gāo xiān zhī fēng cháng qīng gē shū hàn
○高仙芝 封常清 哥舒翰
gāo xiān zhī, běn gāo lì rén yě. fù shě jī, chū cóng hé xī jūn, lèi láo zhì sì zhèn shí jiāng zhū wèi jiāng jūn. xiān zhī měi zī róng, shàn qí shè, yǒng jué xiāo guǒ. shǎo suí fù zhì ān xī, yǐ fù yǒu gōng shòu yóu jī jiāng jūn. nián èr shí yú jí bài jiāng jūn, yǔ fù tóng bān zhì. shì jié dù shǐ tián rén wǎn gài jiā yùn, wèi shén rèn yòng, hòu fū méng líng chá lèi bá zhuó zhī. kāi yuán mò, wèi ān xī fù dōu hù sì zhèn dōu zhī bīng mǎ shǐ.
高仙芝,本高麗人也。父舍雞,初從河西軍,累勞至四鎮十將、諸衛將軍。仙 芝美姿容,善騎射,勇決驍果。少隨父至安西,以父有功授游擊將軍。年二十餘即 拜將軍,與父同班秩。事節度使田仁琬、蓋嘉運,未甚任用,後夫蒙靈察累拔擢之。 開元末,為安西副都護、四鎮都知兵馬使。
xiǎo bó lǜ guó wáng wèi tǔ bō suǒ zhāo, qī yǐ gōng zhǔ, xī běi èr shí yú guó jiē wèi tǔ bō suǒ zhì, gòng xiàn bù tōng. hòu jié dù shǐ tián rén wǎn gài jiā yùn bìng líng chá lèi tǎo zhī, bù jié, xuán zōng tè chì xiān zhī yǐ mǎ bù wàn rén wèi xíng yíng jié dù shǐ wǎng tǎo zhī. shí bù jūn jiē yǒu sī mǎ, zì ān xī xíng shí wǔ rì zhì bō huàn chéng, yòu shí yú rì zhì wò sè dé, yòu shí yú rì zhì shū lè, yòu èr shí yú rì zhì cōng lǐng shǒu zhuō, yòu xíng èr shí yú rì zhì bō mì chuān, yòu èr shí yú rì zhì tè lēi mǎn chuān, jí wǔ shí nì guó yě. xiān zhī nǎi fēn wèi sān jūn: shǐ shū lè shǒu zhuō shǐ zhào chóng pín tǒng sān qiān qí qù tǔ bō lián yún bǎo, zì běi gǔ rù shǐ bō huàn shǒu zhuō shǐ jiǎ chóng guàn zì chì fó táng lù rù xiān zhī yǔ zhōng shǐ biān lìng chéng zì hù mì guó rù, yuē qī yuè shí sān rì chén shí huì yú tǔ bō lián yún bǎo. bǎo zhōng yǒu bīng qiān rén, yòu chéng nán shí wǔ lǐ yīn shān wèi shān, yǒu bīng bā jiǔ qiān rén. chéng xià yǒu pó lēi chuān, shuǐ zhǎng bù kě dù. xiān zhī yǐ sān shēng jì hé, mìng zhū jiāng xuǎn bīng mǎ, rén jī sān rì gān liáng, zǎo jí hé cì. shuǐ jì nán dù, jiāng shì jiē yǐ wèi kuáng. jì zhì, rén bù shī qí, mǎ bù shī jiān, yǐ jì ér chéng liè yǐ. xiān zhī xǐ wèi lìng chéng yuē: xiàng wú bàn dù zéi lái, wú shǔ bài yǐ, jīn jì jì chéng liè, shì tiān yǐ cǐ zéi cì wǒ yě. suì dēng shān tiāo jī, cóng chén zhì sì, dà pò zhī. zhì yè bēn zhú, shā wǔ qiān rén, shēng qín qiān rén, yú bìng zǒu sàn. dé mǎ qiān yú pǐ, jūn zī qì xiè bù kě shèng shù.
小勃律國王為吐蕃所招,妻以公主,西北二十餘國皆為吐蕃所制,貢獻不通。 後節度使田仁琬、蓋嘉運並靈察累討之,不捷,玄宗特敕仙芝以馬步萬人為行營節 度使往討之。時步軍皆有私馬,自安西行十五日至撥換城,又十餘日至握瑟德,又 十餘日至疏勒,又二十餘日至蔥嶺守捉,又行二十餘日至播密川,又二十餘日至特 勒滿川,即五識匿國也。仙芝乃分為三軍:使疏勒守捉使趙崇玭統三千騎趣吐蕃連 雲堡,自北谷入;使撥換守捉使賈崇瓘自赤佛堂路入;仙芝與中使邊令誠自護密國 入,約七月十三日辰時會於吐蕃連雲堡。堡中有兵千人,又城南十五里因山為柵, 有兵八九千人。城下有婆勒川,水漲不可渡。仙芝以三牲祭河,命諸將選兵馬,人 齎三日乾糧,早集河次。水既難渡,將士皆以為狂。既至,人不濕旗,馬不濕韉, 已濟而成列矣。仙芝喜謂令誠曰:「向吾半渡賊來,吾屬敗矣,今既濟成列,是天 以此賊賜我也。」遂登山挑擊,從辰至巳,大破之。至夜奔逐,殺五千人,生擒千 人,餘並走散。得馬千餘匹,軍資器械不可勝數。
xuán zōng shǐ shù shì hán lǚ bīng wǎng shì rì, jù bù yù xíng, biān lìng chéng yì jù. xiān zhī liú lìng chéng děng yǐ léi bìng wāng ruò sān qiān yú rén shǒu qí chéng, xiān zhī suì jìn. sān rì, zhì tǎn jū lǐng, zhí xià qiào jùn sì shí yú lǐ, xiān zhī liào zhī yuē: ā nǔ yuè hú ruò sù yíng, jí shì hǎo xīn. yòu kǒng bīng shì bù xià, nǎi xiān lìng èr shí yú qí zhà zuò ā nǔ yuè chéng hú fú shàng lǐng lái yíng. jì zhì tǎn jū lǐng, bīng shì guǒ bù kěn xià, yún: dà shǐ jiāng wǒ yù hé chù qù? yán wèi bì, qí xiān shǐ èr shí rén lái yíng, yún: ā nǔ yuè chéng hú bìng hǎo xīn fèng yíng, suō yí hé téng qiáo yǐ zhuó qì. xiān zhī yáng xǐ yǐ hào lìng, bīng shì jǐn xià. suō yí hé, jí gǔ zhī ruò shuǐ yě, bù shèng cǎo jiè máo fà. xià lǐng sān rì, yuè hú guǒ lái yíng. míng rì, zhì ā nǔ yuè chéng, dāng rì lìng jiāng jūn xí yuán qìng hè lóu yú rùn xiān xiū qiáo lù. xiān zhī míng rì jìn jūn, yòu lìng yuán qìng yǐ yī qiān qí xiān wèi xiǎo bó lǜ wáng yuē: bù qǔ rǔ chéng, yì bù zhuó rǔ qiáo, dàn jiè rǔ lù guò, xiàng dà bó lǜ qù. chéng zhōng yǒu shǒu lǐng wǔ liù rén, jiē chì xīn wèi tǔ bō. xiān zhī xiān yuē yuán qìng yún: jūn dào, shǒu lǐng bǎi xìng bì zǒu rù shān gǔ, zhāo hū qǔ yǐ chì mìng cì cǎi wù děng, shǒu lǐng zhì, qí fù zhī yǐ dài wǒ. yuán qìng jì zhì, yī rú xiān zhī zhī suǒ jiào, fù zhū shǒu lǐng. wáng jí gōng zhǔ zǒu rù shí kū, qǔ bù kě dé. xiān zhī zhì, zhǎn qí wèi tǔ bō zhě wǔ liù rén. jí lìng yuán qìng zhuó téng qiáo, qù bó lǜ yóu liù shí lǐ, jí mù, cái zhuó le, tǔ bō bīng mǎ dà zhì, yǐ wú jí yǐ. téng qiáo kuò yī jiàn dào, xiū zhī yī nián fāng chéng. bó lǜ xiān wèi tǔ bō suǒ zhà jiè lù, suì chéng cǐ qiáo. zhì shì, xiān zhī xú zì zhāo yù bó lǜ jí gōng zhǔ chū jiàng, bìng píng qí guó.
