàng yǐ wén dé suī hǎi nèi, wén wǔ bìng yòng, yán xiǎo shàn ér bì cóng, shì xiǎo biàn ér bù qì, gài qǔ rén zhī dào jǐn yǐ! ér shàng yōu xián néng yí yú cǎo zé zhě, jīn yù jǐn dé tiān xià zhī xián yòng zhī, yòu bǐ xián zhě gè jǐn qí néng, yǐ hé dào ér zhēn cǐ hū? mǐn zhōng sì jiù yǒu shuāng tǎ, jìn shì rù yuàn zhī yè bàn, wén dōng tǎ shàng yǒu shēng rú yīn lè, xī rù gōng. kǎo shì guān shì yù shǐ wán yán pú niè děng yuē: wén lù shǐ kāi ér yǒu cǐ, dé xián zhī xiáng yě. zhōng xuǎn zhě dé tú dān yì yǐ xià èr shí qī rén. shí liù nián, mìng huáng jiā liǎng cóng yǐ shàng qīn jí zǎi xiàng zi, zhí fù yù shì. huáng jiā tǎn miǎn yǐ shàng qīn jí zhí zhèng guān zhī zǐ, zhí fù huì shì. zhì èr shí nián, yǐ tú dān yì děng jiào shòu zhōng wài, qí xué dà zhèn. suì dìng zhì, jīn hòu yǐ cè shī shì sān chǎng, cè yòng nǚ zhí dà zì, shī yòng xiǎo zì, chéng shì zhī qī jiē yī hàn jìn shì lì. shěng chén zòu: hàn rén jìn shì lái nián sān yuè èr shí rì xiāng shì, bā yuè èr shí rì fǔ shì, cì nián zhēng yuè èr shí rì huì shì, sān yuè shí èr rì yù shì. chì yǐ lái nián bā yuè èr shí wǔ rì yú zhōng dōu shàng jīng xián píng dōng píng fǔ děng lù sì chù fǔ shì, yú cóng qián lì. shàng yuē: qì dān wén zì nián yuǎn, guān qí suǒ zhuàn shī, yì lǐ shēn wēi, dāng shí hé bù lì qì dān jìn shì kē jǔ, jīn suī lì nǚ zhí zì kē, lǜ nǚ zhí zì chuàng zhì rì jìn, yì lǐ wèi rú hàn zì shēn ào, kǒng wèi hòu rén yì lùn. chéng xiàng shǒu dào yuē: hàn wén zì kǒng chū yì wèi bì néng rú cǐ. yóu lì dài shèng xián jiàn jiā xiū jǔ yě. shèng zhǔ tiān zī míng zhé, lìng yì jīng jiào tiān xià, xíng zhī jiǔ yì kě tóng hàn rén wén zhāng yǐ! shàng yuē: qí tóng hàn rén jìn shì lì. yì zuò chéng wén, bǐ hàn guān lǎn zhī. èr shí èr nián sān yuè, cè shì nǚ zhí jìn shì. zhì sì yuè guǐ chǒu, shàng wèi zǎi chén yuē: nǚ zhí jìn shì shì yǐ jiǔ yǐ, hé shàng wèi kǎo dìng? cān zhī zhèng shì wò tè lá duì yuē: yǐ qí yì fù kàn gù yě. shàng lìng sù zhī. èr shí sān nián, shàng yuē: nǚ zhí jìn shì shè kē wèi jiǔ, ruò lìng jī xí jīng tōng, zé néng fǒu zì jiàn yǐ. èr shí bā nián, yù zǎi chén yuē: nǚ zhí jìn shì wéi shì yǐ cè, xíng zhī jì jiǔ, rén néng yù bèi, jīn ruò shì yǐ jīng yì kě hū? zǎi chén duì yuē: wǔ jīng zhōng shū yì chūn qiū yǐ yì zhī yǐ, qí yì shī lǐ bì, shì zhī kě yě. shàng yuē: dà jīng yì lǐ shēn ào, bù jiā suì yuè bù néng guàn tōng. jīn yí yú jīng nèi gū shì yǐ lùn tí, hòu dāng xú shì jīng yì yě.
