zhāng zōng sì
◎章宗四
sì nián chūn zhēng yuè yǐ chǒu shuò, sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. dīng mǎo, yù wài fāng shǐ rén bù dé pèi dāo rù gōng. gēng wǔ, xìng yù wáng yǒng chéng dì shì jí. xīn wèi, rú guāng chūn gōng chūn shuǐ. rén shēn, yīn wù, mù bīng. dīng chǒu, xíng shàng shū shěng zòu, sòng hè zhèng shǐ hái zhì qìng dōu zú. zhào qiǎn fáng yù shǐ nǚ xī liè yuán wǎng jì, zhì fù juàn bù gè èr bǎi èr shí pǐ, réng mìng sòng bàn shǐ zhāng yún hù sàng yǐ guī. yù wáng yǒng chéng hōng. xīn mǎo, gāo lì guó wáng wáng méi, sì zǐ yīng qiǎn shǐ lái gào āi.
四年春正月乙丑朔,宋、高麗、夏遣使來賀。丁卯,諭外方使人不得佩刀入宮。庚午,幸豫王永成第視疾。辛未,如光春宮春水。壬申,陰霧,木冰。丁丑,行尚書省奏,宋賀正使還至慶都卒。詔遣防禦使女奚烈元往祭,致賻絹布各二百二十匹,仍命送伴使張雲護喪以歸。豫王永成薨。辛卯,高麗國王王沒,嗣子韺遣使來告哀。
èr yuè yǐ wèi shuò, hái gōng. dīng yǒu, yǐ shān dōng hé běi hàn, zhào qí yǔ dōng běi èr yuè. jǐ hài, mìng gòu yù wáng yǒng chéng yí wén. gēng xū, shǐ jì sān huáng wǔ dì sì wáng. guǐ chǒu, zhào cì shǐ, zhōu jùn wú xuān shèng miào xué zhě bìng zēng xiū zhī.
二月乙未朔,還宮。丁酉,以山東、河北旱,詔祈雨東、北二岳。己亥,命購豫王永成遺文。庚戌,始祭三皇、五帝、四王。癸丑,詔刺史,州郡無宣聖廟學者並增修之。
sān yuè dīng mǎo, rì hūn wú guāng, dà fēng huǐ xuān yáng mén chī wěi. guǐ yǒu, mìng dà xìng fǔ qí yǔ. wù yín, xìng tài jí gōng. zhào dìng qián dài dì wáng hé zhì jì zhě. shàng shū shěng zòu: sān huáng wǔ dì sì wáng, yǐ xíng sān nián yī jì zhī lǐ. ruò xià tài kāng, yīn tài jiǎ tài wù wǔ dīng, zhōu chéng wáng kāng wáng xuān wáng, hàn gāo zǔ wén jǐng wǔ xuān guāng wǔ míng dì zhāng dì, táng gāo zǔ wén huáng yī shí qī jūn zhì jì wèi yí. cóng zhī. yǐ yǒu, qí yǔ yú běi jiāo. dīng hài, rú wàn níng gōng. rén chén, qí yǔ yú shè jì. liáo yáng fǔ pàn guān mín xié mǎo liú jiā yǐ shàng shū lùn liè cháo chén, xuē guān yī jiē, bà zhī. xià sì yuè bǐng shēn, zhào dìng xiàn lìng yǐ xià kǎo kè fǎ. yǐ hài, qí yǔ yú tài miào. gēng zǐ, zēng dìng guān fáng jiān xì gé. bǐng wǔ, dìng yī fú zhì. yǐ qí yǔ, wàng sì yuè zhèn hǎi dú yú běi jiāo. guǐ chǒu, qí yǔ yú shè jì. jiǎ yín, yǐ jiǔ hàn, xià zhào zé gōng, qiú zhí yán, bì zhèng diàn, jiǎn shàn chè lè, shěng yù jiù mǎ, miǎn hàn zāi zhōu xiàn yáo yì jí jīn nián xià shuì. qiǎn shǐ shěn xì qiú, lǐ yuān yù. yǐ mǎo, zǎi chén shàng biǎo dài zuì. zhào dá yuē: zhèn dé yǒu qiān, shàng tiān shì yì. qīng děng gè qū nǎi zhí, sī fù zhèn huái. wù wǔ, yǐ xī shàng gé mén shǐ zhāng chēng děng wèi gù gāo lì guó wáng wáng chì jì shǐ, dōng shàng gé mén shǐ shí què děng wèi gāo lì guó wáng wáng yīng wèi wèn qǐ fù héng cì shǐ. gēng shēn, qí yǔ yú tài miào. rén xū, wàn níng gōng duān mén zāi.
三月丁卯,日昏無光,大風毀宣陽門鴟尾。癸酉,命大興府祈雨。戊寅,幸太極宮。詔定前代帝王合致祭者。尚書省奏:「三皇、五帝、四王,已行三年一祭之禮。若夏太康,殷太甲、太戊、武丁,周成王、康王、宣王,漢高祖、文、景、武、宣、光武、明帝、章帝,唐高祖、文皇一十七君致祭為宜。」從之。乙酉,祈雨於北郊。丁亥,如萬寧宮。壬辰,祈雨於社稷。遼陽府判官民斜卯劉家以上書論列朝臣,削官一階,罷之。夏四月丙申,詔定縣令以下考課法。已亥,祈雨於太廟。庚子,增定關防奸細格。丙午,定衣服制。以祈雨,望祀岳鎮海瀆於北郊。癸丑,祈雨於社稷。甲寅,以久旱,下詔責躬,求直言,避正殿,減膳撤樂,省御廄馬,免旱災州縣徭役及今年夏稅。遣使審繫囚,理冤獄。乙卯,宰臣上表待罪。詔答曰:「朕德有愆,上天示異。卿等各趨乃職,思副朕懷。」戊午,以西上閣門使張偁等為故高麗國王王敕祭使,東上閣門使石愨等為高麗國王王韺慰問起復橫賜使。庚申,祈雨於太廟。壬戌,萬寧宮端門災。
wǔ yuè yǐ chǒu, qí yǔ yú běi jiāo. yǒu sī qǐng yú, zhào sān dǎo yuè dú shè jì zōng miào, bù yǔ, nǎi xíng zhī. guǐ yǒu, píng zhāng zhèng shì tú dān yì shàng shū zuǒ chéng wán yán kuāng bà. jiǎ xū, yǔ. yǐ hài, bǎi guān shàng biǎo qǐng yù zhèng diàn, fù cháng yí. yǐ yǒu, xiè yǔ yú zōng miào. dīng hài, bào sì shè jì. tài suí cháo rǒng guān. dìng shěng lìng shǐ guān jué gōng wù, guǐ chēng yǐ bǐng, shàn tuì liù bù dà lǐ sì fǎ zhuàng jí wàng yǒu suǒ gēng yì zhě zuì. xīn mǎo, bào xiè yuè zhèn hǎi dú.
五月乙丑,祈雨於北郊。有司請雩,詔三禱岳瀆社稷宗廟,不雨,乃行之。癸酉,平章政事徒單鎰、尚書左丞完顏匡罷。甲戌,雨。乙亥,百官上表請御正殿,復常儀。乙酉,謝雨於宗廟。丁亥,報祀社稷。汰隨朝冗官。定省令史關決公務,詭稱已稟,擅退六部、大理寺法狀及妄有所更易者罪。辛卯,報謝岳鎮海瀆。
liù yuè rén chén shuò, bà jiān guān fèng gěi. rén yín, fù xíng lì mù yí zhuǎn fǎ. yǐ sì, shǐ jì zhōng liū. wù shēn, bà huì chuān gāo sān zhōu, xiù yán luán yáng huī chuān xián níng jīn ān lì mín liù xiàn, jí běi jīng gōng yuàn shǐ. zhū qún mù tí jǔ, jū yōng zǐ jīng tōng huì sān guān shǐ, xī běi lù zhèn fáng shí sān qiān hù, zhū lù yī xué bó shì. rén zǐ, sī tiān tāi zhǎng xíng zhāng jì jìn tiān xiàng chuán. qiū qī yuè dīng mǎo, dìng shēn bào dào zéi zhì. wù chén, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. gēng wǔ, xìng wàng jīng diān. rén shēn, rú wàn níng gōng. jiǎ xū, bà xiàn qián fǎ. jiǎ shēn, gǎi zàng hào wáng yǒng zhōng yú wēi zhōu.
六月壬辰朔,罷兼官俸給。壬寅,復行吏目移轉法。乙巳,始祭中溜。戊申,罷惠、川、高三州,秀岩、灤陽、徽川、咸寧、金安、利民六縣,及北京宮苑使。諸群牧提舉,居庸、紫荊、通會三關使,西北路鎮防十三千戶,諸路醫學博士。壬子,司天台長行張冀進《天象傳》。秋七月丁卯,定申報盜賊制。戊辰,朝獻於衍慶宮。庚午,幸望京甸。壬申,如萬寧宮。甲戌,罷限錢法。甲申,改葬鎬王永中於威州。
bā yuè, dà lǐ chéng jī duān xiū sī zhí wēn dūn àn dài lùn zòu zhī dà xìng fǔ shì hé shí liè zhí zhōng, zuò suǒ yán bù dāng, gè xuē yī guān, bà zhí. dīng yǒu, yǐ shàng shū yòu chéng xiàng zōng hào wèi zuǒ chéng xiàng, yòu chéng pū sàn kuí wèi píng zhāng zhèng shì, cān zhī zhèng shì sūn jí kāng wèi shàng shū yòu chéng, yù shǐ dài fū pū sàn duān wèi zuǒ chéng, lì bù shàng shū dú jí sī zhōng wèi cān zhī zhèng shì. gēng zǐ, zhào wán yán gāng qiáo yǔ sòng yuán jí děng biān lèi chén yán wén zì, qí yán shè gōng tíng, ruò dà chén shěng tái liù bù, gè yǐ lèi cóng, fán èr qiān juǎn. xīn chǒu, yǐ xī jīng liú shǒu chóng sù wèi yù shǐ dài fū. guǐ mǎo, gēng dìng gé mén zhī hòu chū zhí gé. xiān shì yǐ tiān hàn zhào qiú zhí yán. zhì shì shàng shū shěng zòu: hé nán fǔ lú xiǎn dá rǔ zhōu wáng dà cái suǒ chén, yán shè bù xùn, qǐng yǐ qíng lǐ qiè hài lùn qí zuì. cóng zhī, réng biàn yù zhōng wài. mìng zhū lù xué xiào shēng tú shǎo zhě bà jiào shòu, zhǐ yǐ běn zhōu fǔ wén zī guān tí kòng zhī. dīng wèi, yǐ ān zhōu jūn shì pàn guān liú cháng yán, zhū àn chá sī tǐ fǎng bù shí, zhé jiā jiū hé zhě, cóng gù chū rù rén zuì lùn, réng lēi tíng. ruò shì shè sī qū, gè cóng běn fǎ. xīn hài, hái gōng. yǐ mǎo, yǐ zhī zhēn dìng fǔ shì wán yán chāng děng wèi hè sòng shēng rì shǐ. dīng sì, xìng tài jí gōng. chí wéi chǎng yuǎn dì jìn, zòng mín gēng bǔ qiáo cǎi. jiǎn jiào fāng zhǎng xíng wǔ shí rén, bó hǎi jiào fāng zhǎng xíng sān shí rén, wén xiù shǔ nǚ gōng wǔ shí rén. chū gōng nǚ bǎi liù shí rén.