玄宗使術士韓履冰往視日,懼不欲行,邊令誠亦懼。仙芝留令誠等以羸病尪弱 三千餘人守其城,仙芝遂進。三日,至坦駒嶺,直下峭峻四十餘里,仙芝料之曰: 「阿弩越胡若速迎,即是好心。」又恐兵士不下,乃先令二十餘騎詐作阿弩越城胡 服上嶺來迎。既至坦駒嶺,兵士果不肯下,云:「大使將我欲何處去?」言未畢, 其先使二十人來迎,云:「阿弩越城胡並好心奉迎,娑夷河藤橋已斫訖。」仙芝陽 喜以號令,兵士盡下。娑夷河,即古之弱水也,不勝草芥毛髮。下嶺三日,越胡果 來迎。明日,至阿弩越城,當日令將軍席元慶、賀婁餘潤先修橋路。仙芝明日進軍, 又令元慶以一千騎先謂小勃律王曰:「不取汝城,亦不斫汝橋,但借汝路過,向大 勃律去。」城中有首領五六人,皆赤心為吐蕃。仙芝先約元慶云:「軍到,首領百 姓必走入山谷,招呼取以敕命賜彩物等,首領至,齊縛之以待我。」元慶既至,一 如仙芝之所教,縛諸首領。王及公主走入石窟,取不可得。仙芝至,斬其為吐蕃者 五六人。急令元慶斫藤橋,去勃律猶六十里,及暮,才斫了,吐蕃兵馬大至,已無 及矣。藤橋闊一箭道,修之一年方成。勃律先為吐蕃所詐借路,遂成此橋。至是, 仙芝徐自招諭勃律及公主出降,並平其國。
tiān bǎo liù zài bā yuè, xiān zhī lǔ bó lǜ wáng jí gōng zhǔ qù chì fó táng lù bān shī. jiǔ yuè, fù zhì pó lēi chuān lián yún bǎo, yǔ biān lìng chéng děng xiāng jiàn. qí yuè mò, hái bō mì chuān, lìng liú dān cǎo gào jié shū, qiǎn zhōng shǐ pàn guān wáng tíng fāng gào jié. xiān zhī jūn hái zhì hé xī, fū méng líng chá dōu bù shǐ rén yíng láo, mà xiān zhī yuē: dàn gǒu cháng gāo lì nú! dàn gǒu shǐ gāo lì nú! yú tián shǐ shuí yǔ rǔ zòu dé? xiān zhī yuē: zhōng chéng. yān qí zhèn shǒu shǐ shuí biān dé? yuē: zhōng chéng. ān xī fù dōu hù shǐ shuí biān dé? yuē: zhōng chéng. ān xī dōu zhī bīng mǎ shǐ shuí biān dé? yuē: zhōng chéng. líng chá yuē: cǐ jì jiē wǒ suǒ zòu, ān dé bù dài wǒ chù fēn xuán zòu jié shū! jù gāo lì nú cǐ zuì, hé dāng zhǎn, dàn yuán xīn lì dà gōng, bù yù chù zhì. yòu wèi liú dān yuē: wén ěr néng zuò jié shū. dān kǒng jù qǐng zuì. lìng chéng jù zòu qí zhuàng yuē: xiān zhī lì qí gōng, jīn jiāng yōu sǐ. qí nián liù yuè, zhì shòu xiān zhī hóng lú qīng shè yù shǐ zhōng chéng, dài fū méng líng chá wèi sì zhèn jié dù shǐ, zhēng líng chá rù cháo. líng chá dà jù, xiān zhī měi rì jiàn zhī, qū zǒu rú gù, líng chá yì bù zì ān. jiāng jūn chéng qiān lǐ shí wèi fù dōu hù, dà jiāng jūn bì sī chēn wèi líng chá yā yá, xíng guān wáng tāo kāng huái shùn chén fèng zhōng děng, cháng gòu zèn xiān zhī yú líng chá. xiān zhī jì lǐng jié dù shì, wèi chéng qiān lǐ yuē: gōng miàn shì nán ér, xīn rú fù rén, hé yě? yòu wèi sī chēn yuē: cǐ hú gǎn lái! wǒ chéng dōng yī qiān dàn zhǒng zi zhuāng bèi rǔ jiāng qù, yì zhī hū? duì yuē: cǐ shì zhōng chéng zhī sī chēn xīn kǔ jiàn qǐ. xiān zhī yuē: wú cǐ shí jù rǔ zuò wēi fú, qǐ shì lián rǔ yǔ zhī! wǒ yù bù yán, kǒng rǔ huái yōu, yán le wú shì yǐ. yòu hū wáng tāo děng zhì, zuó xià jiāng chī, liáng jiǔ jiē shì zhī, yóu shì jūn qíng bù jù.
天寶六載八月,仙芝虜勃律王及公主趣赤佛堂路班師。九月,復至婆勒川連雲 堡,與邊令誠等相見。其月末,還播密川,令劉單草告捷書,遣中使判官王廷芳告 捷。仙芝軍還至河西,夫蒙靈察都不使人迎勞,罵仙芝曰:「啖狗腸高麗奴!啖狗 屎高麗奴!于闐使誰與汝奏得?」仙芝曰:「中丞。」「焉耆鎮守使誰邊得?」曰: 「中丞。」「安西副都護使誰邊得?」曰:「中丞。」「安西都知兵馬使誰邊得?」 曰:「中丞。」靈察曰:「此既皆我所奏,安得不待我處分懸奏捷書!據高麗奴此 罪,合當斬,但緣新立大功,不欲處置。」又謂劉單曰:「聞爾能作捷書。」單恐 懼請罪。令誠具奏其狀曰:「仙芝立奇功,今將憂死。」其年六月,制授仙芝鴻臚 卿、攝御史中丞,代夫蒙靈察為四鎮節度使,征靈察入朝。靈察大懼,仙芝每日見 之,趨走如故,靈察益不自安。將軍程千里時為副都護,大將軍畢思琛為靈察押衙, 行官王滔、康懷順、陳奉忠等,嘗構譖仙芝於靈察。仙芝既領節度事,謂程千里曰: 「公面似男兒,心如婦人,何也?」又謂思琛曰:「此胡敢來!我城東一千石種子 莊被汝將去,憶之乎?」對曰:「此是中丞知思琛辛苦見乞。」仙芝曰:「吾此時 懼汝作威福,豈是憐汝與之!我欲不言,恐汝懷憂,言了無事矣。」又呼王滔等至, 捽下將笞,良久皆釋之,由是軍情不懼。
bā zài, rù cháo, jiā tè jìn, jiān zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn tóng zhèng yuán, réng yǔ yī zi wǔ pǐn guān. jiǔ zài, jiāng bīng tǎo shí guó, píng zhī, huò qí guó wáng yǐ guī. xiān zhī xìng tān, huò shí guó dà kuài sè sè shí yú shí zhēn jīn wǔ liù zhé tuó míng mǎ bǎo yù chēng shì. chū, shě jī yǐ xiān zhī wèi nuò huǎn, kǒng qí bù néng zì cún, zhì shì lì gōng, jiā cái jù wàn, pō néng sàn shī, rén yǒu suǒ qiú, yán wú bù yīng. qí zài, rù cháo, bài kāi fǔ yí tóng sān sī, xún chú wǔ wēi tài shǒu hé xī jié dù shǐ, dài ān sī shùn. sī shùn fěng qún hú gē ěr zǒng miàn qǐng liú, jiān chá yù shǐ péi zhōu nán zòu zhī, zhì fù liú sī shùn, yǐ xiān zhī wèi yòu yǔ lín dà jiāng jūn. shí sì zài, fēng mì yún jùn gōng.