策論進士,選女直人之科也。始大定四年,世宗命頒行女直大小字所譯經書。每謀克選二人習之。尋欲興女直字學校,猛安謀克內多擇良家子為生,諸路至三千人。九年,選異等者百人,薦於京師,廩給之。命溫迪罕締達教以古書,作詩、策,後複試,得徒單鎰以下三十餘人。十一年,始議行策選之制,至十三年始定每場策一道,以五百字以上成,免鄉試府試,止赴會試御試。且詔京師女直國子學,諸路設女直府學,擬以新進士充教授,以教士民子弟之願學者。俟行之久學者眾,則同漢進士三年一試之制。乃就憫忠寺試徒單鎰等,其策曰:「賢生於世,世資於賢,世未嘗不生賢,賢未嘗不輔世。蓋世非無賢,惟用與否。若伊尹之佐成湯,傅說之輔高宗,呂望之遇文王,皆起耕築漁釣之間,而其功業卓然,後世不能企及者,蓋殷、周之君能用其人,盡其才也。本朝以神武定天下,聖上以文德綏海內,文武並用,言小善而必從,事小便而不棄,蓋取人之道盡矣!而尚憂賢能遺於草澤者,今欲盡得天下之賢用之,又俾賢者各盡其能,以何道而臻此乎?」憫忠寺舊有雙塔,進士入院之夜半,聞東塔上有聲如音樂,西入宮。考試官侍御史完顏蒲涅等曰:「文路始開而有此,得賢之祥也。」中選者得徒單鎰以下二十七人。十六年,命皇家兩從以上親及宰相子,直赴御試。皇家袒免以上親及執政官之子,直赴會試。至二十年,以徒單鎰等教授中外,其學大振。遂定製,今後以策、詩試三場,策用女直大字,詩用小字,程試之期皆依漢進士例。省臣奏:「漢人進士來年三月二十日鄉試,八月二十日府試,次年正月二十日會試,三月十二日御試。」敕以來年八月二十五日於中都、上京、咸平、東平府等路四處府試,余從前例。上曰:「契丹文字年遠,觀其所撰詩,義理深微,當時何不立契丹進士科舉,今雖立女直字科,慮女直字創製日近,義理未如漢字深奧,恐為後人議論。」丞相守道曰:「漢文字恐初亦未必能如此。由歷代聖賢漸加修舉也。聖主天姿明哲,令譯經教天下,行之久亦可同漢人文章矣!」上曰:「其同漢人進士例。譯作程文,俾漢官覽之。」二十二年三月,策試女直進士。至四月癸丑,上謂宰臣曰:「女直進士試已久矣,何尚未考定?」參知政事斡特剌對曰:「以其譯付看故也。」上令速之。二十三年,上曰:「女直進士設科未久,若令積習精通,則能否自見矣。」二十八年,諭宰臣曰:「女直進士惟試以策,行之既久,人能預備,今若試以經義可乎?」宰臣對曰:「《五經》中《書》、《易》、《春秋》已譯之矣,俟譯《詩》、《禮》畢,試之可也。」 上曰:「大經義理深奧,不加歲月不能貫通。今宜於經內姑試以論題,後當徐試經義也。」
zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, zhào xǔ zhū rén shì cè lùn jìn shì jǔ. qī yuè, shěng zòu: rú shī cè lùn jù zuò yī rì chéng shì, kǒng lì yǒu bù dǎi. shī cè zuò yī rì, lùn zuò yī rì, yǐ shī cè hé gé wèi zhōng xuǎn, ér yǐ lùn dìng qí míng cì. shàng yuē: lùn nǎi xīn tiān, zhì dì sān jǔ shí dāng tōng dìng qù liú. míng chāng yuán nián, měng ān móu kè yuàn shì jìn shì zhě nǐ yī yú rén lì, bù kě lìng zhí fù yù shì. shàng yuē: shì zhǐ xǔ nǚ zhí jìn shì, wú lìng shì hàn jìn shì yě. yòu dìng zhì, yú guān dì wǔ pǐn sàn jiē, lìng zhí fù huì shì, guān zhí jù zhì wǔ pǐn, lìng zhí fù yù shì. chéng ān èr nián, chì cè lùn jìn shì xiàn dīng xí xué. suì dìng zhì, nèi wài guān yuán zhū jú fēn chéng yīng rén wǔ wèi jūn ruò měng ān móu kè nǚ zhí jí zhū sè rén, hù zhǐ yī dīng zhě bù xǔ yīng shì, liǎng dīng zhě xǔ yī rén, sì dīng èr rén, liù dīng yǐ shàng zhǐ xǔ sān rén. sān cì zhōng chǎng, bù zài yàn dīng zhī xiàn. sān nián, dìng zhì, nǚ zhí rén yǐ nián sì shí wǔ yǐ xià, shì jìn shì jǔ, yú fǔ shì shí rì qián, wěi zuǒ èr guān shàn shè zhě shì shè. qí zhì, yǐ liù shí bù lì duǒ, qù shè zhě shí wǔ bù duì lì liǎng gān, xiāng qù èr shí bù, qù dì èr zhàng, yǐ shéng héng yuē zhī. gōng bù xiàn qiáng ruò, bù jì zhōng fǒu, yǐ zhāng gōng qiǎo biàn fā jiàn xùn zhèng zhě wèi shú xián. shè shí jiàn zhōng liǎng jiàn, chū shéng xià zhì duǒ zhě wèi zhōng xuǎn. yú lù wěi tí xíng sī, zài dōu wěi jiān chá tǐ jiū. rú dāng fù huì shì yù shì zhě, dà xìng fǔ zuǒ èr guān shì yàn, sān jǔ zhōng chǎng zhě miǎn zhī. sì nián, lǐ bù shàng shū jiǎ xuàn yán: cè lùn jìn shì chéng shì gōng jiàn, qí liǎng jǔ zhōng chǎng jí nián shí liù yǐ xià wèi chéng dīng zhě, ruò yǐ gōng jiàn tuì luò, yǒu shī xián lù. qǐ yú jí dì hòu shì zhī, zhōng zhě bié jiā rèn shǐ, huò shēng qiān, fǒu zhě jiàng zhī. shěng chén wèi: jiù zhì sān jǔ zhōng chǎng miǎn shì, jīn liǎng jǔ yì miǎn zhī, wèi kě. ruò yǐ wèi chéng dīng miǎn shì, bì yǒu wàng nì nián zhě, rú guǒ yòu, shǐ xú xí wèi wǎn yě. zhì yú jí dì hòu shì yàn shēng jiàng, zé yǐ yǒu dìng gé yǐ. zhào cóng jiù zhì. zài tài hé gé, fù yǒu yǐ shí wù cè cān yǐ gù shì, jí yí nán jīng zhǐ wèi wèn zhī zhì.
