tǔ bō shàng
吐蕃上
tǔ bō, zài cháng ān zhī xī bā qiān lǐ, běn hàn xī qiāng zhī dì yě. qí zhǒng luò mò zhī suǒ chū yě, huò yún nán liáng tū fā lì lù gū zhī hòu yě. lì lù gū yǒu zǐ yuē fán ní, jí lì lù gū zú, fán ní shàng yòu, dì nù tán sì wèi, yǐ fán ní wèi ān xī jiāng jūn. hòu wèi shén ruì yuán nián, nù tán wèi xī qín qǐ fú chì pán suǒ miè, fán ní zhāo jí yú zhòng, yǐ tóu jǔ qú méng xùn, méng xùn yǐ wéi lín sōng tài shǒu. jí méng xùn miè, fán ní nǎi lǜ zhòng xī bēn, jì huáng hé, yú jī shí, yú qiāng zhōng jiàn guó, kāi dì qiān lǐ. fán ní wēi huì sù zhe, wèi qún qiāng suǒ huái, jiē fǔ yǐ ēn xìn, guī zhī rú shì. suì gǎi xìng wèi sū bó yě, yǐ tū fā wèi guó hào, yǔ é wèi zhī tǔ bō, qí hòu zǐ sūn fán chāng, yòu qīn fá bù xī, tǔ yǔ jiàn guǎng. lì zhōu jí suí, yóu gé zhū qiāng, wèi tōng yú zhōng guó.
吐蕃,在长安之西八千里,本汉西羌之地也。其种落莫知所出也,或云南凉秃 发利鹿孤之后也。利鹿孤有子曰樊尼,及利鹿孤卒,樊尼尚幼,弟傉檀嗣位,以樊 尼为安西将军。后魏神瑞元年,傉檀为西秦乞佛炽盘所灭,樊尼招集余众,以投沮 渠蒙逊,蒙逊以为临松太守。及蒙逊灭,樊尼乃率众西奔,济黄河,逾积石,于羌 中建国,开地千里。樊尼威惠夙著,为群羌所怀,皆抚以恩信,归之如市。遂改姓 为窣勃野,以秃发为国号,语讹谓之吐蕃,其后子孙繁昌,又侵伐不息,土宇渐广。 历周及隋,犹隔诸羌,未通于中国。
qí guó rén hào qí wáng wèi zàn pǔ, xiāng wèi dà lùn xiǎo lùn, yǐ tǒng lǐ guó shì. wú wén zì, kè mù jié shéng wèi yuē. suī yǒu guān, bù cháng jué zhí, lín shí tǒng lǐng. zhēng bīng yòng jīn jiàn, kòu zhì jǔ fēng suì, bǎi lǐ yī tíng. yòng xíng yán jùn, xiǎo zuì wān yǎn bí, huò pí biān biān zhī, dàn suí xǐ nù ér wú cháng kē. qiú rén yú dì láo, shēn shù zhàng, èr sān nián fāng chū zhī. yàn yì guó bīn kè, bì qū máo niú, lìng kè zì shè shēng yǐ gōng zhuàn. yǔ qí chén xià yī nián yī xiǎo méng, xíng yáng gǒu mí hóu, xiān zhé qí zú ér shā zhī, jì liè qí cháng ér tú zhī. lìng wū zhě gào yú tiān dì shān chuān rì yuè xīng chén zhī shén yún: " ruò xīn qiān biàn, huái jiān fǎn fù, shén míng jiàn zhī, tóng yú yáng gǒu." sān nián yī dà méng, yè yú tán shàn zhī shàng yǔ zhòng chén shè yáo zhuàn, shā quǎn mǎ niú lǘ yǐ wéi shēng, zhòu yuē:" ěr děng xián xū tóng xīn lù lì, gòng bǎo wǒ jiā, wéi tiān shén dì qí, gòng zhī ěr zhì. yǒu fù cǐ méng, shǐ ěr shēn tǐ tú liè, tóng yú cǐ shēng."
其国人号其王为赞普,相为大论、小论,以统理国事。无文字,刻木结绳为约。 虽有官,不常厥职,临时统领。征兵用金箭,寇至举烽燧,百里一亭。用刑严峻, 小罪剜眼鼻,或皮鞭鞭之,但随喜怒而无常科。囚人于地牢,深数丈,二三年方出 之。宴异国宾客,必驱牦牛,令客自射牲以供馔。与其臣下一年一小盟,刑羊狗獼 猴,先折其足而杀之,继裂其肠而屠之。令巫者告于天地山川日月星辰之神云: “若心迁变,怀奸反覆,神明鉴之,同于羊狗。”三年一大盟,夜于坛墠之上与众 陈设肴馔,杀犬马牛驴以为牲,咒曰:“尔等咸须同心戮力,共保我家,惟天神地 祇,共知尔志。有负此盟,使尔身体屠裂,同于此牲。”
qí dì qì hòu dà hán, bù shēng jīng dào, yǒu qīng kē mài niǎo dòu xiǎo mài qiáo mài. chù duō máo niú zhū quǎn yáng mǎ. yòu yǒu tiān shǔ, zhuàng rú què shǔ, qí dà rú māo, pí kě wèi qiú. yòu duō jīn yín tóng xī. qí rén huò suí xù mù ér bù cháng jué jū, rán pō yǒu chéng guō. qí guó dū chéng hào wèi luó xiē chéng. wū jiē píng tóu, gāo zhě zhì shù shí chǐ. guì rén chǔ yú dà zhān zhàng, míng wéi fú lú. qǐn chù wū huì, jué bù zhì mù. jiē shǒu yǐn jiǔ, yǐ zhān wèi pán, niǎn chán wèi wǎn, shí yǐ gēng lào, bìng ér shí zhī. duō shì yuán dī zhī shén, rén xìn wū xí. bù zhī jié hòu, mài shú wèi suì shǒu. wéi qí lù bó, chuī lí míng gǔ wèi xì, gōng jiàn bù lí shēn. zhòng zhuàng jiàn lǎo, mǔ bài yú zi, zi jù yú fù, chū rù jiē shǎo zhě zài qián, lǎo zhě jū qí hòu. jūn lìng yán sù, měi zhàn, qián duì jiē sǐ, hòu duì fāng jìn. zhòng bīng sǐ, è bìng zhōng. lěi dài zhàn méi, yǐ wéi jiǎ mén. lín zhèn bài běi zhě, xuán hú wěi yú qí shǒu, biǎo qí shì hú zhī qiè, chóu rén guǎng zhòng, bì yǐ xùn yān, qí sú chǐ zhī, yǐ wéi cì sǐ. bài bì liǎng shǒu jù dì, zuò gǒu fèi zhī shēng, yǐ shēn zài yī ér zhǐ. jū fù mǔ sāng, jié fā, qīng dài tú miàn, yī fú jiē hēi, jì zàng jí jí. qí zàn pǔ sǐ, yǐ rén xùn zàng, yī fú zhēn wán jí cháng suǒ chéng mǎ gōng jiàn zhī lèi, jiē xī mái zhī. réng yú mù shàng qǐ dà shì, lì tǔ duī, chā zá mù wèi cí jì zhī suǒ.
其地气候大寒,不生秔稻,有青稞麦、褭豆、小麦、乔麦。畜多牦牛猪犬羊马。 又有天鼠,状如雀鼠,其大如猫,皮可为裘。又多金银铜锡。其人或随畜牧而不常 厥居,然颇有城郭。其国都城号为逻些城。屋皆平头,高者至数十尺。贵人处于大 氈帐,名为拂庐。寝处污秽,绝不栉沐。接手饮酒,以氈为盘,捻鋋为碗,实以羹 酪,并而食之。多事羱羝之神,人信巫觋。不知节候,麦熟为岁首。围棋陆博,吹 蠡鸣鼓为戏,弓剑不离身。重壮贱老,母拜于子,子倨于父,出入皆少者在前,老 者居其后。军令严肃,每战,前队皆死,后队方进。重兵死,恶病终。累代战没, 以为甲门。临阵败北者,悬狐尾于其首,表其似狐之怯,稠人广众,必以徇焉,其 俗耻之,以为次死。拜必两手据地,作狗吠之声,以身再揖而止。居父母丧,截发, 青黛涂面,衣服皆黑,既葬即吉。其赞普死,以人殉葬,衣服珍玩及尝所乘马弓剑 之类,皆悉埋之。仍于墓上起大室,立土堆,插杂木为祠祭之所。
zhēn guān bā nián, qí zàn pǔ qì zōng nòng zàn shǐ qiǎn shǐ cháo gòng. nòng zàn ruò guàn sì wèi, xìng xiāo wǔ, duō yīng lüè, qí lín guó yáng tóng jí zhū qiāng bìng bīn fú zhī. tài zōng qiǎn xíng rén féng dé xiá wǎng fǔ wèi zhī. jiàn dé xiá, dà yuè. wén tū jué jí tǔ yù hún jiē shàng gōng zhǔ, nǎi qiǎn shǐ suí dé xiá rù cháo, duō jī jīn bǎo, fèng biǎo qiú hūn, tài zōng wèi zhī xǔ. shǐ zhě jì fǎn, yán yú nòng zàn yuē:" chū zhì dà guó, dài wǒ shén hòu, xǔ jià gōng zhǔ. huì tǔ yù hún wáng rù cháo, yǒu xiāng lí jiàn, yóu shì lǐ báo, suì bù xǔ jià." nòng zàn suì yǔ yáng tóng lián, fā bīng yǐ jī tǔ yù hún. tǔ yù hún bù néng zhī, dùn yú qīng hǎi zhī shàng, yǐ bì qí fēng. qí guó rén chù bìng wèi tǔ bō suǒ lüè. yú shì jìn bīng gōng pò dǎng xiàng jí bái lán zhū qiāng, lǜ qí zhòng èr shí yú wàn, dùn yú sōng zhōu xī jìng. qiǎn shǐ gòng jīn bó, yún lái yíng gōng zhǔ. yòu wèi qí shǔ yuē:" ruò dà guó bù jià gōng zhǔ yǔ wǒ, jí dāng rù kòu." suì jìn gōng sōng zhōu, dū du hán wēi qīng qí chān zéi, fǎn wèi suǒ bài, biān rén dà rǎo. tài zōng qiǎn lì bù shàng shū hóu jūn jí wèi dāng mí dào héng yíng dà zǒng guǎn, yòu lǐng jūn dà jiàng jūn zhí shī sī lì wèi bái lán dào xíng jūn zǒng guǎn, zuǒ wǔ wèi jiāng jūn niú jìn dá wèi kuò shuǐ dào héng jūn zǒng guǎn, yòu lǐng jūn jiāng jūn liú lán wèi táo hé dào héng jūn zǒng guǎn, lǜ bù qí wǔ wàn yǐ jī zhī. jìn dá xiān fēng zì sōng zhōu yè xí qí yíng, zhǎn qiān yú jí. nòng zàn dà jù, yǐn bīng ér tuì, qiǎn shǐ xiè zuì. yīn fù qǐng hūn, tài zōng xǔ zhī. nòng zàn nǎi qiǎn qí xiāng lù dōng zàn zhì lǐ, xiàn jīn wǔ qiān liǎng, zì yú bǎo wán shù bǎi shì.
贞观八年,其赞普弃宗弄赞始遣使朝贡。弄赞弱冠嗣位,性骁武,多英略,其 邻国羊同及诸羌并宾伏之。太宗遣行人冯德遐往抚慰之。见德遐,大悦。闻突厥及 吐谷浑皆尚公主,乃遣使随德遐入朝,多赍金宝,奉表求婚,太宗未之许。使者既 返,言于弄赞曰:“初至大国,待我甚厚,许嫁公主。会吐谷浑王入朝,有相离间, 由是礼薄,遂不许嫁。”弄赞遂与羊同连,发兵以击吐谷浑。吐谷浑不能支,遁于 青海之上,以避其锋。其国人畜并为吐蕃所掠。于是进兵攻破党项及白兰诸羌,率 其众二十余万,顿于松州西境。遣使贡金帛,云来迎公主。又谓其属曰:“若大国 不嫁公主与我,即当入寇。”遂进攻松州,都督韩威轻骑觇贼,反为所败,边人大 扰。太宗遣吏部尚书侯君集为当弥道行营大总管,右领军大将军执失思力为白兰道 行军总管,左武卫将军牛进达为阔水道行军总管,右领军将军刘兰为洮河道行军总 管,率步骑五万以击之。进达先锋自松州夜袭其营,斩千余级。弄赞大惧,引兵而 退,遣使谢罪。因复请婚,太宗许之。弄赞乃遣其相禄东赞致礼,献金五千两,自 余宝玩数百事。
zhēn guān shí wǔ nián, tài zōng yǐ wén chéng gōng zhǔ qī zhī, lìng lǐ bù shàng shū jiāng xià jùn wáng dào zōng zhǔ hūn, chí jié sòng gōng zhǔ yú tǔ bō. nòng zàn lǜ qí bù bīng cì bǎi hǎi, qīn yíng yú hé yuán. jiàn dào zōng, zhí zǐ xù zhī lǐ shén gōng. jì ér tàn dà guó fú shì lǐ yí zhī měi, fǔ yǎng yǒu kuì jǔ zhī sè. jí yǔ gōng zhǔ guī guó, wèi suǒ qīn yuē:" wǒ fù zǔ wèi yǒu tōng hūn shàng guó zhě, jīn wǒ dé shàng dà táng gōng zhǔ, wèi xìng shí duō. dāng wèi gōng zhǔ zhù yī chéng, yǐ kuā shì hòu dài." suì zhù chéng yì, lì dòng yǔ yǐ jū chǔ yān. gōng zhǔ è qí rén zhě miàn, nòng zàn lìng guó zhōng quán qiě bà zhī, zì yì shì zhān qiú, xí wán qǐ, jiàn mù huá fēng. réng qiǎn qiú háo zǐ dì, qǐng rù guó xué yǐ xí shī shū. yòu qǐng zhōng guó shí wén zhī rén diǎn qí biǎo shū.
贞观十五年,太宗以文成公主妻之,令礼部尚书、江夏郡王道宗主婚,持节送 公主于吐蕃。弄赞率其部兵次柏海,亲迎于河源。见道宗,执子婿之礼甚恭。既而 叹大国服饰礼仪之美,俯仰有愧沮之色。及与公主归国,谓所亲曰:“我父祖未有 通婚上国者,今我得尚大唐公主,为幸实多。当为公主筑一城,以夸示后代。”遂 筑城邑,立栋宇以居处焉。公主恶其人赭面,弄赞令国中权且罢之,自亦释氈裘, 袭纨绮,渐慕华风。仍遣酋豪子弟,请入国学以习《诗》、《书》。又请中国识文 之人典其表疏。
tài zōng fá liáo dōng hái, qiǎn lù dōng zàn lái hè. fèng biǎo yuē:" shèng tiān zǐ píng dìng sì fāng, rì yuè suǒ zhào zhī guó, bìng wèi chén qiè, ér gāo lí shì yuǎn, quē yú chén lǐ. tiān zǐ zì lǐng bǎi wàn, dù liáo zhì tǎo, huī chéng xiàn zhèn, zhǐ rì kǎi xuán. yí dí cái wén bì xià fā jià, shǎo jìn zhī jiān, yǐ wén guī guó. yàn fēi xùn yuè, bù jí bì xià sù jí. nú tiǎn yù zǐ xù, xǐ bǎi cháng yí. fū é, yóu yàn yě, gù zuò jīn é fèng xiàn." qí é huáng jīn zhù chéng, qí gāo qī chǐ, zhōng kě shí jiǔ sān hú.
太宗伐辽东还,遣禄东赞来贺。奉表曰:“圣天子平定四方,日月所照之国, 并为臣妾,而高丽恃远,阙于臣礼。天子自领百万,度辽致讨,隳城陷阵,指日凯 旋。夷狄才闻陛下发驾,少进之间,已闻归国。雁飞迅越,不及陛下速疾。奴忝预 子婿,喜百常夷。夫鹅,犹雁也,故作金鹅奉献。”其鹅黄金铸成,其高七尺,中 可实酒三斛。
èr shí èr nián, yòu wèi lǜ fǔ zhǎng shǐ wáng xuán cè shǐ wǎng xī yù, wèi zhōng tiān zhú suǒ lüè. tǔ bō fā jīng bīng yǔ xuán cè jī tiān zhú, dà pò zhī, qiǎn shǐ lái xiàn jié.
二十二年,右卫率府长史王玄策使往西域,为中天竺所掠。吐蕃发精兵与玄策 击天竺,大破之,遣使来献捷。
gāo zōng sì wèi, shòu nòng zàn wèi fù mǎ dū wèi, fēng xī hǎi jùn wáng, cì wù èr qiān duàn. nòng zàn yīn zhì shū yú sī tú zhǎng sūn wú jì děng yún:" tiān zǐ chū jí wèi, ruò chén xià yǒu bù zhōng zhī xīn zhě, dāng lè bīng yǐ fù guó chú tǎo." bìng xiàn jīn yín zhū bǎo shí wǔ zhǒng, qǐng zhì tài zōng líng zuò zhī qián. gāo zōng jiā zhī, jìn fēng wèi bīn wáng, cì zá cǎi sān qiān duàn. yīn qǐng cán zhǒng jí zào jiǔ niǎn wéi zhǐ mò zhī jiàng, bìng xǔ yān. nǎi kān shí xiàng qí xíng, liè zhāo líng xuán quē zhī xià.
高宗嗣位,授弄赞为驸马都尉,封西海郡王,赐物二千段。弄赞因致书于司徒 长孙无忌等云:“天子初即位,若臣下有不忠之心者,当勒兵以赴国除讨。”并献 金银珠宝十五种,请置太宗灵座之前。高宗嘉之,进封为宾王,赐杂彩三千段。因 请蚕种及造酒、碾、硙、纸、墨之匠,并许焉。乃刊石像其形,列昭陵玄阙之下。
yǒng huī yuán nián, nòng zàn zú. gāo zōng wèi zhī jǔ āi, qiǎn yòu wǔ hòu jiāng jūn xiān yú chén jì chí jié jī xǐ shū diào jì. nòng zàn zi zǎo sǐ, qí sūn jì lì, fù hào zàn pǔ, shí nián yòu, guó shì jiē wěi lù dōng zàn. lù dōng xìng shì, suī bù shí wén jì, ér xìng míng yì yán zhòng, jiǎng bīng xùn shī, yǎ yǒu jié zhì, tǔ bō zhī bìng zhū qiāng, xióng bà běn tǔ, duō qí móu yě.
永徽元年,弄赞卒。高宗为之举哀,遣右武候将军鲜于臣济持节赍玺书吊祭。 弄赞子早死,其孙继立,复号赞普,时年幼,国事皆委禄东赞。禄东姓MS氏,虽 不识文记,而性明毅严重,讲兵训师,雅有节制,吐蕃之并诸羌,雄霸本土,多其 谋也。
chū, tài zōng jì xǔ jiàng wén chéng gōng zhǔ, zàn pǔ shǐ lù dōng zàn lái yíng, zhào jiàn gù wèn, jìn duì hé zhǐ, tài zōng lǐ zhī, yǒu yì zhū fān, nǎi bài lù dōng zàn wèi yòu wèi dà jiàng jūn, yòu yǐ láng yá cháng gōng zhǔ wài sūn nǚ duàn shì qī zhī. lù dōng zàn cí yuē:" chén běn guó yǒu fù, fù mǔ suǒ pìn, qíng bù rěn guāi. qiě zàn pǔ wèi yè gōng zhǔ, péi chén ān gǎn zhé qǔ." tài zōng jiā zhī, yù fǔ yǐ hòu ēn, suī qí qí dá ér bù suí qí qǐng. lù dōng zàn yǒu zi wǔ rén: zhǎng yuē zàn xī ruò, zǎo sǐ cì qīn líng, cì zàn pó, cì xī duō gàn, cì bó lùn. jí dōng zàn sǐ, qīn líng xiōng dì fù zhuān qí guó.
初,太宗既许降文成公主,赞普使禄东赞来迎,召见顾问,进对合旨,太宗礼 之,有异诸蕃,乃拜禄东赞为右卫大将军,又以琅邪长公主外孙女段氏妻之。禄东 赞辞曰:“臣本国有妇,父母所聘,情不忍乖。且赞普未谒公主,陪臣安敢辄娶。” 太宗嘉之,欲抚以厚恩,虽奇其答而不遂其请。禄东赞有子五人:长曰赞悉若,早 死;次钦陵,次赞婆,次悉多干,次勃论。及东赞死,钦陵兄弟复专其国。
hòu yǔ tǔ yù hún bù hé, lóng shuò lín dé zhōng dì xiāng biǎo zòu, gè lùn qū zhí, guó jiā yī wéi, wèi wèi yǔ duó. tǔ bō yuàn nù, suì lǜ bīng yǐ jī tǔ yù hún. tǔ yù hún dà bài, hé yuán wáng mù róng nuò hé bō jí hóng huà gōng zhǔ tuō shēn zǒu tóu liáng zhōu, qiǎn shǐ gào jí.
后与吐谷浑不和,龙朔、麟德中递相表奏,各论曲直,国家依违,未为与夺。 吐蕃怨怒,遂率兵以击吐谷浑。吐谷浑大败,河源王慕容诺曷钵及弘化公主脱身走 投凉州,遣使告急。
xián hēng yuán nián sì yuè, zhào yǐ yòu wēi wèi dà jiàng jūn xuē rén guì wèi luó pó dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ wèi yuán wài dà jiàng jūn ā shǐ nà dào zhēn yòu wèi jiāng jūn guō dài fēng wèi fù, lǜ zhòng shí yú wàn yǐ tǎo zhī. jūn zhì dà fēi chuān, wèi tǔ bō dà jiāng lùn qīn líng suǒ bài, rén guì děng bìng zuò chú míng. tǔ yù hún quán guó jǐn méi, wéi mù róng nuò hé bō jí qí qīn xìn shù qiān zhàng lái nèi shǔ, réng xǐ yú líng zhōu. zì shì tǔ bō lián suì kòu biān, dāng xī děng zhōu zhū qiāng jǐn jiàng zhī.
咸亨元年四月,诏以右威卫大将军薛仁贵为逻婆道行军大总管,左卫员外大将 军阿史那道真、右卫将军郭待封为副,率众十余万以讨之。军至大非川,为吐蕃大 将论钦陵所败,仁贵等并坐除名。吐谷浑全国尽没,唯慕容诺曷钵及其亲信数千帐 来内属,仍徙于灵州。自是吐蕃连岁寇边,当、悉等州诸羌尽降之。
shàng yuán sān nián, jìn kòu shàn kuò děng zhōu, shā lüě rén lì, gāo zōng mìng shàng shū zuǒ pú yè liú rén guǐ wǎng táo hé jūn zhèn shǒu yǐ yù zhī. yí fèng sān nián, yòu mìng zhòng shū lìng lǐ jìng xuán jiān shàn zhōu dū du, wǎng dài rén guǐ yú táo hé zhèn shǒu. réng zhào mù guān nèi hé dōng jí zhū zhōu xiāo yǒng, yǐ wéi měng shì, bù jiǎn sè yì. yì yǒu cháng rèn wén wǔ guān zhě zhào rù diàn tíng cì yàn, qiǎn wǎng jī zhī. yòu lìng yì zhōu zhǎng shǐ lǐ xiào yì guī zhōu dū du tà wáng fèng děng fā jiàn nán shān nán bīng mù yǐ fáng yù zhī. qí nián qiū, jìng xuán yǔ gōng bù shàng shū liú shěn lǐ, lǜ bīng yǔ tǔ bō zhàn yú qīng hǎi. guān jūn bài jī, shěn lǐ méi yú zhèn, jìng xuán àn jūn bù gǎn jiù. é ér shōu jūn què chū, dùn yú chéng fēng lǐng, zǔ ní gōu bù néng dòng, zéi tún yú gāo gāng yǐ yā zhī. piān jiàng zuǒ lǐng jūn yuán wài jiāng jūn hēi chǐ cháng zhī lǜ gǎn sǐ zhī shì wǔ bǎi rén, yè zhuó zéi yíng, zéi suì kuì luàn, zì xiāng róu jiàn, sǐ zhě sān bǎi yú rén. jìng xuán suì yōng zhòng shàn zhōu, zuò gǎi wéi héng zhōu cì shǐ. wǎng jiàn nán bīng mù, yú mào zhōu zhī xī nán zhù ān róng chéng yǐ yā qí jìng. é yǒu shēng qiāng wèi tǔ bō xiāng dǎo, gōng xiàn qí chéng, suì yǐn bīng shǒu zhī. shí tǔ bō jǐn shōu yáng tóng dǎng xiàng jí zhū qiāng zhī dì, dōng yǔ liáng sōng mào guī děng zhōu xiāng jiē, nán zhì pó luó mén, xī yòu gōng xiàn qiū cí shū lēi děng sì zhèn, běi dǐ tū jué, dì fāng wàn yú lǐ, zì hàn wèi yǐ lái, xī róng zhī shèng, wèi zhī yǒu yě.
