wéi sī qiān zi chéng qìng sì lì
○韦思谦 子承庆 嗣立
lù yuán fāng zi xiàng xiān
陆元方 子象先
sū guī zi tǐng
苏瑰 子颋
wéi sī qiān, zhèng zhōu yáng wǔ rén yě. běn míng rén yuē, zì sī qiān, yǐ yīn lèi zé tiān fù huì, gù chēng zì yān. qí xiān zì jīng zhào nán xǐ, jiā yú xiāng yáng. jǔ jìn shì, lèi bǔ yīng chéng lìng, suì yú diào xuǎn. sī qiān zài guān, zuò gōng shì wēi diàn, jiù zhì duō wèi xù jìn. lì bù shàng shū gāo jì fǔ yuē:" zì jū xuǎn bù, jīn shǐ dé cǐ yī rén, qǐ yǐ xiǎo cī ér qì dà dé." zhuó shòu jiān chá yù shǐ, yóu shì zhī míng. cháng wèi rén yuē:" yù shǐ chū dōu, ruò bù dòng yáo shān yuè, zhèn shè zhōu xiàn, chéng kuàng zhí ěr." shí zhōng shū lìng zhū suì liáng jiàn shì zhōng shū yì yǔ rén dì, sī qiān zòu hé qí shì, suì liáng zuǒ shòu tóng zhōu cì shǐ. jí suì liáng fù yòng, sī qiān bù dé jìn, chū wèi qīng shuǐ lìng. wèi rén yuē:" wú kuáng bǐ zhī xìng, jiǎ yǐ xióng quán, chù jī biàn fā, gù yí wèi shēn zāi yě. dà zhàng fū dāng zhèng sè zhī dì, bì míng mù zhāng dǎn yǐ bào guó ēn, zhōng bù néng wéi lù lù zhī chén bǎo qī zǐ ěr. zuǒ sù jī huáng fǔ gōng yì jiǎn jiào pèi wáng fǔ zhǎng shǐ, yǐn sī qiān wèi tóng fǔ cāng cáo, wèi sī qiān yuē:" gōng qǐ chí zhōng zhī wù, qū gōng wéi shù xún zhī kè, yǐ wàng cǐ fǔ ěr." lèi qiān yòu sī láng zhōng.
韦思谦,郑州阳武人也。本名仁约,字思谦,以音类则天父讳,故称字焉。其 先自京兆南徙,家于襄阳。举进士,累补应城令,岁余调选。思谦在官,坐公事微 殿,旧制多未叙进。吏部尚书高季辅曰:“自居选部,今始得此一人,岂以小疵而 弃大德。”擢授监察御史,由是知名。尝谓人曰:“御史出都,若不动摇山岳,震 慑州县,诚旷职耳。”时中书令诸遂良贱市中书译语人地,思谦奏劾其事,遂良左 授同州刺史。及遂良复用,思谦不得进,出为清水令。谓人曰:“吾狂鄙之性,假 以雄权,触机便发,固宜为身灾也。大丈夫当正色之地,必明目张胆以报国恩,终 不能为碌碌之臣保妻子耳。左肃机皇甫公义检校沛王府长史,引思谦为同府仓曹, 谓思谦曰:“公岂池中之物,屈公为数旬之客,以望此府耳。”累迁右司郎中。
yǒng chún chū, lì shàng shū zuǒ chéng yù shǐ dài fū. shí wǔ hòu jiāng jūn tián rén huì yǔ shì yù shǐ zhāng rén yī bù xié ér wū zòu zhī. gāo zōng lín xuān wèn rén yī, rén yī huáng jù, yìng duì shī cì. sī qiān lì jiē ér jìn yuē:" chén yǔ rén yī lián cáo, pō zhī shì yóu. rén yī nuò ér bù néng zì lǐ. ruò rén huì xuàn huò shèng cōng, zhì rén yī fēi cháng zhī zuì, jí chén yì shì jūn bù jǐn yǐ. qǐng zhuān duì qí zhuàng." cí biàn zòng héng, yīn zhǐ míng chàng, gāo zōng shēn nà zhī. sī qiān zài xiàn sī, měi jiàn wáng gōng, wèi cháng xíng bài lǐ. huò quàn zhī, dá yuē:" diāo è yīng zhān, qǐ zhòng qín zhī ǒu, nài hé shè bài yǐ xiá zhī? qiě ěr mù zhī guān, gù dāng dú lì yě." chū bài zuǒ chéng, zòu yuē:" bì xià wèi guān zé rén, fēi qí rén zé quē. jīn bù xī měi jǐn, lìng chén zhì zhī, cǐ bì xià zhī chén zhī shēn, yì wēi chén jǐn mìng zhī qiū." zhèn jǔ gāng mù, cháo tíng sù rán.
永淳初,历尚书左丞、御史大夫。时武候将军田仁会与侍御史张仁祎不协而诬 奏之。高宗临轩问仁祎,仁祎惶惧,应对失次。思谦历阶而进曰:“臣与仁祎连曹, 颇知事由。仁祎懦而不能自理。若仁会眩惑圣聪,致仁祎非常之罪,即臣亦事君不 尽矣。请专对其状。”辞辩纵横,音旨明暢,高宗深纳之。思谦在宪司,每见王公, 未尝行拜礼。或劝之,答曰:“雕鹗鹰鹯,岂众禽之偶,奈何设拜以狎之?且耳目 之官,固当独立也。”初拜左丞,奏曰:“陛下为官择人,非其人则阙。今不惜美 锦,令臣制之,此陛下知臣之深,亦微臣尽命之秋。”振举纲目,朝廷肃然。
zé tiān lín cháo, zhuǎn zōng zhèng qīng, huì guān míng gǎi yì, gǎi wéi sī shǔ qīng. guāng zhái yuán nián, fēn zhì zuǒ yòu sù zhèng tái, fù yǐ sī qiān wèi yòu sù zhèng dài fū. dài fū jiù yǔ yù shǐ kàng lǐ, sī qiān dú zuò shòu qí bài. huò yǐ wéi cí, sī qiān yuē:" guó jiā bān liè, zì yǒu chà děng, nài hé yǐ gū xī wèi shì yé?" chuí gǒng chū, cì jué bó chāng xiàn nán, qiān fèng gé luán tái sān pǐn. èr nián, dài sū liáng sì wèi nà yán. sān nián, shàng biǎo gào lǎo qǐng zhì shì. xǔ zhī, réng jiā tài zhōng dài fū. yǒng chāng yuán nián jiǔ yuè, zú yú jiā, zèng yōu zhōu dū du. èr zi: chéng qìng sì lì.
则天临朝,转宗正卿,会官名改易,改为司属卿。光宅元年,分置左、右肃政 台,复以思谦为右肃政大夫。大夫旧与御史抗礼,思谦独坐受其拜。或以为辞,思 谦曰:“国家班列,自有差等,奈何以姑息为事耶?”垂拱初,赐爵博昌县男,迁 凤阁鸾台三品。二年,代苏良嗣为纳言。三年,上表告老请致仕。许之,仍加太中 大夫。永昌元年九月,卒于家,赠幽州都督。二子:承庆、嗣立。
chéng qìng, zì yán xiū. shǎo gōng jǐn, shì jì mǔ yǐ xiào wén. ruò guàn jǔ jìn shì, bǔ yōng wáng fǔ cān jūn. fǔ zhōng wén hàn, jiē chū yú chéng qìng, cí zǎo zhī měi, shàn yú yī shí. lèi qiān tài zǐ sī yì láng. yí fèng sì nián wǔ yuè, zhào huáng tài zi xián jiān guó. shí tài zǐ pō jìn shēng sè, yǔ hù nú děng kuǎn xiá, chéng qìng shàng shū jiàn yuē:
承庆,字延休。少恭谨,事继母以孝闻。弱冠举进士,补雍王府参军。府中文 翰,皆出于承庆,辞藻之美,擅于一时。累迁太子司议郎。仪凤四年五月,诏皇太 子贤监国。时太子颇近声色,与户奴等款狎,承庆上书谏曰:
chén wén tài zǐ zhě, jūn zhī èr, guó zhī běn yě. suǒ yǐ chéng zōng miào zhī zhòng, xì yì zhào zhī xīn, wàn guó yǐ zhēn, sì hǎi zhǔ wàng. diàn xià yǐ rén xiào zhī dé, míng ruì zhī zī, yuè zhì quán tíng, jīn zhēn yù yù. tiān huáng shēng diàn xià yǐ chǔ fù, jì diàn xià yǐ jiān fǔ, yù shǐ zhào wú bù jí, ēn wú bù tán, bǎi liáo yǎng zhòng yào zhī huī, wàn xìng wén jiàn léi zhī xiǎng.
臣闻太子者,君之贰,国之本也。所以承宗庙之重,系亿兆之心,万国以贞, 四海属望。殿下以仁孝之德,明睿之姿,岳峙泉渟,金贞玉裕。天皇升殿下以储副, 寄殿下以监抚,欲使照无不及,恩无不覃,百僚仰重曜之晖,万姓闻瀳雷之响。
fū jūn wú mín, wú yǐ bǎo qí wèi rén fēi shí, wú yǐ quán qí shēng. gù kǒng zǐ yuē:" bǎi xìng zú, jūn shú yǔ bù zú bǎi xìng bù zú, jūn shú yǔ zú?" zì qǐng nián yǐ lái, pín yǒu shuǐ hàn, shū sù bù néng fēng rěn, lí shù zì zhì jiān qióng. jīn xià kàng yáng, mǐ jià téng yǒng, pín jù zhī shì, wú yǐ zì zī, zhāo xī huáng huáng, wéi yōu něi jǐn. xià rén zhī mò, shí kě āi jīn, jià sè jiān nán, suǒ yí xiáng xī. tiān huáng suǒ yǐ chuí yī běi jí, diàn xià suǒ yǐ shǒu qì dōng gōng, wèi tiān xià zhī suǒ zūn, dé tiān xià zhī suǒ lì zhě, qǐ wéi shàng xuán zhī yōu zàn, yì bǎi xìng zhī lì yě. bǎi xìng wēi, zé shè jì bù dé dú ān. bǎi xìng luàn, zé dì wáng bù néng dú lǐ. gù gǔ zhī míng jūn, bǎo ér zhī rén jī, wēn ér zhī rén hán, měi yǐ tiān xià wèi yōu, bù yǐ sì hǎi wéi lè. jīn guān lǒng zhī wài, xiōng kòu píng líng, xī tǔ biān méng, diāo sàng jiāng jǐn, gàn gē rì yòng, fēng tuò jiàn xìng, qiān lǐ yǒu láo yú kuì liáng, sān nóng bù huáng yú jià sè. diàn xià wèi chén wèi zi, nǎi guó nǎi jiā. wèi chén zài yú jié zhōng, wèi zǐ qī yú jìn xiào. zài jiā bù kě yǐ zì yì, zài guó bù kě yǐ zì kāng. yī wù yǒu kuī, shèng shàng měi liú shén niàn sān biān huò gěng, diàn xià qǐ bù jīng huái. kuàng dāng yǎng dé zhī qiū, fēi shì rèn qíng zhī rì.
夫君无民,无以保其位;人非食,无以全其生。故孔子曰:“百姓足,君孰与 不足;百姓不足,君孰与足?”自顷年已来,频有水旱,菽粟不能丰稔,黎庶自致 煎穷。今夏亢阳,米价腾踊,贫窭之室,无以自资,朝夕遑遑,唯忧馁馑。下人之 瘼,实可哀矜,稼穑艰难,所宜详悉。天皇所以垂衣北极,殿下所以守器东宫,为 天下之所尊,得天下之所利者,岂唯上玄之幽赞,亦百姓之力也。百姓危,则社稷 不得独安。百姓乱,则帝王不能独理。故古之明君,饱而知人饥,温而知人寒,每 以天下为忧,不以四海为乐。今关、陇之外,凶寇凭凌,西土编甿,凋丧将尽,干 戈日用,烽柝荐兴,千里有劳于馈粮,三农不遑于稼穑。殿下为臣为子,乃国乃家。 为臣在于竭忠,为子期于尽孝。在家不可以自逸,在国不可以自康。一物有亏,圣 上每留神念;三边或梗,殿下岂不兢怀。况当养德之秋,非是任情之日。
fú chéng běi mén zhī nèi, zào zuò bù cháng, wán hǎo suǒ yíng, huò yǒu fán fèi. chàng yōu zá jì, bù xī yú qián, gǔ chuī fán shēng, jí wén yú wài, jì xuān tīng lǎn, qiě dú gōng wéi. jiān zhī pū lì xiǎo rén, yuán cǐ dé qīn zuǒ yòu, yì jì fèng chéng yán sè, néng bù shì tuō ēn guāng. zuò fú zuò wēi, mò bù yóu cǐ, bù jiā fáng shèn, bì yǒu qiān fēi. tǎng shǐ wēi lèi dé yīn, yú hòu huǐ zhī hé jí? shū yún:" bù zuò wú yì hài yǒu yì." cǐ jiē wú yì zhī shì, gù bù kě dān ér yuè zhī.