八月,大理丞姬端修、司直溫敦按帶論奏知大興府事紇石烈執中,坐所言不當,各削一官,罷職。丁酉,以尚書右丞相宗浩為左丞相,右丞仆散揆為平章政事,參知政事孫即康為尚書右丞,御史大夫仆散端為左丞,吏部尚書獨吉思忠為參知政事。庚子,詔完顏綱、喬宇、宋元吉等編類陳言文字,其言涉宮庭,若大臣、省台、六部,各以類從,凡二千卷。辛丑,以西京留守崇肅為御史大夫。癸卯,更定閣門祗候出職格。先是以天旱詔求直言。至是尚書省奏:「河南府盧顯達、汝州王大材所陳,言涉不遜,請以情理切害論其罪。」從之,仍遍諭中外。命諸路學校生徒少者罷教授,止以本州、府文資官提控之。丁未,以安州軍事判官劉常言,諸按察司體訪不實,輒加糾劾者,從故出入人罪論,仍勒停。若事涉私曲,各從本法。辛亥,還宮。乙卯,以知真定府事完顏昌等為賀宋生日使。丁巳,幸太極宮。弛圍場遠地禁,縱民耕捕樵採。減教坊長行五十人,渤海教坊長行三十人,文繡署女工五十人。出宮女百六十人。
jiǔ yuè gēng shēn shuò, tiān shòu jié, sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. bǐng yín, rú jì zhōu qiū shān. rén shēn, dìng tún tián hù zì zhǒng jí zū diàn fǎ. dōng shí yuè jiǎ wǔ, dìng sī jiǎn fǎ. bǐng shēn, zhào qīn jūn sān shí wǔ yǐ xià lìng xí xiào jīng lùn yǔ. guǐ mǎo, zhì zì qiū shān. jiǎ yín, yǐ tí diǎn shàng yī jú wán yán xiè wèi xià guó shēng rì shǐ.
九月庚申朔,天壽節,宋、高麗、夏遣使來賀。丙寅,如薊州秋山。壬申,定屯田戶自種及租佃法。冬十月甲午,定私鹼法。丙申,詔親軍三十五以下令習《孝經》、《論語》。癸卯,至自秋山。甲寅,以提點尚衣局完顏燮為夏國生日使。
shí yī yuè dīng mǎo, yǐ diàn qián yòu fù dōu diǎn jiǎn wū lín dá yì děng wèi hè sòng zhēng dàn shǐ. guǐ yǒu, mù bīng, fán sān rì. dīng chǒu, dìng shōu bǔ chéng yīng rén gé.
十一月丁卯,以殿前右副都點檢烏林答毅等為賀宋正旦使。癸酉,木冰,凡三日。丁丑,定收補承應人格。
shí èr yuè jǐ chǒu shuò, xīn píng děng xiàn zǐ fāng chóng shēng. jǐ hài, zuǒ chéng xiàng zōng hào děng qǐng shàng zūn hào. bù xǔ. xīn chǒu, chì shǎn xī hé nán jī mín suǒ yù nán nǚ, guān wèi shú zhī. yǐ mǎo, bǎi guān zài biǎo qǐ shòu zūn hào. bù xǔ.
十二月己丑朔,新平等縣虸蚄蟲生。己亥,左丞相宗浩等請上尊號。不許。辛丑,敕陝西、河南饑民所鬻男女,官為贖之。乙卯,百官再表乞受尊號。不許。
wǔ nián chūn zhēng yuè jǐ wèi shuò, dà xuě. sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. gēng shēn, yè yǎn qìng gōng. yǐ chǒu, xìng tài jí gōng. dīng mǎo, rú guāng chūn gōng chūn shuǐ. rén shēn, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. yǐ hài, zhào yǒu sī: zì tài hé sān nián jùn xiàn sān jīng xíng xìng mín cháng gōng yì zhě, cì jīn nián zū shuì zhī bàn. dīng chǒu, cì bà zhōu. diào shān dōng hé běi jūn fū gǎi zhì cáo qú.
五年春正月己未朔,大雪。宋、高麗、夏遣使來賀。庚申,謁衍慶宮。乙丑,幸太極宮。丁卯,如光春宮春水。壬申,朝獻於衍慶宮。乙亥,詔有司:「自泰和三年郡縣三經行幸、民嘗供億者,賜今年租稅之半。」丁丑,次霸州。調山東、河北軍夫改治漕渠。
èr yuè jǐ chǒu shuò, yù àn chá sī: jìn zhì yǐ zhèn jìng ér zhī dà tǐ wèi chēng zhí, kē xì ér àn yú dà tǐ wèi bù chēng. yóu shì gè lù àn chá yǐ yīn xún wèi shì, mò sī jǔ cì, jùn xiàn yǐ tān chù xiāng shàng, mò néng wèi jí. zì jīn ruò jiū chá dé shí, mín wú yuān zhì, néng shǐ yí lù zhèn jìng zhě wèi chēng zhí. qí huò fán wěn shǐ mín bù dé shēn sù zhě, shì wèi kuàng fèi. guǐ sì, dìng jū kān guān shòu yǐn yàn zhě zuì. jǐ hài, rú jiàn chūn gōng. jiǎ yín, zhì dào yòng jí wěi zào dōu mén qì zhě zuì, shì gōng chéng mén jiǎn yī děng.
二月己丑朔,諭按察司:「近制以鎮靜而知大體為稱職,苛細而暗於大體為不稱。由是各路按察以因循為事,莫思舉刺,郡縣以貪黜相尚,莫能畏戢。自今若糾察得實,民無冤滯,能使一路鎮靜者為稱職。其或煩紊使民不得伸訴者,是為曠廢。」癸巳,定鞫勘官受飲宴者罪。己亥,如建春宮。甲寅,制盜用及偽造都門契者罪,視宮城門減一等。
sān yuè gēng shēn, hái gōng. guǐ hài, gēng dìng liǎng shuì shū xiàn. yǐ chǒu, sòng bīng rù qín chuān jiè. gēng wǔ, qīn wáng bǎi guān qǐng shàng zūn hào, bù xǔ. jiǎ xū, yù yǒu sī, jìn shì míng yǒu fàn kǒng zǐ huì zhě bì zhī, réng zhe wèi lìng. mìng gěi mǐ zhū sì, zì
三月庚申,還宮。癸亥,更定兩稅輸限。乙丑,宋兵入秦川界。庚午,親王、百官請上尊號,不許。甲戌,諭有司,進士名有犯孔子諱者避之,仍著為令。命給米諸寺,自
shí yuè shí wǔ rì zhì cì nián zhēng yuè shí wǔ rì zuò mí yǐ shí pín mín. wù yín, bà yù kōng qián. xīn sì, sòng shī rù gǒng zhōu lái yuǎn zhèn. táng zhōu dé sòng dié zhě, yán hán tuō zhòu tún bīng è yuè, jiāng móu běi qīn.
十月十五日至次年正月十五日作糜以食貧民。戊寅,罷獄空錢。辛巳,宋失入鞏州來遠鎮。唐州得宋諜者,言韓侂胄屯兵鄂、岳,將謀北侵。
sì yuè wù zǐ shuò, rú wàn níng gōng. guǐ sì, mìng shū mì yuàn yí wén sòng rén, yī shì yuē chè xīn bīng, wú zòng rù jìng. rén zǐ, dìng suí lù zhuǎn yùn sī jí fǔ guān měi jì jiǎn shì kù wù fǎ.
四月戊子朔,如萬寧宮。癸巳,命樞密院移文宋人,依誓約撤新兵,毋縱入境。壬子,定隨路轉運司及府官每季檢視庫物法。
wǔ yuè jiǎ zǐ, yǐ píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí wèi hé nán xuān fǔ shǐ, jí zhū dào bīng yǐ bèi sòng. guǐ yǒu, zhào dìng liáo dōng yì shè rén shù. wù yín, gēng dìng jiǎn zhī fǎ lēi liú gé. jǐ mǎo, rú qìng níng gōng. zhì sī shǔ chéng fán zāo fù mǔ sàng zhǐ gěi zú kū jiǎ, wèi yǒng zhì. jiǎ shēn, sòng rén rù lián shuǐ xiàn.
五月甲子,以平章政事仆散揆為河南宣撫使,籍諸道兵以備宋。癸酉,詔定遼東邑社人數。戊寅,更定檢、知法勒留格。己卯,如慶寧宮。制司屬丞凡遭父母喪止給卒哭假,為永制。甲申,宋人入漣水縣。
liù yuè wù zǐ, fù lián shuǐ xiàn. dīng yǒu, zhì dìng běn cháo hūn lǐ. gēng dìng yù mǐ miàn rù wài jiè fǎ. jǐ yǒu, zhì zhèn fáng jūn táo wáng zhì biān shì shī cuò xiàn bài hù kǒu zhě zuì. jiǎ yín, zhào bài lǐ bù yī běn cháo zhě fá. zhào zhū dà chén wèn bèi sòng zhī cè, jiē yǐ shè bèi yǎng è wèi yán. shàng yǐ nán běi hé hǎo sì shí yú zài, mín bù zhī bīng, bù rěn xiān fā.
六月戊子,復漣水縣。丁酉,制定本朝婚禮。更定鬻米麵入外界法。己酉,制鎮防軍逃亡致邊事失錯、陷敗戶口者罪。甲寅,詔拜禮不依本朝者罰。召諸大臣問備宋之策,皆以設備養惡為言。上以南北和好四十餘載,民不知兵,不忍先發。
qī yuè wù chén, rú jǐn píng shān. rén shēn, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. yǐ hài, xuān fǔ shǐ kuí zòu dìng jiān xì zuì shǎng fǎ. bǐng zǐ, dìng wéi chǎng wù shè zhòng rén zuì. rén wǔ, zhāo zhū xiàn dào zéi duō suǒ xuǎn zhù xún wèi.
七月戊辰,如錦屏山。壬申,朝獻於衍慶宮。乙亥,宣撫使揆奏定奸細罪賞法。丙子,定圍場誤射中人罪。壬午,招諸縣盜賊多所選注巡尉。
bā yuè xīn mǎo, zhào bà xuān fǔ sī. shí sòng diàn shuài dūn ní háo zhōu shǒu jiāng tián jùn mài yòu hóng xiàn mín sū guì děng wèi jiān, hé nán jiāng chén yì lǚ zòng dié, wǎng wǎng lì jùn mài zhī lù, fǎn wèi yóu shuō. jiē yán sòng zhī zēng shù, běn yú tā dào, jí wén xíng tái zhī jiàn, yì wèi shè bù gǎn qù bèi. qiě bīng jiē bái dīng, zì guǒ liáng bèi, qióng cù jī yì, sǐ zhě shí èr sān, yóu shì zhōng wài xìn zhī. xuān fǔ sī yǐ sòng sān xǐng shū mì yuàn jí xū yí jūn dié lái shàng, yòu jiē juān diǎn biān chén wèi cí. xuān fǔ shǐ kuí yīn qǐng bà sī, cóng zhī. kuí yòu zòu bà lín táo dé shùn qín gǒng xīn zhì gōng jiàn shǒu.
八月辛卯,詔罷宣撫司。時宋殿帥敦倪、濠州守將田俊邁誘虹縣民蘇貴等為間,河南將臣亦屢縱諜,往往利俊邁之賂,反為遊說。皆言宋之增戍,本虞他盜,及聞行台之建,益畏懾不敢去備。且兵皆白丁,自裹糧糒,窮蹙飢疫,死者十二三,由是中外信之。宣撫司以宋三省、樞密院及盱眙軍牒來上,又皆鐫點邊臣為辭。宣撫使揆因請罷司,從之。揆又奏罷臨洮、德順、秦、鞏新置弓箭手。
rùn yuè yǐ mǎo shuò, bà diǎn wèi sī. bǐng zǐ, hái gōng.