上元三年,进寇鄯、廓等州,杀掠人吏,高宗命尚书左仆射刘仁轨往洮河军镇 守以御之。仪凤三年,又命中书令李敬玄兼鄯州都督,往代仁轨于洮河镇守。仍召 募关内、河东及诸州骁勇,以为猛士,不简色役。亦有尝任文武官者召入殿庭赐宴, 遣往击之。又令益州长史李孝逸、巂州都督拓王奉等发剑南、山南兵募以防御之。 其年秋,敬玄与工部尚书刘审礼,率兵与吐蕃战于青海。官军败积,审礼没于阵, 敬玄按军不敢救。俄而收军却出,顿于承风岭,阻泥沟不能动,贼屯于高冈以压之。 偏将左领军员外将军黑齿常之率敢死之士五百人,夜斫贼营,贼遂溃乱,自相蹂践, 死者三百余人。敬玄遂拥众鄯州,坐改为衡州刺史。往剑南兵募,于茂州之西南筑 安戎城以压其境。俄有生羌为吐蕃乡导,攻陷其城,遂引兵守之。时吐蕃尽收羊同、 党项及诸羌之地,东与凉、松、茂、巂等州相接,南至婆罗门,西又攻陷龟兹、疏 勒等四镇,北抵突厥,地方万余里,自汉、魏已来,西戎之盛,未之有也。
gāo zōng wén shěn lǐ děng bài méi, zhào shì chén wèn suí yù zhī cè, zhōng shū shè rén guō zhèng yī yuē:" tǔ bō zuò gěng, nián suì yǐ shēn, mìng jiāng xīng shī, xiāng jì bù jué. kōng láo shì mǎ, xū fèi liáng chǔ, jìn tǎo zé tú sǔn bīng wēi, shēn rù zé wèi qióng cháo xué, wàng shǎo fā bīng mù, qiě qiǎn bèi biān, míng fēng hòu, wù lìng qīn chāo. shǐ guó yòng fēng zú, rén xīn yè tóng, kuān zhī shù nián, kě yī jǔ ér miè." jǐ shì zhōng liú qí xián huáng fǔ wén liàng děng jiē yán yán shǒu zhī biàn. xún ér hēi chǐ cháng zhī pò tǔ bō dà jiàng zàn pó jí sù hé guì yú liáng fēi chuān, shā huò èr qiān yú jí, tǔ bō suì yǐn tuì. zhào yǐ cháng zhī wèi hé yuán jūn shǐ yǐ zhèn yù zhī.
高宗闻审礼等败没,召侍臣问绥御之策,中书舍人郭正一曰:“吐蕃作梗,年 岁已深,命将兴师,相继不绝。空劳士马,虚费粮储,近讨则徒损兵威,深入则未 穷巢穴,望少发兵募,且遣备边,明烽堠,勿令侵抄。使国用丰足,人心叶同,宽 之数年,可一举而灭。”给事中刘齐贤、皇甫文亮等皆言严守之便。寻而黑齿常之 破吐蕃大将赞婆及素和贵于良非川,杀获二千余级,吐蕃遂引退。诏以常之为河源 军使以镇御之。
yí fèng sì nián, zàn pǔ zú, qí zi qì nǔ xī nòng sì wèi, fù hào zàn pǔ, shí nián bā suì, guó zhèng fù wěi yú qīn líng. qiǎn qí dà chén lùn hán diào bàng lái gào sàng. qiě qǐng hé. gāo zōng qiǎn láng jiāng sòng lìng wén rù fān huì zàng. yǒng lóng yuán nián, wén chéng gōng zhǔ hōng, gāo zōng yòu qiǎn shǐ diào jì zhī.
仪凤四年,赞普卒,其子器弩悉弄嗣位,复号赞普,时年八岁,国政复委于钦 陵。遣其大臣论寒调傍来告丧。且请和。高宗遣郎将宋令文入蕃会葬。永隆元年, 文成公主薨,高宗又遣使吊祭之。
zé tiān lín cháo, mìng wén chāng yòu xiāng wéi dài jià wèi ān xī dào dà zǒng guǎn, ān xī dà dū hù yán wēn gǔ wèi fù. yǒng chāng yuán nián, lǜ bīng wǎng zhēng tǔ bō, chí liú bù jìn, dài jià zuò liú pǔ zhōu, wēn gǔ chǔ zhǎn. dài jià sù wú tǒng yù zhī cái, suì láng bèi shī jù, shì zú jī jǐn, jiē zhuǎn sǐ gōu hè. míng nián, yòu mìng wén chāng yòu xiāng cén zhǎng qiàn wèi wǔ wēi dào héng jūn dà zǒng guǎn yǐ tǎo tǔ bō, zhōng lù tuì huán, jūn jìng bù xíng. rú yì yuán nián, tǔ bō dà shǒu lǐng hé sū lǜ qí suǒ shǔ bìng guì chuān bù luò qǐng xiáng, zé tiān lìng yòu yù qián wèi dà jiàng jūn zhāng xuán yù lǜ jīng zú èr wàn chōng ān fǔ shǐ yǐ nà zhī. shī cì dà dù shuǐ, hé sū shì xiè, wèi běn guó suǒ qín, yòu yǒu dà shǒu lǐng zǎn chuí lǜ qiāng mán bù luò bā qiān yú rén yì xuán yù nèi fù. xuán yù yǐ qí bù luò zhì yè chuān zhōu, yǐ zǎn chuí wèi cì shǐ. réng yú dà dù xī shān lè shí jì gōng ér hái. cháng shòu yuán nián, wǔ wēi jūn zǒng guǎn wáng xiào jié dà pò tǔ bō zhī zhòng, kè fù qiū cí yú tián shū lè suì yè děng sì zhèn, nǎi yú qiū cí zhì ān xī dū hù fǔ, fā bīng yǐ zhèn shǒu zhī. wàn suì dēng fēng yuán nián, xiào jié fù wèi sù biān dào dà zǒng guǎn, lǜ fù zǒng guǎn lóu shī dé yǔ tǔ bō jiāng lùn qīn líng zàn pó zhàn yú sù luó hàn shān. guān jūn bài jī, lǐ jié zuò miǎn guān. wàn suì tōng tiān yuán nián, tǔ fān sì wàn zhòng yǎn zhì liáng zhōu chéng xià, dū du xǔ qīn míng chū bù zhī jué, qīng chū àn bù, suì yù zéi, jù zhàn jiǔ zhī, lì qū wèi zéi suǒ shā. shí tǔ bō yòu qiǎn shǐ qǐng hé, zé tiān jiàng xǔ zhī lùn qīn líng nǎi qǐng qù ān xī sì zhèn bīng, réng suǒ fēn shí xìng zhī dì, zé tiān jìng bù xǔ zhī.
则天临朝,命文昌右相韦待价为安息道大总管,安西大都护阎温古为副。永昌 元年,率兵往征吐蕃,迟留不进,待价坐流浦州,温古处斩。待价素无统御之才, 遂狼狈失据,士卒饥馑,皆转死沟壑。明年,又命文昌右相岑长倩为武威道行军大 总管以讨吐蕃,中路退还,军竟不行。如意元年,吐蕃大首领曷苏率其所属并贵川 部落请降,则天令右玉钤卫大将军张玄遇率精卒二万充安抚使以纳之。师次大渡水, 曷苏事泄,为本国所擒,又有大首领昝捶率羌蛮部落八千余人诣玄遇内附。玄遇以 其部落置叶川州,以昝捶为刺史。仍于大度西山勒石纪功而还。长寿元年,武威军 总管王孝杰大破吐蕃之众,克复龟兹、于阗、疏勒、碎叶等四镇,乃于龟兹置安西 都护府,发兵以镇守之。万岁登封元年,孝杰复为肃边道大总管,率副总管娄师德 与吐蕃将论钦陵、赞婆战于素罗汗山。官军败绩,李杰坐免官。万岁通天元年,吐 蕃四万众奄至凉州城下,都督许钦明初不之觉,轻出按部,遂遇贼,拒战久之,力 屈为贼所杀。时吐蕃又遣使请和,则天将许之;论钦陵乃请去安西四镇兵,仍索分 十姓之地,则天竟不许之。
tǔ bō zì lùn qīn líng xiōng dì zhuān tǒng bīng mǎ, qīn líng měi jū zhōng yòng shì, zhū dì fēn jù fāng miàn, zàn pó zé zhuān zài dōng jìng, yǔ zhōng guó wèi lín, sān shí yú nián, cháng wèi biān huàn. qí xiōng dì jiē yǒu cái lüè, zhū fān dàn zhī.
吐蕃自论钦陵兄弟专统兵马,钦陵每居中用事,诸弟分据方面,赞婆则专在东 境,与中国为邻,三十余年,常为边患。其兄弟皆有才略,诸蕃惮之。
shèng lì èr nián, qí zàn pǔ qì nǔ xī nòng nián jiàn zhǎng, nǎi yǔ qí dà chén lùn yán děng mì tú zhī. shí qīn líng zài wài, zàn pǔ nǎi yáng yán jiāng liè, zhào bīng zhí qīn líng qīn dǎng èr qiān yú rén, shā zhī. fā shǐ zhào qīn líng zàn pó děng, qīn líng jǔ bīng bù shòu zhào, zàn pǔ zì shuài zhòng tǎo zhī, qīn líng wèi zhàn ér kuì, suì zì shā, qí qīn xìn zuǒ yòu tóng rì zì shā zhě bǎi yú rén. zàn pó lǜ suǒ bù qiān yú rén jí qí xiōng zi mǎng bù zhī děng lái jiàng, zé tiān qiǎn yǔ lín fēi qí jiāo wài yíng zhī, shòu zàn pó fǔ guó dà jiàng jūn xíng yòu wèi dà jiàng jūn, fēng guī dé jùn wáng, yōu cì shén hòu, réng lìng lǐng qí bù bīng yú hóng yuán gǔ tǎo jī. xún zú, zèng tè jìn ān xī dà dū hù.
圣历二年,其赞普器弩悉弄年渐长,乃与其大臣论岩等密图之。时钦陵在外, 赞普乃佯言将猎,召兵执钦陵亲党二千余人,杀之。发使召钦陵、赞婆等,钦陵举 兵不受召,赞普自帅众讨之,钦陵未战而溃,遂自杀,其亲信左右同日自杀者百余 人。赞婆率所部千余人及其兄子莽布支等来降,则天遣羽林飞骑郊外迎之,授赞婆 辅国大将军、行右卫大将军,封归德郡王,优赐甚厚,仍令领其部兵于洪源谷讨击。 寻卒,赠特进、安西大都护。
jiǔ shì yuán nián, tǔ bō yòu qiǎn qí jiāng qū mǎng bù zhī kòu liáng zhōu, wéi bī chāng sōng xiàn. lǒng yòu zhū jūn zhōu dà shǐ táng xiū jǐng yǔ mǎng bù zhī zhàn yú hóng yuán gǔ, zhǎn qí fù jiāng èr rén, huò shǒu èr qiān wǔ bǎi jí. cháng ān èr nián, zàn pǔ lǜ zhòng wàn yú rén kòu xī zhōu, dū du chén dà cí yǔ zéi fán sì zhàn, jiē pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí. yú shì tǔ bō qiǎn shǐ lùn mí sà děng rù cháo qǐng qiú hé, zé tiān yàn zhī yú lín dé diàn, zòu bǎi xì yú diàn tíng. lùn mí sà yuē:" chén shēng yú biān huāng, yóu lái bù shí zhōng guó yīn yuè, qǐ fàng chén qīn guān." zé tiān xǔ zhī. yú shì lùn mí sà děng xiāng shì xiào biàn bài xiè yuē:" chén zì guī tóu shèng cháo, qián hòu lǐ shù yōu wò, yòu dé qīn guān qí lè, yī shēng suǒ wèi jiàn. zì gù wēi suǒ, hé yǐ yǎng dá tiān ēn, qū qū biǎn xīn, wéi yuàn dà jiā wàn suì." míng nián, yòu qiǎn shǐ xiàn mǎ qiān pǐ jīn èr qiān liǎng yǐ qiú hūn, zé tiān xǔ zhī.
久视元年,吐蕃又遣其将趋莽布支寇凉州,围逼昌松县。陇右诸军州大使唐休 璟与莽布支战于洪源谷,斩其副将二人,获首二千五百级。长安二年,赞普率众万 余人寇悉州,都督陈大慈与贼凡四战,皆破之,斩首千余级。于是吐蕃遣使论弥萨 等入朝请求和,则天宴之于麟德殿,奏百戏于殿庭。论弥萨曰:“臣生于边荒,由 来不识中国音乐,乞放臣亲观。”则天许之。于是论弥萨等相视笑忭拜谢曰:“臣 自归投圣朝,前后礼数优渥,又得亲观奇乐,一生所未见。自顾微琐,何以仰答天 恩,区区褊心,唯愿大家万岁。”明年,又遣使献马千匹、金二千两以求婚,则天 许之。
shí tǔ bō nán jìng shǔ guó ní pó luó mén děng jiē pàn, zàn pǔ zì wǎng tǎo zhī, zú yú jūn zhōng. zhū zǐ zhēng lì, jiǔ zhī, guó rén lì qì nǔ xī nòng zhī zǐ qì lì sù zàn wèi zàn pǔ, shí nián qī suì. zhōng zōng shén lóng yuán nián, tǔ bō shǐ lái gào sàng, zhōng zōng wèi zhī jǔ āi, fèi cháo yī rì. é ér zàn pǔ zhī zǔ mǔ qiǎn qí dà chén xī xūn rán lái xiàn fāng wù, wèi qí sūn qǐng hūn, zhōng zōng yǐ suǒ yǎng yōng wáng shǒu lǐ nǚ wèi jīn chéng gōng zhǔ xǔ jià zhī. zì shì pín suì gòng xiàn. jǐng lóng sān nián shí yī yuè, yòu qiǎn qí dà chén shàng zàn tǔ děng lái yíng nǚ, zhōng zōng yàn zhī yú yuàn nèi qiú chǎng, mìng fù mǎ dū wèi yáng shèn jiāo yǔ tǔ bō shǐ dǎ qiú, zhōng zōng lǜ shì chén guān zhī. sì nián zhēng yuè, zhì yuē:
时吐蕃南境属国泥婆罗门等皆叛,赞普自往讨之,卒于军中。诸子争立,久之, 国人立器弩悉弄之子弃隶蹜赞为赞普,时年七岁。中宗神龙元年,吐蕃使来告丧, 中宗为之举哀,废朝一日。俄而赞普之祖母遣其大臣悉薰然来献方物,为其孙请婚, 中宗以所养雍王守礼女为金城公主许嫁之。自是频岁贡献。景龙三年十一月,又遣 其大臣尚赞吐等来迎女,中宗宴之于苑内球场,命驸马都尉杨慎交与吐蕃使打球, 中宗率侍臣观之。四年正月,制曰:
shèng rén bù huà, yòng bǎi xìng wèi xīn wáng zhě chuí rén, yǐ bā huāng wú wài. gù néng guāng zhái xiá ěr, cái chéng pǐn wù. yóu shì lóng zhōu lǐ lì, huī róu yuǎn zhī tú qiáng hàn chéng shí, jiàn hé qīn zhī yì. sī gài yǔ cháng cè, jīng bāng mào fàn. zhèn shòu mìng shàng líng, kè zuǎn hóng yè, shù jī qián liè, yǒng zhì hé píng. juàn bǐ tǔ bō, pì zài xī fú, huáng yùn zhī shǐ, zǎo shēn cháo gòng. tài zōng wén wǔ shèng huáng dì dé móu fù zài, qíng shēn yì zhào, sī yǎn bīng jiǎ, suì tōng yīn hǎo, shù shí nián jiān, yī fāng qīng jìng. zì wén chéng gōng zhǔ huà wǎng, qí guó yīn duō biàn gé. wǒ zhī biān yú, jí xīng shī lǚ, bǐ zhī fān luò, pō wén diāo bì. qǐng zhě zàn pǔ jí zǔ mǔ kě dūn qiú zhǎng děng, lǚ pī chéng kuǎn, jī yǒu suì shí, sī tuō jiù qīn, qǐng chóng xīn hǎo. jīn chéng gōng zhǔ, zhèn zhī shào nǚ, qǐ bù zhōng niàn, dàn wéi rén fù mǔ, zhì xī lí yuán, ruò yǔn nǎi chéng qí, gèng dūn hé hǎo, zé biān tǔ níng yàn, bīng yì fú xī. suì gē shēn cí, wèi guó dà jì, zhù zī wài guǎn, yù yīng jiā lǐ, jiàng bǐ tǔ bō zàn pǔ, jí yǐ jīn yuè jìn fā, zhèn xiǎng zì sòng yú jiāo wài.
圣人布化,用百姓为心;王者垂仁,以八荒无外。故能光宅遐迩,裁成品物。 由是隆周理历,恢柔远之图;强汉乘时,建和亲之议。斯盖宇长策,经邦茂范。朕 受命上灵,克纂洪业,庶几前烈,永致和平。睠彼吐蕃,僻在西服,皇运之始,早 申朝贡。太宗文武圣皇帝德侔覆载,情深亿兆,思偃兵甲,遂通姻好,数十年间, 一方清净。自文成公主化往,其国因多变革。我之边隅,亟兴师旅,彼之蕃落,颇 闻雕弊。顷者赞普及祖母可敦、酋长等,屡披诚款,积有岁时,思托旧亲,请崇新 好。金城公主,朕之少女,岂不钟念,但为人父母,志息黎元,若允乃诚祈,更敦 和好,则边土宁晏,兵役服息。遂割深慈,为国大计,筑兹外馆,聿膺嘉礼,降彼 吐蕃赞普,即以今月进发,朕想自送于郊外。
zhōng zōng zhào shì zhōng jì chù nè wèi yuē:" xī wén chéng gōng zhǔ chū jiàng, zé jiāng xià wáng sòng zhī. qīng yǎ shí fān qíng, yǒu ān biān zhī lüè, kě wèi zhèn chōng tǔ bō shǐ yě." chù nè bài xiè, jì ér yǐ bù liàn biān shì gù cí. shàng yòu lìng zhōng shū shì láng zhào yàn zhāo chōng shǐ. yàn zhāo yǐ jì chōng wài shǐ, kǒng shī qí quán chǒng, shū bù yuè. sī nóng qīng zhào lǚ wēn sī wèi zhī yuē: " gōng guó zhī zǎi fǔ, ér wèi yī jiè zhī shǐ, bù yì bǐ hū?" yàn zhāo yuē:" rán jì jiāng ān chū?" lǚ wēn yīn yīn tuō ān lè gōng zhǔ mì zòu liú zhī. yú shì yǐ zuǒ wèi dà jiàng jūn yáng jǔ shǐ yān. qí yuè, dì xìng shǐ píng xiàn yǐ sòng gōng zhǔ, shè zhàng diàn yú bǎi qǐng pō cè, yǐn wáng gōng zǎi xiàng jí tǔ bō shǐ rù yàn, zhōng zuò jiǔ lán, mìng tǔ bō shǐ jìn qián, yù yǐ gōng zhǔ hái yòu, gē cí yuǎn jià zhī zhǐ, shàng bēi qì xū xī jiǔ zhī. yīn mìng cóng chén fù shī jiàn bié, qū shè shǐ píng xiàn dà pì zuì yǐ xià, bǎi xìng gěi fù yī nián, gǎi shǐ píng xiàn wèi jīn chéng xiàn, yòu gǎi qí dì wèi fèng chí xiāng chuàng bié lǐ. gōng zhǔ jì zhì tǔ fān, bié zhù yī chéng yǐ jū zhī.
中宗召侍中纪处讷谓曰:“昔文成公主出降,则江夏王送之。卿雅识蕃情,有 安边之略,可为朕充吐蕃使也。”处讷拜谢,既而以不练边事固辞。上又令中书侍 郎赵彦昭充使。彦昭以既充外使,恐失其权宠,殊不悦。司农卿赵履温私谓之曰: “公国之宰辅,而为一介之使,不亦鄙乎?”彦昭曰:“然计将安出?”履温因阴 托安乐公主密奏留之。于是以左卫大将军杨矩使焉。其月,帝幸始平县以送公主, 设帐殿于百顷泊侧,引王公宰相及吐蕃使入宴,中坐酒阑,命吐蕃使进前,谕以公 主孩幼,割慈远嫁之旨,上悲泣歔欷久之。因命从臣赋诗饯别,曲赦始平县大辟罪 已下,百姓给复一年,改始平县为金城县,又改其地为凤池乡怆别里。公主既至吐 蕃,别筑一城以居之。
ruì zōng jí wèi, shè jiān chá yù shǐ lǐ zhī gǔ shàng yán:" yáo zhōu zhū mán, xiān shǔ tǔ bō, qǐng fā bīng jī zhī." suì lìng zhī gǔ zhēng jiàn nán bīng mù wǎng jīng lüè zhī. mán qiú bàng míng nǎi yǐn tǔ bō gōng zhī gǔ, shā zhī, réng duàn qí shī yǐ jì tiān. shí zhāng xuán biǎo wèi ān xī dū hù, yòu yǔ tǔ bō bǐ jìng, hù xiāng gōng lüè, tǔ bō nèi suī yuàn nù, wài dūn hé hǎo. shí yáng jǔ wèi shàn zhōu dū du, tǔ bō qiǎn shǐ hòu yí zhī, yīn qǐng hé xī jiǔ qǔ zhī dì yǐ wéi jīn chéng gōng zhǔ tāng mù zhī suǒ, jǔ suì zòu yǔ zhī. tǔ bō jì dé jiǔ qǔ, qí dì féi liáng, kān dùn bīng xù mù, yòu yǔ táng jìng jiē jìn, zì shì fù pàn, shǐ lǜ bīng rù kòu.
睿宗即位,摄监察御史李知古上言:“姚州诸蛮,先属吐蕃,请发兵击之。” 遂令知古征剑南兵募往经略之。蛮酋傍名乃引吐蕃攻知古,杀之,仍断其尸以祭天。 时张玄表为安西都护,又与吐蕃比境,互相攻掠,吐蕃内虽怨怒,外敦和好。时杨 矩为鄯州都督,吐蕃遣使厚遗之,因请河西九曲之地以为金城公主汤沐之所,矩遂 奏与之。吐蕃既得九曲,其地肥良,堪顿兵畜牧,又与唐境接近,自是复叛,始率 兵入寇。
kāi yuán èr nián qiū, tǔ bō dà jiàng yīn dá yān qǐ lì xú děng lǜ zhòng shí yú wàn kòu lín táo jūn, yòu jìn kòu lán wèi děng zhōu, lüè jiān mù yáng mǎ ér qù. yáng jǔ huǐ jù, yǐn yào ér sǐ. xuán zōng lìng shè zuǒ yǔ lín jiāng jūn xuē nè jí tài pú shǎo qīng wáng jùn lǜ bīng yāo jī zhī. réng xià zhào jiāng dà jǔ qīn zhēng, zhào mù jiàng shì, kè qī jìn fā. é ér jùn děng yǔ zéi xiāng yù yú wèi yuán zhī wǔ jiē yì, qián jūn wáng hǎi bīn lì zhàn sǐ zhī, jùn děng lǜ bīng ér jìn, dà pò tǔ bō zhī zhòng, shā shù wàn rén, jǐn shōu fù suǒ lüè yáng mǎ. zéi yú dǎng bēn běi, xiāng zhěn jiè ér sǐ, táo shuǐ wèi zhī bù liú. shàng suì bà qīn zhēng, mìng zǐ wēi shè rén ní ruò shuǐ wǎng àn jūn shí, réng diào jì wáng hǎi bīn ér hái. tǔ bō qiǎn qí dà chén zōng é yīn zǐ zhì táo hé jì qí sǐ wáng zhī shì, réng kuǎn sāi qǐng hé, bù shàng xǔ zhī. zì shì lián nián fàn biān, guō zhī yùn wáng jūn xiāng cì wèi hé xī jié dù shǐ yǐ hàn zhī.