伏承北门之内,造作不常,玩好所营,或有烦费。倡优杂伎,不息于前,鼓吹 繁声,亟闻于外,既喧听览,且黩宫闱。兼之仆隶小人,缘此得亲左右,亦既奉承 颜色,能不恃托恩光。作福作威,莫不由此,不加防慎,必有愆非。傥使微累德音, 于后悔之何及?《书》云:“不作无益害有益。”此皆无益之事,固不可耽而悦之。
chén yòu wén" gāo ér bù wēi, suǒ yǐ zhǎng shǒu guì mǎn ér bù yì, suǒ yǐ zhǎng shǒu fù." shì zhī gāo wēi bù kě bù shèn, mǎn yì bù kě bù chí. yì yuē:" jūn zǐ zhōng rì qián qián, xī tì ruò lì, wú jiù." jìng shèn zhī wèi yě. zài yú fán shù, cān shǒu ér xíng zhī, yóu kě yǐ gāo zhèn shēng huá, zuò zhì róng lù. kuàng diàn xià yǒu shǎo yáng zhī wèi, yǒu tiān tǐng zhī zī, piàn shàn ér tiān xià bì wén, xiǎo néng ér tiān xià xián fú, qǐ kě bù wéi jìn shàn jìn měi zhī dào, yǐ qǔ kě dà kě jiǔ zhī míng zāi! fú yuàn bó lǎn jīng shū yǐ guǎng qí dé, bǐng tuì shēng sè yǐ yì qí qíng. jìng mò wú wéi, tián xū guǎ yù, fēi lǐ wù dòng, fēi fǎ bù yán. jū chǔ fú wán, bì xún jié jiǎn tián liè yóu yú, bù wéi zòng chěng. zhèng rén duān shì, bì yǐn ér qīn zhī biàn pì cè mèi, bì chì ér yuǎn zhī. shǐ huì shēng yì yú yuǎn jìn, rén fēng xiáng yú nèi wài, zé kě yǐ kè xiǎng zhōng jí, zhǎng bǎo lì zhēn, wèi shàng sì zhī chēng shǒu, fèng shèng rén zhī hóng yè zhě yǐ.
臣又闻“高而不危,所以长守贵;满而不溢,所以长守富。”是知高危不可不 慎,满溢不可不持。《易》曰:“君子终日乾乾,夕惕若厉,无咎。”敬慎之谓也。 在于凡庶,参守而行之,犹可以高振声华,坐致荣禄。况殿下有少阳之位,有天挺 之姿,片善而天下必闻,小能而天下咸服,岂可不为尽善尽美之道,以取可大可久 之名哉!伏愿博览经书以广其德,屏退声色以抑其情。静默无为,恬虚寡欲,非礼 勿动,非法不言。居处服玩,必循节俭;畋猎游娱,不为纵逞。正人端士,必引而 亲之;便僻侧媚,必斥而远之。使惠声溢于远近,仁风翔于内外,则可以克享终吉, 长保利贞,为上嗣之称首,奉圣人之鸿业者矣。
yòu cháng wèi yù shàn zhēn yǐ xiàn tài zǐ. tài zǐ shàn zhī, cì wù shén hòu. chéng qìng yòu yǐ rén zhī yòng xīn, duō rǎo zhuó fú zào, hǎn yì chōng hé zhī jìng, nǎi zhe líng tái fù yǐ guǎng qí zhì, cí duō bù zài.
又尝为《谕善箴》以献太子。太子善之,赐物甚厚。承庆又以人之用心,多扰 浊浮躁,罕诣冲和之境,乃著《灵台赋》以广其志,辞多不载。
diào lù chū, dōng gōng fèi, chū wèi wū chéng lìng, fēng huà dà xíng. cháng shòu zhōng, lèi qiān fèng gé shè rén, jiān zhǎng tiān guān xuǎn shì. chéng qìng zhǔ wén xùn jié, suī jūn guó dà shì, xià bǐ zhé chéng, wèi cháng qǐ cǎo. xún zuò wǔ dà chén zhǐ, chū wèi yí zhōu cì shǐ. wèi jǐ, zhào fù jiù zhí, yī qián zhǎng tiān guān xuǎn shì. jiǔ zhī, yǐ bìng miǎn, gǎi shòu tài zǐ yù dé. hòu lì yù guó děng zhōu cì shǐ, pō zhe shēng jī, zhì shū bāo měi. cháng ān chū, rù wèi sī pū shǎo qīng, zhuǎn tiān guān shì láng, jiān xiū guó shǐ. chéng qìng zì tiān shòu yǐ lái, sān zhǎng tiān guān xuǎn shì, quán shòu píng yǔn, hǎi nèi chēng zhī. xún bài fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, réng yī jiù jiān xiū guó shǐ. shén lóng chū, zuò fù tuī zhāng yì zhī dì chāng zōng shī shí, pèi liú lǐng biǎo. shí yì zhī děng jì fú zhū, chéng qìng qù jīn jiě dài ér dài zuì. shí yù cǎo shè shū, zhòng yì yǐ wéi wú rú chéng qìng zhě, nǎi zhào chéng qìng wèi zhī. chéng qìng shén sè bù náo, yuán bǐ ér chéng, cí shén diǎn měi, dāng shí xián tàn fú zhī. suì yú, qǐ shòu chén zhōu cì shǐ, wèi zhī rèn, rù wèi mì shū yuán wài shǎo jiān, jiān xiū guó shǐ. xún yǐ xiū zé tiān shí lù zhī gōng, cì jué fú yáng xiàn zi, lài wù wǔ bǎi duàn. yòu zhì zhuàn zé tiān huáng hòu jì shèng wén, zhōng zōng chēng shàn, tè jiā yín qīng guāng lù dài fū. é shòu huáng mén shì láng, réng yī jiù jiān xiū guó shǐ, wèi bài ér zú. zhōng zōng shāng dào jiǔ zhī, nǎi zhào qí dì xiāng zhōu cì shǐ sì lì lìng fù zàng shì, réng bài huáng mén shì láng, lìng jì xiōng wèi, qí jiàn yòng rú cǐ. zèng mì shū jiān, shì yuē wēn. zǐ cháng yù, shàn bù yuán wài láng.
调露初,东宫废,出为乌程令,风化大行。长寿中,累迁凤阁舍人,兼掌天官 选事。承庆属文迅捷,虽军国大事,下笔辄成,未尝起草。寻坐忤大臣旨,出为沂 州刺史。未几,诏复旧职,依前掌天官选事。久之,以病免,改授太子谕德。后历 豫、虢等州刺史,颇著声绩,制书褒美。长安初,入为司仆少卿,转天官侍郎,兼 修国史。承庆自天授以来,三掌天官选事,铨授平允,海内称之。寻拜凤阁侍郎、 同凤阁鸾台平章事,仍依旧兼修国史。神龙初,坐附推张易之弟昌宗失实,配流岭 表。时易之等既伏诛,承庆去巾解带而待罪。时欲草赦书,众议以为无如承庆者, 乃召承庆为之。承庆神色不挠,援笔而成,辞甚典美,当时咸叹服之。岁余,起授 辰州刺史,未之任,入为秘书员外少监,兼修国史。寻以修《则天实录》之功,赐 爵扶阳县子,赉物五百段。又制撰《则天皇后纪圣文》,中宗称善,特加银青光禄 大夫。俄授黄门侍郎,仍依旧兼修国史,未拜而卒。中宗伤悼久之,乃召其弟相州 刺史嗣立令赴葬事,仍拜黄门侍郎,令继兄位,其见用如此。赠秘书监,谥曰温。 子长裕,膳部员外郎。
sì lì, chéng qìng yì mǔ dì yě. mǔ wáng shì, yù chéng qìng shén yán, měi yǒu zhàng fá, sì lì bì jiě yī qǐng dài, mǔ bù tīng, zhé sī zì zhàng, mǔ chá zhī zhī, jiàn jiā ēn dài, yì zhě bǐ jìn cóng wáng xiáng wáng lǎn. shǎo jǔ jìn shì, lèi bǔ shuāng liú lìng, zhèng yǒu shū jī, wèi shǔ zhōng zhī zuì. sān qiān lái wú lìng. huì chéng qìng zì fèng gé shè rén yǐ jí qù zhí, zé tiān zhào sì lì wèi yuē:" qīng fù wǎng rì cháng wèi zhèn yuē' chén yǒu liǎng nán zhōng xiào, kān shì bì xià.' zì qīng xiōng dì xiào zhí, rú qīng fù yán. jīn shòu qīng fèng gé shè rén, lìng qīng xiōng dì zì xiāng tì dài." jí rì qiān fèng gé shè rén. shí xué xiào tuí fèi, xíng fǎ làn kù, sì lì shàng shū jiàn yuē:
嗣立,承庆异母弟也。母王氏,遇承庆甚严,每有杖罚,嗣立必解衣请代,母 不听,辄私自杖,母察知之,渐加恩贷,议者比晋从王祥、王览。少举进士,累补 双流令,政有殊绩,为蜀中之最。三迁莱芜令。会承庆自凤阁舍人以疾去职,则天 召嗣立谓曰:“卿父往日尝谓朕曰‘臣有两男忠孝,堪事陛下。’自卿兄弟效职, 如卿父言。今授卿凤阁舍人,令卿兄弟自相替代。”即日迁凤阁舍人。时学校颓废, 刑法滥酷,嗣立上疏谏曰:
chén wén gǔ xiān zhé wáng lì xué guān, zhǎng jiào guó zǐ yǐ liù dé liù háng liù yì, sān jiào bèi ér rén dào bì yǐ. lǐ jì yuē:" huà rén chéng sú, bì yóu xué hū." xué zhī yú rén, qí yòng gài bó. gù lì tài xué yǐ jiào yú guó, shè xiáng xù yǐ huà yú yì, wáng zhī zhū zǐ qīng dài fū shì zhī zǐ jí guó zhī jùn xuǎn jiē zào yān. bā suì rù xiǎo xué, shí wǔ rù tài xué. chūn qiū jiào yǐ lǐ yuè, dōng xià jiào yǐ shī shū. shì yǐ jiào qià ér huà liú, xíng chéng ér bù bèi. zì tiān zǐ yǐ zhì yú shù rén, wèi yǒu bù xū xué ér chéng zhě yě.
臣闻古先哲王立学官,掌教国子以六德、六行、六艺,三教备而人道毕矣。 《礼记》曰:“化人成俗,必由学乎。”学之于人,其用盖博。故立太学以教于国, 设庠序以化于邑,王之诸子、卿大夫士之子及国之俊选皆造焉。八岁入小学,十五 入太学。春秋教以《礼》、《乐》,冬夏教以《诗》、《书》。是以教洽而化流, 行成而不悖。自天子以至于庶人,未有不须学而成者也。
guó jiā zì yǒng chún yǐ lái, èr shí yú zài, guó xué fèi sàn, zhòu zǐ shuāi quē, shí qīng rú xué zhī guān, mò cún zhāng jù zhī xuǎn. guì mén hòu jìn, jìng yǐ jiǎo xìng shēng bān hán zú cháng liú, fù yīn líng tì chí yè. kǎo shì zhī jì, xiù mào hǎn dēng, qū zhī lín rén, hé yǐ cóng zhèng? yòu chuí gǒng zhī hòu, wén míng zài chén, shèng diǎn hóng xiū, rì shū yuè zhì, yīn jí jì huì, rù shì yóu duō. jiā yǐ chán xié xiōng dǎng lái jùn chén zhī shǔ, wàng zhí wēi quán, zì xíng wǎng xiàn, zhèng zhí zhī wǔ, sǐ wáng wèi yōu, dào lù yǐ mù, rén wú gù zhì, hǎn yǒu zhí bù náo zhī huái, xùn zhì gōng zhī jié, tōu ān gǒu miǎn, liáo yǐ zú suì. suì shǐ gāng lǐng bù zhèn, qǐng tuō gōng xíng, xuǎn jǔ zhī cáo, mí zhǎng yú làn. suí bān shǎo jīng shù zhī shì, shè zhí duō yōng suǒ zhī cái, tú yǐ měng bào xiāng kuā, hǎn néng qīng huì zì xù. shǐ hǎi nèi qián shǒu, sāo rán bù ān, zhōu xiàn guān liáo, tān bǐ wèi xī, ér wàng shì bì xún lǐ, sú zhì kāng níng, bù kě de yě. bì xià chéng néng xià míng zhì, fā dé yīn, guǎng kāi xiáng xù, dà dūn xué xiào, sān guǎn shēng tú, jí lìng zhuī jí. wáng gōng yǐ xià zǐ dì, bù róng bié qiú shì jìn, jiē rù guó xué, fú yīng xùn diǎn. chóng shì guǎn miào, zūn shàng rú shī, shèng chén diàn cài zhī yí, hóng fū jiǎng shuō zhī huì, shǐ shì shù guān tīng, yǒu suǒ fā yáng, hóng jiǎng dào dé, yú shì hū zài. zé sì hǎi zhī nèi, mí rán xiàng fēng, yán jǐng jǔ zú, xián zhī suǒ xiàng. rán hòu shěn chí héng jìng, miào zé liáng néng, yǐ zhī lín rén, jì zhī diào sú. zé guān wú qīn bào zhī zhèng, rén yǒu ān lè zhī xīn, jū rén zé xiāng yǔ lè yè, bǎi xìng zé jiē liàn sāng zǐ, qǐ fù yōu qí táo sàn ér pín jù zāi! jīn tiān xià hù kǒu, wáng táo guò bàn, zū diào jì jiǎn, guó yòng bù zú. lǐ rén zhī jí, yóu qiè yú zī. gù zhī wù xué zhī yuán, qǐ wéi rùn shēn jìn dé ér yǐ? jiāng yǐ huì rén lì guó, kě bù wù zhī zāi!
