xìng zōng sān
興宗三
shí liù nián chūn zhēng yuè jǐ mǎo, rú hùn tóng jiāng. èr yuè gēng shēn, rú yú ér luò. xīn yǒu, jìn qún chén yù yàn lè zòu qǐng sī shì. zhào shì xuǎn zhī guān, cóng gè bù qí jiù zé cái néng zhě yòng zhī. sān yuè dīng hài, rú hēi shuǐ luò. guǐ sì, qiǎn shǐ shěn jué shuāng zhōu qiú. rén yín, dà xuě. xià sì yuè yǐ sì shuò, huáng tài hòu bù yù, shàng chí wǎng shì jí. bǐng wǔ, huáng tài hòu yù, fù rú hēi shuǐ luò. dīng mǎo, sì shè. liù yuè wù shēn, qīng shǔ yǒng ān shān. dīng sì, zǔ bo dài wáng tún tū gǔ sī lái cháo, xiàn fāng wù. wù wǔ, zhào shì shù yán shì. qiū qī yuè xīn mǎo, xìng qìng zhōu. zì shì yuè zhì yú jiǔ yuè, rì shè liè yú chǔ bù gōu xiá liè xì lún shí tǎ zhū shān. dōng shí yuè xīn hài, xìng zhōng jīng, yè zǔ miào. bǐng chén, dìng gōng zhǔ xíng fù lǐ yú jiù gū yí. gēng wǔ, tiě lí xiān mén lái cháo, yǐ shǐ rù gòng, jiā yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn. shí yī yuè wù yín, cí mù yè shān. jǐ chǒu, xìng zhōng jīng, cháo huáng tài hòu. rén chén, jìn lòu xiè gōng zhōng shì. shí èr yuè xīn chǒu shuò, nǚ zhí qiǎn shǐ lái gòng. xīn hài, yè tài zǔ miào, guān tài zōng shōu jìn tú. guǐ chǒu, wèn ān huáng tài hòu. yǐ mǎo, yǐ tài hòu yù, zá fàn sǐ zuì jiǎn yī děng lùn, tú yǐ xià miǎn. gēng shēn, nán fǔ zǎi xiàng dù fáng hán shào róng zòu shì yǒu wù, gè yǐ dà zhàng jué zhī. chū fáng wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ. rén xū, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng.
十六年春正月己卯,如混同江。二月庚申,如魚兒濼。辛酉,禁群臣遇宴樂奏請私事。詔世選之官,從各部耆舊擇材能者用之。三月丁亥,如黑水濼。癸巳,遣使審決雙州囚。壬寅,大雪。夏四月乙巳朔,皇太后不豫,上馳往視疾。丙午,皇太后愈,復如黑水濼。丁卯,肆赦。六月戊申,清暑永安山。丁巳,阻卜大王屯禿古斯來朝,獻方物。戊午,詔士庶言事。秋七月辛卯,幸慶州。自是月至於九月,日射獵於楚不溝霞列、系輪、石塔諸山。冬十月辛亥,幸中京,謁祖廟。丙辰,定公主行婦禮於舅姑儀。庚午,鐵驪仙門來朝,以始入貢,加右監門衛大將軍。十一月戊寅,祠木葉山。己丑,幸中京,朝皇太后。壬辰,禁漏泄宮中事。十二月辛丑朔,女直遣使來貢。辛亥,謁太祖廟,觀《太宗收晉圖》。癸丑,問安皇太后。乙卯,以太后愈,雜犯死罪減一等論,徒以下免。庚申,南府宰相杜防、韓紹榮奏事有誤,各以大杖決之。出 防為武定軍節度使。壬戌,高麗遣使來貢。
