wén yuàn shàng
文苑上
kǒng shào ān zi zhēn sūn ruò sī
○孔绍安 子祯 孙若思
yuán lǎng dì chéng xù lì zhēn sūn yì hè dé rén yǔ bào cài yǔn gōng zhèng shì yì xiè yǎn cuī xìn míng zhāng yùn gǔ liú yìn zhī dì zǐ yán yòu xiōng zi cáng qì zhāng chāng líng cuī xíng gōng mèng lì zhēn dǒng sī gōng yuán sī jìng xú qí dān dù yì jiǎn cóng zǔ dì shěn yán
袁朗 弟承序 利贞 孙谊 贺德仁 庾 抱 蔡允恭 郑世翼 谢偃 崔信明 张蕴古 刘胤之 弟子延祐 兄子藏器 张昌龄 崔行功 孟利贞 董思恭 元思敬 徐齐聃 杜易简 从祖弟审言
lú zhào lín yáng jiǒng wáng bó xiōng jù miǎn
卢照邻 杨炯 王勃 兄勮 勔
luò bīn wáng dèng xuán tǐng
骆宾王 邓玄挺
chén guān qián dài bǐng bǐ lùn wén zhě duō yǐ. mò bù xiàn zhāng mó gào, zǔ shù shī sāo yuǎn zōng máo zhèng zhī xùn lùn, jìn bǐ bān yáng zhī shù zuò. wèi" cǎi cǎi piě yīn", dú gāo bǐ xīng zhī yuán" zhàn zhàn jiāng fēng", zhǎng shàn yǒng gē zhī tǐ. shū bù zhī shì dài yǒu wén zhì, fēng sú yǒu chún lí xué shí yǒu qiǎn shēn, cái xìng yǒu gōng zhuō. xī zhòng ní yǎn sān dài zhī yì, shān zhū guó zhī shī, fēi qiú shèng yú xī xián, yào qǔ míng yú jīn dài. shí yǐ chún piáo zhī shí shāng zhì, mín sú zhī yǔ bù jīng, gù shì yǐ wén yán, kǎo zhī xián sòng. rán hòu zhì yuǎn bù ní, yǒng dài zuò chéng, jí zhī shì gǔ fēi jīn, wèi wèi tōng lùn. fū zhí jiàn xiě xíng, chí héng pǐn wù, fēi bó lè bù néng fēn nú jì zhī zhuàng, fēi yán líng bù néng bié yǎ zhèng zhī yīn. ruò kōng hùn chuī yú zhī rén, jí yì wén sháo zhī tàn. jìn dài wéi shěn yǐn qí zhēn zhuó èr nán, pōu chén sān biàn shū yún yuān zhī yì yù, zhèn pān lù zhī fēng huī. bǐ lǜ lǚ hé xié, gōng shāng jí qià, bù dú zǐ jiàn zǒng jiàn ān zhī bà, kè ér shàn jiāng zuǒ zhī xióng. yuán jí wǒ cháo, tǐng shēng xián jùn, wén huáng dì jiě róng yī ér kāi xué xiào, shì bēn bó ér lǐ rú shēng mén luó tǔ fèng zhī cái, rén shàn wò shé zhī jià. mí bù fā yán wèi lùn, xià bǐ chéng wén, zú yǐ wěi sú jīng bāng, qǐ zhǐ diāo zhāng rù jù. yùn xié jīn zòu, cí bǐng dān qīng, gù zhēn guān zhī fēng, tóng hū sān dài. gāo zōng tiān hòu, yóu zhòng xiáng yán tiān zǐ fù héng fén zhī shī, chén xià jì bǎi liáng zhī zòu wēi wēi jì jì, huī shuò gǔ jīn. rú yàn xǔ zhī rùn sè wáng yán, wú lù zhī pù yáng hóng yè, yuán zhěn liú bēn zhī duì cè, wáng wéi dù fǔ zhī diāo chóng, bìng fēi yì yè shǐ rán, zì shì tiān jī xiù jué. ruò suí zhū sè zé, wú jiǎ cuì mó, kǒng jī cuì yǔ, zì chéng huá cǎi, zhì zhī wén yuàn, shí huàn xiāng tú. qí jiān jué wèi chóng gāo, bié wèi zhī chuán. jīn cǎi kǒng shào ān yǐ xià, wèi wén yuàn sān piān, kǎi huái cái qiáo cuì zhī tú, qiān gǔ jiàn zhī yú zuò zhě.
臣观前代秉笔论文者多矣。莫不宪章《谟》、《诰》,祖述《诗》、《骚》; 远宗毛、郑之训论,近鄙班、扬之述作。谓“采采苤諲”,独高比兴之源;“湛湛 江枫”,长擅咏歌之体。殊不知世代有文质,风俗有淳醨;学识有浅深,才性有工 拙。昔仲尼演三代之《易》,删诸国之《诗》,非求胜于昔贤,要取名于今代。实 以淳朴之时伤质,民俗之语不经,故饰以文言,考之弦诵。然后致远不泥,永代作 程,即知是古非今,未为通论。夫执鉴写形,持衡品物,非伯乐不能分驽骥之状, 非延陵不能别《雅》、《郑》之音。若空混吹竽之人,即异闻《韶》之叹。近代唯 沈隐俟斟酌《二南》,剖陈三变;摅云、渊之抑郁,振潘、陆之风徽。俾律吕和谐, 宫商辑洽,不独子建总建安之霸,客兒擅江左之雄。爰及我朝,挺生贤俊,文皇帝 解戎衣而开学校,饰贲帛而礼儒生;门罗吐凤之才,人擅握蛇之价。靡不发言为论, 下笔成文,足以纬俗经邦,岂止雕章缛句。韵谐金奏,词炳丹青,故贞观之风,同 乎三代。高宗、天后,尤重详延;天子赋横汾之诗,臣下继柏梁之奏;巍巍济济, 辉烁古今。如燕、许之润色王言,吴、陆之铺扬鸿业,元稹、刘贲之对策,王维、 杜甫之雕虫,并非肄业使然,自是天机秀绝。若隋珠色泽,无假淬磨,孔玑翠羽, 自成华彩,置之文苑,实焕缃图。其间爵位崇高,别为之传。今采孔绍安已下,为 《文苑》三篇,凯怀才憔悴之徒,千古见知于作者。
kǒng shào ān, yuè zhōu shān yīn rén, chén lì bù shàng shū huàn zhī zǐ. shǎo yǔ xiōng shào xīn, jù yǐ wén cí zhī míng. shí sān, chén wáng rù suí, xǐ jū jīng zhào hù xiàn. bì mén dú shū, sòng gǔ wén jí shù shí wàn yán, wài xiōng yú shì nán tàn yì zhī. shào xīn cháng wèi shì nán yuē:" běn cháo lún xiàn, fēn cóng yān miè, dàn jiàn cǐ dì, qiè wèi jiā zú bù wáng yǐ!" shí yǒu cí rén sūn wàn shòu, yǔ shào ān dǔ wàng nián zhī hǎo, shí rén chēng wéi sūn kǒng. shào ān dà yè mò wèi jiān chá yù shǐ. shí gāo zǔ wèi suí tǎo zéi yú hé dōng, zhào shào ān jiān gāo zǔ zhī jūn, shēn jiàn jiē yù. jí gāo zǔ shòu shàn, shào ān zì luò yáng jiān xíng lái bēn. gāo zǔ jiàn zhī shén yuè, bài nèi shǐ shè rén, cì zhái yī qū liáng mǎ liǎng pǐ qián mǐ juàn bù děng. shí xià hóu duān yì cháng wèi yù shǐ, jiān gāo zǔ jūn, xiān shào ān guī cháo, shòu mì shū jiān. shào ān yīn shì yàn, yìng zhào yǒng shí liú shī yuē: " zhǐ wéi shí lái wǎn, kāi huā bù jí chūn." shí rén chēng zhī. xún zhào zhuàn liáng shǐ, wèi chéng ér zú. yǒu wén jí wǔ juǎn.
孔绍安,越州山阴人,陈吏部尚书奂之子。少与兄绍新,俱以文词知名。十三, 陈亡入隋,徙居京兆鄠县。闭门读书,诵古文集数十万言,外兄虞世南叹异之。绍 新尝谓世南曰:“本朝沦陷,分从湮灭,但见此弟,窃谓家族不亡矣!”时有词人 孙万寿,与绍安笃忘年之好,时人称为孙、孔。绍安大业末为监察御史。时高祖为 隋讨贼于河东,诏绍安监高祖之军,深见接遇。及高祖受禅,绍安自洛阳间行来奔。 高祖见之甚悦,拜内史舍人,赐宅一区、良马两匹、钱米绢布等。时夏侯端亦尝为 御史,监高祖军,先绍安归朝,授秘书监。绍安因侍宴,应诏咏《石榴诗》曰: “只为时来晚,开花不及春。”时人称之。寻诏撰《梁史》,未成而卒。有文集五 卷。
zi zhēn, gāo zōng shí wéi sū zhōu zhǎng shǐ. cáo wáng míng wèi cì shǐ, bù xún fǎ dù, zhēn měi jìn jiàn. míng yuē:" guǎ rén tiān zǐ zhī dì, qǐ shī yú wèi wáng zāi!" zhēn yuē:" ēn chǒng bù kě shì, dài wáng bù fèng xíng guó mìng, kǒng jīn zhī róng wèi, fēi dài wáng suǒ bǎo, dú bú jiàn huái nán zhī shì hū?" míng bù yuè. míng zuǒ yòu yǒu qīn bào xià rén zhě, zhēn bǔ ér zhàng shā zhī. míng hòu guǒ zuò fǎ, qiān yú qián zhōng, wèi rén yuē:" wú kuì bù yòng kǒng zhǎng shǐ yán, yǐ jí yú cǐ!" zhēn lèi qiān jiàng zhōu cì shǐ, fēng wǔ chāng xiàn zi. zú, shì yuē wēn.
子祯,高宗时为苏州长史。曹王明为刺史,不循法度,祯每进谏。明曰:“寡 人天子之弟,岂失于为王哉!”祯曰:“恩宠不可恃,大王不奉行国命,恐今之荣 位,非大王所保,独不见淮南之事乎?”明不悦。明左右有侵暴下人者,祯捕而杖 杀之。明后果坐法,迁于黔中,谓人曰:“吾愧不用孔长史言,以及于此!”祯累 迁绛州刺史,封武昌县子。卒,谥曰温。
zi jì xǔ, zǎo zhī míng, guān zhì zuǒ bǔ quē.
子季诩,早知名,官至左补阙。
shào ān sūn ruò sī.
绍安孙若思。
ruò sī gū, mǔ chǔ shì qīn zì jiào xùn, suì yǐ xué xíng zhī míng. nián shào shí, yǒu rén jī chǔ suì liáng shū jī shù juǎn yǐ yí ruò sī, wéi shòu qí yī juàn. qí rén yuē:" cǐ shū dāng jīn suǒ zhòng, jià bǐ huáng jīn, hé bù zǒng qǔ?" ruò sī yuē: " ruò jià bǐ jīn bǎo, cǐ wèi duō yǐ!" gèng jié qù bàn yǐ huán zhī. míng jīng jǔ, lèi qiān kù bù láng zhōng. ruò sī cháng wèi rén yuē:" shì zhì láng zhōng zú yǐ!" zhì shì chí yī shí zhǐ shuǐ, zhì yú zuò yòu, yǐ shì yǒu zhǐ zú zhī yì. xún qiān gěi shì zhōng.
若思孤,母褚氏亲自教训,遂以学行知名。年少时,有人赍褚遂良书迹数卷以 遗若思,唯受其一卷。其人曰:“此书当今所重,价比黄金,何不总取?”若思曰: “若价比金宝,此为多矣!”更截去半以还之。明经举,累迁库部郎中。若思常谓 人曰:“仕至郎中足矣!”至是持一石止水,置于座右,以示有止足之意。寻迁给 事中。
zhōng zōng jí wèi, jìng huī huán yàn fàn děng zhī guó zhèng, yǐ ruò sī duō shí gù shì, suǒ yǒu gǎi gé dà shì jí yí yì, duō fǎng yú ruò sī. zài zhuǎn lǐ bù shì láng, chū wèi zhōu cì shǐ. xiān shì, zhū zhōu bié jià, jiē yǐ zōng shì wèi zhī, bù wéi cì shǐ zhì jìng, yóu shì duō xíng bù fǎ. ruò sī zhì zhōu, jǔ zòu bié jià lǐ dào qīn fàn zhuàng, qǐng jiā jū xùn. nǎi zhào bié jià yú cì shǐ zhì lǐ, zì ruò sī shǐ yě. é yǐ qīng bái chēng, jiā yín qīng guāng lù dài fu, cì juàn bǎi pǐ. lì rǔ zhōu cì shǐ tài zǐ yòu yù dé, fēng liáng jùn gōng. kāi yuán shí qī nián zú, shì yuē huì.
中宗即位,敬晖、桓彦范等知国政,以若思多识故事,所有改革大事及疑议, 多访于若思。再转礼部侍郎,出卫州刺史。先是,诸州别驾,皆以宗室为之,不为 刺史致敬,由是多行不法。若思至州,举奏别驾李道钦犯状,请加鞫讯。乃诏别驾 于刺史致礼,自若思始也。俄以清白称,加银青光禄大夫,赐绢百匹。历汝州刺史、 太子右谕德,封梁郡公。开元十七年卒,谥曰惠。
yuán lǎng, yōng zhōu cháng ān rén, chén shàng shū zuǒ pú yè shū zhī zǐ. qí xiān zì chén jùn shì jiāng zuǒ, shì wèi guān zú, chén wáng xǐ guān zhōng.
袁朗,雍州长安人,陈尚书左仆射枢之子。其先自陈郡仕江左,世为冠族,陈 亡徙关中。
lǎng qín xué, hǎo zhǔ wén. zài chén, shì hè mì shū láng, shèn wéi shàng shū lìng jiāng zǒng suǒ zhòng. cháng zhì qiān zì shī, dāng shí yǐ wéi shèng zuò. chén hòu zhǔ wén ér zhào rù jìn zhōng, shǐ wèi yuè fù, lǎng rǎn hàn lì chéng. hòu zhǔ yuē:" guān cǐ fù, xiè xī yì bù néng dú měi yú qián yǐ!" yòu shǐ wèi zhī cǎo jiā lián èr sòng, shēn jiàn yōu shǎng. lì tài zi xiǎn mǎ dé jiào diàn xué shì, qiān mì shū chéng. chén wáng, shì suí wèi shàng shū yí cáo láng. wǔ dé chū, shòu qí wáng wén xué cí bù láng zhōng, fēng rǔ nán xiàn nán, zài zhuǎn jǐ shì zhōng. zhēn guān chū zú guān. tài zōng wèi zhī fèi cháo yī rì, wèi gāo shì lián yuē:" yuán lǎng zài rèn suī jìn, rán qí xìng jǐn hòu, tè shǐ rén shāng xī." yīn chì gěi qí sāng shì, bìng cún wèn qī zǐ. yǒu wén jí shí sì juǎn.
朗勤学,好属文。在陈,释褐秘书郎,甚为尚书令江总所重。尝制千字诗,当 时以为盛作。陈后主闻而召入禁中,使为《月赋》,朗染翰立成。后主曰:“观此 赋,谢希逸不能独美于前矣!”又使为《芝草》、《嘉莲》二颂,深见优赏。历太 子洗马、德教殿学士,迁秘书丞。陈亡,仕隋为尚书仪曹郎。武德初,授齐王文学、 祠部郎中,封汝南县男,再转给事中。贞观初卒官。太宗为之废朝一日,谓高士廉 曰:“袁朗在任虽近,然其性谨厚,特使人伤惜。”因敕给其丧事,并存问妻子。 有文集十四卷。
cóng fù dì chéng xù, chén shàng shū pú yè xiàn zhī zǐ. wǔ dé zhōng, qí wáng yuán jí wén qí míng, zhào wéi xué shì. fǔ fèi, lèi zhuǎn jiàn chāng lìng. zài rèn qīng jìng, shì lì huái zhī. gāo zōng zài fān, tài zōng xuǎn xué xíng zhī shì wèi qí liáo shǔ, wèi zhōng shū shì láng cén wén běn yuē:" liáng chén míng chén, yǒu shuí kě chēng? fù yǒu zǐ dì kān zhāo yǐn fǒu?" wén běn yīn yán:" suí shī rù chén, bǎi sī bēn sàn, mò yǒu liú zhě, wéi yuán xiàn dú zài qí zhǔ zhī bàng. wáng shì chōng jiāng shòu suí chán, qún liáo biǎo qǐng quàn jìn, xiàn zi jǐ shì zhōng chéng jiā tuō jí, dú bù shǔ míng. cǐ fù zǐ zú chēng zhōng liè. chéng jiā dì chéng xù, qīng zhēn yǎ cāo, shí jì xiān fēng." yóu shì zhào shǒu jìn wáng yǒu, réng lìng shì dú, jiā shòu hóng wén guǎn xué shì. wèi jǐ, zú.
从父弟承序,陈尚书仆射宪之子。武德中,齐王元吉闻其名,召为学士。府废, 累转建昌令。在任清静,士吏怀之。高宗在籓,太宗选学行之士为其僚属,谓中书 侍郎岑文本曰:“梁、陈名臣,有谁可称?复有子弟堪招引否?”文本因言:“隋 师入陈,百司奔散,莫有留者,唯袁宪独在其主之傍。王世充将受隋禅,群僚表请 劝进,宪子给事中承家托疾,独不署名。此父子足称忠烈。承家弟承序,清贞雅操, 实继先风。”由是召守晋王友,仍令侍读,加授弘文馆学士。未几,卒。
lǎng cóng zǔ dì lì zhēn, chén zhōng shū lìng jìng zhī sūn yě. gāo zōng shí wéi tài cháng bó shì zhōu wáng shì dú. yǒng lóng èr nián, wáng lì wèi huáng tài zǐ, bǎi guān shàng lǐ. gāo zōng jiāng huì bǎi guān jí mìng fù yú xuān zhèng diàn, bìng shè jiǔ bù jì jí sàn lè. lì zhēn shàng shū jiàn yuē:" chén yǐ qián diàn zhèng qǐn, fēi mìng fù yàn huì zhī dì xiàng quē lù mén, fēi chàng yōu jìn yù zhī suǒ. wàng zhào mìng fù huì yú bié diàn, jiǔ bù jì cóng dōng xī mén rù, sàn lè yī sè, fú wàng tíng shěng. ruò yú sān diàn bié suǒ, zì kě bèi jí ēn sī. wēi chén yōng bì, bù xián diǎn zé, tiǎn yù lǐ sī, qīng chén kuáng gǔ." dì nà qí yán, jí lìng yí yú lín dé diàn. zhì huì rì, jiǔ hān, dì shǐ zhōng shū shì láng xuē yuán chāo wèi lì zhēn yuē:" qīng mén chéng zhōng gěng, néng kàng shū zhí yán, bù jiā hòu cì, hé yǐ jiǎng quàn!" cì wù bǎi duàn. é qiān cí bù yuán wài láng, zú. zhōng zōng jí wèi, yǐ shì dú ēn, zhuī zèng mì shū shǎo jiān.
朗从祖弟利贞,陈中书令敬之孙也。高宗时为太常博士、周王侍读。永隆二年, 王立为皇太子,百官上礼。高宗将会百官及命妇于宣政殿,并设九部伎及散乐。利 贞上疏谏曰:“臣以前殿正寝,非命妇宴会之地;象阙路门,非倡优进御之所。望 诏命妇会于别殿,九部伎从东西门入,散乐一色,伏望停省。若于三殿别所,自可 备极恩私。微臣庸蔽,不闲典则,忝预礼司,轻陈狂瞽。”帝纳其言,即令移于麟 德殿。至会日,酒酣,帝使中书侍郎薛元超谓利贞曰:“卿门承忠鲠,能抗疏直言, 不加厚赐,何以奖劝!”赐物百段。俄迁祠部员外郎,卒。中宗即位,以侍读恩, 追赠秘书少监。
lǎng shí sān dài zǔ hàn sī tú pāng, pāng shēng wèi guó láng zhōng yù shǐ dài fū huàn, huàn shēng jìn shàng shū zhǔn, zhǔn shēng dōng jìn yòu jiāng jūn yù zhāng tài shǒu chōng, chōng shēng sī tú cóng shì zhōng láng dān, dān shēng láng yá nèi shǐ zhì, zhì shēng dān yáng yǐn sòng gōng zhǎng shǐ bào, bào shēng sòng wú jùn tài shǒu xún, lěi dài yǒu gāo míng zhòng wèi, qián shǐ yǒu chuán. wǔ dài shū zǔ sòng tài wèi shū, gāo zǔ fù zuǒ pú yè yōng zhōu cì shǐ yǐ, gāo zǔ sī kōng chá, jiē sǐ guó nàn. zēng zǔ liáng zhōng shū jiān sī kōng mù gōng áng, shì qí wèi wú xīng tài shǒu, jí liáng gāo zǔ chán qí, jiǔ cí cháo mìng. fù shū, shū fù xiàn, shì chén, jiē wèi chén pú yè. shū zǔ jìng, zhōng shū lìng. jí chén wáng, xiàn mào nán fú hù hòu zhǔ. lǎng zì yǐ zhōng wài rén wù, wèi hǎi nèi guān zú, suī láng xié wáng shì jì yǒu tái dǐng, ér lì cháo zì wèi zuǒ mìng, bǐ zhī bù yǐ wéi wǔ.
朗十三代祖汉司徒滂,滂生魏国郎中、御史大夫涣,涣生晋尚书准,准生东晋 右将军、豫章太守冲,冲生司徒从事中郎耽,耽生琅邪内史质,质生丹阳尹、宋公 长史豹,豹生宋吴郡太守洵,累代有高名重位,前史有传。五代叔祖宋太尉淑,高 祖父左仆射、雍州刺史顗,高祖司空察,皆死国难。曾祖梁中书监、司空、穆公昂, 仕齐为吴兴太守,及梁高祖禅齐,久辞朝命。父枢,叔父宪,仕陈,皆为陈仆射。 叔祖敬,中书令。及陈亡,宪冒难扶护后主。朗自以中外人物,为海内冠族,虽琅 邪王氏继有台鼎,而历朝自为佐命,鄙之不以为伍。
lǎng sūn yì, yòu yú shì nán wài sūn. shén gōng zhōng, wèi sū zhōu cì shǐ. cháng yīn shì shì, sī mǎ qīng hé zhāng pèi tōng yè, pèi jí shì zhōng wén guàn zhī zǐ. yì yī zhī yuē:" sī mǎ hé shì?" pèi yuē:" cǐ zhōu dé yī cháng shǐ, shì lǒng xī lǐ dǎn, tiān xià jiǎ mén." yì yuē:" sī mǎ hé yán zhī shī! mén hù xū lì dài rén xián, míng jié fēng jiào, wèi yī guān gù zhǔ, shǐ kě chēng jǔ, lǎo fū shì yě! fū shān dōng rén shàng yú hūn gòu, qiú yú lù lì zuò shí zhù shí, jiàn wēi shòu mìng, zé kuàng dài wú rén. hé kě shuō zhī, yǐ wéi mén hù!" pèi huái cán ér tuì. shí rén yǐ wéi kǒu shí.
