zǐ lù chū jiàn kǒng zǐ, zǐ yuē:" rǔ hé hǎo lè?" duì yuē:" hǎo cháng jiàn." kǒng zǐ yuē:" wú fēi cǐ zhī wèn yě, tú wèi yǐ zi zhī suǒ néng, ér jiā zhī yǐ xué wèn, qǐ kě jí hū." zǐ lù yuē:" xué qǐ yì zāi yě?" kǒng zǐ yuē:" fū rén jūn ér wú jiàn chén zé shī zhèng, shì ér wú jiào yǒu zé shī tīng. yù kuáng mǎ bù shì cè, yù kuáng mǎ zhě bù dé shì chuí cè yě cāo gōng bù fǎn qíng. gōng bù fǎn yú qíng rán hòu kě chí yě mù shòu shéng zé zhí, rén shòu jiàn zé shèng, shòu xué zhòng wèn, shú bù shùn zāi. huǐ rén è shì, bì jìn yú xíng. bàng huǐ rén zhě zēng nù shì rén bì zhǔ yú xíng yě jūn zǐ bù kě bù xué." zǐ lù yuē:" nán shān yǒu zhú, bù róu zì zhí, zhǎn ér yòng zhī, dá yú xī gé. yǐ cǐ yán zhī, hé xué zhī yǒu?" kǒng zǐ yuē:" kuò ér yǔ zhī, zú ér lì zhī, qí rù zhī bù yì shēn hū." zǐ lù zài bài yuē:" jìng ér shòu jiào."
子路初见孔子,子曰:“汝何好乐?”对曰:“好长剑。”孔子曰:“吾非此之问也,徒谓以子之所能,而加之以学问,岂可及乎。”子路曰:“学岂益哉也?”孔子曰:“夫人君而无谏臣则失正,士而无教友则失听。御狂马不释策,御狂马者不得释棰策也操弓不反檠。弓不反于檠然后可持也木受绳则直,人受谏则圣,受学重问,孰不顺哉。毁仁恶仕,必近于刑。谤毁仁者憎怒士人必主于刑也君子不可不学。”子路曰:“南山有竹,不柔自直,斩而用之,达于犀革。以此言之,何学之有?”孔子曰:“括而羽之,镞而砺之,其入之不亦深乎。”子路再拜曰:“敬而受教。”
zǐ lù jiāng xíng, cí yú kǒng zǐ. zǐ yuē:" zèng rǔ yǐ chē hū? zèng rǔ yǐ yán hū?" zǐ lù yuē:" qǐng yǐ yán." kǒng zǐ yuē:" bù qiáng bù dá, rén bù yǐ qiáng lì zé bù néng zì dá bù láo wú gōng, bù zhōng wú qīn, bù xìn wú fù, xìn jìn yú yì yán kě fù yě jīn ér bù xìn zé wú kě fù bù gōng shī lǐ, shèn cǐ wǔ zhě ér yǐ." zǐ lù yuē:" yóu qǐng zhōng shēn fèng zhī. gǎn wèn qīn jiāo qǔ qīn ruò hé? yán guǎ kě xíng ruò hé? zhǎng wéi shàn shì ér wú fàn ruò hé?" kǒng zǐ yuē:" rǔ suǒ wèn bāo zài wǔ zhě zhōng yǐ. qīn jiāo qǔ qīn, qí zhōng yě yán guǎ kě xíng, qí xìn hū zhǎng wéi shàn shì, ér wú fàn yú lǐ yě."