开元二年秋,吐蕃大将闉达焉、乞力徐等率众十余万寇临洮军,又进寇兰、渭 等州,掠监牧羊马而去。杨矩悔惧,饮药而死。玄宗令摄左羽林将军薛讷及太仆少 卿王晙率兵邀击之。仍下诏将大举亲征,召募将士,克期进发。俄而晙等与贼相遇 于渭源之武阶驿,前军王海宾力战死之,晙等率兵而进,大破吐蕃之众,杀数万人, 尽收复所掠羊马。贼余党奔北,相枕藉而死,洮水为之不流。上遂罢亲征,命紫微 舍人倪若水往按军实,仍吊祭王海宾而还。吐蕃遣其大臣宗俄因子至洮河祭其死亡 之士,仍款塞请和,不上许之。自是连年犯边,郭知运、王君相次为河西节度使 以捍之。
tǔ bō jì zì shì bīng qiáng, měi tōng biǎo shū, qiú dí guó zhī lǐ, yán cí bèi màn, shàng shén nù zhī. jí fēng shàn lǐ bì, zhōng shū lìng zhāng shuō zòu yán:" tǔ bō chǒu nì, chéng fù wàn zhū, rán yòu shì zhēng tǎo, shí wèi láo bì. qiě shí shù nián gān liáng hé shàn zhēng fā bù xī, zòng lìng shǔ shèng, yì bù néng bǔ. wén qí huǐ guò qǐng hé, wéi bì xià qiǎn shǐ. xǔ qí jī sǎng nèi shǔ, yǐ xī biān jìng, zé cāng shēng xìng shèn." shàng yuē:" dài wú yǔ wáng jūn chóu zhī." shuō chū, wèi yuán gān yào yuē:" jūn yǒng ér wú móu, cháng sī jiǎo xìng, liǎng guó hé hǎo, hé yǐ wéi láo? ruò rù chén móu, zé wú jì bù suí yǐ." xún ér jūn rù cháo zòu shì, suì qǐng lǜ bīng shēn rù yǐ tǎo zhī.
吐蕃既自恃兵强,每通表疏,求敌国之礼,言词悖慢,上甚怒之。及封禅礼毕, 中书令张说奏言:“吐蕃丑逆,诚负万诛,然又事征讨,实为劳弊。且十数年甘、 凉、河、鄯征发不息,纵令属胜,亦不能补。闻其悔过请和,惟陛下遣使。许其稽 颡内属,以息边境,则苍生幸甚。”上曰:“待吾与王君筹之。”说出,谓源乾 曜曰:“君勇而无谋,常思侥幸,两国和好,何以为劳?若入陈谋,则吾计不遂 矣。”寻而君入朝奏事,遂请率兵深入以讨之。
shí wǔ nián zhēng yuè, jūn lǜ bīng pò tǔ bō yú qīng hǎi zhī xī, lǔ qí zī zhòng jí yáng mǎ ér hái. xiān shì, tǔ bō dà jiàng xī nuò luó lǜ zhòng rù gōng dà dǒu gǔ, yòu yí gōng gān zhōu, fén shāo shì lǐ. jūn wèi qí fēng, bù gǎn chū zhàn. huì dà xuě, zéi dòng sǐ zhě shén zhòng, suì qǔ jī shí jūn xī lù ér hái. jūn xiān lìng rén qián rù zéi jìng, yú qí guī lù shāo cǎo. xī nuò luó jūn hái zhì dà fēi shān, jiàng shì xī jiǎ mù mǎ, ér yě cǎo jiē jǐn, mǎ sǐ guò bàn. jūn yǔ qín zhōu dū du zhāng jǐng shùn děng lǜ zhòng xí qí hòu, rù zhì qīng hǎi zhī xī, shí hǎi shuǐ bīng hé, jiàng shì bìng chéng bīng ér dù. huì xī nuò luó yǐ dù dà fēi chuān, zī zhòng jí pí bīng shàng zài qīng hǎi zhī cè, jūn zòng bīng fú zhī ér hái. qí nián jiǔ yuè, tǔ bō dà jiàng xī nuò luó gōng lù jí zhú lóng mǎng bù zhī gōng xiàn guā zhōu chéng, zhí cì shǐ tián yuán xiàn jí wáng jūn zhī fù shòu, jǐn qǔ chéng zhōng jūn zī jí cāng liáng, réng huǐ qí chéng ér qù. yòu jìn gōng yù mén jūn jí cháng lè xiàn, xiàn lìng jiǎ shī shùn yīng chéng gù shǒu, fán bā shí rì, zéi suì yǐn tuì. é ér wáng jūn wèi huí hé yú dǎng suǒ shā, nǎi mìng bīng bù shàng shū xiāo sōng wèi hé xī jié dù shǐ, yǐ jiàn kāng jūn shǐ zuǒ jīn wú jiāng jūn zhāng shǒu guī wèi guā zhōu cì shǐ, xiū zhù zhōu chéng, zhāo jí bǎi xìng, lìng qí fù yè. shí xī nuò luó gōng lù wēi míng shén zhèn, xiāo sōng nǎi zòng fǎn jiàn yú tǔ bō, yún qí yǔ zhōng guó qián tōng, zàn pǔ suì zhào ér zhū zhī.
十五年正月,君率兵破吐蕃于青海之西,虏其辎重及羊马而还。先是,吐蕃 大将悉诺逻率众入攻大斗谷,又移攻甘州,焚烧市里。君畏其锋,不敢出战。会 大雪,贼冻死者甚众,遂取积石军西路而还。君先令人潜入贼境,于其归路烧草。 悉诺逻军还至大非山,将士息甲牧马,而野草皆尽,马死过半。君与秦州都督张 景顺等率众袭其后,入至青海之西,时海水冰合,将士并乘冰而渡。会悉诺逻已渡 大非川,辎重及疲兵尚在青海之侧,君纵兵俘之而还。其年九月,吐蕃大将悉诺 逻恭禄及烛龙莽布支攻陷瓜州城,执刺史田元献及王君之父寿,尽取城中军资及 仓粮,仍毁其城而去。又进攻玉门军及常乐县,县令贾师顺婴城固守,凡八十日, 贼遂引退。俄而王君为回纥余党所杀,乃命兵部尚书萧嵩为河西节度使,以建康 军使、左金吾将军张守珪为瓜州刺史,修筑州城,招辑百姓,令其复业。时悉诺逻 恭禄威名甚振,萧嵩乃纵反间于吐蕃,云其与中国潜通,赞普遂召而诛之。
míng nián qiū, tǔ bō dà jiàng xī mò lǎng fù lǜ zhòng gōng guā zhōu, shǒu guī chū bīng jī zǒu zhī. lǒng yòu jié dù shǐ shàn zhōu dū du zhāng zhōng liàng yǐn bīng zhì qīng hǎi xī nán kě bō gǔ, yǔ tǔ bō jiē zhàn, dà pò zhī. é ér jī shí mò mén liǎng jūn bīng mǎ zǒng zhì, yǔ zhōng liàng hé shì zhuī tǎo, pò qí dà mò mén chéng, shēng qín qiān yú rén, huò mǎ yī qiān pǐ máo niú wǔ bǎi tóu, qì zhàng yī zī shén zhòng, yòu fén qí luò tuó qiáo ér hái. bā yuè, xiāo sōng yòu qiǎn fù jiāng dù bīn kè lǜ nǔ shǒu sì qiān rén yǔ tǔ fān zhàn yú qí lián chéng xià, zì chén zhì mù, sàn ér fù hé, zéi tú dà kuì, lín zhèn zhǎn qí fù jiāng yī rén. zéi bài, sàn zǒu tóu shān, kū shēng sì hé. chū, shàng wén tǔ bō chóng lái rù kòu, wèi shì chén yuē:" tǔ bō jiāo bào. shì lì ér lái, zhèn jīn àn dì tú. shěn lì hài, qīn zhǐ shòu jiàng shuài, pò zhī bì yǐ!" shù rì ér lù bù zhì.
明年秋,吐蕃大将悉末朗复率众攻瓜州,守珪出兵击走之。陇右节度使、鄯州 都督张忠亮引兵至青海西南渴波谷,与吐蕃接战,大破之。俄而积石、莫门两军兵 马总至,与忠亮合势追讨,破其大莫门城,生擒千余人,获马一千匹、牦牛五百头, 器仗衣资甚众,又焚其骆驼桥而还。八月,萧嵩又遣副将杜宾客率弩手四千人与吐 蕃战于祁连城下,自辰至暮,散而复合,贼徒大溃,临阵斩其副将一人。贼败,散 走投山,哭声四合。初,上闻吐蕃重来入寇,谓侍臣曰:“吐蕃骄暴。恃力而来, 朕今按地图。审利害,亲指授将帅,破之必矣!”数日而露布至。
shí qī nián, shuò fāng dà zǒng guǎn xìn ān wáng yī yòu lǜ bīng fù lǒng yòu, bá qí shí bǎo chéng, zhǎn shǒu sì bǎi yú jí, shēng qín èr bǎi yú kǒu, suì yú shí bǎo chéng zhì zhèn wǔ jūn, réng xiàn qí fú qiú yú tài miào. yú shì tǔ bō pín qiǎn shǐ qǐng hé, zhōng wáng yǒu huáng fǔ wéi míng yīn zòu shì miàn chén tōng hé zhī biàn. shàng yuē:" tǔ bō zàn pǔ wǎng nián cháng yǔ zhèn shū, bèi màn wú lǐ, zhèn yì yù tǎo zhī, hé dé hé yě!" wéi míng yuē:" kāi yuán zhī chū, zàn pǔ yòu zhì, qǐ néng rú cǐ. bì shì zài biān jūn jiāng wù yāo yī shí zhī gōng, wěi zuò cǐ shū, jī nù bì xià. liǎng guó jì dòu, xīng shī dòng zhòng, yīn lì chéng biàn, gōng xíng yǐn dào, wěi zuò gōng zhuàng, yǐ xī xūn jué, suǒ sǔn jù wàn, hé yì guó jiā! jīn hé xī lǒng yòu, bǎi xìng pí jié, shì jiē yóu cǐ. ruò bì xià qiǎn shǐ wǎng shì jīn chéng gōng zhǔ, yīn yǔ zàn pǔ miàn yuē tōng hé, lìng qí jī sǎng chēng chén, yǒng xī biān jìng, cǐ yǒng dài ān rén zhī dào yě." shàng rán qí yán, yīn lìng wéi míng jí nèi shì zhāng yuán fāng chōng shǐ wǎng wèn tǔ bō. wéi míng yuán fāng děng zhì tǔ bō, jì jiàn zàn pǔ jí gōng zhǔ, jù xuān shàng yì. zàn pǔ děng xīn rán qǐng hé, jǐn chū zhēn guān yǐ lái qián hòu chì shū yǐ shì wéi míng děng, lìng qí zhòng chén míng xī liè suí wéi míng děng rù cháo, shàng biǎo yuē:
十七年,朔方大总管信安王祎又率兵赴陇右,拔其石堡城,斩首四百余级,生 擒二百余口,遂于石堡城置振武军,仍献其俘囚于太庙。于是吐蕃频遣使请和,忠 王友皇甫惟明因奏事面陈通和之便。上曰:“吐蕃赞普往年尝与朕书,悖慢无礼, 朕意欲讨之,何得和也!”惟明曰:“开元之初,赞普幼稚,岂能如此。必是在边 军将务邀一时之功,伪作此书,激怒陛下。两国既斗,兴师动众,因利乘便,公行 隐盗,伪作功状,以希勋爵,所损钜万,何益国家!今河西、陇右,百姓疲竭,事 皆由此。若陛下遣使往视金城公主,因与赞普面约通和,令其稽颡称臣,永息边境, 此永代安人之道也。”上然其言,因令惟明及内侍张元方充使往问吐蕃。惟明、元 方等至吐蕃,既见赞普及公主,具宣上意。赞普等欣然请和,尽出贞观以来前后敕 书以示惟明等,令其重臣名悉猎随惟明等入朝,上表曰:
wài shēng shì xiān huáng dì jiù sù qīn, yòu méng jiàng jīn chéng gōng zhǔ, suì hé tóng wèi yī jiā, tiān xià bǎi xìng, pǔ jiē ān lè. zhōng jiān wèi zhāng xuán biǎo lǐ zhī gǔ děng dōng xī liǎng chù xiān dòng bīng mǎ, qīn chāo tǔ bō, biān jiāng suǒ yǐ hù xiāng zhēng tǎo, qì zhì jīn rì, suì chéng xìn xì. wài shēng yǐ xiān dài wén chéng gōng zhǔ jīn jīn chéng gōng zhǔ zhī gù, shēn shí zūn bēi, qǐ gǎn shī lǐ! yòu yuán nián xiǎo, wǎng bèi biān jiāng chán jū dòu luàn, lìng jiù zhì guài. fú qǐ chuí chá zhuī liú, sǐ jiāng wàn zú. qián shù dù shǐ rén rù cháo, jiē bèi biān jiāng bù xǔ, suǒ yǐ bù gǎn zì zòu. qù dōng gōng zhǔ qiǎn shǐ rén lóu zhòng shī ruò jiāng zhuàng zhuān wǎng, méng jiàng shǐ kàn gōng zhǔ lái, wài shēng bù shèng xǐ hé. jǐn qiǎn yù míng xī liè jí fù shǐ yā yá jiāng jūn làng xiē gē yè xī liè rù cháo, zòu qǔ jìn zhǐ. liǎng guó shì yì, xī liè suǒ zhī. wài shēng fān zhōng yǐ chǔ fèn biān jiāng, bù xǔ chāo lüè, ruò yǒu hàn rén lái tóu, biàn lìng què sòng. fú wàng huáng dì jiù yuǎn chá chì xīn, xǔ yī jiù hǎo, zhǎng lìng bǎi xìng kuài lè. rú méng shèng ēn, qiān nián wàn suì, wài shēng zhōng bù gǎn xiān wéi méng shì. jǐn fèng jīn hú píng yī jīn pán yī jīn wǎn yī mǎ nǎo bēi yī líng yáng shān duàn yī, jǐn chōng wēi guó zhī lǐ.
外甥是先皇帝舅宿亲,又蒙降金城公主,遂和同为一家,天下百姓,普皆安乐。 中间为张玄表、李知古等东西两处先动兵马,侵抄吐蕃,边将所以互相征讨,迄至 今日,遂成衅隙。外甥以先代文成公主、今金城公主之故,深识尊卑,岂敢失礼! 又缘年小,枉被边将谗抅斗乱,令舅致怪。伏乞垂察追留,死将万足。前数度使人 入朝,皆被边将不许,所以不敢自奏。去冬公主遣使人娄众失若将状专往,蒙降使 看公主来,外甥不胜喜荷。谨遣谕名悉猎及副使押衙将军浪些纥夜悉猎入朝,奏取 进止。两国事意,悉猎所知。外甥蕃中已处分边将,不许抄掠,若有汉人来投,便 令却送。伏望皇帝舅远察赤心,许依旧好,长令百姓快乐。如蒙圣恩,千年万岁, 外甥终不敢先违盟誓。谨奉金胡瓶一、金盘一、金碗一、马脑杯一、零羊衫段一, 谨充微国之礼。
jīn chéng gōng zhǔ yòu bié jìn jīn yā pán zhǎn zá qì wù děng. shí bā nián shí yuè, míng xī liè děng zhì jīng shī, shàng yù xuān zhèng diàn, liè yǔ lín zhàng yǐ jiàn zhī. xī liè pō xiǎo shū jì, xiān céng yíng jīn chéng gōng zhǔ zhì cháng ān, dāng shí cháo tíng jiē chēng qí cái biàn. jí shì shàng yǐn rù nèi yàn, yǔ yǔ, shén lǐ zhī. cì zǐ páo jīn dài jí yú dài, bìng shí fú zēng cǎi yín pán hú píng, réng yú bié guǎn gōng nǐ shén hòu. xī liè shòu páo dài qì wù ér què jìn yú dài, cí yuē:" běn guó wú cǐ zhāng fú, bù gǎn dāng shū yì zhī shǎng." shàng jiā ér xǔ zhī. zhào yù shǐ dài fū cuī lín chōng shǐ bào pìn. réng yú chì lǐng gè shù fēn jiè zhī bēi, yuē yǐ gèng bù xiāng qīn.
金城公主又别进金鸭盘盏杂器物等。十八年十月,名悉猎等至京师,上御宣政 殿,列羽林仗以见之。悉猎颇晓书记,先曾迎金城公主至长安,当时朝廷皆称其才 辩。及是上引入内宴,与语,甚礼之。赐紫袍金带及鱼袋,并时服、缯彩、银盘、 胡瓶,仍于别馆供拟甚厚。悉猎受袍带器物而却进鱼袋,辞曰:“本国无此章服, 不敢当殊异之赏。”上嘉而许之。诏御史大夫崔琳充使报聘。仍于赤岭各竖分界之 碑,约以更不相侵。
shí tǔ bō shǐ zòu yún:" gōng zhǔ qǐng máo shī lǐ jì zuǒ zhuàn wén xuǎn gè yī bù." zhì lìng mì shū shěng xiě yǔ zhī. zhèng zì yú xiū liè shàng shū qǐng yuē:
时吐蕃使奏云:“公主请《毛诗》、《礼记》、《左传》《文选》各一部。” 制令秘书省写与之。正字于休烈上疏请曰:
chén wén róng dí, guó zhī kòu yě jīng jí, guó zhī diǎn yě. róng zhī shēng xīn, bù kě yǐ wú bèi diǎn yǒu héng zhì, bù kě yǐ jiǎ rén. chuán yuē:" yì bù móu xià, yí bù luàn huá." suǒ yǐ gé qí fēi xīn, zài hu yǒu bèi wú huàn. xī dōng píng wáng rù cháo qiú shǐ jì zhū zǐ, hàn dì bù yǔ. gài yǐ shǐ jì duō bīng móu, zhū zǐ zá guǐ shù. fū yǐ dōng píng, hàn zhī yì qī, shàng bù yù shì zhēng zhàn zhī shū, jīn xī róng, guó zhī kòu chóu, qǐ kě yí jīng diǎn zhī shì!
臣闻戎狄,国之寇也;经籍,国之典也。戎之生心,不可以无备;典有恆制, 不可以假人。《传》曰:“裔不谋夏,夷不乱华。”所以格其非心,在乎有备无患。 昔东平王入朝求《史记》、诸子,汉帝不与。盖以《史记》多兵谋,诸子杂诡术。 夫以东平,汉之懿戚,尚不欲示征战之书,今西戎,国之寇雠,岂可贻经典之事!
qiě chén wén tǔ bō zhī xìng, piāo hàn guǒ jué, mǐn qíng chí ruì, shàn xué bù huí. ruò dá yú shū, bì néng zhī zhàn. shēn yú shī, zé zhī wǔ fū yǒu shī gàn zhī shì shēn yú lǐ, zé zhī yuè lìng yǒu xīng fèi zhī bīng shēn yú chuán, zé zhī yòng shī duō guǐ zhà zhī jì shēn yú wén, zé zhī wǎng lái yǒu shū xí zhī zhì. hé yì jiè kòu bīng ér zī dào liáng yě!
且臣闻吐蕃之性,剽悍果决,敏情持锐,善学不回。若达于书,必能知战。深 于《诗》,则知武夫有师干之试;深于《礼》,则知月令有兴废之兵;深于《传》, 则知用师多诡诈之计;深于《文》,则知往来有书檄之制。何异借寇兵而资盗粮也!
chén wén lǔ bǐng zhōu lǐ, qí bù jiā bīng wú huò chéng chē, chǔ pí bèn mìng. yī yǐ shǒu diǎn cún guó, yī yǐ sàng fǎ wēi bāng, kě qǔ jiàn yě. qiě gōng zhǔ xià jià cóng rén, yuǎn shì yì guó, hé mù yí lǐ, fǎn qiú liáng shū, yú chén liào zhī, kǒng fēi gōng zhǔ běn yì yě. lǜ yǒu bēn běi zhī lèi, quàn jiào yú zhōng. ruò bì xià lǜ shī fān qíng, yǐ bèi guó xìn, bì bù dé yǐ, qǐng qù chūn qiū. dāng zhōu dé jì shuāi, zhū hóu qiáng shèng, lǐ yuè zì chū, zhàn fá jiāo xìng, qíng wěi yú shì hū shēng, biàn zhà yú shì hū qǐ, zé yǒu yǐ chén zhào jūn zhī shì, qǔ wēi dìng bà zhī míng. ruò yǔ cǐ shū, guó zhī huàn yě. chuán yuē: " yú xī qǐng qū xiàn pán yīng, zhòng ní yuē:' xī yě, bù rú duō yǔ zhī yì. wéi míng yǔ qì, bù kě jiǎ rén.'" dí gù tān lán, guì huò yì tǔ, zhèng kě xī zhī jǐn qǐ, hòu yǐ yù bó, hé bì lǜ cóng qí qiú, yǐ zī qí zhì! chén tiǎn dāo liè wèi, zhí kān mì jí, shí tòng jīng diǎn, qì zài róng yí. mèi sǐ shàng wén, wéi bì xià shēn chá.
臣闻鲁秉周礼,齐不加兵;吴获乘车,楚疲奔命。一以守典存国,一以丧法危 邦,可取鉴也。且公主下嫁从人,远适异国,合慕夷礼,返求良书,愚臣料之,恐 非公主本意也。虑有奔北之类,劝教于中。若陛下虑失蕃情,以备国信,必不得已, 请去《春秋》。当周德既衰,诸侯强盛,礼乐自出,战伐交兴,情伪于是乎生,变 诈于是乎起,则有以臣召君之事,取威定霸之名。若与此书,国之患也。《传》曰: “于奚请曲县鞶缨,仲尼曰:‘惜也,不如多与之邑。惟名与器,不可假人。’” 狄固贪婪,贵货易土,正可锡之锦绮,厚以玉帛,何必率从其求,以资其智!臣忝 叨列位,职刊秘籍,实痛经典,弃在戎夷。昧死上闻,惟陛下深察。
shū zòu bù xǐng. èr shí yī nián, yòu zhì gōng bù shàng shū lǐ hào wǎng pìn tǔ bō. měi táng shǐ rù jìng, suǒ zài shèng chén jiǎ bīng jí qí mǎ, yǐ jīn qí jīng ruì. èr shí èr nián, qiǎn jiàng jūn lǐ quán yú chì lǐng yǔ tǔ bō fēn jiè lì bēi. èr shí sì nián zhēng yuè, tǔ bō qiǎn shǐ gòng fāng wù jīn yín qì wán shù bǎi shì, jiē xíng zhì qí yì. shàng lìng liè yú tí xiàng mén wài, yǐ shì bǎi liáo.
疏奏不省。二十一年,又制工部尚书李皓往聘吐蕃。每唐使入境,所在盛陈甲 兵及骑马,以矜其精锐。二十二年,遣将军李佺于赤岭与吐蕃分界立碑。二十四年 正月,吐蕃遣使贡方物金银器玩数百事,皆形制奇异。上令列于提象门外,以示百 僚。
qí nián, tǔ bō xī jī bó lǜ, qiǎn shǐ lái gào jí. shàng shǐ bào tǔ bō, lìng qí bà bīng. tǔ bō bù shòu zhào, suì gōng pò bó lǜ guó, shàng shén nù zhī. shí sàn qí cháng shì cuī xī yì wèi hé xī jié dù shǐ, yú liáng zhōu zhèn shǒu. shí tǔ bō yǔ hàn shù zhà wèi jiè, zhì shǒu zhuō shǐ. xī yì wèi tǔ bō jiāng qǐ lì xú yuē:" liǎng guó hé hǎo, hé xū shǒu zhuō, fáng rén gēng zhǒng. qǐng jiē bà zhī, yǐ chéng yī jiā qǐ bù shàn yě?" qǐ lì xú bào yuē:" cháng shì zhōng hòu, bì shì chéng yán. dàn kǒng cháo tíng wèi bì jiē xiāng xìn rèn. wàn yī yǒu rén jiāo jū, yǎn wú bù bèi, hòu huǐ wú yì yě." xī yì gù qǐng zhī, suì fā shǐ yǔ qǐ lì xú shā bái gǒu wèi méng, gè qù shǒu bèi. yú shì tǔ bō xù mù bèi yě. é ér xī yì qiàn rén sūn huì rù cháo zòu shì, huì yù zì yāo qí gōng, yīn zòu yán" tǔ bō wú bèi, ruò fā bīng yǎn zhī, bì kè jié." shàng shǐ nèi jǐ shì zhào huì cóng yǔ sūn huì chí wǎng guān chá shì yí. huì cóng děng zhì liáng zhōu, suì jiǎo zhào lìng xī yì yǎn xí zhī, xī yì bù dé yǐ ér cóng zhī, dà pò tǔ bō yú qīng hǎi zhī shàng, shā huò shén zhòng, qǐ lì xú qīng shēn dùn yì. huì cóng sūn huì jiē jiā hòu shǎng, tǔ bō zì shì fù jué cháo gòng. xī yì yǐ shī xìn yàng yàng, zài jūn bù dé zhì. é qiān wèi hé nán yǐn, xíng zhì jīng shī, yǔ zhào huì cóng jù jiàn bái gǒu wèi suì, xiāng cì ér sǐ. sūn huì yì yǐ zuì bèi lù. zhào yǐ qí zhōu cì shǐ xiāo jiǒng wèi hù bù shì láng pàn liáng zhōu shì, dài xī yì wèi hé xī jié dù shǐ shàn zhōu dū du dù xī wàng wèi lǒng yòu jié dù shǐ tài pú qīng wáng hào wèi yì zhōu zhǎng shǐ jiàn nán jié dù shǐ, fēn dào jīng lüè, yǐ tǎo tǔ bō. réng lìng huǐ qí fēn jiè zhī bēi.
