bèi yí lǐ miàn jù chóu, wú yòng jǐn yǔ duàn, yǐ qí róu ruǎn bù jí yě. zhuāng sī mián zhě, hòu bó gè yī, suí tiān shí zhī yí, huò hòu huò báo, yǐ qí yī zhāo tǐ gài zhī wài duō bèi zhuāng xù zhě shù tiáo, zhuó hán nuǎn jiā yú zhuāng mián zhě zhī shàng. xù qǔ qí yún báo, qǔ qí yǐ jiàn kě jiā, gù bì duō bèi.
被宜裡面俱綢,毋用錦與緞,以其柔軟不及也。裝絲綿者,厚薄各一,隨天時之宜,或厚或薄,以其一着體蓋之;外多備裝絮者數條,酌寒暖加於裝綿者之上。絮取其勻薄,取其以漸可加,故必多備。
shēn zhāng cuō yào yuē: dà bèi yuē qīn, dān bèi yuē . lǎo nián dú wò, zhe shēn gài zhě, bèi yì yí dà, nǎi kě zhé rú fēng tào shì, shǐ nuǎn qì bù sàn. cǐ wài zhuó hán nuǎn jiàn jiā qí shàng zhě, bì xiá chǐ yú, liǎng biān wù zhé, zé kuān píng ér shēn zhī zhuǎn cè shū. yǒu yǐ dān bèi chèn qí lǐ, qiān chán fēi suǒ shì, zhǐ yú xià chū xū zhī. yì yòng xiá zhě, jiā bèi tóng.
《身章撮要》曰:「大被曰衾,單被曰 。」老年獨臥,着身蓋者,被亦宜大,乃可摺如封套式,使暖氣不散。此外酌寒暖漸加其上者,必狹尺余,兩邊勿摺,則寬平而身之轉側舒。有以單被襯其里,牽纏非所適,只於夏初需之。亦用狹者,夾被同。
lǎo nián wèi hán, yǒu yǐ pí zhì bèi, pí yī yí biǎo máo yú wài, pí bèi yí zhe máo yú tǐ. miàn yòng chóu, báo jiā xù, kuān dà kě zhé wèi tuǒ. rán jiào yǐ sī mián zhuāng zhě, jiū zhī qīng ruǎn wù jí.
老年畏寒,有以皮製被,皮衣宜表毛於外,皮被宜着毛於體。面用綢,薄加絮,寬大可摺為妥。然較以絲綿裝者,究之輕軟勿及。
bèi qǔ nuǎn qì bù lòu, gù bì kuò dà, shǐ liǎng biān kě zhé, dàn zhé zé wò chù bù dé píng yún, bèi nèi yì xián bī zhì. nǐ yǐ liǎng biān jī hé rú tǒng, wù tài zhǎi, xū zhuó jiù qǐn zhī biàn. qiě fǎn cè kuān shū, jiǎo hòu jiān jī hé zhī, xī yǐ míng yuē jiǎn zi bèi, wèi rú cán jiǎn zhī zhōu mì yě.
被取暖氣不漏,故必闊大,使兩邊可摺,但摺則臥處不得平勻,被內亦嫌逼窒。擬以兩邊緝合如筒,勿太窄,須酌就寢之便。且反側寬舒,腳後兼緝合之,錫以名曰「繭子被」,謂如蠶繭之周密也。
lǐng nán zhì yì yuē: yōng zhōu rén xuǎn é fù zhī cuì máo zhuāng bèi, zhì róu xìng lěng, yí fù yīng ér, jiān pì jīng xián. yú wèi rú guǒ xìng lěng, lǎo nián yì yǒu shí yí zhī, tè yīng ér tǐ shǔ chún yáng, lì yú cháng yòng. yòu bù zì qì wén yuē: shí é zhī ròu, máo kě yí yě, dòng mín fèng zhī yǐ yù là. liǔ zi hòu shī yì yún: é máo yù là fèng shān . rán zé xìng lěng ér jiān néng yù là, suǒ wèi nuǎn bù shāng rè, náng bèi zhī wù, jìng shǔ jǐn měi. jiāng yòu jiàn chāng zhì: chǎn zhǐ dà ér hòu, róu ruǎn zuò bèi, xì nì rú jiǎn, miàn lǐ jù kě yòng zhī, báo zhuāng yǐ mián, yǐ jí wēn nuǎn. táng xú yín shī: yī chuáng míng yuè gài guī mèng, shù chǐ bái yún lóng lěng mián. míng gōng xǔ shī: zhǐ qīn fāng fú liù qī chǐ, hòu ruǎn qīng wēn nì ér bái. shuāng tiān xuě yè zuì xiāng yí, bù shǐ hán qīn dú mián kè. kě wèi qū jǐn zhǐ bèi zhī miào. gōng shī yún dú mián, zhǐ bèi zhèng yǐ dú mián wèi yí.