章宗大定二十九年,詔許諸人試策論進士舉。七月,省奏:「如詩、策、論俱作一日程試,恐力有不逮。詩、策作一日,論作一日,以詩、策合格為中選,而以論定其名次。上曰:「論乃新添,至第三舉時當通定去留。」明昌元年,猛安謀克願試進士者擬依餘人例,不可令直赴御試。」上曰:「是止許女直進士,毋令試漢進士也。」又定製,余官第五品散階,令直赴會試,官職俱至五品,令直赴御試。承安二年,敕策論進士限丁習學。遂定製,內外官員、諸局分承應人、武衛軍、若猛安謀克女直及諸色人,戶止一丁者不許應試,兩丁者許一人,四丁二人,六丁以上止許三人。三次終場,不在驗丁之限。三年,定製,女直人以年四十五以下,試進士舉,於府試十日前,委佐貳官善射者試射。其制,以六十步立垛,去射者十五步對立兩竿,相去二十步,去地二丈,以繩橫約之。弓不限強弱,不計中否,以張弓巧便、發箭迅正者為熟閒。射十箭中兩箭,出繩下至垛者為中選。余路委提刑司,在都委監察體究。如當赴會試御試者,大興府佐貳官試驗,三舉終場者免之。四年,禮部尚書賈鉉言:「策論進士程試弓箭,其兩舉終場及年十六以下未成丁者,若以弓箭退落,有失賢路。乞於及第後試之,中者別加任使,或升遷,否者降之。」省臣謂:「舊制三舉終場免試,今兩舉亦免之,未可。若以未成丁免試,必有妄匿年者,如果幼,使徐習未晚也。至於及第後試驗升降,則已有定格矣。」詔從舊制。在泰和格,復有以時務策參以故事,及疑難經旨為問之制。
xuān zōng nán qiān, xìng dìng yuán nián, zhì zhōng dōu xī jīng děng lù, cè lùn jìn shì jí wǔ jǔ rén quán yú nán jīng dōng píng pó sù shàng jīng sì chù fǔ shì. wǔ nián, shàng cì jìn shì wò lēi yè dé děng èr shí bā rén jí dì. shàng lǎn chéng wén, guài qí shù shǎo, yǐ wèn zǎi chén, duì yuē: dà dìng zhì suí chù shè xué, zhū móu kè gòng sān rén huò èr rén wèi shēng yuán, shàn yǐ qián mǐ. zhì tài hé zhōng, rén lì shòu dì liù shí mǔ. suǒ gěi jì yōu, gù xué zhě duō. jīn jīng shī suī cún fǔ xué, ér yuè gěi tōng bǎo wǔ shí guàn ér yǐ. ruò yú zhū lù zǒng guǎn fǔ jí yǒu jūn hù chù zhì xué yǎng zhī, shù kě jiā yì. jīng shī fǔ xué yǐ shè liù shí rén, qǐ gèng zēng sì shí rén. zhōng jīng bó zhōu jīng zhào fǔ bìng zhì xué guān yú zǒng fǔ, yǐ móu kè nèi bù lì jūn jí zhě wèi xué shēng, rén bì dì sì shí mǔ. hàn xué shēng zài jīng zhě yì qǐ tóng cǐ, yú zhōu fǔ réng jiù zhì. shàng cóng zhī.
宣宗南遷,興定元年,制中都、西京等路,策論進士及武舉人權於南京、東平、婆速、上京四處府試。五年,上賜進士斡勒業德等二十八人及第。上覽程文,怪其數少,以問宰臣,對曰:「大定製隨處設學,諸謀克貢三人或二人為生員,贍以錢米。至泰和中,人例授地六十畝。所給既優,故學者多。今京師雖存府學,而月給通寶五十貫而已。若於諸路總管府、及有軍戶處置學養之,庶可加益。京師府學已設六十人,乞更增四十人。中京、亳州、京兆府並置學官於總府,以謀克內不隸軍籍者為學生,人畀地四十畝。漢學生在京者亦乞同此,余州府仍舊制。」上從之。
fán huì shì zhī shù, dà dìng èr shí wǔ nián, cí fù jìn shì bù dé guò wǔ bǎi rén. èr shí bā nián, yǐ bù xiàn rén shù, suì zhì wǔ bǎi bā shí liù rén. zhāng zōng lìng hé gé zé qǔ, gù chéng ān èr nián zhì jiǔ bǎi èr shí wǔ rén. shí yǐ fù jiā sì jǔ zhōng chǎng zhě, shù tài làn, suì mìng qǔ bù dé guò liù bǎi rén. tài hé èr nián, shàng mìng dìng huì shì zhū kē qǔ rén zhī shù, sī kōng xiāng yán: shì cí fù jīng yì zhě duō, kě wǔ qǔ yī. cè lùn jué shǎo, kě sì qǔ yī. ēn bǎng běn yǐ yōu lǎo yú chǎng wū zhě. sì jǔ shòu ēn zé tài yōu, xiàn yǐ nián zé ài yì cái. kě wǔ jǔ zé shòu ēn. píng zhāng tú dān yì děng yán: dà dìng èr shí wǔ nián zhì míng chāng chū, lǜ sān sì rén qǔ yī. píng zhāng zhāng rǔ lín yì yán: wǔ rén qǔ yī, fǔ shì bǎi rén zhōng cái dé wǔ ěr. suì dìng zhì, cè lùn sān rén qǔ yī, cí fù jīng yì wǔ rén qǔ yī, wǔ jǔ zhōng chǎng nián sì shí wǔ yǐ shàng sì jǔ zhōng chǎng nián wǔ shí yǐ shàng zhě shòu ēn.
凡會試之數,大定二十五年,詞賦進士不得過五百人。二十八年,以不限人數,遂至五百八十六人。章宗令合格則取,故承安二年至九百二十五人。時以復加四舉終場者,數太濫,遂命取不得過六百人。泰和二年,上命定會試諸科取人之數,司空襄言:「試詞賦、經義者多,可五取一。策論絕少,可四取一。恩榜本以優老於場屋者。四舉受恩則太優,限以年則礙異材。可五舉則授恩。」平章徒單鎰等言:「大定二十五年至明昌初,率三四人取一。」平章張汝霖亦言:「五人取一,府試百人中才得五耳。」遂定製,策論三人取一,詞賦、經義五人取一,五舉終場年四十五以上、四舉終場年五十以上者受恩。
fán kǎo shì guān, dà dìng jiān, fǔ shì liù chù, gè chà cí fù shì guān sān yuán, cè lùn shì guān èr yuán. míng chāng chū, zēng wèi jiǔ chù, lù gè chà jiǔ yuán, dà xìng fǔ zé shí yī yuán. chéng ān sì nián, yòu zēng tài yuán wèi shí chù. yǒu sī qǐng shěng zhī, suì dìng cè lùn jìn shì nǚ zhí jīng tóng qiān rén yǐ shàng chà sì yuán, wǔ bǎi rén yǐ shàng sān yuán, bù jí wǔ bǎi èr yuán. gè yǐ zhí guān gāo zhě yī rén wèi kǎo shì guān, yú wèi tóng kǎo shì guān. cí fù jìn shì yǔ lǜ kē jǔ rén gòng jí sān qiān yǐ shàng wǔ yuán, èr qiān sì yuán, bù jí èr qiān sān yuán. jīng yì jìn shì jí jīng tóng jǔ rén qiān rén sì yuán, wǔ bǎi yǐ shàng sān yuán, bǎi rén yǐ shàng èr yuán, bù jí bǎi rén yǐ cí fù kǎo guān jiān zhī. hòu yòu dìng zhì, cè lùn shì guān, shàng jīng xián píng dōng píng gè sān yuán, běi jīng xī jīng yì dōu gè èr yuán. lǜ kē, jiān shì guān yī yuán, shì lǜ guān èr yuán, lì cí fù kǎo shì yuàn. jīng tóng, shì guān yī yuán, lì jīng yì kǎo shì yuàn, yǔ huì shì tóng. qí mí fēng bìng téng lù guān jiǎn sōu huái xié guān zì yú xiū zhì shì yuàn jiān yā mén guān, bìng rú huì shì zhī zhì. dà dìng èr shí nián, shàng yǐ wǎng suì duō yǐ yuǎn dì guān kǎo shì bù biàn, suì mìng chà jìn zhě.