国家自永淳已来,二十余载,国学废散,胄子衰缺,时轻儒学之官,莫存章句 之选。贵门后进,竞以侥幸升班;寒族常流,复因凌替弛业。考试之际,秀茂罕登, 驱之临人,何以从政?又垂拱之后,文明在辰,盛典鸿休,日书月至,因藉际会, 入仕尤多。加以谗邪凶党来俊臣之属,妄执威权,恣行枉陷,正直之伍,死亡为忧, 道路以目,人无固志,罕有执不挠之怀,殉至公之节,偷安苟免,聊以卒岁。遂使 纲领不振,请托公行,选举之曹,弥长渝滥。随班少经术之士,摄职多庸琐之才, 徒以猛暴相夸,罕能清惠自勖。使海内黔首,骚然不安,州县官僚,贪鄙未息,而 望事必循理,俗致康宁,不可得也。陛下诚能下明制,发德音,广开庠序,大敦学 校,三馆生徒,即令追集。王公已下子弟,不容别求仕进,皆入国学,服膺训典。 崇饰馆庙,尊尚儒师,盛陈奠菜之仪,宏敷讲说之会,使士庶观听,有所发扬,弘 奖道德,于是乎在。则四海之内,靡然向风,延颈举足,咸知所向。然后审持衡镜, 妙择良能,以之临人,寄之调俗。则官无侵暴之政,人有安乐之心,居人则相与乐 业,百姓则皆恋桑梓,岂复忧其逃散而贫窭哉!今天下户口,亡逃过半,租调既减, 国用不足。理人之急,尤切于兹。故知务学之源,岂唯润身进德而已?将以诲人利 国,可不务之哉!
chén wén yáo shùn zhī rì, huà qí yì guān wén jǐng zhī shí, jǐ zhì xíng cuò. lì zī qiān zǎi, yǐ wéi měi tán. chén fú wéi bì xià ruì zhé qīn míng, qióng shén zhī huà, zì xuān hào yǐ jiàng, mò zhī yǔ jīng. dú yǒu wǎng zhī lùn fǎ, huò wèi jǐn shàn, jiē yóu zhǔ sī jiān xiōng, huò luàn shì tīng. xún ér bì xià shèng chá, jù xiáng zhī yǐ, rán jìng wèi néng xiǎn qí běn yuán, míng qí qián shì, lìng tiān xià wàn xìng shí bì xià běn xīn, shàng shǐ sì hǎi duō xián yuān zhī rén, jiǔ quán yǒu bào tòng zhī guǐ. chén chéng yú àn, bù shí dà gāng, qǐng wèi bì xià shǐ mò ér yán qí shì.
臣闻尧、舜之日,画其衣冠;文、景之时,几致刑措。历兹千载,以为美谈。 臣伏惟陛下睿哲钦明,穷神知化,自轩、昊已降,莫之与京。独有往之论法,或未 尽善,皆由主司奸凶,惑乱视听。寻而陛下圣察,具详之矣,然竟未能显其本源, 明其前事,令天下万姓识陛下本心,尚使四海多衔冤之人,九泉有抱痛之鬼。臣诚 愚暗,不识大纲,请为陛下始末而言其事。
yáng yù zhī hòu, xíng yù jiàn xìng, yòng fǎ zhī wǔ, wù yú qióng jìng, lián zuò xiāng qiān, shù nián bù jué. suì shǐ jù jiān dà huá sì xì chéng jiàn, nèi bāo chái láng zhī xīn, wài shì yīng zhān zhī jī, yīn tú qián jié, gòng xiāng yǐng huì, gòu shì shì zhī yán, chéng bù shè zhī zuì. jiē shēn wèi qiǎo dǐ, zì xíng chǔ dú, rén bù shèng tòng, biàn qǐ zì wū, gōng qīng shì shù, lián jǐng shòu lù. dào lù jí jí, suī zhī fēi gū, ér duàn liàn yǐ chéng, biàn zhàn jiē hé. zòng gāo yáo wèi lǐ, yú gōng dìng xíng, zé wèi wū gōng huǐ jiù, yóu wèi sè zé. suī bì xià rén cí āi niàn, xù yù huǎn sǐ, jí lǎn cí zhuàng, biàn yǐ zhōu mì, jiē wèi kān jū dé qíng, shì qí shí fàn, suī yù kuān shě, qí rú fǎ hé? yú shì xiǎo nǎi shēn zhū, dà zé zú miè, xiāng yuán gòng zuò zhě, bù kě shèng yán. cǐ qǐ sù gòu chóu xián, jiāng shēn bào fù, jiē tú gǒu chéng gōng xiào, zì qiú guān shǎng. dāng shí chēng chuán, wèi wèi luó zhī. qí zhōng xiàn xíng dé zuì zhě, suī yǒu mǐn shí tōng cái, bèi gào yán zhě biàn zāo wǎng yì, xīn tú tòng qí yuān kù, kǒu mò néng yǐ zì míng. huò shòu zhū yí, huò zāo cuàn jí, bìng gān xīn yǐn fēn, fù zhī rú guī. gù zhī nòng fǎ tú wén, shāng rén shí shén. lài bì xià tè huí shèng chá, zhāo rán xiáng jiū. zhōu xìng qiū jī zhī lèi, hóng yì jùn chén zhī tú, jiē xiāng cì fú zhū, shì bào xiá ěr, ér cháo yě qìng tài, ruò zài dǔ yáng hé. qiě rú rén jié yuán zhōng, jù lí wǎng xiàn, bèi kān jū zhī jì, yì jiē yǐ zì wū. xiàng fēi bì xià zhì míng, chuí yǐ xǐng chá, zé zū hǎi zhī lù, yǐ jí qí shēn, yù wàng shū zhōng shèng dài, ān kě fù dé! bì xià zhuó ér shēng zhī, gè wèi liáng fǔ, guó zhī dòng gàn, chēng cǐ èr rén. hé nǎi qián fēi ér hòu shì zāi? chéng yóu wǎng xiàn yǔ zhēn míng ěr. dàn kǒng wǎng zhī dé zuì zhě duō bìng cǐ liú, zé xiàng shí zhī yuān zhě qí shù shén zhòng. xī shā yī xiào fù, shàng huò jiàng zāi. ér làn zhě gài duō, níng wú yuàn qì! yuàn qì shàng dá zé shuǐ hàn suǒ xìng, yù wàng suì dēng, bù kě de yě.
扬、豫之后,刑狱渐兴,用法之伍,务于穷竟,连坐相牵,数年不绝。遂使巨 奸大猾伺隙乘间,内苞豺狼之心,外示鹰鹯之迹,阴图潜结,共相影会,构似是之 言,成不赦之罪。皆深为巧诋,恣行楚毒,人不胜痛,便乞自诬,公卿士庶,连颈 受戮。道路籍籍,虽知非辜,而锻练已成,辩占皆合。纵皋陶为理,于公定刑,则 谓污宫毁柩,犹未塞责。虽陛下仁慈哀念,恤狱缓死,及览辞状,便已周密,皆谓 勘鞫得情,是其实犯,虽欲宽舍,其如法何?于是小乃身诛,大则族灭,相缘共坐 者,不可胜言。此岂宿构仇嫌,将申报复,皆图苟成功效,自求官赏。当时称传, 谓为罗织。其中陷刑得罪者,虽有敏识通材,被告言者便遭枉抑,心徒痛其冤酷, 口莫能以自明。或受诛夷,或遭窜殛,并甘心引分,赴之如归。故知弄法徒文,伤 人实甚。赖陛下特回圣察,昭然详究。周兴、丘勣之类,弘义、俊臣之徒,皆相次 伏诛,事暴遐迩,而朝野庆泰,若再睹阳和。且如仁杰、元忠,俱罹枉陷,被勘鞫 之际,亦皆已自诬。向非陛下至明,垂以省察,则菹醢之戮,已及其身,欲望输忠 圣代,安可复得!陛下擢而升之,各为良辅,国之栋干,称此二人。何乃前非而后 是哉?诚由枉陷与甄明尔。但恐往之得罪者多并此流,则向时之冤者其数甚众。昔 杀一孝妇,尚或降灾。而滥者盖多,宁无怨气!怨气上达则水旱所兴,欲望岁登, 不可得也。
tǎng bì xià hóng tiān dì zhī dà dé, shī léi yǔ zhī shēn rén, guī zuì yú xuē kè zhī tú, jiàng ēn yú wǎng làn zhī wǔ. zì chuí gǒng yǐ lái, dà pì zuì yǐ xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě, zuì wú qīng zhòng, yī jiē yuán xǐ, bèi yǐ zhāo sū. fú fǎ zhī bèi, zhuī huán guān jué, yuán lèi zhī tú, pǔ zhān ēn zào. rú cǐ zé tiān xià zhī cǐ suǒ xiàn zuì, yuán fēi bì xià zhī yì, xián shì nüè lì zhī gū. yōu míng huān xīn, zé gǎn tōng hé qì hé qì xià jiàng, zé fēng yǔ yǐ shí fēng yǔ yǐ shí, zé wǔ gǔ fēng rěn suì jì rěn yǐ, rén yì ān yǐ. tài píng zhī měi, yì hé yuǎn zāi! fú yuàn bì xià shēn chá.
倘陛下弘天地之大德,施雷雨之深仁,归罪于削刻之徒,降恩于枉滥之伍。自 垂拱已来,大辟罪已下,常赦所不原者,罪无轻重,一皆原洗,被以昭苏。伏法之 辈,追还官爵,缘累之徒,普沾恩造。如此则天下知此所陷罪,元非陛下之意,咸 是虐吏之辜。幽明欢欣,则感通和气;和气下降,则风雨以时;风雨以时,则五谷 丰稔;岁既稔矣,人亦安矣。太平之美,亦何远哉!伏愿陛下深察。
xún qiān qiū guān shì láng, sān guò fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. cháng ān zhōng, zé tiān cháng yǔ zǎi chén yì jí zhōu xiàn guān lì, nà yán lǐ jiào xià guān shàng shū táng xiū jǐng děng zòu yuē:" chén děng miù yīng dà rèn, bù néng shǐ bīng gé zhǐ xī, cāng fǔ yīn yíng, hù kǒu shàng yǒu bū táo, guān rén wèi miǎn tān zhuó, shǐ bì xià lín cháo zhěn tàn, lǚ yǐ wéi yán, sù yè cán huáng, bù zhī qǐ chù. fú sī dāng jīn yào wù, mò guò fù guó ān rén. fù guó ān rén zhī fāng, zài zhái cì shǐ. qiè jiàn cháo tíng wù yì, mò bù zhòng nèi guān, qīng wài zhí, měi chú shòu mù bó, jiē zài sān pī sù. bǐ lái suǒ qiǎn wài rèn, duō shì biǎn lèi zhī rén, fēng sú bù chéng, shí yóu yú cǐ. jīn wàng yú tái gé sì jiān, miào jiǎn xián liáng, fēn diǎn dà zhōu, gòng kāng shù jī. chén děng qǐng chuò jìn shì, shuài xiān jù liáo, wù zài yōu guó jì rén, shù dāng yǒu suǒ bǔ yì." zé tiān yuē:" qīng děng chù luán tái fèng gé, shuí wèi cǐ xíng?" sì lì shuài xiān duì yuē:" chén yǐ yōng yú, miù yīng jiǎng zhuó, nèi zhǎng jī mì, fēi chén suǒ kān. chéng fá wài tái, shù dāng jǐn jié, tǎng chuí cǎi lù, chén yuàn cǐ xíng." yú shì sì lì dài běn guān jiǎn jiào biàn zhōu cì shǐ.
寻迁秋官侍郎,三过凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事。长安中,则天尝与宰臣议 及州县官吏,纳言李峤、夏官尚书唐休璟等奏曰:“臣等谬膺大任,不能使兵革止 息,仓府殷盈,户口尚有逋逃,官人未免贪浊,使陛下临朝轸叹,屡以为言,夙夜 惭惶,不知启处。伏思当今要务,莫过富国安人。富国安人之方,在择刺史。窃见 朝廷物议,莫不重内官,轻外职,每除授牧伯,皆再三披诉。比来所遣外任,多是 贬累之人,风俗不澄,实由于此。今望于台阁寺监,妙简贤良,分典大州,共康庶 绩。臣等请辍近侍,率先具僚,务在忧国济人,庶当有所补益。”则天曰:“卿等 处鸾台凤阁,谁为此行?”嗣立率先对曰:“臣以庸愚,谬膺奖擢,内掌机密,非 臣所堪。承乏外台,庶当尽节,倘垂采录,臣愿此行。”于是嗣立带本官检校汴州 刺史。
wú jǐ, sì lì xiōng chéng qìng rù zhī zhèng shì, sì lì zhuǎn chéng jūn jì jiǔ, jiān jiǎn jiào wèi zhōu cì shǐ. yòu xǐ míng zhōu cì shǐ. xún zuò chéng qìng zuǒ shòu ráo zhōu zhǎng shǐ. suì yú, zhēng wèi tài pú shǎo qīng, jiān zhǎng lì bù xuǎn shì. shén lóng èr nián, wèi xiāng zhōu cì shǐ. jí chéng qìng zú, dài wéi huáng mén shì láng, zhuǎn tài fǔ qīng, jiā xiū wén guǎn xué shì. jǐng lóng sān nián, zhuǎn bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí zhōng zōng chóng shì sì guàn, yòu làn shí fēng yì zhě zhòng, guó yòng xū jié. sì lì shàng shū jiàn yuē:
无几,嗣立兄承庆入知政事,嗣立转成均祭酒,兼检校魏州刺史。又徙洺州刺 史。寻坐承庆左授饶州长史。岁余,徵为太仆少卿,兼掌吏部选事。神龙二年,为 相州刺史。及承庆卒,代为黄门侍郎,转太府卿,加修文馆学士。景龙三年,转兵 部尚书、同中书门下三品。时中宗崇饰寺观,又滥食封邑者众,国用虚竭。嗣立上 疏谏曰:
chén wén guó wú jiǔ nián zhī chǔ, jiā wú sān nián zhī xù, jiā fēi qí jiā, guó fēi qí guó. gù zhī lì guó lì jiā, jiē zī yú chǔ xù yǐ. fū shuǐ hàn zhī zāi, guān zhī yīn yáng yùn shù, fēi rén zhì lì suǒ néng jí yě. yáo zāo dà shuǐ, tāng zāo dà hàn, zé zhī rén shèng zhī jūn suǒ bù néng miǎn, dāng cǐ shí bù zhì yú kùn bì zhě, jī yě. jīn bì xià cāng kù zhī nèi, bǐ shāo kōng jié, xún cháng yòng dù, bù zhī yī nián. tǎng yǒu shuǐ hàn, rén xū zhèn gěi, zhēng fā shí dòng, bīng yào zī zhuāng, zé jiāng hé yǐ bèi zhī? qí yuán cāng kù bù shí, fáng yú zhèng huà zhě, chù lèi ér shì.