其年,吐蕃西击勃律,遣使来告急。上使报吐蕃,令其罢兵。吐蕃不受诏,遂 攻破勃律国,上甚怒之。时散骑常侍崔希逸为河西节度使,于凉州镇守。时吐蕃与 汉树栅为界,置守捉使。希逸谓吐蕃将乞力徐曰:“两国和好,何须守捉,妨人耕 种。请皆罢之,以成一家岂不善也?”乞力徐报曰:“常侍忠厚,必是诚言。但恐 朝廷未必皆相信任。万一有人交抅,掩吾不备,后悔无益也。”希逸固请之,遂发 使与乞力徐杀白狗为盟,各去守备。于是吐蕃畜牧被野。俄而希逸傔人孙诲入朝奏 事,诲欲自邀其功,因奏言“吐蕃无备,若发兵掩之,必克捷。”上使内给事赵惠 琮与孙诲驰往观察事宜。惠琮等至凉州,遂矫诏令希逸掩袭之,希逸不得已而从之, 大破吐蕃于青海之上,杀获甚众,乞力徐轻身遁逸。惠琮、孙诲皆加厚赏,吐蕃自 是复绝朝贡。希逸以失信怏怏,在军不得志。俄迁为河南尹,行至京师,与赵惠琮 俱见白狗为祟,相次而死。孙诲亦以罪被戮。诏以岐州刺史萧炅为户部侍郎判凉州 事,代希逸为河西节度使;鄯州都督杜希望为陇右节度使;太仆卿王昊为益州长史、 剑南节度使,分道经略,以讨吐蕃。仍令毁其分界之碑。
èr shí liù nián sì yuè, dù xī wàng lǜ zhòng gōng tǔ bō xīn chéng, bá zhī. yǐ qí chéng wèi wēi wǔ jūn, fā bīng yī qiān yǐ zhèn zhī. qí nián qī yuè, xī wàng yòu cóng shàn zhōu fā bīng duó tǔ bō hé qiáo, yú hé zuǒ zhù yán quán chéng. tǔ bō jiāng bīng sān wàn rén yǐ jù guān jūn, xī wàng yǐn zhòng jī pò zhī, yīn yú yán quán chéng zhì zhèn xī jūn. shí wáng hào yòu lǜ jiàn nán bīng mù gōng qí ān róng chéng. xiān yú ān róng chéng zuǒ yòu zhù liǎng chéng, yǐ wéi gōng jù zhī suǒ, dùn bīng yú péng pó lǐng xià, yùn jiàn nán dào zī liáng yǐ shǒu zhī. qí nián jiǔ yuè, tǔ bō xī ruì yǐ jiù ān róng chéng, guān jūn dà bài, liǎng chéng bìng wèi zéi suǒ xiàn, hào tuō shēn zǒu miǎn, jiàng shì yǐ xià shù wàn rén jí jūn liáng zī zhàng děng bìng méi yú zéi. hào zuò zuǒ qiān kuò zhōu cì shǐ. chū, hào zhī zài jūn, miù shǎng qí zi qián bó wàn jì, bìng shàn yǔ zǐ páo děng, suǒ fèi jù wàn, zuò shì xún yòu zhòng biǎn wèi duān zhōu gāo yào wèi ér sǐ.
二十六年四月,杜希望率众攻吐蕃新城,拔之。以其城为威武军,发兵一千以 镇之。其年七月,希望又从鄯州发兵夺吐蕃河桥,于河左筑盐泉城。吐蕃将兵三万 人以拒官军,希望引众击破之,因于盐泉城置镇西军。时王昊又率剑南兵募攻其安 戎城。先于安戎城左右筑两城,以为攻拒之所,顿兵于蓬婆岭下,运剑南道资粮以 守之。其年九月,吐蕃悉锐以救安戎城,官军大败,两城并为贼所陷,昊脱身走免, 将士已下数万人及军粮资仗等并没于贼。昊坐左迁括州刺史。初,昊之在军,谬赏 其子钱帛万计,并擅与紫袍等,所费钜万,坐是寻又重贬为端州高要尉而死。
èr shí qī nián qī yuè, tǔ bō yòu kòu bái cǎo ān rén děng jūn, chì lín táo shuò fāng děng jūn fēn bīng jiù yuán. shí tǔ fān yú zhōng lù tún bīng, duàn lín táo jūn zhī lù. bái shuǐ jūn shǒu zhuō shǐ gāo jiǎn yú jù shǒu lián xún, é ér zéi tuì, xiāo jiǒng qiǎn piān jiàng yǎn qí hòu, jī pò zhī. wáng hào jì bài zhī hòu, zhào yǐ huá zhōu cì shǐ zhāng yòu wèi yì zhōu zhǎng shǐ jiàn nán fáng yù shǐ, zhǔ kè yuán wài láng zhāng chóu jiān qióng wèi yì zhōu sī mǎ fáng yù fù shǐ. yòu jì wén lì, sù wú gōng zhàn zhī cè, jiān qióng suì zhuān qí róng shì. é ér jiān qióng rù zòu, shèng chén gōng qǔ ān róng zhī cè. shàng shén yuè, xǐ zhāng yòu wèi guāng lù qīng, bá jiān qióng lìng zhī yì zhōu zhǎng shǐ shì, dài zhāng yòu jié dù, réng wèi zhī qīn huà qǔ chéng zhī jì.
二十七年七月,吐蕃又寇白草、安人等军,敕临洮、朔方等军分兵救援。时吐 蕃于中路屯兵,断临洮军之路。白水军守捉使高柬于拒守连旬,俄而贼退,萧炅遣 偏将掩其后,击破之。王昊既败之后,诏以华州刺史张宥为益州长史、剑南防御使, 主客员外郎章仇兼琼为益州司马、防御副使。宥既文吏,素无攻战之策,兼琼遂专 其戎事。俄而兼琼入奏,盛陈攻取安戎之策。上甚悦,徙张宥为光禄卿,拔兼琼令 知益州长史事,代张宥节度,仍为之亲画取城之计。
èr shí bā nián chūn, jiān qióng mì yǔ ān róng chéng zhōng tǔ bō dí dōu jú jí wéi zhōu bié jià dǒng chéng yàn děng tōng móu. dōu jú děng suì fān chéng guī kuǎn, yīn yǐn guān jūn rù chéng, jǐn shā tǔ bō jiàng shì, shǐ jiān chá yù shǐ xǔ yuǎn lǜ bīng zhèn shǒu. shàng wén zhī, shén yuè. zhōng shū lìng lǐ lín fǔ děng shàng biǎo yuē:" fú yǐ tǔ bō cǐ chéng, zhèng dāng chōng yào, píng xiǎn zì gù, shì yǐ kuī biān. jī nián yǐ lái, yǐ jù wéi huàn, zòng yǒu bǎi wàn zhī zhòng, nán yǐ shī gōng. bì xià qīn yū mì cè, bù xīng shī lǚ, qǐng lìng zhōng shǐ lǐ sī jìng xiǎo yù qiāng zú, mò bù huái ēn, fān rán gǎi tú, zì xiāng móu xiàn. shén suàn yùn yú bù cè, ruì lüè tōng yú wèi rán, lèi zài bū zhū, yī zhāo dàng miè. yòu chén děng jīn rì zòu shì, bì xià cóng róng wèn chén děng yuē:' qīng děng dàn kàn sì yí bù jiǔ dāng jiàn cuī sàng.' dé yīn cái jiàng, jù wén róng jié, zé zhī shèng yǔ tiān hé, yīng rú xiǎng zhì, qián gǔ yǐ lái, suǒ wèi yǒu yě. qǐng xuān shì bǎi liáo, biān zhū shǐ cè." shǒu zhì dá yuē:" cǐ chéng yí fèng nián zhōng qiāng yǐn tǔ bō, suì bèi gù shǒu, suì yuè jì jiǔ, gōng fá yì duō. qí dì xiǎn zǔ, fēi lì suǒ zhì. cháo tíng qún yì, bù hé qǔ zhī. zhèn yǐ xiǎo fān wú zhī, shì xū chǔ zhì, shòu yǐ qí jì, suǒ yǐ xíng zhī, huò bǐ róng xīn, guī wǒ chéng shǒu, yǒu zú wèi wèi yě." qí nián shí yuè, tǔ bō yòu yǐn zhòng kòu ān róng chéng jí wéi zhōu, zhāng chóu jiān qióng qiǎn pí jiàng lǜ zhòng yù zhī, réng fā guān zhōng guō qí yǐ jiù yuán yān. shí shǔ níng hán, zéi jiǔ zhī zì yǐn tuì. zhào gǎi ān róng chéng wèi píng róng chéng.
二十八年春,兼琼密与安戎城中吐蕃翟都局及维州别驾董承宴等通谋。都局等 遂翻城归款,因引官军入城,尽杀吐蕃将士,使监察御史许远率兵镇守。上闻之, 甚悦。中书令李林甫等上表曰:“伏以吐蕃此城,正当冲要,凭险自固,恃以窥边。 积年以来,蚁聚为患,纵有百万之众,难以施功。陛下亲纡秘策,不兴师旅,顷令 中使李思敬晓喻羌族,莫不怀恩,翻然改图,自相谋陷。神算运于不测,睿略通于 未然,累载逋诛,一朝荡灭。又臣等今日奏事,陛下从容问臣等曰:‘卿等但看四 夷不久当渐摧丧。’德音才降,遽闻戎捷,则知圣与天合,应如响至,前古以来, 所未有也。请宣示百僚,编诸史策。”手制答曰:“此城仪凤年中羌引吐蕃,遂被 固守,岁月既久,攻伐亦多。其地险阻,非力所制。朝廷群议,不合取之。朕以小 蕃无知,事须处置,授以奇计,所以行之,获彼戎心,归我城守,有足为慰也。” 其年十月,吐蕃又引众寇安戎城及维州,章仇兼琼遣裨将率众御之,仍发关中彍骑 以救援焉。时属凝寒,贼久之自引退。诏改安戎城为平戎城。
èr shí jiǔ nián chūn, jīn chéng gōng zhǔ hōng, tǔ bō qiǎn shǐ lái gào āi, réng qǐng hé, shàng bù xǔ zhī. shǐ dào shù yuè hòu, shǐ wèi gōng zhǔ jǔ āi yú guāng shùn mén wài, chuò cháo sān rì. liù yuè, tǔ bō sì shí wàn gōng chéng fēng bǎo, zhì hé yuán jūn, xī rù cháng níng qiáo, zhì ān rén jūn, hún yá fēng qí jiāng shèng xī yè yǐ zhòng wǔ qiān gōng ér pò zhī. shí èr yuè, tǔ bō yòu xí shí bǎo chéng, jié dù shǐ gài jiā yùn bù néng shǒu, xuán zōng fèn zhī. tiān bǎo chū, lìng huáng fǔ wéi míng wáng zhōng sì wèi lǒng yòu jié dù, jiē bù néng kè. qī zài, yǐ gē shū hàn wèi lǒng yòu jié dù shǐ, gōng ér bá zhī, gǎi shí bǎo chéng wèi shén wǔ jūn.
二十九年春,金城公主薨,吐蕃遣使来告哀,仍请和,上不许之。使到数月后, 始为公主举哀于光顺门外,辍朝三日。六月,吐蕃四十万攻承风堡,至河源军,西 入长宁桥,至安仁军,浑崖峰骑将盛希液以众五千攻而破之。十二月,吐蕃又袭石 堡城,节度使盖嘉运不能守,玄宗愤之。天宝初,令皇甫惟明、王忠嗣为陇右节度, 皆不能克。七载,以哥舒翰为陇右节度使,攻而拔之,改石堡城为神武军。
tiān bǎo shí sì zài, zàn pǔ qǐ lí sū lóng liè zàn sǐ, dà chén lì qí zi pó xī lóng liè zàn wéi zhǔ, fù wèi zàn pǔ. xuán zōng qiǎn jīng zhào shǎo yǐn cuī guāng yuǎn jiān yù shǐ zhōng chéng, chí jié jī guó xìn cè mìng diào jì zhī. jí hái, ér ān lù shān yǐ qiè jù luò yáng, yǐ hé lǒng bīng mù lìng gē shū hàn wèi jiāng, tún tóng guān.
天宝十四载,赞普乞黎苏笼猎赞死,大臣立其子婆悉笼猎赞为主,复为赞普。 玄宗遣京兆少尹崔光远兼御史中丞,持节赍国信册命吊祭之。及还,而安禄山已窃 据洛阳,以河、陇兵募令哥舒翰为将,屯潼关。
xī qín yǐ lǒng shān yǐ xī wèi lǒng xī jùn. hàn huái xiōng nú yú hé yòu, zhì gū zāng zhāng yè jiǔ quán yī wú děng jùn yòu yú qì wài zhì xī yù dū hù, kòng yǐn hú guó yòu fēn lǒng xī wèi jīn chéng xī píng děng jùn, zá yǐ dī qiāng jū zhī. lì dài sāng luàn, bù wéi xián háo suǒ jù, zé wèi yuǎn yí qīn fèi dài qiān nián yǐ. wǔ dé chū. xuē rén gǎo yǎn yǒu lǒng shàng zhī dì, zhì yú hé lǔ. lǐ fū jǐn yǒu liáng zhōu zhī yù, tōng yú qì wài. zhēn guān zhōng, lǐ jìng pò tǔ yù hún, hóu jūn jí píng gāo chāng, ā shǐ nà shè ěr kāi xī yù, zhì sì zhèn. qián wáng zhī suǒ wèi fú, jǐn wèi chén qiè, qín hàn zhī fēng yù, dé yì qí tǔ jìng yé! yú shì suì diào shān dōng dīng nán wèi shù zú, zēng bó wèi jūn zī, yǒu tún tián yǐ zī qiǔ liáng, mù shǐ yǐ miǎn yáng mǎ. dà jūn wàn rén, xiǎo jūn qiān rén, fēng shù luó zú, wàn lǐ xiāng jì, yǐ què yú qiáng dí. lǒng yòu shàn zhōu wèi jié dù. hé xī liáng zhōu wèi jié dù. ān xī běi tíng yì zhì jié dù, guān nèi zé yú líng zhōu zhì shuò fāng jié dù, yòu yǒu shòu xiáng chéng chán yú dū hù tíng wèi zhī fān wèi. jí tóng guān shī shǒu, hé luò zǔ bīng, yú shì jǐn zhēng hé lǒng shuò fāng zhī jiāng zhèn bīng rù jìng guó nàn, wèi zhī xíng yíng. nǎng shí jūn yíng biān zhōu wú bèi yù yǐ. qián yuán zhī hòu, tǔ bō chéng wǒ jiàn xì, rì cù biān chéng, huò wèi lǔ lüě shāng shā, huò zhuǎn sǐ gōu hè. shù nián zhī hòu, fèng xiáng zhī xī, bīn zhōu zhī běi, jǐn fān róng zhī jìng, yān mò zhě shù shí zhōu.
昔秦以陇山已西为陇西郡。汉怀匈奴于河右,置姑臧、张掖、酒泉、伊吾等郡; 又于碛外置西域都护,控引胡国;又分陇西为金城、西平等郡,杂以氐、羌居之。 历代丧乱,不为贤豪所据,则为远夷侵废;迨千年矣。武德初。薛仁杲奄有陇上之 地,至于河虏。李敷尽有凉州之域,通于碛外。贞观中,李靖破吐谷浑,侯君集平 高昌,阿史那社尔开西域,置四镇。前王之所未伏,尽为臣妾,秦、汉之封域,得 议其土境耶!于是岁调山东丁男为戍卒,缯帛为军资,有屯田以资糗粮,牧使以娩 羊马。大军万人,小军千人,烽戍逻卒,万里相继,以却于强敌。陇右鄯州为节度。 河西凉州为节度。安西、北庭亦置节度,关内则于灵州置朔方节度,又有受降城、 单于都护庭为之籓卫。及潼关失守,河洛阻兵,于是尽征河陇、朔方之将镇兵入靖 国难,谓之行营。曩时军营边州无备预矣。乾元之后,吐蕃乘我间隙,日蹙边城, 或为虏掠伤杀,或转死沟壑。数年之后,凤翔之西,邠州之北,尽蕃戎之境,淹没 者数十州。
sù zōng yuán nián jiàn yín yuè jiǎ chén, tǔ bō qiǎn shǐ lái zhāo qǐng hé, chì zǎi xiàng guō zi yí xiāo huá péi zūn qìng děng yú zhōng shū shè yàn. jiāng yì guāng yǔ sì wèi méng shì, shǐ zhě yún: fān fǎ méng shì, qǔ sān shēng xuè shà zhī, wú xiàng fó sì zhī shì, qǐng míng rì xū yú hóng lú sì shà xuè, yǐ shēn fān róng zhī lǐ. cóng zhī. bǎo yìng yuán nián liù yuè, tǔ bō shǐ zhú fān mǎng ěr děng èr rén gòng fāng wù rù cháo, nǎi yú yán yīng diàn yǐn jiàn, láo cì gè yǒu chà. ér jiàn nán xī shān yòu yǔ tǔ bō dī qiāng lín jiē, wǔ dé yǐ lái, kāi zhì zhōu xiàn, lì jūn fáng, jí hàn zhī zé lù, qián yuán zhī hòu, yì xiàn yú tǔ bō. bǎo qìng èr nián sān yuè, qiǎn zuǒ sàn qí cháng shì jiān yù shǐ dài fū lǐ zhī fāng zuǒ shù zǐ jiān yù shǐ zhōng chéng cuī lún shǐ yú tǔ bō, zhì qí jìng ér liú zhī.
肃宗元年建寅月甲辰,吐蕃遣使来朝请和,敕宰相郭子仪、萧华、裴遵庆等于 中书设宴。将诣光宇寺为盟誓,使者云:蕃法盟誓,取三牲血歃之,无向佛寺之事, 请明日须于鸿胪寺歃血,以申蕃戎之礼。从之。宝应元年六月,吐蕃使烛番、莽耳 等二人贡方物入朝,乃于延英殿引见,劳赐各有差。而剑南西山又与吐蕃、氐、羌 邻接,武德以来,开置州县,立军防,即汉之笮路,乾元之后,亦陷于吐蕃。宝庆 二年三月,遣左散骑常侍兼御史大夫李之芳、左庶子兼御史中丞崔伦使于吐蕃,至 其境而留之。
guǎng dé yuán nián jiǔ yuè, tǔ bō kòu xiàn jīng zhōu. shí yuè, kòu bīn zhōu, yòu xiàn fèng tiān xiàn. qiǎn zhōng shū lìng guō zi yí xī yù. tǔ bō yǐ tǔ yù hún dǎng xiàng qiāng zhī zhòng èr shí yú wàn, zì lóng guāng dù ér dōng. guō zi yí tuì jūn, chē jià xìng shǎn zhōu, jīng shī shī shǒu. xiáng jiàng gāo huī yǐn tǔ bō rù shàng dū chéng, yǔ tǔ bō dà jiàng mǎ zhòng yīng děng lì gù bīn wáng nán guǎng wǔ wáng chéng hóng wèi dì, lì nián hào, dà shè, shǔ zhì guān yuán, xún yǐ sī fēng cuī guī děng wéi xiāng. guō zi yí tuì jūn nán bǎo shāng zhōu, tǔ bō jū chéng shí wǔ rì tuì, guān jūn shōu shàng dōu, yǐ guō zi yí wèi liú shǒu.
广德元年九月,吐蕃寇陷泾州。十月,寇邠州,又陷奉天县。遣中书令郭子仪 西御。吐蕃以吐谷浑、党项羌之众二十余万,自龙光度而东。郭子仪退军,车驾幸 陕州,京师失守。降将高晖引吐蕃入上都城,与吐蕃大将马重英等立故邠王男广武 王承宏为帝,立年号,大赦,署置官员,寻以司封崔瑰等为相。郭子仪退军南保商 州,吐蕃居城十五日退,官军收上都,以郭子仪为留守。
chū, chē jià dōng xìng, yì guān qī lǐ jǐn nán tóu jīng xiāng jí yǐn cuàn shān gǔ, yú shì liù jūn jiàng shì chí bīng piāo jié, suǒ zài zǔ jué. guō zi yí lǐng bù qǔ shù bǎi rén jí qí qī zǐ pú cóng nán rù niú xīn gǔ, tuó mǎ chē niú shù bǎi liǎng, zi yí chí liú, wèi zhī suǒ shì. xíng jūn pàn guān zhōng shū shè rén wáng yán chāng jiān chá yù shǐ lǐ è wèi zi yí yuē:" lìng gōng shēn wéi yuán shuài, zhǔ shàng méng chén yú wài, jiā guó zhī shì, yī zhì yú cǐ. jīn tǔ bō zhī shì rì bī, qǐ kě huái ān yú gǔ zhōng, hé bù nán qū shāng zhōu, jiàn fù xíng zài." zi yí jù cóng zhī. yán chāng yuē:" tǔ bō zhī lìng gōng nán xíng, bì fēn bīng lái bī, ruò dāng dà lù, shì jí wēi yǐ. bù rú qǔ yù shān lù ér qù, chū qí bù yì." zi yí yòu cóng zhī. yán chāng yǔ lǐ è jiē cóng zǐ yí, zi yí zhī duì qiān yú rén, shān lù xiá ài, lián yán bǎi yú lǐ, rén bù dé chí. yán chāng yǔ è kǒng xiá jìng bèi zhuī, qián hòu bù xiāng jiù, zhì dǎo huí kǒu, suì yǔ zi yí bié xíng, yú jué jiàn, dēng qī pán, qū yú shāng zhōu. xiān shì, liù jūn jiāng zhāng zhī jié yǔ huī xià shù bǎi rén zì jīng chéng bēn yú shāng zhōu, dà lüè bì nàn cháo guān shì shù jí jū rén zī cái ān mǎ, yǐ yǒu rì yǐ. yán chāng yǔ è jì zhì, shuō zhī jié yuē:" jiāng jūn shēn zhǎng jìn bīng, jūn bài ér bù fù xíng zài, yòu zì qí xià lǔ lüě, hé suǒ guī hū? jīn guō lìng gōng yuán shuài yě, yǐ yù zhì luò nán, jiāng jūn ruò zhěng dùn shì zú, yù yǐ huò fú, qǐng lìng gōng lái fǔ zhī, yǐ tú shōu cháng ān, cǐ zé jiāng jūn fēi cháng zhī gōng yě." zhī jié dà yuè. qí shí zhū jūn jiāng zāng xī ràng gāo shēng péng tǐ yíng lǐ wéi shēn děng shù rén, gè yǒu bù qǔ, lǜ qí shù shí qí, xiāng cì ér zhì, yòu cóng qí jì, jiē xiāng shuài wèi jūn, yuē bù qīn bào. yán chāng liú yú jūn zhōng zhǔ yuē, è yǐ shù qí wǎng yíng zi yí, qù luò nán shí yú lǐ, jí zhī, suì yǔ zi yí huí zhì shāng zhōu. zhū jiàng dà xǐ, jiē zūn qí yuē shù.