閏月乙卯朔,罷典衛司。丙子,還宮。
jiǔ yuè jiǎ shēn shuò, tiān shòu jié, sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. wù zǐ, xī běi fāng hēi yún jiān yǒu chì qì rú huǒ sè, cì jí xī nán zhèng nán dōng nán lù fāng jiē chì, yǒu bái qì guàn qí zhōng, zhì zhōng yè, chì qì mǎn tiān, sì gēng nǎi sàn. yǐ hé nán lù tǒng jūn shǐ hé shí liè zi rén děng wèi hè sòng shēng rì shǐ. wù xū, sòng bīng sān bǎi gōng bǐ yáng sì zhuāng, fù xún jiǎn a lǐ gēn sì jiā nú sǐ zhī. jiǎ chén, sòng rén fén huáng jiàn, lǔ xún jiǎn gāo hào. dōng shí yuè gēng shēn, yǐ xíng bù yuán wài láng lǐ yuán zhōng wèi gāo lì shēng rì shǐ. dīng chǒu, sòng rén xí bǐ yáng. táng zhōu jūn shì pàn guān sā dǔ sǐ zhī.
九月甲申朔,天壽節,宋、高麗、夏遣使來賀。戊子,西北方黑雲間有赤氣如火色,次及西南、正南、東南路方皆赤,有白氣貫其中,至中夜,赤氣滿天,四更乃散。以河南路統軍使紇石烈子仁等為賀宋生日使。戊戌,宋兵三百攻比陽寺莊,副巡檢阿里根寺家奴死之。甲辰,宋人焚黃澗,虜巡檢高顥。冬十月庚申,以刑部員外郎李元忠為高麗生日使。丁丑,宋人襲比陽。唐州軍事判官撒睹死之。
shí yī yuè yǐ yǒu, sòng rén rù nèi xiāng, gōng luò nán zhī gù xiàn, shāng zhōu sī yù shòu zǔ zhuī zhì dān hé, jī bài zhī. jǐ chǒu, yǐ tài cháng qīng zhào zhī jié děng wèi hè sòng zhēng dàn shǐ. guǐ sì, shān dōng què shí, cì qián sān wàn guàn yǐ zhèn zhī. yǐ wèi, chū dìng wǔ jǔ gé. dīng yǒu, zhào shān dōng shǎn xī shuài chén xùn liàn shì zú, yǐ bèi fēi cháng. réng yǐ yín shí wǔ wàn liǎng fēn gěi biān shuài, mù mín zhēn cì. fù qiǎn wǔ wèi jūn fù dōu zhǐ huī shǐ wán yán tài píng diàn qián yòu wèi fù jiāng jūn pú chá a lǐ fù biān, cì qí rù, fú bīng yǎn zhī. wù xū, dà xuě, miǎn cháo cān. jǐ hài, gēng dìng gōng zhōng jú shǔ chéng yīng shōu bǔ gé. sòng wú xī yōng zhòng xìng yuán, yù kuī guān lǒng, huáng fǔ bīn yì mù bīng rǎo huái běi, suǒ lüè jí yǐ yǔ zhī, shǐ zì wèi zhàn.
十一月乙酉,宋人入內鄉,攻洛南之固縣,商州司獄壽祖追至丹河,擊敗之。己丑,以太常卿趙之傑等為賀宋正旦使。癸巳,山東闕食,賜錢三萬貫以賑之。乙未,初定武舉格。丁酉,詔山東、陝西帥臣訓練士卒,以備非常。仍以銀十五萬兩分給邊帥,募民偵伺。復遣武衛軍副都指揮使完顏太平、殿前右衛副將軍蒲察阿里赴邊,伺其入,伏兵掩之。戊戌,大雪,免朝參。己亥,更定宮中局、署承應收補格。宋吳曦擁眾興元,欲窺關、隴,皇甫斌益募兵擾淮北,所掠即以與之,使自為戰。
liù nián chūn zhēng yuè guǐ wèi shuò, sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. dīng hài, sòng shǐ chén kè jùn děng cháo cí. qiǎn yù shǐ dài fū mèng zhù jiù guǎn yù kè jùn děng yuē: dà dìng chū, shì zōng huáng dì xǔ sòng shì wèi zhí guó, zhèn zūn shǒu yí fǎ, hé hǎo zhì jīn. qǐ yì ěr guó lǚ yǒu dào zéi fàn wǒ biān jìng, yǐ cǐ qiǎn dà chén xuān fǔ hé nán jūn mín. jí dé ěr guó yǒu sī gōng yí, chēng yǐ bà chù biān chén, chōu qù bīng zú, zhèn fāng yǐ tiān xià wèi dù, bù jiè xiǎo xián, suì bà xuān fǔ sī. wèi jǐ, dào zéi shén yú qián rì, bǐ lái qún chén lǚ yǐ ěr guó yú méng wèi yán, zhèn wéi hé hǎo suì jiǔ, wěi qū hán róng. kǒng zhí sòng huáng dì huò wèi xiáng zhī. ruò yī qián bù xī, chén xià huò fù yǒu yún, zhèn suī jiān ài shēng líng, shì yì qǐ néng zhōng yǐ. qīng děng guī guó, dāng yǐ zhèn yì jù yán zhī rǔ zhǔ. xīn mǎo, cháo xiǎng yú yǎn qìng gōng. bǐng shēn, sòng xìng yuán shǒu jiāng wú xī qiǎn bīng wéi mǒ shú lóng bǎo, bù jiāng pú xiān zhǎng ān jī zǒu zhī, zhǎn qí jiāng. xīn chǒu, gēng dìng bǎo wǔ fǎ. guǐ mǎo, shǐ yǐ yán hé xiàn guān jiān guǎn gōu cáo hé shì, zhōu fǔ guān jiān tí kòng. dīng wèi, rú chūn shuǐ. gēng xū, sòng rén rù sā móu gǔ. shǎn xī tǒng jūn pàn guān wán yán guāi lá gǒng zhōu bīng mǎ qián xiá wán yán qī jīn yuē sòng xī hé zhōu shǒu jiāng huì jìng shàng. é fú fā, wèi suǒ xí, mù bō bù zhǎng zhào yàn xióng děng qī rén sǐ yān. guāi lá mǎ xiàn nào zhōng, zhōng liú shǐ, qī jīn jǐn yǐ shēn miǎn.
六年春正月癸未朔,宋、高麗、夏遣使來賀。丁亥,宋使陳克俊等朝辭。遣御史大夫孟鑄就館諭克俊等曰:「大定初,世宗皇帝許宋世為侄國,朕遵守遺法,和好至今。豈意爾國屢有盜賊犯我邊境,以此遣大臣宣撫河南軍民。及得爾國有司公移,稱已罷黜邊臣,抽去兵卒,朕方以天下為度,不介小嫌,遂罷宣撫司。未幾,盜賊甚於前日,比來群臣屢以爾國渝盟為言,朕惟和好歲久,委曲涵容。恐侄宋皇帝或未詳知。若依前不息,臣下或復有雲,朕雖兼愛生靈,事亦豈能終已。卿等歸國,當以朕意具言之汝主。」辛卯,朝享於衍慶宮。丙申,宋興元守將吳曦遣兵圍抹熟龍堡,部將蒲鮮長安擊走之,斬其將。辛丑,更定保伍法。癸卯,始以沿河縣官兼管勾漕河事,州、府官兼提控。丁未,如春水。庚戌,宋人入撒牟谷。陝西統軍判官完顏摑剌、鞏州兵馬鈐轄完顏七斤約宋西和州守將會境上。俄伏發,為所襲,木波部長趙彥雄等七人死焉。摑剌馬陷淖中,中流矢,七斤僅以身免。
èr yuè jiǎ xū, yù shǐ zhōng chéng mèng zhù yán: tí xíng gǎi wèi àn chá sī, yòu chà guān fù chá, quán xuē ér wàng qīng, fēi biàn. cān zhī zhèng shì jiǎ xuàn yuē: àn chá sī jì chà jiān chá tǐ fǎng, fù qiǎn guān fù chá zhī, chéng wèi fán rǒng. qǐng zì jīn chà jiān chá shí jí qiǎn guān yǔ jù, gèng bù fù chá. cóng zhī.
二月甲戌,御史中丞孟鑄言:「提刑改為按察司,又差官覆察,權削而望輕,非便。」參知政事賈鉉曰:「按察司既差監察體訪,復遣官覆察之,誠為繁冗。請自今差監察時即遣官與俱,更不覆察。」從之。
sān yuè jiǎ wǔ, shàng shū shěng zòu, shāng zhōu cì shǐ wū gǔ lùn gǔn zhōu qǐng fù yā jūn guān yǔ nán bīng zhàn méi zhě, yòu zòu qiān yòu zhèn sù pú chá wǔ jīn guān, jiē cóng zhī. míng chāng chū, wǔ jīn cháng wèi fèng yù, chū shǐ shān dōng, zhì hé jiān, yǐ bǎi xìng jī, zhé yí tí xíng sī kāi cāng zhèn zhī, hái jù yǐ wén. shàng chū shén yuè. tài fù tú dān kè níng yán: bì xià shǐ qīn dà zhèng, bù yí jiǎ jìn shì rén quán, qǐ zhèng zhuān shàn zhī zuì. zhào zhàng zhī èr shí. kè níng yòu yǐ wèi yán, nǎi bà zhī. hòu shàng sī zhī, yóu tài zhōu dōu jūn zhào wèi zhèn sù. jǐ hài, rú wàn níng gōng. jiǎ chén, chì shàng shū shěng: zǔ fù mǔ fù mǔ wú rén shì yǎng, ér zi sūn yuǎn yóu zhì jīng suì zhě, shén shāng fēng huà, suī jiù yǒu tú èr nián zhī zuì, shì shè tài qīng. qí kǎo qián lǜ, zài yì yǐ wén. jǐ yǒu, sòng rén gōng líng bì, nán jīng àn chá shǐ xíng bù zhì xiàn, nì mín shě dé miǎn.