朗孙谊,又虞世南外孙。神功中,为苏州刺史。尝因视事,司马、清河张沛通 谒,沛即侍中文瓘之子。谊揖之曰:“司马何事?”沛曰:“此州得一长史,是陇 西李亶,天下甲门。”谊曰:“司马何言之失!门户须历代人贤,名节风教,为衣 冠顾瞩,始可称举,老夫是也!夫山东人尚于婚媾,求于禄利;作时柱石,见危授 命,则旷代无人。何可说之,以为门户!”沛怀惭而退。时人以为口实。
hè dé rén, yuè zhōu shān yīn rén yě. fù lǎng, chén sàn qí cháng shì. dé rén shǎo yǔ cóng xiōng jī jù shì guó zǐ jì jiǔ zhōu hóng zhèng, xián yǐ cí xué jiàn chēng. shí rén yǔ yuē:" xué xíng kě shī hè dé jī, wén zhì bīn bīn hè dé rén." dé rén xiōng dì bā rén, shí rén fāng zhī xún shì. chén pó yáng wáng bó shān wèi kuài jī tài shǒu, gǎi qí suǒ jū gān pāng lǐ wèi gāo yáng lǐ. dé rén shì chén, zhì wú xīng wáng yǒu.
贺德仁,越州山阴人也。父朗,陈散骑常侍。德仁少与从兄基俱事国子祭酒周 弘正,咸以词学见称。时人语曰:“学行可师贺德基,文质彬彬贺德仁。”德仁兄 弟八人,时人方之荀氏。陈鄱阳王伯山为会稽太守,改其所居甘滂里为高阳里。德 仁事陈,至吴兴王友。
rù suí, pú yè yáng sù jiàn zhī, shòu yù zhāng wáng fǔ jì shì cān jūn. wáng yǐ shī zī lǐ zhī, ēn yù shén hòu. jí yáng dì jí wèi, yù zhāng wáng gǎi fēng qí wáng, yòu shòu qí wáng fǔ shǔ. jí qí wáng huò qiǎn, fǔ liáo jiē bèi zhū zé, wéi dé rén yǐ zhōng jǐn miǎn zuì, chū bǔ hé dōng jùn sī fǎ. sù yǔ yǐn tài zǐ shàn, jí gāo zǔ píng jīng shī, yǐn tài zǐ fēng lǒng xī gōng, yòng dé rén wèi lǒng xī gōng yǒu. xún qiān tài zǐ zhōng shè rén, yǐ shuāi lǎo bù xí lì shì, zhuǎn tài zǐ xiǎn mǎ. shí xiāo dé yán yì wèi xiǎn mǎ, chén zi liáng wèi yòu wèi lǜ fǔ zhǎng shǐ, jiē wèi dōng gōng xué shì. zhēn guān chū, dé rén zhuǎn zhào wáng yǒu. wú jǐ, zú, nián qī shí yú. yǒu wén jí èr shí juǎn.
入隋,仆射杨素荐之,授豫章王府记室参军。王以师资礼之,恩遇甚厚。及炀 帝即位,豫章王改封齐王,又授齐王府属。及齐王获谴,府僚皆被诛责,唯德仁以 忠谨免罪,出补河东郡司法。素与隐太子善,及高祖平京师,隐太子封陇西公,用 德仁为陇西公友。寻迁太子中舍人,以衰老不习吏事,转太子洗马。时萧德言亦为 洗马,陈子良为右卫率府长史,皆为东宫学士。贞观初,德仁转赵王友。无几,卒, 年七十余。有文集二十卷。
dé rén dì zǐ jì ái, yì yǐ bó xué zhī míng. gāo zōng shí, jì guān zhì tài zǐ xiǎn mǎ, xiū wǔ lǐ. ái zhì lǜ gèng lìng, jiān tài zǐ shì dú. xiōng dì bìng wèi chóng xián guǎn xué shì, xué zhě róng zhī.
德仁弟子纪、敳,亦以博学知名。高宗时,纪官至太子洗马,修《五礼》。敳 至率更令,兼太子侍读。兄弟并为崇贤馆学士,学者荣之。
yǔ bào, rùn zhōu jiāng níng rén yě, qí xiān zì yǐng chuān xǐ jiā yān. zǔ zhòng, chén yù shǐ zhōng chéng. fù chāo, nán píng wáng jì shì. bào kāi huáng zhōng wèi yán zhōu cān jūn shì. hòu lèi suì, diào lì bù. shàng shū niú hóng zhī qí yǒu xué shù, gěi bǐ zhá lìng zì xù. yuán hàn biàn jiù, hóng shén qí zhī. hòu bǔ yuán dé tài zǐ xué shì, lǐ cì shén yōu. huì huáng sūn zài dàn, tài zǐ yàn bīn kè, bào yú zuò zhōng xiàn dí huáng sūn sòng, shēn bèi jiē shǎng. hòu wèi yuè guī zhǔ bù, chēng bìng bù xíng. yì níng zhōng, yǐn tài zǐ hóng yǐn wèi lǒng xī gōng fǔ jì shì. shí jūn guó duō wù, gōng fǔ wén xí jiē chū yú bào. xún zhuǎn tài zǐ shè rén, wèi jǐ, zú. yǒu jí shí juǎn.
庾抱,润州江宁人也,其先自颍川徙家焉。祖众,陈御史中丞。父超,南平王 记室。抱开皇中为延州参军事。后累岁,调吏部。尚书牛弘知其有学术,给笔札令 自序。援翰便就,弘甚奇之。后补元德太子学士,礼赐甚优。会皇孙载诞,太子宴 宾客,抱于坐中献《嫡皇孙颂》,深被嗟赏。后为越巂主簿,称病不行。义宁中, 隐太子弘引为陇西公府记室。时军国多务,公府文檄皆出于抱。寻转太子舍人,未 几,卒。有集十卷。
cài yǔn gōng, jīng zhōu jiāng líng rén yě. zǔ diǎn, liáng shàng shū yí cáo láng. fù dà yè, hòu liáng zuǒ mín shàng shū. yǔn gōng yǒu fēng cǎi, shàn zhuì wén. shì suí lì zhù zuò zuǒ láng qǐ jū shè rén. yǎ shàn yín yǒng. yáng dì shǔ cí fù, duō lìng fěng sòng zhī. cháng qiǎn jiào gōng nǚ, yǔn gōng shēn yǐ wéi chǐ, yīn chēng qì jí, bù shí yìng zhào. yáng dì yòu xǔ shòu yǐ nèi shǐ shè rén, gèng lìng rù nèi jiào gōng rén, yǔn gōng gù cí bù jiù, yǐ shì shāo bèi shū jué. jiāng dū zhī nán, yǔn gōng cóng yǔ wén huà jí xī shàng, méi yú dòu jiàn dé. jí píng dōng xià, tài zōng yǐn wèi qín fǔ cān jūn, jiān wén xué guǎn xué shì. zhēn guān chū, chú tài zǐ xiǎn mǎ. xún zhì shì, zú yú jiā. yǒu jí shí juǎn, yòu zhuàn hòu liáng chūn qiū shí juǎn.
蔡允恭,荆州江陵人也。祖点,梁尚书仪曹郎。父大业,后梁左民尚书。允恭 有风彩,善缀文。仕隋历著作佐郎、起居舍人。雅善吟咏。炀帝属词赋,多令讽诵 之。尝遣教宫女,允恭深以为耻,因称气疾,不时应召。炀帝又许授以内史舍人, 更令入内教宫人,允恭固辞不就,以是稍被疏绝。江都之难,允恭从宇文化及西上, 没于窦建德。及平东夏,太宗引为秦府参军,兼文学馆学士。贞观初,除太子洗马。 寻致仕,卒于家。有集十卷,又撰《后梁春秋》十卷。
zhèng shì yì, zhèng zhōu xíng yáng rén yě, shì wèi zhe xìng. zǔ jìng dé, zhōu yí tóng dà jiàng jūn. fù jī, sī wǔ zhōng shì. shì yì ruò guàn yǒu shèng míng. wǔ dé zhōng, lì wàn nián chéng yáng zhōu lù shì cān jūn. shù yǐ yán cí wǔ wù, chēng wéi qīng bó. shí cuī xìn míng zì wèi wén zhāng dú bù, duō suǒ líng lì shì yì yù zhū jiāng zhōng, wèi zhī yuē:" cháng wén' fēng luò wú jiāng lěng.'" xìn míng xīn rán shì bǎi yú piān. shì yì lǎn zhī wèi zhōng, yuē:" suǒ jiàn bù rú suǒ wén." tóu zhī yú jiāng, xìn míng bù néng duì, yōng jí ér qù. shì yì zhēn guān zhōng zuò yuàn bàng, pèi liú guī zhōu, zú. wén jí duō yí shī, zhuàn jiāo yóu chuán, pō xíng yú shí.
郑世翼,郑州荥阳人也,世为著姓。祖敬德,周仪同大将军。父机,司武中士。 世翼弱冠有盛名。武德中,历万年丞、扬州录事参军。数以言辞忤物,称为轻薄。 时崔信明自谓文章独步,多所凌轹;世翼遇诸江中,谓之曰:“尝闻‘枫落吴江冷。’” 信明欣然示百余篇。世翼览之未终,曰:“所见不如所闻。”投之于江,信明不能 对,拥楫而去。世翼贞观中坐怨谤,配流巂州,卒。文集多遗失,撰《交游传》, 颇行于时。
xiè yǎn, wèi xiàn rén yě, běn xìng zhí lēi shì. zǔ xiào zhèng, běi qí sàn qí cháng shì, gǎi xìng xiè shì. yǎn shì suí wèi sàn cóng zhèng yuán láng. zhēn guān chū, yìng zhào duì cè jí dì, lì gāo líng zhǔ bù. shí yī nián, jià xìng dōng dōu, gǔ luò fàn yì luò yáng gōng, zhào qiú zhí jiàn zhī shì. yǎn shàng fēng shì, jí yán dé shī. tài zōng chēng shàn, yǐn wèi hóng wén guǎn zhí xué shì, bài wèi wáng fǔ gōng cáo. yǎn cháng wèi chén yǐng èr fù, shén gōng. tài zōng wén ér zhào jiàn, zì zhì fù xù, yán " qū yǔ yì ān, gōng dé mào shèng". lìng qí wèi fù, yǎn fèng zhào zhuàn chéng, míng yuē shù shèng fù, cì cǎi shù shí pǐ. yǎn yòu xiàn wéi huáng jiè dé fù yǐ shēn fěng, yuē:
谢偃,卫县人也,本姓直勒氏。祖孝政,北齐散骑常侍,改姓谢氏。偃仕隋为 散从正员郎。贞观初,应诏对策及第,历高陵主簿。十一年,驾幸东都,谷、洛泛 溢洛阳宫,诏求直谏之士。偃上封事,极言得失。太宗称善,引为弘文馆直学士, 拜魏王府功曹。偃尝为《尘》、《影》二赋,甚工。太宗闻而诏见,自制赋序,言 “区宇乂安,功德茂盛”。令其为赋,偃奉诏撰成,名曰《述圣赋》,赐采数十匹。 偃又献《惟皇诫德赋》以申讽,曰:
chén wén lǐ wàng luàn, ān wàng wēi, yì wàng láo, dé wàng shī. cǐ sì zhě, rén jūn mò bù jiē rán. shì yǐ xià jié yǐ yáo tái xuán shì wèi lì, ér bù wù míng tiáo nán cháo zhī huò yīn xīn yǐ xiàng zhù yù bēi wèi huá, ér bù zhī mù yě bái qí zhī bài. gù dāng qí shèng yě, wèi sì hǎi wèi jǐ lì jí qí shuāi yān, nǎi pǐ fū zhī bù zhì. dāng qí xìn yě, wèi tiān xià wèi wú wēi jí qí yí yě, zé gù pàn jiē chóu dí. shì zhī bì yǒu qí dé, zé chéng jié róng yí, huà xíng huāng yì. gǒu shī qí dù, zé biàn shēng gǔ ròu, xìn qǐ fù xīn yǐ! shì yǐ wéi rén zhǔ zhě, bù kě wàng chū. chù diàn táng, zé sī qián zhǔ zhī suǒ yǐ wáng cháo wàn guó, zé sī jīn jǐ zhī suǒ yǐ guì xún fǔ kù, zé sī jīn jǐ zhī suǒ yǐ dé shì gōng chén, zé sī qí wèi jǐ zhī shǐ jiàn míng jiàng, zé sī qí yòng lì zhī chū. gǒu fú wàng jiù, zé rén wú yì xīn, hé huàn hū tiān xià zhī bù huà! gù dàn xíng zhī zé wèi yáo shùn, mù shī zhī zé wèi jié zhòu, qǐ yì rén zāi! qí cí yuē:
臣闻理忘乱,安忘危,逸忘劳,得忘失。此四者,人君莫不皆然。是以夏桀以 瑶台璇室为丽,而不悟鸣条南巢之祸;殷辛以象箸玉杯为华,而不知牧野白旗之败。 故当其盛也,谓四海为己力;及其衰焉,乃匹夫之不制。当其信也,谓天下为无危; 及其疑也,则顾盼皆仇敌。是知必有其德,则诚结戎夷,化行荒裔。苟失其度,则 变生骨肉,衅起腹心矣!是以为人主者,不可忘初。处殿堂,则思前主之所以亡; 朝万国,则思今己之所以贵;巡府库,则思今己之所以得;视功臣,则思其为己之 始;见名将,则思其用力之初。苟弗忘旧,则人无易心,何患乎天下之不化!故旦 行之则为尧、舜,暮失之则为桀、纣,岂异人哉!其词曰:
zhōu fén jí yǐ qiān guān, zǒng yǔ zhòu ér yī kuī jié shéng wǎng ér mò jì, shū qì chóng ér kě zhī. wéi huáng wáng zhī dié dài, xìn bù zhòu zhī héng guī, mò bù lǜ shī zhě cháng dé, huái ān zhě bì wēi. shì yǐ zhàn zhàn chù chù, rì shèn yī rì, shǒu yuē shǒu jiǎn, qù shē qù yì. wài wú huāng qín, nèi wú huāng sè, wéi xián shì shòu, wéi rén sī xù. zé sān huáng bù zú liù, wǔ dì bù zú shí. ruò fú shì shèng jiāo lì, hěn lì jué jiàng, zhōng liáng shì qì, chǎn nìng sī jiǎng. gòu chóng tái yǐ zào tiān, chuān shēn chí yǐ jué rǎng. hòu fù zhòng liǎn, jī bǎo zàng qiāng wú zuì jiā xíng, yǒu gōng bù shǎng. zé xià jié kě èr, yīn xīn yì liǎng. zài wēi suǒ shì, jū ān wù wàng. gōng chén wú zhú, gù rén wú fàng. fàng gù zhě wáng, zhú gōng zhě sàng. sì hǎi jí jí, jiǔ tǔ màn màn, fù zhī shén yì, cún zhī shí nán. shì yǐ yī rén yǒu yuè, wàn guó tóng huān yī rén shī suǒ, zhào shù jù cán. xǐ zé lóng dōng kě rè, nù zé shèng xià chéng hán yī dòng ér bā biǎo luàn, yī yán ér tiān xià ān. jǔ jūn guò zhě yuē zhōng, shù zhǔ měi zhě wèi nìng, gǒu chéng yán yǐ shùn zhǐ, bì bì shì ér chēng shèng. gù shǐ qū zhě luàn zhí, xié zhě yí zhèng gǎi huá fú yǐ jiù hú, biàn yǎ yīn ér rù zhèng suī wǎng gǔ zhī guǐ zhú, yì dāng jīn zhī guī jìng. cuī wéi lóng diàn, hè yì fèng mén, bāo sì hǎi yǐ chēng zhǔ, guān tiān xià ér dú zūn. jì xiōng rì ér zǐ yuè, yì fù gān ér mǔ kūn. shì zé jīn cuì yì mù, tīng zé sī zhú yíng ěr. xìn shǎng fá zhī zài gōng, shí róng rǔ zhī yóu jǐ yǔ yì huáng ér yì pǐ, yán yáo shùn zhī kě nǐ. jiāo zhì zì cǐ ér shēng, chǐ xīn yīn zī ér qǐ. cháng jù fù ér jù wáng, bì sī zú ér sī zhǐ wù wàng qián lóng zhī chū, dāng huái bù yī zhī shǐ. zài wèi chēng bǎo, jū qì yuē shén, zhōng gǔ tíng shè, yù bó jiē chén. dé bì yǒu zhào, shī bì yǒu yīn yī tì yī lì, huò zhōu huò qín. jì chéng qián dài, dāng sī hòu rén. wéi dé kě yǐ jiǔ, tiān dào wú cháng qīn.
周坟籍以迁观,总宇宙而一窥;结绳往而莫纪,书契崇而可知。惟皇王之迭代, 信步骤之恆规,莫不虑失者常得,怀安者必危。是以战战怵怵,日慎一日,守约守 俭,去奢去逸。外无荒禽,内无荒色,唯贤是授,唯人斯恤。则三皇不足六,五帝 不足十。若夫恃圣骄力,狠戾倔强,忠良是弃,谄佞斯奖。构崇台以造天,穿深池 以绝壤。厚赋重敛,积宝藏镪;无罪加刑,有功不赏。则夏桀可二,殷辛易两。在 危所恃,居安勿忘。功臣无逐,故人无放。放故者亡,逐功者丧。四海岌岌,九土 漫漫,覆之甚易,存之实难。是以一人有悦,万国同欢;一人失所,兆庶俱残。喜 则隆冬可热,怒则盛夏成寒;一动而八表乱,一言而天下安。举君过者曰忠,述主 美者为佞,苟承颜以顺旨,必蔽视而称圣。故使曲者乱直,邪者疑正;改华服以就 胡,变雅音而入郑;虽往古之轨躅,亦当今之龟镜。崔嵬龙殿,赫奕凤门,苞四海 以称主,冠天下而独尊。既兄日而姊月,亦父乾而母坤。视则金翠溢目,听则丝竹 盈耳。信赏罚之在躬,实荣辱之由己;语义皇而易匹,言尧、舜之可拟。骄志自此 而生,侈心因兹而起。常惧覆而惧亡,必思足而思止;勿忘潜龙之初,当怀布衣之 始。在位称宝,居器曰神,钟鼓庭设,玉帛阶陈。得必有兆,失必有因;一替一立, 或周或秦。既承前代,当思后人。唯德可以久,天道无常亲。
shí lǐ bǎi yào gōng wèi wǔ yán shī, ér yǎn shàn zuò fù, shí rén chēng wéi lǐ shī xiè fù yān. shí qī nián, fǔ fèi, chū wèi xiāng tán lìng, zú. wén jí shí juǎn.
时李百药工为五言诗,而偃善作赋,时人称为李诗谢赋焉。十七年,府废,出 为湘潭令,卒。文集十卷。
cuī xìn míng, qīng zhōu yì dōu rén yě, hòu wèi qī bīng shàng shū guāng bó zēng sūn yě. zǔ tāo, běi hǎi jùn shǒu. xìn míng yǐ wǔ yuè wǔ rì rì zhèng zhōng shí shēng, yǒu yì què shù tóu, shēn xíng shén xiǎo, wǔ sè bì bèi, jí yú tíng shù gǔ yì qí míng, shēng qīng wǎn liàng. suí tài shǐ lìng shǐ liáng shǐ zhì qīng zhōu, yù ér zhàn zhī yuē:" wǔ yuè wèi huǒ, huǒ wèi lí, lí wéi wén cǎi. rì zhèng zhōng, wén zhī shèng yě. yòu yǒu què wǔ sè, fèn yì ér míng. cǐ ér bì wén zǎo huàn làn, shēng míng bō yú tiān xià. què xíng jì xiǎo, lù wèi dài bù gāo." jí zhǎng, bó wén qiáng jì, xià bǐ chéng zhāng. xiāng rén gāo xiào jī yǒu zhī rén zhī jiàn, měi wèi rén yuē:" cuī xìn míng cái xué fù shàn, suī míng guān yī shí, dàn hèn qí wèi bù dá ěr!"
崔信明,青州益都人也,后魏七兵尚书光伯曾孙也。祖縚,北海郡守。信明以 五月五日日正中时生,有异雀数头,身形甚小,五色毕备,集于庭树;鼓翼齐鸣, 声清宛亮。隋太史令史良使至青州,遇而占之曰:“五月为火,火为《离》,《离》 为文彩。日正中,文之盛也。又有雀五色,奋翼而鸣。此兒必文藻焕烂,声名播于 天下。雀形既小,禄位殆不高。”及长,博闻强记,下笔成章。乡人高孝基有知人 之鉴,每谓人曰:“崔信明才学富赡,虽名冠一时,但恨其位不达耳!”
dà yè zhōng, wèi yáo chéng lìng. dòu jiàn dé jiàn hào, yù yǐn yòng zhī. xìn míng zú dì jìng sù wèi jiàn dé hóng lú qīng, shuō xìn míng yuē:" suí zhǔ wú dào, tiān xià dǐng fèi, yì guān lǐ yuè, sǎo dì wú yú. xiōng dùn jī xià liáo, bù bèi shōu yòng, yù ràng suǒ yǐ bù bào fàn zhōng xíng, zhǐ yǐ zhòng rén yù wǒ zhě yě. xià wáng yīng wǔ, yǒu bìng tūn tiān xià zhī xīn, shì nǚ qiǎng fù ér zhì zhě, bù kě chēng shù. cǐ shí bù lì gōng lì shì, qǐ shì jiàn jǐ ér zuò zhě hū?" xìn míng yuē:" xī shēn xū hǎi pàn yú zhě, shàng néng gù qí jié wú zhōng bù néng qū shēn wěi zhǔ, qiú dǒu shāo zhī zhí." suì yú chéng ér dùn, yǐn yú tài xíng shān. zhēn guān liù nián, yìng zhào jǔ, shòu xìng shì chéng. qiān qín chuān lìng, zú.
大业中,为尧城令。窦建德僭号,欲引用之。信明族弟敬素为建德鸿胪卿,说 信明曰:“隋主无道,天下鼎沸,衣冠礼乐,扫地无余。兄遁迹下僚,不被收用, 豫让所以不报范中行,只以众人遇我者也。夏王英武,有并吞天下之心,士女襁负 而至者,不可称数。此时不立功立事,岂是见几而作者乎?”信明曰:“昔申胥海 畔渔者,尚能固其节;吾终不能屈身伪主,求斗筲之职。”遂逾城而遁,隐于太行 山。贞观六年,应诏举,授兴世丞。迁秦川令,卒。
xìn míng pō jiǎn ào zì fá, cháng fù shī yín xiào, zì wèi guò yú lǐ bǎi yào, shí rén duō bù xǔ zhī. yòu jīn qí mén zú, qīng wǔ sì hǎi shì wàng, yóu shì wèi shì suǒ jī.
信明颇蹇傲自伐,常赋诗吟啸,自谓过于李百药,时人多不许之。又矜其门族, 轻侮四海士望,由是为世所讥。
zi dōng rì, zé tiān shí wéi huáng mén shì láng, bèi kù lì suǒ shā.