shí qī nián chūn zhēng yuè dīng hài, rú chūn shuǐ. rùn yuè guǐ chǒu, shè hǔ yú hòu lǐ jí. èr yuè xīn sì, zhèn yáo wěn cháo wěn bù. shì yuè, zhào shì shù yán guó jiā lì biàn, bù dé jí jǐ shì, nú bì suǒ jiàn, xǔ bái qí zhǔ, bù dé zì chén. xià guó wáng lǐ yuán hào hōng, qí zi liàng zuò qiǎn shǐ lái gào, jí qiǎn yǒng xìng gōng shǐ yē lǜ niǎo lǐ yòu hù wèi tài bǎo yē lǜ xìng lǎo jiāng zuò shǎo jiān wáng quán wèi diàn. sān yuè guǐ mǎo, yǐ tóng zhī nán jīng liú shǒu shì xiāo tǎ liè gé wèi zuǒ yí lí bì, zhī yòu yí lí bì shì táng gǔ wèi yòu yí lí bì. bǐng wǔ, xià guó lǐ liàng zuò qiǎn shǐ shàng qí fù yuán hào yí wù. dīng mǎo, tiě bù dé guó shǐ lái, qǐ yǐ běn bù jūn zhù gōng xià guó, bù xǔ. xià sì yuè xīn wèi, wǔ dìng jūn jié dù shǐ dù fáng fù wèi nán fǔ zǎi xiàng. bǐng zǐ, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng. jiǎ shēn, pú lú máo duǒ bù dài wáng pú niǎn yǐ zào zhōu rén lái xiàn. liù yuè gēng chén, zǔ bo xiàn mǎ tuó èr wàn. xīn mǎo, zhǎng bái shān tài shī chái gé huí bá bù tài shī sā lá dōu lái gòng fāng wù. qiū qī yuè dīng wèi, yú yuè mó méi yù zhī zǐ bù gé yī jí pó lí bā bù yí lí jǐn hǔ fān qù děng nèi fù. jiǎ yín, lù qiú, jiǎn zá fàn sǐ zuì. bā yuè bǐng xū, fù nán jīng pín hù zū shuì. wù zǐ, yǐ diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yì xiān wèi xíng jūn dōu bù shǔ, zhōng shùn jūn jié dù shǐ xià xíng měi fù bù shǔ, dōng běi miàn xiáng wěn yē lǜ shù zhě wèi jiān jūn, fá pú nú lǐ qiú táo dé lǐ. dōng shí yuè jiǎ shēn, nán yuàn dài wáng yē lǜ hán bā hōng. jiǎ wǔ, zhù bì dú lú jīn. shí yī yuè yǐ wèi shuò, qiǎn shǐ kuò mǎ. dīng sì, cì huáng tài dì zhòng yuán jīn quàn. fēng huáng zǐ hé lǔ wò wèi yuè wáng, ā liǎn xǔ wáng, zhōng shùn jūn jié dù shǐ xiè jiā nú chén wáng, xī jīng liú shǒu tiē bù hàn wáng, tì yǐn lǚ fén liáo xī jùn wáng, xíng gōng dōu bù shǔ bié gǔ dé liǔ chéng jùn wáng, fèng líng jūn jié dù shǐ hóu gǔ ráo lè jùn wáng, ān dìng jùn wáng niè lǔ gǔ jìn fēng chǔ wáng.