子路将行,辞于孔子。子曰:“赠汝以车乎?赠汝以言乎?”子路曰:“请以言。”孔子曰:“不强不达,人不以强力则不能自达不劳无功,不忠无亲,不信无复,信近于义言可复也今而不信则无可复不恭失礼,慎此五者而矣。”子路曰:“由请终身奉之。敢问亲交取亲若何?言寡可行若何?长为善士而无犯若何?”孔子曰:“汝所问苞在五者中矣。亲交取亲,其忠也;言寡可行,其信乎;长为善士,而无犯于礼也。”
kǒng zǐ wèi lǔ sī kòu, jiàn jì kāng zi, kāng zi bù yuè. dāng wèi huán zi fēi kāng zi yě kǒng zǐ yòu jiàn zhī. zǎi yǔ jìn yuē:" xī yǔ yě cháng wén zhū fū zǐ yuē, wáng gōng bù wǒ pìn zé fú dòng, jīn fū zǐ zhī yú sī kòu yě rì shǎo, wèi zài sī kòu guān shǎo rì qiǎn ér qū jié shù yǐ, wèi qū jié shù jiàn yú jì sūn bù kě yǐ yǐ hū?" kǒng zǐ yuē:" rán, lǔ guó yǐ zhòng xiāng líng, yǐ bīng xiāng bào zhī rì jiǔ yǐ, ér yǒu sī bù zhì, zé jiāng luàn yě, qí pìn wǒ zhě, shú dà yú shì zāi." yán pìn wǒ shǐ zài guān qí wèi zhì qǐ fù kě dà yú cǐ zhě yě lǔ rén wén zhī yuē:" shèng rén jiāng zhì, hé bù xiān zì yuǎn xíng fá, zì cǐ zhī hòu, guó wú zhēng zhě." kǒng zǐ wèi zǎi yǔ yuē:" wéi shān shí lǐ, huì gū zhī shēng, yóu zài yú ěr, gù zhèng shì mò rú yīng zhī." wéi qù yě huì gū diāo liáo yě diāo liáo zhī shēng qù shān shí lǐ yóu zài yú ěr yǐ qí míng ér bù yǐ yán zhèng shì xū shèn tīng zhī rán hòu xíng zhī zhě yě
孔子为鲁司寇,见季康子,康子不悦。当为桓子非康子也孔子又见之。宰予进曰:“昔予也常闻诸夫子曰,王公不我聘则弗动,今夫子之于司寇也日少,谓在司寇官少日浅而屈节数矣,谓屈节数见于季孙不可以已乎?”孔子曰:“然,鲁国以众相陵,以兵相暴之日久矣,而有司不治,则将乱也,其聘我者,孰大于是哉。”言聘我使在官其为治岂复可大于此者也鲁人闻之曰:“圣人将治,何不先自远刑罚,自此之后,国无争者。”孔子谓宰予曰:“违山十里,蟪蛄之声,犹在于耳,故政事莫如应之。”违去也蟪蛄蛁蟟也蛁蟟之声去山十里犹在于耳以其鸣而不已言政事须慎听之然后行之者也
kǒng zǐ xiōng zi yǒu kǒng miè zhě, yǔ mì zi jiàn xié shì. kǒng zǐ? guò kǒng miè, ér wèn zhī yuē:" zì rǔ zhī shì, hé dé hé wáng?" duì yuē:" wèi yǒu suǒ de, ér suǒ wáng zhě sān, wáng shì ruò lóng, lóng yí wèi zhé qián hòu xiāng yīn yě xué yān dé xí, yán bù dé xí xué yě shì xué bù dé míng yě fèng lù shǎo zhān zhōu, bù jí qīn qī, shì yǐ gǔ ròu yì shū yě gōng shì duō jí, bù dé diào sǐ wèn jí, shì péng yǒu zhī dào quē yě. qí suǒ wáng zhě sān, jí wèi cǐ yě." kǒng zǐ bù yuè,? guò zi jiàn, wèn rú kǒng miè. duì yuē:" zì lái shì zhě wú suǒ wáng, qí yǒu suǒ de zhě sān, shǐ sòng zhī, jīn dé ér xíng zhī, shì xué