八載,入朝,加特進,兼左金吾衛大將軍同正員,仍與一子五品官。九載,將 兵討石國,平之,獲其國王以歸。仙芝性貪,獲石國大塊瑟瑟十餘石、真金五六馲 駝、名馬寶玉稱是。初,舍雞以仙芝為懦緩,恐其不能自存,至是立功,家財鉅萬, 頗能散施,人有所求,言無不應。其載,入朝,拜開府儀同三司,尋除武威太守、 河西節度使,代安思順。思順諷群胡割耳捴面請留,監察御史裴周南奏之,制復留 思順,以仙芝為右羽林大將軍。十四載,封密雲郡公。
shí yī yuè, ān lù shān jù fàn yáng pàn. shì rì, yǐ jīng zhào mù róng wáng wǎn wèi tǎo zéi yuán shuài, xiān zhī wèi fù. mìng xiān zhī lǐng fēi qí guō qí jí shuò fāng hé xī lǒng yòu yīng fù jīng bīng mǎ, bìng zhào mù guān fǔ wǔ wàn rén, jì fēng cháng qīng chū tóng guān jìn tǎo, réng yǐ xiān zhī jiān yù shǐ dài fū. shí èr yuè, shī fā, xuán zōng yù wàng chūn tíng wèi láo qiǎn zhī, réng lìng jiān mén jiāng jūn biān lìng chéng jiān qí jūn, tún yú shǎn zhōu. shì yuè shí yī rì, fēng cháng qīng bīng bài yú sì shuǐ. shí sān rì, lù shān xiàn dōng jīng, cháng qīng yǐ yú zhòng bēn shǎn zhōu, wèi xiān zhī yuē: lèi rì xuè zhàn, zéi fēng bù kě dāng. qiě tóng guān wú bīng, ruò kuáng kòu bēn tū, zé jīng shī wēi yǐ. yí qì cǐ shǒu, jí bǎo tóng guān. cháng qīng xiān zhī nǎi lǜ jiàn bīng qǔ tài yuán cāng qián juàn, fēn gěi jiāng shì, yú jiē fén zhī. é ér zéi qí jì zhì, zhū jūn huáng hài, qì jiǎ ér zǒu, wú fù duì wǔ. xiān zhī zhì guān, shàn xiū shǒu jù, yòu lìng suǒ chéng guāng shǒu shàn hé shù. zéi qí zhì guān, yǐ yǒu bèi yǐ, bù néng gōng ér qù, xiān zhī zhī lì yě.
十一月,安祿山據范陽叛。是日,以京兆牧、榮王琬為討賊元帥,仙芝為副。 命仙芝領飛騎、彍騎及朔方、河西、隴右應赴京兵馬,並召募關輔五萬人,繼封常 清出潼關進討,仍以仙芝兼御史大夫。十二月,師發,玄宗御望春亭慰勞遣之,仍 令監門將軍邊令誠監其軍,屯於陝州。是月十一日,封常清兵敗於汜水。十三日, 祿山陷東京,常清以餘眾奔陝州,謂仙芝曰:「累日血戰,賊鋒不可當。且潼關無 兵,若狂寇奔突,則京師危矣。宜棄此守,急保潼關。」常清、仙芝乃率見兵取太 原倉錢絹,分給將士,餘皆焚之。俄而賊騎繼至,諸軍惶駭,棄甲而走,無復隊伍。 仙芝至關,繕修守具,又令索承光守善和戍。賊騎至關,已有備矣,不能攻而去, 仙芝之力也。
fēng cháng qīng, pú zhōu yī shì rén yě. wài zǔ fàn zuì liú ān xī xiào lì, shǒu hú chéng nán mén, pō dú shū, měi zuò cháng qīng yú chéng mén lóu shàng, jiào qí dú shū, duō suǒ lì lǎn. wài zǔ sǐ, cháng qīng gū pín, nián sān shí yú, shǔ fū méng líng chá wèi sì zhèn jié dù shǐ, jiāng jūn gāo xiān zhī wèi dōu zhī bīng mǎ shǐ, pō yǒu cái néng, měi chū jūn, zòu qiàn cóng sān shí yú rén, yī fú xiān míng. cháng qīng kǎi rán fā fèn, tóu dié qǐng yù yī qiàn. cháng qīng xì shòu mù lèi jiǎo duǎn ér bǒ, xiān zhī jiàn qí mào qǐn, bù nà. míng rì yòu tóu dié, xiān zhī wèi yuē: wú zòu qiàn yǐ zú, hé fán fù lái! cháng qīng nù, jù wèi xiān zhī yuē: cháng qīng mù gōng gāo yì, yuàn shì biān pèi, suǒ yǐ wú méi ér qián, hé jiàn jù zhī shēn hū? gōng ruò fāng yuán qǔ rén, zé shì dài fū suǒ wàng ruò yǐ mào qǔ rén, kǒng shī zhī zǐ yǔ yǐ! xiān zhī yóu wèi nà. cháng qīng zì ěr hòu xiān zhī chū rù, chén xī bù lí qí mén, fán shù shí rì, xiān zhī bù dé yǐ, bǔ wèi qiàn.
封常清,蒲州猗氏人也。外祖犯罪流安西效力,守胡城南門,頗讀書,每坐常 清於城門樓上,教其讀書,多所歷覽。外祖死,常清孤貧,年三十餘,屬夫蒙靈察 為四鎮節度使,將軍高仙芝為都知兵馬使,頗有材能,每出軍,奏傔從三十餘人, 衣服鮮明。常清慨然發憤,投牒請預一傔。常清細瘦目類腳短而跛,仙芝見其貌寢, 不納。明日又投牒,仙芝謂曰:「吾奏傔已足,何煩復來!」常清怒,倨謂仙芝曰: 「常清慕公高義,願事鞭轡,所以無媒而前,何見拒之深乎?公若方圓取人,則士 大夫所望;若以貌取人,恐失之子羽矣!」仙芝猶未納。常清自爾候仙芝出入,晨 夕不離其門,凡數十日,仙芝不得已,補為傔。
kāi yuán mò, huì dá xī bù luò bèi pàn, zì hēi shān běi xiàng, xī qù suì yè, xuán zōng chì líng chá yāo jī zhī. líng chá shǐ xiān zhī yǐ èr qiān qí zì fù chéng xiàng běi zhì líng lǐng xià, yù zéi jī zhī. dá xī xíng yuǎn, rén mǎ jiē pí, zhǎn shā lüè jǐn. cháng qīng yú mù zhōng qián zuò jié shū, jù yán cì shě jǐng quán, yù zéi xíng shì, kè huò móu lüè, shì pō jīng shěn. xiān zhī suǒ yù yán, wú bù zhōu xī, xiān zhī dà hài yì zhī. xiān zhī jūn huí, líng chá shǎng láo, xiān zhī qù nú wà dài dāo jiàn. pàn guān liú tiào dú gū jùn děng nì wèn zhī yuē: qián zhě jié shū, shuí zhī suǒ zuò? fù dà shǐ mù xià hé dé yǒu rú cǐ rén xiān zhī yuē: jí xiān zhī qiàn rén fēng cháng qīng yě. tiào děng yī xiān zhī, mìng cháng qīng jìn zuò, yǔ yǔ rú jiù xiāng shí, zhòng rén fāng yì zhī. yǐ pò dá xī gōng, shòu dié zhōu dì xià shù zhǔ, biàn yǐ wèi pàn guān. lèi yǐ jūn gōng shòu zhèn jiāng guǒ yì zhé chōng.