十七年春正月丁亥,如春水。閏月癸丑,射虎於候里吉。二月辛巳,振瑤穩、嘲穩部。是月,詔士庶言國家利便,不得及己事,奴婢所見,許白其主,不得自陳。夏國王李元昊薨,其子諒祚遣使來告,即遣永興宮使耶律褭里、右護衛太保耶律興老、將作少監王全慰奠。三月癸卯,以同知南京留守事蕭塔烈葛為左夷離畢,知右夷離畢事唐古為右夷離畢。丙午,夏國李諒祚遣使上其父元昊遺物。丁卯,鐵不得國使來,乞以本部軍助攻夏國,不許。夏四月辛未,武定軍節度使杜防復為南府宰相。丙子,高麗遣使來貢。甲申,蒲盧毛朵部大王蒲輦以造舟人來獻。六月庚辰,阻卜獻馬、駝二萬。辛卯,長白山太師柴葛、回跋部太師撒剌都來貢方物。秋七月丁未,于越摩梅欲之子不葛一及婆離八部夷離堇虎〈番去〉等內附。甲寅,錄囚,減雜犯死罪。八月丙戌,復南京貧戶租稅。戊子,以殿前都點檢耶律義先為行軍都部署,忠順軍節度使夏行美副部署,東北面詳穩耶律術者為監軍,伐蒲奴里酋陶得里。冬十月甲申,南院大王耶律韓八薨。甲午,駐蹕獨盧金。十一月乙未朔,遣使括馬。丁巳,賜皇太弟重元金券。封皇子和魯斡為越王,阿璉許王,忠順軍節度使謝家奴陳王,西京留守貼不漢王,惕隱旅墳遼西郡王,行宮都部署別古得柳城郡王,奉陵軍節度使侯古饒樂郡王,安定郡王涅魯古進封楚王。
shí bā nián chūn zhēng yuè jiǎ wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. wù xū, liú xià guó hè zhèng shǐ bù qiǎn. jǐ hài, qiǎn běi yuàn shū mì fù shǐ xiāo wéi xìn yǐ fá xià gào sòng. xīn chǒu, lù qiú. bǐng wǔ, rú yuān yāng luò. bǐng chén, liè bà tè shān. yē lǜ yì xiān zòu pú nú lǐ jié. èr yuè gēng chén, xìng yàn zhào guó wáng hóng jī zhàng shì jí. yǐ yǒu, yē lǜ yì xiān děng zhí táo dé lǐ yǐ xiàn. sān yuè yǐ sì, gāo chāng guó qiǎn shǐ lái gòng. rén zǐ, yǐ hóng jī jí yù, shè zá fàn sǐ zuì yǐ xià. dīng sì, wū gǔ qiǎn shǐ sòng kuǎn. xià sì yuè guǐ yǒu, yǐ nán fǔ zǎi xiàng yē lǜ gāo shí wèi nán jīng tǒng jūn shǐ. wǔ yuè jiǎ chén, wǔ guó qiú zhǎng gè lǜ qí bù lái fù. gēng xū, huí bá bù zhǎng wù dié tái zā děng lái cháo. wù wǔ, wǔ guó jié dù shǐ yē lǜ xiān tóng yǐ jiàng wū gǔ pàn rén, shòu zuǒ jiān mén wèi shàng jiāng jūn. liù yuè rén xū shuò, yǐ hán guó wáng xiāo huì wèi hé nán dào héng jūn dōu tǒng, zhào wáng xiāo xiào yǒu hàn wáng tiē bù fù zhī. yǐ chǒu, lù qiú. bǐng yín, xíng shí èr shén dào lǐ. jǐ sì, sòng yǐ liáo shī fá xià, qiǎn qián yì zhì jìn lǐ. gēng chén, zǔ bo lái gòng mǎ tuó zhēn wán. xīn sì, xià guó shǐ lái gòng, liú zhī bù qiǎn. dīng hài, xíng zài shēng lǐ. qiū qī yuè wù xū, qīn zhēng. bā yuè xīn yǒu shuò, dù hé. xià rén dùn, nǎi hái. jiǔ yuè dīng wèi, xiāo huì děng wèi xià rén suǒ bài. dōng shí yuè, běi dào héng jūn dōu tǒng yē lǜ dí lǔ gǔ lǜ zǔ bo zhū jūn zhì hè lán shān, huò lǐ yuán hào qī jí qí guān liáo jiā shǔ, yù xià rén sān qiān lái zhàn, yì zhī wū gǔ dí liè bù dōu xiáng wěn xiāo cí shì nú nán kè yē lǜ wò lǐ sǐ yān. shí èr yuè wù yín, qìng líng lín mù huǒ. jǐ mǎo, lù qiú. yǒu dì cóng xiōng wèi qiáng dào zhě, xiōng dì jù wú zi, tè yuán qí dì.