初,车驾东幸,衣冠戚里尽南投荆襄及隐窜山谷,于是六军将士持兵剽劫,所 在阻绝。郭子仪领部曲数百人及其妻子仆从南入牛心谷,驼马车牛数百两,子仪迟 留,未知所适。行军判官、中书舍人王延昌、监察御史李萼谓子仪曰:“令公身为 元帅,主上蒙尘于外,家国之事,一至于此。今吐蕃之势日逼,岂可怀安于谷中, 何不南趋商州,渐赴行在。”子仪遽从之。延昌曰:“吐蕃知令公南行,必分兵来 逼,若当大路,事即危矣。不如取玉山路而去,出其不意。”子仪又从之。延昌与 李萼皆从子仪,子仪之队千余人,山路狭隘,连延百余里,人不得驰。延昌与萼恐 狭径被追,前后不相救,至倒回口,遂与子仪别行,逾绝涧,登七盘,趋于商州。 先是,六军将张知节与麾下数百人自京城奔于商州,大掠避难朝官、士庶及居人资 财鞍马,已有日矣。延昌与萼既至,说知节曰:“将军身掌禁兵,军败而不赴行在, 又恣其下虏掠,何所归乎?今郭令公元帅也,已欲至洛南,将军若整顿士卒,喻以 祸福,请令公来抚之,以图收长安,此则将军非常之功也。”知节大悦。其时诸军 将臧希让、高升、彭体盈、李惟诜等数人,各有部曲,率其数十骑,相次而至,又 从其计,皆相率为军,约不侵暴。延昌留于军中主约,萼以数骑往迎子仪,去洛南 十余里,及之,遂与子仪回至商州。诸将大喜,皆遵其约束。
tǔ bō jiāng rù jīng shī yě, qián guāng lù qīng yīn zhòng qīng táo nàn ér chū, ān mǎ yī fú jǐn wèi tǔ zéi suǒ lüè. zhòng qīng zhì lán tián, jiū hé sǎn bīng jí zhū xiāo yǒng yuàn cóng zhě bǎi yú rén, nán bǎo lán tián, yǐ jù tǔ bō, qí zhòng jiàn zhèn, zhì yú qiān rén. zi yí jì zhì shāng zhōu, wèi zhī zhòng qīng zhī jǔ, mù rén wǎng tàn zéi shì. yǔ lín jiāng jūn zhǎng sūn quán xù qǐng xíng, yǐ èr bǎi qí lì zhī. yòu lìng tài zǐ bīn kè dì wǔ qí shè jīng zhào yǐn, tóng shōu cháng ān. quán xù zhì hán gōng duī, zhòu zé jī gǔ, guǎng zhāng qí zhì, yè zé duō rán huǒ, yǐ yí tǔ bō. zhòng qīng tàn zhī guān jūn, qí shì yì zhuàng. suì xiāng wèi biǎo lǐ, yǐ zhuàng wén yú zi yí. zhòng qīng shuài èr bǎi yú qí yóu yì, zhí dù chǎn shuǐ. tǔ bō jù, wèn bǎi xìng, bǎi xìng jiē dài zhī yuē: " guō lìng gōng zì shāng zhōu lǐng zhòng què shōu cháng ān, dà jūn bù zhī qí shù." zéi yǐ wéi rán, suì chōu jūn ér hái, yú zhòng shàng zài chéng. jūn jiāng wáng fǔ jí yù shǐ dài fū wáng zhòng shēng dùn bīng zì yuàn zhōng rù, chuí gǔ dà hū, zhòng qīng zhī shī yòu rù chéng, tǔ fān jiē bēn zǒu, nǎi shōu shàng dōu. guō zi yí chéng zhī, gǔ xíng rù cháng ān, rén xīn nǎi ān.
吐蕃将入京师也,前光禄卿殷仲卿逃难而出,鞍马衣服尽为土贼所掠。仲卿至 蓝田,纠合散兵及诸骁勇愿从者百余人,南保蓝田,以拒吐蕃,其众渐振,至于千 人。子仪既至商州,未知仲卿之举,募人往探贼势。羽林将军长孙全绪请行,以二 百骑隶之。又令太子宾客第五琦摄京兆尹,同收长安。全绪至韩公堆,昼则击鼓, 广张旗帜,夜则多燃火,以疑吐蕃。仲卿探知官军,其势益壮。遂相为表里,以状 闻于子仪。仲卿帅二百余骑游奕,直渡浐水。吐蕃惧,问百姓,百姓皆绐之曰: “郭令公自商州领众却收长安,大军不知其数。”贼以为然,遂抽军而还,余众尚 在城。军将王抚及御史大夫王仲升顿兵自苑中入,椎鼓大呼,仲卿之师又入城,吐 蕃皆奔走,乃收上都。郭子仪乘之,鼓行入长安,人心乃安。
tǔ bō tuì zhì fèng xiáng, jié dù sūn zhì zhí bì mén jù zhī, tǔ bō wéi shǒu shù rì. huì zhèn xī jié dù jiān yù shǐ zhōng chéng mǎ lín lǐng jīng qí qiān yú zì hé xī jiù yáng zhì liè huí, yǐn bīng rù chéng. chí míng, dān qí chí mǎn, zhí chōng zéi zhòng, zuǒ yòu yuàn cóng zhě bǎi yú qí. lín fèn jī dà hū, zéi tú pī mǐ, wú gǎn dāng zhě, zéi pí ér guī. zéi zhòng shì qí xiāo yǒng, yì rì yòu bī chéng qǐng zhàn. lín pī jiǎ kāi xuán mén, zéi nǎi chōu tuì. jiē yuē:" cǐ jiāng bù xī sǐ bù kě dāng, qiě bì zhī." yòu fù jū yuán huì chéng wèi zhī dì.
吐蕃退至凤翔,节度孙志直闭门拒之,吐蕃围守数日。会镇西节度、兼御史中 丞马璘领精骑千余自河西救杨志烈回,引兵入城。迟明,单骑持满,直冲贼众,左 右愿从者百余骑。璘奋击大呼,贼徒披靡,无敢当者,贼疲而归。贼众恃其骁勇, 翌日又逼城请战。璘披甲开悬门,贼乃抽退。皆曰:“此将不惜死不可当,且避之。” 又复居原、会、成、渭之地。
shí èr yuè, shèng yú hái shàng dōu. èr nián wǔ yuè, fàng lǐ zhī fāng hái. jiǔ yuè, pàn jiāng pú yè dà níng jùn wáng pū gù huái ēn zì líng wǔ qiǎn qí dǎng fàn zhì chéng rèn fū děng yǐn tǔ bō tǔ yù hún zhī zhòng lái fàn wáng jī. shí yuè, huái ēn zhī zhòng zhì bīn zhōu tiǎo zhàn, jié dù bái xiào dé jí fù yuán shuài xiān fēng guō fēng yīng chéng jù zhī, yǐ cuò qí fēng. zéi zhòng suì bī fèng tiān xiàn xī èr shí lǐ wèi yíng, guō zi yí tún yú fèng tiān, yòu àn jūn bù zhàn. guō fēng yú bīn zhōu xī sān shí lǐ, lìng jīng qí èr bǎi wǔ shí rén bù zú wǔ shí rén zhuó huái ēn yíng, pò wǔ qiān zhòng, zhǎn shǒu qiān yú jí, shēng qín bā shí wǔ rén, jiàng qí dà jiāng sì rén, wèi wǔ bǎi pǐ. shí yī yuè, pū gù huái ēn yǐn tǔ bō zhī zhòng tuì.
十二月,乘舆还上都。二年五月,放李之芳还。九月,叛将仆射、大宁郡王仆 固怀恩自灵武遣其党范志诚、任敷等引吐蕃、吐谷浑之众来犯王畿。十月,怀恩之 众至邠州挑战,节度白孝德及副元帅先锋郭锋婴城拒之,以挫其锋。贼众遂逼奉天 县西二十里为营,郭子仪屯于奉天,又按军不战。郭锋于邠州西三十里,令精骑二 百五十人、步卒五十人斫怀恩营,破五千众,斩首千余级,生擒八十五人,降其大 将四人,为五百匹。十一月,仆固怀恩引吐蕃之众退。
guǎng dé èr nián, hé xī jié dù yáng zhì liè bèi wéi, shǒu shù nián, yǐ gū chéng wú yuán, nǎi tiào shēn xī tóu gān zhōu, liáng zhōu yòu xiàn yú kòu.
广德二年,河西节度杨志烈被围,守数年,以孤城无援,乃跳身西投甘州,凉 州又陷于寇。
yǒng tài yuán nián sān yuè, tǔ bō qǐng hé, qiǎn zǎi xiàng yuán zài dù hóng jiàn děng yú xìng táng sì yǔ zhī méng ér bà. qiū jiǔ yuè, pū gù huái ēn yòu tǔ bō huí hé zhī zhòng, nán fàn wáng jī. tǔ bō dà jiàng shàng jié xī zàn mó shàng xī dōng zàn shàng yě xī jí mǎ zhòng yīng lǜ èr shí wàn zhòng zhì fèng tiān jiè, bīn zhōu jié dù shǐ bái xiào dé bù néng yù, jīng chéng jiè yán. xiān shì, shuò fāng xiān fēng bīng mǎ shǐ hún rì jìn sūn shǒu liàng tún jūn yú fèng tiān yǐ jù zhī, yú shì zhào zhuī fù yuán shuài guō zi yí yú hé zhōng fǔ lǐng zhòng fù yuán, tún yú jīng yáng, zhū jiàng gè tún shǒu yào hài. chū, tǔ bō liè yíng fèng tiān, hún rì jìn dān qí chōng zhī, xiāo qí èr bǎi rén jì jìn, chōng tū qí yíng, zuǒ yòu jī cì, zéi tú jīng hài, wú bù yīng xián ér bì. rì jìn xié yī fān jiāng, yuè mǎ ér guī, fān jiāng fèn shēn, shī qí sā fàn yī. rì jìn zhī zhòng, wú zhōng fēng dí zhě, jūn zhōng wàng ér yì zhèn. míng rì, tǔ bō xī zhòng wéi zhī, rì jìn mìng pāo chē jiā shí tóu zhī, zá yǐ gōng nǔ, zéi sǐ shāng zhòng. shù rì, liǎn jūn huí yíng. xún yòu rì jìn yè zhuó zéi yíng yú liáng mǔ shén xià, shā qiān yú rén, shēng qín wǔ bǎi rén, huò tuó mǎ qì xiè.
永泰元年三月,吐蕃请和,遣宰相元载、杜鸿渐等于兴唐寺与之盟而罢。秋九 月,仆固怀恩诱吐蕃、回纥之众,南犯王畿。吐蕃大将尚结息赞磨、尚息东赞、尚 野息及马重英率二十万众至奉天界,邠州节度使白孝德不能御,京城戒严。先是, 朔方先锋兵马使浑日进、孙守亮屯军于奉天以拒之,于是诏追副元帅郭子仪于河中 府领众赴援,屯于泾阳,诸将各屯守要害。初,吐蕃列营奉天,浑日进单骑冲之, 骁骑二百人继进,冲突其营,左右击刺,贼徒惊骇,无不应弦而毙。日进挟一蕃将, 跃马而归,蕃将奋身,失其撒饭一。日进之众,无中锋镝者,军中望而益振。明日, 吐蕃悉众围之,日进命抛车夹石投之,杂以弓弩,贼死伤众。数日,敛军回营。寻 又日进夜斫贼营于梁母神下,杀千余人,生擒五百人,获驼马器械。
shàng yòu xià zhào qīn zhēng, kuò cháo guān mǎ, jīng chéng zhì tuán liàn. zhèn xī jié dù mǎ lín yù tǔ bō yóu yì sì bǎi yú rén yú wǔ gōng dōng yuán, shǐ wǔ shí rén jī ér jǐn shā zhī, wú jiào lèi. zì shí qī rì zhì èr shí wǔ rì wǎn jì shǐ zhǐ, yì zhě yǐ wèi tiān zhù. tǔ bō yí yíng yú lǐ quán xiàn jiǔ liú shān běi, yīn gōng lüè lǐ quán. jīng chéng dà hài, rén jiē kōng shì, dà hù záo dòu yǐ chū. nì dǎng rèn fū yǐ bīng wǔ qiān yú rén fàn bái shuǐ xiàn. hún rì jìn lù bù ér zhì, tún yú fèng tiān mǎ wéi diàn. jīn yuè shí jiǔ rì yǐ hòu zhì èr shí wǔ rì yǐ qián, jiāo zhàn èr bǎi yú zhèn, pò tǔ bō yī wàn yú zhòng, zhǎn shǒu wǔ qiān jí, shēng qín yī bǎi liù shí rén, mǎ yī qiān èr bǎi sì shí èr pǐ, tuó yī bǎi yī shí wǔ tóu, qì xiè fān qí gòng sān wàn yú shì. cháo guān zhèn jù, jiā kǒu huí bì zhě shí shì bā jiǔ, jìn zhī bù zhǐ. zì qián nián tǔ bō fàn wáng jī hòu, yú zhōng wèi qiáo hù fēng chéng yǐ yíng bīng, zhì shì gōng bì.
上又下诏亲征,括朝官马,京城置团练。镇西节度马璘遇吐蕃游奕四百余人于 武功东原,使五十人击而尽杀之,无噍类。自十七日至二十五日晚际始止,议者以 为天助。吐蕃移营于醴泉县九飗山北,因攻掠醴泉。京城大骇,人皆空室,大户凿 窦以出。逆党任敷以兵五千余人犯白水县。浑日进露布而至,屯于奉天马嵬店。今 月十九日已后至二十五日已前,交战二百余阵,破吐蕃一万余众,斩首五千级,生 擒一百六十人,马一千二百四十二匹,驼一百一十五头,器械、幡旗共三万余事。 朝官震惧,家口回避者十室八九,禁之不止。自前年吐蕃犯王畿后,于中渭桥鄠丰 城以营兵,至是功毕。
tǔ bō tuì zhì yǒng shòu běi, yù huí hé zhī zhòng, suī wén huái ēn sǐ, jiē bèi qí zhòng, xiāng yòu ér bēn, fù lái kòu. zhì fèng tiān, liǎng fān cāi èr zhēng zhǎng, bié wèi yíng lěi. tǔ bō yóu yì zhì yáo dǐ, tǔ bō yòu zhì mǎ wéi diàn, yīn zòng huǒ fén jū rén lú shè ér tuì. huí hé sān qiān qí yì jīng yáng jiàng kuǎn, qǐng jī tǔ bō wèi xiào, zi yí xǔ zhī. yú shì shuò fāng xiān fēng bīng mǎ shǐ kāi fǔ nán yáng jùn wáng bái yuán guāng yǔ huí hé hé yú jīng yáng líng tái xiàn dōng wǔ shí lǐ, gōng pò tǔ bō. zhǎn shǒu jí shēng qín huò tuó mǎ niú yáng shén zhòng. shàng tíng qīn zhēng, jīng shī jiě yán, zǎi xiàng shàng biǎo chēng hè.
吐蕃退至永寿北,遇回纥之众,虽闻怀恩死,皆悖其众,相诱而奔,复来寇。 至奉天,两蕃猜贰争长,别为营垒。吐蕃游奕至窑底,吐蕃又至马嵬店,因纵火焚 居人庐舍而退。回纥三千骑诣泾阳降款,请击吐蕃为效,子仪许之。于是朔方先锋 兵马使开府南阳郡王白元光与回纥合于泾阳灵台县东五十里,攻破吐蕃。斩首及生 擒获驼马牛羊甚众。上停亲征,京师解严,宰相上表称贺。
tǔ bō xià
吐蕃下
yǒng tài èr nián èr yuè, mìng dà lǐ shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng yáng jì xiū hǎo yú tǔ bō. sì yuè, tǔ bō qiǎn shǒu lǐng lùn qì cáng děng bǎi yú rén suí jì lái zhāo, qiě xiè shēn hǎo. dà lì èr nián shí yuè, líng zhōu pò tǔ bō èr wàn yú zhòng, shēng qín wǔ bǎi rén, huò mǎ yī qiān wǔ bǎi pǐ. shí yī yuè, hé fān shǐ jiǎn jiào hù bù shàng shū jiān yù shǐ dài fū xuē jǐng xiān zì tǔ bō shǐ hái, shǒu lǐng lùn qì líng suí jǐng xiān lái zhāo. jǐng xiān zòu yún:" zàn pǔ qǐng yǐ fèng lín guān wèi jiè." é yòu qiǎn shǐ lù xī děng shí wǔ rén lái zhāo. sān nián bā yuè, tǔ bō shí wàn kòu líng wǔ, dà jiàng shàng xī mó kòu bīn zhōu. bīn níng jié dù shǐ mǎ lín pò èr wàn yú zhòng, qín qí fú yǐ xiàn zhī. jiǔ yuè, kòu líng zhōu, shuò fāng qí jiāng bái yuán guāng pò zhī. é yòu fù pò èr wàn zhòng yú lóu wǔ, huò yáng mǎ shù qiān jì. guān nèi fù yuán shuài guō zi yí yú líng zhōu pò tǔ bō liù wàn yú zhòng. shí èr yuè, yǐ fān kòu suì fàn xī jiāng, zēng xiū zhèn shǒu, nǎi yí mǎ lín zhèn jīng zhōu, réng wèi jīng yuán jié dù shǐ. jiàn nán xī chuān yì pò tǔ bō wàn yú zhòng. wǔ nián wǔ yuè, xǐ zhì ān xī tà jìng gōng wǔ zhōu yú shān líng yào hài zhī dì, yǐ bèi tǔ fān.
永泰二年二月,命大理少卿、兼御史中丞杨济修好于吐蕃。四月,吐蕃遣首领 论泣藏等百余人随济来朝,且谢申好。大历二年十月,灵州破吐蕃二万余众,生擒 五百人,获马一千五百匹。十一月,和蕃使、检校户部尚书、兼御史大夫薛景仙自 吐蕃使还,首领论泣陵随景仙来朝。景仙奏云:“赞普请以凤林关为界。”俄又遣 使路悉等十五人来朝。三年八月,吐蕃十万寇灵武,大将尚悉摩寇邠州。邠宁节度 使马璘破二万余众,擒其俘以献之。九月,寇灵州,朔方骑将白元光破之。俄又复 破二万众于娄武,获羊马数千计。关内副元帅郭子仪于灵州破吐蕃六万余众。十二 月,以蕃寇岁犯西疆,增修镇守,乃移马璘镇泾州,仍为泾原节度使。剑南西川亦 破吐蕃万余众。五年五月,徙置安、悉、拓、静、恭五州于山陵要害之地,以备吐 蕃。
bā nián qiū, tǔ bō liù wàn qí kòu líng wǔ, róu jiàn wǒ hé jià ér qù. shí yuè, kòu jīng bīn děng zhōu, guō zi yí qiǎn xiān fēng jiāng hún jiān yǔ zéi zhàn yú yí lù, wǒ shī bù lì, fù jiāng shǐ jí děng sān rén sǐ zhī, cūn shù jū rén wéi qū lüè zhě fán qiān yú rén. shì yè, jiān shōu hé sàn zú xí zéi yíng, huì mǎ lín yì xí qí zī zhòng, fán shā shù qiān rén, zéi suì kuì. zi yí dà pò tǔ bō shí yú wàn zhòng.
八年秋,吐蕃六万骑寇灵武,蹂践我禾稼而去。十月,寇泾、邠等州,郭子仪 遣先锋将浑瑊与贼战于宜禄,我师不利,副将史籍等三人死之,村墅居人为驱掠者 凡千余人。是夜,瑊收合散卒袭贼营,会马璘亦袭其辎重,凡杀数千人,贼遂溃。 子仪大破吐蕃十余万众。
chū, tǔ bō fàn wǒ bīn jiāo, mǎ lín yǐ jīng zú èr qiān yú rén qián yè yǎn zéi yíng, shè zéi bào pí jiāng zhōng mù, zéi zhòng fú zhī hào qì, suì jǔ yíng dùn qù. lín yīn shōu huò shuò fāng bīng jiàn èr bǎi yú rén, bǎi xìng qī bǎi yú rén, tuó mǎ shù bǎi pǐ.
初,吐蕃犯我邠郊,马璘以精卒二千余人潜夜掩贼营,射贼豹皮将中目,贼众 扶之号泣,遂举营遁去。璘因收获朔方兵健二百余人,百姓七百余人,驼马数百匹。
jiǔ nián sì yuè, yǐ tǔ bō qīn rǎo, yù wèi biān bèi, nǎi jiàng chì:
九年四月,以吐蕃侵扰,预为边备,乃降敕:
yí lìng zǐ yí yǐ shàng jùn běi dì sì sāi wǔ yuán yì qú jī hú xiān bēi zá zhǒng bù mǎ wǔ wàn zhòng, yán huì xún yì, kè zhuàng jiù jūn. bào yù yǐ jìn zhī gāo dōu, hán zhī shàng dǎng, hé huáng yì tú, qiān lǒng shào nián, fán sān wàn zhòng, héng jué gāo bì, xié jiè lián yíng. mǎ lín yǐ xī yù qián tíng, chē shī hòu bù, jiān guǎng wǔ zhī shù, xià cài zhī yáo, fán sān wàn zhòng, tún yú sì zhōng, zhāng dà jūn zhī yuán. zhōng chéng yǐ wǔ luò bié shòu, yòu dì qí fēng, fán èr wàn zhòng, chū qí yáng ér běi huì. xī ràng yǐ sān fǔ tài cháng zhī tú, liù jùn liáng jiā zhī zǐ, zì wèi shàng ér xī hé biàn sòng zī qīng hé yáng yōu jì, zǒng sì wàn zhòng, fēn liè qián hòu. wèi bó chéng dé zhāo yì yǒng píng zǒng liù wàn zhòng, dà shū zuǒ yòu. zhèn nèi zhěng jìn lǚ, qīn shì zhū jiàng, zī yǐ qiān jīn zhī fèi, xī yǐ liù mù zhī mǎ. qí róng zhuāng zhàn qì, jūn yòng biān chǔ, gè yǒu sī cún, sù jiē jīng bàn. zī ěr jiàng xiàng wén wǔ xuān lì zhī chén, fū shī kè zài hé, shàn zhàn bù zhèn, gè yí bǎo jù jiāng jiè, tún jù yào chōng, chì hòu wéi míng, shǒu wěi xiāng yìng. ruò jì huǐ guò, hé bì láo rén rú huò bù gōng, zì dāng fá zuì. rán hòu juàn qiú tǒng yī, yǐ zhì zhū jūn. jìn qǔ zhī yí, qí yú hòu mìng.
宜令子仪以上郡、北地、四塞、五原、义渠、稽胡、鲜卑杂种步马五万众,严 会栒邑,克壮旧军。抱玉以晋之高都,韩之上党,河、湟义徒,汧、陇少年,凡三 万众,横绝高壁,斜界连营。马璘以西域前庭,车师后部,兼广武之戍,下蔡之徭, 凡三万众,屯于泗中,张大军之援。忠诚以武落别授,右地奇锋,凡二万众,出岐 阳而北会。希让以三辅太常之徒,六郡良家之子,自渭上而西合汴宋、淄青、河阳、 幽蓟,总四万众,分列前后。魏博、成德、昭义、永平总六万众,大舒左右。朕内 整禁旅,亲誓诸将,资以千金之费,锡以六牧之马。其戎装战器,军用边储,各有 司存,素皆精办。咨尔将相文武宣力之臣,夫师克在和,善战不阵,各宜保据疆界, 屯据要冲,斥堠惟明,首尾相应。若既悔过,何必劳人;如或不恭,自当伐罪。然 后眷求统一,以制诸军。进取之宜,俟于后命。
shí yī nián zhēng yuè, jiàn nán jié dù shǐ cuī níng dà pò tǔ bō gù hóng děng sì jié dù jiān tū jué tǔ hún dī mán qiāng dǎng xiàng děng èr shí yú wàn zhòng, zhǎn shǒu wàn yú jí, shēng qín gé chéng bīng mǎ shǐ yī qiān sān bǎi wǔ shí rén, xiàn yú quē xià. niú yáng jí jūn zī qì xiè, bù kě shèng jì. shí èr nián jiǔ yuè, rù kòu fāng zhōu, lüè dǎng xiàng yáng mǎ ér qù. shí yuè, cuī níng pò tǔ bō wàng hàn chéng. shí sì nián bā yuè, mìng tài cháng shǎo qīng wéi lún chí jié shǐ tǔ bō, tǒng fān fú wǔ bǎi rén guī zhī. shí yuè, tǔ bō lǜ nán mán zhòng èr shí wàn lái kòu: yī rù mào zhōu, guò wèn chuān jí guàn kǒu yī rù fú wén, guò fāng wéi bái bà yī zì lí yǎ guò qióng xiá guān, lián xiàn jùn yì. nǎi fā jìn bīng sì qiān rén jí yōu zhōu bīng wǔ qiān rén tóng tǎo, dà pò zhī.