三月甲午,尚書省奏,商州刺史烏古論袞州請賻押軍官與南兵戰沒者,又奏遷右振肅蒲察五斤官,皆從之。明昌初,五斤嘗為奉御,出使山東,至河間,以百姓飢,輒移提刑司開倉賑之,還具以聞。上初甚悅。太傅徒單克寧言:「陛下始親大政,不宜假近侍人權,乞正專擅之罪。」詔杖之二十。克寧又以為言,乃罷之。後上思之,由泰州都軍召為振肅。己亥,如萬寧宮。甲辰,敕尚書省:「祖父母、父母無人侍養,而子孫遠遊至經歲者,甚傷風化,雖舊有徒二年之罪,似涉太輕。其考前律,再議以聞。」己酉,宋人攻靈璧,南京按察使行部至縣,匿民捨得免。
sì yuè bǐng chén, sòng rén wéi shòu chūn. shòu chūn gào jí yú bó, tóng zhī fáng yù shǐ xián shèng nú jiāng bù qí liù bǎi fù zhī, nǎi tuì. guǐ hài, shàng shū shěng zòu: hé nán tǒng jūn sī yán, tǒng jūn shǐ hé shí liè zi rén děng qiǎn yán zhěng yán zhōng zhōu xiù bèi rù xiāng yáng. chān dí yīn shì. hái yán huáng fǔ bīn qiǎn bīng sì wàn guī qǔ dèng, yǐ wǒ pàn rén tián yuán wèi xiāng dǎo, sān wàn rén guī qǔ táng, yǐ zhāng zhēn zhāng shèng wèi xiāng dǎo, jù shòu tǒng lǐng guān, gù bù gǎn wú bèi. nǎi jù zhèng rǔ yáng dí zhī bīng yú chāng wǔ, yǐ nán jīng fù liú shǒu jiān bīng mǎ fù dōu zǒng guǎn hé shí liè yì tǒng zhī, jù bó chén xiāng yì zhī bīng yú guī dé, yǐ hé nán lù fù tǒng jūn tú dān duó tǒng zhī, ér zì yǐ suǒ bù bīng zhù biàn. jí nǐ shān dōng dōng xī lù jūn qī qiān fù tǒng jūn hé shí liè zhí zhōng zhù dà míng, hé běi dōng xī lù jūn wàn qī qiān tún hé nán, jiē gěi yǐ mǎ, yǒu lǎo ruò zhě yì qí rén. jiē cóng zhī. jiǎ zǐ, sòng rén gōng tiān shuǐ jiè, yǐ chǒu, rù dōng kē gǔ, bù jiāng liú duó zhàn bài zhī. bǐng yín, zhào píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí lǐng xíng shěng yú biàn, xǔ yǐ pián yí cóng shì. shēng zhū dào tǒng jūn sī wèi bīng mǎ dōu tǒng fǔ, yǐ shān dōng dōng xī lù tǒng jūn shǐ hé shí liè zhí zhōng wèi shān dōng xī lù bīng mǎ dōu tǒng shǐ, dìng hǎi jūn jié dù shǐ fù dōu tǒng jūn shǐ wán yán sā lá fù zhī, shǎn xī tǒng jūn shǐ chōng wèi shǎn xī wǔ lù bīng mǎ dōu tǒng shǐ, tōng yuǎn jūn jié dù shǐ hú shā zhī lín táo fǔ shì shí mǒ zhòng wēn fù zhī. hé nán jiē tīng kuí jié zhì rú gù. jǐn zhēng zhū dào jí bīng. xīn wèi, sòng wú xī gōng lái yuǎn zhèn zhī lán jiā lǐng. bǐng zǐ, zhāo nèi wài zhí guān nà mǎ gè yǒu shù. dīng chǒu, sòng rén rù xīn xī nèi xiāng, yòu rù sì zhōu. wù yín, rù bāo xìn. jǐ mǎo, rù hóng xiàn. gēng chén, rù yǐng shàng.
四月丙辰,宋人圍壽春。壽春告急於亳,同知防禦使賢聖奴將步騎六百赴之,乃退。癸亥,尚書省奏:「河南統軍司言,統軍使紇石烈子仁等遣嚴整、閻忠、周秀輩入襄陽。覘敵陰事。還言皇甫斌遣兵四萬規取鄧,以我叛人田元為鄉導,三萬人規取唐,以張真、張勝為鄉導,俱授統領官,故不敢無備。乃聚鄭、汝、陽翟之兵於昌武,以南京副留守兼兵馬副都總管紇石烈毅統之,聚亳、陳、襄邑之兵于歸德,以河南路副統軍徒單鐸統之,而自以所部兵駐汴。及擬山東東、西路軍七千付統軍紇石烈執中駐大名,河北東、西路軍萬七千屯河南,皆給以馬,有老弱者易其人。」皆從之。甲子,宋人攻天水界,乙丑,入東柯谷,部將劉鐸戰敗之。丙寅,詔平章政事仆散揆領行省於汴,許以便宜從事。升諸道統軍司為兵馬都統府,以山東東、西路統軍使紇石烈執中為山東西路兵馬都統使,定海軍節度使、副都統軍使完顏撒剌副之,陝西統軍使充為陝西五路兵馬都統使,通遠軍節度使胡沙、知臨洮府事石抹仲溫副之。河南皆聽揆節制如故。盡征諸道籍兵。辛未,宋吳曦攻來遠鎮之蘭家嶺。丙子,招內外職官納馬各有數。丁丑,宋人入新息、內鄉,又入泗州。戊寅,入褒信。己卯,入虹縣。庚辰,入潁上。
wǔ yuè rén wǔ, sòng lǐ shuǎng wéi shòu zhōu, tián jùn mài rù qí xiàn, qín shēn gōng cài zhōu. fáng yù shǐ wán yán fú zhù bài zhī. yòu rù jīn chéng hǎi kǒu, shā zhǎng shān wèi, zhí èr xún jiǎn yǐ qù. jiǎ shēn, tài bái zhòu jiàn. bǐng xū, yǐ sòng pàn méng chū shī, gào yú tiān dì tài miào shè jì. dīng hài, qīn gào yú yǎn qìng gōng. wù zǐ, píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí jiān zuǒ fù yuán shuài, shǎn xī bīng mǎ dōu tǒng shǐ chōng wèi yuán shuài yòu jiān jūn, zhī zhēn dìng fǔ shì wū gǔ lùn yì wèi yuán shuài zuǒ dōu jiān. xīn mǎo, yǐ zhēng nán zhào zhōng wài. cì táng zhōu cì shǐ wú gǔ sūn wù tún zǒng yā dèng zhōu jūn mǎ shì wán yán jiāng shān jué gè èr jí, cài zhōu fáng yù shǐ wán yán fú zhù jué yī jí, yú shǎng lài yǒu chà. yòu yǐ fēi yán zhěng shàng biàn, bì wèi suǒ wù, shòu zhěng sōng zhōu xún jiǎn shǐ, cì jué bā jí, qián èr bǎi wàn. shàng yǐ sòng bīng fāng chì, dōng běi xīn diào zhī bīng wèi jí, hé nán zhī zhòng bù zú zhī, mìng hé běi dà míng běi jīng tiān shān zhī bīng wàn wǔ qiān tún zhēn dìng hé jiān qīng xiàn děng yǐ wèi yīng. rén chén, yù shàng shū shěng: jīn guó jiā duō gù, fán yán jūn guó lì hài, wǔ pǐn yǐ shàng guān yǐ cì zòu chén, zhèn jiāng qīn wèn zhī. liù pǐn yǐ xià zé jù tiě zǐ yǐ jìn. guǐ sì, shān dōng lù zāi, shè sǐ zuì yǐ xià. yǐ shū mì fù shǐ wán yán kuāng wèi yòu fù yuán shuài. sòng tián jùn mài gōng sù zhōu, ān guó jūn jié dù fù shǐ nà lán bāng liè děng chū bīng jī zhī. bāng liè zhōng liú shǐ, sòng guō dào lǐ rǔ yì cān zhòng jì zhì, suì wéi sù zhōu. rén yín, nà lán bāng liè děng jī bài zhī, jùn mài tuì bǎo yú qí. guǐ mǎo, zhí jùn mài yú qí. jiǎ chén, huáng fǔ bīn gōng táng zhōu, cì shǐ wú gǔ sūn wù tún jù zhī. xíng shěng qiǎn mì yáng fù xún jiǎn nà hé jūn shèng lái yuán, suì jī bài zhī. gēng xū, tài bái jīng tiān.
五月壬午,宋李爽圍壽州,田俊邁入蘄縣,秦詵攻蔡州。防禦使完顏佛住敗之。又入金城海口,殺長山尉,執二巡檢以去。甲申,太白晝見。丙戌,以宋叛盟出師,告於天地太廟社稷。丁亥,親告於衍慶宮。戊子,平章政事仆散揆兼左副元帥,陝西兵馬都統使充為元帥右監軍,知真定府事烏古論誼為元帥左都監。辛卯,以征南詔中外。賜唐州刺史吾古孫兀屯、總押鄧州軍馬事完顏江山爵各二級,蔡州防禦使完顏佛住爵一級,余賞賚有差。又以非嚴整上變,必為所誤,授整嵩州巡檢使,賜爵八級,錢二百萬。上以宋兵方熾,東北新調之兵未集,河南之眾不足支,命河北、大名、北京、天山之兵萬五千屯真定、河間、清、獻等以為應。壬辰,諭尚書省:「今國家多故,凡言軍國利害,五品以上官以次奏陳,朕將親問之。六品以下則具帖子以進。」癸巳,山東路災,赦死罪已下。以樞密副使完顏匡為右副元帥。宋田俊邁攻宿州,安國軍節度副使納蘭邦烈等出兵擊之。邦烈中流矢,宋郭悼、李汝翼參眾繼至,遂圍宿州。壬寅,納蘭邦烈等擊敗之,俊邁退保於蘄。癸卯,執俊邁於蘄。甲辰,皇甫斌攻唐州,刺史吾古孫兀屯拒之。行省遣泌陽副巡檢納合軍勝來援,遂擊敗之。庚戌,太白經天。
liù yuè xīn hài shuò, zuǒ chéng pū sàn duān yǐ mǔ yōu bà. píng zhāng zhèng shì kuí bào qí zhī jié, bìng sòng suǒ huò sòng jiāng tián jùn mài zhì què. shàng jiàng zhào bāo yù, cì hé shí liè zhēn nà lán bāng liè shǐ gǔ dā děng jué shǎng yǒu chà. sòng jiāng lǐ shuǎng yǐ bīng wéi shòu zhōu, cì shǐ tú dān xī jù shǒu, yú yuè bù néng xià. rén zǐ, hé nán tǒng jūn pàn guān qǐ zhù jí mǎi gē děng yǐ bīng lái yuán, xī chū bīng yīng zhī, shuǎng dà bài, tóng zhī jūn zhōu shì pú liè gǔ zhōng liú shǐ sǐ. yǐ mǎo, chū zhì jí dì pù, yāo líng zhuǎn dì, rì xíng sān bǎi lǐ, fēi jūn qī hé fáng bù xǔ qǐ mǎ. dìng jūn qián chà fā shòu zāng zuì. chú fēi huáng rù jìng suī bù sǔn miáo jià yì zuò zuì fǎ. dīng sì, zhào zhāng dé fǔ, sòng hán tuō zhòu zǔ qí fén wú dé sǔn huài, réng jìn qiáo cǎi. gēng shēn, yòu yì dōu tǒng wán yán sài bù bài sòng cáo tǒng zhì yú qín shuǐ. xīn yǒu, zhào yǒu sī, yǒu sòng zōng zú suǒ jū, gè jù yǐ wén. zhǎng guān cháng jiā tí kòng. rén xū, píng zhāng zhèng shì kuí bào shòu zhōu zhī jié. wù chén, zhào shēng shòu zhōu wèi fáng yù, miǎn jīn nián zū shuì zhū kē míng qián, shì sǐ zuì yǐ xià. yǐ tú dān xī wèi fáng yù shǐ. zèng pú liè gǔ zhāo yǒng dà jiāng jūn, cì qián sān bǎi guàn, guān qí zi tú lá. zhuó qǐ zhù tóng zhī chāng wǔ jūn jié dù shǐ shì, mǎi gē hé nán lù tǒng jūn pàn guān. dōu tǒng sài bù fù tǒng pú xiān wàn nú gè jìn jué yī jí, cì jīn bì yǒu chà. xīn wèi, mù xīng zhòu jiàn, zhì qī yuè wù shēn, jīng tiān. yǐ hài, sòng wú xī gōng yán chuān, shù jiāng wán yán wáng xǐ bài zhī. qiū qī yuè guǐ wèi, sòng shāng róng fù gōng dōng hǎi, xiàn lìng wán yán biàn sēng fù bài zhī. hái, zhōng fú shǐ sǐ, zèng hǎi zhōu cì shǐ, yǐ yín wǔ bǎi liǎng, juàn bǎi pǐ gěi qí jiā, réng guān qí yī zi. jiǎ shēn, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. dīng hài, chì hàn lín zhí xué shì chén dà rèn fáng běn zhí zhuān xiū liáo shǐ. jiǎ wǔ, sòng tǒng zhì qī chūn yǐ zhōu shī gōng pī zhōu, cì shǐ wán yán cóng zhèng bài zhī, chūn fù shuǐ sǐ, zhǎn qí fù xià tǒng zhì. wú xī bīng wǔ wàn rù qín zhōu, shǎn xī lù dōu tǒng fù shǐ chéng yù děng bài zhī. bǐng shēn, xià guó wáng lǐ chún yòu fèi, zhí ān quán lì, qiǎn shǐ fèng biǎo lái gào. zhào jìn mài mǎ rù wài jìng, dàn zhì jiè yù mài ér wèi suǒ bǔ jí lùn sǐ.