十八年春正月甲午朔,日有食之。戊戌,留夏國賀正使不遣。己亥,遣北院樞密副使蕭惟信以伐夏告宋。辛丑,錄囚。丙午,如鴛鴦濼。丙辰,獵霸特山。耶律義先奏蒲奴里捷。二月庚辰,幸燕趙國王洪基帳視疾。乙酉,耶律義先等執陶得里以獻。三月乙巳,高昌國遣使來貢。壬子,以洪基疾愈,赦雜犯死罪以下。丁巳,烏古遣使送款。夏四月癸酉,以南府宰相耶律高十為南京統軍使。五月甲辰,五國酋長各率其部來附。庚戌,回跋部長兀迭台紥等來朝。戊午,五國節度使耶律仙童以降烏古叛人,授左監門衛上將軍。六月壬戌朔,以韓國王蕭惠為河南道行軍都統,趙王蕭孝友、漢王貼不副之。乙丑,錄囚。丙寅,行十二神纛禮。己巳,宋以遼師伐夏,遣錢逸致贐禮。庚辰,阻卜來貢馬、駝、珍玩。辛巳,夏國使來貢,留之不遣。丁亥,行再生禮。秋七月戊戌,親征。八月辛酉朔,渡河。夏人遁,乃還。九月丁未,蕭惠等為夏人所敗。冬十月,北道行軍都統耶律敵魯古率阻卜諸軍至賀蘭山,獲李元昊妻及其官僚家屬,遇夏人三千來戰,殪之;烏古敵烈部都詳穩蕭慈氏奴、南克耶律斡里死焉。十二月戊寅,慶陵林木火。己卯,錄囚。有弟從兄為強盜者,兄弟俱無子,特原其弟。
shí jiǔ nián chūn zhēng yuè gēng yín, sēng huì jiàn jiā jiǎn xiào tài wèi. gēng zǐ, yē lǜ dí lǔ gǔ fù fēng qī shuǐ jùn wáng, zhū jiāng xiào jí zǔ bo děng bù qiú zhǎng gè jìn jué yǒu chà. zèng xiāo cí shì nú tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xīn chǒu, qiǎn shǐ wèn zuì yú xià guó. rén yín, rú yú ér luò. èr yuè dīng hài, xià jiāng wā pǔ wěi huò yǐ líng jì děng lái gōng jīn sù chéng, nán miàn lín yá yē lǜ gāo jiā nú děng pò zhī. wā pǔ bèi chuàng dùn qù, shā wěi huò yǐ líng jì. sān yuè wù xū, diàn qián dōu diǎn jiǎn xiāo dié lǐ dé yǔ xià zhàn yú sān jiǎo chuān, bài zhī. guǐ mǎo, mìng xī nán zhāo tǎo shǐ xiāo pú nú běi yuàn dài wáng yí xīn lín yá xiāo sā mǒ děng shuài shī fá xià, yǐ xíng gōng dōu bù shǔ bié gǔ dé jiān zhàn. jiǎ chén, qiǎn tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo gé àn jūn biān chéng, yǐ wèi shēng yuán. jǐ yǒu, zhù bì xī jī diàn. bǐng chén, xìng diàn qián dōu diǎn jiǎn xiāo dié lǐ dé fù mǎ dū wèi xiāo hú dǔ zhàng shì jí. xià sì yuè bǐng yín, rú yú ér luò. rén shēn, pú lú máo duǒ bù tì yǐn xìn dǔ lái gòng. jiǎ shēn, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng. wǔ yuè jǐ chǒu, rú liáng xíng. guǐ sì, xiāo pú nú děng rù xià jìng, bù yǔ dí yù, zòng jūn fú lüè ér hái. dīng yǒu, xià guó wā pǔ lái jiàng. jǐ hài, yuǎn yí bá sī mǔ bù qiǎn shǐ lái gòng. liù yuè bǐng chén shuò, zhì dǎo tā lǐng dōu jiān. bǐng yín, yè qìng