子冬日,则天时为黄门侍郎,被酷吏所杀。
zhāng yùn gǔ, xiāng zhōu huán shuǐ rén yě. xìng cōng mǐn, bó shè shū chuán, shàn zhuì wén, néng bèi bēi fù jú. yóu xiǎo shí wù, wèi zhōu lǘ suǒ chēng. zì yōu zhōu zǒng guǎn fǔ jì shì zhí zhōng shū shěng. tài zōng chū jí wèi, shàng dà bǎo zhēn yǐ fěng, qí cí yuē:
张蕴古,相州洹水人也。性聪敏,博涉书传,善缀文,能背碑覆局。尤晓时务, 为州闾所称。自幽州总管府记室直中书省。太宗初即位,上《大宝箴》以讽,其词 曰:
jīn lái gǔ wǎng, fǔ chá yǎng guān, wéi pì zuò fú, wèi jūn shí nán. zhǔ pǔ tiān zhī xià, chù wáng gōng zhī shàng rèn tǔ gòng qí suǒ qiú, jù liáo hé qí suǒ chàng. shì gù jìng jù zhī xīn rì chí, xié pì zhī qíng zhuǎn fàng, qǐ zhī shì qǐ hū suǒ hū, huò shēng hū wú wàng. gù yǐ shèng rén shòu mìng, zhěng nì hēng tún, guī guò yú jǐ, tuī ēn yú mín. dà míng wú piān zhào, zhì gōng wú sī qīn. gù yǐ yī rén zhì tiān xià, bù yǐ tiān xià fèng yī rén. lǐ yǐ jìn qí shē, lè yǐ fáng qí yì. zuǒ yán ér yòu shì, chū jǐng ér rù bì. sì shí tóng qí cǎn shū, sān guāng tóng qí dé shī. gù shēn wéi zhī dù, ér shēng wèi zhī lǜ. wù wèi wú zhī, jū gāo tīng bēi wù wèi hé hài, jī xiǎo chéng dà. lè bù kě jí, jí lè shēng āi yù bù kě zòng, zòng yù chéng zāi. zhuàng jiǔ zhòng yú nèi, suǒ jū bù guò róng xī bǐ hūn bù zhī, yáo qí tái ér qióng qí shì. luó bā pǐn yú qián, suǒ shí bù guò shì kǒu wéi kuáng wǎng niàn, qiū qí zāo ér chí qí jiǔ. wù nèi huāng yú sè, wù wài huāng yú qín, wù guì nán de zhī huò, wù tīng wáng guó zhī yīn. nèi huāng fá rén xìng, wài huāng dàng rén xīn, nán de zhī huò chǐ, wáng guó zhī shēng yín. wù wèi wǒ zūn ér ào xián wǔ shì, wù wèi wǒ zhì ér jù jiàn jīn jǐ. wén zhī xià wáng, jù kuì pín qǐ yì yǒu wèi dì, qiān jū bù zhǐ. ān bǐ fǎn cè, rú chūn yáng qiū lù, wēi wēi dàng dàng, huī hàn gāo dà dù fǔ zī shù shì, rú lǚ bó lín shēn, zhàn zhàn lì lì, yòng zhōu wén xiǎo xīn.
今来古往,俯察仰观,惟辟作福,为君实难。主普天之下,处王公之上;任土 贡其所求,具僚和其所唱。是故竞惧之心日弛,邪僻之情转放,岂知事起乎所忽, 祸生乎无妄。固以圣人受命,拯溺亨屯,归过于己,推恩于民。大明无偏照,至公 无私亲。故以一人治天下,不以天下奉一人。礼以禁其奢,乐以防其佚。左言而右 事,出警而入跸。四时同其惨舒,三光同其得失。故身为之度,而声为之律。勿谓 无知,居高听卑;勿谓何害,积小成大。乐不可极,极乐生哀;欲不可纵,纵欲成 灾。壮九重于内,所居不过容膝;彼昏不知,瑶其台而琼其室。罗八品于前,所食 不过适口;唯狂罔念,丘其糟而池其酒。勿内荒于色,勿外荒于禽,勿贵难得之货, 勿听亡国之音。内荒伐人性,外荒荡人心,难得之货侈,亡国之声淫。勿谓我尊而 傲贤侮士,勿谓我智而拒谏矜己。闻之夏王,据馈频起;亦有魏帝,牵裾不止。安 彼反侧,如春阳秋露,巍巍荡荡,恢汉高大度;抚兹庶事,如履薄临深,战战栗栗, 用周文小心。
shī yún:" bù shí bù zhī", shū yuē:" wú piān wú dǎng". yī bǐ cǐ yú xiōng yì, juān hào wù yú xīn xiǎng. zhòng qì ér hòu jiā xíng, zhòng yuè ér hòu mìng shǎng. ruò qí qiáng ér zhì qí luàn, shēn qí qū ér zhí qí wǎng. gù yuē: " rú héng rú shí, bù dìng wù yǐ shù, wù zhī xuán zhě, qīng zhòng zì jù rú shuǐ rú jìng, bù shì wù yǐ qíng, wù zhī jiàn zhě, yán chī zì shēng." wù hún hún ér zhuó, wù jiǎo jiǎo ér qīng, wù méi méi ér àn, wù chá chá ér míng. suī miǎn liú bì mù ér shì yú wèi xíng, suī tǒu kuàng sāi ěr ér tīng yú wú shēng. zòng xīn hū zhàn rán zhī yù, yóu shén yú zhì dào zhī jīng. kòu zhī zhě yīng hóng xiān ér xiào xiǎng, zhuó zhī zhě suí shēn qiǎn ér jiē yíng. gù yuē: tiān zhī qīng, dì zhī níng, wáng zhī zhēn. sì shí bù yán ér dài xù, wàn wù wú wéi ér shòu chéng. qǐ zhī dì yǒu qí lì, ér tiān xià hé píng.
《诗》云:“不识不知”,《书》曰:“无偏无党”。一彼此于胸臆,捐好恶 于心想。众弃而后加刑,众悦而后命赏。弱其强而治其乱,申其屈而直其枉。故曰: “如衡如石,不定物以数,物之悬者,轻重自具;如水如镜,不示物以情,物之鉴 者,妍媸自生。”勿浑浑而浊,勿皎皎而清,勿没没而暗,勿察察而明。虽冕旒蔽 目而视于未形,虽黈纩塞耳而听于无声。纵心乎湛然之域,游神于至道之精。扣之 者应洪纤而效响,酌之者随深浅而皆盈。故曰:天之清,地之宁,王之贞。四时不 言而代序,万物无为而受成。岂知帝有其力,而天下和平。
wú wáng bō luàn, kān yǐ zhì lì, mín jù qí wēi, wèi huái qí dé. wǒ huáng fǔ yùn, shàn yǐ chún fēng, mín huái qí shǐ, wèi bǎo qí zhōng. yuán shù jīn jìng, qióng shén jǐn shèng shǐ rén yǐ xīn, yīng yán yǐ xíng. bāo kuò zhì tǐ, yì yáng cí lìng, tiān xià wèi gōng, yī rén yǒu qìng. kāi luó qǐ zhù, yuán qín mìng shī, yī rì èr rì, niàn zī zài zī. wéi rén suǒ zhào, zì tiān yòu zhī. zhēng chén sī zhí, gǎn gào qián yí!
吾王拨乱,戡以智力,民惧其威,未怀其德。我皇抚运,扇以淳风,民怀其始, 未保其终。爰述金镜,穷神尽圣;使人以心,应言以行。包括治体,抑扬词令,天 下为公,一人有庆。开罗起祝,援琴命诗,一日二日,念兹在兹。唯人所召,自天 祐之。争臣司直,敢告前疑!
tài zōng jiā zhī, cì yǐ shù bó, chú dà lǐ chéng.
太宗嘉之,赐以束帛,除大理丞。
chū, hé nèi rén lǐ xiào dé, sù yǒu fēng jí, ér yǔ shè wàng yāo. yùn gǔ jiū qí yù, chēng hǎo dé diān bìng yǒu zhēng, fǎ bù dàng zuò. zhì shū shì yù shǐ quán wàn jì hé yùn gǔ jiā zhù xiāng zhōu, hǎo dé zhī xiōng hòu dé wèi qí cì shǐ, qíng zài ā zòng, zòu shì bù shí. tài zōng dà nù, yuē:" xiǎo zi nǎi gǎn luàn wú fǎ yé?" lìng zhǎn yú dōng shì. tài zōng xún huǐ, yīn fā zhì, fán jué sǐ zhě, mìng suǒ sī wǔ fù zòu, zì yùn gǔ shǐ yě.
初,河内人李孝德,素有风疾,而语涉妄妖。蕴古究其狱,称好德癫病有征, 法不当坐。治书侍御史权万纪劾蕴古家住相州,好德之兄厚德为其刺史,情在阿纵, 奏事不实。太宗大怒,曰:“小子乃敢乱吾法耶?”令斩于东市。太宗寻悔,因发 制,凡决死者,命所司五覆奏,自蕴古始也。
liú yìn zhī, xú zhōu péng chéng rén yě. zǔ yī zhī, hòu wèi lín huái zhèn jiāng. yìn zhī shǎo yǒu xué yè, yǔ suí xìn dōu chéng sūn wàn shòu zōng zhèng qīng lǐ bǎi yào wèi wàng nián zhī yǒu. wǔ dé zhōng, yù shǐ dài fū dù yān biǎo jiàn zhī, zài qiān xìn dōu lìng, shén cún huì zhèng. yǒng huī chū, lèi zhuǎn zhù zuò láng hóng wén guǎn xué shì, yǔ guó zǐ jì jiǔ líng hú dé fēn zhù zuò láng yáng rén qīng děng, zhuàn chéng guó shǐ jí shí lù, zòu shàng zhī, fēng yáng chéng xiàn nán. xún yǐ lǎo, bù kān zhù shù, chū wèi chǔ zhōu cì shǐ, zú.
刘胤之,徐州彭城人也。祖祎之,后魏临淮镇将。胤之少有学业,与隋信都丞 孙万寿、宗正卿李百药为忘年之友。武德中,御史大夫杜淹表荐之,再迁信都令, 甚存惠政。永徽初,累转著作郎、弘文馆学士,与国子祭酒令狐德棻、著作郎杨仁 卿等,撰成国史及实录,奏上之,封阳城县男。寻以老,不堪著述,出为楚州刺史, 卒。
dì zǐ yán yòu, ruò guàn běn zhōu jǔ jìn shì, lèi bǔ wèi nán wèi. dāo bǐ lì néng, wèi jī yì dāng shí zhī guān. sī kōng lǐ jī cháng wèi yuē:" zú xià chūn qiū fǔ ěr, biàn shàn dà míng, yí shāo zì biǎn yì, wú wéi dú chū rén yòu yě." hòu lì yòu sī láng zhōng, jiǎn jiào sī bīn shǎo qīng, fēng xuē xiàn nán.
弟子延祐,弱冠本州举进士,累补渭南尉。刀笔吏能,为畿邑当时之冠。司空 李勣尝谓曰:“足下春秋甫尔,便擅大名,宜稍自贬抑,无为独出人右也。”后历 右司郎中,检校司宾少卿,封薛县男。
xú jìng yè zhī luàn, yáng zhōu chū píng, suǒ yǒu xíng míng, mò néng jué dìng, yán yòu fèng shǐ zhì jūn suǒ jué zhī. shí yì zhě duàn shòu zéi wǔ pǐn guān zhě zhǎn, liù pǐn zhě liú. yán yòu yǐ wéi zhū fēi yuán móu, pò xié cóng dào, zé zhì jí xíng, shì shè wǎng làn, nǎi duàn shòu zéi wǔ pǐn zhě liú, liù pǐn yǐ xià jù chú míng ér yǐ. qí dé quán jì zhě shén zhòng.
徐敬业之乱,扬州初平,所有刑名,莫能决定,延祐奉使至军所决之。时议者 断受贼五品官者斩,六品者流。延祐以为诸非元谋,迫胁从盗,则置极刑,事涉枉 滥,乃断受贼五品者流,六品已下俱除名而已。其得全济者甚众。
chū wèi jī zhōu cì shǐ, zhuǎn ān nán dū hù. lǐng nán lǐ hù, jiù shū bàn kè, jí yán yòu dào, suì lēi quán shū. yóu shì qí xià jiē yuàn, móu yù jiāng pàn, yán yòu nǎi zhū qí shǒu è lǐ sì xiān. chuí gǒng sān nián, sì xiān dǎng yǔ dīng jiàn lǐ sī shèn děng, suì lǜ zhòng wéi ān nán fǔ. shí chéng zhōng shèng bīng bù guò shù bǎi, nǎi jìn mén jiān shǒu, yǐ hòu lín jìng zhī yuán. guǎng zhōu dà zú féng zi yóu xìng zāi lè huò, yù yīn wēi lì gōng, suì àn bīng zòng dí, shǐ qí wéi hài zī shén. yán yòu suì wèi sī shèn suǒ hài. qí hòu guì zhōu sī mǎ cáo xuán jìng lǜ bīng tǎo sī shèn děng, qín zhī. jǐn zhǎn yú ān nán chéng xià.
出为箕州刺史,转安南都护。岭南俚户,旧输半课,及延祐到,遂勒全输。由 是其下皆怨,谋欲将叛,延祐乃诛其首恶李嗣仙。垂拱三年,嗣仙党与丁建、李思 慎等,遂率众围安南府。时城中胜兵不过数百,乃禁门坚守,以候邻境之援。广州 大族冯子猷幸灾乐祸,欲因危立功,遂按兵纵敌,使其为害滋甚。延祐遂为思慎所 害。其后桂州司马曹玄静率兵讨思慎等,擒之。尽斩于安南城下。
yìn zhī cóng fù xiōng zi cáng qì, yì yǒu cí xué, guān zhì sòng zhōu sī mǎ. cáng qì zi zhī róu, kāi yuán chū, wèi gōng bù shàng shū. zhī róu dì zhī jǐ, bì xuán zōng míng gǎi zi xuán. zì yǒu chuán.
胤之从父兄子藏器,亦有词学,官至宋州司马。藏器子知柔,开元初,为工部 尚书。知柔弟知几,避玄宗名改子玄。自有传。
zhāng chāng líng, jì zhōu nán gōng rén. ruò guàn yǐ wén cí zhī míng. běn zhōu yù yǐ xiù cái jǔ zhī, chāng líng yǐ shí fèi cǐ kē yǐ jiǔ, gù cí. nǎi chōng jìn shì gòng jǔ jí dì. zhēn guān èr shí yī nián, cuì wēi gōng chéng, yì quē xiàn sòng. tài zōng zhào jiàn, shì zuò xī bīng zhào cǎo, é qǐng ér jiù. tài zōng shén yuè, yīn wèi zhī yuē:" xī mí héng pān yuè, jiē shì cái ào wù, yǐ zhì fēi mìng. rǔ cái bù jiǎn èr xián, yí zhuī jiàn qián guǐ, yǐ fù wú suǒ qǔ yě." nǎi chì yú tōng shì shè rén lǐ gòng fèng. xún wèi kūn shān dào héng jūn jì shì, pò lú míng yuè, píng qiū cí, jūn shū lù bù, jiē chāng líng zhī wén yě. zài zhuǎn cháng ān wèi, chū wèi xiāng zhōu sī hù, dīng yōu qù guān. hòu hè lán mǐn zhī zòu yǐn yú běi mén xiū zhuàn, xún yòu bà qù. gān fēng yuán nián zú. wén jí èr shí juǎn.
张昌龄,冀州南宫人。弱冠以文词知名。本州欲以秀才举之,昌龄以时废此科 已久,固辞。乃充进士贡举及第。贞观二十一年,翠微宫成,诣阙献颂。太宗召见, 试作《息兵诏》草,俄顷而就。太宗甚悦,因谓之曰:“昔祢衡、潘岳,皆恃才傲 物,以至非命。汝才不减二贤,宜追鉴前轨,以副吾所取也。”乃敕于通事舍人里 供奉。寻为昆山道行军记室,破卢明月,平龟兹,军书露布,皆昌龄之文也。再转 长安尉,出为襄州司户,丁忧去官。后贺兰敏之奏引于北门修撰,寻又罢去。乾封 元年卒。文集二十卷。
xiōng chāng zōng, yì yǒu xué yè, guān zhì tài zǐ shè rén xiū wén guǎn xué shì. zhuàn gǔ wén jì nián xīn chuán sān shí juǎn.
兄昌宗,亦有学业,官至太子舍人、修文馆学士。撰《古文纪年新传》三十卷。
cuī xíng gōng, héng zhōu jǐng xíng rén, běi qí jù lù tài shǒu bó ràng zēng sūn yě, zì bó líng xǐ jiā yān. xíng gōng shǎo hào xué, zhōng shū shì láng táng jiǎn ài qí cái, yǐ nǚ qī zhī. jiǎn qián hòu zhēng tǎo, suǒ yǒu wén biǎo, jiē xíng gōng zhī wén. gāo zōng shí, lèi zhuǎn lì bù láng zhōng. yǐ shàn fū zòu, cháng jiān tōng shì shè rén nèi gòng fèng. zuò shì biǎn wèi yóu ān lìng, xún zhēng wèi sī wén láng zhōng. dāng shí cháo tíng dà shǒu bǐ, duō shì xíng gōng jí lán tái shì láng lǐ huái yǎn zhī cí.
崔行功,恆州井陉人,北齐钜鹿太守伯让曾孙也,自博陵徙家焉。行功少好学, 中书侍郎唐俭爱其才,以女妻之。俭前后征讨,所有文表,皆行功之文。高宗时, 累转吏部郎中。以善敷奏,尝兼通事舍人、内供奉。坐事贬为游安令,寻征为司文 郎中。当时朝廷大手笔,多是行功及兰台侍郎李怀俨之词。
xiān shì, tài zōng mìng mì shū jiān wèi zhēng xiě sì bù qún shū, jiāng jìn nèi zhù kù, bié zhì chóu xiào èr shí rén shū shǒu yī bǎi rén. zhēng gǎi zhí zhī hòu, lìng yú shì nán yán shī gǔ děng xù qí shì. zhì gāo zōng chū, qí gōng wèi bì. xiǎn qìng zhōng, bà chóu xiào jí yù shū shǒu, lìng gōng shū rén shàn xiě, jì zhí chóu yōng, zé sàn guān suí fān chóu xiào. qí hòu yòu zhào dōng tái shì láng zhào rén běn dōng tái shè rén zhāng wén guàn jí xíng gōng huái yǎn děng xiāng cì chōng shǐ jiǎn jiào. yòu zhì xiáng zhèng xué shì yǐ xiào lǐ zhī, xíng gōng réng zhuān zhī yù jí. qiān lán tái shì láng.
先是,太宗命秘书监魏征写四部群书,将进内贮库,别置雠校二十人、书手一 百人。征改职之后,令虞世南、颜师古等续其事。至高宗初,其功未毕。显庆中, 罢雠校及御书手,令工书人缮写,计直酬佣,择散官随番雠校。其后又诏东台侍郎 赵仁本、东台舍人张文瓘及行功、怀俨等相次充使检校。又置详正学士以校理之, 行功仍专知御集。迁兰台侍郎。
xián hēng zhōng, guān míng fù jiù, gǎi wéi mì shū shǎo jiān. shàng yuán yuán nián, zú guān. yǒu jí liù shí juǎn. xiōng zi xuán wěi, bié yǒu chuán.
咸亨中,官名复旧,改为秘书少监。上元元年,卒官。有集六十卷。兄子玄暐, 别有传。
xíng gōng qián hòu yù zhuàn jìn shū jí wén sī bó yào děng. tóng shí yòu yǒu mèng lì zhēn dǒng sī gōng yuán sī jìng děng, bìng yǐ wén zǎo zhī míng.
行功前后预撰《晋书》及《文思博要》等。同时又有孟利贞、董思恭、元思敬 等,并以文藻知名。
mèng lì zhēn zhě, huá zhōu huá yīn rén yě. fù shén qìng, gāo zōng chū wèi qìn zhōu cì shǐ, yǐ qīng jiè zhù míng. lì zhēn chū wèi tài zǐ sī yì láng, zhōng zōng zài dōng gōng, shēn jù zhī. shòu zhào yǔ shǎo shī xǔ jìng zōng chóng xián guǎn xué shì guō yú gù yìn dǒng sī gōng děng zhuàn yáo shān yù cǎi wǔ bǎi juǎn. lóng shuò èr nián zòu shàng zhī, gāo zōng chēng shàn, jiā jí cì wù yǒu chà. lì zhēn lèi zhuǎn zhù zuò láng, jiā hóng wén guǎn xué shì. chuí gǒng chū zú. yòu zhuàn xù wén xuǎn shí sān juǎn.
孟利贞者,华州华阴人也。父神庆,高宗初为沁州刺史,以清介著名。利贞初 为太子司议郎,中宗在东宫,深惧之。受诏与少师许敬宗、崇贤馆学士郭瑜、顾胤、 董思恭等撰《瑶山玉彩》五百卷。龙朔二年奏上之,高宗称善,加级赐物有差。利 贞累转著作郎,加弘文馆学士。垂拱初卒。又撰《续文选》十三卷。
xiōng yǔn zhōng, chuí gǒng zhōng wèi tiān guān shì láng.
兄允忠,垂拱中为天官侍郎。
dǒng sī gōng zhě, sū zhōu wú rén. suǒ zhe piān yǒng, shèn wéi shí rén suǒ zhòng. chū wèi yòu shǐ, zhī kǎo gōng jǔ shì, zuò yù xiè wèn mù, pèi liú lǐng biǎo ér sǐ.
董思恭者,苏州吴人。所著篇咏,甚为时人所重。初为右史,知考功举事,坐 预泄问目,配流岭表而死。
yuán sī jìng zhě, zǒng zhāng zhōng wèi xié lǜ láng. yù xiū fāng lín yào lǎn, yòu zhuàn shī rén xiù jù liǎng juǎn, chuán yú shì.
元思敬者,总章中为协律郎。预修《芳林要览》,又撰《诗人秀句》两卷,传 于世。
xú qí dān, hú zhōu cháng chéng rén yě. fù xiào dé, yǐ nǚ wèi cái rén, guān zhì guǒ zhōu cì shǐ. qí dān shǎo shàn zhǔ wén, gāo zōng shí lèi qiān lán tái shè rén. shí chì lìng yǒu tū jué qiú zhǎng zǐ dì shì dōng gōng, qí dān shàng shū yuē:
徐齐聃,湖州长城人也。父孝德,以女为才人,官至果州刺史。齐聃少善属文, 高宗时累迁兰台舍人。时敕令有突厥酋长子弟事东宫,齐聃上疏曰:
xī jī sòng yǔ bó qín tóng yè, jìn chǔ yǐ shī kuàng wèi yǒu, fěi wéi zhuān lài shī zī, gù yì xiáng guān jìn xí. huáng tài zǐ zì kě zhāo jí yuán qǐ, wù mèi yīng liú. jiē tà xiǎo chén, bì cǎi yú duān shì qū chí suǒ rèn, bìng guī yú zhèng rén. fāng liú hǎo shàn zhī fēng, yǒng bō chóng xián zhī měi. jīn nǎi shǐ zhān qiú zhī zǐ, jiě biàn ér shì chūn wéi mò dú zhī miáo, xuē yī rèn ér péi wàng yuàn. zài yú dào yì, chén qiè yǒu yí. shī yún:" jìng shèn wēi yí, yǐ jìn yǒu dé." shū yuē: " rèn guān wéi xián cái, zuǒ yòu wéi qí rén." gài yīn qín yú cǐ, fáng wēi zhī zhì yě.
昔姬诵与伯禽同业,晋储以师旷为友,匪唯专赖师资,固亦详观近习。皇太子 自可招集园、绮,寤寐应、刘。阶闼小臣,必采于端士;驱驰所任,并归于正人。 方流好善之风,永播崇贤之美。今乃使氈裘之子,解辫而侍春闱;冒顿之苗,削衤 任而陪望苑。在于道义,臣窃有疑。诗云:“敬慎威仪,以近有德。”《书》曰: “任官惟贤才,左右惟其人。”盖殷勤于此,防微之至也。
qí dān yòu cháng shàng zòu yuē:" qí xiàn gōng jí bì xià wài shì, suī zǐ sūn yǒu fàn, bù hé shàng yán yú zǔ. jīn zhōu zhōng xiào gōng miào shén xiū chóng, ér qí xiàn gōng miào jù huǐ huài, bù shěn bì xià jiāng hé yǐ zhòng shì hǎi nèi, yǐ zhāng xiào lǐ zhī fēng?" dì jiē nà qí yán.
齐聃又尝上奏曰:“齐献公即陛下外氏,虽子孙有犯,不合上延于祖。今周忠 孝公庙甚修崇,而齐献公庙遽毁坏,不审陛下将何以重示海内,以彰孝理之风?” 帝皆纳其言。
qí dān shàn yú wén gào, shèn wéi dāng shí suǒ chēng. gāo zōng ài qí wén, lìng shì zhōu wáng děng zhǔ wén, yǐ zhí zài shū jù, réng chì jiàn rì lái wǎng yān. yǐ lòu xiè jī mì, zuǒ shòu qí zhōu sī mǎ. é yòu zuò shì pèi liú qīn zhōu. xián hēng zhōng zú, nián sì shí yú. ruì zōng jí wèi, zhuī lù jiù ēn, lèi zèng lǐ bù shàng shū.