臣闻国无九年之储,家无三年之蓄,家非其家,国非其国。故知立国立家,皆 资于储蓄矣。夫水旱之灾,关之阴阳运数,非人智力所能及也。尧遭大水,汤遭大 旱,则知仁圣之君所不能免,当此时不至于困弊者,积也。今陛下仓库之内,比稍 空竭,寻常用度,不支一年。倘有水旱,人须赈给,徵发时动,兵要资装,则将何 以备之?其缘仓库不实,妨于政化者,触类而是。
chén qiè jiàn bǐ zhě yíng zào sì guàn, qí shù jí duō, jiē wù qǔ hóng bó, jìng chóng huán lì. dà zé fèi hào bǎi shí wàn, xiǎo zé shàng yòng sān wǔ wàn yú, lüè jì dōu yòng zī cái, dòng zhì qiān wàn yǐ shàng. zhuǎn yùn mù shí, rén niú bù tíng, fèi rén gōng, hài nóng wù, shì jì fēi jí, shí duō yuàn zī. gù shū yuē:" bù zuò wú yì hài yǒu yì, gōng nǎi chéng bù guì yì wù jiàn yòng wù, mín nǎi zú." chéng zāi cǐ yán, fēi xū tán yě. qiě xuán zhǐ mì miào, guī yú kōng jì, gǒu fēi xiū xīn dìng huì, zhū fǎ jiē shè yǒu wéi. zhì rú tǔ mù diāo kè děng gōng, wéi shì dān jié rén lì, dàn xué xiāng kuā zhuàng lì, qǐ guān xiáng fú shēn xīn. qiě fán suǒ xìng gōng, jiē xū jué záo, zhé chóng zài tǔ, zhǒng lèi shí duō. měi rì shā shāng, dòng yíng wàn jì, lián nián rú cǐ, sǔn hài kě zhī. shèng rén cí bēi wèi xīn, qǐ yǒu xū xíng cǐ shì, bù rán zhī lǐ, jiǎo zài mù qián. shì sú zhòng sēng, wèi tōng qí zhǐ, bù lǜ fǔ kù kōng jié, bù sī shèng rén yōu láo, wèi guǎng shù fú tián, jí shì zēng xiū fǎ jiào. tǎng shuǐ hàn wèi zāi, rén zhì jī něi, yí dí zuò gěng, bīng wú zī liáng, bì xià suī yǒu lóng xiàng rú yún, qié lán gài rì, qǐ néng bì wàn fēn zhī yī, jiù yuán yuán zhī kǔ zāi! yú dào fǎ jì yǒu guāi, zài shēng rén jí wéi sǔn, bì xià qǐ kě bù shēn sī zhī!
臣窃见比者营造寺观,其数极多,皆务取宏博,竞崇环丽。大则费耗百十万, 小则尚用三五万余,略计都用资财,动至千万已上。转运木石,人牛不停,废人功, 害农务,事既非急,时多怨咨。故《书》曰:“不作无益害有益,功乃成;不贵异 物贱用物,民乃足。”诚哉此言,非虚谈也。且玄旨秘妙,归于空寂,苟非修心定 慧,诸法皆涉有为。至如土木雕刻等功,唯是殚竭人力,但学相夸壮丽,岂关降伏 身心。且凡所兴功,皆须掘凿,蛰虫在土,种类实多。每日杀伤,动盈万计,连年 如此,损害可知。圣人慈悲为心,岂有须行此事,不然之理,皎在目前。世俗众僧, 未通其旨,不虑府库空竭,不思圣人忧劳,谓广树福田,即是增修法教。倘水旱为 灾,人至饥馁,夷狄作梗,兵无资粮,陛下虽有龙象如云,伽蓝概日,岂能裨万分 之一,救元元之苦哉!于道法既有乖,在生人极为损,陛下岂可不深思之!
chén qiè jiàn shí fēng zhī jiā, qí shù shén zhòng. zuó lüè wèn hù bù, yún yòng liù shí yú wàn dīng, yī dīng liǎng pǐ, jí shì yī bǎi èr shí wàn yǐ shàng. chén qǐng zài tài fǔ, zhī měi nián yōng diào juàn shù, duō bù guò bǎi wàn, shǎo zé qī bā shí wàn yǐ lái, bǐ zhū fēng jiā, suǒ rù quán shǎo. tǎng yǒu chóng shuāng hàn lào, céng bù bàn zài, guó jiā zhī gōng, hé yǐ qǔ gěi? chén wén zì fēng máo tǔ, liè shān hé, jiē xū yè zhe jīng lún, gōng shēn cǎo mèi, rán hòu pèi zōng miào zhī xiǎng, chéng dài lì zhī ēn. huáng yùn zhī chū, gōng chén gòng dìng tiān xià, dāng shí shí fēng cái shàng sān èr shí jiā, jīn yǐ xún cháng tè ēn, suì zhì bǎi jiā yǐ shàng. guó jiā zū fù, tài bàn sī mén, sī mén zé zī yòng yǒu yú, guó jiā zé zhī jì bù zú. yǒu yú zé huò zhì shē chǐ, bù zú zé zuò zhì yōu wēi, zhì guó zhī fāng, qǐ wèi wèi dé? fēng hù zhī wù, zhū jiā zì zhēng, huò shì guān diǎn, huò shì nú pú, duō xié shì chěng wēi, líng tū zhōu xiàn. fán shì fēng hù, bù shèng qīn rǎo, huò shū wù duō suǒ guǒ tóu, huò xiāng zhī yào qǔ zhōng wù, bǎi xìng yuàn tàn, yuǎn jìn gòng zhī. fù yǒu yīn jiāng huò yì, zhuǎn gēng shēng xìn, zhēng dǎ fēn fēn, céng bù níng xī, pín fá bǎi xìng, hé yǐ kè kān! ruò bì xiàn dīng wù sòng tài fǔ, fēng jiā dàn yú zuǒ cáng qǐng shòu, bù dé zhé zì zhēng cuī, zé bì miǎn qīn rǎo, rén jì sū xī.
臣窃见食封之家,其数甚众。昨略问户部,云用六十余万丁,一丁两匹,即是 一百二十万已上。臣顷在太府,知每年庸调绢数,多不过百万,少则七八十万已来, 比诸封家,所入全少。倘有虫霜旱涝,曾不半在,国家支供,何以取给?臣闻自封 茅土,裂山河,皆须业著经纶,功申草昧,然后配宗庙之享,承带砺之恩。皇运之 初,功臣共定天下,当时食封才上三二十家,今以寻常特恩,遂至百家已上。国家 租赋,太半私门,私门则资用有余,国家则支计不足。有余则或致奢侈,不足则坐 致忧危,制国之方,岂谓为得?封户之物,诸家自徵,或是官典,或是奴仆,多挟 势骋威,凌突州县。凡是封户,不胜侵扰,或输物多索裹头,或相知要取中物,百 姓怨叹,远近共知。复有因将货易,转更生衅,徵打纷纷,曾不宁息,贫乏百姓, 何以克堪!若必限丁物送太府,封家但于左藏请受,不得辄自徵催,则必免侵扰, 人冀苏息。
chén yòu wén shè guān fēn zhí, liàng shì zhì lì, cǐ běn yú lǐ rén ér wù ān zhī yě. gù shū yuē" zài guān rén, zài ān rén. guān rén zé zhé, ān rén zé huì. néng zhé ér huì, hé yōu hū huān dōu, hé wèi hū yǒu miáo" zhě yě! shì míng guān dé qí rén, ér tiān xià zì lǐ yǐ. gǔ zhě qǔ rén, bì xiān cǎi xiāng qū zhī yù, rán hòu pì yú zhōu jùn zhōu jùn yǒu shēng, rán hòu pì yú wǔ fǔ cái zhe wǔ fǔ, rán hòu shēng zhī tiān cháo. cǐ zé yòng yī rén suǒ zé zhě shén xī, zhuó yī shì suǒ lì zhě shén shēn. kǒng zǐ yuē:" pì yǒu měi jǐn, bù kě shǐ rén xué zhì." cǐ míng yòng rén bù kě bù shěn zé yě. yòng dé qí cái zé lǐ, fēi qí cái zé luàn, lǐ luàn suǒ shè, yān kě bù shēn zé zhī zāi! jīn zhī qǔ rén, yǒu yì cǐ dào. duō wèi shén shì xiào, jí dùn zhì qiān zhuó. fū qū jìng zhě rén zhī cháng qíng, jiǎo xìng rén zhī suǒ qù. ér jīn wù jìn bù bì jiǎo xìng zhě, jiē zhǒng bǐ jiān, bù yú wén wǔ zhī liè. yǒu wén zhě yòng lǐ nèi wài, zé yǒu huí xié zāng wū shàng xià bài luàn zhī yōu yǒu wǔ zhě yòng jiāng jūn róng, zé yǒu yōng nuò qiè ruò shī lǚ sàng wáng zhī huàn. bǔ shòu wú xiàn, yuán quē bù gōng, suì zhì yuán wài zhì guān, shù bèi zhèng quē. cáo shǔ diǎn lì, kùn yú zhī chéng, fǔ kù cāng chǔ, jié yú zī fèng. guó jiā dà shì, qǐ shèn yú cǐ! gǔ zhě xuán jué dài shì, wéi yǒu cái zhě dé zhī, ruò rèn yòng wú cái, zé yǒu cái zhī lù sāi, xián rén jūn zǐ suǒ yǐ dùn jī xiāo shēng, cháng huái tàn hèn zhě yě. qiě xián rén jūn zǐ, shǒu yú zhèng zhí zhī dào, yuǎn yú jiǎo xìng zhī mén, ruò jiǎo xìng kāi, zé xián zhě bù kě fù chū yǐ. xián zhě suì tuì, ruò yù qiú rén ān huà qià, fù bù kě de yě. rén ruò bù ān, guó jiāng wēi yǐ, bì xià ān kě bù shēn lǜ zhī! yòu cì shǐ xiàn lìng, lǐ rén zhī shǒu. jìn nián yǐ lái, bù cún jiǎn zé. jīng guān yǒu fàn jí shēng wàng xià zhě, fāng qiǎn mù zhōu lì bù xuǎn rén, mù nián wú shǒu bǐ zhě, fāng nǐ xiàn lìng. cǐ fēng jiǔ shàn, shàng xià tóng zhī, jiāng cǐ lǐ rén, hé yǐ lǜ huà? jīn suì fēi fēng rěn, hù kǒu liú wáng, guó yòng kōng xū, zū diào jiǎn xiāo. bì xià bù yǐ cǐ liú niàn, jiāng hé yǐ lǐ guó hū? chén wàng xià míng zhì, jù lùn qián shì, shǐ yǒu sī gǎi huàn jiǎn zé, tiān xià cì shǐ xiàn lìng, jiē qǔ cái néng yǒu chēng wàng zhě chōng. zì jīn yǐ wǎng, yīng yǒu qiān chú zhū cáo shì láng liǎng shěng liǎng tái jí wǔ pǐn yǐ shàng qīng wàng guān, xiān yú cì shǐ xiàn lìng zhòng xuǎn yòng. mù zǎi dé rén, tiān xià dà lǐ, wàn xìng xīn xīn rán, qǐ fēi tài píng lè shì zāi! wéi bì xià xiáng zé.