凡考試官,大定間,府試六處,各差詞賦試官三員,策論試官二員。明昌初,增為九處,路各差九員,大興府則十一員。承安四年,又增太原為十處。有司請省之,遂定策論進士女直經童千人以上差四員,五百人以上三員,不及五百二員。各以職官高者一人為考試官,余為同考試官。詞賦進士與律科舉人共及三千以上五員,二千四員,不及二千三員。經義進士及經童舉人千人四員,五百以上三員,百人以上二員,不及百人以詞賦考官兼之。後又定製,策論試官,上京、咸平、東平各三員,北京、西京、益都各二員。律科,監試官一員,試律官二員,隸詞賦考試院。經童,試官一員,隸經義考試院,與會試同。其彌封並謄錄官、檢搜懷挾官、自余修治試院、監押門官,並如會試之制。大定二十年,上以往歲多以遠地官考試不便,遂命差近者。
fán huì shì, zhī gòng jǔ guān tóng zhī gòng jǔ guān, cí fù zé jiù shí yuán, chéng ān wǔ nián wèi qī yuán. jīng yì zé liù yuán, chéng ān wǔ nián shěng wèi sì yuán. quán dú guān èr yuán. tài hé sān nián, shàng yǐ mí fēng guān xiè yǔ yú jǔ rén, chì zì jīn nǚ zhí sī zé yòng yòu xuǎn hàn rén fēng, hàn rén sī zé yǐ nǚ zhí sī fēng. xuān zōng zhēn yòu sān nián, yǐ huì shì fù tí yǐ céng chū, ér yǒu fàn gé zhōng xuǎn zhě, fù yǐ kǎo guān duō qǔ suǒ qīn, bù nù qí bù gōng, mìng jiū zhì zhī.
凡會試,知貢舉官、同知貢舉官,詞賦則舊十員,承安五年為七員。經義則六員,承安五年省為四員。詮讀官二員。泰和三年,上以彌封官渫語於舉人,敕自今女直司則用右選漢人封,漢人司則以女直司封。宣宗貞祐三年,以會試賦題已曾出,而有犯格中選者,復以考官多取所親,不怒其不公,命究治之。
fán yù shì, dú juǎn guān, cè lùn cí fù jìn shì gè qī yuán, jīng yì wǔ yuán, yú zhí shì guān gè èr yuán. zhì jǔ hóng cí gòng sān yuán. tài hé qī nián, lǐ bù shàng shū zhāng xíng jiǎn yán: jiù lì, dú juǎn guān bù bì qīn, zhì yǒu qīn rén, huò yǒu bù gǎn dìng qí qù liú, huò lì jiā yíng hù, ér wèi tóng liè suǒ yí. ruò dú juǎn guān bù yòng yǔ jìn shì yǒu qīn zhě, zé dú juǎn zhī jì dé píng xīn shāng què. shàng suì mìng lín qī duō nǐ, qí yǒu qīn zhě tài zhī.
凡御試,讀卷官,策論、詞賦進士各七員,經義五員,余職事官各二員。制舉宏詞共三員。泰和七年,禮部尚書張行簡言:「舊例,讀卷官不避親,至有親人,或有不敢定其去留,或力加營護,而為同列所疑。若讀卷官不用與進士有親者,則讀卷之際得平心商確。」上遂命臨期多擬,其有親者汰之。
fán fǔ shì cè lùn jìn shì, dà dìng èr shí nián dìng yǐ zhōng dōu shàng jīng xián píng dōng píng sì chù. zhì míng chāng yuán nián, tiān běi jīng xī jīng yì dōu wèi qī chù, jiān shì nǚ zhí jīng tóng. fán shàng jīng hé lǎn sù pín hú lǐ gǎi pú yǔ dōng běi zhāo tǎo sī děng lù zhě, zé fù huì níng fǔ shì. xián píng lóng zhōu pó sù dōng jīng gài zhōu yì zhōu zhě, zé fù xián píng fǔ shì. zhōng dōu hé běi dōng xī lù zhě, zé fù dà xìng fǔ shì. xī jīng bìng xī nán xī běi èr zhāo tǎo sī zhě, zé fù dà tóng fǔ shì. běi jīng lín huáng zōng zhōu xìng zhōu quán zhōu zhě, zé fù dà dìng fǔ shì. shān dōng xī dà míng nán jīng zhě, zé fù dōng píng fǔ shì. shān dōng dōng lù zé shì yú yì dōu. fán cí fù jīng yì jìn shì jí lǜ kē jīng tóng fǔ shì zhī chù, dà dìng jiān, dà xìng dà dìng dà tóng kāi fēng dōng píng jīng zhào fán liù chù. míng chāng chū, zēng liáo yáng, píng yáng, yì dōu wèi jiǔ chù. chéng ān sì nián fù zēng tài yuán wèi shí. zhōng dōu hé běi zé shì yú dà xìng fǔ, shàng jīng dōng jīng xián píng fǔ děng lù zé shì yú liáo yáng fǔ, yú gè shì yú qí jìng.