開元末,會達奚部落背叛,自黑山北向,西趣碎葉,玄宗敕靈察邀擊之。靈察 使仙芝以二千騎自副城向北至綾嶺下,遇賊擊之。達奚行遠,人馬皆疲,斬殺略盡。 常清於幕中潛作捷書,具言次舍井泉,遇賊形勢,克獲謀略,事頗精審。仙芝所欲 言,無不周悉,仙芝大駭異之。仙芝軍回,靈察賞勞,仙芝去奴襪帶刀見。判官劉 眺、獨孤峻等逆問之曰:「前者捷書,誰之所作?副大使幕下何得有如此人」仙芝 曰:「即仙芝傔人封常清也。」眺等揖仙芝,命常清進坐,與語如舊相識,眾人方 異之。以破達奚功,授疊州地下戍主,便以為判官。累以軍功授鎮將、果毅、折衝。
tiān bǎo liù nián, cóng xiān zhī pò xiǎo bó lǜ. shí èr yuè, xiān zhī dài fū méng líng chá wèi ān xī jié dù shǐ, biàn zòu cháng qīng wèi qìng wáng fǔ lù shì cān jūn, chōng jié dù pàn guān, cì zǐ jīn yú dài. xún jiā cháo sàn dài fū, zhuān zhī sì zhèn cāng kù tún tián jiǎ zhàng zhī dù yíng tián shì. xiān zhī měi chū zhēng tǎo, cháng lìng cháng qīng zhī liú hòu shì. cháng qīng yǒu cái xué, guǒ jué. zhī liú hòu shí, xiān zhī rǔ mǔ zǐ zhèng dé quán yǐ wèi láng jiāng, dé quán mǔ zài zhái nèi, xiān zhī shì zhī rú xiōng dì, jiā shì jiē lìng zhī zhī, wēi wàng dòng sān jūn. cháng qīng chū huí, zhū jiāng jiē yǐn qián, dé quán jiàn cháng qīng chū qí mén, sù yì zhī, zì hòu zǒu mǎ tū cháng qīng ér qù. cháng qīng zhì shǐ yuàn, mìng zuǒ yòu mì yǐn zhì, lián jié dù shǐ zhái yuàn, fán jīng shù zhòng mén, dé quán jì guò, mìng suí hòu bì zhī. dé quán zhì, cháng qīng lí xí wèi zhī yuē: cháng qīng qǐ zì xì wēi, yù zhōng chéng bīng mǎ shǐ qiàn, zhōng chéng zài bù nà, láng jiāng qǐ bù zhī hū? jīn zhōng chéng guò tīng, yǐ cháng qīng wèi liú hòu shǐ, láng jiāng hé dé wú lǐ, duì zhōng shǐ xiāng líng! yīn chì zhī yuē: láng jiāng xū zàn sǐ yǐ sù jūn róng. yīn lìng lēi huí, zhàng liù shí, miàn pū dì, yè chū. xiān zhī qī jí rǔ mǔ yú mén wài hào kū jiù zhī, bù dé, yīn yǐ qí zhuàng shàng xiān zhī. xiān zhī lǎn zhī, jīng yuē: yǐ sǐ yǐ! jí jiàn cháng qīng, suì wú yī yán, cháng qīng yì bù zhī xiè. zhū dà jiāng yǒu zuì zhě, jī shā èr rén, yú shì jūn zhōng gǔ xin lì.
天寶六年,從仙芝破小勃律。十二月,仙芝代夫蒙靈察為安西節度使,便奏常 清為慶王府錄事參軍,充節度判官,賜紫金魚袋。尋加朝散大夫,專知四鎮倉庫、 屯田、甲仗、支度、營田事。仙芝每出征討,常令常清知留後事。常清有才學,果 決。知留後時,仙芝乳母子鄭德詮已為郎將,德銓母在宅內,仙芝視之如兄弟,家 事皆令知之,威望動三軍。常清出回,諸將皆引前,德詮見常清出其門,素易之, 自後走馬突常清而去。常清至使院,命左右密引至,連節度使宅院,凡經數重門, 德詮既過,命隨後閉之。德詮至,常清離席謂之曰:「常清起自細微,預中丞兵馬 使傔,中丞再不納,郎將豈不知乎?今中丞過聽,以常清為留後使,郎將何得無禮, 對中使相凌!」因叱之曰:「郎將須暫死以肅軍容。」因令勒回,杖六十,面仆地, 曳出。仙芝妻及乳母於門外號哭救之,不得,因以其狀上仙芝。仙芝覽之,驚曰: 「已死矣!」及見常清,遂無一言,常清亦不之謝。諸大將有罪者,擊殺二人,於 是軍中股忄栗。
shí zài, xiān zhī gǎi xī jié dù shǐ, zòu cháng qīng wèi pàn guān. wáng zhèng jiàn wèi ān xī jié dù, zòu cháng qīng wèi sì zhèn zhī dù yíng tián fù shǐ xíng jūn sī mǎ. shí yī zài, zhèng jiàn sǐ, nǎi yǐ cháng qīng wèi ān xī fù dà dū hù, shè yù shǐ zhōng chéng, chí jié chōng ān xī sì zhèn jié dù jīng lüè zhī dù yíng tián fù dà shǐ, zhī jié dù shì. shí sān zài rù cháo, shè yù shǐ dài fū, réng yǔ yī zi wǔ pǐn guān, cì dì yī qū, wáng fù mǔ jiē zèng fēng jué. é ér běi tíng dōu hù chéng qiān lǐ rù wèi yòu jīn wú dà jiāng jūn, réng lìng cháng qīng quán zhī běi tíng dōu hù, chí jié chōng yī xī jié dù děng shǐ. cháng qīng xìng qín jiǎn, měi chū zhēng huò chéng yì, sī mǎ bù guò yī liǎng pǐ, shǎng fá yán míng.
十載,仙芝改西節度使,奏常清為判官。王正見為安西節度,奏常清為四鎮支 度營田副使、行軍司馬。十一載,正見死,乃以常清為安西副大都護,攝御史中丞, 持節充安西四鎮節度、經略、支度、營田副大使,知節度事。十三載入朝,攝御史 大夫,仍與一子五品官,賜第一區,亡父母皆贈封爵。俄而北庭都護程千里入為右 金吾大將軍,仍令常清權知北庭都護,持節充伊西節度等使。常清性勤儉,每出征 或乘驛,私馬不過一兩匹,賞罰嚴明。
shí sì zài, rù cháo, shí yī yuè, yè xuán zōng yú huá qīng gōng. shí lù shān yǐ pàn, xuán zōng yán xiōng hú fù ēn zhī zhuàng, hé fāng zhū tǎo? cháng qīng zòu yuē: lù shān lǐng xiōng tú shí wàn, jìng fàn zhōng yuán, tài píng sī jiǔ, rén bù zhī zhàn. rán shì yǒu nì shùn, shì yǒu qí biàn, chén qǐng zǒu mǎ fù dōng jīng, kāi fǔ kù, mù xiāo yǒng, tiāo mǎ chuí dù hé, jì rì qǔ nì hú zhī shǒu xuán yú què xià. xuán zōng fāng yōu, zhuàng qí yán. yì rì, yǐ cháng qīng wèi fàn yáng jié dù, bǐ mù bīng dōng tǎo. qí rì, cháng qīng chéng yì fù dōng jīng zhào mù, xún rì dé bīng liù wàn, jiē yōng bǎo shì jǐng zhī liú. nǎi zhuó duàn hé yáng qiáo, yú dōng jīng wèi gù shǒu zhī bèi. shí èr yuè, lù shān dù hé, xiàn chén liú, rù yīng zi gǔ, xiōng wēi zhuǎn chì, xiān fēng zhì kuí yuán. cháng qīng shǐ xiāo qí yǔ zhè jié nì zhàn, shā zéi shù shí bǎi rén. zéi dà jūn jì zhì, cháng qīng tuì rù shàng dōng mén, yòu zhàn bù lì, zéi gǔ zào yú sì chéng mén rù, shā lüè rén lì. cháng qīng yòu zhàn yú dōu tíng yì, bù shèng. tuì shǒu xuān rén mén, yòu bài. nǎi cóng tí xiàng mén rù, dào shù yǐ ài zhī. zhì gǔ shuǐ, xī bēn zhì shǎn jùn, yù gāo xiān zhī, jù yǐ zéi shì gào zhī. kǒng zéi nán yǔ zhēng fēng, xiān zhī suì tuì shǒu tóng guān.
十四載,入朝,十一月,謁玄宗於華清宮。時祿山已叛,玄宗言凶胡負恩之狀, 何方誅討?常清奏曰:「祿山領兇徒十萬,徑犯中原,太平斯久,人不知戰。然事 有逆順,勢有奇變,臣請走馬赴東京,開府庫,募驍勇,挑馬箠渡河,計日取逆胡 之首懸於闕下。」玄宗方憂,壯其言。翌日,以常清為范陽節度,俾募兵東討。其 日,常清乘驛赴東京召募,旬日得兵六萬,皆傭保市井之流。乃斫斷河陽橋,於東 京為固守之備。十二月,祿山渡河,陷陳留,入罌子谷,凶威轉熾,先鋒至葵園。 常清使驍騎與柘羯逆戰,殺賊數十百人。賊大軍繼至,常清退入上東門,又戰不利, 賊鼓譟於四城門入,殺掠人吏。常清又戰於都亭驛,不勝。退守宣仁門,又敗。乃 從提象門入,倒樹以礙之。至谷水,西奔至陝郡,遇高仙芝,具以賊勢告之。恐賊 難與爭鋒,仙芝遂退守潼關。
xuán zōng wén cháng qīng bài, xuē qí guān jué, lìng bái yī yú xiān zhī jūn xiào lì. xiān zhī lìng cháng qīng jiān xún zuǒ yòu xiāng zhū jūn, cháng qīng yī zào yī yǐ cóng shì. jiān jūn biān lìng chéng měi shì gàn zhī. xiān zhī duō bù cóng. lìng chéng rù zòu shì, jù yán xiān zhī cháng qīng dòu náo bēn bài zhī zhuàng. xuán zōng nù, qiǎn lìng chéng jī chì zhì jūn bìng zhū zhī.