臣又闻设官分职,量事置吏,此本于理人而务安之也。故《书》曰“在官人, 在安人。官人则哲,安人则惠。能哲而惠,何忧乎欢兜,何畏乎有苗”者也!是明 官得其人,而天下自理矣。古者取人,必先采乡曲之誉,然后辟于州郡;州郡有声, 然后辟于五府;才著五府,然后升之天朝。此则用一人所择者甚悉,擢一士所历者 甚深。孔子曰:“譬有美锦,不可使人学制。”此明用人不可不审择也。用得其才 则理,非其才则乱,理乱所设,焉可不深择之哉!今之取人,有异此道。多未甚试 效,即顿至迁擢。夫趋竞者人之常情,侥幸人之所趣。而今务进不避侥幸者,接踵 比肩,布于文武之列。有文者用理内外,则有回邪赃污上下败乱之忧;有武者用将 军戎,则有庸懦怯弱师旅丧亡之患。补授无限,员阙不供,遂至员外置官,数倍正 阙。曹署典吏,困于祗承,府库仓储,竭于资奉。国家大事,岂甚于此!古者悬爵 待士,唯有才者得之,若任用无才,则有才之路塞,贤人君子所以遁迹销声,常怀 叹恨者也。且贤人君子,守于正直之道,远于侥幸之门,若侥幸开,则贤者不可复 出矣。贤者遂退,若欲求人安化洽,复不可得也。人若不安,国将危矣,陛下安可 不深虑之!又刺史、县令,理人之首。近年已来,不存简择。京官有犯及声望下者, 方遣牧州;吏部选人,暮年无手笔者,方拟县令。此风久扇,上下同知,将此理人, 何以率化?今岁非丰稔,户口流亡,国用空虚,租调减削。陛下不以此留念,将何 以理国乎?臣望下明制,具论前事,使有司改换简择,天下刺史、县令,皆取才能 有称望者充。自今已往,应有迁除诸曹侍郎、两省、两台及五品已上清望官,先于 刺史、县令中选用。牧宰得人,天下大理,万姓欣欣然,岂非太平乐事哉!唯陛下 详择。
shū zòu bù nà.
疏奏不纳。
sì lì yǔ wéi shù rén zōng shǔ shū yuǎn, zhōng zōng tè lìng biān rù shǔ jí, yóu shì gù shǎng yóu zhòng. shǎng yú lí shān gòu yíng bié yè, zhōng zōng qīn wǎng xìng yān, zì zhì shī xù, lìng cóng guān fù shī, cì juàn èr qiān pǐ. yīn fēng sì lì wèi xiāo yáo gōng, míng qí suǒ jū wèi qīng xū yuán yōu qī gǔ. wéi shì bài, jǐ wèi luàn bīng suǒ hài, níng wáng xiàn yǐ sì lì shì cóng mǔ zhī fū, jiù hù miǎn zhī. ruì zōng jiàn zuò, bài zhōng shū lìng. xún rì, chū wèi xǔ zhōu cì shǐ. yǐ dìng cè zūn lì ruì zōng zhī gōng, cì shí fēng yī bǎi hù. kāi yuán chū, rù wèi guó zǐ jì jiǔ. xiān shì, zhōng zōng yí zhì ruì zōng fǔ zhèng, zōng chǔ kè wéi wēn děng gǎi xuē gǎo cǎo, sì lì shí zài zhèng shì fǔ, bù néng zhèng zhī. zhì shì wèi xiàn sī suǒ hé, zuǒ qiān yuè zhōu bié jià. jiǔ zhī, qiān chén zhōu cì shǐ. shí hé nán dào xún chá shǐ gōng bù shàng shū liú zhī róu zòu sì lì qīng bái kě zhì zhī zhuàng, zhào mìng wèi xià, kāi yuán qī nián zú, zèng bīng bù shàng shū, shì yuē xiào. zhōng shū mén xià yòu zòu:" sì lì yì guān zhī nèi, sù biǎo cái míng xiōng dì zhī jiān, tè chēng hé mù. chéng ēn lì shì, wèi liè zǎi chén. zhōng nián yǐ bù néng zhèng shēn, pō jìn xiōng qī, wèi xiàn sī jiū hé, yīn zī chū biǎn. ruò xún qí shǐ, zhōng shì jí rén, yí qì qí xiá, yǐ cóng zhòng wàng. qǐng zèng wù yī bǎi duàn." cóng zhī.
嗣立与韦庶人宗属疏远,中宗特令编入属籍,由是顾赏尤重。赏于骊山构营别 业,中宗亲往幸焉,自制诗序,令从官赋诗,赐绢二千匹。因封嗣立为逍遥公,名 其所居为清虚原幽栖谷。韦氏败,几为乱兵所害,宁王宪以嗣立是从母之夫,救护 免之。睿宗践祚,拜中书令。寻日,出为许州刺史。以定册尊立睿宗之功,赐实封 一百户。开元初,入为国子祭酒。先是,中宗遗制睿宗辅政,宗楚客、韦温等改削 藁草,嗣立时在政事府,不能正之。至是为宪司所劾,左迁岳州别驾。久之,迁陈 州刺史。时河南道巡察使、工部尚书刘知柔奏嗣立清白可陟之状,诏命未下,开元 七年卒,赠兵部尚书,谥曰孝。中书门下又奏:“嗣立衣冠之内,夙表才名;兄弟 之间,特称和睦。承恩历事,位列宰臣。中年以不能正身,颇近凶戚,为宪司纠劾, 因兹出贬。若循其始,终是吉人,宜弃其瑕,以从众望。请赠物一百段。”从之。
sì lì chéng qìng jù yǐ xué xíng qí míng. cháng shòu zhōng, sì lì dài chéng qìng wèi fèng gé shè rén. cháng ān sān nián, chéng qìng dài sì lì wèi tiān guān shì láng, qǐng zhī yòu dài sì lì zhī zhèng shì. jí chéng qìng zú, sì lì yòu dài wéi huáng mén shì láng, qián hòu sì zhí xiāng dài. yòu fù zǐ sān rén, jiē zhì zǎi xiàng. yǒu táng yǐ lái, mò yǔ wèi bǐ. sì lì sān zi: fú héng jì, jiē zhī míng. fú, lèi qiān zhì zuǒ sī yuán wài láng. héng, kāi yuán chū wèi dàng shān lìng. wéi zhèng kuān huì, rén lì ài zhī. huì chē jià dōng xún, xiàn dāng gōng zhàng, shí shān dōng zhōu xiàn jiē jù bù bàn, wù yú biān pū, héng dú bù zhàng fá ér shì jiē jì lǐ, yuǎn jìn chēng yān. yù shǐ zhōng chéng yǔ wén róng, jí héng zhī gū zǐ yě, cháng mì jiàn héng yǒu jīng jì zhī cái, qǐng yǐ jǐ zhī guān zhì huí shòu, nǎi zhuó bài diàn zhōng shì yù shǐ. lì dù zhī zuǒ sī děng yuán wài tài cháng shǎo qīng jǐ shì zhōng. èr shí jiǔ nián, wèi lǒng yòu dào hé xī chù zhì shǐ. héng zhì hé xī shí, jié dù shǐ gài jiā yùn shì tuō zhōng guì, gōng wèi fēi fǎ, jiān wěi xù gōng láo, héng kàng biǎo qǐng hé zhī, rén dài qí jù. yīn chū wèi chén liú tài shǒu, wèi xíng ér zú, shí rén shén shāng xī zhī. jì, zǎo yǐ cí hàn wén. kāi yuán chū, diào bǔ juàn chéng lìng. shí yǒu rén mì zòu xuán zōng:" jīn suì lì bù xuǎn xù tài làn, xiàn lìng fēi cái, quán bù jiǎn zé." jí xiàn lìng xiè guān rì, yǐn rù diàn tíng, wèn ān rén cè yī dào, shì zhě èr bǎi yú rén, dú jì cè dì yī, huò yǒu bù shū zhǐ zhě. zhuó jì wèi lǐ quán lìng, èr shí yú rén hái jiù guān, sì wǔ shí rén fàng guī xí dú, shì láng lú cóng yuàn lǐ cháo yǐn biǎn wèi cì shǐ. jì zhì lǐ quán, yǐ jiǎn yì wéi zhèng, rén yòng chēng zhī. sān qiān wèi kù bù yuán wài láng. èr shí sì nián, wèi shàng shū hù bù shì láng. lèi suì zhuǎn tài yuán yǐn. zhì xiān dé shī sì zhāng, shù zǔ fù zhī xíng, cí zhì gāo yǎ. tiān bǎo qī zài, yòu wèi hé nán yǐn, qiān shàng shū zuǒ chéng. sān dài wéi shěng xiá, yì guān róng zhī. jì cóng róng yǎ dù, suǒ lì rén tuī shàn zhèng, hòu chū wèi féng yì tài shǒu.
嗣立、承庆俱以学行齐名。长寿中,嗣立代承庆为凤阁舍人。长安三年,承庆 代嗣立为天官侍郎,顷之又代嗣立知政事。及承庆卒,嗣立又代为黄门侍郎,前后 四职相代。又父子三人,皆至宰相。有唐已来,莫与为比。嗣立三子:孚、恆、济, 皆知名。孚,累迁至左司员外郎。恆,开元初为砀山令。为政宽惠,人吏爱之。会 车驾东巡,县当供帐,时山东州县皆惧不办,务于鞭扑,恆独不杖罚而事皆济理, 远近称焉。御史中丞宇文融,即恆之姑子也,尝密荐恆有经济之才,请以己之官秩 回授,乃擢拜殿中侍御史。历度支左司等员外、太常少卿、给事中。二十九年,为 陇右道河西黜陟使。恆至河西时,节度使盖嘉运恃托中贵,公为非法,兼伪叙功劳, 恆抗表请劾之,人代其惧。因出为陈留太守,未行而卒,时人甚伤惜之。济,早以 辞翰闻。开元初,调补鄄城令。时有人密奏玄宗:“今岁吏部选叙太滥,县令非材, 全不简择。”及县令谢官日,引入殿庭,问安人策一道,试者二百余人,独济策第 一,或有不书纸者。擢济为醴泉令,二十余人还旧官,四五十人放归习读,侍郎卢 从愿、李朝隐贬为刺史。济至醴泉,以简易为政,人用称之。三迁为库部员外郎。 二十四年,为尚书户部侍郎。累岁转太原尹。制《先德诗》四章,述祖、父之行, 辞致高雅。天宝七载,又为河南尹,迁尚书左丞。三代为省辖,衣冠荣之。济从容 雅度,所莅人推善政,后出为冯翊太守。
lù yuán fāng, sū zhōu wú xiàn rén. shì wèi zhe xìng. zēng zǔ chēn, chén jǐ shì zhōng huáng mén shì láng. bó fù jiǎn zhī, yǐ gōng shū zhī míng, guān zhì tài zǐ sī yì láng. yuán fāng jǔ míng jīng, yòu yīng bā kē jǔ, lèi zhuǎn jiān chá yù shǐ. zé tiān gé mìng, shǐ yuán fāng ān jí lǐng wài. jiāng shè hǎi, shí fēng tāo shén zhuàng, zhōu rén mò gǎn jǔ fān. yuán fāng yuē:" wǒ shòu mìng wú sī, shén qǐ hài wǒ?" jù mìng zhī jì, jì ér fēng tāo guǒ xī. shǐ hái chēng zhǐ, chú diàn zhōng shì yù shǐ. jí yǐ qí yuè zhuó bài fèng gé shè rén, réng pàn shì láng shì. é wèi lái jùn chén suǒ xiàn, zé tiān shǒu chì tè shè zhī. cháng shòu èr nián, zài qiān luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. yán zài chū, yòu jiā fèng gé shì láng. zhèng shèng chū, nèi shǐ lǐ zhāo dé dé zuì, yǐ yuán fāng fù huì zhāo dé, biǎn suí zhōu cì shǐ. xún fù wèi chūn guān shì láng, yòu zhuǎn tiān guān shì láng shàng shū zuǒ chéng, xún bài luán tái shì láng píng zhāng shì. zé tiān cháng wèn yǐ wài shì, duì yuē:" chén bèi wèi zǎi chén, yǒu dà shì jí zòu, rén jiān suì wù, bù gǎn yǐ fán shèng lǎn." yóu shì wǔ zhǐ, zé shòu tài zǐ yòu shù zǐ, bà zhī zhèng shì. xún zhuǎi wén chāng zuǒ chéng, bìng zú.
陆元方,苏州吴县人。世为著姓。曾祖琛,陈给事中黄门侍郎。伯父柬之,以 工书知名,官至太子司议郎。元方举明经,又应八科举,累转监察御史。则天革命, 使元方安辑岭外。将涉海,时风涛甚壮,舟人莫敢举帆。元方曰:“我受命无私, 神岂害我?”遽命之济,既而风涛果息。使还称旨,除殿中侍御史。即以其月擢拜 凤阁舍人,仍判侍郎事。俄为来俊臣所陷,则天手敕特赦之。长寿二年,再迁鸾台 侍郎、同凤阁鸾台平章事。延载初,又加凤阁侍郎。证圣初,内史李昭德得罪,以 元方附会昭德,贬绥州刺史。寻复为春官侍郎,又转天官侍郎、尚书左丞,寻拜鸾 台侍郎、平章事。则天尝问以外事,对曰:“臣备位宰臣,有大事即奏,人间碎务, 不敢以烦圣览。”由是忤旨,责授太子右庶子,罢知政事。寻转文昌左丞,病卒。
yuán fāng zài guān qīng jǐn, zài wèi zǎi xiàng, zé tiān jiàng yǒu qiān chú, měi xíng yǐ fǎng zhī, bì mì fēng yǐ jìn, wèi cháng lù qí sī ēn. lín zhōng, qǔ qián hòu cǎo zòu xī mìng fén zhī, qiě yuē:" wú yīn dé yú rén duō yǐ, qí hòu shù jī fú bù shuāi yǐ." yòu yǒu shū yī xiá, cháng zì jiān fēng, jiā rén mò yǒu jiàn zhě, jí zú shì zhī, nǎi qián hòu chì shū, qí shèn mì rú cǐ. zèng yuè zhōu dū du. kāi yuán shí bā nián, yòu zèng yáng zhōu dà dū dū. zi xiàng xiān.