yì míng yě fèng lù suǒ gōng, bèi jí qīn qī, shì gǔ ròu yì qīn yě suī yǒu gōng shì, ér jiān yǐ diào sǐ wèn jí, shì péng yǒu dǔ yě." kǒng zǐ kuì rán, wèi zi jiàn yuē:" jūn zǐ zāi ruò rén. ruò rén yóu yán shì rén zhě yě lǔ wú jūn zǐ zhě, zé zi jiàn yān qǔ cǐ." rú lǔ wú jūn zǐ zhě cǐ rén ān dé ér xué zhī yán lǔ yǒu jūn zǐ yě
孔子兄子有孔篾者,与宓子贱偕仕。孔子?過孔篾,而問之曰:“自汝之仕,何得何亡?”对曰:“未有所得,而所亡者三,王事若龙,龙宜为詟前后相因也学焉得习,言不得习学也是学不得明也;俸禄少饘粥,不及亲戚,是以骨肉益疏也;公事多急,不得吊死问疾,是朋友之道阙也。其所亡者三,即谓此也。”孔子不悦,?过子贱,问如孔篾。对曰:“自来仕者无所亡,其有所得者三,始诵之,今得而行之,是学益明也;俸禄所供,被及亲戚,是骨肉益亲也;虽有公事,而兼以吊死问疾,是朋友笃也。”孔子喟然,谓子贱曰:“君子哉若人。若人犹言是人者也鲁无君子者,则子贱焉取此。”如鲁无君子者此人安得而学之言鲁有君子也
kǒng zǐ shì zuò yú āi gōng, cì zhī táo yǔ shǔ yān. āi gōng yuē:" qǐng shí." kǒng zǐ xiān shí shǔ ér hòu shí táo, zuǒ yòu jiē yǎn kǒu ér xiào. gōng yuē:" shǔ zhě suǒ yǐ xuě xuě shì táo, fēi wéi shí zhī yě." kǒng zǐ duì yuē:" qiū zhī zhī yǐ, rán fū shǔ zhě, wǔ gǔ zhī zhǎng, jiāo lǐ zōng miào yǐ wéi shàng shèng,? shǔ yǒu liù ér táo wéi xià, jì sì bù yòng, bù dēng jiāo miào, qiū wén zhī jūn zǐ yǐ jiàn xuě guì, bù wén yǐ guì xuě jiàn, jīn yǐ wǔ gǔ zhī zhǎng, xuě? zhī xià zhě, shì cóng shàng xuě xià, chén yǐ wéi fáng yú jiào, hài yú yì, gù bù gǎn." gōng yuē:" shàn zāi."
孔子侍坐于哀公,赐之桃与黍焉。哀公曰:“请食。”孔子先食黍而后食桃,左右皆掩口而笑。公曰:“黍者所以雪雪拭桃,非为食之也。”孔子对曰:“丘知之矣,然夫黍者,五谷之长,郊礼宗庙以为上盛,?属有六而桃为下,祭祀不用,不登郊庙,丘闻之君子以贱雪贵,不闻以贵雪贱,今以五谷之长,雪?之下者,是从上雪下,臣以为妨于教,害于义,故不敢。”公曰:“善哉。”
zǐ gòng yuē:" chén líng gōng xuān yín yú cháo, líng gōng yǔ qīng gòng yín xià jī xiè zhì zhèng jiàn ér shā zhī, shì yǔ bǐ gàn jiàn ér sǐ tóng, kě wèi rén hū?" zǐ yuē:" bǐ gàn yú zhòu, qīn zé zhū fù, guān zé shǎo shī, zhōng bào zhī xīn zài yú zōng miào ér yǐ, gù bì yǐ sǐ zhēng zhī, jì shēn sǐ zhī hòu, zhòu jiāng huǐ wù qí běn zhì, qíng zài yú rén zhě yě xiè zhì zhī yú líng gōng, wèi zài dài fū, wú gǔ ròu zhī qīn, huái chǒng bù qù, shì yú luàn cháo, yǐ qū qū zhī yī shēn, yù zhèng yī guó zhī yín hūn, sǐ ér wú yì, kě wèi juān yǐ. shī yún:' mín zhī duō pì, wú zì lì pì. pì xié pì' qí xiè zhì zhī wèi hū."