玄宗聞常清敗,削其官爵,令白衣於仙芝軍效力。仙芝令常清監巡左右廂諸軍, 常清衣皁衣以從事。監軍邊令誠每事干之。仙芝多不從。令誠入奏事,具言仙芝、 常清逗撓奔敗之狀。玄宗怒,遣令誠齎敕至軍並誅之。
lìng chéng zhì tóng guān, yǐn cháng qīng yú yì nán xī jiē, xuān chì shì zhī. cháng qīng yuē: cháng qīng suǒ yǐ bù sǐ zhě, bù rěn wū guó jiā jīng huī, shòu lù zéi shǒu, tǎo nì wú xiào, sǐ nǎi gān xīn. chū, cháng qīng bīng bài rù guān, yù chí fù què tíng, zhì wèi nán, yǒu chì lìng què fù tóng guān, zì cǎo biǎo dài zuì. shì rì lín xíng, tuō lìng chéng shàng zhī. qí biǎo yuē:
令誠至潼關,引常清於驛南西街,宣敕示之。常清曰:「常清所以不死者,不 忍污國家旌麾,受戮賊手,討逆無效,死乃甘心。」初,常清兵敗入關,欲馳赴闕 庭,至渭南,有敕令卻赴潼關,自草表待罪。是日臨刑,托令誠上之。其表曰:
zhōng shǐ luò fèng xiān zhì, fèng xuān kǒu chì, shù chén wàn sǐ zhī zuì, shōu chén yī zhāo zhī xiào, lìng chén què fù shǎn zhōu, suí gāo xiān zhī xíng yíng,. fù fǔ léi qiú, hū yān jiě fù, bài jūn zhī jiāng, gèng xǔ zēng xiū. chén cháng qīng chéng huān chéng xǐ, dùn shǒu dùn shǒu. chén zì chéng xiàn yǐ lái, qián hòu sān dù qiǎn shǐ fèng biǎo, jù shù chì xīn, jìng bù méng yǐn duì. chén zhī cǐ lái, fēi qiú gǒu huó, shí yù chén shè jì zhī jì, pò hǔ láng zhī móu. jì bài shǒu què tíng, tǔ xīn bì xià, lùn nì hú zhī bīng shì, chén tǎo hàn zhī bié móu. chóu wàn sǐ zhī ēn, yǐ bào yī shēng zhī chǒng. qǐ liào zhǎng ān rì yuǎn, yè jiàn wú yóu hán gǔ guān yáo, chén qíng bù xiá! chén dú chūn qiū, jiàn láng shěn chēng wèi huò sǐ suǒ, chén jīn huò yǐ.
中使駱奉仙至,奉宣口敕,恕臣萬死之罪,收臣一朝之效,令臣卻赴陝州,隨 高仙芝行營,。負斧縲囚,忽焉解縛,敗軍之將,更許增修。臣常清誠歡誠喜,頓 首頓首。臣自城陷已來,前後三度遣使奉表,具述赤心,竟不蒙引對。臣之此來, 非求苟活,實欲陳社稷之計,破虎狼之謀。冀拜首闕庭,吐心陛下,論逆胡之兵勢, 陳討捍之別謀。酬萬死之恩,以報一生之寵。豈料長安日遠,謁見無由;函谷關遙, 陳情不暇!臣讀《春秋》,見狼瞫稱未獲死所,臣今獲矣。
zuó zhě yǔ jié hú jiē zhàn, zì jīn yuè qī rì jiāo bīng, zhì yú shí sān rì bù yǐ. chén suǒ jiāng zhī bīng, jiē shì wū hé zhī tú, sù wèi xùn xí. lǜ zhōu nán shì rén zhī zhòng, dāng yú yáng tū qí zhī shī, shàng yóu shā dí sāi lù, xuè liú mǎn yě. chén yù tǐng shēn rèn xià, sǐ jié jūn qián, kǒng zhǎng nì hú zhī wēi, yǐ cuò wáng shī zhī shì. shì yǐ chí yù jiù rì, jiāng mìng guī tiān. yī qī bì xià zhǎn chén yú dū shì zhī xià, yǐ jiè zhū jiāng èr qī bì xià wèn chén yǐ nì zéi zhī shì, jiāng jiè zhū jūn sān qī bì xià zhī chén fēi xī sǐ zhī tú, xǔ chén jié lù. chén jīn jiāng sǐ kàng biǎo, bì xià huò yǐ chén shī lǜ zhī hòu, kuáng wàng wèi cí bì xià huò yǐ chén yù jǐn suǒ zhōng, gān dǎn jiàn chá. chén sǐ zhī hòu, wàng bì xià bù qīng cǐ zéi, wú wàng chén yán, zé jì shè jì fù ān, nì hú bài fù, chén zhī suǒ yuàn bì yǐ. yǎng tiān yǐn zhèn, xiàng rì fēng zhāng, jí wèi shī jiàn zhī chén, sǐ zuò shèng cháo zhī guǐ. ruò shǐ mò ér yǒu zhī, bì jié cǎo jūn qián. huí fēng zhèn shàng, yǐn wáng shī zhī qí gǔ, píng kòu zéi zhī gē chán. shēng sǐ chóu ēn, bù rèn gǎn jī, chén cháng qīng wú rèn yǒng cí shèng dài bēi liàn zhī zhì.
昨者與羯胡接戰,自今月七日交兵,至於十三日不已。臣所將之兵,皆是烏合 之徒,素未訓習。率周南市人之眾,當漁陽突騎之師,尚猶殺敵塞路,血流滿野。 臣欲挺身刃下,死節軍前,恐長逆胡之威,以挫王師之勢。是以馳御就日,將命歸 天。一期陛下斬臣於都市之下,以誡諸將;二期陛下問臣以逆賊之勢,將誡諸軍; 三期陛下知臣非惜死之徒,許臣竭露。臣今將死抗表,陛下或以臣失律之後,誑妄 為辭;陛下或以臣欲盡所忠,肝膽見察。臣死之後,望陛下不輕此賊,無忘臣言, 則冀社稷復安,逆胡敗覆,臣之所願畢矣。仰天飲鴆,向日封章,即為尸諫之臣, 死作聖朝之鬼。若使歿而有知,必結草軍前。迴風陣上,引王師之旗鼓,平寇賊之 戈鋋。生死酬恩,不任感激,臣常清無任永辭聖代悲戀之至。
cháng qīng jì xíng, chén qí shī yú qú chú shàng. xiān zhī guī zhì, lìng chéng suǒ mò dāo shǒu bǎi yú rén suí ér cóng zhī, yuē: dài fū yì yǒu ēn mìng. xiān zhī jù xià, suì zhì cháng qīng suǒ xíng chù. xiān zhī yuē: wǒ tuì, zuì yě, sǐ bù cí rán yǐ wǒ wèi jiǎn jié bīng liáng jí cì wù děng, zé wū wǒ yě. wèi lìng chéng yuē: shàng shì tiān, xià shì dì, bīng shì jiē zài, zú xià qǐ bù zhī hū! qí zhào mù bīng pái liè zài wài, sù ài xiān zhī, xiān zhī hū wèi zhī yuē: wǒ yú jīng zhōng zhào ér láng bèi, suī dé shǎo xǔ wù, zhuāng shù yì wèi néng zú, fāng yǔ jūn bèi pò zéi, rán hòu qǔ gāo guān zhòng shǎng. bù wèi zéi shì píng líng, yǐn jūn zhì cǐ, yì yù gù shǒu tóng guān gù yě. wǒ ruò shí yǒu cǐ, jūn bèi jí yán shí wǒ ruò shí wú zhī, jūn bèi dāng yán wǎng. bīng qí hū yuē: wǎng, qí shēng yīn dì. xiān zhī yòu mù cháng qīng zhī shī, wèi zhī yuē: fēng èr, zi cóng wēi zhì zhe, wǒ zé yǐn bá zi wèi wǒ pàn guān, é yòu dài wǒ wèi jié dù shǐ, jīn rì yòu yǔ zi tóng sǐ yú cǐ, qǐ mìng yě fū! suì zhǎn zhī.