元方在官清谨,再为宰相,则天将有迁除,每行以访之,必密封以进,未尝露 其私恩。临终,取前后草奏悉命焚之,且曰:“吾阴德于人多矣,其后庶几福不衰 矣。”又有书一匣,常自缄封,家人莫有见者,及卒视之,乃前后敕书,其慎密如 此。赠越州都督。开元十八年,又赠扬州大都督。子象先。
xiàng xiān, běn míng jǐng chū. shǎo yǒu qì liàng, yìng zhì jǔ, bài yáng zhōu cān jūn. zhì mǎn diào xuǎn, shí jí xū wèi lì bù shì láng, zhuó shòu luò yáng wèi, yuán fāng shí yì wèi lì bù, gù cí bù gǎn dāng. xū yuē:" wèi guān zé rén, zhì gōng zhī dào. lù jǐng chū cái wàng gāo yǎ, fēi cháng liú suǒ jí, shí bù yǐ lì bù zhī zǐ wàng tuī jiàn yě." jìng zòu shòu zhī. qiān zuǒ tái jiān chá yù shǐ, zhuǎn diàn zhōng, lì shòu zhōng shū shì láng.
象先,本名景初。少有器量,应制举,拜扬州参军。秩满调选,时吉顼为吏部 侍郎,擢授洛阳尉,元方时亦为吏部,固辞不敢当。顼曰:“为官择人,至公之道。 陆景初才望高雅,非常流所及,实不以吏部之子妄推荐也。”竟奏授之。迁左台监 察御史,转殿中,历授中书侍郎。
jǐng yún èr nián dōng, tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ. chū, tài píng gōng zhǔ jiàng yǐn zhōng shū shì láng cuī shí zhī zhèng shì, mì yǐ gào zhī, shí gù ràng xiàng xiān, zhǔ bù xǔ zhī, shí yīn yì qǐng cí. zhǔ jù yán yú ruì zōng, nǎi bìng bài yān. xiàng xiān qīng jìng guǎ yù, bù yǐ xì wù jiè yì, yán lùn gāo yuǎn, yǎ wéi shí xián suǒ fú. shí měi wèi rén yuē:" lù gōng jiā yú rén yī děng." tài píng gōng zhǔ shí jì yòng shì, tóng shí zǎi xiàng xiāo zhì zhōng cén yì jí shí děng xián qīng fù zhī, wéi xiàng xiān gū lì, wèi cháng zào yè. xiān tiān èr nián, zhì zhōng děng fú zhū, xiàng xiān dú miǎn qí nán. yǐ bǎo hù gōng fēng yǎn guó gōng, cì shí fēng èr bǎi hù, jiā yín qīng guāng lù dài fu. shí qióng tǎo zhì zhōng děng zhī dǎng, lián lěi shāo zhòng, xiàng xiān mì yǒu shēn lǐ, quán jì shén duō, rán wèi cháng yán jí, dāng shí wú zhī zhī zhě.
景云二年冬,同中书门下平章事,监修国史。初,太平公主将引中书侍郎崔湜 知政事,密以告之,湜固让象先,主不许之,湜因亦请辞。主遽言于睿宗,乃并拜 焉。象先清净寡欲,不以细务介意,言论高远,雅为时贤所服。湜每谓人曰:“陆 公加于人一等。”太平公主时既用事,同时宰相萧至忠、岑义及湜等咸倾附之,唯 象先孤立,未尝造谒。先天二年,至忠等伏诛,象先独免其难。以保护功封兗国公, 赐实封二百户,加银青光禄大夫。时穷讨至忠等枝党,连累稍众,象先密有申理, 全济甚多,然未尝言及,当时无知之者。
qí nián, chū wèi yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, réng wèi jiàn nán dào àn chá shǐ. zài guān wù yǐ kuān rén wéi zhèng, sī mǎ wéi bào zhēn yán yuē:" wàng míng gōng shāo xíng zhàng fá, yǐ lì wēi míng. bù rán, kǒng xià rén dài duò, wú suǒ jù yě." xiàng xiān yuē:" wéi zhèng zhě lǐ zé kě yǐ, hé bì yán xíng shù wēi. sǔn rén yì jǐ, kǒng fēi rén shù zhī dào." jìng bù cóng bào zhēn zhī yán. lì qiān hé zhōng yǐn. liù nián, fèi hé zhōng fǔ, yī jiù wèi pú zhōu, xiàng xiān wèi cì shǐ, réng wèi hé dōng dào àn chá shǐ. cháng yǒu xiǎo rén fàn zuì, dàn shì yǔ ér qiǎn zhī. lù shì bái yuē:" cǐ lì dāng hé yǔ zhàng." xiàng xiān yuē: " rén qíng xiāng qù bù yuǎn, cǐ qǐ bù jiě wú yán? ruò bì xū xíng zhàng, jí dāng zì rǔ wèi shǐ." lù shì cán jù ér tuì. xiàng xiān cháng wèi rén yuē:" tiān xià běn zì wú shì, zhī shì yōng rén rǎo zhī, shǐ wèi fán ěr. dàn dāng jìng zhī yú yuán, zé yì hé yōu bù jiǎn." qián hòu wèi cì shǐ, qí zhèng rú yī, rén lì xián huái sī zhī. àn chá shǐ tíng, rù wèi tài zǐ zhān shì, lì gōng bù shàng shū. shí nián dōng, zhī lì bù xuǎn shì, yòu jiā xíng bù shàng shū, yǐ jì mǔ yōu miǎn guān. shí sān nián, qǐ fù tóng zhōu cì shǐ, xún qiān tài zǐ shǎo bǎo. èr shí sì nián zú, nián qī shí èr, zèng shàng shū zuǒ chéng xiàng, shì yuē wén zhēn.
其年,出为益州大都督府长史,仍为剑南道按察使。在官务以宽仁为政,司马 韦抱真言曰:“望明公稍行杖罚,以立威名。不然,恐下人怠堕,无所惧也。”象 先曰:“为政者理则可矣,何必严刑树威。损人益己,恐非仁恕之道。”竟不从抱 真之言。历迁河中尹。六年,废河中府,依旧为蒲州,象先为刺史,仍为河东道按 察使。尝有小人犯罪,但示语而遣之。录事白曰:“此例当合与杖。”象先曰: “人情相去不远,此岂不解吾言?若必须行杖,即当自汝为始。”录事惭惧而退。 象先尝谓人曰:“天下本自无事,祗是庸人扰之,始为繁耳。但当静之于源,则亦 何忧不简。”前后为刺史,其政如一,人吏咸怀思之。按察使停,入为太子詹事, 历工部尚书。十年冬,知吏部选事,又加刑部尚书,以继母忧免官。十三年,起复 同州刺史,寻迁太子少保。二十四年卒,年七十二,赠尚书左丞相,谥曰文贞。
xiàng xiān dì jǐng qiàn, lì jiān chá yù shǐ. jǐng róng, lì dà lǐ zhèng xíng yáng jùn tài shǒu hé nán yǐn bīng lì bù shì láng zuǒ yòu chéng gōng bù shàng shū dōng dōu liú shǒu xiāng yáng jùn tài shǒu chén liú jùn tài shǒu, bìng jiān cǎi fǎng shǐ. jǐng xiàn, lì diàn zhōng shì yù shǐ tún tián yuán wài láng. jǐng yì, hé nán lìng kù bù láng zhōng. jiē yǒu měi yù. sēng yī xíng shǎo shí, cháng yǔ xiàng xiān kūn dì xiāng shàn, cháng wèi rén yuē:" lù shì xiōng dì jiē yǒu cái xíng, gǔ zhī xún chén, wú yǐ jiā yě." qí wèi dāng shí suǒ chēng rú cǐ.
象先弟景倩,历监察御史。景融,历大理正、荥阳郡太守、河南尹、兵吏部侍 郎、左右丞、工部尚书、东都留守、襄阳郡太守、陈留郡太守,并兼采访使。景献, 历殿中侍御史、屯田员外郎。景裔,河南令、库部郎中。皆有美誉。僧一行少时, 尝与象先昆弟相善,常谓人曰:“陆氏兄弟皆有才行,古之荀、陈,无以加也。” 其为当时所称如此。
yuán fāng cóng shū yú qìng, chén yòu jūn jiāng jūn xún sūn yě. shǎo yǔ zhī míng zhī shì chén zǐ áng sòng zhī wèn lú cáng yòng dào shì sī mǎ chéng zhēn dào rén fǎ chéng děng jiāo yóu, suī cái xué bù dǎi zi áng děng, ér fēng liú qiáng biàn guò zhī. lèi qiān zhōng shū shè rén. zé tiān cháng yǐn rù cǎo zhào, yú qìng huáng huò, zhì wǎn jìng bù néng cuò yī cí, zé shòu zuǒ sī láng zhōng. lèi chú dà lǐ qīng sàn qí cháng shì tài zǐ zhān shì. yǐ lǎo jí zhì shì, xún zú. xiàng xiān sì dài sūn, wén zōng tài hé sì nián, chú shì hè cān jūn wén xué.
元方从叔余庆,陈右军将军珣孙也。少与知名之士陈子昂、宋之问、卢藏用、 道士司马承祯、道人法成等交游,虽才学不逮子昂等,而风流强辩过之。累迁中书 舍人。则天尝引入草诏,余庆惶惑,至晚竟不能措一辞,责授左司郎中。累除大理 卿、散骑常侍、太子詹事。以老疾致仕,寻卒。象先四代孙,文宗太和四年,除释 褐参军文学。
sū guī, zì chāng róng, jiù zhào wǔ gōng rén, suí shàng shū yòu pú yè wēi zēng sūn yě. zǔ kuí, suí hóng lú qīng. fù dǎn, zhēn guān zhōng tái zhōu cì shǐ. guī ruò guàn běn zhōu jǔ jìn shì, lèi shòu yù wáng fǔ lù shì cān jūn. zhǎng shǐ wáng dé zhēn sī mǎ liú yī zhī jiē qì zhòng zhī. cháng ān zhōng, lèi qiān yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. yáng zhōu dì dāng chōng yào, duō fù shāng dà jiǎ, zhū cuì zhēn guài zhī chǎn, qián zhǎng shǐ zhāng qián yú biàn jī jiē zhì zhī shù wàn, wéi guī tǐng shēn ér qù. shén lóng chū, rù wèi shàng shū yòu chéng, yǐ míng xí fǎ lǜ, duō shí tái gé gù shì, tè mìng shān dìng lǜ lìng gé shì. xún jiā yín qīng guāng lù dài fu. shì suì, zài qiān hù bù shàng shū, zòu jì zhàng, suǒ guǎn hù shí yǒu liù bǎi yī shí wǔ wàn liù qiān yī bǎi sì shí yī.
苏瑰,字昌容,就兆武功人,隋尚书右仆射威曾孙也。祖夔,隋鸿胪卿。父亶, 贞观中台州刺史。瑰弱冠本州举进士,累授豫王府录事参军。长史王德真、司马刘 祎之皆器重之。长安中,累迁扬州大都督府长史。扬州地当冲要,多富商大贾,珠 翠珍怪之产,前长史张潜、于辩机皆致之数万,唯瑰挺身而去。神龙初,入为尚书 右丞,以明习法律,多识台阁故事,特命删定律、令、格、式。寻加银青光禄大夫。 是岁,再迁户部尚书,奏计帐,所管户时有六百一十五万六千一百四十一。
xún jiā shì zhōng. fēng huái yáng xiàn zi, chōng xī jīng liú shǒu. shí mì shū yuán wài jiān zhèng pǔ sī móu wèi yāo nì, yōng qí èr zhōu yāo dǎng dà fā, guī shōu pǔ sī xì yù kǎo xùn zhī. pǔ sī qī dì wǔ shì yǐ guǐ dào wèi wéi shù rén suǒ chǒng, jū zhǐ jìn zhōng, yóu shì zhōng zōng tè chì wèi yù guī, lìng shì pǔ sī zhī zuì. guī shàng yán pǔ sī huàn huò, zuì dāng bù shè. zhōng zōng zhì jīng, yòu miàn chén qí zhuàng. shàng shū zuǒ pú yè wèi yuán zhōng zòu yuē:" sū guī zhǎng zhě, qí zhōng kěn rú cǐ, yuàn bì xià chá zhī." dì nǎi pèi liú pǔ sī yú dān zhōu, qí dǎng bìng zhū. guī qiān lì bù shàng shū, jìn fēng huái yáng xiàn hóu.