齐聃善于文诰,甚为当时所称。高宗爱其文,令侍周王等属文,以职在枢剧, 仍敕间日来往焉。以漏泄机密,左授蕲州司马。俄又坐事配流钦州。咸亨中卒,年 四十余。睿宗即位,追录旧恩,累赠礼部尚书。
zi jiān, bié yǒu chuán.
子坚,别有传。
dù yì jiǎn, xiāng zhōu xiāng yáng rén, zhōu xiá zhōu cì shǐ shū pí zēng sūn yě. jiǔ suì néng zhǔ wén, jí zhǎng, bó xué yǒu gāo míng. yí xiōng zhōng shū lìng cén wén běn shén tuī zhòng zhī. dēng jìn shì dì, lèi zhuǎn diàn zhōng shì yù shǐ. xián hēng zhōng, wèi kǎo gōng yuán wài láng. shí lì bù shì láng péi xíng jiǎn lǐ jìng xuán xiāng yǔ bù yè, yì jiǎn yǔ lì bù yuán wài láng jiǎ yán zhōng xī xíng jiǎn zhī zhǐ, shàng fēng chén jìng xuán zuì zhuàng. gāo zōng è qí péng dǎng, zuǒ zhuǎn yì jiǎn wèi kāi zhōu sī mǎ, xún zú.
杜易简,襄州襄阳人,周硖州刺史叔毗曾孙也。九岁能属文,及长,博学有高 名。姨兄中书令岑文本甚推重之。登进士第,累转殿中侍御史。咸亨中,为考功员 外郎。时吏部侍郎裴行俭、李敬玄相与不叶,易简与吏部员外郎贾言忠希行俭之旨, 上封陈敬玄罪状。高宗恶其朋党,左转易简为开州司马,寻卒。
yì jiǎn pō shàn zhù shù, zhuàn yù shǐ tái zá zhù wǔ juǎn, wén jí èr shí juǎn, xíng yú dài.
易简颇善著述,撰《御史台杂注》五卷,文集二十卷,行于代。
yì jiǎn cóng zǔ dì shěn yán.
易简从祖弟审言。
shěn yán, jìn shì jǔ, chū wèi xí chéng wèi. yǎ shàn wǔ yán shī, gōng shū hàn, yǒu néng míng. rán shì cái jiǎn ào, shén wéi shí bèi suǒ jí. gān fēng zhōng, sū wèi dào wèi tiān guān shì láng, shěn yán yù xuǎn. shì pàn qì, wèi rén yuē:" sū wèi dào bì sǐ." rén wèn qí gù, shěn yán yuē:" jiàn wú pàn, jí zì dāng xiū sǐ yǐ!" yòu cháng wèi rén yuē:" wú zhī wén zhāng, hé dé qū sòng zuò yá guān wú zhī shū jī, hé dé wáng xī zhī běi miàn." qí jīn dàn rú cǐ.
审言,进士举,初为隰城尉。雅善五言诗,工书翰,有能名。然恃才謇傲,甚 为时辈所嫉。乾封中,苏味道为天官侍郎,审言预选。试判讫,谓人曰:“苏味道 必死。”人问其故,审言曰:“见吾判,即自当羞死矣!”又尝谓人曰:“吾之文 章,合得屈、宋作衙官;吾之书迹,合得王羲之北面。”其矜诞如此。
lèi zhuǎn luò yáng chéng. zuò shì biǎn shòu jí zhōu sī hù cān jūn. yòu yǔ zhōu liáo bù yè, sī mǎ zhōu jì zhòng yǔ yuán wài sī hù guō ruò nè gòng gòu shěn yán zuì zhuàng, xì yù, jiāng yīn shì shā zhī. jì ér jì zhòng děng fǔ zhōng hān yàn, shěn yán zi bìng nián shí sān, huái rèn yǐ jī zhī. jì zhòng zhòng shāng sǐ, ér bìng yì wèi zuǒ yòu suǒ shā. jì zhòng lín sǐ yuē:" wú bù zhī shěn yán yǒu xiào zǐ, guō ruò nè wù wǒ zhì cǐ!" shěn yán yīn cǐ miǎn guān, hái dōng dōu, zì wéi wén jì bìng. shì yǒu xián āi bìng xiào liè, sū tǐng wèi mù zhì, liú yǔn jì wèi jì wén. hòu zé tiān zhào jiàn shěn yán, jiāng jiā zhuó yòng. wèn yuē:" qīng huān xǐ fǒu?" shěn yán dǎo wǔ xiè ēn. yīn lìng zuò huān xǐ shī, shén jiàn jiā shǎng, bài zhù zuò zuǒ láng. é qiān shàn bù yuán wài láng. shén lóng chū, zuò yǔ zhāng yì zhī xiōng dì jiāo wǎng, pèi liú lǐng wài. xún zhào shòu guó zǐ jiàn zhǔ bù, jiā xiū wén guǎn zhí xué shì. nián liù shí yú zú. yǒu wén jí shí juǎn.
累转洛阳丞。坐事贬授吉州司户参军。又与州僚不叶,司马周季重与员外司户 郭若讷共构审言罪状,系狱,将因事杀之。既而季重等府中酣宴,审言子并年十三, 怀刃以击之。季重中伤死,而并亦为左右所杀。季重临死曰:“吾不知审言有孝子, 郭若讷误我至此!”审言因此免官,还东都,自为文祭并。士友咸哀并孝烈,苏颋 为墓志,刘允济为祭文。后则天召见审言,将加擢用。问曰:“卿欢喜否?”审言 蹈舞谢恩。因令作《欢喜诗》,甚见嘉赏,拜著作佐郎。俄迁膳部员外郎。神龙初, 坐与张易之兄弟交往,配流岭外。寻召授国子监主簿,加修文馆直学士。年六十余 卒。有文集十卷。
cì zǐ xián. xián zi fǔ, bié yǒu chuán.
次子闲。闲子甫,别有传。
lú zhào lín, zì shēng zhī, yōu zhōu fàn yáng rén yě. nián shí yú suì, jiù cáo xiàn wáng yì fāng shòu cāng yǎ jí jīng shǐ, bó xué shàn zhǔ wén. chū shòu dèng wáng fǔ diǎn qiān, wáng shén ài zhòng zhī, céng wèi qún guān yuē:" cǐ jí guǎ rén xiāng rú yě." hòu bài xīn dū wèi. yīn rǎn fēng jí qù guān, chù tài bái shān zhōng, yǐ fú ěr wèi shì. hòu jí zhuǎn dǔ, xǐ jū yáng dí zhī jù cí shān, zhe shì jí wén wǔ bēi děng sòng. pō yǒu sāo rén zhī fēng, shèn wéi wén shì suǒ zhòng.
卢照邻,字升之,幽州范阳人也。年十余岁,就曹宪、王义方授《苍》、《雅》 及经史,博学善属文。初授邓王府典签,王甚爱重之,曾谓群官曰:“此即寡人相 如也。”后拜新都尉。因染风疾去官,处太白山中,以服饵为事。后疾转笃,徙居 阳翟之具茨山,著《释疾文》、《五悲》等诵。颇有骚人之风,甚为文士所重。
zhào lín jì chén gù luán fèi, bù kān qí kǔ, cháng yǔ qīn shǔ zhí bié, suì zì tóu yǐng shuǐ ér sǐ, shí nián sì shí. wén jí èr shí juǎn.
照邻既沉痼挛废,不堪其苦,尝与亲属执别,遂自投颍水而死,时年四十。文 集二十卷。
xiōng guāng chéng, yì zhī míng, cháng shòu zhōng wèi lǒng zhōu cì shǐ.
兄光乘,亦知名,长寿中为陇州刺史。
yáng jiǒng, huá yīn rén. bó zǔ qián wēi, wǔ dé zhōng guān zhì yòu wèi jiāng jūn. jiǒng yòu cōng mǐn bó xué, shàn zhǔ wén. shén tóng jǔ, bài jiào shū láng, wèi chóng wén guǎn xué shì. yí fèng zhōng, tài cháng bó shì sū zhī jǐ shàng biǎo, yǐ gōng qīng yǐ xià miǎn fú, qǐng bié lì jié wén. chì xià yǒu sī xiáng yì, jiǒng xiàn yì yuē:
杨炯,华阴人。伯祖虔威,武德中官至右卫将军。炯幼聪敏博学,善属文。神 童举,拜校书郎,为崇文馆学士。仪凤中,太常博士苏知几上表,以公卿已下冕服, 请别立节文。敕下有司详议,炯献议曰:
gǔ zhě tài hào páo xī shì, yǎng yǐ guān xiàng, fǔ yǐ chá fǎ, zào shū qì ér wén jí shēng. cì yǒu huáng dì xuān yuán shì, zhǎng ér dūn mǐn, chéng ér cōng míng, chuí yī shang ér tiān xià lǐ. qí hòu shù qiān wǔ dé, jūn fēi yī xìng, tǐ guó jīng yě, jiàn bāng shè dōu, wén zhì suǒ yǐ zài ér fù, zhēng shuò suǒ yǐ sān ér gǎi. fū gǎi zhēng shuò zhě, wèi xià hòu shì zhī jiàn yín, yīn rén jiàn chǒu, zhōu rén jiàn zi. zhì yú yǐ rì xì yuè, yǐ yuè xì shí, yǐ shí xì nián, cǐ sān wáng xiāng xí zhī dào yě! fū yì fú sè zhě, wèi xià hòu shì shàng hēi, yīn rén shàng bái, zhōu rén shàng chì. zhì yú shān lóng huá chóng zōng yí zǎo huǒ fěn mǐ fǔ fú, cǐ yòu bǎi dài kě zhī zhī dào.
古者太昊庖羲氏,仰以观象,俯以察法,造书契而文籍生。次有黄帝轩辕氏, 长而敦敏,成而聪明,垂衣裳而天下理。其后数迁五德,君非一姓,体国经野,建 邦设都,文质所以再而复,正朔所以三而改。夫改正朔者,谓夏后氏之建寅,殷人 建丑,周人建子。至于以日系月,以月系时,以时系年,此三王相袭之道也!夫易 服色者,谓夏后氏尚黑,殷人尚白,周人尚赤。至于山、龙、华虫、宗彝、藻、火、 粉米、黼、黻,此又百代可知之道。
jǐn àn yú shū yuē:" yǔ yù guān gǔ rén zhī xiàng, rì yuè xīng chén shān lóng huá chóng zuò huì, zōng yí zǎo huǒ fěn mǐ fǔ fú chī xiù." yóu cǐ yán zhī, zé qí suǒ cóng lái zhě shàng yǐ. rì yuè xīng chén zhě, míng guāng zhào xià tǔ yě. shān zhě, bù sàn yún yǔ, xiàng shèng wáng dà zé zhān xià yě. lóng zhě, biàn huà wú fāng, xiàng shèng wáng yīng shí bù jiào yě. huá chóng zhě, zhì yě, shēn bèi wǔ cǎi, xiàng shèng wáng tǐ jiān wén míng yě. zōng yí zhě, wǔ wèi yě, yǐ gāng měng zhì wù, xiàng shèng wáng shén wǔ dìng luàn yě. zǎo zhě, zhú shuǐ shàng xià, xiàng shèng wáng suí dài ér yīng yě. huǒ zhě, táo yě pēng rèn, xiàng shèng wáng zhì dé rì xīn yě. fěn mǐ zhě, rén shì yǐ shēng, xiàng shèng wáng wèi wù zhī suǒ lài yě. fǔ néng duàn gē, xiàng shèng wáng lín shì néng jué yě. fú zhě, liǎng jǐ xiāng bèi, xiàng jūn chén kě fǒu xiāng jì yě.
谨按《虞书》曰:“予欲观古人之象,日、月、星辰、山、龙、华虫作会,宗 彝、藻、火、粉米、黼、黻、絺绣。”由此言之,则其所从来者尚矣。日月星辰者, 明光照下土也。山者,布散云雨,象圣王大泽沾下也。龙者,变化无方,象圣王应 时布教也。华虫者,雉也,身被五彩,象圣王体兼文明也。宗彝者,武蜼也,以刚 猛制物,象圣王神武定乱也。藻者,逐水上下,象圣王随代而应也。火者,陶冶烹 饪,象圣王至德日新也。粉米者,人恃以生,象圣王为物之所赖也。黼能断割,象 圣王临事能决也。黻者,两己相背,象君臣可否相济也。
dài yǒu zhōu shì, nǎi yǐ rì yuè xīng chén wèi jīng qí zhī jié, yòu dēng lóng yú shān, dēng huǒ yú zōng yí, yú shì hū zhì gǔn miǎn yǐ sì xiān wáng yě. jiǔ zhāng zhě, fǎ yáng shù yě, yǐ lóng wéi shǒu zhāng. gǔn zhě, juǎn yě, lóng dé shén yì, yìng biàn qián jiàn, biǎo shèng wáng shēn shí yuǎn zhì, juǎn shū shén huà yě. yòu zhì chù miǎn yǐ jì xiān gōng yě. chù zhě, zhì yě, yǒu gěng jiè zhī zhì, biǎo gōng yǒu xián cái, néng shǒu gěng jiè zhī jié yě. yòu zhì cuì miǎn yǐ jì sì wàng yě. sì wàng zhě, yuè dú zhī shén yě. wǔ wèi zhě, shān lín suǒ shēng, míng qí xiàng yě. zhì chī miǎn yǐ jì shè jì yě. shè jì zhě, tǔ gǔ zhī shén yě. fěn mǐ yóu zhī ér chéng, xiàng qí gōng yě. yòu zhì xuán miǎn yǐ jì qún xiǎo sì yě. bǎi shén yì xíng, nán kě biàn nǐ, dàn qǔ fú zhī xiāng bèi, zhāo yì míng yě. fū yǐ zhōu gōng zhī duō cái yě, gù zhì dìng zhì lǐ, gōng chéng zuò yuè. fū yǐ kǒng xuān zhī jiāng shèng yě, gù xíng xià zhī shí, fú zhōu zhī miǎn. xiān wáng zhī fǎ fú, nǎi cǐ zhī zì chū yǐ tiān xià zhī néng shì, yòu yú shì hū bì yǐ.
迨有周氏,乃以日月星辰为旌旗之节,又登龙于山,登火于宗彝,于是乎制衮 冕以祀先王也。九章者,法阳数也,以龙为首章。衮者,卷也,龙德神异,应变潜 见,表圣王深识远智,卷舒神化也。又制柷冕以祭先公也。柷者,雉也,有耿介之 志,表公有贤才,能守耿介之节也。又制毳冕以祭四望也。四望者,岳渎之神也。 武蜼者,山林所生,明其象也。制絺冕以祭社稷也。社稷者,土谷之神也。粉米由 之而成,象其功也。又制玄冕以祭群小祀也。百神异形,难可遍拟,但取黻之相背, 昭异名也。夫以周公之多才也,故治定制礼,功成作乐。夫以孔宣之将圣也,故行 夏之时,服周之冕。先王之法服,乃此之自出矣;天下之能事,又于是乎毕矣。
jīn zhī jǐ biǎo zhuàng qǐng zhì dà míng miǎn shí sān zhāng, shèng yú fú zhī zhě. jǐn àn, rì yuè xīng chén zhě, yǐ shī yú jīng qí yǐ. lóng wǔ shān huǒ zhě, yòu bù yú yú gǔ yǐ. ér yún lín fèng yǒu sì líng zhī míng, xuán guī yǒu fù tú zhī yīng, yún yǒu jì guān zhī hào, shuǐ yǒu shèng dé zhī xiáng, cǐ gài bié biǎo xiū zhēng, zhōng shì wú yú bǐ xiàng. rán zé huáng wáng shòu mìng, tiān dì xìng fú, yǎng guān zé bì hé zhū lián, fǔ chá zé yín huáng yù zǐ. dān nán gōng zhī fěn bì, bù zú xiě qí xíng zhuàng qìng dōng guān zhī qiān huáng, wèi kě jì qí míng shí. gù bù kě bì chén yú fǎ fú yě. yún zhě, lóng zhī qì yě shuǐ zhě, zǎo zhī zì shēng yě. yòu bù jiǎ bié wèi zhāng mù, cǐ gài bù jīng zhī shén yě!
今知几表状请制大明冕十三章,乘舆服之者。谨按,日月星辰者,已施于旌旗 矣。龙武山火者,又不逾于古矣。而云麟凤有四灵之名,玄龟有负图之应,云有纪 官之号,水有盛德之祥,此盖别表休征,终是无逾比象。然则皇王受命,天地兴符, 仰观则璧合珠连,俯察则银黄玉紫。殚南宫之粉壁,不足写其形状;罄东观之铅黄, 未可纪其名实。固不可毕陈于法服也。云者,龙之气也;水者,藻之自生也。又不 假别为章目,此盖不经之甚也!
yòu luán miǎn bā zhāng, sān gōng fú zhī zhě. luán zhě, tài píng zhī ruì yě, fēi sān gōng zhī dé yě. yīng zhān zhě, zhì niǎo yě, shì kě yǐ biàn xiáng xíng zhī zhí yě. xióng pí zhě, měng shòu yě, shì kě yǐ jīng wǔ chén zhī lì yě. yòu chēng zǎo wèi shuǐ cǎo, wú suǒ fǎ xiàng, yǐn zhāng héng fù" dì dào jiā yú zǎo jǐng, pī hóng pā zhī xiá liè", qǐng wèi lián huá, qǔ qí wén cǎi zhě. fū jiā zhě, lián yě. ruò yǐ lián dài zǎo, biàn gǔ cóng jīn, jì bù zhī cǎo mù zhī míng, yì wèi dá wén zhāng zhī yì, cǐ yòu bù jīng zhī shén yě!
又鸾冕八章,三公服之者。鸾者,太平之瑞也,非三公之德也。鹰鹯者,鸷鸟 也,适可以辨祥刑之职也。熊罴者,猛兽也,适可以旌武臣之力也。又称藻为水草, 无所法象,引张衡赋“蒂倒茄于藻井,披红葩之狎猎”,请为莲华,取其文彩者。 夫茄者,莲也。若以莲代藻,变古从今,既不知草木之名,亦未达文章之意,此又 不经之甚也!
yòu cuì miǎn liù zhāng, sān pǐn fú zhī zhě. àn cǐ wáng zhě sì sì wàng fú zhī míng yě. jīn sān pǐn nǎi dé tóng wáng zhī cuì miǎn, ér sān gōng bù dé tóng wáng zhī gǔn míng, qǐ wéi diān dǎo yī cháng, yì yì zì xiāng máo dùn, cǐ yòu bù jīng zhī shén yě!
又毳冕六章,三品服之者。按此王者祀四望服之名也。今三品乃得同王之毳冕, 而三公不得同王之衮名,岂唯颠倒衣裳,抑亦自相矛盾,此又不经之甚也!
yòu fú miǎn sì zhāng, wǔ pǐn fú zhī zhě. kǎo zhī yú gǔ, zé wú qí míng yàn zhī yú jīn, zé fēi zhāng shǒu, cǐ yòu bù jīng zhī shén yě!
又黻冕四章,五品服之者。考之于古,则无其名;验之于今,则非章首,此又 不经之甚也!
ruò fú lǐ wéi cóng sú, zé mìng wèi zhì, lìng wèi zhào, nǎi qín huáng zhī gù shì, yóu kě yǐ shì yú jīn yǐ! ruò fú yì qǔ suí shí, zé chū chēng jǐng, rù chēng bì, nǎi hàn guó zhī jiù yí, yóu kě yǐ xíng yú dài yǐ. yì hé qǔ biàn zhōu gōng zhī guǐ wù, gǎi xuān ní zhī fǎ dù zhě zāi!
若夫礼唯从俗,则命为制,令为诏,乃秦皇之故事,犹可以适于今矣!若夫义 取随时,则出称警,入称跸,乃汉国之旧仪,犹可以行于代矣。亦何取变周公之轨 物,改宣尼之法度者哉!
yóu shì jìng qǐn zhī jǐ suǒ qǐng.
由是竟寝知几所请。
é qiān zhān shì sī zhí. zé tiān chū, zuò cóng zǔ dì shén ràng fàn nì, zuǒ zhuǎn zǐ zhōu sī fǎ cān jūn. zhì mǎn, xuǎn shòu yíng chuān lìng. rú yì yuán nián qī yuè wàng rì, gōng zhōng chū yú lán pén, fēn sòng fó sì, zé tiān yù luò nán mén, yǔ bǎi liáo guān zhī. jiǒng xiàn yú lán pén fù, cí shén yǎ lì. jiǒng zhì guān, wéi zhèng cán kù, rén lì dòng bù rú yì, zhé bàng shā zhī. yòu suǒ jū fǔ shě, duō jìn shì tíng tái, jiē shū bǎng é, wèi zhī měi míng, dà wéi yuǎn jìn suǒ xiào. wú hé zú guān. zhōng zōng jí wèi, yǐ jiù liáo zhuī zèng zhù zuò láng. wén jí sān shí juǎn.
俄迁詹事司直。则天初,坐从祖弟神让犯逆,左转梓州司法参军。秩满,选授 盈川令。如意元年七月望日,宫中出盂兰盆,分送佛寺,则天御洛南门,与百僚观 之。炯献《盂兰盆赋》,词甚雅丽。炯至官,为政残酷,人吏动不如意,辄搒杀之。 又所居府舍,多进士亭台,皆书榜额,为之美名,大为远近所笑。无何卒官。中宗 即位,以旧僚追赠著作郎。文集三十卷。
jiǒng yǔ wáng bó lú zhào lín luò bīn wáng yǐ wén cí qí míng, hǎi nèi chēng wéi wáng yáng lú luò, yì hào wèi" sì jié". jiǒng wén zhī, wèi rén yuē:" wú kuì zài lú qián, chǐ jū wáng hòu." dāng shí yì zhě, yì yǐ wéi rán.
炯与王勃、卢照邻、骆宾王以文词齐名,海内称为王杨卢骆,亦号为“四杰”。 炯闻之,谓人曰:“吾愧在卢前,耻居王后。”当时议者,亦以为然。
qí hòu cuī róng lǐ jiào zhāng shuō jù zhòng sì jié zhī wén. cuī róng yuē:" wáng bó wén zhāng hóng yì, yǒu jué chén zhī jī, gù fēi cháng liú suǒ jí. jiǒng yǔ zhào lín kě yǐ qǐ zhī, yíng chuān zhī yán xìn yǐ!" shuō yuē:" yáng yíng chuān wén sī rú xuán hé zhù shuǐ, zhuó zhī bù jié, jì yōu yú lú, yì bù jiǎn wáng.' chǐ jū wáng hòu', xìn rán' kuì zài lú qián', qiān yě."