凡府試策論進士,大定二十年定以中都、上京、咸平、東平四處。至明昌元年,添北京、西京、益都為七處,兼試女直經童。凡上京、合懶、速頻、胡里改、蒲與、東北招討司等路者,則赴會寧府試。咸平、隆州、婆速、東京、蓋州、懿州者,則赴咸平府試。中都、河北東西路者,則赴大興府試。西京並西南、西北二招討司者,則赴大同府試。北京、臨潢、宗州、興州、全州者,則赴大定府試。山東西、大名、南京者,則赴東平府試。山東東路則試於益都。凡詞賦、經義進士及律科、經童府試之處,大定間,大興、大定、大同、開封、東平、京兆凡六處。明昌初,增遼陽,平陽,益都為九處。承安四年復增太原為十。中都、河北則試於大興府,上京、東京、咸平府等路則試於遼陽府,余各試於其境。
fán xiāng shì zhī qī, yǐ sān yuè èr shí rì. fǔ shì zhī qī, ruò cè lùn jìn shì zé yǐ bā yuè èr shí rì shì cè, jiān sān rì shì shī. cí fù jìn shì zé yǐ èr shí wǔ rì shì fù jí shī, yòu jiān sān rì shì cè lùn. jīng yì jìn shì yòu jiān cí fù hòu sān rì shì jīng yì, yòu sān rì shì cè. cì lǜ kē, cì jīng tóng, měi chǎng jiē jiān sān rì shì zhī. huì shì, zé cè lùn jìn shì yǐ zhēng yuè èr shí rì shì cè, jiē yǐ cì jiān sān rì, tóng qián. yù shì, zé yǐ sān yuè èr shí rì cè lùn jìn shì shì cè, èr shí sān rì shì shī lùn, èr shí wǔ rì cí fù jìn shì shì fù shī lùn, ér jīng yì jìn shì yì yǐ shì rì shì jīng yì, èr shí qī rì nǎi shì cè lùn. ruò shì rì yù yǔ xuě, zé hòu qíng rì. yù shì chàng míng hòu, shì cè zé bǐng zòu, hóng cí zé zuò èr rì chéng shì. jiù zhì, shì nǚ zhí jìn shì zài zài shì hàn jìn shì hòu. dà dìng èr shí jiǔ nián yǐ fù shè jīng yì kē, gēng dìng shì zhì.
凡鄉試之期,以三月二十日。府試之期,若策論進士則以八月二十日試策,間三日試詩。詞賦進士則以二十五日試賦及詩,又間三日試策論。經義進士又間詞賦後三日試經義,又三日試策。次律科,次經童,每場皆間三日試之。會試,則策論進士以正月二十日試策,皆以次間三日,同前。御試,則以三月二十日策論進士試策,二十三日試詩論,二十五日詞賦進士試賦詩論,而經義進士亦以是日試經義,二十七日乃試策論。若試日遇雨雪,則候晴日。御試唱名後,試策則稟奏,宏詞則作二日程試。舊制,試女直進士在再試漢進士後。大定二十九年以復設經義科,更定是制。
fán jiān jiǎn zhī zhì, dà xìng fǔ zé chà wǔ wèi jūn. yú fǔ zé yú fù jìn měng ān nèi chà zhāi, píng yáng fǔ zé chà shùn dé jūn. fán fǔ huì shì, měi sì jǔ rén zé chà yī rén, fù yǐ guān yī rén dàn yā. yù shì cè jìn shì zé chà nǔ shǒu jí suí jú chéng yīng rén, hàn jìn shì zé chà qīn jūn, rén gè yī míng, jiē yòng bù shí zì zhě, yǐ hù wèi shí rén. qīn jūn bǎi rén zhǎng wǔ shí rén zhǎng gè yī rén xún hù. tài hé yuán nián, shěng chén zòu: sōu jiǎn zhī jì suī dāng yán qiè, rán zhì yú jiě fā tǎn yī, suǒ jí ěr bí, zé guò shén yǐ, qǐ dài shì zhī lǐ zāi! gù dà dìng èr shí jiǔ nián yǐ cháng yī qián gù shì, shǐ jiù mù yù, guān zhì yī wèi zhī gèng zhī, jì kě fáng làn, qiě bù kuī lǐ. shàng cóng qí shuō, mìng xíng zhī.
凡監檢之制,大興府則差武衛軍。余府則於附近猛安內差摘,平陽府則差順德軍。凡府會試,每四舉人則差一人,復以官一人彈壓。御試策進士則差弩手及隨局承應人,漢進士則差親軍,人各一名,皆用不識字者,以護衛十人。親軍百人長、五十人長各一人巡護。泰和元年,省臣奏:「搜檢之際雖當嚴切,然至於解發袒衣,索及耳鼻,則過甚矣,豈待士之禮哉!故大定二十九年已嘗依前故事,使就沐浴,官置衣為之更之,既可防濫,且不虧禮。」上從其說,命行之。
ēn lì. míng chāng yuán nián, dìng zhì, shěng yuán zhí jiù yù shì, bù zhōng zhě xǔ zhuì bǎng wèi. jiè yuán dàn miǎn fǔ shì, sì jǔ zhōng chǎng yī wǔ jǔ ēn lì, suǒ shì wén juàn wéi fàn yù míng miào huì bù chéng wén lǐ zhě zé chù zhī, yú bìng yǐ wén zhī yōu liè wèi cì. réng yī rì shì sān tí, qí wǔ jǔ zhě zhǐ shì fù shī, nǚ zhí jìn shì yì tóng cǐ lì. chéng ān wǔ nián, chì jìn shì sì jǔ gāi ēn, cí fù jīng yì dāng yǐ gè kē wèi chǎng shù, bù dé tōng shù. yòu ēn bǎng rén yīng shòu guān zhě, jiān shì guān yú shì shí jù shù yǐ zòu, tè ēn zhě shòu zhī. tài hé sān nián, yǐ jīng yì huì yuán yǔ cè lùn cí fù jìn shì bù tóng, ruò yù shì bèi chù zé fù bǎng mò, wèi tài yōu, ruò tóng ēn lì, yòu yǔ sì jǔ zhě bù tóng. suì dìng zhì, yī céng jīng fǔ shì jiè yuán miǎn fǔ shì zhī lì. huì shì xià dì, zài jǔ zhí fù yù shì.