寻加侍中。封淮阳县子,充西京留守。时秘书员外监郑普思谋为妖逆,雍、岐 二州妖党大发,瑰收普思系狱考讯之。普思妻第五氏以鬼道为韦庶人所宠,居止禁 中,由是中宗特敕慰谕瑰,令释普思之罪。瑰上言普思幻惑,罪当不赦。中宗至京, 又面陈其状。尚书左仆射魏元忠奏曰:“苏瑰长者,其忠恳如此,愿陛下察之。” 帝乃配流普思于儋州,其党并诛。瑰迁吏部尚书,进封淮阳县侯。
jǐng lóng sān nián, zhuǎn shàng shū yòu pú yè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jìn fēng xǔ guó gōng. shì suì, jiāng bài nán jiāo, guó zǐ jì jiǔ zhù qīn míng xī shù rén zhǐ, jiàn yì qǐng huáng hòu wèi yà xiàn, ān lè gōng zhǔ wèi zhōng xiàn. guī shēn fēi qí yì, cháng yú yù qián miàn zhé qīn míng, dì suī wù, jìng cóng qīn míng suǒ zòu. gōng qīng dà chén chū bài guān zhě, lì xǔ xiàn shí, míng wéi " shāo wěi". guī bài pú yè wú suǒ xiàn. hòu yīn shì yàn, jiāng zuò dà jiàng zōng jìn qīng yuē:" bài pú yè jìng bù shāo wěi, qǐ bù xǐ yé?" dì mò rán. guī zòu yuē:" chén wén zǎi xiàng zhě, zhǔ diào yīn yáng, dài tiān lǐ wù. jīn lì shí yǒng guì, bǎi xìng bù zú, chén jiàn sù wèi bīng zhì yǒu sān rì bù dé shí zhě. chén yú bù chèn zhí, suǒ yǐ bù gǎn shāo wěi." shì suì liù yuè, yǔ táng xiū jǐng bìng jiā jiān xiū guó shǐ.
景龙三年,转尚书右仆射、同中书门下三品,进封许国公。是岁,将拜南郊, 国子祭酒祝钦明希庶人旨,建议请皇后为亚献,安乐公主为终献。瑰深非其议,尝 于御前面折钦明,帝虽悟,竟从钦明所奏。公卿大臣初拜官者,例许献食,名为 “烧尾”。瑰拜仆射无所献。后因侍宴,将作大匠宗晋卿曰:“拜仆射竟不烧尾, 岂不喜耶?”帝默然。瑰奏曰:“臣闻宰相者,主调阴阳,代天理物。今粒食踊贵, 百姓不足,臣见宿卫兵至有三日不得食者。臣愚不称职,所以不敢烧尾。”是岁六 月,与唐休璟并加监修国史。
sì nián, zhōng zōng bēng, mì bù fā sāng, wéi shù rén zhào zhū zǎi xiàng wéi ān shí wéi jù yuán xiāo zhì zhōng zōng chǔ kè jì chù nè wéi wēn lǐ jiào wéi sì lì táng xiū jǐng zhào yàn zhāo jí guī děng shí jiǔ rén rù jìn zhōng huì yì. chū, yí zhì qiǎn wéi shù rén fǔ shǎo zhǔ zhī zhèng shì, shòu ān guó xiāng wáng tài wèi cān móu fǔ zhèng. zhōng shū lìng zōng chǔ kè wèi wēn yuē:" jīn xū qǐng huáng tài hòu lín cháo, yí tíng xiāng wáng fǔ zhèng. qiě huáng tài hòu yú xiāng wáng jū sǎo shū bù tōng wèn zhī dì, shén nán wéi yí zhù, lǐ quán bù kě." guī dú zhèng sè jù zhī, wèi chǔ kè děng yuē:" yí zhì shì xiān dì yì, ān kě gēng gǎi!" chǔ kè jí wéi wēn dà nù, suì xuē xiāng wáng fǔ zhèng ér xuān xíng yān. shì yuè, wéi shì bài, xiāng wáng jí dì wèi, xià zhào yuē:" shàng shū yòu pú yè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn jiān xiū guó shǐ xǔ guó gōng sū guī, zì zhōu xuán jìn mì, sǔn yì shū jī, móu yóu yǒu chéng, kuāng zàn wú jì. qǐng zhě yí ēn gù tuō, xiān yì zhāo míng, jiān huí dòng yáo, nèi wài wēi bī, dú shēn dǎng yì, shí cuò xié móu. kuàng fān dǐ liáo shǔ, niàn yīn wéi jiù, wú dé bù bào, yì wéi lìng diǎn. kě shàng shū zuǒ pú yè, yú rú gù."
四年,中宗崩,秘不发丧,韦庶人召诸宰相韦安石、韦巨源、萧至忠、宗楚客、 纪处讷、韦温、李峤、韦嗣立、唐休璟、赵彦昭及瑰等十九人入禁中会议。初,遗 制遣韦庶人辅少主知政事,授安国相王太尉参谋辅政。中书令宗楚客谓温曰:“今 须请皇太后临朝,宜停相王辅政。且皇太后于相王居嫂叔不通问之地,甚难为仪注, 理全不可。”瑰独正色拒之,谓楚客等曰:“遗制是先帝意,安可更改!”楚客及 韦温大怒,遂削相王辅政而宣行焉。是月,韦氏败,相王即帝位,下诏曰:“尚书 右仆射、同中书门下三品、监修国史、许国公苏瑰,自周旋近密,损益枢机,谋猷 有成,匡赞无忌。顷者遗恩顾托,先意昭明,奸回动摇,内外危逼,独申谠议,实 挫邪谋。况籓邸僚属,念殷惟旧,无德不报,抑惟令典。可尚书左仆射,余如故。”
jǐng yún yuán nián, yǐ lǎo jí zhuǎn tài zǐ shǎo fù. shì suì shí yī yuè hōng, zèng sī kōng jīng zhōu dà dū dū, shì yuē wén zhēn. guī lín zhōng yí lìng báo zàng, jí zǔ zài zhī rì, guān gěi yí zhàng wài, wéi yǒu bù chē yī chéng, lùn zhě chēng yān. kāi yuán èr nián, xià zhào yuē:" chóu yōng shǎng shàn, bǎi wáng yōu xiān zhuī huán shì zhōng, qiān zǎi tóng dé, gù shàng shū zuǒ chéng xiàng tài zi shǎo fù zèng sī kōng jīng zhōu dà dū dū xǔ guó wén zhēn gōng, guī lǚ zhèng tǐ dào, wài fāng nèi zhí, xī xīn fèng shàng, bēi shēn lǜ lǐ. xié zàn wéi wò, sān cháo yǒu yán méi zhī rèn xiè xié tái gǔn, jiǔ mìng wèi shè jì zhī chén. xiān cháo yàn jià, xìn qǐ gōng yè, guó shàn chēng zhì zhī jiān, rén huái zhuì liú zhī jù. xiōng wēi kǒng chì, zōng sì jǐ qīng. gù mìng yí ēn, tài huáng fǔ zhèng, nì chén kān xuē, wéi shì lín cháo. suì néng shǒu fā chāng yán, kǎn rán zhèng sè, liè zhū shì tīng, bào yú cháo yě. sōng jiǎ yǐ yuǎn, fēng liè yóu cún, sī miàn huái chéng jié, liáng shēn gěng tàn. kě cì shí fēng yī bǎi hù." sì nián, zhào yǔ xú guó gōng liú yōu qiú pèi xiǎng ruì zōng miào tíng. shí qī nián, jiā zèng sī tú.
景云元年,以老疾转太子少傅。是岁十一月薨,赠司空、荆州大都督,谥曰文 贞。瑰临终遗令薄葬,及祖载之日,官给仪仗外,唯有布车一乘,论者称焉。开元 二年,下诏曰:“畴庸赏善,百王攸先;追还饰终,千载同德,故尚书左丞相、太 子少傅、赠司空、荆州大都督、许国文贞公,瑰履正体道,外方内直,悉心奉上, 卑身率礼。协赞帷幄,三朝有盐梅之任;燮谐台衮,九命为社稷之臣。先朝晏驾, 衅起宫掖,国擅称制之奸,人怀缀旒之惧。凶威孔炽,宗祀几倾。顾命遗恩,太皇 辅政,逆臣刊削,韦氏临朝。遂能首发昌言,侃然正色,列诸视听,暴于朝野。松 槚已远,风烈犹存,纟面怀诚节,良深耿叹。可赐实封一百户。”四年,诏与徐国 公刘幽求配享睿宗庙庭。十七年,加赠司徒。
guī zi tǐng, shǎo yǒu jùn cái, yī lǎn qiān yán. ruò guàn jǔ jìn shì, shòu wū chéng wèi, lèi qiān zuǒ tái jiān chá yù shǐ. cháng ān zhōng, zhào tǐng àn fù lái jùn chén děng jiù yù, tǐng jiē shēn míng qí wǎng, yóu cǐ xuě yuān zhě shén zhòng.
瑰子颋,少有俊才,一览千言。弱冠举进士,授乌程尉,累迁左台监察御史。 长安中,诏颋按覆来俊臣等旧狱,颋皆申明其枉,由此雪冤者甚众。
shén lóng zhōng, lèi qiān jǐ shì zhōng, jiā xiū wén guǎn xué shì, é bài zhōng shū shè rén. xún ér tǐng fù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, fù zǐ tóng zhǎng shū mì, shí yǐ wéi róng. jī shì tián wěi, wén gào jiē chū tǐng shǒu. zhōng shū lìng lǐ jiào tàn yuē:" shě rén sī rú yǒng quán, jiào suǒ bù jí yě." é qiān tài cháng shǎo qīng. jǐng yún zhōng, guī hōng, zhào tǐng qǐ fù wèi gōng bù shì láng, jiā yín qīng guāng lù dài fu. tǐng kàng biǎo gù cí, cí lǐ kěn qiè, zhào xǔ qí zhōng zhì. fú què jiù zhí, xí fù jué xǔ guó gōng. xuán zōng wèi zǎi chén yuē:" yǒu cóng gōng bù shì láng dé zhòng shū shì láng fǒu?" duì yuē:" rèn xián yòng néng, fēi chén děng suǒ jí." xuán zōng yuē:" sū tǐng kě zhōng shū shì láng, réng gōng zhèng shì shí." míng rì, jiā zhī zhì gào. yǒu zhèng shì shí, zì tǐng shǐ yě. tǐng rù xiè, xuán zōng yuē:" cháng yù yòng qīng, měi yǒu hǎo guān quē, jí wàng zǎi xiàng lùn jí. zǎi xiàng jiē qīng zhī gù rén, zú wú yán zhě, zhèn wèi qīng tàn xī. zhōng shū shì láng, zhèn jí zhòng xī, zì lù xiàng xiān mò hòu, zhèn měi sī zhī, wú chū qīng zhě." shí lǐ yì wèi zǐ wēi shì láng, yǔ tǐng duì zhǎng wén gào. tā rì, shàng wèi tǐng yuē:" qián cháo yǒu lǐ jiào sū wèi dào, wèi zhī sū lǐ jīn yǒu qīng jí lǐ yì, yì bù ràng zhī. qīng suǒ zhì wén gào, kě lù yī běn fēng jìn, tí yún ' chén mǒu zhuàn', zhèn yào liú zhōng pī lǎn." qí lǐ yù rú cǐ. xuán zōng yù yú jìng líng jiàn bēi, tǐng jiàn yuē:" dì wáng jí hòu, wú shén dào bēi, qiě shì bù shī gǔ, dòng jiē bù fǎ. ruò jìng líng dú jiàn, bì xià zǔ zōng zhī líng jiē xū zhuī zào." xuán zōng cóng qí yán ér zhǐ.
神龙中,累迁给事中,加修文馆学士,俄拜中书舍人。寻而颋父同中书门下三 品,父子同掌枢密,时以为荣。机事填委,文诰皆出颋手。中书令李峤叹曰:“舍 人思如涌泉,峤所不及也。”俄迁太常少卿。景云中,瑰薨,诏颋起复为工部侍郎, 加银青光禄大夫。颋抗表固辞,辞理恳切,诏许其终制。服阕就职,袭父爵许国公。 玄宗谓宰臣曰:“有从工部侍郎得中书侍郎否?”对曰:“任贤用能,非臣等所及。” 玄宗曰:“苏颋可中书侍郎,仍供政事食。”明日,加知制诰。有政事食,自颋始 也。颋入谢,玄宗曰:“常欲用卿,每有好官阙,即望宰相论及。宰相皆卿之故人, 卒无言者,朕为卿叹息。中书侍郎,朕极重惜,自陆象先殁后,朕每思之,无出卿 者。”时李乂为紫微侍郎,与颋对掌文诰。他日,上谓颋曰:“前朝有李峤、苏味 道,谓之苏、李;今有卿及李乂,亦不让之。卿所制文诰,可录一本封进,题云 ‘臣某撰’,朕要留中披览。”其礼遇如此。玄宗欲于靖陵建碑,颋谏曰:“帝王 及后,无神道碑,且事不师古,动皆不法。若靖陵独建,陛下祖宗之陵皆须追造。” 玄宗从其言而止。
kāi yuán sì nián, qiān zǐ wēi shì láng tóng zǐ wēi huáng mén píng zhāng shì, yǔ shì zhōng sòng jǐng tóng zhī zhèng shì. jǐng gāng zhèng, duō suǒ cái duàn, tǐng jiē shùn cóng qí měi ruò shàng qián chéng zhǐ fū zòu jí yìng duì, zé tǐng wèi zhī zhù, xiāng de shén yuè. jǐng cháng wèi rén yuē:" wú yǔ sū jiā fù zǐ, qián hòu tóng shí wéi zǎi xiàng. pú yè zhǎng hòu, chéng wèi guó qì ruò xiàn kě tì fǒu, qìng jìn chén jié, duàn gē lì shì, zhì gōng wú sī, jí tǐng guò qí fù yě". bā nián, chú lǐ bù shàng shū, bà zhèng shì. é zhī yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ shì. qián sī mǎ huáng fǔ xún pò kù wù zhī xīn yàng jǐn yǐ jìn, tǐng yī qiè bà zhī. huò wèi tǐng yuē:" gōng jīn zài yuǎn, qǐ dé wǔ shèng yì?" tǐng yuē:" míng zhǔ bù yǐ sī ài duó zhì gōng, qǐ yǐ yuǎn jìn jiān yì zhōng chén jié yě!" jìng zòu bà zhī. guī zhōu mán qiú jū yuàn sī yǔ tǔ bō lián móu, jiāng wèi nèi kòu, tǐng huò qí jiàn dié, jiāng shì xián qǐng chū bīng tǎo zhī, tǐng bù cóng, nǎi zuò shū bìng jiàn dié yǐ sòng jū yuàn, jū yuàn cán huǐ, jìng bù gǎn rù kòu.