其后崔融、李峤、张说俱重四杰之文。崔融曰:“王勃文章宏逸,有绝尘之迹, 固非常流所及。炯与照邻可以企之,盈川之言信矣!”说曰:“杨盈川文思如悬河 注水,酌之不竭,既优于卢,亦不减王。‘耻居王后’,信然;‘愧在卢前’,谦 也。”
kāi yuán zhōng, shuō wèi jí xián dà xué shì shí yú nián. cháng yǔ xué shì xú jiān lùn jìn dài wén shì, bēi qí diāo sàng. jiān yuē: " lǐ zhào gōng cuī wén gōng zhī bǐ shù, shàn jià yī shí, qí jiān shú yōu?" shuō yuē:" lǐ jiào cuī róng xuē jì sòng zhī wèn zhī wén, rú liáng jīn měi yù, wú shī bù kě. fù jiā mó zhī wén, rú gū fēng jué àn, bì lì wàn rèn, nóng yún yù xìng, zhèn léi jù fā, chéng kě wèi yě, ruò shī yú láng miào, zé hài yǐ! yán cháo yǐn zhī wén, rú lì fú jìng zhuāng, yān gē zhào wǔ, guān zhě wàng pí, ruò lèi zhī fēng yǎ, zé zuì rén yǐ!" wèn hòu jìn cí rén zhī yōu liè, shuō yuē: " hán xiū zhī wén, rú dà gēng zhǐ jiǔ, yǎ yǒu diǎn zé, ér báo yú zī wèi. xǔ jǐng xiān zhī wén, rú fēng jī nì lǐ, suī nóng huá kě ài, ér wēi shǎo fēng gǔ. zhāng jiǔ líng zhī wén, rú qīng jiān sù liàn, shí jì shí yòng, ér wēi jiǒng biān fú. wáng hàn zhī wén, rú qióng huái yù jiǎ, suī làn rán kě zhēn, ér duō yǒu diàn quē." jiān yǐ wéi rán.
开元中,说为集贤大学士十余年。常与学士徐坚论近代文士,悲其凋丧。坚曰: “李赵公、崔文公之笔术,擅价一时,其间孰优?”说曰:“李峤、崔融、薛稷、 宋之问之文,如良金美玉,无施不可。富嘉谟之文,如孤峰绝岸,壁立万仞,浓云 郁兴,震雷俱发,诚可畏也,若施于廊庙,则骇矣!阎朝隐之文,如丽服靓庄, 燕歌赵舞,观者忘疲,若类之风、雅,则罪人矣!”问后进词人之优劣,说曰: “韩休之文,如大羹旨酒,雅有典则,而薄于滋味。许景先之文,如丰肌腻理,虽 穠华可爱,而微少风骨。张九龄之文,如轻缣素练,实济时用,而微窘边幅。王翰 之文,如琼怀玉斝,虽烂然可珍,而多有玷缺。”坚以为然。
qián wēi zi dé gān, gāo zōng mò, lì zé qí biàn xiāng sì zhōu cì shǐ, zhì yǒu wēi míng, jùn rén wéi zhī yǔ yuē: " níng shí sān dòu suàn, bù féng yáng dé gān."
虔威子德干,高宗末,历泽、齐、汴、相四州刺史,治有威名,郡人为之语曰: “宁食三斗蒜,不逢杨德干。”
zi shén ràng, tiān shòu chū yǔ xú jìng yè yú yáng zhōu móu pàn, fù zǐ fú zhū.
子神让,天授初与徐敬业于扬州谋叛,父子伏诛。
wáng bó. zì zǐ ān, jiàng zhōu lóng mén rén. zǔ tōng, suí shǔ jùn sī hù shū zuǒ. dà yè mò, qì guān guī, yǐ zhe shū jiǎng xué wèi yè. yī chūn qiū tǐ lì, zì huò lín hòu, lì qín hàn zhì yú hòu wèi, zhe jì nián zhī shū, wèi zhī yuán jīng. yòu yī kǒng zǐ jiā yǔ yáng xióng fǎ yán lì, wèi kè zhǔ duì dá zhī shuō, hào yuē zhōng shuō. jiē wèi rú shì suǒ chēng. yì níng yuán nián zú, mén rén xuē shōu děng xiāng yǔ yì shì yuē wén zhōng zǐ. èr zi: fú zhì fú jiāo.
王勃。字子安,绛州龙门人。祖通,隋蜀郡司户书佐。大业末,弃官归,以著 书讲学为业。依《春秋》体例,自获麟后,历秦、汉至于后魏,著纪年之书,谓之 《元经》。又依《孔子家语》、扬雄《法言》例,为客主对答之说,号曰《中说》。 皆为儒士所称。义宁元年卒,门人薛收等相与议谥曰文中子。二子:福畤、福郊。
bó liù suì jiě zhǔ wén, gòu sī wú zhì, cí qíng yīng mài, yǔ xiōng miǎn jù, cái zǎo xiāng lèi. fù yǒu dù yì jiǎn cháng chēng zhī yuē:" cǐ wáng shì sān zhū shù yě." bó nián wèi jí guān, yīng yōu sù jǔ jí dì. gān fēng chū, yì quē shàng chén yóu dōng yuè sòng. shí dōng dōu zào qián yuán diàn, yòu shàng qián yuán diàn sòng. pèi wáng xián wén qí míng, zhào wèi pèi fǔ xiū zhuàn, shén ài zhòng zhī. zhū wáng dòu jī, hù yǒu shèng fù, bó xì wèi xí yīng wáng jī wén. gāo zōng lǎn zhī, nù yuē:" jù cǐ shì jiāo gòu zhī jiàn." jí rì chì bó, bù lìng rù fǔ. jiǔ zhī, bǔ guó zhōu cān jūn.
勃六岁解属文,构思无滞,词情英迈,与兄勔、勮,才藻相类。父友杜易简常 称之曰:“此王氏三珠树也。”勃年未及冠,应幽素举及第。乾封初,诣阙上《宸 游东岳颂》。时东都造乾元殿,又上《乾元殿颂》。沛王贤闻其名,召为沛府修撰, 甚爱重之。诸王斗鸡,互有胜负,勃戏为《檄英王鸡文》。高宗览之,怒曰:“据 此是交构之渐。”即日斥勃,不令入府。久之,补虢州参军。
bó shì cái ào wù, wèi tóng liáo suǒ jí. yǒu guān nú cáo dá fàn zuì, bó nì zhī, yòu jù shì xiè, nǎi shā dá yǐ sāi kǒu. shì fā, dāng zhū, huì shè chú míng. shí bó fù fú zhì wèi yōng zhōu sī hù cān jūn, zuò bó zuǒ qiān jiāo zhǐ lìng. shàng yuán èr nián, bó wǎng jiāo zhǐ shěng fù, dào chū jiāng zhōng, wèi cǎi lián fù yǐ jiàn yì, qí cí shén měi. dù nán hǎi, duò shuǐ ér zú, shí nián èr shí bā.
勃恃才傲物,为同僚所嫉。有官奴曹达犯罪,勃匿之,又惧事泄,乃杀达以塞 口。事发,当诛,会赦除名。时勃父福畤为雍州司户参军,坐勃左迁交趾令。上元 二年,勃往交趾省父,道出江中,为《采莲赋》以见意,其辞甚美。渡南海,堕水 而卒,时年二十八。
bì, ruò guàn jìn shì dēng dì, lèi chú tài zǐ diǎn shàn chéng. cháng shòu zhōng, zhuó wèi fèng gé shè rén. shí shòu chūn wáng chéng qì héng yáng wáng chéng yì děng wǔ wáng chū chū gé, tóng rì shòu cè. yǒu sī zhuàn yí zhù, wàng zài cè wén. jí bǎi liáo zài liè, fāng zhī quē lǐ, zǎi xiàng xiāng gù shī sè. bì lì zhào shū lì wǔ rén, gè lìng zhí bǐ, kǒu zhàn fēn xiě, yī shí jù bì. cí lǐ diǎn shàn, rén jiē tàn fú. xún jiā hóng wén guǎn xué shì, jiān zhī tiān guān shì láng. bì pō rèn quán shì, jiāo jié fēi lèi. wàn suì tōng tiān èr nián, qí lián yào móu nì shì xiè, bì zuò yǔ yào shàn, bìng dì bì bìng fú zhū.
苾,弱冠进士登第,累除太子典膳丞。长寿中,擢为凤阁舍人。时寿春王成器、 衡阳王成义等五王初出阁,同日授册。有司撰仪注,忘载册文。及百僚在列,方知 阙礼,宰相相顾失色。苾立召书吏五人,各令执笔,口占分写,一时俱毕。词理典 赡,人皆叹服。寻加弘文馆学士,兼知天官侍郎。苾颇任权势,交结非类。万岁通 天二年,綦连耀谋逆事泄,閟坐与耀善,并弟閟并伏诛。
bì lèi guān zhì jīng zhōu cì shǐ. shén lóng chū, yǒu zhào zhuī fù bì bì guān wèi.
閟累官至泾州刺史。神龙初,有诏追复苾、閟官位。
fú zhì, tiān hòu cháo yǐ zi guì, lèi zhuǎn zé zhōu zhǎng shǐ, zú.
福畤,天后朝以子贵,累转泽州长史,卒。
chū, lì bù shì láng péi xíng jiǎn diǎn xuǎn, yǒu zhī rén zhī jiàn, jiàn bì yǔ sū wèi dào, wèi rén yuē:" èr zi yì dāng zhǎng quán héng zhī rèn." lǐ jìng xuán yóu zhòng yáng jiǒng lú zhào lín luò bīn wáng yǔ bó děng sì rén, bì dāng xiǎn guì. xíng jiǎn yuē: " shì zhī zhì yuǎn, xiān qì shí ér hòu wén yì. bó děng suī yǒu wén cái, ér fú zào qiǎn lù, qǐ xiǎng jué lù zhī qì yé! yáng zi chén jìng, yīng zhì lìng zhǎng, yú de lìng zhōng wèi xìng." guǒ rú qí yán.
初,吏部侍郎裴行俭典选,有知人之鉴,见苾与苏味道,谓人曰:“二子亦当 掌铨衡之任。”李敬玄尤重杨炯、卢照邻、骆宾王与勃等四人,必当显贵。行俭曰: “士之致远,先器识而后文艺。勃等虽有文才,而浮躁浅露,岂享爵禄之器耶!杨 子沉静,应至令长,余得令终为幸。”果如其言。
bó wén zhāng mài jié, xià bǐ zé chéng, yóu hǎo zhù shū. zhuàn zhōu yì fā huī wǔ juǎn, jí cì lùn děng shū shù bù. bó wáng hòu, bìng duō yí shī. yǒu wén jí sān shí juǎn. bó cōng jǐng jué zhòng, yú tuī bù lì suàn yóu jīng, cháng zuò dà táng qiān suì lì, yán táng dé líng zhǎng qiān nián, bù hé chéng zhōu suí duǎn zuò. qí lùn dà zhǐ yún:" yǐ tǔ wáng zhě, wǔ shí dài ér yī qiān nián jīn wáng zhě, sì shí jiǔ dài ér jiǔ bǎi nián shuǐ wáng zhě, èr shí dài ér liù bǎi nián mù wáng zhě, sān shí dài ér bā bǎi nián huǒ wáng zhě, èr shí dài ér qī bǎi nián. cǐ tiān dì zhī cháng qī, fú lì zhī shù yě. zì huáng dì zhì hàn, bìng shì wǔ yùn zhēn zhǔ. wǔ xíng yǐ biàn, tǔ yùn fù guī, táng dé chéng zhī, yí yǐ! wèi jìn zhì yú zhōu suí, xián fēi zhèng tǒng, wǔ xíng zhī lì qì yě, gù bù kě chéng zhī." dà shuài rú cǐ.
勃文章迈捷,下笔则成,尤好著书。撰《周易发挥》五卷,及《次论》等书数 部。勃亡后,并多遗失。有文集三十卷。勃聪警绝众,于推步历算尤精,尝作《大 唐千岁历》,言唐德灵长千年,不合承周、隋短祚。其论大旨云:“以土王者,五 十代而一千年;金王者,四十九代而九百年;水王者,二十代而六百年;木王者, 三十代而八百年;火王者,二十代而七百年。此天地之常期,符历之数也。自黄帝 至汉,并是五运真主。五行已遍,土运复归,唐德承之,宜矣!魏、晋至于周、隋, 咸非正统,五行之沴气也,故不可承之。”大率如此。
luò bīn wáng, wù zhōu yì wū rén. shǎo shàn zhǔ wén, yóu miào yú wǔ yán shī, cháng zuò dì jīng piān, dāng shí yǐ wéi jué chàng. rán luò tuò wú xíng, hǎo yǔ bó tú yóu. gāo zōng mò, wèi cháng ān zhǔ bù. zuò zāng, zuǒ qiān lín hǎi chéng, yàng yàng shī zhì, qì guān ér qù. wén míng zhōng, yǔ xú jìng yè yú yáng zhōu zuò luàn. jìng yè jūn zhōng shū xí, jiē bīn wáng zhī cí yě. jìng yè bài, fú zhū, wén duō sàn shī. zé tiān sù zhòng qí wén, qiǎn shǐ qiú zhī. yǒu yǎn zhōu rén qiè yún qīng jí chéng shí juǎn, shèng chuán yú shì.
骆宾王,婺州义乌人。少善属文,尤妙于五言诗,尝作《帝京篇》,当时以为 绝唱。然落魄无行,好与博徒游。高宗末,为长安主簿。坐赃,左迁临海丞,怏怏 失志,弃官而去。文明中,与徐敬业于扬州作乱。敬业军中书檄,皆宾王之词也。 敬业败,伏诛,文多散失。则天素重其文,遣使求之。有兗州人郄云卿集成十卷, 盛传于世。
dèng xuán tǐng, yōng zhōu lán tián rén. shǎo shàn zhǔ wén, lèi qiān zuǒ shǐ. zuò yǔ shàng guān yí shàn, chū wèi dùn qiū lìng. yǒu shàn zhèng, xǐ shū láo wèn. lèi shòu zhōng shū shè rén. xìng jùn biàn, jī jié guò rén, měi yǒu cháo xuè, cháo tíng chēng wéi kǒu shí. zé tiān lín cháo, qiān lì bù shì láng, jì bù chèn zhí, shèn wéi shí tán suǒ bǐ. yòu huàn xiāo kě zhī jí, xuǎn rén mù wèi" dèng kě", wèi bǎng yú qú lù. zì yǒu táng yǐ lái, zhǎng xuǎn zhī shī, wèi yǒu rú xuán tǐng zhě. zuò cǐ zuǒ qiān lǐ zhōu cì shǐ. zài zhōu fù yǐ shàn zhèng wén, qiān jìn zhōu cì shǐ, zhào bài lín tái shǎo jiān, zhòng wèi tiān guān shì láng, qí shī yòu shèn yú qián. xuán tǐng nǚ wèi dào wáng zǐ yīn qī, yòu yǔ jiǎng wáng zǐ wěi xiāng shàn. yīn móu yíng zhōng zōng yú fáng líng, yǐ wèn xuán tǐng. wěi yòu cháng wèi xuán tǐng yuē:" yù zuò jí jì rú hé?" xuán tǐng suī jiē bù dá, ér bù yǐ gào. yǒng chāng yuán nián dé zuì, xià yù sǐ.
邓玄挺,雍州蓝田人。少善属文,累迁左史。坐与上官仪善,出为顿丘令。有 善政,玺书劳问。累授中书舍人。性俊辨,机捷过人,每有嘲谑,朝廷称为口实。 则天临朝,迁吏部侍郎,既不称职,甚为时谈所鄙。又患消渴之疾,选人目为“邓 渴”,为榜于衢路。自有唐已来,掌选之失,未有如玄挺者。坐此左迁澧州刺史。 在州复以善政闻,迁晋州刺史,召拜麟台少监,重为天官侍郎,其失又甚于前。玄 挺女为道王子諲妻,又与蒋王子炜相善。諲谋迎中宗于房陵,以问玄挺。炜又尝谓 玄挺曰:“欲作急计如何?”玄挺虽皆不答,而不以告。永昌元年得罪,下狱死。
wén yuàn zhōng
文苑中
guō zhèng yī yuán wàn qǐng fàn lǚ bīng miáo shén kè zhōu sī mào hú chǔ bīn fù
○郭正一 元万顷 范履冰 苗神客 周思茂 胡楚宾附
qiáo zhī zhī dì kǎn bèi liú xī yí fù
乔知之 弟侃备 刘希夷附
liú yǔn jì fù jiā mó wú shǎo wēi gǔ yǐ fù
刘允济 富嘉谟 吴少微 谷倚附
yuán bàn qiān qiū yuè fù
员半千 丘悦附
liú xiàn wáng shì sī mǎ huáng liáng zài yán fù
刘宪 王适 司马锽 梁载言附
shěn quán qī chén zǐ áng lǘ qiū jūn fù sòng zhī wèn yán cháo yǐn wáng wú jìng lǐ kuò yǐn yuán kǎi fù
沈佺期 陈子昂 闾丘均附 宋之问 阎朝隐 王无竞 李适 尹元凯附
jiǎ céng zi zhì
贾曾 子至
xǔ jǐng xiān hè zhī zhāng hè cháo wàn qí róng zhāng ruò xū xíng jù bāo róng lǐ dēng zhī fù
许景先 贺知 章 贺朝 万齐融 张若虚 邢巨 包融 李登之附
xí yù xú ān zhēn fù
席豫 徐安贞附
qí huàn wáng huàn lǐ yōng sūn tì zi chéng
齐 浣 王浣 李邕 孙逖 子成
guō zhèng yī, dìng zhōu péng chéng rén. zhēn guān zhòng jǔ jìn shì. lèi zhuǎn zhōng shū shè rén hóng wén guǎn xué shì. yǒng lóng èr nián, qiān mì shū shǎo jiān, jiǎn jiào zhōng shū shì láng, yǔ wèi xuán tóng guō dài jǔ bìng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. zǎi xiàng yǐ píng zhāng shì wéi míng, zì zhèng yī děng shǐ yě. yǒng chún èr nián, zhèng chú zhōng shū shì láng. zhèng yī zài zhōng shū lěi nián, míng xí jiù shì, jiān yǒu cí xué, zhì chì duō chū qí shǒu, dāng shí hào wèi chèn zhí. zé tiān lín cháo, zhuǎn guó zǐ jì jiǔ, bà zhī zhèng shì. xún chū wèi jìn zhōu cì shǐ, rù wèi lín tái jiān, yòu jiǎn jiào shǎn zhōu cì shǐ. yǒng chāng yuán nián, wèi kù shǐ suǒ xiàn, liú pèi lǐng nán ér sǐ, jiā kǒu jí mò, wén jí duō yí shī.
郭正一,定州彭城人。贞观中举进士。累转中书舍人、弘文馆学士。永隆二年, 迁秘书少监,检校中书侍郎,与魏玄同、郭待举并同中书门下平章事。宰相以平章 事为名,自正一等始也。永淳二年,正除中书侍郎。正一在中书累年,明习旧事, 兼有词学,制敕多出其手,当时号为称职。则天临朝,转国子祭酒,罢知政事。寻 出为晋州刺史,入为麟台监,又检校陕州刺史。永昌元年,为酷史所陷,流配岭南 而死,家口籍没,文集多遗失。
xiān shì, yí fèng zhōng, tǔ bō rù kòu, gōng bù shàng shū liú shěn lǐ lǜ bīng shí bā wàn, yǔ fān jiāng lún qīn líng zhàn yú qīng hǎi, wáng shī dà bài, shěn lǐ méi yú zhèn. gāo zōng hài rán, nǎi zhào shì chén wèn yǐ yù róng zhī cè, zhèng yī duì yuē:" tǔ fān zuò gěng, nián suì yǐ shēn, mìng jiāng xīng shī, xiāng jì bù jué, kōng láo shì mǎ, xū fèi liáng chǔ, jìn tǎo zé tú sǔn bīng wēi, shēn rù zé wèi qióng cháo xué. chén wàng shǎo fā bīng mù, qiě qiǎn bèi biān, míng lì fēng hòu, wù lìng qīn rǎo. cì guó yòng fēng zú, rén xīn yè tóng, kuān zhī shù nián, kě yī jǔ ér miè." jǐ shì zhōng liú qí xián huáng fǔ wén liàng děng yì yǐ wéi yán shǒu wèi biàn. zhèng yī cái lüè, lǜ duō cǐ lèi.
先是,仪凤中,吐蕃入寇,工部尚书刘审礼率兵十八万,与蕃将伦钦陵战于青 海,王师大败,审礼没于阵。高宗骇然,乃召侍臣问以御戎之策,正一对曰:“吐 蕃作梗,年岁已深,命将兴师,相继不绝,空劳士马,虚费粮储,近讨则徒损兵威, 深入则未穷巢穴。臣望少发兵募,且遣备边,明立烽候,勿令侵扰。伺国用丰足, 人心叶同,宽之数年,可一举而灭。”给事中刘齐贤、皇甫文亮等亦以为严守为便。 正一才略,率多此类。
yuán wàn qǐng, luò yáng rén, hòu wèi jǐng mù huáng dì zhī yìn. zǔ bái zé, wǔ dé zhōng zǒng guǎn. wàn qǐng shàn zhǔ wén, qǐ jiā bài tōng shì shè rén. gān fēng zhōng, cóng yīng guó gōng lǐ jī zhēng gāo lí, wèi liáo dōng dào zǒng guǎn jì shì. bié shuài féng běn yǐ dà jūn yuán pí jiàng guō dài fēng, chuán pò shī qī. dài fēng yù zuò shū yǔ jī, kǒng gāo lí zhī qí jiù bīng bù zhì, chéng wēi pò zhī, nǎi zuò lí hé shī zèng jī. jī bù dá qí yì, dà nù yuē:" jūn jī jí qiè, hé yòng shī wèi? bì zhǎn zhī!" wàn qǐng wèi jiě shì zhī, nǎi zhǐ.
元万顷,洛阳人,后魏景穆皇帝之胤。祖白泽,武德中总管。万顷善属文,起 家拜通事舍人。乾封中,从英国公李勣征高丽,为辽东道总管记室。别帅冯本以大 军援裨将郭待封,船破失期。待封欲作书与勣,恐高丽知其救兵不至,乘危迫之, 乃作离合诗赠勣。勣不达其意,大怒曰:“军机急切,何用诗为?必斩之!”万顷 为解释之,乃止。
jī cháng lìng wàn qǐng zuò wén xí gāo lí, qí yǔ yǒu jī gāo lí" bù zhī shǒu yā lǜ zhī xiǎn", mò lí zhī bào yún" jǐn wén mìng yǐ", suì yí bīng gù shǒu yā lǜ, guān jūn bù dé rù, wàn qǐng zuò shì liú yú lǐng wài. hòu huì shè dé hái, bài zhe zuò láng.
勣尝令万顷作文檄高丽,其语有讥高丽“不知守鸭绿之险”,莫离支报云“谨 闻命矣”,遂移兵固守鸭绿,官军不得入,万顷坐是流于岭外。后会赦得还,拜著 作郎。
shí tiān hòu fěng gāo zōng guǎng zhào wén cí zhī shì rù jìn zhōng xiū zhuàn, wàn qǐng yǔ zuǒ shǐ fàn lǚ bīng miáo shén kè, yòu shǐ zhōu sī mào hú chǔ bīn xián yù qí xuǎn, qián hòu zhuàn liè nǚ zhuàn chén guǐ bǎi liáo xīn jiè lè shū děng fán qiān yú juǎn. cháo tíng yí yì jí bǎi sī biǎo shū, jiē mì lìng wàn qǐng děng cān jué, yǐ fēn zǎi xiàng zhī quán, shí rén wèi zhī " běi mén xué shì".
时天后讽高宗广召文词之士入禁中修撰,万顷与左史范履冰、苗神客,右史周 思茂、胡楚宾咸预其选,前后撰《列女传》、《臣轨》、《百僚新诫》、《乐书》 等凡千余卷。朝廷疑议及百司表疏,皆密令万顷等参决,以分宰相之权,时人谓之 “北门学士”。
wàn qǐng zhǔ wén mǐn sù, rán xìng shū kuàng, bù jū xì jié, wú rú zhě zhī fēng. zé tiān lín cháo, qiān fèng gé shè rén. wú jǐ, zhuó bài fèng gé shì láng.
万顷属文敏速,然性疏旷,不拘细节,无儒者之风。则天临朝,迁凤阁舍人。 无几,擢拜凤阁侍郎。
wàn qǐng sù yǔ xú jìng yè xiōng dì yǒu shàn, yǒng chāng yuán nián wèi kù lì suǒ xiàn, pèi liú lǐng nán ér sǐ. shí shén kè chǔ bīn yǐ zú, lǚ bīng sī mào xiāng cì wèi kù lì suǒ shā.