líng. gēng wǔ, xìng qìng zhōu, yè dà ān diàn. rén shēn, zhào yī bo tú fàn nú lì jí bèi fù mǔ huò fàn shì táo wáng zhě, bù dé jǔ jìn shì. huí bá hé sū guǎn pú lú máo duǒ bù gè qiǎn shǐ gòng mǎ. jiǎ xū, sòng qiǎn shǐ lái hè fá xià jié, gāo lì shǐ jù zhì. xīn sì, yù jīn luán diàn shì jìn shì. qiū qī yuè rén chén, zhù bì kuò lǐ pú wǎn. guǐ sì, yǐ yàn zhào guó wáng hóng jī lǐng běi nán shū mì yuàn. yǐ wèi, zǔ bo zhǎng huō dé lá dì wò dé lái cháo, jiā tài wèi qiǎn zhī. wù xū, lù qiú. wù shēn, yǐ zuǒ yí lí bì xiāo táng gǔ wèi běi yuàn shū mì fù shǐ. rén zǐ, liè hóu lǐ jí. bā yuè dīng mǎo, zǔ bo qiú zhǎng chuǎn zhǐ gé bá lǐ sī lái cháo. jiǔ yuè rén yín, xià rén qīn biān, dí lǔ gǔ qiǎn liù yuàn jūn jiāng hǎi lǐ jī bài zhī. dōng shí yuè gēng wǔ, hái shàng jīng. xīn wèi, xià guó wáng lǐ liàng zuò mǔ qiǎn shǐ qǐ yī jiù chēng fān. shǐ hái, zhào yù bié qiǎn xìn chén yì què, dāng xú sī zhī. rén shēn, shì lín huáng fǔ yì tú. jiǎ xū, rú zhōng huì chuān. shí yī yuè jiǎ wǔ, zǔ bo qiú zhǎng huō dé lá qiǎn shǐ lái gòng. gēng xū, lù qiú. rén zǐ, chū nán fǔ zǎi xiàng hán zhī bái wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, shū mì fù shǐ yáng jī zhǎng níng jūn jié dù shǐ, hàn lín xué shì wáng gāng zé zhōu cì shǐ, zhāng yòu huī zhōu cì shǐ, zhī zhì gào zhōu bái hǎi běi zhōu cì shǐ. rùn yuè yǐ mǎo, yǐ hàn wáng tiē bù wèi zhōng jīng liú shǒu. xīn wèi, yǐ tóng zhī běi yuàn shū mì shǐ shì xiāo gé wèi nán yuàn shū mì shǐ, nán yuàn dài wáng yē lǜ rén xiān zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, fēng sòng wáng. shí èr yuè dīng hài, běi fǔ zǎi xiàng zhào wáng xiāo xiào yǒu chū wèi dōng jīng liú shǒu, dōng jīng liú shǒu xiāo tǎ liè gé wèi běi fǔ zǎi xiàng, nán yuàn shū mì shǐ lù wáng chá gé wèi nán yuàn dài wáng. gēng xū, hán guó wáng xiāo huì xǐ fēng wèi wáng, zhì shì. rén zǐ, xià guó lǐ liàng zuò qiǎn shǐ shàng biǎo, qǐ yī jiù chén shǔ.