常清既刑,陳其屍於蘧蒢上。仙芝歸至,令誠索陌刀手百餘人隨而從之,曰: 「大夫亦有恩命。」仙芝遽下,遂至常清所刑處。仙芝曰:「我退,罪也,死不辭; 然以我為減截兵糧及賜物等,則誣我也。」謂令誠曰:「上是天,下是地,兵士皆 在,足下豈不知乎!」其召募兵排列在外,素愛仙芝,仙芝呼謂之曰:「我於京中 召兒郎輩,雖得少許物,裝束亦未能足,方與君輩破賊,然後取高官重賞。不謂賊 勢憑陵,引軍至此,亦欲固守潼關故也。我若實有此,君輩即言實;我若實無之, 君輩當言枉。」兵齊呼曰:「枉」,其聲殷地。仙芝又目常清之屍,謂之曰:「封 二,子從微至著,我則引拔子為我判官,俄又代我為節度使,今日又與子同死於此, 豈命也夫!」遂斬之。
gē shū hàn, tū qí shī shǒu lǐng gē shū bù luò zhī yì yě. fān rén duō yǐ bù luò chēng xìng, yīn yǐ wèi shì. zǔ jǔ, zuǒ qīng dào lǜ. fù dào yuán, ān xī fù dōu hù, shì jū ān xī. hàn jiā fù yú cái, tì tǎng rèn xiá, hǎo rán nuò, zòng pú jiǔ. nián sì shí, zāo fù sàng, sān nián kè jū jīng shī, wèi zhǎng ān wèi bù lǐ, kǎi rán fā fèn zhé jié, zhàng jiàn zhī hé xī. chū shì jié dù shǐ wáng chuí, chuí gōng xīn chéng, shǐ hàn jīng lüè, sān jūn wú bù zhèn shè. hòu jié dù shǐ wáng zhōng sì bǔ wèi yá jiāng. hàn hǎo dú zuǒ shì chūn qiū chuán jí hàn shū, shū cái zhòng qì, shì duō guī zhī. zhōng sì yǐ wèi dà dǒu jūn fù shǐ, cháng shǐ hàn tǎo tǔ bō yú xīn chéng, yǒu tóng liè wèi fù zhě, jiàn hàn lǐ jù, bù wèi yòng, hàn nù, wō shā zhī, jūn zhōng gǔ chù. qiān zuǒ wèi láng jiāng. hòu tǔ bō kòu biān, hàn jù zhī yú kǔ bá hǎi, qí zhòng sān xíng, cóng shān chā chí ér xià, hàn chí bàn duàn qiāng dāng qí fēng jī zhī, sān xíng jiē bài, wú bù cuī mí, yóu shì zhī míng.
哥舒翰,突騎施首領哥舒部落之裔也。蕃人多以部落稱姓,因以為氏。祖沮, 左清道率。父道元,安西副都護,世居安西。翰家富於財,倜儻任俠,好然諾,縱 蒲酒。年四十,遭父喪,三年客居京師,為長安尉不禮,慨然發憤折節,仗劍之河 西。初事節度使王倕,倕攻新城,使翰經略,三軍無不震懾。後節度使王忠嗣補為 衙將。翰好讀《左氏春秋傳》及《漢書》,疏財重氣,士多歸之。忠嗣以為大斗軍 副使,嘗使翰討吐蕃於新城,有同列為副者,見翰禮倨,不為用,翰怒,撾殺之, 軍中股怵。遷左衛郎將。後吐蕃寇邊,翰拒之於苦拔海,其眾三行,從山差池而下, 翰持半段槍當其鋒擊之,三行皆敗,無不摧靡,由是知名。
tiān bǎo liù zài, zhuó shòu yòu wǔ wèi yuán wài jiāng jūn, chōng lǒng xī jié dù fù shǐ dōu zhī guān xī bīng mǎ shǐ hé yuán jūn shǐ. xiān shì, tǔ bō měi zhì mài shú shí, jí lǜ bù zhòng zhì jī shí jūn huò qǔ zhī, gòng hū wèi tǔ bō mài zhuāng, qián hòu wú gǎn jù zhī zhě. zhì shì, hàn shǐ wáng nán dé yáng jǐng huī děng qián yǐn bīng zhì jī shí jūn, shè fú yǐ dài zhī. tǔ bō yǐ wǔ qiān qí zhì, hàn yú chéng zhōng lǜ xiāo yǒng chí jī, shā zhī lüè jǐn, yú huò tǐng zǒu, fú bīng yāo jī, pǐ mǎ bù hái. hàn yǒu jiā nú yuē zuǒ jūn, nián shí wǔ liù, yì yǒu lǚ lì. hàn shàn shǐ qiāng, zhuī zéi jí zhī, yǐ qiāng dā qí jiān ér hē zhī, zéi jīng gù, hàn cóng ér cì qí hóu, jiē tī gāo sān wǔ chǐ ér duò, wú bù sǐ zhě. zuǒ chē zhé xià mǎ zhǎn shǒu, lǜ yǐ wèi cháng.
天寶六載,擢授右武衛員外將軍,充隴西節度副使、都知關西兵馬使、河源軍 使。先是,吐蕃每至麥熟時,即率部眾至積石軍獲取之,共呼為「吐蕃麥莊」,前 後無敢拒之者。至是,翰使王難得、楊景暉等潛引兵至積石軍,設伏以待之。吐蕃 以五千騎至,翰於城中率驍勇馳擊,殺之略盡,餘或挺走,伏兵邀擊,匹馬不還。 翰有家奴曰左軍,年十五六,亦有膂力。翰善使槍,追賊及之,以槍搭其肩而喝之, 賊驚顧,翰從而刺其喉,皆剔高三五尺而墮,無不死者。左車輒下馬斬首,率以為 常。
qí dōng, xuán zōng zài huá qīng gōng, wáng zhōng sì bèi hé. chì zhào hàn zhì, yǔ yǔ yuè zhī, suì yǐ wèi hóng lú qīng, jiān xī píng jùn tài shǒu, shè yù shǐ zhōng chéng, dài zhōng sì wèi lǒng yòu jié dù zhī dù yíng tián fù dà shǐ, zhī jié dù shì. réng jí yán jiù zhōng sì, shàng qǐ rù jìn zhōng, hàn kòu tóu suí zhī ér qián, yán cí kāng kǎi, shēng lèi jù xià, dì gǎn ér kuān zhī, biǎn zhōng sì wèi hàn yáng tài shǒu, cháo tíng yì ér zhuàng zhī.
其冬,玄宗在華清宮,王忠嗣被劾。敕召翰至,與語悅之,遂以為鴻臚卿,兼 西平郡太守,攝御史中丞,代忠嗣為隴右節度支度營田副大使,知節度事。仍極言 救忠嗣,上起入禁中,翰叩頭隨之而前,言詞慷慨,聲淚俱下,帝感而寬之,貶忠 嗣為漢陽太守,朝廷義而壯之。
míng nián, zhú shén wēi jūn yú qīng hǎi shàng, tǔ bō zhì, gōng pò zhī yòu zhú chéng yú qīng hǎi zhōng lóng jū dǎo, yǒu bái lóng jiàn, suì míng wèi yīng lóng chéng, tǔ bō píng jī bù gǎn jìn qīng hǎi. tǔ bō bǎo shí bǎo chéng, lù yuǎn ér xiǎn, jiǔ bù bá. bā zài, yǐ shuò fāng hé dōng qún mù shí wàn zhòng wěi hàn zǒng tǒng gōng shí bǎo chéng. hàn shǐ huī xià jiāng gāo xiù yán zhāng shǒu yú jìn gōng, bù xún rì ér bá zhī. shàng lù qí gōng, bài tè jìn hóng lú yuán wài qīng, yǔ yī zi wǔ pǐn guān, cì wù qiān pǐ zhuāng zhái gè yī suǒ, jiā shè yù shǐ dài fū. shí yī zài, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī.