万顷素与徐敬业兄弟友善,永昌元年为酷吏所陷,配流岭南而死。时神客、楚 宾已卒,履冰、思茂相次为酷吏所杀。
fàn lǚ bīng zhě, huái zhōu hé nèi rén. zì zhōu wáng fǔ hù cáo zhào rù jìn zhōng, fán èr shí yú nián. chuí gǒng zhōng, lì luán tái tiān guān èr shì láng. xún qiān chūn guān shàng shū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ. zài chū yuán nián, zuò cháng jǔ fàn nì zhě bèi shā.
范履冰者,怀州河内人。自周王府户曹召入禁中,凡二十余年。垂拱中,历鸾 台、天官二侍郎。寻迁春官尚书、同凤阁鸾台平章事,兼修国史。载初元年,坐尝 举犯逆者被杀。
miáo shén kè zhě, cāng zhōu dōng guāng rén. guān zhì zhù zuò láng.
苗神客者,沧州东光人。官至著作郎。
zhōu sī mào zhě, bèi zhōu zhāng nán rén. shǎo yǔ dì sī jūn, jù zǎo zhī míng. zì yòu shǐ zhuǎn tài zǐ shè rén. yǔ fàn lǚ bīng zài jìn zhōng zuì méng qīn yù, zhì yú zhèng shì sǔn yì, duō cān yù yān. lèi qiān lín tái shǎo jiān chóng wén guǎn xué shì. chuí gǒng sì nián, xià yù sǐ.
周思茂者,贝州漳南人。少与弟思钧,俱早知名。自右史转太子舍人。与范履 冰在禁中最蒙亲遇,至于政事损益,多参预焉。累迁麟台少监、崇文馆学士。垂拱 四年,下狱死。
hú chǔ bīn zhě, xuān zhōu qiū pǔ rén. zhǔ wén mǐn sù, měi yǐn bàn hān ér hòu cāo bǐ. gāo zōng měi lìng zuò wén, bì yǐ jīn yín bēi shèng jiǔ lìng yǐn, biàn yǐ bēi cì zhī. chǔ bīn zhōng rì hān yàn, jiā wú suǒ cáng, fèi jǐn fù rù dài zhào, dé cì yòu chū. rán xìng shèn mì, wèi cháng yán jìn zhōng shì, zuì hòu rén huò wèn zhī, dá yǐ tā shì ér yǐ. zì yīn wáng wén xué bài yòu shǐ chóng xián zhí xué shì ér zú.
胡楚宾者,宣州秋浦人。属文敏速,每饮半酣而后操笔。高宗每令作文,必以 金银杯盛酒令饮,便以杯赐之。楚宾终日酣宴,家无所藏,费尽复入待诏,得赐又 出。然性慎密,未尝言禁中事,醉后人或问之,答以他事而已。自殷王文学拜右史、 崇贤直学士而卒。
qiáo zhī zhī, tóng zhōu féng yì rén yě. fù shī wàng, shàng gāo zǔ nǚ lú líng gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, guān zhì tóng zhōu cì shǐ. zhī zhī yǔ dì kǎn bèi, bìng yǐ wén cí zhī míng. zhī zhī yóu chēng jùn cái, suǒ zuò piān yǒng, shí rén duō fěng sòng zhī. zé tiān shí, lèi chú yòu bǔ quē, qiān zuǒ sī láng zhōng. zhī zhī yǒu shì bì yuē yǎo niáng, měi lì shàn gē wǔ, wèi wǔ chéng sì suǒ duó. zhī zhī yuàn xī, yīn zuò lǜ zhū piān yǐ jì qíng, mì sòng yǔ bì, bì gǎn fèn zì shā. chéng sì dà nù, yīn fěng kù lì luó zhī zhū zhī.
乔知之,同州冯翊人也。父师望,尚高祖女庐陵公主,拜驸马都尉,官至同州 刺史。知之与弟侃、备,并以文词知名。知之尤称俊才,所作篇咏,时人多讽诵之。 则天时,累除右补阙,迁左司郎中。知之有侍婢曰窈娘,美丽善歌舞,为武承嗣所 夺。知之怨惜,因作《绿珠篇》以寄情,密送与婢,婢感愤自杀。承嗣大怒,因讽 酷吏罗织诛之。
kǎn, kāi yuán chū wèi yǎn zhōu dū du.
侃,开元初为兗州都督。
bèi, yù xiū sān jiào zhū yīng, cháng ān zhōng zú yú xiāng yáng lìng.
备,预修《三教珠英》,长安中卒于襄阳令。
shí yòu yǒu rǔ zhōu rén liú xī yí, shàn wèi cóng jūn guī qíng zhī shī, cí diào āi kǔ, wéi shí suǒ zhòng, zhì xíng bù xiū, wèi jiān rén suǒ shā.
时又有汝州人刘希夷,善为从军闺情之诗,词调哀苦,为时所重,志行不修, 为奸人所杀。
liú yǔn jì, luò zhōu gǒng rén, qí xiān zì pèi guó xǐ yān. nán qí péng chéng jùn chéng sù liù dài sūn yě. shǎo gū, shì mǔ shén jǐn. bó xué shàn zhǔ wén, yǔ jiàng zhōu wáng bó zǎo qí míng, tè xiāng yǒu shàn. ruò guàn, běn zhōu jǔ jìn shì, lèi chú zhù zuò zuǒ láng. yǔn jì cháng cǎi zhí lǔ āi gōng hòu shí èr dài zhì yú zhàn guó yí shì, zhuàn lǔ hòu chūn qiū èr shí juǎn. biǎo shàng zhī, qiān zuǒ shǐ, jiān zhí hóng wén guǎn. chuí gǒng sì nián, míng táng chū chéng, yǔn jì zòu shàng míng táng fù yǐ fěng, zé tiān shén jiā tàn zhī, shǒu zhì bāo měi, bài zhù zuò láng.
刘允济,洛州巩人,其先自沛国徙焉。南齐彭城郡丞愬六代孙也。少孤,事母 甚谨。博学善属文,与绛州王勃早齐名,特相友善。弱冠,本州举进士,累除著作 佐郎。允济尝采摭鲁哀公后十二代至于战国遗事,撰《鲁后春秋》二十卷。表上之, 迁左史,兼直弘文馆。垂拱四年,明堂初成,允济奏上《明堂赋》以讽,则天甚嘉 叹之,手制褒美,拜著作郎。
tiān shòu zhōng, wèi lái jùn chén suǒ gòu, dāng zuò sǐ, yǐ qí mǔ lǎo, tè xǔ zhōng qí yú nián, réng liú xì yù. jiǔ zhī, huì shè miǎn, biǎn shòu dà yǔ wèi. cháng ān zhōng, lèi qiān zhù zuò zuǒ láng, jiān xiū guó shǐ. wèi jǐ, zhuó bài fèng gé shè rén. zhōng xīng chū, zuò yǔ zhāng yì zhī kuǎn xiá, zuǒ shòu qīng zhōu zhǎng shǐ, wèi lì qīng bái, hé nán dào xún chá shǐ lù jìng qián shén chēng jiàn zhī. xún dīng mǔ yōu, fú què ér zú.
天授中,为来俊臣所构,当坐死,以其母老,特许终其余年,仍留系狱。久之, 会赦免,贬授大庾尉。长安中,累迁著作佐郎,兼修国史。未几,擢拜凤阁舍人。 中兴初,坐与张易之款狎,左授青州长史,为吏清白,河南道巡察使路敬潜甚称荐 之。寻丁母忧,服阕而卒。
fù jiā mó, yōng zhōu wǔ gōng rén yě. jǔ jìn shì. cháng ān zhōng, lèi zhuǎn jìn yáng wèi, yǔ xīn ān wú shǎo wēi yǒu shàn, tóng guān. xiān shì, wén shì zhuàn bēi sòng, jiē yǐ xú yǔ wèi zōng, qì diào jiàn liè. jiā mó yǔ shǎo wēi shǔ cí, jiē yǐ jīng diǎn wèi běn, shí rén qīn mù zhī, wén tǐ yī biàn, chēng wéi fù wú tǐ. jiā mó zuò shuāng lóng quán sòng qiān zhú gǔ sòng, shǎo wēi zhuàn chóng fú sì zhōng míng, cí zuì gāo yǎ, zuò zhě tuī zhòng. bīng zhōu zhǎng shǐ zhāng rén dǎn dài yǐ shū lǐ, zuò bì tóng tà. jiā mó hòu wèi shòu ān wèi, yù xiū sān jiào zhū yīng. zhōng xīng chū, wèi zuǒ tái jiān chá yù shǐ, zú. yǒu wén jí wǔ juǎn.
富嘉谟,雍州武功人也。举进士。长安中,累转晋阳尉,与新安吴少微友善, 同官。先是,文士撰碑颂,皆以徐、庾为宗,气调渐劣。嘉谟与少微属词,皆以经 典为本,时人钦慕之,文体一变,称为富吴体。嘉谟作《双龙泉颂》、《千蠋谷颂》, 少微撰《崇福寺钟铭》,词最高雅,作者推重。并州长史张仁亶待以殊礼,坐必同 榻。嘉谟后为寿安尉,预修《三教珠英》。中兴初,为左台监察御史,卒。有文集 五卷。
shǎo wēi yì jǔ jìn shì, lèi zhì jìn yáng wèi. zhōng xīng chū, diào yú lì bù, shì láng wéi sì lì chēng jiàn, bài yòu tái jiān chá yù shǐ. wò bìng, wén jiā mó sǐ, kū ér fù shī, xún yì zú. yǒu wén jí wǔ juǎn.
少微亦举进士,累至晋阳尉。中兴初,调于吏部,侍郎韦嗣立称荐,拜右台监 察御史。卧病,闻嘉谟死,哭而赋诗,寻亦卒。有文集五卷。
jiā mó yǔ shǎo wēi zài jìn yáng, wèi jùn gǔ yǐ wèi tài yuán zhǔ bù, jiē yǐ wén cí zhù míng, shí rén wèi zhī" běi jīng sān jié". yǐ hòu liú yù kè sǐ, wén zhāng yí shī.
嘉谟与少微在晋阳,魏郡谷倚为太原主簿,皆以文词著名,时人谓之“北京三 杰”。倚后流寓客死,文章遗失。
wēi zǐ gǒng, kāi yuán zhōng, wèi zhōng shū shè rén.
微子巩,开元中,为中书舍人。
yuán bàn qiān, běn míng yú qìng, jìn zhōu lín fén rén. shǎo yǔ qí zhōu rén hé yàn xiān tóng shī shì xué shì wáng yì fāng, yì fāng jiā zhòng zhī, cháng wèi zhī yuē:" wǔ bǎi nián yī xián, zú xià dāng zhī yǐ!" yīn gǎi míng bàn qiān. jí yì fāng zú, bàn qiān yǔ yàn xiān jiē zhì fú, sàng bì ér qù.
员半千,本名余庆,晋州临汾人。少与齐州人何彦先同师事学士王义方,义方 嘉重之,尝谓之曰:“五百年一贤,足下当之矣!”因改名半千。及义方卒,半千 与彦先皆制服,丧毕而去。
shàng yuán chū, yīng bā kē jǔ, shòu wǔ zhì wèi. shǔ pín suì hàn jī, quàn xiàn lìng yīn zi liáng kāi cāng yǐ zhèn pín něi, zi liáng bù cóng. huì zǐ liáng fù zhōu, bàn qiān biàn fā cāng sù yǐ gěi jī rén. huái zhōu cì shǐ guō qí zōng dà jīng, yīn ér àn zhī. shí huáng mén shì láng xuē yuán chāo wèi hé běi dào cún fǔ shǐ, wèi qí zōng yuē:" gōng bǎi xìng bù néng jiù zhī, ér shǐ huì guī yī wèi, qǐ bù kuì yě!" jù lìng shì zhī. xún yòu yīng yuè mù jǔ.
上元初,应八科举,授武陟尉。属频岁旱饥,劝县令殷子良开仓以赈贫馁,子 良不从。会子良赴州,半千便发仓粟以给饥人。怀州刺史郭齐宗大惊,因而按之。 时黄门侍郎薛元超为河北道存抚使,谓齐宗曰:“公百姓不能救之,而使惠归一尉, 岂不愧也!”遽令释之。寻又应岳牧举。
gāo zōng yù wǔ chéng diàn, zhào zhū zhōu jǔ rén, qīn wèn yuē:" bīng shū suǒ yún tiān zhèn dì zhèn rén zhèn, gè hé wèi yě?" bàn qiān yuè cì ér jìn yuē:" chén guān zǎi jí, cǐ shì duō yǐ. huò wèi: tiān zhèn, xīng xiù gū xū dì zhèn, shān chuān xiàng bèi rén zhèn, piān wǔ mí féng. yǐ chén yú jiàn, wèi bù rán yǐ. fū shī chū yǐ yì, yǒu ruò shí yǔ, dé tiān zhī shí, cǐ tiān zhèn yě bīng zài zú shí, qiě gēng qiě zhàn, de dì zhī lì, cǐ dì zhèn yě shàn yòng bīng zhě, shǐ sān jūn zhī shì, rú fù zǐ xiōng dì, dé rén zhī hé, cǐ rén zhèn yě. sān zhě qù yǐ, qí hé yǐ zhàn!" gāo zōng shén jiē shǎng zhī. jí duì cè, zhuó wèi shàng dì.
高宗御武成殿,召诸州举人,亲问曰:“兵书所云天阵、地阵、人阵,各何谓 也?”半千越次而进曰:“臣观载籍,此事多矣。或谓:天阵,星宿孤虚;地阵, 山川向背;人阵,偏伍弥缝。以臣愚见,谓不然矣。夫师出以义,有若时雨,得天 之时,此天阵也;兵在足食,且耕且战,得地之利,此地阵也;善用兵者,使三军 之士,如父子兄弟,得人之和,此人阵也。三者去矣,其何以战!”高宗甚嗟赏之。 及对策,擢为上第。
chuí gǒng zhōng, lèi bǔ zuǒ wèi zhòu cáo, réng chōng xuān wèi tǔ bō shǐ. jí yǐn cí, zé tiān yuē:" jiǔ wén qīng míng, wèi shì gǔ rén, bù yì nǎi zài cháo liè. jìng wài xiǎo shì, bù zú fán qīng, yí liú dài zhì yě." jí rì shǐ rù gé gòng fèng. sì shèng yuán nián, bàn qiān wèi zuǒ wèi zhǎng shǐ, yǔ fèng gé shè rén wáng chù zhī tiān guān shì láng shí bào zhōng, bìng wèi hóng wén guǎn zhí xué shì, réng yǔ zhù zuò zuǒ láng lù jìng chún fēn rì yú xiǎn fú mén dài zhì. bàn qiān yīn zhuàn míng táng xīn lǐ sān juǎn, shàng zhī. zé tiān fēng zhōng yuè, bàn qiān yòu zhuàn fēng shàn sì tán bēi shí èr shǒu yǐ jìn, zé tiān chēng shàn. qián hòu cì juàn qiān yú pǐ.
垂拱中,累补左卫胄曹,仍充宣慰吐蕃使。及引辞,则天曰:“久闻卿名,谓 是古人,不意乃在朝列。境外小事,不足烦卿,宜留待制也。”即日使入阁供奉。 嗣圣元年,半千为左卫长史,与凤阁舍人王处知、天官侍郎石抱忠,并为弘文馆直 学士,仍与著作佐郎路敬淳分日于显福门待制。半千因撰《明堂新礼》三卷,上之。 则天封中岳,半千又撰《封禅四坛碑》十二首以进,则天称善。前后赐绢千余匹。
cháng ān zhōng, wǔ qiān zhèng jiàn dài fū, jiān yòu kòng hè nèi gòng fèng. bàn qiān yǐ kòng hè zhī zhí, gǔ wú qí shì, yòu shòu sī rèn zhě lǜ duō qīng bó, fēi cháo tíng jìn dé zhī xuǎn, shàng shū qǐng bà zhī. yóu shì wǔ zhǐ, zuǒ qiān shuǐ bù láng zhōng, yù xiū sān jiào zhū yīng.
长安中,五迁正谏大夫,兼右控鹤内供奉。半千以控鹤之职,古无其事,又授 斯任者率多轻薄,非朝廷进德之选,上疏请罢之。由是忤旨,左迁水部郎中,预修 《三教珠英》。
zhōng zōng shí, wèi háo zhōu cì shǐ. ruì zōng jí wèi, zhēng bài tài zǐ yòu yù dé, jiān chóng wén guǎn xué shì, jiā yín qīng guāng lù dài fū, lèi fēng píng yuán jùn gōng. kāi yuán èr nián zú. wén jí duō yí shī. bàn qiān tóng shí xué shì qiū yuè.
中宗时,为濠州刺史。睿宗即位,征拜太子右谕德,兼崇文馆学士,加银青光 禄大夫,累封平原郡公。开元二年卒。文集多遗失。半千同时学士丘悦。
qiū yuè zhě, hé nán lù hún rén yě. yì yǒu xué yè. jǐng lóng zhōng, wèi xiāng wáng fǔ yuàn, yǔ wén xué wéi lì qì diǎn qiān péi yào qīng jù wèi wáng fǔ zhí xué shì. ruì zōng zài fān shén zhòng zhī, guān zhì qí wáng fù. kāi yuán chū zú. zhuàn sān guó diǎn lüè sān shí juǎn, xíng yú shí.
丘悦者,河南陆浑人也。亦有学业。景龙中,为相王府掾,与文学韦利器、典 签裴耀卿俱为王府直学士。睿宗在籓甚重之,官至岐王傅。开元初卒。撰《三国典 略》三十卷,行于时。
liú xiàn, sòng zhōu níng líng rén yě. fù sī lì, gāo zōng shí wéi shì yù shǐ. shǔ hé nán hé běi hàn jiǎn, qiǎn yù shǐ zhōng chéng cuī mì děng fēn dào cún wèn zhèn gěi, sī lì shàng shū jiàn yuē:" jīn mài xù fāng qiū, cán gōng wèi bì, sān shí zhī wù, wàn xìng suǒ xiān. chì shǐ fǔ xún, rén jiē sǒng biàn, wàng qí jiā yè, jì cǐ tiān ēn, yǒng yuè cān yíng, bì nán yì zhǐ, jí zhòng jì guǎng, fáng fèi yì duō. jiā yǐ tú chéng wǎng huán, jiān zhī chén xī tíng zhì. jì yuán zhèn gěi, xū lì bù shū, běn yù ān cún, què chéng fán rǎo. yòu wú yì zhī chù, qí mǎ shāo nán. jiǎn zé gōng sī, xū yù zhuī jí. yǔ hòu nóng wù, tè qiè cháng qíng, zàn fèi xū yú, jí kuī suì jì. měi wèi yī mǎ, suì láo shù jiā, cóng cǐ xiāng chéng, kǒng gèng zī shén. wàng qiě wěi zhōu xiàn zhèn gěi, dài qiū xián shí chū shǐ bāo biǎn." shū zòu, mì děng suì bù xíng. hòu qiān kǎo gōng yuán wài láng, shǐ zòu qǐng míng jīng jiā tiē jìn shì shì zá wén, zì sī lì shǐ yě. xún zú guān.
刘宪,宋州宁陵人也。父思立,高宗时为侍御史。属河南、河北旱俭,遣御史 中丞崔谧等分道存问赈给,思立上疏谏曰:“今麦序方秋,蚕功未毕,三时之务, 万姓所先。敕使抚巡,人皆竦抃,忘其家业,冀此天恩,踊跃参迎,必难抑止,集 众既广,妨废亦多。加以途程往还,兼之晨夕停滞。既缘赈给,须立簿书,本欲安 存,却成烦扰。又无驿之处,其马稍难。简择公私,须预追集。雨后农务,特切常 情,暂废须臾,即亏岁计。每为一马,遂劳数家,从此相乘,恐更滋甚。望且委州 县赈给,待秋闲时出使褒贬。”疏奏,谧等遂不行。后迁考功员外郎,始奏请明经 加帖、进士试杂文,自思立始也。寻卒官。
xiàn ruò guàn jǔ jìn shì, lèi chú dōng guān yuán wài láng.
宪弱冠举进士,累除冬官员外郎。
tiān shòu zhōng, shòu zhào tuī àn lái jùn chén. xiàn jí qí kù bào, yù yīn shì shéng zhī, fǎn wèi jùn chén suǒ gòu, biǎn fén shuǐ lìng. zài qiān sī pū chéng. jí jùn chén fú zhū, zhuó xiàn wèi jǐ shì zhōng, xún zhuǎn fèng gé shè rén.
天授中,受诏推按来俊臣。宪嫉其酷暴,欲因事绳之,反为俊臣所构,贬濆水 令。再迁司仆丞。及俊臣伏诛,擢宪为给事中,寻转凤阁舍人。
shén lóng chū, zuò cháng wèi zhāng yì zhī suǒ yǐn, zì lì bù shì láng chū wèi yú zhōu cì shǐ. é fù rù wèi tài pú shǎo qīng, jiān xiū guó shǐ, jiā xiū wén guǎn xué shì. jǐng yún chū, sān qiān tài zǐ zhān shì
神龙初,坐尝为张易之所引,自吏部侍郎出为渝州刺史。俄复入为太仆少卿, 兼修国史,加修文馆学士。景云初,三迁太子詹事
xuán zōng zài dōng gōng, liú yì jīng jí, xiàn yīn shàng qǐ yuē:" zì gǔ jí jīn, jiē zhòng yú xué. zhì yú guāng yào shèng dé, fā yáng lìng wèn, ān jìng shēn xīn, bǎo níng jiā guó, wú yǐ jiā yān. diàn xià jū fù jūn zhī wèi, yǒu jué rén zhī cái, qǐ jiǎ xún zhāng zhāi jù, gài zī lüè zhī dà yì, yòng gōng shén shǎo, wèi lì jí duō. fú yuàn kè chéng měi zhì, wú qì xiá rì, shàng yǐ wèi zhì zūn zhī xīn, xià yǐ dá shù liáo zhī wàng. shì dú chǔ wú liàng, jīng míng xíng xiū, qí nián sù wàng, shí cì zhào wèn, yǐ chá qí yán, xìng shèn!" xuán zōng shén jiā nà zhī. míng nián, xiàn zú, zèng yǎn zhōu dū du. yǒu jí sān shí juǎn.
玄宗在东宫,留意经籍,宪因上启曰:“自古及今,皆重于学。至于光耀盛德, 发扬令问,安静身心,保宁家国,无以加焉。殿下居副君之位,有绝人之才,岂假 寻章摘句,盖资略知大意,用功甚少,为利极多。伏愿克成美志,无弃暇日,上以 慰至尊之心,下以答庶僚之望。侍读褚无量,经明行修,耆年宿望,时赐召问,以 察其言,幸甚!”玄宗甚嘉纳之。明年,宪卒,赠兗州都督。有集三十卷。
chū zé tiān shí, chì lì bù hú míng kǎo xuǎn rén pàn, yǐ qiú cái yàn, xiàn yǔ wáng shì sī mǎ huáng liáng zài yán xiāng cì pàn rù dì èr děng.
初则天时,敕吏部糊名考选人判,以求才彦,宪与王适、司马锽、梁载言相次 判入第二等。
wáng shì, yōu zhōu rén. guān zhì yōng zhōu sī gōng.
王适,幽州人。官至雍州司功。
sī mǎ lì, luò zhōu wēn rén yě. shén lóng zhōng, zú yú huáng mén shì láng.