十九年春正月庚寅,僧惠鑒加檢校太尉。庚子,耶律敵魯古復封漆水郡王,諸將校及阻卜等部酋長各進爵有差。贈蕭慈氏奴同中書門下平章事。辛丑,遣使問罪於夏國。壬寅,如魚兒濼。二月丁亥,夏將窪普、猥貨、乙靈紀等來攻金肅城,南面林牙耶律高家奴等破之。窪普被創遁去,殺猥貨、乙靈紀。三月戊戌,殿前都點檢蕭迭里得與夏戰於三角川,敗之。癸卯,命西南招討使蕭蒲奴、北院大王宜新、林牙蕭撒抹等帥師伐夏,以行宮都部署別古得監戰。甲辰,遣同知北院樞密使蕭革按軍邊城,以為聲援。己酉,駐蹕息雞淀。丙辰,幸殿前都點檢蕭迭里得、駙馬都尉蕭胡睹帳視疾。夏四月丙寅,如魚兒濼。壬申,蒲盧毛朵部惕隱信篤來貢。甲申,高麗遣使來貢。五月己丑,如涼陘。癸巳,蕭蒲奴等入夏境,不與敵遇,縱軍俘掠而還。丁酉,夏國窪普來降。己亥,遠夷拔思母部遣使來貢。六月丙辰朔,置倒塌嶺都監。丙寅,謁慶陵。庚午,幸慶州,謁大安殿。壬申,詔醫卜屠販、奴隸及倍父母或犯事逃亡者,不得舉進士。回跋、曷蘇館、蒲盧毛朵部各遣使貢馬。甲戌,宋遣使來賀伐夏捷,高麗使俱至。辛巳,御金鑾殿試進士。秋七月壬辰,駐蹕括里蒲碗。癸巳,以燕趙國王洪基領北南樞密院。乙未,阻卜長豁得剌弟斡得來朝,加太尉遣之。戊戌,錄囚。戊申,以左夷離畢蕭唐古為北院樞密副使。壬子,獵侯里吉。八月丁卯,阻卜酋長喘只葛拔里斯來朝。九月壬寅,夏人侵邊,敵魯古遣六院軍將海里擊敗之。冬十月庚午,還上京。辛未,夏國王李諒祚母遣使乞依舊稱藩。使還,詔諭別遣信臣詣闕,當徐思之。壬申,釋臨潢府役徒。甲戌,如中會川。十一月甲午,阻卜酋長豁得剌遣使來貢。庚戌,錄囚。壬子,出南府宰相韓知白為武定軍節度使,樞密副使楊績長寧軍節度使,翰林學士王綱澤州刺史,張宥徽州刺史,知制誥周白海北州刺史。閏月乙卯,以漢王貼不為中京留守。辛未,以同知北院樞密使事蕭革為南院樞密使,南院大王耶律仁先知北院樞密使事,封宋王。十二月丁亥,北府宰相、趙王蕭孝友出為東京留守,東京留守蕭塔列葛為北府宰相,南院樞密使、潞王查葛為南院大王。庚戌,韓國王蕭惠徙封魏王,致仕。壬子,夏國李諒祚遣使上表,乞依舊臣屬。
èr shí nián chūn zhēng yuè wù xū, zhù bì hùn tóng jiāng. èr yuè jiǎ shēn, qiǎn qián běi yuàn dōu jiān xiāo yǒu kuò děng shǐ xià guó, suǒ dǎng xiàng pàn hù. jǐ chǒu, rú cāng ěr luò. jiǎ chén, tǔ bō qiǎn shǐ lái gòng. sān yuè rén zǐ shuò, xìng hēi shuǐ. xià wǔ yuè guǐ chǒu, xiāo yǒu kuò děng shǐ xià hái, lǐ liàng zuò mǔ biǎo qǐ rú dǎng xiàng quán jìn mǎ tuó niú yáng děng wù. jǐ sì, xià guó qiǎn shǐ qiú táng lóng zhèn jí qǐ bà suǒ jiàn chéng yì, yǐ zhào dá zhī. liù yuè bǐng xū, zhào yǐ suǒ huò lǐ yuán hào qī jí qián hòu suǒ fú xià rén, ān zhì sū zhōu. yǐ fá xià suǒ huò wù qiǎn shǐ yí sòng. qiū qī yuè, rú qiū shān. jiǔ yuè, zhào gēng dìng tiáo zhì. zhù bì zhōng huì chuān. dōng shí yuè jǐ mǎo shuò, kuò zhū dào jūn jí. shí yī yuè gēng shēn, yǐ tì yǐn dōu jiān xiāo mó lǔ wèi zuǒ yí lí bì. jiǎ zǐ, mìng dōng jīng liú shǒu sī zǒng lǐng hù bù nèi shěng shì. dīng mǎo, bà zhōng chéng jì lù zhí guān guò fàn, lìng chéng zhǐ zǒng zhī. shí èr yuè yǐ yǒu, yǐ huáng tài hòu xíng zài shēng lǐ, sì shè.