六月辛亥朔,左丞仆散端以母憂罷。平章政事揆報蘄之捷,並送所獲宋將田俊邁至闕。上降詔褒諭,賜紇石烈貞、納蘭邦烈、史扢搭等爵賞有差。宋將李爽以兵圍壽州,刺史徒單羲拒守,逾月不能下。壬子,河南統軍判官乞住及買哥等以兵來援,羲出兵應之,爽大敗,同知軍州事蒲烈古中流矢死。乙卯,初置急遞鋪,腰鈴轉遞,日行三百里,非軍期、河防不許起馬。定軍前差發受贓罪。除飛蝗入境雖不損苗稼亦坐罪法。丁巳,詔彰德府,宋韓侂胄祖琦墳毋得損壞,仍禁樵採。庚申,右翼都統完顏賽不敗宋曹統制於溱水。辛酉,詔有司,有宋宗族所居,各具以聞。長官常加提控。壬戌,平章政事揆報壽州之捷。戊辰,詔升壽州為防禦,免今年租稅諸科名錢,釋死罪以下。以徒單羲為防禦使。贈蒲烈古昭勇大將軍,賜錢三百貫,官其子圖剌。擢乞住同知昌武軍節度使事,買哥河南路統軍判官。都統賽不、副統蒲鮮萬奴各進爵一級,賜金幣有差。辛未,木星晝見,至七月戊申,經天。乙亥,宋吳曦攻鹽川,戍將完顏王喜敗之。秋七月癸未,宋商榮復攻東海,縣令完顏卞僧復敗之。還,中伏矢死,贈海州刺史,以銀五百兩,絹百匹給其家,仍官其一子。甲申,朝獻於衍慶宮。丁亥,敕翰林直學士陳大任妨本職專修《遼史》。甲午,宋統制戚春以舟師攻邳州,刺史完顏從正敗之,春赴水死,斬其副夏統制。吳曦兵五萬入秦州,陝西路都統副使承裕等敗之。丙申,夏國王李純佑廢,侄安全立,遣使奉表來告。詔禁賣馬入外境,但至界欲賣而為所捕即論死。
bā yuè gēng xū, shān dōng shuài lái bào pī zhōu zhī jié. xīn hài, mù xīng chén jiàn. yǐ mǎo, yǐ qiāng qiú qīng yí kě wèi lěi zhōu fù dōu zǒng guǎn. jǐ wèi, tài bái zhòu jiàn. bǐng yín, zuǒ chéng pū sàn duān qǐ fù qián zhí. zhào shè píng nán zhū jiāng jūn. xīn wèi, sòng chéng sōng xí qǔ fāng shān yuán, pú chá zhēn pò zǒu zhī. rén shēn, tài bái zhòu jiàn, jīng tiān. jiǎ xū, zhì zì wàn níng gōng. yǐ hài, shè táng dèng yǐng cài sù sì liù zhōu, miǎn lái nián zū shuì sān fēn zhī yī.
八月庚戌,山東帥來報邳州之捷。辛亥,木星晨見。乙卯,以羌酋青宜可為壘州副都總管。己未,太白晝見。丙寅,左丞仆散端起復前職。詔設平南諸將軍。辛未,宋程松襲取方山原,蒲察貞破走之。壬申,太白晝見,經天。甲戌,至自萬寧宮。乙亥,赦唐、鄧、潁、蔡、宿、泗六州,免來年租稅三分之一。
jiǔ yuè jǐ mǎo shuò, tiān shòu jié, gāo lì qiǎn shǐ lái hè. xīn sì, yuán shuài yòu dōu jiān pú chá zhēn qǔ hé shàng yuán, lín táo fān bù zūn níng xiàn chú sù zhàn mǎ yǐ zhù jūn. yǐ yǒu, jiāng wǔ gǔ, běi fāng yǒu chì bái qì shù dào, qǐ yú wáng liáng zhī xià, xíng zhì běi dǒu kāi yáng yáo guāng zhī dōng. bǐng xū, xìng xiāng shān. gēng yín, chì xíng shàng shū shěng, yǒu fāng lüè chū zhòng wǔ yì jué lún cái gàn bàn shì gōng qiǎo guò rén zhě, qí zhāo xuǎn zhī. jiǎ wǔ, cān zhī zhèng shì jiǎ xuàn qǐ zhì zhèng, bù xǔ. wù xū, shàng shū zuǒ chéng pū sàn duān xíng shěng yú biàn. jǐ hài, shàng shū hù bù shì láng liáng tāng xíng liù bù shàng shū shì yú shān dōng. xīn chǒu, qiǎn shàng shū zuǒ sī láng zhōng wēn dí hǎn sī jìng cè lǐ ān quán wèi xià guó wáng. jiǎ chén, sòng wú xī jiāng féng xìng yáng xióng lǐ guī děng rù qín zhōu, shǎn xī dōu tǒng fù shǐ chéng yù děng jī pò zhī, zhǎn yáng xióng lǐ guī. dōng shí yuè wù shēn shuò, píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí dū zhū dào bīng fá sòng. gēng xū, kuí yǐ xíng shěng bīng sān wàn chū yǐng shòu, hé nán lù tǒng jūn shǐ hé shí liè zi rén yǐ bīng sān wàn chū wō kǒu, yuán shuài kuāng yǐ bīng èr wàn wǔ qiān chū táng dèng, zuǒ jiān jūn hé shí liè zhí zhōng yǐ shān dōng bīng èr wàn chū qīng kǒu, yòu jiān jūn chōng yǐ guān zhōng bīng yī wàn chū chén cāng, yòu dōu jiān pú chá zhēn yǐ qí lǒng bīng yī wàn chū chéng jì, shǔ hàn lù ān fǔ shǐ wán yán gāng yǐ hàn fān bù qí yī wàn chū lín tán, lín táo lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn shí mǒ zhòng wēn yǐ lǒng yòu bù qí wǔ qiān chū yán chuān, lǒng zhōu fáng yù shǐ wán yán lín yǐ běn bù bīng wǔ qiān chū lái yuǎn. jiǎ zǐ, liè yú jìn jiāo.
九月己卯朔,天壽節,高麗遣使來賀。辛巳,元帥右都監蒲察貞取和尚原,臨洮蕃部遵寧獻芻粟、戰馬以助軍。乙酉,將五鼓,北方有赤白氣數道,起於王良之下,行至北斗開陽、搖光之東。丙戌,幸香山。庚寅,敕行尚書省,有方略出眾、武藝絕倫、才幹辦事、工巧過人者,其招選之。甲午,參知政事賈鉉乞致政,不許。戊戌,尚書左丞仆散端行省於汴。己亥,尚書戶部侍郎梁鏜行六部尚書事於山東。辛丑,遣尚書左司郎中溫迪罕思敬冊李安全為夏國王。甲辰,宋吳曦將馮興、楊雄、李圭等入秦州,陝西都統副使承裕等擊破之,斬楊雄、李珪。冬十月戊申朔,平章政事仆散揆督諸道兵伐宋。庚戌,揆以行省兵三萬出潁、壽,河南路統軍使紇石烈子仁以兵三萬出渦口,元帥匡以兵二萬五千出唐、鄧,左監軍紇石烈執中以山東兵二萬出清口,右監軍充以關中兵一萬出陳倉,右都監蒲察貞以岐、隴兵一萬出成紀,蜀漢路安撫使完顏綱以漢、蕃步騎一萬出臨潭,臨洮路兵馬都總管石抹仲溫以隴右步騎五千出鹽川,隴州防禦使完顏璘以本部兵五千出來遠。甲子,獵於近郊。
shí yī yuè wù yín shuò, zhào dìng zhū zhōu fǔ wù lì chāi yì shì. rén wǔ, wán yán kuāng gōng xià jí yáng. yǐ yǒu, zhào tún tián jūn hù yǔ suǒ jū mín wèi hūn yīn zhě tīng. dīng hài, pū sàn kuí kè ān fēng jūn, qǔ huò qiū xiàn. hé shí liè zhí zhōng kè huái yīn, suì wéi chǔ zhōu. jǐ chǒu, shàng shū shěng zòu, jiǎn cháo guān jí chéng yīng rén yuè fèng zhé zhī qián. gēng yín, wán yán kuāng kè guāng huà jūn jí shén mǎ pō. rén chén, pū sàn kuí cì lú jiāng. sòng dū shì jiāng huái bīng mǎ shì qiū qián qiǎn liú yòu lái qǐ hé. hé shí liè zi rén kè dìng yuǎn xiàn. yǐ wèi, wán yán kuāng qǔ suí zhōu. bǐng shēn, hé shí liè zi rén kè chú zhōu. wù xū, zhào zhū lù xíng yòng xiǎo chāo. wán yán kuāng wéi dé ān, bié yǐ bīng xùn xià ān lù yīng chéng yún mèng xiào gǎn hàn chuān jīng shān děng xiàn. gēng zǐ, rì xié, yǒu liú xīng èr, guāng máng rú jù, jǐ jí yī zhàng, qǐ dōng běi méi dōng nán. chū dìng chá jìn. wán yán gāng wéi yòu zhōu, jiàng zhī. sòng qiū qián qiǎn lín gǒng chí shū qǐ hé. xīn chǒu, wán yán kuāng gōng xiāng yáng, pò qí wài chéng. pū sàn kuí kè hán shān, pú chá zhēn kè tiān shuǐ, hé shí liè zi rén xùn xià lái ān quán jiāo èr xiàn. rén yín, wán yán gāng xùn xià lì chuān lǘ chuān děng chéng. guǐ mǎo, qiū qián fù qiǎn sòng xiǎn děng yǐ shū bì qǐ hé. yǐ sì, wán yán gāng kè dàng chāng. bǐng wǔ, pú chá zhēn kè xī hé zhōu.
