lǔ dìng gōng wèn yú yán huí yuē:" zi yì wén dōng yě bì zhī shàn yù hū?" duì yuē:" shàn zé shàn yǐ. suī rán, qí mǎ jiāng bì yì." dìng gōng sè bù yuè, wèi zuǒ yòu yuē:" jūn zǐ gù yǒu wū rén yě." yán huí tuì. hòu sān rì, mù lái sù zhī yuē:" dōng yě bì zhī mǎ yì, liǎng cān yè liǎng fú rù yú jiù." gōng wén zhī, yuè xí ér qǐ, cù jià zhào yán huí. huí zhì, gōng yuē:" qián rì guǎ rén wèn wú zi yǐ dōng yě bì zhī yù, ér zǐ yuē:' shàn zé shàn yǐ, qí mǎ jiāng yì.' bù shí wú zi xī yǐ zhī zhī?" yán huí duì yuē:" yǐ zhèng zhī zhī. xī zhě, dì shùn qiǎo yú shǐ mín, zào fù qiǎo yú shǐ mǎ. shùn bù qióng qí mín lì, zào fù bù qióng qí mǎ lì shì yǐ shùn wú yì mín, zào fù wú yì mǎ. jīn dōng yě bì zhī yù yě, shēng mǎ zhí pèi, xián tǐ zhèng yǐ bù zhòu chí chěng, cháo lǐ bì yǐ lì xiǎn zhì yuǎn, mǎ lì jìn yǐ rán ér yóu nǎi qiú mǎ bù yǐ. chén yǐ cǐ zhī zhī." gōng yuē:" shàn. chéng ruò wú zi zhī yán yě. wú zi zhī yán, qí yì dà yǐ. yuàn shǎo jìn hū." yán huí yuē:" chén wén zhī, niǎo qióng zé zhuó, shòu qióng zé jué, rén qióng zé zhà, mǎ qióng zé yì. zì gǔ jí jīn, wèi yǒu qióng qí xià ér néng wú wēi zhě yě." gōng yuè. suì yǐ gào kǒng zǐ, kǒng zǐ duì yuē:" fū qí suǒ yǐ wéi yán huí zhě, cǐ zhī lèi yě. qǐ zú duō zāi?"
鲁定公问于颜回曰:“子亦闻东野毕之善御乎?”对曰:“善则善矣。虽然,其马将必佚。”定公色不悦,谓左右曰:“君子固有诬人也。”颜回退。后三日,牧来诉之曰:“东野毕之马佚,两骖曳两服入于厩。”公闻之,越席而起,促驾召颜回。回至,公曰:“前日寡人问吾子以东野毕之御,而子曰:‘善则善矣,其马将佚。’不识吾子奚以知之?”颜回对曰:“以政知之。昔者,帝舜巧于使民,造父巧于使马。舜不穷其民力,造父不穷其马力;是以舜无佚民,造父无佚马。今东野毕之御也,升马执辔,衘体正矣;步骤驰骋,朝礼毕矣;历险致远,马力尽矣;然而犹乃求马不已。臣以此知之。”公曰:“善。诚若吾子之言也。吾子之言,其义大矣。愿少进乎。”颜回曰:“臣闻之,鸟穷则啄,兽穷则玃,人穷则诈,马穷则佚。自古及今,未有穷其下而能无危者也。”公悦。遂以告孔子,孔子对曰:“夫其所以为颜回者,此之类也。岂足多哉?”
kǒng zǐ zài wèi, mèi dàn chún xīng, yán huí shì cè, wén kū zhě zhī shēng shén āi. zǐ yuē:" huí! rǔ zhī cǐ hé suǒ kū hū?" duì yuē:" huí yǐ cǐ kū shēng fēi dàn wèi sǐ zhě ér yǐ, yòu yǒu shēng lí bié zhě yě." zǐ yuē:" hé yǐ zhī zhī?" duì yuē:" huí wén huán shān zhī niǎo, shēng sì zǐ yān. yǔ yì jì chéng, jiāng fēn yú sì hǎi, qí mǔ bēi míng ér sòng zhī. āi shēng yǒu shì yú cǐ, wèi qí wǎng ér bù fǎn yě. huí qiè yǐ yīn lèi zhī zhī." kǒng zǐ shǐ rén wèn kū zhě, guǒ yuē:" fù sǐ jiā pín, mài zi yǐ zàng, yǔ zhī zhǎng jué." zǐ yuē:" huí yě, shàn yú shí yīn yǐ!"