子贡曰:“陈灵公宣淫于朝,灵公与卿共淫夏姬泄治正谏而杀之,是与比干谏而死同,可谓仁乎?”子曰:“比干于纣,亲则诸父,官则少师,忠报之心在于宗庙而已,固必以死争之,冀身死之后,纣将悔寤其本志,情在于仁者也;泄治之于灵公,位在大夫,无骨肉之亲,怀宠不去,仕于乱朝,以区区之一身,欲正一国之淫昏,死而无益,可谓捐矣。诗云:‘民之多辟,无自立辟。僻邪辟’其泄治之谓乎。”
kǒng zǐ xiāng lǔ, qí rén huàn qí jiāng bà, yù bài qí zhèng, nǎi xuǎn hǎo nǚ zǐ bā shí rén, yī yǐ wén shì ér wǔ róng jī, róng jī wǔ qǔ jí wén mǎ sì shí sì, sì sì mǎ yě yǐ yí lǔ jūn, chén nǚ lè, liè wén mǎ yú lǔ chéng nán gāo mén wài, jì huán zi wēi fú? guān zhī zài sān, jiāng shòu yān, gào lǔ jūn wèi zhōu dào yóu guān, guān zhī zhōng rì, dài yú zhèng shì. zǐ lù yán yú kǒng zǐ yuē:" fū zǐ kě yǐ xíng yǐ." kǒng zǐ yuē:" lǔ jīn qiě jiāo, ruò zhì fán yú dài fū, fán jì ròu yě shì zé wèi fèi qí cháng, wú yóu kě yǐ zhǐ yě." huán zi jì shòu nǚ lè, jūn chén yín huāng, sān rì bù tīng guó zhèng, jiāo yòu bù zhì fán zǔ, kǒng zǐ suì xíng. sù yú guō, tún shī yǐ sòng yuē:" fū zǐ fēi zuì yě." kǒng zǐ yuē:" wú gē kě hū? gē yuē:' bǐ fù rén zhī kǒu, kě yǐ chū zǒu, bǐ fù rén zhī qǐng, kě yǐ sǐ bài. yán fù rén kǒu qǐng yè zú yǐ shǐ rén sǐ bài gù kě chū zǒu yōu zāi yóu zāi, liáo yǐ zú suì. yán shì bù yù yōu yóu yǐ zhōng suì yě'"
孔子相鲁,齐人患其将霸,欲败其政,乃选好女子八十人,衣以文饰而舞容玑,容玑舞曲及文马四十驷,驷四马也以遗鲁君,陈女乐,列文马于鲁城南高门外,季桓子微服?观之再三,将受焉,告鲁君为周道游观,观之终日,怠于政事。子路言于孔子曰:“夫子可以行矣。”孔子曰:“鲁今且郊,若致膰于大夫,膰祭肉也是则未废其常,吾犹可以止也。”桓子既受女乐,君臣淫荒,三日不听国政,郊又不致膰俎,孔子遂行。宿于郭,屯师以送曰:“夫子非罪也。”孔子曰:“吾歌可乎?歌曰:‘彼妇人之口,可以出走,彼妇人之请,可以死败。言妇人口请谒足以使人死败故可出走优哉游哉,聊以卒岁。言士不遇优游以终岁也’”
tán tái zǐ yǔ yǒu jūn zǐ zhī róng, ér xíng bù shèng qí mào, zǎi wǒ yǒu wén yǎ zhī cí, ér zhì bù chōng qí biàn. kǒng zǐ yuē:" lǐ yǔ yún:' xiàng mǎ yǐ yú, xiàng shì yǐ jū, fú kě fèi yǐ.' yǐ róng qǔ rén, zé shī zhī zǐ yǔ yǐ cí qǔ rén, zé shī zhī zǎi yǔ." kǒng zǐ yuē:" jūn zǐ yǐ qí suǒ bù néng wèi rén, xiǎo rén yǐ qí suǒ bù néng bù xìn rén. gù jūn zǐ zhǎng rén zhī cái, xiǎo rén yì rén ér qǔ shèng yān."
澹台子羽有君子之容,而行不胜其貌,宰我有文雅之辞,而智不充其辩。孔子曰:“里语云:‘相马以舆,相士以居,弗可废矣。’以容取人,则失之子羽;以辞取人,则失之宰予。”孔子曰:“君子以其所不能畏人,小人以其所不能不信人。故君子长人之才,小人抑人而取胜焉。”
kǒng miè wèn xíng jǐ zhī dào. zǐ yuē:" zhī ér fú wèi, mò rú wù zhī qīn ér fú xìn, mò rú wù qīn. lè zhī fāng zhì, lè ér wù jiāo huàn zhī jiāng zhì, sī ér wù yōu." kǒng miè yuē:" xíng jǐ hū?" zǐ yuē:" gōng qí suǒ bù néng, bǔ qí suǒ bù bèi. wú yǐ qí suǒ bù néng yí rén, wú yǐ qí suǒ néng jiāo rén. zhōng rì yán, wú yí jǐ zhī yōu, zhōng rì xíng, bù yí jǐ huàn, wéi zhì zhě yǒu zhī."
孔篾问行己之道。子曰:“知而弗为,莫如勿知;亲而弗信,莫如勿亲。乐之方至,乐而勿骄;患之将至,思而勿忧。”孔篾曰:“行己乎?”子曰:“攻其所不能,补其所不备。毋以其所不能疑人,毋以其所能骄人。终日言,无遗己之忧,终日行,不遗己患,唯智者有之。”