十一月戊寅朔,詔定諸州府物力差役式。壬午,完顏匡攻下棘陽。乙酉,詔屯田軍戶與所居民為婚姻者聽。丁亥,仆散揆克安豐軍,取霍丘縣。紇石烈執中克淮陰,遂圍楚州。己丑,尚書省奏,減朝官及承應人月俸折支錢。庚寅,完顏匡克光化軍及神馬坡。壬辰,仆散揆次盧江。宋督視江淮兵馬事丘灊遣劉祐來乞和。紇石烈子仁克定遠縣。乙未,完顏匡取隨州。丙申,紇石烈子仁克滁州。戊戌,詔諸路行用小鈔。完顏匡圍德安,別以兵徇下安陸、應城、雲夢、孝感、漢川、荊山等縣。庚子,日斜,有流星二,光芒如炬,幾及一丈,起東北沒東南。初定茶禁。完顏綱圍祐州,降之。宋丘灊遣林拱持書乞和。辛丑,完顏匡攻襄陽,破其外城。仆散揆克含山,蒲察貞克天水,紇石烈子仁徇下來安、全椒二縣。壬寅,完顏綱徇下荔川、閭川等城。癸卯,丘灊復遣宋顯等以書幣乞和。乙巳,完顏綱克宕昌。丙午,蒲察貞克西和州。
shí èr yuè dīng wèi shuò, wán yán kuāng kè yí chéng, pū sàn kuí gōng hé zhōu, shǐ yì dā zhōng liú shǐ sǐ. rén zǐ, wán yán gāng cì dà tán xiàn, jiàng zhī. pú chá zhēn kè chéng zhōu. guǐ chǒu, sòng tài wèi zhāo xìn jūn jié dù shǐ sì chuān xuān fǔ fù shǐ wú xī nà kuǎn yú wán yán gāng. wù wǔ, yòu jiān jūn chōng gōng xià dà sàn guān. jǐ wèi, hé shí liè zi rén kè zhēn zhōu, qiū qián fù qiǎn chén bì děng fèng shū qǐ hé. xīn yǒu, yòu jiān jūn chōng qiǎn wù yán chāo hé yǐ bīng qù fèng zhōu, chéng kuì rù yān. wán yán gāng qiǎn jīng zhào lù shì zhāng zǐ huì wú xī yú xìng zhōu zhī zhì kǒu. xī jù yán suǒ yǐ guī cháo zhī yì, zǐ qǐng yǐ gào shēn wèi bào, jǐn chū yǐ fù zhī, réng xiàn jiē zhōu. yǐ chǒu, chū shè dōu tí kòng jí dì pù guān. píng zhāng zhèng shì pū sàn kuí bān shī. wán yán gāng yǐ cháo mìng, jiǎ tài cāng shǐ mǎ liáng xiǎn jī zhào shū jīn yìn lì wú xī wèi shǔ wáng. wù chén, pú chá zhēn yǐ xī hé tiān shuǐ děng jié lái bào. wán yán kuāng jìn suǒ lüè nǚ zǐ bǎi rén. jǐ sì, xī qiǎn qí guǒ zhōu tuán liàn shǐ guō chéng tí jǔ xiān rén guān shǐ rèn xīn fèng biǎo jí shǔ dì tú zhì wú shì pǔ dié lái shàng. rén shēn, zhào wán yán kuāng quán shàng shū yòu chéng, xíng shěng shì yòu fù yuán shuài rú gù. yǐ hé shí liè zhí zhōng zòng xià lǔ lüè, qiǎn jìn chén zhàng qí jīng lì a lǐ bù sūn děng, réng zhào fàng hái suǒ lüè.
十二月丁未朔,完顏匡克宜城,仆散揆攻和州,史乂搭中流矢死。壬子,完顏綱次大潭縣,降之。蒲察貞克成州。癸丑,宋太尉、昭信軍節度使、四川宣撫副使吳曦納款於完顏綱。戊午,右監軍充攻下大散關。己未,紇石烈子仁克真州,丘灊復遣陳璧等奉書乞和。辛酉,右監軍充遣兀顏抄合以兵趣鳳州,城潰入焉。完顏綱遣京兆錄事張仔會吳曦於興州之置口。曦具言所以歸朝之意,仔請以告身為報,盡出以付之,仍獻階州。乙丑,初設都提控急遞鋪官。平章政事仆散揆班師。完顏綱以朝命,假太倉使馬良顯齎詔書、金印立吳曦為蜀王。戊辰,蒲察貞以西和、天水等捷來報。完顏匡進所掠女子百人。己巳,曦遣其果州團練使郭澄、提舉仙人關使任辛奉表及蜀地圖志、吳氏譜牒來上。壬申,詔完顏匡權尚書右丞,行省事、右副元帥如故。以紇石烈執中縱下虜掠,遣近臣杖其經歷阿里不孫等,仍詔放還所掠。
qī nián chūn zhēng yuè dīng chǒu shuò, gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. wán yán kuāng jìn gōng xiāng yáng. wù yín, chì zǎi chén jǔ cái gàn guān tóng yì nán zhēng shì. xīn sì, zhào yù shǐ dài fū chóng sù tóng pàn dà mù qīn fǔ shì tú dān huái zhōng lì bù shàng shū fàn jí hù bù shàng shū gāo rǔ lì lǐ bù shàng shū zhāng xíng jiǎn zhī dà xìng fǔ shì wēn dí hǎn sī qí děng shí yǒu sì rén tóng duì yú qìng hé diàn. rén wǔ, zhào bǎi guān jí qián shí sì rén tóng duì yú guǎng rén diàn. jiǎ shēn, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. yǐ yǒu, zèng gù shòu zhōu sǐ jié jūn shì wèi quán xuān wǔ jiāng jūn méng chéng lìng, fēng qí qī xiāng jūn, zi qí nián zhì shí wǔ shōu chōng bā guàn shí zhèng bān jú fēn chéng yīng, réng cì qián bǎi wàn. chū, lǐ shuǎng wéi shòu zhōu, cì shǐ xī mù rén wǎng zhuó dí yíng, quán zài xuǎn zhōng, ér wèi dí suǒ zhí. dí lìng mà xī zé miǎn, quán yáng xǔ, jí zhì chéng xià, fǎn mà dí, suì shā zhī. zhì sǐ mà bù jué shēng, gù shì yǒu ēn. wù zǐ, zhào wán yán gāng fù què. gēng yín, pū sàn kuí hái zhù xià cài ér bìng. bǐng shēn, yǐ zuǒ chéng xiàng zōng hào jiān dōu yuán shuài, xíng shěng yú nán jīng yǐ dài kuí. jǐ hài, yǒu sī zòu gēng dìng chá jìn. xīn chǒu, wán yán kuāng qǔ gǔ chéng.
七年春正月丁丑朔,高麗、夏遣使來賀。完顏匡進攻襄陽。戊寅,敕宰臣舉材幹官同議南征事。辛巳,詔御史大夫崇肅、同判大睦親府事徒單懷忠、吏部尚書范楫、戶部尚書高汝礪、禮部尚書張行簡、知大興府事溫迪罕思齊等十有四人同對於慶和殿。壬午,詔百官及前十四人同對於廣仁殿。甲申,朝獻於衍慶宮。乙酉,贈故壽州死節軍士魏全宣武將軍、蒙城令,封其妻鄉君,子俟年至十五收充八貫石正班局分承應,仍賜錢百萬。初,李爽圍壽州,刺史羲募人往斫敵營,全在選中,而為敵所執。敵令罵羲則免,全陽許,及至城下,反罵敵,遂殺之。至死罵不絕聲,故是有恩。戊子,召完顏綱赴闕。庚寅,仆散揆還駐下蔡而病。丙申,以左丞相宗浩兼都元帥,行省於南京以代揆。己亥,有司奏更定茶禁。辛丑,完顏匡取谷城。
èr yuè bǐng chén, shè fèng chéng xī hé jiē shān wǔ zhōu, dīng sì, zhào zhuī fù yǒng zhōng yǒng dǎo wáng jué. sòng zhī shū mì yuàn zhāng yán qiǎn fāng xìn rú yǐ shū yì píng zhāng zhèng shì kuí zuǒ chéng duān qǐ hé. jǐ wèi, liè yú jìn jiāo. wán yán kuāng kè jīng mén jūn. guǐ hài, rú jiàn chūn gōng. wú xī qiǎn shǐ fèng sān biǎo lái: xiè fēng jué, chén shì yán, hè quán shǔ nèi fù. bǐng yín, hái gōng. wù chén, píng zhāng zhèng shì jiān zuǒ fù yuán shuài pū sàn kuí hōng yú jūn. guǐ yǒu, qiǎn tóng zhī fǔ shì shù hǔ gāo qí děng cè wú xī wèi shǔ guó wáng. pàn píng yáng fǔ shì wèi wáng yǒng jì gǎi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, jiān fèng shèng zhōu guǎn nèi guān chá shǐ. shì yuè, shǔ guó wáng wú xī wèi sòng chén ān bǐng suǒ shā.
二月丙辰,赦鳳、成、西和、階、山五州,丁巳,詔追復永中、永蹈王爵。宋知樞密院張嚴遣方信孺以書詣平章政事揆、左丞端乞和。己未,獵於近郊。完顏匡克荊門軍。癸亥,如建春宮。吳曦遣使奉三表來:謝封爵,陳誓言,賀全蜀內附。丙寅,還宮。戊辰,平章政事兼左副元帥仆散揆薨於軍。癸酉,遣同知府事朮虎高琪等冊吳曦為蜀國王。判平陽府事衛王永濟改武定軍節度使,兼奉聖州管內觀察使。是月,蜀國王吳曦為宋臣安丙所殺。
sān yuè wù zǐ, xìng tài jí gōng. gēng yín, zhào fǔ shǎn xī jūn shì. rén chén, chū dìng chóng nǎn shēng fā dì zhǔ jí lín zhǔ shǒu bù shēn zhī zuì. sòng fù gōng pò jiē zhōu. guǐ sì, fù gōng pò xī zhōu. yǐ wèi, xuān fǔ fù shǐ wán yán gāng zhì fèng xiáng, zhào chè wǔ zhōu zhī bīng, fēn bǎo yào hài, gāng zhào zhū jūn hái. gēng zǐ, yǐ wán yán kuāng wèi zuǒ fù yuán shuài. rén yín, rú wàn níng gōng. jiǎ chén, xìng xī yuán. xià sì yuè rén zǐ, qiǎn gōng jí fù jiān yáng xù wèi héng cì gāo lì wáng shǐ. guǐ chǒu, sòng rén gōng pò sàn guān, gǒng zhōu qián xiá wù yán ā shī sǐ zhī. bǐng chén, yǐ hé shí liè zi rén wèi yòu fù yuán shuài. wù chén, zhào yuán shuài fǔ fēn qiǎn zhū jiāng yóu yì huái nán zhū zhōu. guǐ xī, fù xià sàn guān.
三月戊子,幸太極宮。庚寅,詔撫陝西軍士。壬辰,初定蟲蝻生發地主及鄰主首不申之罪。宋復攻破階州。癸巳,復攻破西州。乙未,宣撫副使完顏綱至鳳翔,詔撤五州之兵,分保要害,綱召諸軍還。庚子,以完顏匡為左副元帥。壬寅,如萬寧宮。甲辰,幸西園。夏四月壬子,遣宮籍副監楊序為橫賜高麗王使。癸丑,宋人攻破散關,鞏州鈐轄兀顏阿失死之。丙辰,以紇石烈子仁為右副元帥。戊辰,詔元帥府分遣諸將游奕淮南諸州。癸西,復下散關。
wǔ yuè jǐ mǎo, xìng dōng yuán shè liǔ. jǐ chǒu, xìng yù quán shān. bǐng shēn, sòng zhī shū mì yuàn shì zhāng yán fù qiǎn fāng xìn rú yǐ shū zhì dōu yuán shuài fǔ, zēng suì bì qǐ hé. sì chuān ān fǔ shǐ ān bǐng qiǎn xī hé zhōu ān fǔ shǐ lǐ xiào xī lǜ bù qí sān wàn gōng qín zhōu, wéi zào jiǎo bǎo. shù hǔ gāo qí yǐ bīng fù zhī, qī zhàn ér jiě qí wéi. shì yuè, fàng gōng nǚ èr shí rén.