孔子在卫,昧旦晨兴,颜回侍侧,闻哭者之声甚哀。子曰:“回!汝知此何所哭乎?”对曰:“回以此哭声非但为死者而已,又有生离别者也。”子曰:“何以知之?”对曰:“回闻桓山之鸟,生四子焉。羽翼既成,将分于四海,其母悲鸣而送之。哀声有似于此,谓其往而不返也。回窃以音类知之。”孔子使人问哭者,果曰:“父死家贫,卖子以葬,与之长决。”子曰:“回也,善于识音矣!”
yán huí wèn yú kǒng zǐ yuē:" chéng rén zhī xíng ruò hé?" zǐ yuē:" dá yú qíng xìng zhī lǐ, tōng yú wù lèi zhī biàn, zhī yōu míng zhī gù, dǔ yóu qì zhī yuán, ruò cǐ kě wèi chéng rén yǐ. jì néng chéng rén, ér yòu jiā zhī yǐ rén yì lǐ yuè, chéng rén zhī xíng yě, ruò nǎi qióng shén zhī lǐ, dé zhī shèng yě."
颜回问于孔子曰:“成人之行若何?”子曰:“达于情性之理,通于物类之变,知幽明之故,覩游气之原,若此可谓成人矣。既能成人,而又加之以仁义礼乐,成人之行也,若乃穷神知礼,德之盛也。”
yán huí wèn yú kǒng zǐ yuē:" zāng wén zhòng wǔ zhòng shú xián?" kǒng zǐ yuē:" wǔ zhòng xián zāi!" yán huí yuē:" wǔ zhòng shì chēng shèng rén, ér shēn bù miǎn yú zuì, shì zhì bù zú chēng yě hǎo yán bīng tǎo, ér cuò ruì yú zhū, shì zhì bù zú míng yě. fū wén zhòng qí shēn suī mò, ér yán bù xiǔ, è yǒu wèi xián?" kǒng zǐ yuē:" shēn mò yán lì, suǒ yǐ wéi wén zhòng yě. rán yóu yǒu bù rén zhě sān, bù zhì zhě sān, shì zé bù jí wǔ zhòng yě." huí yuē:" kě dé wén hū?" kǒng zǐ yuē:" xià zhǎn qín, zhì liù guān, qiè zhī pú, sān bù rén. shè xū qì, zòng nì sì, cí hǎi niǎo, sān bù zhì. wǔ zhòng zài qí, qí jiāng yǒu huò, bù shòu qí tián, yǐ bì qí nán, shì zhì zhī nán yě. fū zāng wǔ zhòng zhī zhì, ér bù róng yú lǔ, yì yǒu yóu yān, zuò ér bù shùn, shī ér bù shù yě fū. xià shū yuē:' niàn zī zài zī, shùn shì shù shī.'"
颜回问于孔子曰:“臧文仲、武仲孰贤?”孔子曰:“武仲贤哉!”颜回曰:“武仲世称圣人,而身不免于罪,是智不足称也;好言兵讨,而挫锐于邾,是智不足名也。夫文仲、其身虽殁,而言不朽,恶有未贤?”孔子曰:“身殁言立,所以为文仲也。然犹有不仁者三,不智者三,是则不及武仲也。”回曰:“可得闻乎?”孔子曰:“下展禽,置六关,妾织蒲,三不仁。设虚器,纵逆祀,祠海鸟,三不智。武仲在齐,齐将有祸,不受其田,以避其难,是智之难也。夫臧武仲之智,而不容于鲁,抑有由焉,作而不顺,施而不恕也夫。《夏书》曰:‘念兹在兹,顺事恕施。’”
yán huí wèn jūn zǐ. kǒng zǐ yuē:" ài jìn rén, dù jìn zhì, wèi jǐ bù zhòng, wéi rén bù qīng, jūn zǐ yě fū!" huí yuē:" gǎn wèn qí cì." zǐ yuē:" fú xué ér xíng, fú sī ér dé. xiǎo zi miǎn zhī!"