司马皪,洛州温人也。神龙中,卒于黄门侍郎。
liáng zài yán, bó zhōu liáo chéng rén. lì fèng gé shè rén, zhuān zhī zhì gào. zhuàn jù yuán gù shì shí juǎn, shí dào zhì shí liù juǎn, bìng chuán yú shí. zhōng zōng shí wéi huái zhōu cì shǐ.
梁载言,博州聊城人。历凤阁舍人,专知制诰。撰《具员故事》十卷,《十道 志》十六卷,并传于时。中宗时为怀州刺史。
shěn quán qī, xiāng zhōu nèi huáng rén yě. jìn shì jǔ. cháng ān zhōng, lèi qiān tōng shì shè rén, yù xiū sān jiào zhū yīng.
沈佺期,相州内黄人也。进士举。长安中,累迁通事舍人,预修《三教珠英》。
quán qī shàn zhǔ wén, yóu zhǎng qī yán zhī zuò, yǔ sòng zhī wèn qí míng, shí rén chēng wéi shěn sòng. zài zhuǎn kǎo gōng yuán wài láng, zuò zāng pèi liú lǐng biǎo. shén lóng zhōng, shòu qǐ jū láng, jiā xiū wén guǎn zhí xué shì. hòu lì zhōng shū shè rén tài zǐ zhān shì. kāi yuán chū zú. yǒu wén jí shí juǎn.
佺期善属文,尤长七言之作,与宋之问齐名,时人称为沈宋。再转考功员外郎, 坐赃配流岭表。神龙中,授起居郎,加修文馆直学士。后历中书舍人、太子詹事。 开元初卒。有文集十卷。
dì quán jiāo jí zi, yì yǐ wén cí zhī míng.
弟全交及子,亦以文词知名。
chén zǐ áng, zǐ zhōu shè hóng rén. jiā shì fù háo. zi áng dú kǔ jié dú shū, yóu shàn zhǔ wén. chū wèi gǎn yù shī sān shí shǒu, jīng zhào sī gōng wáng shì jiàn ér jīng yuē:" cǐ zi bì wèi tiān xià wén zōng yǐ!" yóu shì zhī míng. jǔ jìn shì. huì gāo zōng bēng, líng jià jiāng hái cháng ān, zi áng yì quē shàng shū, shèng chén dōng dōu xíng shèng, kě yǐ ān zhì shān líng, guān zhōng hàn jiǎn, líng jià xī xíng bù biàn. yuē:
陈子昂,梓州射洪人。家世富豪。子昂独苦节读书,尤善属文。初为《感遇诗》 三十首,京兆司功王适见而惊曰:“此子必为天下文宗矣!”由是知名。举进士。 会高宗崩,灵驾将还长安,子昂诣阙上书,盛陈东都形胜,可以安置山陵,关中旱 俭,灵驾西行不便。曰:
zǐ zhōu shè hóng xiàn cǎo mǎng yú chén zǐ áng, jǐn dùn shǒu mào sǐ xiàn shū què xià.
梓州射洪县草莽愚臣子昂,谨顿首冒死献书阙下。
chén wén míng wáng bù è qiè zhí zhī yán yǐ nà zhōng, liè shì bù dàn sǐ wáng zhī zhū yǐ jí jiàn. gù yǒu fēi cháng zhī cè zhě, bì dài fēi cháng zhī shí dé fēi cháng zhī shí zhě, bì dài fēi cháng zhī zhǔ. rán hòu wēi yán zhèng sè, kàng yì zhí cí, fù tāng huò ér bù huí, zhì zhū yí ér wú huǐ! qǐ tú yù guǐ shì kuā sú, yàn shēng lè sǐ zhě zāi! shí yǐ wéi shā shēn zhī hài xiǎo, cún guó zhī lì dà. gù shěn jì dìng yì ér gān xīn yān. kuàng hū dé fēi cháng zhī shí, yù fēi cháng zhī zhǔ, yán bì huò yòng, sǐ yì hé jīng! qiān zǎi zhī jī, jiāng bù xiǔ yú jīn rì yǐ!
臣闻明王不恶切直之言以纳忠,烈士不惮死亡之诛以极谏。故有非常之策者, 必待非常之时;得非常之时者,必待非常之主。然后危言正色,抗义直辞,赴汤镬 而不回,至诛夷而无悔!岂徒欲诡世夸俗,厌生乐死者哉!实以为杀身之害小,存 国之利大。故审计定议而甘心焉。况乎得非常之时,遇非常之主,言必获用,死亦 何惊!千载之迹,将不朽于今日矣!
fú wéi dà xíng huáng dì yí tiān xià, qì qún chén, wàn guó zhèn jīng, bǎi xìng tú liè. bì xià yǐ xùn qí zhī shèng, chéng zōng miào zhī zhòng, tiān xià zhī wàng, yóng yóng rú yě. mò bù jì méng shèng huà, yǐ bǎo yú nián tài píng zhī zhǔ, jiāng fù zài yú zī yǐ! kuàng huáng tài hòu yòu yǐ wén mǔ zhī xián, xié xuān gōng zhī yào, jūn guó dà shì, yí zhào jué zhī táng yú zhī jì, yú sī shèng yǐ!
伏惟大行皇帝遗天下,弃群臣,万国震惊,百姓屠裂。陛下以徇齐之圣,承宗 庙之重,天下之望,喁喁如也。莫不冀蒙圣化,以保余年;太平之主,将复在于兹 矣!况皇太后又以文母之贤,协轩宫之耀,军国大事,遗诏决之;唐、虞之际,于 斯盛矣!
chén fú jiàn zhào shū, zǐ gōng jiāng qiān xī jīng, luán yú yì yù péi xìng. jì fēi shàng cè, zhì zhě shī tú miào táng wèi wén yǒu gǔ gěng zhī mó, cháo tíng duō jiàn yǒu shùn cóng zhī yì chén qiè huò yǐ wéi guò yǐ! fú zì sī zhī, shēng shèng rì, mù huáng fēng, mó dǐng zhì zhǒng, mò fēi tíng yù bù néng lì dān fèng, dǐ zhuó lóng, běi miàn yù jiē, dōng wàng jīn wū, kàng yīn ér zhèng jiàn zhě, shèng wáng zhī zuì rén yě! suǒ yǐ bù gù wàn sǐ, qǐ xiàn yī yán, yuàn méng tīng lǎn, gān jiù dǐng huò, fú wéi bì xià chá zhī.
臣伏见诏书,梓宫将迁西京,鸾舆亦欲陪幸。计非上策,智者失图;庙堂未闻 有骨鲠之谟,朝廷多见有顺从之议;臣窃惑以为过矣!伏自思之,生圣日,沐皇风, 摩顶至踵,莫非亭育;不能历丹凤,抵濯龙,北面玉阶,东望金屋,抗音而正谏者, 圣王之罪人也!所以不顾万死,乞献一言,愿蒙听览,甘就鼎镬,伏惟陛下察之。
chén wén qín dū xián yáng zhī shí, hàn dōu cháng ān zhī rì, shān hé wèi gù, tiān xià fú yǐ. rán yóu běi qǔ hú wǎn zhī lì, nán zī bā shǔ zhī ráo. zì wèi rù hé, zhuǎn guān dōng zhī sù yú shā jué mò, zhì shān xī zhī chǔ. rán hòu néng xuē píng tiān xià, tán yā zhū hóu, zhǎng pèi lì cè, héng zhì yǔ zhòu. jīn zé bù rán. yàn dài pò xiōng nú zhī qīn, bā lǒng yīng tǔ bō zhī huàn xī shǔ pí lǎo, qiān lǐ yíng liáng běi guó dīng nán, shí wǔ chéng sāi suì yuè bèn mìng, qí bì bù kān. qín zhī shǒu wěi, jīn wèi quē yǐ! jí suǒ yú zhě, dú sān fǔ zhī jiān ěr. qǐng zāo huāng jǐn, rén bèi jiàn jī. zì hé yǐ xī, mò fēi chì dì xún lǒng yǐ běi, hǎn féng qīng cǎo. mò bù fù xiōng zhuǎn xǐ, qī zǐ liú lí, wěi jiā sàng yè, gāo yuán rùn mǎng, cǐ cháo tíng zhī suǒ bèi zhī yě. lài yǐ zōng miào shén líng, huáng tiān huǐ huò, qù suì báo rěn, qián qiū shāo dēng, shǐ léi è zhī yú, dé bǎo xìng mìng, tiān xià xìng shèn, kě wèi hòu yǐ! rán ér liú rén wèi fǎn, tián yě shàng wú, bái gǔ zòng héng, qiān mò wú zhǔ. zhì yú xù jī, yóu kě āi shāng. bì xià bù liào qí nán, guì cóng xiān yì, suì yù cháng qū dà jià, àn jié qín jīng, qiān shèng wàn qí, hé fāng qǔ gěi? kuàng shān líng chū zhì, chuān fù wèi yāng tǔ mù gōng jiàng, bì zī tú yì. jīn yù lǜ pí bì zhī zhòng, xìng shù wàn zhī jūn, zhēng fā jìn jī, biān pū léi lǎo, záo shān cǎi shí, qū yǐ jiù gōng. chūn zuò wú shí, qiū chéng jué wàng, diāo zhài yí jiào, zài lí jiān kǔ. tǎng bù kān bì, bì yǒu bū táo," zi lái" zhī sòng, jiāng hé yǐ shù zhī? cǐ yì zōng miào zhī dà jī, bù kě bù shěn tú yě! kuàng guó wú jiān suì zhī chǔ, jiā xiān zā shí zhī xù. yī xún bù yǔ, yóu kě shēn yōu, hū jiā shuǐ hàn, rén hé yǐ jì? bì xià bù shēn chá shǐ zhōng, dú wéi qún yì, chén kǒng sān fǔ zhī bì, bù zhǐ rú qián rì yǐ!
臣闻秦都咸阳之时,汉都长安之日,山河为固,天下服矣。然犹北取胡、宛之 利,南资巴蜀之饶。自渭入河,转关东之粟;逾沙绝漠,致山西之储。然后能削平 天下,弹压诸侯,长辔利策,横制宇宙。今则不然。燕、代迫匈奴之侵,巴、陇婴 吐蕃之患;西蜀疲老,千里赢粮;北国丁男,十五乘塞;岁月奔命,其弊不堪。秦 之首尾,今为阙矣!即所余者,独三辅之间耳。顷遭荒馑,人被荐饥。自河已西, 莫非赤地;循陇已北,罕逢青草。莫不父兄转徙,妻子流离,委家丧业,膏原润莽, 此朝廷之所备知也。赖以宗庙神灵,皇天悔祸,去岁薄稔,前秋稍登,使羸饿之余, 得保性命,天下幸甚,可谓厚矣!然而流人未返,田野尚芜,白骨纵横,阡陌无主。 至于蓄积,尤可哀伤。陛下不料其难,贵从先意,遂欲长驱大驾,按节秦京,千乘 万骑,何方取给?况山陵初制,穿复未央;土木工匠,必资徒役。今欲率疲弊之众, 兴数万之军,征发近畿,鞭扑羸老,凿山采石,驱以就功。春作无时,秋成绝望, 凋瘵遗噍,再罹艰苦。倘不堪弊,必有逋逃,“子来”之颂,将何以述之?此亦宗 庙之大机,不可不审图也!况国无兼岁之储,家鲜匝时之蓄。一旬不雨,犹可深忧, 忽加水旱,人何以济?陛下不深察始终,独违群议,臣恐三辅之弊,不止如前日矣!
qiě tiān zǐ yǐ sì hǎi wéi jiā, shèng rén bāo liù hé wéi yǔ. lì guān suì gǔ, yǐ zhì yú jīn, hé cháng bù yǐ sān wáng wèi rén, wǔ dì wèi shèng! suī zhōu gōng zhì zuò, fū zǐ zhe míng, mò bù zǔ shù yáo shùn, xiàn zhāng wén wǔ, wèi bǎi wáng zhī hóng liè, zuò qiān zǎi zhī xióng tú! rán ér shùn sǐ zhì fāng, zàng cāng wú ér bù fǎn yǔ huì qún hòu, mò jī shān ér yǒng zhōng. qǐ qí ài mán yí zhī xiāng ér bǐ zhōng guó zāi? shí jiāng yù shì shèng rén wú wài yě. gù néng shǐ fén jí yǐ wéi měi tán, dì wáng yǐ wèi gāo fàn. kuàng wǒ wēi wēi dà shèng, lì dì dēng huáng, rì yuè suǒ zhào, mò bù lǜ bǐ. hé dú qín fēng zhī dì, kě zhì shān líng hé luò zhī dōu, bù kān yuán qǐn? bì xià qǐ bù chá zhī, yú chén qiè wèi bì xià xī yě! qiě jǐng shān chóng lì, xiù guān qún fēng, běi duì sōng máng, xī wàng rǔ hǎi, jū zhù róng zhī gù dì, lián tài hào zhī yí xū. dì wáng tú jī, zòng héng zuǒ yòu yuán líng zhī měi, fù hé jiā yān! bì xià céng wèi chá zhī, wèi qí bù kě yú chén bǐ jiàn, liáng zú shàng yǐ! kuàng chán jiàn zhī zhōng, tiān dì jiāo huì, běi yǒu tài xíng zhī xiǎn, nán yǒu wǎn yè zhī ráo, dōng yā jiāng huái, shí hú huái zhī lì, xī chí xiáo miǎn, jù guān hé zhī bǎo. yǐ cōng míng zhī zhǔ, yǎng chún cuì zhī rén, tiān xià hé píng, gōng jǐ zhèng nán miàn ér yǐ. bì xià bù sī chán luò zhī zhuàng guān, guān lǒng zhī huāng wú, nǎi yù qì tài shān zhī ān, lǚ jiāo yuán zhī xiǎn, wàng shén qì zhī dà bǎo, xùn céng mǐn zhī xiǎo jié. yú chén àn mèi, yǐ wéi shén yě! bì xià hé bù lǎn zhēng chén zhī cè, cǎi xíng lù zhī yáo, zī mó tài hòu, píng zhāng zǎi fǔ, shǐ cāng shēng zhī wàng, zhī yǒu suǒ ān, tiān xià qǐ bù xìng shèn!
且天子以四海为家,圣人包六合为宇。历观邃古,以至于今,何尝不以三王为 仁,五帝为圣!虽周公制作,夫子著明,莫不祖述尧、舜,宪章文、武,为百王之 鸿烈,作千载之雄图!然而舜死陟方,葬苍梧而不返;禹会群后,殁稽山而永终。 岂其爱蛮夷之乡而鄙中国哉?实将欲示圣人无外也。故能使坟籍以为美谈,帝王以 为高范。况我巍巍大圣,轹帝登皇,日月所照,莫不率俾。何独秦、丰之地,可置 山陵;河、洛之都,不堪园寝?陛下岂不察之,愚臣窃为陛下惜也!且景山崇丽, 秀冠群峰,北对嵩、邙,西望汝海,居祝融之故地,连太昊之遗墟。帝王图迹,纵 横左右;园陵之美,复何加焉!陛下曾未察之,谓其不可;愚臣鄙见,良足尚矣! 况瀍、涧之中,天地交会,北有太行之险,南有宛、叶之饶,东压江、淮,食湖淮 之利,西驰崤、渑,据关河之宝。以聪明之主,养纯粹之人,天下和平,恭己正南 面而已。陛下不思瀍、洛之壮观,关、陇之荒芜,乃欲弃太山之安,履焦原之险, 忘神器之大宝,徇曾、闵之小节。愚臣暗昧,以为甚也!陛下何不览争臣之策,采 行路之谣,谘谟太后,平章宰辅,使苍生之望,知有所安,天下岂不幸甚!
xī zhě píng wáng qiān dū, guāng wǔ dū luò, shān líng qǐn miào, bù zài dōng jīng zōng shè fén yíng, bìng jū xī tǔ. rán ér chūn qiū měi wèi shǐ wáng, hàn shū zài wèi dài zǔ, qǐ qí bù yuàn xiào zāi? hé shèng xián bāo biǎn yú sī làn yǐ? shí yǐ shí yǒu bù kě, shì yǒu bì rán. gài yù yí xiǎo cún dà, qù huò guī fú, shèng rén suǒ yǐ guì yě. fū xiǎo bù rěn, luàn dà móu, zhòng ní zhī zhì jiè, yuàn bì xià chá zhī. ruò yǐ chén yú bù yòng, cháo yì suì xíng, chén kǒng guān lǒng zhī yōu, wú shí xiū yě!
昔者平王迁都,光武都洛,山陵寝庙,不在东京;宗社坟茔,并居西土。然而 《春秋》美为始王,《汉书》载为代祖,岂其不愿孝哉?何圣贤褒贬于斯滥矣?实 以时有不可,事有必然。盖欲遗小存大,去祸归福,圣人所以贵也。夫小不忍,乱 大谋,仲尼之至诫,愿陛下察之。若以臣愚不用,朝议遂行,臣恐关、陇之忧,无 时休也!
chén yòu wén tài yuán xù jù wàn zhī cāng, luò kǒu jī tiān xià zhī sù, guó jiā zhī zī, sī wèi dà yǐ! jīn yù shě ér bù gù, bèi yǐ cháng qū, shǐ yǒu shí jīng jiē, tiān xià shī wàng. tǎng shǔ qiè gǒu dào, wàn yī bù tú, xī rù shǎn zhōu zhī jiāo, dōng fàn wǔ láo zhī zhèn, dào áo cāng yī póu zhī sù, bì xià hé yǐ è zhī? cǐ tiān xià zhī zhì jī, bù kě bù shēn jù yě. suī zé dào wèi xuán zhǒng, zhū xíng yǐ jí, miè qí jiǔ zú, fén qí qī zǐ, qì gū suī hèn, jiāng hé jí yān! gù yuē: " xiān móu hòu shì zhě yì, xiān shì hòu móu zhě shī."" guó zhī lì qì, bù kě yǐ shì rén." sī yán qǐ tú shè yě, gù yuàn bì xià niàn zhī!
臣又闻太原蓄钜万之仓,洛口积天下之粟,国家之资,斯为大矣!今欲舍而不 顾,背以长驱,使有识惊嗟,天下失望。倘鼠窃狗盗,万一不图,西入陕州之郊, 东犯武牢之镇,盗敖仓一抔之粟,陛下何以遏之?此天下之至机,不可不深惧也。 虽则盗未旋踵,诛刑已及,灭其九族,焚其妻子,泣辜虽恨,将何及焉!故曰: “先谋后事者逸,先事后谋者失。”“国之利器,不可以示人。”斯言岂徒设也, 固愿陛下念之!
zé tiān zhào jiàn, qí qí duì, bài lín tái zhèng zì. zé tiān jiàng shì yǎ zhōu tǎo shēng qiāng, zi áng shàng shū yuē:
则天召见,奇其对,拜麟台正字。则天将事雅州讨生羌,子昂上书曰:
lín tái zhèng zì chén zǐ áng mèi sǐ shàng yán.
麟台正字臣子昂昧死上言。
chén wén dào lù yún: guó jiā yù kāi shǔ shān, zì yǎ zhōu dào rù tǎo shēng qiāng, yīn yǐ xí jī tǔ bō. zhí shì zhě bù shěn tú qí lì hài, suì fā liáng fèng bā yán bīng yǐ xùn zhī. chén yú yǐ wéi xī shǔ zhī huò, zì cǐ jié yǐ!
臣闻道路云:国家欲开蜀山,自雅州道入讨生羌,因以袭击吐蕃。执事者不审 图其利害,遂发梁、凤、巴蜒兵以徇之。臣愚以为西蜀之祸,自此结矣!
chén wén luàn shēng, bì yóu yú yuàn. yǎ zhōu biān qiāng, zì guó chū yǐ lái, wèi cháng yī rì wèi dào. jīn yī dàn wú zuì shòu lù, qí yuàn bì shén. yuàn shén jù zhū, bì fēng hài xī shān. xī shān dào qǐ, zé shǔ zhī biān yì, bù dé bù lián bīng bèi shǒu. bīng jiǔ bù jiě, zé shǔ zhī huò gòu yǐ! xī hòu hàn mò xī jīng sàng bài, gài yóu cǐ zhū qiāng. cǐ yī shì yě.
臣闻乱生,必由于怨。雅州边羌,自国初已来,未尝一日为盗。今一旦无罪受 戮,其怨必甚。怨甚惧诛,必蜂骇西山。西山盗起,则蜀之边邑,不得不连兵备守。 兵久不解,则蜀之祸构矣!昔后汉末西京丧败,盖由此诸羌。此一事也。
qiě chén wén tǔ bō jié xiá zhī lǔ, jūn zhǎng xiàng xìn, ér duō jiān móu. zì gǎn kàng tiān zhū, ěr lái xiàng èr shí yú zài, dà zhàn zé dà shèng, xiǎo zhàn zé xiǎo shèng, wèi cháng bài yī duì, wáng yī fū. guó jiā wǎng yǐ xuē rén guì guō dài fēng wèi xiāo wǔ zhī jiāng, tú shí yī wàn zhòng yú dà fēi zhī chuān, yī jiǎ bù fǎn. yòu yǐ lǐ jìng xuán liú shěn lǐ wèi láng miào zhī qì, rǔ shí bā wàn zhòng yú qīng hǎi zhī zé, shēn qiú lǔ tíng. shì shí jīng jiǎ yǒng shì, shì rú yún léi, rán jìng bù néng qín yī róng, guó yī chǒu, zhì jīn ér guān lǒng wèi kōng. jīn nǎi yù yǐ lǐ chù yī wèi jiāng, qū qiáo cuì zhī bīng, jiāng xí tǔ bō. chén qiè yōu zhī, ér wèi cǐ lǔ suǒ xiào. cǐ èr shì yě.
且臣闻吐蕃桀黠之虏,君长相信,而多奸谋。自敢抗天诛,迩来向二十余载, 大战则大胜,小战则小胜,未尝败一队,亡一夫。国家往以薛仁贵、郭待封为虓武 之将,屠十一万众于大非之川,一甲不返。又以李敬玄、刘审礼为廊庙之器,辱十 八万众于青海之泽,身囚虏庭。是时精甲勇士,势如云雷,然竟不能擒一戎,馘一 丑,至今而关、陇为空。今乃欲以李处一为将,驱憔悴之兵,将袭吐蕃。臣窃忧之, 而为此虏所笑。此二事也。
qiě fú shì yǒu qiú lì ér dé hài zhě. zé shǔ xī shí bù tōng zhōng guó, qín huì wáng yù dì tiān xià ér bìng zhū hóu, yǐ wéi bù jiān gàn bù qǔ shǔ, shì wèi kě jǔ, nǎi yòng zhāng yí jì, shì měi nǚ, jué jīn niú, yīn jiān yǐ dàn shǔ hóu. shǔ hóu guǒ tān qí lì, shǐ wǔ dīng lì shì záo tōng gǔ, zhàn bāo xié, zhì dào yú qín. zì shì xiǎn zǔ bù guān, shān gǔ bù bì, zhāng yí niè zhǒng chéng biàn, zòng bīng dà pò zhī, shǔ hóu zhū, gàn yì miè. zhì jīn shǔ wèi zhōng zhōu, shì tān lì ér wáng. cǐ sān shì yě.
且夫事有求利而得害者。则蜀昔时不通中国,秦惠王欲帝天下而并诸侯,以为 不兼幹不取蜀,势未可举,乃用张仪计,饰美女,谲金牛,因间以啖蜀侯。蜀侯果 贪其利,使五丁力士凿通谷,栈褒斜,置道于秦。自是险阻不关,山谷不闭,张仪 蹑踵乘便,纵兵大破之,蜀侯诛,幹邑灭。至今蜀为中州,是贪利而亡。此三事也。
qiě chén wén tǔ bō jié lǔ, ài shǔ zhī zhēn fù, yù dào zhī, jiǔ yǒu rì yǐ. rán qí shì bù néng jǔ zhě, tú yǐ shān chuān zǔ jué, zhàng ài bù tōng, cǐ qí suǒ yǐ dùn è láng zhī huì ér bù dé qīn shí yě. jīn guó jiā nǎi chè biān qiāng, kāi ài dào, shǐ qí shōu bēn wáng zhī zhǒng, wèi xiàng dǎo yǐ gōng biān. shì nǎi jiè kòu bīng ér wèi zéi chú dào, jǔ quán shǔ yǐ yí zhī. cǐ sì shì yě.