恩例。明昌元年,定製,省元直就御試,不中者許綴榜未。解元但免府試,四舉終場依五舉恩例,所試文卷惟犯御名廟諱、不成文理者則黜之,余並以文之優劣為次。仍一日試三題,其五舉者止試賦詩,女直進士亦同此例。承安五年,敕進士四舉該恩,詞賦、經義當以各科為場數,不得通數。又恩榜人應授官者,監試官於試時具數以奏,特恩者授之。泰和三年,以經義會元與策論詞賦進士不同,若御試被黜則附榜末,為太優,若同恩例,又與四舉者不同。遂定製,依曾經府試解元免府試之例。會試下第,再舉直赴御試。
lǜ kē jìn shì, yòu chēng wèi zhū kē, qí fǎ yǐ lǜ lìng nèi chū tí, fǔ shì shí wǔ tí, měi wǔ rén qǔ yī rén. dà dìng èr shí èr nián dìng zhì, huì shì měi chǎng shí wǔ tí, sān chǎng gòng tōng sān shí liù tiáo yǐ shàng, wén lǐ yōu nǐ duàn dāng yòng zì qiè zhě, wèi zhōng xuǎn. lín shí yuē qǔ zhī, chū wú dìng shù. qí zhì shǐ jiàn yú hǎi líng shù rén zhèng lóng yuán nián, zhì zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, yǒu sī yán: lǜ kē zhǐ zhī dú lǜ, bù zhī jiào huà zhī yuán, kě shǐ tōng zhì lùn yǔ mèng zǐ, yǐ hán yǎng qí qì dù. suì lìng zì jīn jǔ hòu, fù yú lùn yǔ mèng zǐ nèi shì xiǎo yì yī dào, fǔ huì shì bié zuò yī rì yǐn shì, mìng jīng yì shì guān chū tí, yǔ běn kē tōng kǎo dìng zhī.
律科進士,又稱為諸科,其法以律令內出題,府試十五題,每五人取一人。大定二十二年定製,會試每場十五題,三場共通三十六條以上,文理優、擬斷當、用字切者,為中選。臨時約取之,初無定數。其制始見於海陵庶人正隆元年,至章宗大定二十九年,有司言:「律科止知讀律,不知教化之源,可使通治《論語》、《孟子》,以涵養其氣度。」遂令自今舉後,復於《論語》、《孟子》內試小義一道,府會試別作一日引試,命經義試官出題,與本科通考定之。
jīng tóng zhī zhì, fán shì shù zǐ nián shí sān yǐ xià, néng sòng èr dà jīng sān xiǎo jīng, yòu sòng lùn yǔ zhū zi jí wǔ qiān zì yǐ shàng, fǔ shì shí wǔ tí tōng shí sān yǐ shàng, huì shì měi chǎng shí wǔ tí, sān chǎng gòng tōng sì shí yī yǐ shàng, wèi zhōng xuǎn. suǒ guì zài yòu ér sòng duō zhě, ruò nián tóng, zé yǐ sòng dà jīng duō zhě wèi zuì. chū, tiān huì bā nián shí, tài zōng yǐ dōng píng tóng zǐ liú tiān jì, qī suì néng sòng shī shū yì lǐ chūn qiū zuǒ shì chuán jí lùn yǔ mèng zǐ, shàng mìng jiào yǎng zhī, rán wèi yǒu xuǎn jǔ zhī zhì yě. xī zōng jí wèi zhī èr nián, zhào pì gòng jǔ, shǐ bèi qí liè, qǔ zhì bǎi èr shí èr rén. tiān dé jiān, fèi zhī. zhāng zōng dà dìng èr shí jiǔ nián, shàng wèi zǎi chén yuē: jīng tóng qǐ jù wú rén, qí yì fù zhì. míng chāng yuán nián, yì dōu fǔ shēn: tóng zǐ liú zhù ér nián shí yī suì, néng shī fù, sòng dà xiǎo liù jīng, suǒ shū xíng cǎo pō yǒu fǎ, xiào xíng sù chéng, qǐ yī sòng tóng zǐ lǐ shū cì chū shēn, qiě jiā yǐ ēn zhào. zhào zhì nèi diàn, shì fèng huáng lái yí fù yú zài zǎo shī, yòu lìng fù hàn shī, shàng jiā zhī, cì běn kē chū shēn, gěi qián sù guān shě, lìng yì yè tài xué. míng chāng sān nián, píng zhāng zhèng shì wán yán shǒu zhēn yán: jīng tóng zhī kē fēi gǔ yě, zì táng zhū dào biǎo jiàn, huò qǔ wǔ rén zhì shí rén. jìn dài sòng rén zōng yǐ wèi wú bǔ, bà zhī. běn cháo huáng tǒng jiān qǔ wǔ shí rén, yīn yǐ wèi cháng, tiān dé shí fù fèi. shèng zhǔ fù zhì, qǔ yǐ bǎi shù, kǒng jiǔ jī duō, bù shèng quán nǐ, qǐ yù zhǐ yuē shěng qǔ zhī. shàng yuē: ruò suǒ sòng jiē jí gé, hé rú? shǒu zhēn yuē: shì zuì yòu ér sòng bù é zhě jīng xuǎn zhī, zé rén shù yì bù zhì duō yě. fù wèn cān zhī zhèng shì xū chí guó, duì yuē: suǒ sòng tōng fǒu yì jiàn, qǐ róng yǒu làn. shàng yuē: xiàn yǐ sān shí huò sì shí rén, ruò bǎi rén jiē tōng, yì kě fù qǔ qí jīng zhě. chí guó yuē: shì kē gài zī jiào zhī shù ěr. fū yòu xí qí wén, zhǎng wán qí yì, shǐ zhī lì zhèng, rén gé chū yān. rú zhōng xuǎn zhě, jiā zhī xiū xí jìn shì jǔ yè, zé suǒ jì jiē dé wèi yòng. chén wèi kě wù lìng jù dēng shì tú, bì xí jǔ yè, ér hòu guān shǐ zhī kě yě. ruò néng zhuó jìn shì dì, zì tóng jìn shì rèn yòng. rú zhōng fǔ jiàn huò huì shì, shì qí cì shù, yōu qí děng jí. jǐ jǔ bù dé jiàn zhě, cóng běn chū shēn, shì kě yǐ jī quàn ér dé rén yǐ! zhào yì xíng zhī.