明年,築神威軍於青海上,吐蕃至,攻破之;又築城於青海中龍駒島,有白龍 見,遂名為應龍城,吐蕃屏跡不敢近青海。吐蕃保石堡城,路遠而險,久不拔。八 載,以朔方、河東群牧十萬眾委翰總統攻石堡城。翰使麾下將高秀岩、張守瑜進攻, 不旬日而拔之。上錄其功,拜特進、鴻臚員外卿,與一子五品官,賜物千匹、莊宅 各一所,加攝御史大夫。十一載,加開府儀同三司。
hàn sù yǔ lù shān sī shùn bù xié, shàng měi hé jiě zhī wèi xiōng dì. qí dōng, lù shān sī shùn hàn bìng lái cháo, shàng shǐ nèi shì gāo lì shì jí zhōng guì rén yú jīng chéng dōng fù mǎ cuī huì tóng chí tíng yàn huì. hàn mǔ wèi chí shì, yú tián zhī zú yě. lù shān yǐ sī shùn è hàn, cháng xián zhī, zhì shì hū wèi hàn yuē: wǒ fù shì hú, mǔ shì tū jué gōng fù shì tū jué, mǔ shì hú. yǔ gōng zú lèi tóng, hé bù xiāng qīn hū? hàn yīng zhī yuē: gǔ rén yún, yě hú xiàng kū háo, bù xiáng, yǐ qí wàng běn yě. gǎn bù jǐn xīn yān! lù shān yǐ wèi jī qí hú yě, dà nù, mà hàn yuē: tū jué gǎn rú cǐ yé! hàn yù yīng zhī, gāo lì shì mù hàn, hàn suì zhǐ.
翰素與祿山、思順不協,上每和解之為兄弟。其冬,祿山、思順、翰並來朝, 上使內侍高力士及中貴人於京城東駙馬崔惠童池亭宴會。翰母尉遲氏,于闐之族也。 祿山以思順惡翰,嘗銜之,至是忽謂翰曰:「我父是胡,母是突厥;公父是突厥, 母是胡。與公族類同,何不相親乎?」翰應之曰:「古人云,野狐向窟嗥,不祥, 以其忘本也。敢不盡心焉!」祿山以為譏其胡也,大怒,罵翰曰:「突厥敢如此耶!」 翰欲應之,高力士目翰,翰遂止。
shí èr zài, jìn fēng liáng guó gōng, shí shí fēng sān bǎi hù, jiā hé xī jié dù shǐ, xún fēng xī píng jùn wáng. shí yáng guó zhōng yǒu xì yú lù shān, pín zòu qí fǎn zhuàng, gù hòu shǎng hàn yǐ qīn jié zhī. shí sān zài, bài tài zǐ tài bǎo, gèng jiā shí fēng sān bǎi hù, yòu jiān yù shǐ dài fū.
十二載,進封涼國公,食實封三百戶,加河西節度使,尋封西平郡王。時楊國 忠有隙於祿山,頻奏其反狀,故厚賞翰以親結之。十三載,拜太子太保,更加實封 三百戶,又兼御史大夫。
hàn hǎo yǐn jiǔ, pō zì shēng sè. zhì tǔ mén jūn, rù yù shì, gòu fēng jí, jué dào liáng jiǔ nǎi sū. yīn rù jīng, fèi jí yú jiā.
翰好飲酒,頗恣聲色。至土門軍,入浴室,遘風疾,絕倒良久乃蘇。因入京, 廢疾於家。
jí ān lù shān fǎn, shàng yǐ fēng cháng qīng gāo xiān zhī sàng bài, zhào hàn rù, bài wèi huáng tài zǐ xiān fēng bīng mǎ yuán shuài, yǐ tián liáng qiū wèi yù shǐ zhōng chéng, chōng xíng jūn sī mǎ, yǐ wáng sī lǐ qián ěr dà fú lǐ chéng guāng sū fǎ dǐng guǎn chóng sì jí fān jiāng huǒ bá guī rén lǐ wǔ dìng hún è qì bì níng děng wèi bì jiāng, hé lǒng shuò fāng bīng jí fān bīng yǔ gāo xiān zhī jiù zú gòng èr shí wàn, jù zéi yú tóng guān. shàng yù qín zhèng lóu láo qiǎn zhī, bǎi liáo chū jiàn yú jiāo. shí wǔ zài, jiā hàn shàng shū zuǒ pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
及安祿山反,上以封常清、高仙芝喪敗,召翰入,拜為皇太子先鋒兵馬元帥, 以田良丘為御史中丞,充行軍司馬,以王思禮、鉗耳大福、李承光、蘇法鼎、管崇 嗣及蕃將火拔歸仁、李武定、渾萼、契苾寧等為裨將,河隴、朔方兵及蕃兵與高仙 芝舊卒共二十萬,拒賊於潼關。上御勤政樓勞遣之,百僚出餞於郊。十五載,加翰 尚書左僕射、同中書門下平章事。
hàn zhì tóng guān, huò quàn hàn yuē: lù shān zǔ bīng, yǐ zhū yáng guó zhōng wèi míng, gōng ruò liú bīng sān wàn shǒu guān, xī yǐ jīng ruì huí zhū guó zhōng, cǐ hàn cuò qī guó zhī jì yě, gōng yǐ wèi hé rú? hàn xīn xǔ zhī, wèi fā. yǒu kè xiè qí móu yú guó zhōng, guó zhōng dà jù, jí zòu yuē: bīng fǎ ān bù wàng wēi, jīn tóng guān bīng zhòng suī shèng, ér wú hòu diàn, wàn yī bù lì, jīng shī dé wú kǒng hū! qǐng xuǎn jiān mù xiǎo ér sān qiān rén xùn liàn yú yuàn zhōng. zhào cóng zhī, suì qiǎn jiàn nán jūn jiāng lǐ fú liú guāng tíng fēn tǒng yān. yòu zòu zhào mù yī wàn rén, tún yú bà shàng, lìng qí fù xīn dù gān yùn jiāng zhī. hàn lǜ wèi suǒ tú, nǎi shàng biǎo qǐng gān yùn bīng lì yú tóng guān, suì zhào gān yùn fù tóng guān jì shì, yīn zhǎn zhī. zì shì, hàn xīn bù zì ān. yòu sù yǒu fēng jí, zhì shì pō shén, jūn zhōng zhī wù, bù fù gōng qīn, wěi zhèng yú xíng jūn sī mǎ tián liáng qiū. liáng qiū fù bù gǎn zhuān duàn, jiào lìng bù yī, pō wú bù wǔ. qí jiāng wáng sī lǐ lǐ chéng guāng yòu zhēng zhǎng bù yè, rén wú dòu zhì.
翰至潼關,或勸翰曰:「祿山阻兵,以誅楊國忠為名,公若留兵三萬守關,悉 以精銳回誅國忠,此漢挫七國之計也,公以為何如?」翰心許之,未發。有客泄其 謀於國忠,國忠大懼,及奏曰:「兵法『安不忘危』,今潼關兵眾雖盛,而無後殿, 萬一不利,京師得無恐乎!請選監牧小兒三千人訓練於苑中。」詔從之,遂遣劍南 軍將李福、劉光庭分統焉。又奏召募一萬人,屯於灞上,令其腹心杜乾運將之。翰 慮為所圖,乃上表請乾運兵隸於潼關,遂召乾運赴潼關計事,因斬之。自是,翰心 不自安。又素有風疾,至是頗甚,軍中之務,不復躬親,委政於行軍司馬田良丘。 良丘復不敢專斷,教令不一,頗無部伍。其將王思禮、李承光又爭長不葉,人無斗 志。
xiān shì, hàn shù zòu lù shān suī qiè hé shuò, ér bù dé rén xīn, qǐng chí zhòng yǐ bì zhī, bǐ zì lí xīn, yīn ér jiǎn miè zhī, kě bù shāng bīng qín zī kòu yǐ. zéi jiāng cuī gān yòu yú shǎn jùn qián fēng xù ruì, ér chān zhě zòu yún zéi shū wú bèi, shàng rán zhī, mìng xī zhòng sù tǎo zhī. hàn zòu yuē: zéi jì shǐ wèi nì, lù shān jiǔ xí yòng bīng, bì bù kěn wú bèi, shì yīn jì yě. qiě zéi bīng yuǎn lái, lì zài sù zhàn. jīn wáng shī zì zhàn qí dì, lì zài jiān shǒu, bù lì qīng chū ruò qīng chū guān, shì rù qí suàn. qǐ gèng guān shì shì. yáng guó zhōng kǒng qí móu jǐ, lǚ zòu shǐ chū bīng. shàng jiǔ chù tài píng, bù liàn jūn shì, jì wèi guó zhōng xuàn huò, zhōng shǐ xiāng jì dū zé. hàn bù dé yǐ, yǐn shī chū guān.