颜回问君子。孔子曰:“爱近仁,度近智,为己不重,为人不轻,君子也夫!”回曰:“敢问其次。”子曰:“弗学而行,弗思而得。小子勉之!”
zhòng sūn hé jì wèn yú yán huí yuē:" rén zhě yī yán ér bì yǒu yì yú rén zhì, kě dé wén hū?" huí yuē:" yī yán ér yǒu yì yú zhì, mò rú yù yī yán ér yǒu yì yú rén, mò rú shù. fū zhī qí suǒ bù kě yóu, sī zhī suǒ yóu yǐ."
仲孙何忌问于颜回曰:“仁者一言而必有益于仁智,可得闻乎?”回曰:“一言而有益于智,莫如预;一言而有益于仁,莫如恕。夫知其所不可由,斯知所由矣。”
yán huí wèn xiǎo rén. kǒng zǐ yuē:" huǐ rén zhī shàn yǐ wéi biàn, jiǎo jié huái zhà yǐ wéi zhì, xìng rén zhī yǒu guò, chǐ xué ér xiū bù néng, xiǎo rén yě."
颜回问小人。孔子曰:“毁人之善以为辩,狡讦怀诈以为智,幸人之有过,耻学而羞不能,小人也。”
yán huí wèn zǐ lù yuē:" lì měng yú dé, ér dé qí sǐ zhě, xiān yǐ. hé shèn zhū yān?" kǒng zǐ wèi yán huí yuē:" rén mò bù zhī cǐ dào zhī měi, ér mò zhī yù yě, mò zhī wèi yě hé jū? wèi wén zhě hé yuē sī yě fū."
颜回问子路曰:“力猛于德,而得其死者,鲜矣。盍慎诸焉?”孔子谓颜回曰:“人莫不知此道之美,而莫之御也,莫之为也何居?为闻者盍曰思也夫。”
yán huí wèn yú kǒng zǐ yuē:" xiǎo rén zhī yán, yǒu tóng hū jūn zǐ zhě, bù kě bù chá yě." kǒng zǐ yuē:" jūn zǐ yǐ xíng yán, xiǎo rén yǐ shé yán. gù jūn zǐ yú wèi yì zhī shàng, xiāng jí yě, tuì ér xiāng ài xiǎo rén yú wèi luàn zhī shàng, xiāng ài yě, tuì ér xiāng è."
颜回问于孔子曰:“小人之言,有同乎君子者,不可不察也。”孔子曰:“君子以行言,小人以舌言。故君子于为义之上,相疾也,退而相爱;小人于为乱之上,相爱也,退而相恶。”
yán huí wèn péng yǒu zhī jì rú hé. kǒng zǐ yuē:" jūn zǐ zhī yú péng yǒu yě, xīn bì yǒu fēi yān ér fú néng wèi wú bù zhī qí rén rén yě. bù wàng jiǔ dé, bù sī jiǔ yuàn, rén yǐ fū."
颜回问朋友之际如何。孔子曰:“君子之于朋友也,心必有非焉而弗能谓吾不知其仁人也。不忘久德,不思久怨,仁矣夫。”
shū sūn wǔ shū jiàn wèi shì yú yán huí. huí yuē:" bīn zhī." wǔ shū duō chēng rén zhī guò ér jǐ píng lùn zhī. yán huí yuē:" gù zi zhī lái rǔ yě, yí yǒu de yú huí yān? wú wén zhū kǒng zǐ yuē:' yán rén zhī è, fēi suǒ yǐ měi jǐ yán rén zhī wǎng, fēi suǒ yǐ zhèng jǐ. gù jūn zǐ gōng qí è, wú gōng rén zhī è.'"
叔孙武叔见未仕于颜回。回曰:“宾之。”武叔多称人之过而己评论之。颜回曰:“固子之来辱也,宜有得于回焉?吾闻诸孔子曰:‘言人之恶,非所以美己;言人之枉,非所以正己。故君子攻其恶,无攻人之恶。’”
yán huí wèi zǐ gòng yuē:" wú wén zhū fū zǐ, shēn bù yòng lǐ, ér wàng lǐ yú rén shēn bù yòng dé, ér wàng dé yú rén, luàn yě. fū zǐ zhī yán, bù kě bù sī yě."
颜回谓子贡曰:“吾闻诸夫子,身不用礼,而望礼于人;身不用德,而望德于人,乱也。夫子之言,不可不思也。”