經童之制,凡士庶子年十三以下,能誦二大經、三小經,又誦《論語》諸子及五千字以上,府試十五題通十三以上,會試每場十五題,三場共通四十一以上,為中選。所貴在幼而誦多者,若年同,則以誦大經多者為最。初,天會八年時,太宗以東平童子劉天驥,七歲能誦《詩》、《書》、《易》、《禮》、《春秋左氏傳》及《論語》、《孟子》,上命教養之,然未有選舉之制也。熙宗即位之二年,詔辟貢舉,始備其列,取至百二十二人。天德間,廢之。章宗大定二十九年,上謂宰臣曰:「經童豈遽無人,其議復置。」明昌元年,益都府申:「童子劉住兒年十一歲,能詩賦,誦大小六經,所書行草頗有法,孝行夙成,乞依宋童子李淑賜出身,且加以恩詔。」召至內殿,試《鳳凰來儀》賦、《魚在藻》詩,又令賦《旱》詩,上嘉之,賜本科出身,給錢粟官舍,令肄業太學。明昌三年,平章政事完顏守貞言:「經童之科非古也,自唐諸道表薦,或取五人至十人。近代宋仁宗以為無補,罷之。本朝皇統間取五十人,因以為常,天德時復廢。聖主復置,取以百數,恐久積多,不勝銓擬,乞諭旨約省取之。」上曰:「若所誦皆及格,何如?」守貞曰:「視最幼而誦不訛者精選之,則人數亦不至多也。」復問參知政事胥持國,對曰:「所誦通否易見,豈容有濫。」上曰:「限以三十或四十人,若百人皆通,亦可復取其精者。」持國曰:「是科蓋資教之術耳。夫幼習其文,長玩其義,使之蒞政,人格出焉。如中選者,加之修習進士舉業,則所記皆得為用。臣謂可勿令遽登仕途,必習舉業,而後官使之可也。若能擢進士第,自同進士任用。如中府薦或會試,視其次數,優其等級。幾舉不得薦者,從本出身,似可以激勸而得人矣!」詔議行之。
zhì jǔ yǒu xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn bó xué hóng cái dá yú cóng zhèng děng kē, shì wú cháng qī. shàng yì yù xíng, jí gào tiān xià. tīng nèi wài wén wǔ liù pǐn yǐ xià zhí guān wú gōng sī guò zhě, cóng nèi wài wǔ pǐn yǐ shàng guān jiàn yú suǒ shǔ, zhào shì zhī. ruò cǎo zé shì, dé xíng wèi xiāng lǐ suǒ fú zhě, zé cóng fǔ zhōu jiàn zhī. fán shì, zé xiān tóu suǒ yè cè lùn sān shí dào yú xué shì yuàn, shì qí cí lǐ yōu zhě, wěi guān yǐ qún jīng zi shǐ nèi chū tí, yī rì shì lùn sān dào, rú kě, zé tíng shì cè yī dào, bù jū cháng wù, qǔ qí wú bù tōng guàn zhě, yōu děng qiān zhuó zhī. hóng cí kē shì zhào gào zhāng biǎo lù bù xí shū, zé jiē yòng sì liù jiè yù sòng zhēn míng xù jì, zé huò yī gǔ jīn tǐ, huò cān yòng sì liù. yú měi jǔ cì dì hòu jìn shì jí zài guān liù pǐn yǐ xià wú gōng sī zuì zhě, zài wài guān jiàn zhī, lìng shì cè guān chū tí jiù kǎo, tōng shì sì tí, fēn èr děng qiān zhuó zhī. èr kē jiē zhāng zōng míng chāng yuán nián suǒ chuàng zhě yě.
制舉有賢良方正、能直言極諫、博學宏材、達於從政等科,試無常期。上意欲行,即告天下。聽內外文武六品以下職官無公私過者,從內外五品以上官薦於所屬,詔試之。若草澤士,德行為鄉里所服者,則從府州薦之。凡試,則先投所業策論三十道於學士院,視其詞理優者,委官以群經子史內出題,一日試論三道,如可,則庭試策一道,不拘常務,取其無不通貫者,優等遷擢之。宏詞科試詔、誥、章、表、露布、檄書,則皆用四六;誡、諭、頌、箴、銘、序、記,則或依古今體,或參用四六。於每舉賜第後進士及在官六品以下無公私罪者,在外官薦之,令試策官出題就考,通試四題,分二等遷擢之。二科皆章宗明昌元年所創者也。
wǔ jǔ, cháng shè yú huáng tǒng shí, qí zhì zé jiàn yú tài hé shì, yǒu shàng zhōng xià sān děng. néng wǎn yī shí lì gōng, yǐ zhòng qī qián zhú jiàn, bǎi wǔ shí bù lì tiē, shí jiàn nèi, fǔ shì yù zhōng yī jiàn, shěng shì zhōng èr jiàn, chéng shì zhōng sān jiàn. yòu yuǎn shè èr bǎi èr shí bù duǒ, sān jiàn nèi yī jiàn zhì zhě. yòu bǎi wǔ shí bù nèi, měi wǔ shí bù shè gāo wǔ cùn zhǎng bā cùn wò lù èr, néng yǐ qī dòu gōng èr dà záo tóu tiě jiàn chí shè, fǔ shì zé xǔ shè sì fǎn, shěng shì sān fǎn, chéng shì èr fǎn, jiē néng zhōng èr jiàn zhě. yòu bǎi wǔ shí bù nèi, měi sān shí bù, zuǒ yòu cuò zhì gāo sān chǐ mù ǒu rén dài wǔ cùn fāng bǎn zhě sì, yǐ qiāng chí cì, fǔ shì zé xǔ chí sān fǎn, shěng shì èr fǎn, chéng shì sān fǎn, zuǒ yòu gè cì luò yī bǎn zhě. yòu yī yīn lì wèn lǜ yī tiáo, yòu wèn sūn wú shū shí tiáo, néng shuō wǔ zhě, wèi shàng děng. fán chéng shì, ruò yī yǒu bù zhōng zhě, jiē chù zhī. ruò shè tiē gōng bā dǒu, yuǎn shè èr bǎi yī shí bù, shè lù gōng liù dòu, sūn wú shū shí tiáo tōng sì, wèi zhōng děng. shè tiē gōng qī dòu, yuǎn shè èr bǎi wǔ bù, shè lù gōng wǔ dǒu, sūn wú shū shí tiáo tōng sān, wèi xià děng. jiě lǜ cì bǎn, jiē yù tóng qián. fán bù zhī shū zhě, suī shàng děng wèi zhōng, zhōng zé wèi xià. fán shì zhōng zhōng xià, yuàn zài shì zhě tīng. jiù zhì, jiù shì shàng děng bù zhōng, bù xǔ zài shì zhōng xià děng. tài hé yuán nián, dìng zhì, bù fēn jiù děng, dàn cóng suǒ yuàn, shì zhōng zé yǐ sān děng wèi cì. èr nián, shěng zòu: wǔ jǔ chéng shì dāng yǔ jìn shì tóng shí, jīn nián bā yuè fǔ shì, yù suí lù shè kǎo shì suǒ, lín qī chà guān, kǒng yǐ chuàng lì wèi jiàn yīng shì rén shù, suì quán lìng gè chù jiù kǎo zhī. xuān zōng zhēn yòu sān nián, tóng jìn shì lì, cì chì mìng zhāng fú. shí yǐ suí chù wǔ jǔ rù shì zhě, zì fēi jiàn jū zhí rèn jí yǐ yòng yú jūn qián zhě, lìng jùn xiàn jǐn qiǎn yì jīng shī, bié wèi yī jūn, yǐ bèi huǎn jí. qí bèi jiàn ér wèi shòu guān zhě, yì liàng cái rèn zhī. yuán guāng èr nián, dōng jīng zǒng shuài hé shí liè yá wú tǎ yán: wǔ jǔ rù shì, jiē shòu xún wèi jūn xiá, cǐ cáo suī shàn qí shè, bù lì xíng zhèn, bù zhī jūn lǚ, yī dàn lín dí, kǒng zhì bài shì. qǐ jǐn kuò fù jūn qián wèi zhǎng xiào, qí yǒu gōng zé shēng zhī. zǎi chén zòu: guó jiā shè cǐ kē yǔ jìn shì děng, ér yù jǐn zhì jūn zhōng, fēi jiǎng jìn rén cái zhī dào. suì jí dīng yōu dài què qù zhí zhě fù zhī.