开元四年,迁紫微侍郎、同紫微黄门平章事,与侍中宋璟同知政事。璟刚正, 多所裁断,颋皆顺从其美;若上前承旨、敷奏及应对,则颋为之助,相得甚悦。璟 尝谓人曰:“吾与苏家父子,前后同时为宰相。仆射长厚,诚为国器;若献可替否, 罄尽臣节,断割吏事,至公无私,即颋过其父也”。八年,除礼部尚书,罢政事。 俄知益州大都督府长史事。前司马皇甫恂破库物织新样锦以进,颋一切罢之。或谓 颋曰:“公今在远,岂得忤圣意?”颋曰:“明主不以私爱夺至公,岂以远近间易 忠臣节也!”竟奏罢之。巂州蛮酋苴院私与吐蕃连谋,将为内寇,颋获其间谍,将 士咸请出兵讨之,颋不从,乃作书并间谍以送苴院,苴院惭悔,竟不敢入寇。
shí sān nián, cóng jià dōng fēng, xuán zōng lìng tǐng zhuàn cháo jìn bēi wén. é yòu zhī lì bù xuǎn shì. tǐng xìng lián jiǎn, suǒ de fèng lù, jǐn tuī yǔ zhū dì, huò sàn zhī qīn zú, jiā wú yú zī. shí wǔ nián zú, nián wǔ shí bā. chū, yōu zèng zhī zhì wèi chū, qǐ jū shè rén wéi shù shàng shū yuē:" chén fú jiàn zhēn guān yǒng huī zhī shí, měi yǒu gōng qīng dà chén hōng zú, jiē chuò cháo jǔ āi, suǒ yǐ chéng zhōng shǐ zhī ēn, hòu jūn chén zhī yì. shàng yǒu jīng xián lù jiù zhī dé, xià yǒu shēng róng sǐ āi zhī měi, liè yú shǐ cè, yǐ shì jiāng lái. xī zhì dào zi zú, píng gōng yàn lè, dù kuǎi yī yán, yán shǐ gǎn wù. chūn qiū zài qí shèng liè, lǐ jīng yǐ wéi měi tán, jīn gǔ jiù shì, zhāo rán kě dǔ. chén fú jiàn gù lǐ bù shàng shū sū tǐng, lèi yè fǔ bì, dài chuán zhōng qīng. tǐng yòu fú shì xuān bì èr shí yú zài, rù cān móu yóu, chū zǒng fān mù. chéng jī sī zhe, cāo lǚ wú kuī, tiān bù yìn yí, yǎn wéi shèng dài. fú yuàn bì xià sī wéi gài zhī jiù, niàn gǔ gōng zhī qīn, xiū xiān cháo zhī shèng diǎn, jiàn jìn píng zhī yuǎn jī, wèi zhī chuò cháo jǔ āi, yǐ míng tóng tǐ zhī yì. shǐ mò zhě hé dé yú quán rǎng, cún zhě jǐn jié yú zhōu xíng, fán bǎi qīng shì, shú bù xìng shèn. chén guān tiǎn jì shì, jūn jǔ bì shū, gǎn shēn jiù diǎn, shàng dú chén yǐ, xī jiàng ēn dài, fǔ chuí xiáng zé." jí rì yú luò chéng nán mén jǔ āi, chuò cháo liǎng rì, zèng shàng shū yòu chéng xiàng, shì yuē wén xiàn. jí zàng rì, xuán zōng yóu xián yí gōng, jiāng chū liè, wén tǐng sàng chū, chuàng rán yuē:" sū tǐng jīn rì zàng, wú níng rěn yú yóu." zhōng lù hái gōng. tǐng dì shēn bīng yì.
十三年,从驾东封,玄宗令颋撰朝觐碑文。俄又知吏部选事。颋性廉俭,所得 俸禄,尽推与诸弟,或散之亲族,家无余资。十五年卒,年五十八。初,优赠之制 未出,起居舍人韦述上疏曰:“臣伏见贞观、永徽之时,每有公卿大臣薨卒,皆辍 朝举哀,所以成终始之恩,厚君臣之义。上有旌贤录旧之德,下有生荣死哀之美, 列于史册,以示将来。昔智悼子卒,平公宴乐,杜蒯一言,言始感悟。《春秋》载 其盛烈,礼经以为美谈,今古旧事,昭然可睹。臣伏见故礼部尚书苏颋,累叶辅弼, 代传忠清。颋又伏事轩陛二十余载,入参谋猷,出总籓牧。诚绩斯著,操履无亏, 天不慭遗,奄违圣代。伏愿陛下思帷盖之旧,念股肱之亲,修先朝之盛典,鉴晋平 之远迹,为之辍朝举哀,以明同体之义。使殁者荷德于泉壤,存者尽节于周行,凡 百卿士,孰不幸甚。臣官忝记事,君举必书,敢申旧典,上黩宸扆,希降恩贷,俯 垂详择。”即日于洛城南门举哀,辍朝两日,赠尚书右丞相,谥曰文宪。及葬日, 玄宗游咸宜宫,将出猎,闻颋丧出,怆然曰:“苏颋今日葬,吾宁忍娱游。”中路 还宫。颋弟诜、冰、乂。
shēn, lì shòu yòu sī láng zhōng jǐ shì zhōng xú zhōu cì shǐ. xiān shì, bài jǐ shì zhōng shí, tǐng wèi zhōng shū shì láng, shàng biǎo ràng shēn suǒ shòu. xuán zōng yuē:" gǔ lái yǒu nèi jǔ bù bì qīn hū?" tǐng yuē:" jìn qí xī shì yě." xuán zōng yuē:" ruò rán, zé zhèn yòng sū shēn, hé dé lǚ yán? jìn rì qīng fù zǐ yóu tóng zài zhōng shū, xiōng dì yǒu hé bù dé? qīng yán fēi zhì gōng yě." bīng, wèi yú bù láng zhōng. yì, wèi zhí fāng láng zhōng.
诜,历授右司郎中、给事中、徐州刺史。先是,拜给事中时,颋为中书侍郎, 上表让诜所授。玄宗曰:“古来有内举不避亲乎?”颋曰:“晋祁奚是也。”玄宗 曰:“若然,则朕用苏诜,何得屡言?近日卿父子犹同在中书,兄弟有何不得?卿 言非至公也。”冰,为虞部郎中。乂,为职方郎中。
gàn, guī cóng fù xiōng yě. fù xù, wǔ dé zhōng wèi qín wáng fǔ wén xué guǎn xué shì. zhēn guān zhōng, shàng nán kāng gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, lèi xuǎn wèi wáng tài fǔ sī mǎ. xù jì bó xué yǒu měi míng, shèn wéi tài suǒ zhòng. yīn quàn tài qǐng kāi wén xué guǎn, yǐn cái míng zhī shì, zhuàn kuò dì zhì. hòu lì lì bù láng tài zǐ zuǒ shù zǐ, zú. gàn shǎo yǐ míng jīng lèi shòu xú wáng fǔ jì shì cān jūn. xú wáng hǎo tián liè, gàn měi jiàn zhǐ zhī. chuí gǒng zhōng, lì qiān wèi zhōu cì shǐ. shí hé běi jī jǐn, jiù lì kē kù, bǎi xìng duō yǒu táo sàn. gàn nǎi dū chá jiān lì, wù quàn nóng sāng, yóu shì táo sàn zhě jiē lái fù yè, chēng wéi liáng mù. zhào bài yòu yǔ lín jiāng jūn, xún qiān dōng guān shàng shū. kù lì lái jùn chén sù jì jí zhī, suì wū zòu gàn zài wèi zhōu yǔ láng yá wáng chōng sī shū wǎng fù, yīn xì yù jū xùn, gàn fā fèn ér zú.
干,瑰从父兄也。父勖,武德中为秦王府文学馆学士。贞观中,尚南康公主, 拜驸马都尉,累选魏王泰府司马。勖既博学有美名,甚为泰所重。因劝泰请开文学 馆,引才名之士,撰《括地志》。后历吏部郎、太子左庶子,卒。干少以明经累授 徐王府记室参军。徐王好畋猎,干每谏止之。垂拱中,历迁魏州刺史。时河北饥馑, 旧吏苛酷,百姓多有逃散。干乃督察奸吏,务劝农桑,由是逃散者皆来复业,称为 良牧。召拜右羽林将军,寻迁冬官尚书。酷吏来俊臣素忌嫉之,遂诬奏干在魏州与 琅邪王冲私书往复,因系狱鞫讯,干发愤而卒。
guī sì dài sūn xiáng, wén zōng tài hé sì nián, shì hè wén xué cān jūn.
瑰四代孙翔,文宗太和四年,释褐文学参军。
shǐ chén yuē: wéi sī qiān shǐ yǐ zhōu xiàn, fèn yú yān xiāo, chí gāng bù bì yú quán háo, bào guó néng wàng yú qī zǐ. zì qiáng bù xī, gāng yì jìn rén, xìn yǒu zhī yǐ! gāo jì fǔ huáng fǔ gōng yì, kě wèi zhī rén yǐ! qiě fú shàn yú qìng, bù wèi wú zhēng, èr zi gòu táng, jù liè xiāng fǔ, wén jiē jīng jì, zhèng jǐn míng néng. jiā yǐ chéng qìng fāng wēi, rǎn hàn ér céng fēi kǒng sǒng sì lì jiàn yòng, xí fēng ér wǎng zhuì xiāo yáo. wú tiǎn fù fēng, níng cán zǔ dé, shì wēn shì xiào, hé kuì yì míng? lù yuán fāng bó xué dà dù, zài jiàn jūn héng, dāng zé tiān shí, fēi yǒu zhōng zhēn, yīng wú chù zé, suí zhōu zhī rèn, yì yòu hé cán! guān qí jì hǎi wú sī, kuáng fēng zì zhǐ, lín zhōng fén gǎo, wēn shù shǐ zhāng. gù zhī zhèng kě yǐ dòng shén míng, dé kě yǐ yán jiā dài. xiàng xiān yì gāo rén pǐn, yóu zhe xiāng cái, quán jì yǒu míng, gū lì wú huò. jǐng qiàn jǐng róng jǐng xiàn jǐng yì děng xián jū qīng liè, dé fēi yǒu hòu yú lǔ hū? sū guī, kǒng zǐ yún:" jū qí shì, chū qí yán shàn, zé qiān lǐ zhī wài yìng zhī, kuàng qí ěr zhě hū!" yòu" yán xíng jūn zǐ zhī shū jī, shū jī zhī fā, róng rǔ zhī zhǔ yě". dāng zhōng zōng qì dài, wéi shì duó quán, yù móu zhě shí yǒu jiǔ rén, xián shēng yì yì, guī zhì cún dà jié, dú fā dǎng yán. qí hòu shàn è xiǎn zhāng, chù zhì míng zhe. shèng rén zhī yán, yàn yú sī yǐ. tǐng wéi gōng shì xiāng, yǐ jiǎn chéng jiā, lǐ jiào xǔ zhī yǒng quán, sòng jǐng chēng qí guò fù. jiān nán zhī jì, jié cāo bù huí, shàn shǐ lìng zhōng, xiān hòu wú kuì.
史臣曰:韦思谦始以州县,奋于烟霄,持纲不避于权豪,报国能忘于妻子。自 强不息,刚毅近仁,信有之矣!高季辅、皇甫公义,可谓知人矣!且福善余庆,不 谓无徵,二子构堂,俱列相辅,文皆经济,政尽明能。加以承庆方危,染翰而曾非 恐悚;嗣立见用,袭封而罔坠逍遥。无忝父风,宁惭祖德,谥温谥孝,何愧易名? 陆元方博学大度,再践钧衡,当则天时,非有忠贞,应无黜责,绥州之任,抑又何 惭!观其济海无私,狂风自止,临终焚藁,温树始彰。故知正可以动神明,德可以 延家代。象先益高人品,尤著相才,全济有名,孤立无祸。景倩、景融、景献、景 裔等咸居清列,得非有后于鲁乎?苏瑰,孔子云:“居其室,出其言善,则千里之 外应之,况其迩者乎!”又“言行君子之枢机,枢机之发,荣辱之主也”。当中宗 弃代,韦氏夺权,预谋者十有九人,咸生异议,瑰志存大节,独发谠言。其后善恶 显彰,黜陟明著。圣人之言,验于斯矣。颋唯公是相,以俭承家,李峤许之涌泉, 宋璟称其过父。艰难之际,节操不回,善始令终,先后无愧。
zàn yuē: shàn rén jūn zǐ, huái zhōng bǐng zhèng. jǐn fù wén zhāng, xián tuī jiàn zhēng. qǐ kuì míng tíng, wú cán zhòng bǐng. zi zǐ sūn sūn, yǎn chéng yú qìng.
赞曰:善人君子,怀忠秉正。尽富文章,咸推谏诤。岂愧明廷,无惭重柄。子 子孙孙,演承余庆。