《嶺南誌異》曰:「邕州人選鵝腹之毳毛裝被,質柔性冷,宜覆嬰兒,兼辟驚癇。」愚謂如果性冷,老年亦有時宜之,特嬰兒體屬純陽,利於常用。又《不自棄文》曰:「食鵝之肉,毛可遺也,峒民縫之以御臘。」柳子厚詩亦云:「鵝毛御臘縫山 。」然則性冷而兼能御臘,所謂暖不傷熱,囊被之物,竟屬盡美。《江右建昌志》:「產紙大而厚,揉軟作被,細膩如繭,面里俱可用之,薄裝以綿,已極溫暖。」唐徐寅詩:「一床明月蓋歸夢,數尺白雲籠冷眠。」明龔詡詩:「紙衾方幅六七尺,厚軟輕溫膩而白。霜天雪夜最相宜,不使寒侵獨眠客。」可謂曲盡紙被之妙。龔詩云獨眠,紙被正以獨眠為宜。
yǒu zhāi méi guī huā náng bèi, qù dì shài gān, xiān jiāng sī guā lǎo cún jīn zhě, jiǎn kāi chuí ruǎn zuò piàn, yuē xū shù shí yǐ xiàn lián luò, huā pù qí shàng, shā zhì bèi náng zhī, mì zhēn xíng rú jǐ yǎn fāng kuài shì, zhà liáng shí fù tǐ zuì jiā. méi guī huā néng yǎng xuè shū fèi qì, dé wēi nuǎn, xiāng mí shén sī guā xìng qīng hán, kě jiě rè dú. èr wù běn bù shèn guì, xún cháng yóu shǔ néng bàn.
有摘玫瑰花囊被,去蒂曬乾,先將絲瓜老存筋者,剪開捶軟作片,約需數十;以線聯絡,花鋪其上,紗制被囊之,密針行如麂眼方塊式,乍涼時覆體最佳。玫瑰花能養血疏肺氣,得微暖,香彌甚;絲瓜性清寒,可解熱毒。二物本不甚貴,尋常猶屬能辦。
dōng yuè zǐ hòu shuāng luò shí, bèi kǒu měi jué jiā lěng, dōng pō shī, suǒ wèi zhòng qīn jiǎo lěng zhī shuāng zhòng yě. lìng yǐ báo mián bèi dōu zhù jiǎo hòu, xié yǐn bèi jiǎo, zhì zhū zhěn páng. jué lěng shí, dàn shēn yī shǒu qiān bèi jiǎo ér zhí zhī, jí kě gài nuǎn. fán chūn qiū tiān qì, yè bàn hòu jù jué shāo liáng, yǐ jiā bèi zhì chuáng nèi, chèn yì jiā tǐ, yì suǒ yǐ shùn tiān shí. shī dà dù piān, shū yún: cóng dàn jī nuǎn, gù rì zhōng zhī hòu bì rè cóng hūn jī liáng, gù yè bàn zhī hòu bì liáng.
冬月子後霜落時,被口每覺加冷,東坡詩,所謂「重衾腳冷知霜重」也。另以薄棉被兜住腳後,斜引被角,置諸枕旁。覺冷時,但伸一手牽被角而直之,即可蓋暖。凡春秋天氣,夜半後俱覺稍涼,以夾被置床內,趁意加體,亦所以順天時。《詩· 大杜》篇,疏云:從旦積暖,故日中之後必熱;從昏積涼,故夜半之後必涼。
jì wáng zhì yuē: bā shí fēi rén bù nuǎn. běn cǎo yuē: lǎo rén yǔ èr qī yǐ qián shǎo yīn tóng qǐn. jí qí xūn zhēng, zuì wèi yǒu yì. shǎo líng shī: nuǎn lǎo xū yàn yù shì yě. yú wèi lǎo nián yǐ dú qǐn wèi ān, huò xiān lìng tóng nǚ shuì shǎo qǐng, bèi nuǎn zé qǐ, suí jí rù qǐn. jì jí xūn zhēng zhī yì, réng ān dú qǐn zhī cháng, qǐ fēi liǎng dé. tǎng qì xuè shuāi wēi, zhōng xiāo bì zī rén yǐ nuǎn, zé fēi rú wáng zhì suǒ yún bù kě.