武舉,嘗設於皇統時,其制則見於《泰和式》,有上中下三等。能挽一石力弓,以重七錢竹箭,百五十步立貼,十箭內,府試欲中一箭,省試中二箭,程試中三箭。又遠射二百二十步垛,三箭內一箭至者。又百五十步內,每五十步設高五寸、長八寸臥鹿二,能以七斗弓、二大鑿頭鐵箭馳射,府試則許射四反,省試三反,程試二反,皆能中二箭者。又百五十步內,每三十步,左右錯置高三尺木偶人戴五寸方板者四,以槍馳刺,府試則許馳三反,省試二反,程試三反,左右各刺落一板者。又依蔭例問律一條,又問《孫》、《吳》書十條,能說五者,為上等。凡程試,若一有不中者,皆黜之。若射貼弓八斗,遠射二百一十步,射鹿弓六斗,《孫》、《吳》書十條通四,為中等。射貼弓七斗,遠射二百五步,射鹿弓五斗,《孫》、《吳》書十條通三,為下等。解律、刺板,皆欲同前。凡不知書者,雖上等為中,中則為下。凡試中中下,願再試者聽。舊制,就試上等不中,不許再試中下等。泰和元年,定製,不分舊等,但從所願,試中則以三等為次。二年,省奏:「武舉程式當與進士同時,今年八月府試,欲隨路設考試所,臨期差官,恐以創立未見應試人數,遂權令各處就考之。」宣宗貞祐三年,同進士例,賜敕命章服。時以隨處武舉入試者,自非見居職任及已用於軍前者,令郡縣盡遣詣京師,別為一軍,以備緩急。其被薦而未授官者,亦量材任之。元光二年,東京總帥紇石烈牙吾塔言:「武舉入仕,皆授巡尉軍轄,此曹雖善騎射,不歷行陣,不知軍旅,一旦臨敵,恐致敗事。乞盡括付軍前為長校,俟有功則升之。」宰臣奏:「國家設此科與進士等,而欲盡置軍中,非獎進人材之道。」遂籍丁憂、待闕、去職者付之。
shì xué shì yuàn guān. dà dìng èr shí bā nián, chì shè kē qǔ shì wèi xué shì yuàn guān. lǐ bù xià tài cháng, àn táng diǎn, chū rù xué shì yuàn lì xiān shì, jīn ruò yú jìn shì yǐ shì zhě, yǐ suí cháo liù pǐn, wài lù wǔ pǐn zhí shì guān jiàn, shì zhì zhào gào děng wén zì sān dào, qǔ wén lǐ yōu zhě chōng yīng fèng. yóu shì hàn yuàn zhī xuǎn wèi jīng. míng chāng wǔ nián, yǐ xué shì yuàn zhuàn wén zì rén shǎo, mìng shàng shū shěng fǎng yǒu wén cǎi zhě gōu qǔ quán shì zhī.
試學士院官。大定二十八年,敕設科取士為學士院官。禮部下太常,按唐典,初入學士院例先試,今若於進士已仕者,以隨朝六品,外路五品職事官薦,試製詔誥等文字三道,取文理優者充應奉。由是翰苑之選為精。明昌五年,以學士院撰文字人少,命尚書省訪有文采者勾取權試之。
fán sī tiān tāi xué shēng, nǚ zhí èr shí liù rén, hàn rén wǔ shí rén, tīng guān mín jiā nián shí wǔ yǐ shàng, sān shí yǐ xià shì bǔ. yòu sān nián yī cì, xuǎn cǎo zé rén shì bǔ. qí shì zhī zhì, yǐ xuān míng lì shì tuī bù, jí hūn shū dì lǐ xīn shū shì hé hūn ān zàng, bìng yì shì fǎ, liù rén kè sān mìng wǔ xīng zhī shù. fán yī xué shí kē, dà xìng fǔ xué shēng sān shí rén, yú jīng fǔ èr shí rén, sàn fǔ jié zhèn shí liù rén, fáng yù zhōu shí rén, měi yuè shì yí nán, yǐ suǒ duì yōu liè jiā chéng quàn, sān nián yī cì shì zhū tài yī, suī bù xì xué shēng, yì tīng shì bǔ.
凡司天台學生,女直二十六人,漢人五十人,聽官民家年十五以上,三十以下試補。又三年一次,選草澤人試補。其試之制,以《宣明歷》試推步,及《婚書》、《地理新書》試合婚、安葬,並《易》筮法,六壬課、三命五星之術。凡醫學十科,大興府學生三十人,余京府二十人,散府節鎮十六人,防禦州十人,每月試疑難,以所對優劣加懲勸,三年一次試諸太醫,雖不系學生,亦聽試補。