十一年正月,剑南节度使崔宁大破吐蕃故洪等四节度兼突厥、吐浑、氐、蛮、 羌、党项等二十余万众,斩首万余级,生擒葛城兵马使一千三百五十人,献于阙 下。牛羊及军资器械,不可胜纪。十二年九月,入寇坊州,掠党项羊马而去。十月, 崔宁破吐蕃望汉城。十四年八月,命太常少卿韦伦持节使吐蕃,统蕃俘五百人归之。 十月,吐蕃率南蛮众二十万来寇:一入茂州,过汶川及灌口;一入扶、文,过方维、 白坝;一自黎、雅过邛峡关,连陷郡邑。乃发禁兵四千人及幽州兵五千人同讨,大 破之。
jiàn zhōng yuán nián sì yuè, wéi lún zhì. zì dà lì zhōng pìn shǐ qián hòu shù bèi, jiē liú zhī bù qiǎn. fú huò qí rén, bì qiǎn zhōng guān bù tǒng xǐ jiāng lǐng, yīn yuán qiú cái jí jǐ yǎng zhī fèi, bù shèng qí bì. qù nián dōng, tǔ bō dà xīng shī yǐ sān dào lái qīn, huì dé zōng chū jí wèi yǐ dé suí sì fāng, zhēng qí fú qiú wǔ bǎi yú rén, gè gěi yī yī xí, shǐ lún tǒng hái qí guó, yǔ zhī yuē hé, chì biān jiāng wú de qīn fá. tǔ bō shǐ wén guī qí rén, bù zhī xìn, jí fān fú rù jìng, bù luò jiē wèi wēi huái huì. qí zàn pǔ qǐ lì zàn wèi lún yuē:" bù zhī shì lái yě, ér yǒu sān hèn, nài hé?" lún yuē: " wèi dá suǒ wèi." qǐ lì zàn yuē:" bù zhī dà guó zhī sàng, ér diào bù jí āi, yī yě. bù zhī shān líng zhī qī, ér fù bù chéng lǐ. èr yě. bù zhī huáng dì jiù shèng míng jì lì, yǐ fā zhòng jūn sān dào lián héng. jīn líng wǔ zhī shī, wén mìng zhé yǐ ér shān nán zhī shī yǐ rù fú wén, shǔ shī yǐ qū guàn kǒu, zhuī qiě bù jí, shì sān hèn yě." nǎi fā shǐ fèng zhì, bù èr xún ér fù mìng. shǔ shuài shàng suǒ huò róng fú, yǒu sī qǐng zhǔn jiù shì bān wèi tú lì, shàng yuē:" yào yuē zhe yǐ, yán yōng èr hū?" nǎi gè gěi jiān èr pǐ yī yī xí ér guī zhī. wǔ yuè, yǐ wéi lún wèi tài cháng qīng, fù shǐ tǔ bō. qí dōng, qiǎn zǎi xiàng lùn qīn míng sī děng wǔ shí wǔ rén suí lún zhì, qiě xiàn fāng wù. tǔ bō jiàn lún zài zhì, shén huān. jì jiù guǎn, shēng yuè yǐ yú zhī, liú jiǔ rì ér hái, jiān qiǎn qí qú shuài bào mìng.
建中元年四月,韦伦至。自大历中聘使前后数辈,皆留之不遣。俘获其人,必 遣中官部统徙江、岭,因缘求财及给养之费,不胜其弊。去年冬,吐蕃大兴师以三 道来侵,会德宗初即位;以德绥四方,征其俘囚五百余人,各给衣一袭,使伦统还 其国,与之约和,敕边将无得侵伐。吐蕃始闻归其人,不之信,及蕃俘入境,部落 皆畏威怀惠。其赞普乞立赞谓伦曰:“不知是来也,而有三恨,奈何?”伦曰: “未达所谓。”乞立赞曰:“不知大国之丧,而吊不及哀,一也。不知山陵之期, 而赙不成礼。二也。不知皇帝舅圣明继立,已发众军三道连衡。今灵武之师,闻命 辄已;而山南之师已入扶、文,蜀师已趋灌口,追且不及,是三恨也。”乃发使奉 贽,不二旬而复命。蜀帅上所获戎俘,有司请准旧事颁为徒隶,上曰:“要约著矣, 言庸二乎?”乃各给缣二匹、衣一袭而归之。五月,以韦伦为太常卿,复使吐蕃。 其冬,遣宰相论钦明思等五十五人随伦至,且献方物。吐蕃见伦再至,甚欢。既就 馆,声乐以娱之,留九日而还,兼遣其渠帅报命。
èr nián shí èr yuè, rù fān shǐ pàn guān cháng lǔ yǔ tǔ bō shǐ lùn xī nuò luó děng zhì zì fān zhōng. chū, lǔ yǔ qí shǐ cuī hàn héng zhì liè guǎn, zàn pǔ lìng zhǐ zhī, xiān mìng qǔ guó xìn chì. jì ér shǐ wèi hàn héng yuē:" lái chì yún:' suǒ gòng xiàn wù, bìng lǐng qì jīn cì wài shēng shǎo xìn wù, zhì lǐng qǔ.' wǒ dà fān yǔ táng jiù shēng guó ěr, hé dé yǐ chén lǐ jiàn chù? yòu suǒ yù dìng jiè, yún zhōu zhī xī, qǐng yǐ hè lán shān wèi jiè. qí méng yuē, qǐng yī jǐng lóng èr nián chì shū yún:' táng shǐ dào bǐ, wài shēng xiān yǔ méng shì fān shǐ dào cǐ, ā jiù yì qīn yǔ méng.'" nǎi yāo hàn héng qiǎn shǐ zòu dìng. lǔ shǐ hái zòu yān, wèi gǎi chì shū, yǐ" gòng xiàn" wèi" jìn", yǐ" cì" wèi" jì", yǐ" lǐng qǔ" wèi" lǐng zhī". qiě wèi yuē:" qián xiāng yáng yán bù xún gù shì, zhì cǐ wù ěr." qí dìng jiè méng, bìng cóng zhī.
二年十二月,入蕃使判官常鲁与吐蕃使论悉诺罗等至自蕃中。初,鲁与其使崔 汉衡至列馆,赞普令止之,先命取国信敕。既而使谓汉衡曰:“来敕云:‘所贡献 物,并领讫;今赐外甥少信物,至领取。’我大蕃与唐舅甥国耳,何得以臣礼见处? 又所欲定界,云州之西,请以贺兰山为界。其盟约,请依景龙二年敕书云:‘唐使 到彼,外甥先与盟誓;蕃使到此,阿舅亦亲与盟。’”乃邀汉衡遣使奏定。鲁使还 奏焉,为改敕书,以“贡献”为“进”,以“赐”为“寄”,以“领取”为“领之”。 且谓曰:“前相杨炎不循故事,致此误尔。”其定界盟,并从之。
sān nián sì yuè, fàng xiān méi fān jiàng shì sēng ní děng bā bǎi rén guī huán, bào guī fān fú yě. jiǔ yuè, hé fān shǐ diàn zhōng shǎo jiān jiān yù shǐ zhōng chéng cuī hàn héng yǔ fān shǐ qū lèi zàn zhì. shí tǔ bō dà xiāng shàng jié xī rěn ér hǎo shā, yǐ cháng fù bài yú jiàn nán, sī shuā qí chǐ, bù kěn yuē hé. qí cì xiāng shàng jié zàn yǒu cái lüè, yīn yán yú zàn pǔ, qǐng dìng jiè míng yuē, yǐ xī biān rén. zàn pǔ rán zhī, jìng yǐ jié zàn dài jié xī wèi dà xiāng, zhōng yuē hé hǎo, qī yǐ shí yuè shí wǔ rì huì méng yú jìng shàng. yǐ cuī hàn héng wèi hóng lú qīng, yǐ dōu guān yuán wài láng fán zé jiān yù shǐ zhōng chéng chōng rù fān jì huì shǐ. chū, hàn héng yǔ tǔ bō yuē dìng yuè rì méng shì, hàn héng dào, shāng liáng wèi jué, yǐ guò qí qī, suì mìng zé yì jié zàn fù dìng méng huì qī, qiě gào qiǎn lǒng yòu jié dù shǐ zhāng yì yǔ zhī tóng méng, zé zhì gù yuán zhōu, yǔ jié zàn xiāng jiàn, yǐ lái nián zhēng yuè shí wǔ rì huì méng yú qīng shuǐ xī.
三年四月,放先没蕃将士僧尼等八百人归还,报归蕃俘也。九月,和蕃使、殿 中少监、兼御史中丞崔汉衡与蕃使区类赞至。时吐蕃大相尚结息忍而好杀,以尝覆 败于剑南,思刷其耻,不肯约和。其次相尚结赞有材略,因言于赞普,请定界明约, 以息边人。赞普然之,竟以结赞代结息为大相,终约和好,期以十月十五日会盟于 境上。以崔汉衡为鸿胪卿,以都官员外郎樊泽兼御史中丞、充入蕃计会使。初,汉 衡与吐蕃约定月日盟誓,汉衡到,商量未决,已过其期,遂命泽诣结赞复定盟会期, 且告遣陇右节度使张镒与之同盟,泽至故原州,与结赞相见,以来年正月十五日会 盟于清水西。
sì nián zhēng yuè, zhào zhāng yì yǔ shàng jié zàn méng yú qīng shuǐ. jiāng méng, yì yǔ jié zàn yuē, gè yǐ èr qiān rén fù tán suǒ, zhí bīng zhě bàn zhī, liè yú tán wài èr bǎi bù, sàn cóng zhě bàn zhī, fēn lì tán xià. yì yǔ bīn zuǒ qí yìng qí kàng jí huì méng guān cuī hàn héng fán zé cháng lǔ yú
四年正月,诏张镒与尚结赞盟于清水。将盟,镒与结赞约,各以二千人赴坛所, 执兵者半之,列于坛外二百步,散从者半之,分立坛下。镒与宾佐齐映、齐抗及会 盟官崔汉衡、樊泽、常鲁、于
dí děng qī rén jiē cháo fú jié zàn yǔ qí běn guó jiàng xiàng lùn xī jiá cáng lùn zāng rè lùn lì tuó sī guān zhě lùn lì xú děng yì qī rén, jù shēng tán wèi méng. chū yuē hàn yǐ niú, fān yǐ mǎ, yì chǐ yǔ zhī méng, jiāng shā qí lǐ, nǎi wèi jié zàn yuē:" hàn fēi niú bù tián, fān fēi mǎ bù xíng, jīn qǐng yǐ yáng shǐ quǎn sān wù dài zhī." jié zàn xǔ nuò. sài wài wú shǐ, jié zàn qǐng chū dī yáng, yì chū quǎn jí yáng, nǎi yú tán běi xíng zhī, zá xuè èr qì ér shà méng. wén yuē:
頔等七人皆朝服;结赞与其本国将相论悉颊藏、论臧热、论利陀、斯官者、论 力徐等亦七人,俱升坛为盟。初约汉以牛,蕃以马,镒耻与之盟,将杀其礼,乃谓 结赞曰:“汉非牛不田,蕃非马不行,今请以羊、豕、犬三物代之。”结赞许诺。 塞外无豕,结赞请出羝羊,镒出犬及羊,乃于坛北刑之,杂血二器而歃盟。文曰:
táng yǒu tiān xià, huī yǎn yǔ jī, zhōu chē suǒ zhì, mò bù lǜ bǐ. yǐ lèi shèng chóng guāng, lì nián wéi yǒng, zhāng wáng zhě zhī pī yè, bèi sì hǎi zhī shēng jiào. yǔ tǔ bō zàn pǔ, dài wéi hūn yīn, gù jié lín hǎo, ān wēi tóng tǐ, shēng jiù zhī guó, jiāng èr bǎi nián. qí jiàn huò yīn xiǎo fèn, qì huì wèi chóu, fēng jiāng sāo rán, mí yǒu níng suì. huáng dì jiàn zuò, mǐn zī lí yuán, bǐ shì fú lì, yǐ guī fān luò. fān guó zhǎn lǐ, tóng zī yè hé, xíng rén wǎng fù, lèi bù chéng mìng. shì bì zhà móu bù qǐ, bīng chē bù yòng yǐ. bǐ yóu yǐ liǎng guó zhī yào, qiú zhī yǒng jiǔ, gǔ yǒu jié méng, jīn qǐng yòng zhī. guó jiā wù xī biān rén, wài qí gù dì, qì lì dǎo yì, jiān méng cóng yuē. jīn guó jiā suǒ shǒu jiè: jīng zhōu xī zhì dàn zhēng xiá xī kǒu, lǒng zhōu xī zhì qīng shuǐ xiàn, fèng zhōu xī zhì tóng gǔ xiàn, jì jiàn nán xī shān dà dù hé dōng, wèi hàn jiè. fān guó shǒu zhèn zài lán wèi yuán huì, xī zhì lín táo, dōng zhì chéng zhōu, dǐ jiàn nán xī jiè mó xiē zhū mán, dà dù shuǐ xī nán, wèi fān jiè. qí bīng mǎ zhèn shǒu zhī chù, zhōu xiàn jiàn yǒu jū rén, bǐ cǐ liǎng biān jiàn shǔ hàn zhū mán, yǐ jīn suǒ fēn jiàn zhù chù, yī qián wèi dìng. qí huáng hé yǐ běi, cóng gù xīn quán jūn, zhí běi zhì dà qì, zhí nán zhì hè lán shān luò tuó lǐng wèi jiè, zhōng jiān xī wèi xián tián. méng wén yǒu suǒ bù zài zhě, fān yǒu bīng mǎ chù fān shǒu, hàn yǒu bīng mǎ chù hàn shǒu, bìng yī jiàn shǒu, bù dé qīn yuè. qí xiān wèi yǒu bīng mǎ chù, bù dé xīn zhì, bìng zhù chéng bǎo gēng zhòng. jīn èr guó jiàng xiàng shòu cí ér huì, qí jiè jiāng shì, gào tiān dì shān chuān zhī shén, wéi shén zhào lín, wú de qiān zhuì. qí méng wén cáng yú zōng miào, fù zài yǒu sī, èr guó zhī chéng, qí yǒng bǎo zhī.
唐有天下,恢奄禹迹,舟车所至,莫不率俾。以累圣重光,历年惟永,彰王者 之丕业,被四海之声教。与吐蕃赞普,代为婚姻,固结邻好,安危同体,甥舅之国, 将二百年。其间或因小忿,弃惠为雠,封疆骚然,靡有宁岁。皇帝践祚,愍兹黎元, 俾释俘隶,以归蕃落。蕃国展礼,同兹叶和,行人往复,累布成命。是必诈谋不起, 兵车不用矣。彼犹以两国之要,求之永久,古有结盟,今请用之。国家务息边人, 外其故地,弃利蹈义,坚盟从约。今国家所守界:泾州西至弹筝峡西口,陇州西至 清水县,凤州西至同谷县,暨剑南西山大渡河东,为汉界。蕃国守镇在兰、渭、原、 会,西至临洮,东至成州,抵剑南西界磨些诸蛮,大渡水西南,为蕃界。其兵马镇 守之处,州县见有居人,彼此两边见属汉诸蛮,以今所分见住处,依前为定。其黄 河以北,从故新泉军,直北至大碛,直南至贺兰山骆驼岭为界,中间悉为闲田。盟 文有所不载者,蕃有兵马处蕃守,汉有兵马处汉守,并依见守,不得侵越。其先未 有兵马处,不得新置,并筑城堡耕种。今二国将相受辞而会,齐戒将事,告天地山 川之神,惟神照临,无得愆坠。其盟文藏于宗庙,副在有司,二国之成,其永保之。
jié zàn yì chū méng wén, bù jiā yú kǎn, dàn mái shēng ér yǐ. méng bì, jié zàn qǐng yì jiù tán zhī xī nán yú fú wò zhōng fén xiāng wèi shì. shì bì, fù shēng tán yǐn jiǔ. xiàn chóu zhī lǐ, gè yòng qí wù, yǐ jiāng hòu yì ér guī.
结赞亦出盟文,不加于坎,但埋牲而已。盟毕,结赞请镒就坛之西南隅佛幄中 焚香为誓。誓毕,复升坛饮酒。献酬之礼,各用其物,以将厚意而归。
èr yuè, mìng cuī hàn héng chí jié dá fān, qiǎn qū jiá zàn děng guī. shàng chū lìng zǎi xiàng shàng shū yǔ fān xiāng qū jiá zàn méng yú fēng yì lǐ tán suǒ. jiāng méng, yǐ qīng shuǐ zhī huì jiāng yì bù dìng, suì bà. yīn liú jiá zàn wèi qiǎn, fù lìng hàn héng shǐ yú zàn pǔ. liù yuè, dá fān shǐ pàn guān yú dí yǔ fān shǐ lùn jiá méi cáng děng zhì zì qīng hǎi. qī yuè, yǐ lǐ bù shàng shū lǐ kuí jiā yù shǐ dài fū, wèi rù fān huì méng shǐ. yòu mìng zǎi xiàng lǐ zhōng chén lú qǐ guān bō yòu pú yè cuī níng gōng bù shàng shū qiáo lín yù shǐ dài fū yú qí tài fǔ qīng zhāng xiàn gōng sī nóng qīng duàn xiù shí shào fǔ jiān lǐ chāng kuí jīng zhào yǐn wáng hóng zuǒ jīn wú wèi jiāng jūn hún jiān děng yǔ qū jiá zàn děng huì méng yú tán suǒ. chū, yú dí zhì zì fān zhōng, yǔ shàng jié zàn yuē: " jiāng chǎng jì dìng, qǐng guī qí shǐ." cóng zhī. yǐ fēng yì fāng méng tán zài jīng chéng zhī nèi fēi biàn, qǐng bo tán yú jīng chéng zhī xī. qí lǐ rú qīng shuǐ zhī yí. xiān méng èr rì, mìng yǒu sī gào tài miào, jiān guān zhì zhāi. sān rì, cháo fú shēng tán, guān bō guì dú méng wén. méng bì, yàn cì ér qiǎn zhī.
二月,命崔汉衡持节答蕃,遣区颊赞等归。上初令宰相、尚书与蕃相区颊赞盟 于丰邑里坛所。将盟,以清水之会疆埸不定,遂罢。因留颊赞未遣,复令汉衡使于 赞普。六月,答蕃使判官于頔与蕃使论颊没藏等至自青海。七月,以礼部尚书李揆 加御史大夫,为入蕃会盟使。又命宰相李忠臣、卢杞、关播、右仆射崔宁、工部尚 书乔琳、御史大夫于颀、太府卿张献恭、司农卿段秀实、少府监李昌夔、京兆尹王 翃、左金吾卫将军浑瑊等与区颊赞等会盟于坛所。初,于頔至自蕃中,与尚结赞约: “疆场既定,请归其使。”从之。以丰邑坊盟坛在京城之内非便,请卜坛于京城之 西。其礼如清水之仪。先盟二日,命有司告太庙,监官致斋。三日,朝服升坛,关 播跪读盟文。盟毕,宴赐而遣之。
xìng yuán yuán nián èr yuè, yǐ yòu sàn qí cháng shì jiān yù shǐ dài fū yú qí wǎng jīng zhōu yǐ lái xuān wèi tǔ bō, réng yǔ zhōu fǔ jì huì dùn dì. shí tǔ bō kuǎn sāi qǐng yǐ bīng zhù píng guó nàn, gù qiǎn shǐ yān. sì yuè, mìng tài cháng shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng shěn fáng wèi rù fān jì huì jí ān xī běi tíng xuān wèi shǐ. shì yuè, hún jiān yǔ tǔ bō lùn mǎng luó lǜ zhòng dà pò zhū cǐ jiāng hán mín zhāng tíng zhī sòng guī cháo děng yú wǔ gōng zhī wǔ tíng chuān, zhǎn shǒu wàn yú jí.
兴元元年二月,以右散骑常侍兼御史大夫于颀往泾州已来宣慰吐蕃,仍与州府 计会顿递。时吐蕃款塞请以兵助平国难,故遣使焉。四月,命太常少卿、兼御史中 丞沈房为入蕃计会及安西、北庭宣慰使。是月,浑瑊与吐蕃论莽罗率众大破硃泚将 韩旻、张廷芝、宋归朝等于武功之武亭川,斩首万余级。
zhēn yuán èr nián, mìng cāng bù láng zhōng jiān shì yù shǐ zhào yù wèi rù tǔ bō shǐ. bā yuè, tǔ bō kòu jīng lǒng bīn níng shù dào, lüè rén chù, qǔ hé jià, xī jìng sāo rán. zhū dào jié dù jí jūn zhèn, xián bì bì zì shǒu ér yǐ. jīng shī jiè yán. shàng qiǎn zuǒ jīn wú jiāng jūn zhāng xiàn fǔ yǔ shén cè jiāng lǐ shēng tán sū qīng miǎn děng tǒng bīng tún yú xián yáng, zhào hé zhōng jié dù luò yuán guāng lǜ zhòng shù xián yáng yǐ yuán zhī. jiǔ yuè, yǐ tǔ bō yóu qí jí yú hǎo zhì, shàng fù qiǎn zhāng xiàn fǔ děng tǒng bīng tún yú xián yáng, yòu zhào qiǎn zuǒ jiān mén jiāng jūn kāng chéng shǐ yú tǔ bō. chū, tǔ bō dà xiāng shàng jié zàn lèi qiǎn shǐ qǐng méng huì dìng jiè, nǎi mìng chéng shǐ zhī. zhì shàng zhài yuán, yǔ jié zàn xiāng jiàn, lìng qí shǐ lùn qǐ tuó yǔ chéng tóng lái.
贞元二年,命仓部郎中、兼侍御史赵聿为入吐蕃使。八月,吐蕃寇泾、陇、邠、 宁数道,掠人畜,取禾稼,西境骚然。诸道节度及军镇,咸闭壁自守而已。京师戒 严。上遣左金吾将军张献甫与神策将李升昙、苏清沔等统兵屯于咸阳,召河中节度 骆元光率众戍咸阳以援之。九月,以吐蕃游骑及于好畤,上复遣张献甫等统兵屯于 咸阳,又诏遣左监门将军康成使于吐蕃。初,吐蕃大相尚结赞累遣使请盟会定界, 乃命成使之。至上砦原,与结赞相见,令其使论乞陀与成同来。
shì yuè, fèng xiáng jié dù shǐ lǐ chéng yǐ tǔ bō qīn yì, qiǎn qí jiāng wáng bì yè xí zéi yíng, lǜ xiāo yǒng sān qiān rén rù qiān yáng. jiè zhī yuē:" zéi zhī dà zhòng, dāng guò chéng xià, wú jī qí shǒu wěi. shǒu wěi suī bài, zhōng jūn lì quán, ruò hé shì gōng zhī, rǔ bì shòu qí bì. dàn hòu qí qián jūn yǐ guò. jiàn wǔ fāng qí hǔ bào yī, zé qí zhōng jūn yě. chū qí bù yì, nǎi shì qí gōng." bì rú qí yán chū jī zhī, zéi zhòng guǒ bài, fù jiāng shǐ tíng yù lì zhàn sǐ zhī. yòu kòu fèng xiáng chéng xià, lǐ chéng chū bīng yù zhī, yī xī ér tuì. shí yuè, lǐ chéng qiǎn bīng xí tǔ bō zhī shā bǎo, dà pò zhī. fén qí guī jī, zhǎn fān qiú hù qū lǜ shè zàn děng qī rén, chuán shǒu jīng shī.
是月,凤翔节度使李晟以吐蕃侵轶,遣其将王佖夜袭贼营,率骁勇三千人入汧 阳。诫之曰:“贼之大众,当过城下,无击其首尾。首尾虽败,中军力全,若合势 攻之,汝必受其弊。但候其前军已过。见五方旗、虎豹衣,则其中军也。出其不意, 乃是奇功。”佖如其言出击之,贼众果败,副将史廷玉力战死之。又寇凤翔城下, 李晟出兵御之,一夕而退。十月,李晟遣兵袭吐蕃之沙堡,大破之。焚其归积,斩 蕃酋扈屈律设赞等七人,传首京师。
shí yī yuè, tǔ bō xiàn yán zhōu. chū, zéi zhī lái yě, cì shǐ dù yàn guāng shǐ yǐ niú jiǔ kào zhī. tǔ bō wèi yuē: " wǒ yù zhōu chéng jū zhī, tīng ěr lǜ qí rén ér qù." yàn guāng nǎi xī zhòng bēn fū zhōu. shí èr yuè, xiàn xià zhōu, cì shǐ tuò bá gān huī lǜ zhòng ér qù, fù jù qí chéng. yòu kòu yín zhōu, sù wú chéng bì, rén jiē bēn sàn.
十一月,吐蕃陷盐州。初,贼之来也,刺史杜彦光使以牛酒犒之。吐蕃谓曰: “我欲州城居之,听尔率其人而去。”彦光乃悉众奔鄜州。十二月,陷夏州,刺史 拓拔乾晖率众而去,复据其城。又寇银州,素无城壁,人皆奔散。
sān nián chūn, mìng jiǎn jiào zuǒ shù zǐ jiān yù shǐ zhōng chéng cuī huàn wèi rù tǔ bō shǐ, xiāng cì yòu qiǎn zuǒ shù zǐ lǐ xiān shǐ zhī. hé dōng bǎo níng děng dào jié dù shǐ mǎ suì lái zhāo. chū, shàng jié zàn jì xiàn yán xià děng zhōu, gè liú qiān yú rén shǒu zhī, jié zàn dà zhòng tún yú míng shā. zì qù dōng jí chūn, yáng mǎ duō sǐ, liáng xiǎng bù gěi. shí zhào qiǎn huá zhōu tóng guān jié dù luò yuán guāng bīn níng jié dù hán yóu guī tǒng zhòng yǔ fèng xiáng fū bīn jí zhū dào shù zú, tún yú sāi shàng, yòu mìng suì lǜ shī cì yú shí zhōu, fēn bīng gé hé yǔ yuán guāng děng jǐ jiǎo tǎo zhī. jié zàn wén ér dà jù, lèi qiǎn shǐ qǐng hé, réng yuē méng huì. shàng jiē bù xǔ. yòu qiǎn qí dà jiàng lùn jiá rè hòu lǐ bēi cí qiú suì qǐng méng, suì yǐ zòu yān, shàng yòu bù xǔ. wéi cù qí hé shì tǎo zhú. suì xǐ lù xìn zhà, nǎi yǔ jiá rè jù rù cháo, shèng yán qí kě bǎo xìn, xǔ méng yuē, shàng yú shì cóng zhī. suì jì fù cháo yě, zhū jūn dàn bì bì ér yǐ. jié zàn jù xī qí zhòng qì xià zhōu ér guī, mǎ jì duō sǐ, yǒu tú xíng zhě. jí shì xià píng liáng zhī huì, jìng yú méng, mǎ suì yì yóu cǐ shī bīng bǐng ér fèng cháo qǐng yǐ.