且臣闻吐蕃羯虏,爱蜀之珍富,欲盗之,久有日矣。然其势不能举者,徒以山 川阻绝,障隘不通,此其所以顿饿狼之喙而不得侵食也。今国家乃撤边羌,开隘道, 使其收奔亡之种,为向导以攻边。是乃借寇兵而为贼除道,举全蜀以遗之。此四事 也。
chén qiè guān shǔ wèi xī nán yī dōu huì, guó jiā zhī bǎo kù, tiān xià zhēn huò jù chū qí zhōng. yòu rén fù sù duō, shùn jiāng ér xià, kě yǐ jiān jì zhōng guó. jīn zhí shì zhě nǎi tú jiǎo xìng zhī lì, xī yǐ wěi shì xī qiāng. dì bù zú yǐ fù guó, tú shā wú gū zhī zhòng, yǐ shāng bì xià zhī rén mí fèi suí zhī, wú yì shèng dé. yòu kuàng jiǎo xìng zhī lì, wèi kě tú zāi! cǐ wǔ shì yě.
臣窃观蜀为西南一都会,国家之宝库,天下珍货聚出其中。又人富粟多,顺江 而下,可以兼济中国。今执事者乃图侥幸之利,悉以委事西羌。地不足以富国,徒 杀无辜之众,以伤陛下之仁;糜费随之,无益圣德。又况侥幸之利,未可图哉!此 五事也。
fū shǔ zhī suǒ shì, yǒu xiǎn yě rén zhī suǒ ān, wú yì yě. jīn guó jiā nǎi kāi qí xiǎn, yì qí rén xiǎn kāi zé biàn kòu, rén yì zé shāng cái. chén kǒng wèi jiàn qiāng róng, yǐ yǒu jiān dào zài qí zhōng yǐ! wǎng nián yì zhōu zhǎng shǐ lǐ chóng zhēn tú cǐ jiān lì, chuán xí chēng tǔ bō yù kòu sōng zhōu, suì shǐ guó jiā shèng jūn shī dà zhuǎn xiǎng yǐ bèi zhī. wèi èr sān nián, bā shǔ èr shí yú zhōu, sāo rán dà bì, jìng bú jiàn tǔ bō zhī miàn, ér chóng zhēn zāng qián yǐ jì jù wàn yǐ. shǔ rén cán pò, jǐ bù kān mìng. cǐ zhī jìn shì, yóu zài rén kǒu, bì xià suǒ qīn zhī. chén yú yì zhě bù yǒu jiān chén yù tú cǐ lì, fù yǐ shēng qiāng wèi jì zhě zāi! cǐ liù shì yě.
夫蜀之所恃,有险也;人之所安,无役也。今国家乃开其险,役其人;险开则 便寇,人役则伤财。臣恐未见羌戎,已有奸盗在其中矣!往年益州长史李崇真图此 奸利,传檄称吐蕃欲寇松州,遂使国家盛军师、大转饷以备之。未二三年,巴蜀二 十余州,骚然大弊,竟不见吐蕃之面,而崇真赃钱已计钜万矣。蜀人残破,几不堪 命。此之近事,犹在人口,陛下所亲知。臣愚意者不有奸臣欲图此利,复以生羌为 计者哉!此六事也。
qiě shǔ rén wāng liè, bù xí bīng zhàn, yī lǔ chí máo, bǎi rén mò gǎn dāng. yòu shān chuān zǔ kuàng, qù zhōng xià jīng bīng chù yuǎn. jīn guó jiā ruò jī xī qiāng, yǎn tǔ bō, suì néng pò miè qí guó, nú lǔ qí rén, shǐ qí jūn zhǎng xì shǒu běi quē, jì yì kě yǐ! ruò bú dào rú cǐ, chén fāng jiàn shǔ zhī biān chuí bù shǒu, ér wèi qiāng yí suǒ hèng bào. xī xīn yǒu jiàn bèi fā ér jì yī chuān zhě, yǐ wéi bù chū bǎi nián, cǐ qí wèi róng. chén kǒng bù jí bǎi nián ér shǔ wèi róng. cǐ qī shì yě.
且蜀人尪劣,不习兵战,一虏持矛,百人莫敢当。又山川阻旷,去中夏精兵处 远。今国家若击西羌,掩吐蕃,遂能破灭其国,奴虏其人,使其君长系首北阙,计 亦可矣!若不到如此,臣方见蜀之边陲不守,而为羌夷所横暴。昔辛有见被发而祭 伊川者,以为不出百年,此其为戎。臣恐不及百年而蜀为戎。此七事也。
qiě guó jiā jìn zhě fèi ān běi, bá chán yú, qì qiū cí, fàng shū lè, tiān xià xī rán, wèi zhī shèng dé. suǒ yǐ zhě hé? gài yǐ bì xià wù zài rén, bù zài guǎng wù zài yǎng, bù zài shā. jiāng yǐ cǐ xī biān bǐ, xiū jiǎ bīng, xíng sān huáng wǔ dì zhī shì zhě yě! jīn yòu xùn tān fū zhī yì, móu dòng bīng gē, jiāng zhū wú zuì zhī róng, ér yí quán shǔ zhī huàn, jiāng hé yǐ lìng tiān xià hū? cǐ yú chén suǒ yǐ bù shèn wù zhě yě. kuàng dāng jīn shān dōng jī, guān lǒng bì, lì suì kū hàn, rén yǒu liú wáng. chéng shì shèng rén níng jìng, sī hé tiān rén zhī shí, bù kě dòng jiǎ bīng, xìng dà yì, yǐ zì shēng luàn. chén yòu liú wén xī jūn shī shǒu, běi jūn bù lì, biān rén máng dòng, qíng yǒu bù ān. jīn zhě fù qū cǐ bīng, tóu zhī bù cè. chén wén zì gǔ wáng guó pò jiā, wèi cháng bù yóu dú bīng. jīn xiǎo rén yì yí dí zhī lì, fēi dì wáng zhī zhì dé yě, yòu kuàng bì zhōng xià zāi!
且国家近者废安北,拔单于,弃龟兹,放疏勒,天下翕然,谓之盛德。所以者 何?盖以陛下务在仁,不在广;务在养,不在杀。将以此息边鄙,休甲兵,行三皇、 五帝之事者也!今又徇贪夫之议,谋动兵戈,将诛无罪之戎,而遗全蜀之患,将何 以令天下乎?此愚臣所以不甚悟者也。况当今山东饥,关、陇弊,历岁枯旱,人有 流亡。诚是圣人宁静,思和天人之时,不可动甲兵,兴大役,以自生乱。臣又流闻 西军失守,北军不利,边人忙动,情有不安。今者复驱此兵,投之不测。臣闻自古 亡国破家,未尝不由黩兵。今小人议夷狄之利,非帝王之至德也,又况弊中夏哉!
chén wén gǔ zhī shàn wèi tiān xià zhě, jì dà ér bù jì xiǎo, wù dé ér bù wù xíng tú qí ān zé sī qí wēi, móu qí lì zé lǜ qí hài rán hòu néng zhǎng xiǎng fú lù. fú yuàn bì xià shú jì zhī!
臣闻古之善为天下者,计大而不计小,务德而不务刑;图其安则思其危,谋其 利则虑其害;然后能长享福禄。伏愿陛下熟计之!
zài zhuǎn yòu shí yí. shù shàng shū chén shì, cí jiē diǎn měi. shí yǒu tóng zhōu xià guī rén xú yuán qìng, fù wèi xiàn wèi zhào shī yùn suǒ shā. hòu shī yùn wèi yù shǐ, yuán qìng biàn xìng míng yú yì jiā yōng lì, hòu shī yùn, shǒu rèn shā zhī. yì zhě yǐ yuán qìng xiào liè, yù shě qí zuì. zi áng jiàn yì yǐ wéi:" guó fǎ zhuān shā zhě sǐ, yuán qìng yí zhèng guó fǎ, rán hòu jīng qí lǘ mù, yǐ bāo qí xiào yì kě yě." dāng shí yì zhě, xián yǐ zi áng wéi shì. é shòu lín tái zhèng zì. wǔ yōu yí tǒng jūn běi tǎo qì dān, yǐ zi áng wèi guǎn jì, jūn zhōng wén hàn jiē wěi zhī.
再转右拾遗。数上疏陈事,词皆典美。时有同州下邽人徐元庆,父为县尉赵师 韫所杀。后师韫为御史,元庆变姓名于驿家佣力,候师韫,手刃杀之。议者以元庆 孝烈,欲舍其罪。子昂建议以为:“国法专杀者死,元庆宜正国法,然后旌其闾墓, 以褒其孝义可也。”当时议者,咸以子昂为是。俄授麟台正字。武攸宜统军北讨契 丹,以子昂为管记,军中文翰皆委之。
zi áng fù zài xiāng, wèi xiàn lìng duàn jiǎn suǒ rǔ, zi áng wén zhī, jù huán xiāng lǐ. jiǎn nǎi yīn shì shōu xì yù zhōng, yōu fèn ér zú, shí nián sì shí yú.
子昂父在乡,为县令段简所辱,子昂闻之,遽还乡里。简乃因事收系狱中,忧 愤而卒,时年四十余。
zi áng biǎn zào wú wēi yí, rán wén cí hóng lì, shèn wéi dāng shí suǒ zhòng. yǒu jí shí juǎn, yǒu rén huáng mén shì láng lú cáng yòng wèi zhī xù, shèng xíng yú dài.
子昂褊躁无威仪,然文词宏丽,甚为当时所重。有集十卷,友人黄门侍郎卢藏 用为之序,盛行于代。
zi áng zú hòu, yì zhōu chéng dū rén lǘ qiū jūn, yì yǐ wén zhāng zhù chēng. jǐng lóng zhōng, wèi ān lè gōng zhǔ suǒ jiàn, qǐ jiā bài tài cháng bó shì. ér gōng zhǔ bèi zhū, jūn zuò biǎn wèi xún zhōu sī cāng, zú. yǒu jí shí juǎn.
子昂卒后,益州成都人闾丘均,亦以文章著称。景龙中,为安乐公主所荐,起 家拜太常博士。而公主被诛,均坐贬为循州司仓,卒。有集十卷。
sòng zhī wèn, guó zhōu hóng nóng rén. fù lìng wén, yǒu yǒng lì, ér gōng shū, shàn zhǔ wén. gāo zōng shí, wèi zuǒ xiāo wèi láng jiāng dōng tái xiáng zhèng xué shì. zhī wèn ruò guàn zhī míng, yóu shàn wǔ yán shī, dāng shí wú néng chū qí yòu zhě. chū zhēng lìng yǔ yáng jiǒng fēn zhí nèi jiào, é shòu luò zhōu cān jūn, lèi zhuǎn shàng fāng jiān chéng zuǒ fèng chén nèi gòng fèng. yì zhī xiōng dì yǎ ài qí cái, zhī wèn yì qīng fù yān. yù xiū sān jiào zhū yīng, cháng hù cóng yóu yàn. zé tiān xìng luò yáng lóng mén, lìng cóng guān fù shī, zuǒ shǐ dōng fāng qiú shī xiān chéng, zé tiān yǐ jǐn páo cì zhī. jí zhī wèn shī chéng, zé tiān chēng qí cí yù gāo, duó qiú jǐn páo yǐ shǎng zhī.
宋之问,虢州弘农人。父令文,有勇力,而工书,善属文。高宗时,为左骁卫 郎将、东台详正学士。之问弱冠知名,尤善五言诗,当时无能出其右者。初征令与 杨炯分直内教,俄授洛州参军,累转尚方监丞、左奉宸内供奉。易之兄弟雅爱其才, 之问亦倾附焉。预修《三教珠英》,常扈从游宴。则天幸洛阳龙门,令从官赋诗, 左史东方虬诗先成,则天以锦袍赐之。及之问诗成,则天称其词愈高,夺虬锦袍以 赏之。
jí yì zhī děng bài, zuǒ qiān lóng zhōu cān jūn. wèi jǐ, táo hái, nì yú luò yáng rén zhāng zhòng zhī jiā. zhòng zhī yǔ fù mǎ dū wèi wáng tóng jiǎo děng móu shā wǔ sān sī, zhī wèn lìng xiōng zi fā qí shì yǐ zì shú. jí tóng jiǎo děng huò zuì, qǐ zhī wèn wèi hóng lú zhǔ bù, yóu shì shēn wèi yì shì suǒ jī.
及易之等败,左迁泷州参军。未几,逃还,匿于洛阳人张仲之家。仲之与驸马 都尉王同皎等谋杀武三思,之问令兄子发其事以自赎。及同皎等获罪,起之问为鸿 胪主薄,由是深为义士所讥。
jǐng lóng zhōng, zài zhuǎn kǎo gōng yuán wài láng. shí zhōng zōng zēng zhì xiū wén guǎn xué shì, zé cháo zhōng wén xué zhī shì, zhī wèn yǔ xuē jì dù shěn yán děng shǒu yīng qí xuǎn, dāng shí róng zhī. jí diǎn jǔ, yǐn bá hòu jìn, duō zhī míng zhě. xún zhuǎn yuè zhōu zhǎng shǐ.
景龙中,再转考功员外郎。时中宗增置修文馆学士,择朝中文学之士,之问与 薛稷、杜审言等首膺其选,当时荣之。及典举,引拔后进,多知名者。寻转越州长 史。
ruì zōng jí wèi, yǐ zhī wèn cháng fù zhāng yì zhī wǔ sān sī, pèi xǐ qīn zhōu. xiān tiān zhōng, cì sǐ yú xǐ suǒ. zhī wèn zài bèi cuàn zhé, jīng tú jiāng lǐng, suǒ yǒu piān yǒng, chuán bù yuǎn jìn. yǒu rén wǔ píng yī wèi zhī zuǎn jí, chéng shí juǎn, chuán yú dài.
睿宗即位,以之问尝附张易之、武三思,配徙钦州。先天中,赐死于徙所。之 问再被窜谪,经途江、岭,所有篇咏,传布远近。友人武平一为之纂集,成十卷, 传于代。
shì rén yǐ zhī wèn fù wèi sān jué, zhī wèn yǐ wén cí zhī míng, dì zhī tì yǒu yǒng lì, zhī xùn shàn shū, yì zhě yún gè dé fù zhī yī jué.
世人以之问父为三绝,之问以文词知名,弟之悌有勇力,之逊善书,议者云各 得父之一绝。
zhī tì, kāi yuán zhōng zì yòu yǔ lín jiāng jūn chū wèi yì zhōu zhǎng shǐ jiàn nán jié dù jiān cǎi fǎng shǐ. xún qiān tài yuán yǐn.
之悌,开元中自右羽林将军出为益州长史、剑南节度兼采访使。寻迁太原尹。
yán cháo yǐn, zhào zhōu luán chéng rén yě. shǎo yǔ xiōng jìng jǐ dì xiān zhōu jù zhī míng. cháo yǐn wén zhāng suī wú fēng yǎ zhī tǐ, shàn gòu qí, shèn wéi shí rén suǒ shǎng. lèi qiān jǐ shì zhōng, yù xiū sān jiào zhū yīng. zhāng yì zhī děng suǒ zuò piān shí, duō shì cháo yǐn jí sòng zhī wèn qián dài wéi zhī. shèng lì èr nián, zé tiān bù yù, lìng cháo yǐn wǎng shǎo shì shān qí dǎo. cháo yǐn nǎi qū shēn yuè mèi, yǐ shēn wéi xī shēng, qǐng dài shàng suǒ kǔ. jí jiāng kāng fù, cì juàn cǎi bǎi pǐ jīn yín qì shí shì. é zhuǎn lín tái shǎo jiān. yì zhī fú zhū, zuò xǐ lǐng wài. xún zhào hái. xiān tiān zhōng, fù wèi mì shū shǎo jiān. yòu zuò shì biǎn wèi tōng zhōu bié jià, zú guān.
阎朝隐,赵州栾城人也。少与兄镜几、弟仙舟俱知名。朝隐文章虽无《风》、 《雅》之体,善构奇,甚为时人所赏。累迁给事中,预修《三教珠英》。张易之等 所作篇什,多是朝隐及宋之问潜代为之。圣历二年,则天不豫,令朝隐往少室山祈 祷。朝隐乃曲申悦媚,以身为牺牲,请代上所苦。及将康复,赐绢彩百匹、金银器 十事。俄转麟台少监。易之伏诛,坐徙岭外。寻召还。先天中,复为秘书少监。又 坐事贬为通州别驾,卒官。
cháo yǐn xiū sān jiào zhū yīng shí, chéng jūn jì jiǔ lǐ jiào yǔ zhāng chāng zōng wèi xiū shū shǐ, jǐn shōu tiān xià wén cí zhī shì wéi xué shì, yù qí liè zhě, yǒu wáng wú jìng lǐ kuò yǐn yuán kǎi, bìng zhī míng yú shí. zì yú yǒu shì jī zhě, gè jiàn qí běn chuán.
朝隐修《三教珠英》时,成均祭酒李峤与张昌宗为修书使,尽收天下文词之士 为学士,预其列者,有王无竞、李适、尹元凯,并知名于时。自余有事迹者,各见 其本传。
wáng wú jìng zhě, zì zhòng liè. qí xiān láng yá rén, yīn guān xǐ jū dōng lái, sòng tài wèi hóng zhī shí yī dài sūn. fù kǎn, dì zhōu sī mǎ.
王无竞者,字仲烈。其先琅邪人,因官徙居东莱,宋太尉弘之十一代孙。父侃, 棣州司马。
wú jìng yǒu wén xué, chū yīng xià bǐ chéng zhāng jǔ jí dì, jiě hè shòu zhào zhōu luán chéng xiàn wèi, lì mì shū shěng zhèng zì, zhuǎn yòu wǔ wèi cāng cáo luò yáng xiàn wèi, qiān jiān chá yù shǐ, zhuǎn diàn zhōng. jiù lì, měi rì gèng zhí yú diàn qián. zhèng bān shí, zǎi xiàng zōng chǔ kè yáng zài sī cháng lí bān ǒu yǔ, wú jìng qián yuē:" cháo lǐ zhì jìng, gōng děng dà chén, bù yí qīng yì yǐ màn héng diǎn." chǔ kè děng dà nù, zhuǎn wú jìng wèi tài zǐ shè rén. shén lóng chū, zuò hē dǐ quán xìng, chū wèi sū zhōu sī mǎ. jí zhāng yì zhī děng bài, yǐ cháng jiāo wǎng, zài biǎn lǐng wài, zú yú guǎng zhōu, nián wǔ shí sì.
无竞有文学,初应下笔成章举及第,解褐授赵州栾城县尉,历秘书省正字,转 右武卫仓曹、洛阳县尉,迁监察御史,转殿中。旧例,每日更直于殿前。正班时, 宰相宗楚客、杨再思常离班偶语,无竞前曰:“朝礼至敬,公等大臣,不宜轻易以 慢恆典。”楚客等大怒,转无竞为太子舍人。神龙初,坐诃诋权幸,出为苏州司马。 及张易之等败,以尝交往,再贬岭外,卒于广州,年五十四。
lǐ kuò zhě, yōng zhōu wàn nián rén. jǐng lóng zhōng, wèi zhōng shū shè rén, é zhuǎn gōng bù shì láng. ruì zōng shí, tiān tāi dào shì sī mǎ chéng zhēn bèi zhēng zhì jīng shī. jí hái, shì zèng shī, xù qí gāo shàng zhī zhì, qí cí shén měi, dāng shí cháo tíng zhī shì, wú bù shǔ hé, fán sān bǎi yú rén. xú yàn bó biān ér xù zhī, wèi zhī bái yún jì, pō chuán yú dài. xún zú.
李适者,雍州万年人。景龙中,为中书舍人,俄转工部侍郎。睿宗时,天台道 士司马承祯被征至京师。及还,适赠诗,序其高尚之致,其词甚美,当时朝廷之士, 无不属和,凡三百余人。徐彦伯编而叙之,谓之《白云记》,颇传于代。寻卒。
yǐn yuán kǎi zhě, yíng zhōu lè shòu rén. chū wèi cí zhōu sī cāng, zuò shì miǎn, nǎi qī chí shān lín, bù qiú shì jìn, chuí sān shí nián. yǔ zhāng shuō lú cáng yòng tè xiāng yǒu shàn, zhēng bài yòu bǔ quē. zú yú bīng zhōu sī mǎ.
尹元凯者,瀛州乐寿人。初为磁州司仓,坐事免,乃栖迟山林,不求仕进,垂 三十年。与张说、卢藏用特相友善,征拜右补阙。卒于并州司马。
jiǎ céng, hé nán luò yáng rén yě. fù yán zhōng, gān fēng zhōng wèi shì yù shǐ. shí cháo tíng yǒu shì liáo dōng, yán zhōng fèng shǐ wǎng zhī jūn liáng. jí hái, gāo zōng wèn yǐ jūn shì, yán zhōng huà qí shān chuān dì shì, jí chén liáo dōng kě píng zhī zhuàng, gāo zōng dà yuè. yòu wèn zhū jiàng yōu liè, yán zhōng yuē:" lǐ jī xiān cháo jiù chén, shèng jiàn suǒ xī. páng tóng shàn suī fēi dòu jiāng, ér chí jūn yán zhěng. xuē rén guì yǒng guàn sān jūn, míng kě zhèn dí. gāo kǎn jiǎn sù zì chǔ, zhōng guǒ yǒu móu. qì bì hé lì chén yì chí zhòng, yǒu tǒng yù zhī cái, rán pō yǒu jì qián zhī pǐ. zhū jiàng sù yè xiǎo xīn, wàng shēn yōu guó, mò guò yú lǐ jī zhě." gāo zōng shēn rán zhī. lèi zhuǎn lì bù yuán wài láng. zuò shì zuǒ qiān shào zhōu sī mǎ, zú.
贾曾,河南洛阳人也。父言忠,乾封中为侍御史。时朝廷有事辽东,言忠奉使 往支军粮。及还,高宗问以军事,言忠画其山川地势,及陈辽东可平之状,高宗大 悦。又问诸将优劣,言忠曰:“李勣先朝旧臣,圣鉴所悉。庞同善虽非斗将,而持 军严整。薛仁贵勇冠三军,名可振敌。高侃俭素自处,忠果有谋。契苾何力沉毅持 重,有统御之才,然颇有忌前之癖。诸将夙夜小心,忘身忧国,莫过于李勣者。” 高宗深然之。累转吏部员外郎。坐事左迁邵州司马,卒。
céng shǎo zhī míng. jǐng yún zhōng, wèi lì bù yuán wài láng. xuán zōng zài dōng gōng, shèng zé gōng liáo, bài céng wèi tài zǐ shè rén. shí tài zǐ pín qiǎn shǐ fǎng zhào nǚ lè, mìng gōng chén jiù lǜ gèng shǔ yuè lè, duō zòu nǚ jì. céng qǐ jiàn yuē:
曾少知名。景云中,为吏部员外郎。玄宗在东宫,盛择宫僚,拜曾为太子舍人。 时太子频遣使访召女乐,命宫臣就率更署阅乐,多奏女妓。曾启谏曰:
chén wén zuò yuè chóng dé, yǐ gǎn rén shén, sháo xià yǒu róng, xián yīng yǒu jié, fù rén xiè dú, wú yù qí jiān.
臣闻作乐崇德,以感人神,《韶》、《夏》有容,《咸》、《英》有节,妇人 媟黩,无豫其间。