五月己卯,幸東園射柳。己丑,幸玉泉山。丙申,宋知樞密院事張嚴復遣方信孺以書至都元帥府,增歲弊乞和。四川安撫使安丙遣西和州安撫使李孝羲率步騎三萬攻秦州,圍皂角堡。朮虎高琪以兵赴之,七戰而解其圍。是月,放宮女二十人。
liù yuè yǐ sì shuò, zhào cháo guān liù pǐn wài guān wǔ pǐn yǐ shàng, jí qīn wáng jǔ tōng qián gǔ guān yī rén. bù jǔ zhě fá, jǔ bù dāng zhě lùn rú lǜ. jǐ yǒu, yǐ shān dōng dào, zhì tóng dǎng néng zì shā bǔ chū shǒu guān shǎng fǎ. wù wǔ, wū gǔ lùn yì wèi yuán shuài zuǒ jiān jūn, wán yán sā lá wèi yuán shuài zuǒ dōu jiān. yǐ chǒu, qiǎn shǐ bǔ huáng. qiū qī yuè gēng chén, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. rén wǔ, zhào mín jiān jiāo yì diǎn zhì, yī guàn yǐ shàng bìng yòng jiāo chāo, wú yòng qián. yǐ yǒu, chì shàng shū shěng: zì jīn chū shòu jiān chá zhě lìng jìn lì hài tiě zǐ, yǐ dài zhào jiàn. jiǎ wǔ, zuǒ fù yuán shuài kuāng zhì zì xǔ zhōu. yǐ wèi, zhào hé xī xià rén kǒu, jǐn shú fàng hái, gǎn yǒu cáng nì zhě yǐ wéi zhì lùn.
六月乙巳朔,詔朝官六品、外官五品以上,及親王舉通錢穀官一人。不舉者罰,舉不當者論如律。己酉,以山東盜,制同黨能自殺捕出首官賞法。戊午,烏古論誼為元帥左監軍,完顏撒剌為元帥左都監。乙丑,遣使捕蝗。秋七月庚辰,朝獻於衍慶宮。壬午,詔民間交易、典質,一貫以上並用交鈔,毋用錢。乙酉,敕尚書省:「自今初受監察者令進利害帖子,以待召見。」甲午,左副元帥匡至自許州。乙未,詔核西夏人口,盡贖放還,敢有藏匿者以違制論。
bā yuè wù shēn, sòng zhāng yán fù qiǎn fāng xìn rú qí qí zhǔ shì shū gǎo lái qǐ hé. gēng xū, gē rǔ zhōu xiāng chéng xiàn yú xǔ zhōu. wù chén, zhì zì wàn níng gōng.
八月戊申,宋張嚴復遣方信孺齊其主誓書藁來乞和。庚戌,割汝州襄城縣於許州。戊辰,至自萬寧宮。
jiǔ yuè jiǎ xū shuò, tiān shòu jié, gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. zuǒ chéng xiàng jiān dōu yuán shuài zōng hào hōng yú jūn. jiǎ shēn, dìng xī běi jīng, liáo dōng yán sī pàn guān zhū chǎng guǎn gōu zēng kuī shēng jiàng gé. yǐ shàng shū zuǒ chéng pū sàn duān wèi píng zhāng zhèng shì, fēng shēn guó gōng, zuǒ fù yuán shuài wán yán kuāng wèi píng zhāng zhèng shì jiān zuǒ fù yuán shuài, fēng dìng guó gōng. bǐng xū, liè yú jìn jiāo. rén chén, hái gōng. wù xū, gēng dìng shòu zhì wàng wù jí wù xiě zhì shū shì zhòng jiā děng zuì. rén yín, chì nǚ zhí rén bù dé gǎi wèi hàn xìng jí xué nán rén zhuāng shù. dōng shí yuè jiǎ chén, zhào yīng yīn zhī jiā, páng zhèng yīn zú, qí zhèng yīn zhě wèi chū guān ér wáng, xǔ bǔ yīn yī rén. xīn hài, yǐ wǔ kù lìng shù jiǎ fǎ xīn wèi gāo lì shēng rì shǐ. bǐng chén, liè yú jìn jiāo. jǐ sì, zhào dìng suí jūn qiān shǎng gé. xīn wèi, shǎn xī xuān fǔ shǐ tú dān yì fēn qiǎn fù tǒng bǎ huí hǎi gōng xià sū lǐng guān. shì yuè, dìng nán zhēng jiāng shì gōng shǎng gé.
九月甲戌朔,天壽節,高麗、夏遣使來賀。左丞相兼都元帥宗浩薨於軍。甲申,定西、北京,遼東鹽司判官諸場管勾增虧升降格。以尚書左丞仆散端為平章政事,封申國公,左副元帥完顏匡為平章政事兼左副元帥,封定國公。丙戌,獵於近郊。壬辰,還宮。戊戌,更定受制忘誤及誤寫制書事重加等罪。壬寅,敕女直人不得改為漢姓及學南人裝束。冬十月甲辰,詔應蔭之家,旁正蔭足,其正蔭者未出官而亡,許補蔭一人。辛亥,以武庫令術甲法心為高麗生日使。丙辰,獵於近郊。己巳,詔定隨軍遷賞格。辛未,陝西宣撫使徒單鎰分遣副統把回海攻下蘇嶺關。是月,定南征將士功賞格。
shí yī yuè guǐ yǒu, zhào xīn dìng xué lìng nèi xuē qù xuē jū zhèng wǔ dài shǐ, zhǐ yòng ōu yáng xiū suǒ zhuàn. shì rì, dōu tǒng yā lá bá gú lǐng guān xīn dào kǒu, fù tǒng huí hǎi qǔ xiǎo hú guān áo cāng, jìn zhì yíng kǒu zhèn, suì qǔ qí chéng. bǐng zǐ, sòng hán tuō zhòu qiǎn zuǒ sī láng zhōng wáng nán yǐ shū lái qǐ hé, qǐng chēng bó, fù zēng suì bì kào jūn qián, zhū sū shī dàn hán shǒu yǐ xiàn. bǐng xū, shàng wén shǎn zhōu fáng yù shǐ hé shí liè bèi sūn jìn mín tiào, mìng shàng shū shěng zuì zhī. rén chén, sòng cān zhī zhèng shì qián xiàng zǔ yǐ zhū hán tuō zhòu yí shū xíng shěng. jiǎ wǔ, liè yú jìn jiāo. wù xū, cān zhī zhèng shì jiǎ xuàn bà. zhào wán yán kuāng xí sòng, hán tuō zhòu shǒu yǐ shú huái nán gù dì.
十一月癸酉,詔新定學令內削去薛居正《五代史》,止用歐陽修所撰。是日,都統押剌拔鶻 嶺關、新道口,副統回海取小湖關、敖倉,進至營口鎮,遂取其城。丙子,宋韓侂胄遣左司郎中王柟以書來乞和,請稱伯,復增歲幣、犒軍錢,誅蘇師旦函首以獻。丙戌,上聞陝州防禦使紇石烈孛孫禁民糶,命尚書省罪之。壬辰,宋參知政事錢象祖以誅韓侂胄移書行省。甲午,獵於近郊。戊戌,參知政事賈鉉罷。詔完顏匡檄宋,函侂胄首以贖淮南故地。
shí èr yuè rén yín shuò, liáo shǐ chéng. bǐng wǔ, yǐ fú bǎo láng wū gǔ lùn fú líng wèi xià guó shēng rì shǐ. wù wǔ, zhào cè lùn jìn shì miǎn shì gōng jiàn jī qiú. gēng shēn, yǐ shàng shū yòu chéng sūn jí kāng wèi zuǒ chéng, cān zhī zhèng shì dú jí sī zhōng wèi yòu chéng, zhōng dōu lù dōu zhuǎn yùn shǐ sūn duó wèi cān zhī zhèng shì.
十二月壬寅朔,《遼史》成。丙午,以符寶郎烏古論福齡為夏國生日使。戊午,詔策論進士免試弓箭、擊球。庚申,以尚書右丞孫即康為左丞,參知政事獨吉思忠為右丞,中都路都轉運使孫鐸為參知政事。
bā nián chūn zhēng yuè xīn wèi shuò, gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. rén shēn, cháo yè yú yǎn qìng gōng. guǐ yǒu, shōu huǐ dà chāo, xíng xiǎo chāo. yǐ yuán shuài zuǒ dōu jiān wán yán sā lá wèi cān zhī zhèng shì. yǐ hài, sòng ān bǐng qiǎn bīng xí gú lǐng guān, fù tǒng bǎ huí hǎi wán yán guāi lá jī zǒu zhī, zhǎn qí jiāng jǐng tǒng lǐng. bǐng zǐ, zuǒ sī láng zhōng liú áng tōng zhōu cì shǐ shǐ sù jiān chá yù shǐ wáng yǔ lì bù zhǔ shì cáo yuán lì bù yuán wài láng tú dān yǒng kāng tài cāng shǐ mǎ liáng xiǎn shùn zhōu cì shǐ táng kuò zhí sī bái zuò yǔ pú yīn lìng dà zhōng sī yì cháo zhèng, jiē zhàng zhī. guǐ wèi, rú chūn shuǐ. bǐng xū, rú guāng chūn gōng.
八年春正月辛未朔,高麗、夏遣使來賀。壬申,朝謁於衍慶宮。癸酉,收毀大鈔,行小鈔。以元帥左都監完顏撒剌為參知政事。乙亥,宋安丙遣兵襲鶻嶺關,副統把回海、完顏摑剌擊走之,斬其將景統領。丙子,左司郎中劉昂、通州刺史史肅、監察御史王宇、吏部主事曹元、吏部員外郎徒單永康、太倉使馬良顯、順州刺史唐括直思白坐與蒲陰令大中私議朝政,皆杖之。癸未,如春水。丙戌,如光春宮。
èr yuè yǐ sì, sòng cān zhī zhèng shì qián xiàng zǔ qiǎn wáng nán lái, yǐ shū shàng xíng shěng, fù qǐng chuān shǎn guān ài. jiǎ yín, rú jiàn chūn gōng. gēng shēn, yù yǒu sī yuē: fāng nóng zuò shí, suī zài jìn dì yì lìng gēng zhǒng. jǐ sì, hái gōng.
二月乙巳,宋參知政事錢象祖遣王柟來,以書上行省,復請川、陝關隘。甲寅,如建春宮。庚申,諭有司曰:「方農作時,雖在禁地亦令耕種。」己巳,還宮。
sān yuè dīng hài, xìng yíng wáng dì shì jí. gēng yín, yǐ yǔ sòng hé, yù shàng shū shěng. rén chén, zǎi chén shàng biǎo xiè zuì. jiǎ wǔ, yíng wáng cóng xiàn hōng. yǐ wèi, shàng qīn lín jì. xià sì yuè guǐ mǎo, rì yūn sān chóng, jiē nèi huáng wài chì. wù shēn, dì yú tài miào. gēng xū, rú wàn níng gōng. jiǎ yín, yǐ běi biān wú shì, chì shàng shū shěng: mìng dōng běi lù zhāo tǎo sī hái zhì tài zhōu, jiù jiān jié dù shǐ, qí fù zhāo tǎo réng zhì yú biān. zhào yù yǒu sī: yǐ miáo jià fāng xìng, yí sù qiǎn guān fēn dào xún xíng nóng shì, yǐ bèi chóng nǎn. zhào gēng dìng měng ān móu kè chéng xí chéng shì gé. sòng qián xiàng zǔ fù qiǎn wáng nán yǐ shū shàng xíng shěng. gēng shēn, zhào zhū lù àn chá sī suì gōng yòng qián.