三年春,命检校左庶子、兼御史中丞崔浣为入吐蕃使,相次又遣左庶子李銛使 之。河东、保宁等道节度使马燧来朝。初,尚结赞既陷盐、夏等州,各留千余人守 之,结赞大众屯于鸣沙。自去冬及春,羊马多死,粮饷不给。时诏遣华州、潼关节 度骆元光、邠宁节度韩游瑰统众与凤翔、鄜、邠及诸道戍卒,屯于塞上,又命燧率 师次于石州,分兵隔河与元光等掎角讨之。结赞闻而大惧,累遣使请和,仍约盟会。 上皆不许。又遣其大将论颊热厚礼卑词求燧请盟,燧以奏焉,上又不许。惟促其合 势讨逐。燧喜赂信诈,乃与颊热俱入朝,盛言其可保信,许盟约,上于是从之。燧 既赴朝也,诸军但闭壁而已。结赞遽悉其众弃夏州而归,马既多死,有徒行者。及 是夏平凉之会,竟渝盟,马燧亦由此失兵柄而奉朝请矣。
sì yuè, cuī huàn zhì zì míng shā. chū, huàn zhì míng shā, yǔ shàng jié zàn xiāng jiàn, xún wèn qí wéi yuē xiàn yán xià zhōu zhī gù. duì yuē:
四月,崔浣至自鸣沙。初,浣至鸣沙,与尚结赞相见,询问其违约陷盐、夏州 之故。对曰:
běn yǐ dìng jiè bēi bèi qiān dào, kǒng èr guó bèi méng xiāng qīn, gù zào jìng shàng qǐng xiū jiù hǎo. yòu fān jūn qǐng nián pò zhū cǐ zhī zhòng yú wǔ gōng, wèi huò chóu rén shǎng, suǒ yǐ lái ěr. jí xǐ jīng zhōu, qí jié dù shǐ bì chéng zì shǒu, yīn wèn mò dá. yòu xǐ fèng xiáng, qǐng tōng shǐ yú lǐ lìng gōng, yì bú jiàn nà. jí qiǎn kāng chéng wáng zhēn zhī lái, jiē bù néng dá dà guó zhī mìng. rì wàng dà chén chōng shǐ, jiān zhǎn qíng lǐ, shí wú zhì zhě, nǎi yǐn jūn hái. jí yán xià èr zhōu zhī shī, èr zhōu jù wǒ zhī zhòng, qǐng yǐ chéng yǔ wǒ, qiú quán ér guī, fēi wǒ suǒ gōng xiàn yě. jīn jūn yǐ guó qīn jiāng mìng, ruò jié hǎo fù méng. fān zhī yuàn yě. méng huì zhī qī jí dìng jiè zhī suǒ, wéi mìng shì tīng. jūn guī zòu jué, dìng dàng yǐ yán xià xiāng hái yě.
本以定界碑被牵倒,恐二国背盟相侵,故造境上请修旧好。又蕃军顷年破硃泚 之众于武功,未获酬亻赏,所以来耳。及徙泾州,其节度使闭城自守,音问莫达。 又徙凤翔,请通使于李令公,亦不见纳。及遣康成、王真之来,皆不能达大国之命。 日望大臣充使,兼展情礼,实无至者,乃引军还。及盐、夏二州之师,二州惧我之 众,请以城与我,求全而归,非我所攻陷也。今君以国亲将命,若结好复盟。蕃之 愿也。盟会之期及定界之所,唯命是听。君归奏决,定当以盐、夏相还也。
yòu yún:
又云:
qīng shuǐ zhī huì, tóng méng zhě shǎo, shì yǐ hé hǎo qīng màn bù chéng. jīn fān xiāng jí yuán shuài yǐ xià fán èr shí yī rén fù. líng zhōu jié dù shǐ dù xī quán bǐng xìng hé shàn, wài jìng suǒ zhī, qǐng lìng zhǔ méng huì. jīng zhōu jié dù lǐ guān, yì qǐng tóng zhǔ zhī.
清水之会,同盟者少,是以和好轻慢不成。今蕃相及元帅已下凡二十一人赴。 灵州节度使杜希全禀性和善,外境所知,请令主盟会。泾州节度李观,亦请同主之。
yòu tóng zhāng biǎo shàng wén. huàn yòu lù fān zhōng gěi yì zhě, qiú qí rén mǎ zhēn shù, fán wǔ wàn jiǔ qiān yú rén mǎ bā wàn liù qiān yú pǐ, kě zhàn zhě jǐn sān wàn rén, yú xī tóng yòu, bèi shù ér yǐ.
又同章表上闻。浣诱赂蕃中给役者,求其人马真数,凡五万九千余人、马八万 六千余匹,可战者仅三万人,余悉童幼,备数而已。
shì rì, gǎi cuī huàn wèi hóng lú qīng, zài rù tǔ bō. lìng huàn bào shàng jié zàn yuē:" dù xī quán zhí zài líng zhōu, bù kě chū jìng. lǐ guān jīn yǐ gǎi guān, yǐ shì zhōng hún jiān chōng méng huì shǐ." yuē yǐ wǔ yuè èr shí sì rì fù méng yú qīng shuǐ. yòu lìng gào yǐ yán xià èr zhōu guī yú wǒ, cái jiù méng huì. shàng yí fān qíng bù shí, yǐ dé zhōu wèi xìn yān. wǔ yuè, hún jiān yǐ chōng méng huì shǐ lái cí, qiě shòu mìng. yǐ bīng bù shàng shū cuī hàn héng wèi méng huì fù shǐ, sī xūn yuán wài láng zhèng shū jǔ wèi pàn guān. hún jiān fù huì méng suǒ, shàng lìng jiān tǒng zhòng èr wàn yú rén, qiǎn huá zhōu tóng guān jié dù luò yuán guāng fù zhī. shàng lìng zǎi chén zhào tǔ bō shǐ lùn qì zàn děng yú zhōng shū yì huì méng zhī suǒ.
是日,改崔浣为鸿胪卿,再入吐蕃。令浣报尚结赞曰:“杜希全职在灵州,不 可出境。李观今已改官,以侍中浑瑊充盟会使。”约以五月二十四日复盟于清水。 又令告以盐、夏二州归于我,才就盟会。上疑蕃情不实,以得州为信焉。五月,浑 瑊以充盟会使来辞,且受命。以兵部尚书崔汉衡为盟会副使,司勋员外郎郑叔矩为 判官。浑瑊赴会盟所,上令瑊统众二万余人,遣华州潼关节度骆元光赴之。上令宰 臣召吐蕃使论泣赞等于中书议会盟之所。
chū cuī huàn yǔ shàng jié zàn yuē fù huì yú qīng shuǐ, qiě xiān guī wǒ yán xià èr zhōu, jié zàn yún:" qīng shuǐ fēi jí dì, qǐng huì yú yuán zhōu zhī tǔ lí shù." yòu qǐng méng bì guī èr zhōu. huàn qiǎn shǐ yǔ qì zàn děng tóng zòu, shàng wù huái róu yuǎn rén, jiē cóng zhī. yuē yǐ wǔ yuè shí wǔ rì méng yú tǔ lí shù, shàng zhào zǎi chén móu zhī. xiān shì zuǒ shén cè jiāng mǎ yǒu lín zòu: " tǔ lí shù dì duō xiǎn ài, kǒng fān jūn yǐn fú, bù lì yú wǒ. píng liáng chuān sì yú tǎn píng, qiě jìn jīng zhōu. jiù zhī wèi biàn." yóu shì nǎi dìng méng suǒ yú píng liáng chuān. shí fān shǐ lùn qì zàn yǐ fù mìng, jù zhuī huán, gào ér qiǎn zhī.
初崔浣与尚结赞约复会于清水,且先归我盐、夏二州,结赞云:“清水非吉地, 请会于原州之土梨树。”又请盟毕归二州。浣遣使与泣赞等同奏,上务怀柔远人, 皆从之。约以五月十五日盟于土梨树,上召宰臣谋之。先是左神策将马有麟奏: “土梨树地多险隘,恐蕃军隐伏,不利于我。平凉川四隅坦平,且近泾州。就之为 便。”由是乃定盟所于平凉川。时蕃使论泣赞已复命,遽追还,告而遣之。
hún jiān yǔ shàng jié zàn huì yú píng liáng. chū, jiān yǔ jié zàn yuē, yǐ bīng sān qiān rén liè yú tán zhī dōng xī, sàn shǒu sì bǎi rén zhì tán xià. jí jiāng méng, yòu yuē gè yì yóu jūn xiāng chān cì. jié zàn yōng jīng qí shù wàn yú tán xī, fān zhī yóu jūn guàn chuān wǒ shī. jiān zhī jiāng liáng fèng zhēn lǜ liù shí qí wèi yóu jūn, cái zhì fān zhōng, jiē bèi zhí liú, jiān bù yú yě. jié zàn yòu qiǎn rén qǐng jiān yuē:" qǐng shì zhōng yǐ xià fú yì guān jiàn pèi yǐ qí mìng." gài yòu qí xià mǎ, jiāng jié chí zhī. jiān yǔ cuī hàn héng jiān jūn tè jìn sòng fèng cháo děng jiē rù mù cì, tǎn wú tā lǜ, jié zàn mìng fá gǔ sān shēng, qí zhòng hū zào ér zhì. jiān jù chū zì mù hòu, ǒu dé tā mǎ, kuà ér bēn guī. shí mǎ bù jiā xián, jiān fú yú liè ér shǒu jiā zhī, fán chí shí yú lǐ, xián fāng jí kǒu, gù zhuī qí zhī shǐ, guò ér bù shāng yān. wéi jiān zhī pí jiàng xīn róng zhāo hé shù bǎi rén, jù běi fù yǔ zéi jiē zhàn, xū yú zéi zhòng sì hé, róng lì qū ér jiàng. fèng cháo jí jiān pàn guān hán yǎn, bìng wèi luàn bīng suǒ shā. hàn héng jí zhōng guān liú yán yōng jù wén zhēn lǐ qīng cháo, hàn héng pàn guān zhèng shū jǔ lù mì, zhǎng shū jì yuán tóng zhí, dà jiàng fú yú zhǔn mǎ níng jí shén cè fèng xiáng hé dōng dà jiàng mèng rì huá lǐ zhì yán lè yǎn míng fàn chéng mǎ yǎn děng liù shí yú rén jiē xiàn yān. yú jiàng shì jí fū yì sǐ zhě sì wǔ bǎi rén, qū lüè zhě qiān yú rén, xián bèi jiě duó qí yī.
浑瑊与尚结赞会于平凉。初,瑊与结赞约,以兵三千人列于坛之东西,散手四 百人至坛下。及将盟,又约各益游军相觇伺。结赞拥精骑数万于坛西,蕃之游军贯 穿我师。瑊之将梁奉贞率六十骑为游军,才至蕃中,皆被执留,瑊不虞也。结赞又 遣人请瑊曰:“请侍中以下服衣冠剑珮以俟命。”盖诱其下马,将劫持之。瑊与崔 汉衡、监军特进宋凤朝等皆入幕次,坦无他虑,结赞命伐鼓三声,其众呼噪而至。 瑊遽出自幕后,偶得他马,跨而奔归。时马不加衔,瑊伏于鬣而手加之,凡驰十余 里,衔方及口,故追骑之矢,过而不伤焉。唯瑊之裨将辛荣招合数百人,据北阜与 贼接战,须臾贼众四合,荣力屈而降。凤朝及瑊判官韩弇,并为乱兵所杀。汉衡及 中官刘延邕、俱文珍、李清朝,汉衡判官郑叔矩、路泌,掌书记袁同直,大将扶余 准、马宁及神策、凤翔、河东大将孟日华、李至言、乐演明、范澄、马弇等六十余 人皆陷焉。余将士及夫役死者四五百人,驱掠者千余人,咸被解夺其衣。
chū, hàn héng wèi luàn jūn suǒ jī, qí cóng lì lǚ wēn yǐ shēn bì zhī, rèn zhōng wēn ér hàn héng huò miǎn. hàn héng nǎi yí yán wèi zhí zhě yuē:" wǒ hàn shǐ cuī shàng shū yě, jié zàn yǔ wǒ shàn, rú ruò shā wǒ, jié zàn yì shā rǔ." nǎi shí zhī, jǐn qū ér xī. jì yǐ miàn fù, gè yǐ yī mù zì lǐng zhì zhǐ yuē yú shēn, yǐ máo shéng sān shù zhī, yòu yǐ máo shéng lián qí fā ér yuē zhī. yè jiē bó yú dì, yǐ fā shéng gè xì yī jué, yòu yǐ máo jì dōu fù zhī, shǒu wèi zhě wò qí shàng, yǐ fáng qí wáng yì yě. zhì gù yuán zhōu, jié zàn zuò yú zhàng zhōng, zhào yǔ xiāng jiàn, shù ràng guó jiā, yīn nù hún jiān yuē:" wǔ gōng zhī jié, jiē wǒ zhī lì, xǔ yǐ jīng zhōu líng zhōu xiāng bào, jiē shí qí yán. fù wǒ shēn yǐ, jǔ guó suǒ fèn. běn jié shì méng, zài qín jiān yě. wú qiǎn yǐ jīn shì zhì gù dài jiān, jiāng xiàn zàn pǔ. jì yǐ shī zhī, xū zhì jūn děng ěr, dāng qiǎn jūn bèi sān rén guī yě. lǚ wēn dài chuāng yì zhì, jié zàn jiā qí yì, hòu gěi jī zhī. jié zàn lǜ qí zhòng yú shí mén, qiǎn zhōng guān jù wén zhēn hún jiān zhī jiāng mǎ níng mǎ suì zhī jiāng mǎ yǎn guī yú wǒ. suì sòng hàn héng shū jǔ děng qiú yú hé zhōu, xīn róng fú yú zhǔn děng yú gù kuò zhōu shàn zhōu fēn qiú zhī. jié zàn běn qǐng dù xī quán lǐ guān wèn méng, jiāng zhí èr jié jiāng, lǜ qí ruì shī lái fàn jīng shī, xī quán děng jì bù xíng, yòu yù zhí hún jiān cháng qū rù kòu, qí móu yě rú cǐ. shàng qiǎn zhōng guān wáng zǐ héng jī zhào shū yǐ yí jié zàn, fān jiè bù nà ér hái.
初,汉衡为乱军所击,其从吏吕温以身蔽之,刃中温而汉衡获免。汉衡乃夷言 谓执者曰:“我汉使崔尚书也,结赞与我善,如若杀我,结赞亦杀汝。”乃拾之, 尽驱而西。既已面缚,各以一木自领至趾约于身,以毛绳三束之,又以毛绳连其发 而约之。夜皆踣于地,以发绳各系一橛,又以毛罽都覆之,守卫者卧其上,以防其 亡逸也。至故原州,结赞坐于帐中,召与相见,数让国家,因怒浑瑊曰:“武功之 捷,皆我之力,许以泾州、灵州相报,皆食其言。负我深矣,举国所忿。本劫是盟, 在擒瑊也。吾遣以金饰桎梏待瑊,将献赞普。既以失之,虚致君等耳,当遣君辈三 人归也。吕温带疮亦至,结赞嘉其义,厚给赍之。结赞率其众于石门,遣中官俱文 珍、浑瑊之将马宁、马燧之将马弇归于我。遂送汉衡、叔矩等囚于河州,辛荣、扶 余准等于故廓州、鄯州分囚之。结赞本请杜希全、李观问盟,将执二节将,率其锐 师来犯京师,希全等既不行,又欲执浑瑊长驱入寇,其谋也如此。上遣中官王子恆 赍诏书以遗结赞,蕃界不纳而还。
chū, jiān yǔ luò yuán guāng jiāng fā jīng zhōu, yuán guāng wèi jiān yuē:" běn fèng zhào lìng yíng yú pān yuán bǎo, yǐ yìng yuán shì zhōng. qiè yǐ pān yuán qù méng suǒ liù qī shí lǐ, fān qíng duō zhà, shì zhōng tǎng yǒu jí, hé yóu zhī zhī? qǐng cì shì zhōng wèi yíng, yǐ yú qí biàn." jiān yǐ fēi zhào zhǐ, gù zhǐ zhī. yuán guāng yǔ tóng jìn. jiān zhī yíng xī qù méng suǒ èr shí yú lǐ, yuán guāng zhī yíng cì zhī. qí háo zhà pō shēn gù, jiān zhī háo zhà kě yú yuè yān. jí jiān dān qí bēn guī, wèi jí qí yíng, shǒu jiāng lǐ cháo cǎi bù néng zhěng zhòng, duō yǐ bēn sàn. jiān zhì, kōng yíng ér yǐ, qì xiè zī liáng xī qì zhī, lài yuán guāng zhī zhòng zhèn yú yíng zhōng, jiān jì rù, zéi zhuī qí fāng tuì. yuán guāng nǎi xiān qiǎn zī zhòng, cì yǔ jiān jù shēn qí hào lìng, yán qí bù wǔ ér hái. jiān fù zhèn yú fèng tiān.
初,瑊与骆元光将发泾州,元光谓瑊曰:“本奉诏令营于潘原堡,以应援侍中。 窃以潘原去盟所六七十里,蕃情多诈,侍中倘有急,何由知之?请次侍中为营,以 虞其变。”瑊以非诏旨,固止之。元光与同进。瑊之营西去盟所二十余里,元光之 营次之。其濠栅颇深固,瑊之濠栅可逾越焉。及瑊单骑奔归,未及其营,守将李朝 彩不能整众,多已奔散。瑊至,空营而已,器械资粮悉弃之,赖元光之众阵于营中, 瑊既入,贼追骑方退。元光乃先遣辎重,次与瑊俱申其号令,严其部伍而还。瑊复 镇于奉天。
liù yuè, yán xià èr zhōu tǔ bō fén chéng mén jí lú shè, huǐ chéng bì ér guī. qī yuè, zhào yuē:
六月,盐、夏二州吐蕃焚城门及庐舍,毁城壁而归。七月,诏曰:
nǎi zhě tǔ bō fàn sāi, dú wǒ shēng líng, chù rǎo lǒng dōng, shēn rù hé qū. zhèn yǐ bīng gē cū dìng, shāng yí wèi chōu, wù xī zhàn fá zhī móu, suì cóng tōng hé zhī qǐng. yì zhī róng chǒu, zhì zài tān lán, zhòng wéi xiū mù zhī cí, nǎi yǔn xún méng zhī huì. guǒ wèi yǐn nì, biàn fā wěi gōng, zòng quǎn yáng xiōng jiǎo zhī qún, chéng wén wǔ xìn chéng zhī zhòng, cāng huáng lún xiàn, shēn yòng cè rán. cǐ jiē yóu zhèn zhī bù míng, zhì qí zhì cǐ. jì wú dé yú wàn zhòng, yì yǒu kuì yú sì fāng, xiāo gàn yí yōu, hé jiē ér jí. jīn bīng bù shàng shū cuī hàn héng děng, jiē guó zhī liáng shì, cháo zhī jìn chén, yīng zhí qióng lú, miǎo rán shū yù. niàn qí jiā shì, huò wèi zhōu yú lǚ kōng lù yǐ xī nán, shù huò zī yú báo fèng. hàn héng yí yǔ yī zi qī pǐn guān, sī xūn yuán wài láng zhèng shū jǔ jiǎn jiào hù bù láng zhōng lù mì diàn zhōng shì yù shǐ hán yǎn jí dà jiàng mèng rì huá xīn róng lǐ zhì yán fàn chéng wáng liáng bēn lè yǎn míng yáng xī quán jiāo chéng děng, gè yǔ yī zi bā pǐn guān shì zuǒ jīn wú bīng cáo cān jūn yuán tóng zhí yú cì wèi péi tǐng jí fù bīng mǎ shǐ yǐ xià, gè yǔ yī zi jiǔ pǐn guān. réng bìng yǔ zhèng yuán guān. yú jiāng gàn gè yǔ yī zi guān, réng wěi běn shǐ jí jù míng xián wén zòu.
乃者吐蕃犯塞,毒我生灵,俶扰陇东,深入河曲。朕以兵戈粗定,伤夷未瘳, 务息战伐之谋,遂从通和之请。亦知戎丑,志在贪婪,重违修睦之辞,乃允寻盟之 会。果为隐匿,变发壝宫,纵犬羊凶狡之群,乘文武信诚之众,苍黄沦陷,深用恻 然。此皆由朕之不明,致其至此。既无德于万众,亦有愧于四方,宵旰贻忧,何嗟 而及。今兵部尚书崔汉衡等,皆国之良士,朝之荩臣,婴絷穷庐,眇然殊域。念其 家室,或未周于屡空;录以息男,庶或资于薄俸。汉衡宜与一子七品官,司勋员外 郎郑叔矩、检校户部郎中路泌、殿中侍御史韩弇及大将孟日华、辛荣、李至言、范 澄、王良贲、乐演明、阳昔、权交成等,各与一子八品官;试左金吾兵曹参军袁同 直、榆次尉裴颋及副兵马使以下,各与一子九品官。仍并与正员官。余将干各与一 子官,仍委本使即具名衔闻奏。
yú shì qiǎn jué shèng jūn shǐ táng liáng chén yǐ zhòng liù bǎi rén shù pān yuán bǎo, shén cè fù jiāng sū tài píng lǜ qí zhòng wǔ bǎi rén shù lǒng zhōu.
于是遣决胜军使唐良臣以众六百人戍潘原堡,神策副将苏太平率其众五百人戍 陇州。
bā yuè, cuī hàn héng zhì zì tǔ bō. chū, hàn héng yǔ tóng xiàn zhě bìng zhì hé zhōu, shàng jié zàn lìng zhào hàn héng yǔ shén cè jiāng mèng rì huá zhōng guān liú yán yōng, jù zhì shí mén ér qiǎn zhī. jié zàn lìng wǔ shí qí sòng zhì jìng shàng, qiě jī biǎo qǐng jìn. jí pān yuán, lǐ guān shǐ zhǐ yuē:" yǒu zhào bù xǔ gèng nà fān shǐ." shòu qí biǎo ér fǎn qí rén. zì shì tǔ bō lǜ qiāng hún zhī zhòng fàn sāi, fēn tún yú pān kǒu jí qīng shí lǐng. xiān shì, tǔ bō zhī zhòng zì pān kǒu dōng fēn wéi sān dào: qí yī qū lǒng zhōu, qí yī qū qiān yáng zhī dōng, qí yī qū diào gān yuán. shì rì, xiāng cì tún yú suǒ qū zhī dì, lián yíng shù shí lǐ. qí qiān yáng zéi yíng, jù fèng xiáng sì shí lǐ, jīng shī zhèn kǒng, shì shù bēn hài. zéi qiǎn qiāng hún zhī zhòng, yī hàn róng fú, wěi chēng xíng jūn yá zhī zhòng, yǎn zhì wú shān jí bǎo jī běi jiè, fén shāo lú shè, qū lüè rén chù, duàn wú shān shén zhī shǒu, bǎi xìng dīng zhuàng zhě qū zhī yǐ guī, léi lǎo zhě xián shā zhī, huò duàn shǒu záo mù, qì zhī ér qù. chū, lǐ chéng zài fèng xiáng, lìng fá dà mù sāi ān huà xiá, jí shì, zéi bìng fén zhī.