先是,翰數奏祿山雖竊河朔,而不得人心,請持重以弊之,彼自離心,因而翦 滅之,可不傷兵擒茲寇矣。賊將崔乾祐於陝郡潛鋒蓄銳,而覘者奏雲「賊殊無備」, 上然之,命悉眾速討之。翰奏曰:「賊既始為AT逆,祿山久習用兵,必不肯無備, 是陰計也。且賊兵遠來,利在速戰。今王師自戰其地,利在堅守,不利輕出;若輕 出關,是入其算。乞更觀事勢。」楊國忠恐其謀己,屢奏使出兵。上久處太平,不 練軍事,既為國忠眩惑,中使相繼督責。翰不得已,引師出關。
liù yuè sì rì, cì yú líng bǎo xiàn zhī xī yuán. bā rì, yǔ zéi jiāo zhàn, guān jūn nán pò xiǎn qiào, běi lín huáng hé cuī gān yòu yǐ shù qiān rén xiān jù xiǎn yào. hàn jí liáng qiū fú chuán zhōng liú yǐ guān jìn tuì, wèi gān yòu bīng shǎo, qīng zhī, suì cù jiāng shì lìng jìn, zhēng lù yōng sāi, wú fù duì wǔ. wǔ hòu, dōng fēng jí, gān yòu yǐ cǎo chē shù shí chéng zòng huǒ fén zhī, yān yàn gèn tiān. jiāng shì yǎn miàn, kāi mù bù dé, yīn wèi tú suǒ chéng, wáng shī zì xiāng pái jǐ, zhuì yú hé. qí hòu zhě jiàn qián jūn xiàn bài, xī kuì, tián wěi yú hé, sǐ zhě shù wàn rén, hào jiào zhī shēng zhèn tiān dì, fù qì xiè, yǐ qiāng wèi jí, tóu běi àn, shí bù cún yī èr. jūn jì bài, hàn yǔ shù bǎi qí chí ér xī guī, wèi huǒ bá guī rén zhí jiàng yú zéi. lù shān wèi zhī yuē: rǔ cháng qīng wǒ, jīn rì rú hé? hàn jù, fǔ fú chēng: ròu yǎn bù shí bì xià, suì zhì yú cǐ. bì xià wèi bō luàn zhǔ, jīn tiān xià wèi píng, lǐ guāng bì zài tǔ mén, lái tián zài hé nán, lǔ jiǒng zài nán yáng, dàn liú chén, chén yǐ chǐ shū zhāo zhī, bù rì píng yǐ. lù shān dà xǐ, suì wěi shǔ hàn sī kōng. zuò shū zhāo guāng bì děng, zhū jiāng bào shū jiē ràng hàn bù sǐ jié. lù shān zhī shì bù xié, suì bì hàn yú yuàn zhōng, qián shā zhī.
六月四日,次於靈寶縣之西原。八日,與賊交戰,官軍南迫險峭,北臨黃河; 崔乾祐以數千人先據險要。翰及良丘浮船中流以觀進退,謂乾祐兵少,輕之,遂促 將士令進,爭路擁塞,無復隊伍。午後,東風急,乾祐以草車數十乘縱火焚之,煙 焰亘天。將士掩面,開目不得,因為AT徒所乘,王師自相排擠,墜於河。其後者 見前軍陷敗,悉潰,填委於河,死者數萬人,號叫之聲振天地,縛器械,以槍為楫, 投北岸,十不存一二。軍既敗,翰與數百騎馳而西歸,為火拔歸仁執降於賊。祿山 謂之曰:「汝常輕我,今日如何?」翰懼,俯伏稱:「肉眼不識陛下,遂至於此。 陛下為撥亂主,今天下未平,李光弼在土門,來填在河南,魯炅在南陽,但留臣, 臣以尺書招之,不日平矣。」祿山大喜,遂偽署翰司空。作書招光弼等,諸將報書 皆讓翰不死節。祿山知事不諧,遂閉翰於苑中,潛殺之。
hàn zhī shǒu tóng guān yě, zhǔ tiān xià bīng quán, sì zhì bào yuàn, wū zòu hù bù shàng shū ān sī shùn yǔ lù shān qián tōng, wěi lìng rén wèi lù shān yí sī shùn shū, yú guān mén qín zhī yǐ xiàn. qí nián sān yuè, sī shùn jí dì tài pú qīng yuán zhēn zuò zhū, xǐ qí jiā shǔ yú lǐng wài, tiān xià yuān zhī.
翰之守潼關也,主天下兵權,肆志報怨,誣奏戶部尚書安思順與祿山潛通,偽 令人為祿山遺思順書,於關門擒之以獻。其年三月,思順及弟太僕卿元貞坐誅,徙 其家屬於嶺外,天下冤之。
shǐ chén yuē: dà dào zuò gěng, lù shān luàn cháng, cí suī yù zhū guó zhōng, zhì zé móu wēi shè jì. yú shí chéng píng rì jiǔ, jīn gé dào xiāo, fēng cháng qīng gāo xiān zhī xiāng cì lǜ bù jiào zhī bīng, mù shì rén zhī zhòng, yǐ kàng kòu, shī lǜ sàng shī. gē shū hàn fèi jí yú jiā, qǐ zhuān bīng bǐng, èr shí wàn zhòng jù zéi guān mén, jūn zhōng zhī wù bù qīn, wěi rèn yòu fēi qí suǒ. jí yù jié zéi, xuán zhì bài wáng, tiān zǐ yǐ zhī bō qiān, zì shēn yǐ zhī jū zhí, cǐ jiē mìng shuài ér bù dé qí rén yě. lǐ yuē: dài fū sǐ zhòng. yòu yuē: móu rén zhī jūn shī bài zé sǐ zhī. hàn shòu shǔ zéi tíng, gǒu yán shì xī, zhōng yì zhī dào, jí kě zhī yě, qǐ bù kuì yú yán gǎo qīng hū! yì yòu wén zhī, gǔ zhī mìng jiāng zhě, tuī gǔ ér wèi zhī yuē: kǔn wài zhī shì, jiāng jūn cái zhī. guān yáng guó zhōng zhī zòu shì, biān lìng chéng zhī hù róng, yòu chè zhǒu yú jūn zhèng zhě yě, wèi kě piān zé sān shuài, bù yóu yī rén. hòu zhī jūn zǐ, dé bù shēn jiàn!
史臣曰:大盜作梗,祿山亂常,詞雖欲誅國忠,志則謀危社稷。於時承平日久, 金革道消,封常清、高仙芝相次率不教之兵,募市人之眾,以抗AT寇,失律喪師。 哥舒翰廢疾於家,起專兵柄,二十萬眾拒賊關門,軍中之務不親,委任又非其所。 及遇羯賊,旋致敗亡,天子以之播遷,自身以之拘執,此皆命帥而不得其人也。 《禮》曰:「大夫死眾。」又曰:「謀人之軍師敗則死之。」翰受署賊庭,苟延視 息,忠義之道,即可知也,豈不愧於顏杲卿乎!抑又聞之,古之命將者,推轂而謂 之曰:「閫外之事,將軍裁之。」觀楊國忠之奏事,邊令誠之護戎,又掣肘於軍政 者也,未可偏責三帥,不尤伊人。後之君子,得不深鑒!
zàn yuē: jié zéi fàn shùn, róng chē qǐ xíng. wěi rèn shī suǒ, fēng gāo bài wáng. qián liú qí diān, jiàn qiè yī shang. chǒu zāi shū hàn, bù néng sǐ wáng.
贊曰:羯賊犯順,戎車啟行。委任失所,封、高敗亡。虔劉圻甸,僭竊衣裳。 丑哉舒翰,不能死王。