三月丁亥,幸瀛王第視疾。庚寅,以與宋和,諭尚書省。壬辰,宰臣上表謝罪。甲午,瀛王從憲薨。乙未,上親臨祭。夏四月癸卯,日暈三重,皆內黃外赤。戊申,禘於太廟。庚戌,如萬寧宮。甲寅,以北邊無事,敕尚書省:「命東北路招討司還治泰州,就兼節度使,其副招討仍置於邊。」詔諭有司:「以苗稼方興,宜速遣官分道巡行農事,以備蟲蝻。」詔更定猛安謀克承襲程試格。宋錢象祖復遣王柟以書上行省。庚申,詔諸路按察司歲公用錢。
rùn yuè xīn wèi, yù shàng shū shěng yuē: hàn lín shì qǐng xué shì pú chá wèi yě yán, shǐ sòng guān dāng xuǎn rén, qí yán shén dāng. bǐ tōng xiè shǐ suī wèi dào què, qí bào pìn rén dāng xíng yì zé. cǐ nǎi gēng shǐ, fán yǒu lǐ shù, jiē zài fèng shǐ. jīn jì xíng zhī, suì wèi yǒng lì, bù kě bù shèn yě. jiǎ xū, zhì zhū zhōu fǔ sī xiàn zào zuò, bù dé yì zhū sè rén jiàng. wéi zhě zhǔn sī yì zhī lǜ, jì bèi yǐ shòu suǒ jiān lín cái wù lùn. jiǎ shēn, dìng chéng yīng rén shōu bǔ nián jiǎ gé. jiǎ wǔ, yǔ báo. dìng bǎo jiǎ jūn shā huò nán jūn guān shǎng. yǐ wèi, sòng xiàn hán tuō zhòu děng shǒu yú yuán shuài fǔ.
閏月辛未,諭尚書省曰:「翰林侍請學士蒲察畏也言,使宋官當選人,其言甚當。彼通謝使雖未到闕,其報聘人當行議擇。此乃更始,凡有禮數,皆在奉使。今既行之,遂為永例,不可不慎也。」甲戌,制諸州府司縣造作,不得役諸色人匠。違者准私役之律,計備以受所監臨財物論。甲申,定承應人收補年甲格。甲午,雨雹。定保甲軍殺獲南軍官賞。乙未,宋獻韓侂胄等首於元帥府。
wǔ yuè dīng wèi, yù yīng tiān mén, bèi héng huī lì zhàng, qīn wáng wén wǔ hé bān qǐ jū. zhōng lù bīng mǎ tí kòng píng nán fǔ jūn shàng jiāng jūn hé shí liè zhēn yǐ sòng zéi chén hán tuō zhòu sū shī dàn shǒu xiàn, bìng fèng yuán shuài fǔ lù bù yǐ wén. xuán qí shǒu bìng huà xiàng yú shì, yǐ lù bù bān zhōng wài. bǐng chén, píng zhāng zhèng shì kuāng zhì zì jūn. jǐ wèi, gèng yuán shuài fǔ wèi shū mì yuàn. guǐ hài, zhào yí tiān shòu jié yú shí yuè shí wǔ rì. dīng mǎo, qiǎn shǐ fēn lù bǔ huáng.
五月丁未,御應天門,備橫麾立杖,親王文武合班起居。中路兵馬提控、平南撫軍上將軍紇石烈貞以宋賊臣韓侂胄、蘇師旦首獻,並奉元帥府露布以聞。懸其首並畫像於市,以露布頒中外。丙辰,平章政事匡至自軍。己未,更元帥府為樞密院。癸亥,詔移天壽節於十月十五日。丁卯,遣使分路捕蝗。
liù yuè guǐ yǒu, sòng tōng xiè shǐ cháo yì dài fū shì lǐ bù shàng shū xǔ yì, fú zhōu guān chá shǐ yòu wǔ wèi shàng jiāng jūn wú héng děng fèng qí zhǔ shū rù jiàn. jiǎ xū, yè xiè yú yǎn qìng gōng. guǐ wèi, yǐ xǔ sòng píng, zhào zhōng wài. miǎn hé nán shān dōng shǎn xī děng liù lù jīn nián xià shuì, hé dōng hé běi dà míng děng wǔ lù bàn zhī. dīng hài, yǐ yuán shuài zuǒ dōu jiān wū gǔ lùn yì wèi yù shǐ dài fū. wù zǐ, fēi huáng rù jīng jī. yǐ wèi, dìng fú shì míng jīn xiàng jīn zhì. dīng yǒu, yǐ zuǒ fù dōu diǎn jiǎn wán yán kǎn wèi sòng yù chéng shǐ, lǐ bù shì láng qiáo yǔ fù zhī. qiū qī yuè wù xū shuò, tài bái zhòu jiàn. gēng zǐ, zhào gēng dìng huáng chóng shēng fā zuò zuì fǎ. yǐ sì, cháo xiàn yú yǎn qìng gōng. zhào bān bǔ huáng tú yú zhōng wài. wù shēn, sòng shǐ cháo cí, zhì dá tōng xiè shū jí shì shū yú sòng zhǔ.
六月癸酉,宋通謝使朝議大夫、試禮部尚書許奕,福州觀察使、右武衛上將軍吳衡等奉其主書入見。甲戌,謁謝於衍慶宮。癸未,以許宋平,詔中外。免河南、山東、陝西等六路今年夏稅,河東、河北、大名等五路半之。丁亥,以元帥左都監烏古論誼為御史大夫。戊子,飛蝗入京畿。乙未,定服飾明金象金制。丁酉,以左副都點檢完顏侃為宋諭成使,禮部侍郎喬宇副之。秋七月戊戌朔,太白晝見。庚子,詔更定蝗蟲生發坐罪法。乙巳,朝獻於衍慶宮。詔頒《捕蝗圖》於中外。戊申,宋使朝辭,致答通謝書及誓書於宋主。
bā yuè rén shēn, gēng dìng liáo dōng xíng shǐ chāo fǎ. guǐ yǒu, rú jiàn chūn gōng. jǐ chǒu, yǐ hù bù shàng shū gāo rǔ lì děng wèi sòng shēng rì shǐ. gēng yín, rú qiū shān.
八月壬申,更定遼東行使鈔法。癸酉,如建春宮。己丑,以戶部尚書高汝礪等為宋生日使。庚寅,如秋山。
jiǔ yuè jiǎ zǐ, qiǎn lì bù shàng shū jiǎ shǒu qiān děng yī shí sān rén yǔ gè lù àn chá sī guān tuī pái mín hù wù lì. yǐ chǒu, zhì zì qiū shān. dōng shí yuè xīn wèi, yǐ lì bù láng zhōng guō fú wèi gāo lì shēng rì shǐ. xīn sì, sòng gāo lì xià qiǎn shǐ lái hè. xià guó yǒu bīng, qiǎn shǐ lái gào. guǐ wèi, gēng dìng ān pō qiáng qiè dào zuì gé. xīn mǎo, yǐ jūn mín gòng yù wèi lián néng guān tiáo fù shàn zuì fǎ.
九月甲子,遣吏部尚書賈守謙等一十三人與各路按察司官推排民戶物力。乙丑,至自秋山。冬十月辛未,以吏部郎中郭郛為高麗生日使。辛巳,宋、高麗、夏遣使來賀。夏國有兵,遣使來告。癸未,更定安泊強竊盜罪格。辛卯,以軍民共譽為廉能官條附善最法。
shí yī yuè dīng yǒu shuò, zhào zhū lù àn chá shǐ bìng jiān zhuǎn yùn shǐ. chū shè sān sī shǐ, zhǎng pàn yán tiě dù zhī quàn nóng shì. yǐ shū mì shǐ hé shí liè zi rén jiān sān sī shǐ. guǐ mǎo, zhào jiè yù shàng shū shěng yuē: guó jiā zhī zhì, zài yú jì gāng. jì gāng suǒ xiān, shǎng fá bì xìn. jīn nǎi shàng zì xǐng bù zhī zhòng, xià dǎi sī xiàn zhī jiān, lǜ dù fú xún, sī huái zì biàn. qiān yán kuàng suì, gǒu qiě chéng fēng, xí cǐ wèi héng, cóng hé zhì lǐ? cháo tíng zhě bǎi guān zhī běn, jīng shī zhě zhū xià zhī yí. qí xù zì jīn, gè chéng yǐ wǎng, zūn shéng fèng fǎ, jié lì fù gōng. wú wǎng náo yǐ xún qíng, wú yī wéi ér bì shì, yī guī yú zhèng, yòng fàn nǎi mín. shì rì, yù lín wǔ diàn shì hù wèi. dīng wèi, chì yù lín huáng tài zhōu lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn chéng yì děng xiū biān bèi. yǐ mǎo, shàng bù yù. bǐng chén, bēng yú fú ān diàn, nián sì shí yī. dà ān yuán nián chūn zhēng yuè, shì yuē xiàn tiān guāng yùn rén wén yì wǔ shén shèng yīng xiào huáng dì, miào hào zhāng zōng. èr yuè jiǎ shēn, zàng dào líng.
十一月丁酉朔,詔諸路按察使併兼轉運使。初設三司使,掌判鹽鐵、度支、勸農事。以樞密使紇石烈子仁兼三司使。癸卯,詔戒諭尚書省曰:「國家之治,在於紀綱。紀綱所先,賞罰必信。今乃上自省部之重,下逮司縣之間,律度弗循,私懷自便。遷延曠歲,苟且成風,習此為恆,從何致理?朝廷者百官之本,京師者諸夏之儀。其勖自今,各懲已往,遵繩奉法,竭力赴功。無枉撓以循情,無依違而避勢,壹歸於正,用范乃民。」是日,御臨武殿試護衛。丁未,敕諭臨潢泰州路兵馬都總管承裔等修邊備。乙卯,上不豫。丙辰,崩於福安殿,年四十一。大安元年春正月,諡曰憲天光運仁文義武神聖英孝皇帝,廟號章宗。二月甲申,葬道陵。
zàn yuē: zhāng zōng zài wèi èr shí nián, chéng shì zōng zhì píng rì jiǔ, yǔ nèi xiǎo kāng, nǎi zhèng lǐ lè, xiū xíng fǎ, dìng guān zhì, diǎn zhāng wén wù càn rán chéng yī dài zhì guī. yòu shù wèn qún chén hàn xuān zōng hé míng shí táng dài kǎo kè zhī fǎ, gài yù kuà liáo sòng ér bǐ jī yú hàn táng, yì kě wèi yǒu zhì yú zhì zhě yǐ! rán bì chǒng shàn cháo, zhǒng sì wèi lì, shū jì zōng shì ér chuán shòu fēi rén. xiàng zhī suǒ wèi wéi chí gǒng gù yú jiǔ yuǎn zhě, tú wèi wén jù, ér bù dé wèi hòu shì zǐ sūn yī rì zhī yòng, jīn yuán shì cóng cǐ shuāi yǐ! xī yáng xióng shì yǒu yún: qín zhī yǒu sī fù qín zhī fǎ dù, qín zhī fǎ dù fù shèng rén zhī fǎ dù. gài yǒu yǐ fū.
贊曰:章宗在位二十年,承世宗治平日久,宇內小康,乃正禮樂,修刑法,定官制,典章文物粲然成一代治規。又數問群臣漢宣綜核名實、唐代考課之法,蓋欲跨遼、宋而比跡於漢、唐,亦可謂有志於治者矣!然婢寵擅朝,冢嗣未立,疏忌宗室而傳授非人。向之所謂維持鞏固於久遠者,徒為文具,而不得為後世子孫一日之用,金源氏從此衰矣!昔揚雄氏有云:「秦之有司負秦之法度,秦之法度負聖人之法度。」蓋有以夫。