八月,崔汉衡至自吐蕃。初,汉衡与同陷者并至河州,尚结赞令召汉衡与神策 将孟日华、中官刘延邕,俱至石门而遣之。结赞令五十骑送至境上,且赍表请进。 及潘原,李观使止曰:“有诏不许更纳蕃使。”受其表而返其人。自是吐蕃率羌、 浑之众犯塞,分屯于潘口及青石岭。先是,吐蕃之众自潘口东分为三道:其一趋陇 州,其一趋汧阳之东,其一趋钓竿原。是日,相次屯于所趋之地,连营数十里。其 汧阳贼营,距凤翔四十里,京师震恐,士庶奔骇。贼遣羌、浑之众,衣汉戎服,伪 称邢君牙之众,奄至吴山及宝鸡北界,焚烧庐舍,驱掠人畜,断吴山神之首,百姓 丁壮者驱之以归,羸老者咸杀之,或断手凿目,弃之而去。初,李晟在凤翔,令伐 大木塞安化峡,及是,贼并焚之。
jiǔ yuè, zhào shén cè jūn jiāng shí jì zhāng yǐ zhòng sān qiān shù wǔ gōng, zhào táng liáng chén zì pān yuán shù bǎi lǐ chéng. shì yuè, tǔ bō dà lüè qiān yáng wú shān huá tíng děng jiè rén shù nán nǚ wàn yú kǒu, xī sòng zhì ān huà xiá xī, jiāng fēn lì qiāng hún děng. nǎi yuē:" cóng ěr bèi dōng xiàng kū cí xiāng guó." zhòng suì dà kū. qí shí yī tòng ér jué zhě shù bǎi rén, tóu yá gǔ sǐ shāng zhě qiān yú rén, wén zhě wèi zhī tòng xīn yān. hún jiān qiǎn qí jiāng rèn méng zhǔ yǐ zhòng sān qiān shù hǎo chóu. shì yuè, tǔ bō zhī zhòng fù zhì, fēn tún yú fēng yì jí huá tíng. bǎi liáo rù jì yǐ pò tǔ bō wéi. lǒng zhōu cì shǐ hán qīng miǎn yǔ sū tài píng yè chū bīng fú yú dà xiàng kān. jí yè bàn, lìng chéng zhōng jí kān gè jǔ huǒ xiāng yìng, zéi dà jīng, yīn xí qí yíng, zéi nǎi tuì sàn. shí tǔ bō gōng xiàn huá tíng.
九月,诏神策军将石季章以众三千戍武宫,召唐良臣自潘原戍百里城。是月, 吐蕃大掠汧阳、吴山、华亭等界人庶男女万余口,悉送至安化峡西,将分隶羌、浑 等。乃曰:“从尔辈东向哭辞乡国。”众遂大哭。其时一恸而绝者数百人,投崖谷 死伤者千余人,闻者为之痛心焉。浑瑊遣其将任蒙主以众三千戍好畴。是月,吐蕃 之众复至,分屯于丰义及华亭。百僚入计以破吐蕃围。陇州刺史韩清沔与苏太平夜 出兵伏于大像龛。及夜半,令城中及龛各举火相应,贼大惊,因袭其营,贼乃退散。 时吐蕃攻陷华亭。
chū, zéi zhī wéi huá tíng yě, xiān jué qí jí shuǐ dào. qí shǒu jiāng wáng xiān hè jí zhèn bīng bǎi xìng fán sān qiān rén, jiē zài wéi zhōng. shǐ rén jiān dào qǐng jiù yú lǒng zhōu, cì shǐ hán qīng miǎn lìng sū tài píng lǜ yī qiān wǔ bǎi rén fù zhī. jí zhōng lù, qí yóu qí bǎi yú méi yú zéi, tài píng sù nuò qiè guǎ móu, jù yǐn zhòng tuì guī. zéi zì shì měi rì lìng yóu qí qiān yú zhì lǒng zhōu, zhōu bīng bù gǎn fù chū. fán sì rì, wéi zhōng jué shuǐ, yuán jūn bù zhì, zéi yòu jī chái chéng xià, jiāng fén zhī, xiān hè suì jiàng yú zéi. zéi bìng fén lú shè, huǐ chéng bì, lǔ shì zhòng shí sān sì, shōu dīng zhuàng qì lǎo ér qù. běi gōng lián yún bǎo, yòu xiàn. bǎo zhī sān miàn pō qiào jùn, wéi běi miàn lián yuán, yǐ háo wèi gù. zéi zì qí běi jiàn pāo lóu qī jù, jī bǎo zhōng, bǎo zhōng wéi yī jǐng, tóu shí é ér mǎn yān. yòu fēi liáng jià háo ér guò, kǔ gōng zhī. bǎo jiāng zhāng míng suì yǔ qí zhòng nán nǚ qiān yú kǒu dōng xiàng tòng kū ér jiàng. jīng zhōu zhī xī, wéi yǒu lián yún bǎo měi zhēn hòu zéi zhī jìn tuì, jí shì bǎo xiàn, jīng zhōu bù gǎn qǐ xī mén, xī mén wài jiē wèi zéi jìng, qiáo sū dài jué, shōu yì hé jià, bì bù zhèn yú yě ér shōu huò zhī. huò jì shī shí, suǒ de duō kōng suì. yú shì jīng rén yǒu jī yōu yān. tǔ bō qū lüè lián yún bǎo zhī zhòng jí bīn jīng biān hù táo cuàn shān gǔ zhě, bìng niú chù wàn jì, xī qí zhòng sòng zhì dàn zhēng xiá. zì shì jīng lǒng bīn děng zéi zhī suǒ zhì, fú lüè dài jìn. shì qiū, shù zhōu rén wú jī jù zhě, biān jiāng wéi qiǎn shǐ biǎo hè zéi tuì ér yǐ.
初,贼之围华亭也,先绝其汲水道。其守将王仙鹤及镇兵百姓凡三千人,皆在 围中。使人间道请救于陇州,刺史韩清沔令苏太平率一千五百人赴之。及中路,其 游骑百余没于贼,太平素懦怯寡谋,遽引众退归。贼自是每日令游骑千余至陇州, 州兵不敢复出。凡四日,围中绝水,援军不至,贼又积柴城下,将焚之,仙鹤遂降 于贼。贼并焚庐舍,毁城壁,虏士众十三四,收丁壮弃老而去。北攻连云堡,又陷。 堡之三面颇峭峻,唯北面连原,以濠为固。贼自其北建抛楼七具,击堡中,堡中唯 一井,投石俄而满焉。又飞梁架濠而过,苦攻之。堡将张明遂与其众男女千余口东 向恸哭而降。泾州之西,唯有连云堡每侦候贼之进退,及是堡陷,泾州不敢启西门, 西门外皆为贼境,樵苏殆绝,收刈禾稼,必布阵于野而收获之。获既失时,所得多 空穗。于是泾人有饥忧焉。吐蕃驱掠连云堡之众及邠、泾编户逃窜山谷者,并牛畜 万计,悉其众送至弹筝峡。自是泾、陇、邠等贼之所至,俘掠殆尽。是秋,数州人 无积聚者,边将唯遣使表贺贼退而已。
shí yuè, tǔ bō shù qiān qí fù zhì cháng wǔ chéng, hán quán yì lǜ zhòng yù zhī. hán yóu guī zhī jiāng qǐng yǐ zhòng zhù zhī, yóu guī bù xǔ. jí mù, zéi tuì, quán yì yì yǐn hái. zì shì zéi zhī qí cháng wǎng lái jīng bīn zhī jiān, zhū chéng xī mén mò gǎn qǐ zhě. zéi yòu xiū gù yuán zhōu chéng, qí dà zhòng tún yān.
十月,吐蕃数千骑复至长武城,韩全义率众御之。韩游瑰之将请以众助之,游 瑰不许。及暮,贼退,全义亦引还。自是贼之骑常往来泾、邠之间,诸城西门莫敢 启者。贼又修故原州城,其大众屯焉。
sì nián wǔ yuè, tǔ bō sān wàn yú qí fàn sāi, fēn rù jīng bīn níng qìng lín děng zhōu, fén péng yuán xiàn xiè shě, suǒ zhì shāo lú shè, rén chù méi zhě yuē èr sān wàn, jì fán èr xún fāng tuì. chén xǔ xíng yíng jiāng hán quán yì zì cháng wǔ chéng lǜ zhòng kàng zhī, wú gōng ér hái. yóu guī sù wú jūn zhèng, qiě jí bù néng xìng, bì chéng zì shǒu, mò gǎn yù yě. xiān shì, tǔ bō rù kòu, héng yǐ qiū dōng, jí chūn zé duō yù jí yì ér tuì. shì lái yě, fāng shèng shǔ ér wú huàn. gài huá rén xiàn zhě, hòu qí zī chǎn, zhì qí qī zǐ, wèi róng lǔ suǒ jiāng ér qīn yì yān. jiǔ yuè, tǔ bō jiāng shàng xī dǒng xīng lùn mǎng luó děng kòu níng zhōu, jié dù shǐ zhāng xiàn fǔ lǜ zhòng yù zhī, zhǎn shǒu bǎi yú jí, zéi zhuǎn kòu lín fāng děng zhōu, zòng lüè ér qù.
四年五月,吐蕃三万余骑犯塞,分入泾、邠、宁、庆、麟等州,焚彭原县廨舍, 所至烧庐舍,人畜没者约二三万,计凡二旬方退。陈许行营将韩全义自长武城率众 抗之,无功而还。游瑰素无军政,且疾不能兴,闭城自守,莫敢御也。先是,吐蕃 入寇,恆以秋冬,及春则多遇疾疫而退。是来也,方盛暑而无患。盖华人陷者,厚 其资产,质其妻子,为戎虏所将而侵轶焉。九月,吐蕃将尚悉董星、论莽罗等寇宁 州,节度使张献甫率众御之,斩首百余级,贼转寇麟坊等州,纵掠而去。
wǔ nián shí yuè, jiàn nán jié dù shǐ wéi gāo qiǎn jiàng wáng yǒu dào děng yǔ dōng mán liǎng lín jū nà shí wù dèng mèng chōng děng shuài bīng yú gù guī zhōu tái dēng běi gǔ dà pò tǔ bō qīng hǎi liè chéng èr jié dù, shā qí dà bīng mǎ shǐ qǐ zāng zhē zhē xī duō yáng zhū, zhǎn shǒu èr qiān yú jí, qí tóu yá gǔ fù shuǐ sǐ zhě bù kě shèng shǔ, shēng qín lóng guān sì shí wǔ rén, shōu huò qì xiè yī wàn yú shì mǎ niú yáng yī wàn yú tóu pǐ. zhē zhē zhě, tǔ bō xiāo yǒng zhě yě, huò yún shàng jié zàn zhī zǐ, pín wèi biān huàn. zì qí sǐ yě, guān jūn suǒ gōng chéng zhà, wú bù jiàng xià. fān zhòng rì què, shù nián jiān, jǐn fù guī zhōu zhī jìng.
五年十月,剑南节度使韦皋遣将王有道等与东蛮两林苴那时、勿邓梦冲等帅兵 于故巂州台登北谷大破吐蕃青海、猎城二节度,杀其大兵马使乞臧遮遮、悉多杨硃, 斩首二千余级,其投崖谷赴水死者不可胜数,生擒笼官四十五人,收获器械一万余 事、马牛羊一万余头匹。遮遮者,吐蕃骁勇者也,或云尚结赞之子,频为边患。自 其死也,官军所攻城栅,无不降下。蕃众日却,数年间,尽复巂州之境。
liù nián, tǔ bō xiàn wǒ běi tíng dū hù fǔ. chū, běi tíng ān xī, jì jiǎ dào yú huí hé cháo zòu, yīn fù yōng yān. fān xìng tān hěn, zhēng qiú wú dù. běi tíng jìn qiāng, fán fú yòng shí wù suǒ zī, bì qiáng qǔ zhī, rén bù qīng shēng yǐ. yòu yǒu shā tuó bù liù qiān yú zhàng yǔ běi tíng xiāng yī, yì shǔ yú huí hé. huí hé sì qí chāo duó, yóu suǒ yàn kǔ. qí gé lù bù jí bái fú tū jué sù yǔ huí hé tōng hé, yì hàn qí duó lüè, yīn tǔ bō hòu lù jiàn yòu. suì fù zhī. yú shì tǔ bō lǜ gé lù bái fú zhī zhòng, qù suì gè lái kòu běi tíng, huí hé dà xiāng jié gàn jiā sī lǜ zhòng yuán zhī, pín zhàn bài jī, tǔ bō gōng wéi pō jí. běi tíng zhī rén jì kǔ huí hé, shì suì nǎi jǔ chéng jiàng yú tǔ bō, shā tuó bù luò yì jiàng yān. běi tíng jié dù shǐ yáng xí gǔ yǔ huī xià èr qiān yú rén chū bēn xī zhōu, jié gàn jiā sī bù lì ér hái.
六年,吐蕃陷我北庭都护府。初,北庭、安西,既假道于回纥朝奏,因附庸焉。 蕃性贪狠,征求无度。北庭近羌,凡服用食物所资,必强取之,人不卿生矣。又有 沙陀部六千余帐与北庭相依,亦属于回纥。回纥肆其抄夺,尤所厌苦。其葛禄部及 白服突厥素与回纥通和,亦憾其夺掠,因吐蕃厚赂见诱。遂附之。于是吐蕃率葛禄、 白服之众,去岁各来寇北庭,回纥大相颉干迦斯率众援之,频战败绩,吐蕃攻围颇 急。北庭之人既苦回纥,是岁乃举城降于吐蕃,沙陀部落亦降焉。北庭节度使杨袭 古与麾下二千余人出奔西州,颉干迦斯不利而还。
qī nián qiū, yòu xī qí dīng zhuàng wǔ liù wàn rén, jiāng fù běi tíng, réng zhào xí gǔ xié xíng, é wèi tǔ bō gé lù děng suǒ jī, dà bài, sǐ zhě dà bàn. jié gàn jiā sī dài zhī yuē:" qiě yǔ wǒ tóng zhì yá zhàng, dāng sòng jūn guī běn cháo yě." xí gǔ cóng zhī, jí yá zhàng, liú ér bù qiǎn, jìng shā zhī. zì shì ān xī zǔ jué, mò zhī cún fǒu. wéi xī zhōu zhī rén, yóu gù shǒu yān. jié gàn jiā sī jì bài xù, mù lù zhī zhòng chéng shèng qǔ huí hé zhī fú tú chuān. huí hé zhèn kǒng, xī qiān xī běi bù luò yáng mǎ yú yá zhàng zhī nán yǐ bì zhī.
七年秋,又悉其丁壮五六万人,将复北庭,仍召袭古偕行,俄为吐蕃、葛禄等 所击,大败,死者大半。颉干迦斯绐之曰:“且与我同至牙帐,当送君归本朝也。” 袭古从之,及牙帐,留而不遣,竟杀之。自是安西阻绝,莫知存否。唯西州之人, 犹固守焉。颉干迦斯既败恤,慕禄之众乘胜取回纥之浮图川。回纥震恐,悉迁西北 部落羊马于牙帐之南以避之。
bā nián sì yuè, tǔ bō kòu líng zhōu, lüè rén chù, gōng xiàn shuǐ kǒu chéng, jìn wéi zhōu chéng, sāi shuǐ kǒu jí zhī qú yǐ yíng tián. zhào hé dōng zhèn wǔ fēn bīng wèi yuán, yòu fēn shén cè liù jūn zhī zú sān qiān yú rén shù yú dìng yuǎn huái yuǎn èr chéng, shàng yù shén wǔ lóu láo qiǎn zhī. tǔ bō yǐn qù. liù yuè, tǔ bō shù qiān qí yóu qīng shí lǐng kòu jīng zhōu, lüè tián jūn qiān yú rén hái, jí lián yún bǎo, shǒu zhuō shǐ táng cháo chén qiǎn bīng chū zhàn, dà jiàng wáng jìn yòng sǐ zhī. jiǔ yuè, xī chuān jié dù shǐ wéi gāo gōng tǔ fān zhī wéi zhōu, huò dà jiàng lùn zàn rè jí shǒu lǐng xiàn yú jīng shī. shí yī yuè, shān nán xī dào jié dù yán zhèn jī pò tǔ bō yú fāng zhōu jí hēi shuǐ bǎo, fén qí jī jù, bìng xiàn shǒu lǔ.
八年四月,吐蕃寇灵州,掠人畜,攻陷水口城,进围州城,塞水口及支渠以营 田。诏河东、振武分兵为援,又分神策六军之卒三千余人戍于定远、怀远二城,上 御神武楼劳遣之。吐蕃引去。六月,吐蕃数千骑由青石岭寇泾州,掠田军千余人还, 及连云堡,守捉使唐朝臣遣兵出战,大将王进用死之。九月,西川节度使韦皋攻吐 蕃之维州,获大将论赞热及首领献于京师。十一月,山南西道节度严震击破吐蕃于 芳州及黑水堡,焚其积聚,并献首虏。
jiǔ nián èr yuè, zhào chéng yán zhōu. shì zhōu xiān wèi tǔ bō suǒ huǐ, zì cǐ sài wài wú bǎo zhàng. líng wǔ shì gé, xī bī fū fāng, shèn wéi biān huàn, gù mìng chéng zhī, èr xún ér bì. yòu zhào jiān yù shǐ dài fū gē gàn suì tǒng bīng wǔ qiān yǔ jiān yù shǐ zhōng chéng dù yàn guāng zhī zhòng shù zhī. shì yì yě, shàng niàn jiàng shì zhī láo, hòu lìng dù zhī gōng jǐ. yòu zhào jīng yuán hú nán shān nán zhū jūn shēn tǎo tǔ bō, yǐ fēn qí lì. yóu shì bǎn zhù zhī jì, lǔ wú fàn sāi zhě. jí bì, zhōng wài xián chēng hè yān. shì yuè, xī chuān wéi gāo xiàn huò tǔ bō shǒu lǔ. qì xiè qí zhì niú mǎ yú què xià.
九年二月,诏城盐州。是州先为吐蕃所毁,自此塞外无堡障。灵武势隔,西逼 鄜坊,甚为边患,故命城之,二旬而毕。又诏兼御史大夫纥干遂统兵五千与兼御史 中丞杜彦光之众戍之。是役也,上念将士之劳,厚令度支供给。又诏泾原、湖南、 山南诸军深讨吐蕃,以分其力。由是板筑之际,虏无犯塞者。及毕,中外咸称贺焉。 是月,西川韦皋献获吐蕃首虏。器械、旗帜、牛马于阙下。
chū, jiāng chéng yán zhōu, shàng mìng gāo chū shī yǐ fēn tǔ bō zhī bīng, gāo qiǎn dà jiàng dǒng miǎn zhāng fēn chū xī shān jí nán dào, pò é hé chéng tōng hè jūn. tǔ bō nán dào yuán shuài lùn mǎng rè lǜ zhòng lái yuán, yòu pò zhī, shā shāng shù qiān rén, fén dìng lián gù chéng. fán píng zhà bǎo wǔ shí yú suǒ.
初,将城盐州,上命皋出师以分吐蕃之兵,皋遣大将董勔、张芬出西山及南道, 破俄和城、通鹤军。吐蕃南道元帅论莽热率众来援,又破之,杀伤数千人,焚定廉 故城。凡平栅堡五十余所。
shí nián, nán zhào mán méng yì móu xún dà pò tǔ bō yú shén chuān, shǐ lái xiàn jié, yǔ zài nán zhào chuán. shí yī nián bā yuè, huáng shǎo qīng gōng xiàn qīn héng xún guì sì zhōu, tǔ bō qú shuài lùn qǐ rán dàng méi cáng xī nuò lǜ yǐ qí jiā shǔ lái jiàng. míng nián, bìng yǐ wéi guī dé jiāng jūn. shí èr nián jiǔ yuè, tǔ bō kòu qìng zhōu jí huá chí xiàn, shā shāng pō shén.
十年,南诏蛮蒙异牟寻大破吐蕃于神川,使来献捷,语在《南诏传》。十一年 八月,黄少卿攻陷钦、横、浔、贵四州,吐蕃渠帅论乞髯荡没藏悉诺律以其家属来 降。明年,并以为归德将军。十二年九月,吐蕃寇庆州及华池县,杀伤颇甚。
shí sān nián zhēng yuè, xíng jūn yá zòu qǐng yú lǒng zhōu xī qī shí lǐ zhù chéng yǐ bèi xī róng, míng yǒng xìn chéng. tǔ bō zàn pǔ qiǎn shǐ nóng sāng xī jī biǎo qǐng xiū hé hǎo, biān jiāng yǐ wén. shàng yǐ qí chái láng zhī xìng, shù fù ēn bèi yuē, bù shòu biǎo zhuàng, rèn qí shǐ què guī. wǔ yuè shí qī rì, tǔ bō yú jiàn shān mǎ lǐng sān chù kāi lù, fēn jūn xià yíng, jǐn jīng yī yuè, jìn jūn bī tái dēng chéng. guī zhōu cì shǐ cáo gāo rèn shuài lǐng zhū jūn jiàng shì bìng dōng mán zǐ dì hé shì jiē zhàn, zì cháo zhì wǔ, dà pò zhī, shēng qín dà lóng guān qī rén, zhèn shàng shā huò sān bǎi rén, yú bèi dāo jiàn zhě bù kě shèng jì, shōu huò mǎ chù wǔ bǎi yú tóu pǐ qì xiè èr qiān yú shì. shí sì nián shí yuè, xià zhōu jié dù shǐ hán quán yì pò tǔ bō yú yán zhōu xī běi. shí liù nián liù yuè, yán zhōu pò tǔ bō yú wū lán qiáo xià.
十三年正月,邢君牙奏请于陇州西七十里筑城以备西戎,名永信城。吐蕃赞普 遣使农桑昔赍表请修和好,边将以闻。上以其豺狼之性,数负恩背约,不受表状, 任其使却归。五月十七日,吐蕃于剑山、马岭三处开路,分军下营,仅经一月,进 军逼台登城。巂州刺史曹高任率领诸军将士并东蛮子弟合势接战,自朝至午,大破 之,生擒大笼官七人,阵上杀获三百人,余被刀箭者不可胜纪,收获马畜五百余头 匹、器械二千余事。十四年十月,夏州节度使韩全义破吐蕃于盐州西北。十六年六 月,盐州破吐蕃于乌兰桥下。
shí qī nián qī yuè, tǔ bō kòu yán zhōu, yòu xiàn lín zhōu, shā cì shǐ guō fēng, huǐ chéng huáng, dà lüè jū rén, qū dǎng xiàng bù luò ér qù. cì yán zhōu xī jiǔ shí lǐ héng cáo fēng dùn jūn, hū yán zhōu sēng yán sù bèi qī rén, chēng xú shè rén zhào. qí huǒ duì tǔ bō méi lēi jù yǐn yán sù děng jí qū zhì zhàng qián, jiē mǎ gé gù shǒu, máo shéng léi jǐng. jiàn yī tǔ bō nián shào, shēn zhǎng liù chǐ yú, chì zī dà mù, nǎi xú shè rén yě. mìng jiě fù, zuò zhàng zhōng, yuē:" shī wù jù. yú běn hàn rén, sī kōng yīng guó gōng wǔ dài sūn yě. shǔ wǔ hòu zhuó sàng wáng shì, gāo zǔ jiàn yì zhōng mǐn, zǐ sūn liú bō jué yù, jīn sān dài yǐ. suī dài jū zhí wèi, shì zhǎng bīng yào, sī běn zhī xīn wú yá, gù xuè zú wú yóu zì bá ěr! cǐ fān hàn jiāo jìng yě, fù jiǔ shí lǐ zhì ān lè zhōu, shī wú yóu guī dōng yǐ." yán sù yuē:" sēng shēn gū qīn lǎo, kěn qí quán huó." bēi bù zì shèng. yòu yuē:" yú fèng mìng lǜ shī bèi biān, yīn qiú zī shí, suì shè hàn jiāng, zhǎn zhuǎn dōng jìn zhì lín zhōu. chéng jì wú bèi, yuán bīng yòu jué, shì yǐ bá zhī. zhī guō shǐ jūn shì xūn chén zǐ sūn, bì jiāng huó zhī, bù xìng wèi luàn bīng suǒ hài." shì yǒu fēi niǎo shǐ zhì, fēi niǎo, yóu zhōng guó yì qí yě, yún:" shù zhě shàng biàn, zhào jūn jí hái." suì guī zhī. shí zhào wéi
十七年七月,吐蕃寇盐州,又陷麟州,杀刺史郭锋,毁城隍,大掠居人,驱党 项部落而去。次盐州西九十里横槽烽顿军,呼延州僧延素辈七人,称徐舍人召。其 火队吐蕃没勒遽引延素等疾趋至帐前,皆马革梏手,毛绳缧颈。见一吐蕃年少,身 长六尺余,赤髭大目,乃徐舍人也。命解缚,坐帐中,曰:“师勿惧。余本汉人, 司空英国公五代孙也。属武后斫丧王室,高祖建义中泯,子孙流播绝域,今三代矣。 虽代居职位,世掌兵要,思本之心无涯,顾血族无由自拔耳!此蕃、汉交境也,复 九十里至安乐州,师无由归东矣。”延素曰:“僧身孤亲老,恳祈全活。”悲不自 胜。又曰:“余奉命率师备边,因求资食,遂涉汉疆,展转东进至麟州。城既无备, 援兵又绝,是以拔之。知郭使君是勋臣子孙,必将活之,不幸为乱兵所害。”适有 飞鸟使至,飞鸟,犹中国驿骑也,云:“术者上变,召军亟还。”遂归之。时诏韦