《記·王制》曰:「八十非人不暖。」《本草》曰:「老人與二七以前少陰同寢。藉其熏蒸,最為有益。」少陵詩:「暖老須燕玉」是也。愚謂老年以獨寢為安,或先令童女睡少頃,被暖則起,隨即入寢。既藉熏蒸之益,仍安獨寢之常,豈非兩得。倘氣血衰微,終宵必資人以暖,則非如《王制》所云不可。
fǎ cáng suì jīn yuē: hái yuán gōng fū, quán zài bèi zhōng xíng zhī. zé shào nǚ féi bái wú bìng zhě, wǎn jiān shí yǐ dàn zhōu, cā chǐ shù kǒu jí jìng, yǔ zhī tóng bèi ér qǐn. zhì zi hòu lìng qí hū qì, xī ér yàn zhī, zài zé lìng qí shé dǐ shàng è, qí shé xià shēng jīn, jiē ér yàn zhī. zhēn hái yuán zhī mì yě. yú àn, cǐ shuō jìn cǎi bǔ guǐ yì zhī shù, rán yì dà guò zhī yáo cí yuē: kū yáng shēng. wèi lǎo yáng dé shǎo yīn yǐ zī zhǎng yě, gài yǒu cǐ lǐ, gū cún zhī. cān tóng qì yǒu qiān gǒng dān dǐng zhī shuō, huò shì zī shén. huò yǒu yǐ fēi zhī shù wèn chéng zǐ, dá yuē: zòng yǒu zhī, zhǐ kǒng tiān shàng wú zhe chù.
《法藏碎金》曰:「還元功夫,全在被中行之。擇少女肥白無病者,晚間食以淡粥,擦齒漱口極淨,與之同被而寢。至子後令其呼氣,吸而咽之,再則令其舌抵上齶,俟舌下生津,接而咽之。真還元之秘也。」愚按,此說近採補詭異之術,然《易·大過》之爻辭曰:「枯楊生ㄗ。」謂老陽得少陰以滋長也,蓋有此理,姑存之。《參同契》有「鉛汞丹鼎」之說,惑世滋甚。或有以飛 之術問程子,答曰:「縱有之,只恐天上無着處。」
xūn lóng zhǐ kě xūn xiāng, ruò yǐ nuǎn bèi, huǒ qì tài shèn. dāng yú yù qǐn shí, xiān lìng rén zhí lú, biàn bèi zhōng yí dòng yùn zhī, dàn pò lěng qì, rù qǐn yǐ jué wēn nuǎn rú chūn. xī jīng zá jì yuē: zhǎng ān yǒu qiǎo gōng zuò xūn lú, míng' bèi zhōng xiāng wài tǐ yuán, zhōng wèi jī huán, shǐ lú tǐ cháng píng, yǐ cǐ xūn bèi zhì jiā. jìn yì yǒu néng fǎng ér wèi zhī, míng xiāng qiú. wèi shēng jīng yuē: rè lú bù dé zhì tóu wò chù, huǒ qì rù nǎo kǒng xuàn yūn. yǒu zhì dà xī guàn, rè shuǐ zhù mǎn, jǐn fù qí kǒu, chè yè nà zhū bèi zhōng, kě yǐ dài lú, sú hū tāng pó zǐ. rán zhōng yǒu shī qì tòu lòu, jí yú bèi rù, zé bì jí yú tǐ, zàn yòng jiào shèng yú lú. huáng shān gǔ míng yǐ jiǎo pó. míng wú kuān shī: qióng dōng xiāng bàn shèng fáng kōng. bó gǔ tú hàn yǒu wēn hú, wèi zhù tāng wēn shǒu zú zhī qì, yǔ tāng pó zǐ tóng lèi.
熏籠只可薰香,若以暖被,火氣太甚。當於欲寢時,先令人執爐,遍被中移動熨之,但破冷氣,入寢已覺溫暖如春。《西京雜記》曰:「長安有巧工作熏爐,名'被中香』外體圓,中為機環,使爐體常平,以此熏被至佳。」近亦有能仿而為之,名「香球」。《衛生經》曰:「熱爐不得置頭臥處」,火氣入腦恐眩暈。有制大錫罐,熱水注滿,緊覆其口,徹夜納諸被中,可以代爐,俗呼「湯婆子」。然終有濕氣透漏,及於被褥,則必及於體,暫用較勝於爐。黃山谷名以「腳婆」。明吳寬詩:「窮冬相伴勝房空。」《博古圖》「漢有溫壺」,為注湯溫手足之器,與湯婆子同類。
xià yuè dà rè shí, luǒ tǐ ér wò, běn wú xū bèi yè bàn hòu hàn shōu liáng shēng, bì bèi gé bù dān bèi fù zhī. gé bù kuò suǒ, bù quán zhe tǐ, ér réng kě zhē hù, shǐ wù shǎo shòu liáng, chén qǐ bèi jué jīng shén shuǎng jiàn.
夏月大熱時,裸體而臥,本無需被;夜半後汗收涼生,必備葛布單被覆之。葛布廓索,不全着體,而仍可遮護,使勿少受涼,晨起倍覺精神爽健。