二十年春正月戊戌,駐蹕混同江。二月甲申,遣前北院都監蕭友括等使夏國,索党項叛戶。己丑,如蒼耳濼。甲辰,吐蕃遣使來貢。三月壬子朔,幸黑水。夏五月癸丑,蕭友括等使夏還,李諒祚母表乞如党項權進馬、駝、牛、羊等物。己巳,夏國遣使求唐隆鎮及乞罷所建城邑,以詔答之。六月丙戌,詔以所獲李元昊妻及前後所俘夏人,安置蘇州。以伐夏所獲物遣使遺宋。秋七月,如秋山。九月,詔更定條制。駐蹕中會川。冬十月己卯朔,括諸道軍籍。十一月庚申,以惕隱都監蕭謨魯為左夷離畢。甲子,命東京留守司總領戶部、內省事。丁卯,罷中丞記錄職官過犯,令承旨總之。十二月乙酉,以皇太后行再生禮,肆赦。
èr shí yī nián chūn zhēng yuè xīn hài, rú hùn tóng jiāng. èr yuè, rú yú ér luò. xià sì yuè guǐ wèi, yǐ guó jiù xiáng wěn xiāo ā lá wèi xī běi lù zhāo tǎo shǐ, fēng xī píng jùn wáng. liù yuè bǐng zǐ, zhù bì yǒng ān shān. qiū qī yuè jiǎ chén shuò, zhào běi fǔ zǎi xiàng xiāo tǎ liè gé nán fǔ zǎi xiàng hàn wáng tiē bù nán yuàn shū mì shǐ xiāo gé zhī běi yuàn shū mì shǐ shì rén xiān děng, cì zuò, lùn gǔ jīn zhì dào. wù shēn, sì tiān dì. jǐ yǒu, zhào běi nán shū mì yuàn, rì zài zòu shì. rén zǐ, zhuī zūn tài zǔ zhī zǔ wèi jiǎn xiàn huáng dì, miào hào xuán zǔ, zǔ bǐ wèi jiǎn xiàn huáng hòu tài zǔ zhī kǎo wèi xuān jiǎn huáng dì, miào hào dé zǔ, bǐ wèi xuān jiǎn huáng hòu. zhuī fēng tài zǔ bó fù yí lí jǐn yán mù wèi shǔ guó wáng, yú yuè shì lǔ wèi suí guó wáng. yǐ yàn zhào guó wáng hóng jī wèi tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài zhī tì yǐn shì, cì zhào yù zhī. guǐ hài, jìn shì xiǎo dǐ lú bǎo wěi xué yù shū, miǎn sǐ, pèi yì zhōng shēn. jiǎ zǐ, rú qiū shān. wù chén, yè qìng líng. yǐ nán yuàn shū mì shǐ xiāo gé wèi běi yuàn shū mì shǐ, fēng wú wáng. xīn wèi, rú qìng zhōu. rén shēn, zhuī fēng tài zǔ dì yín dǐ shí wèi xǔ guó wáng. bā yuè wù zǐ, tài wèi wū zhě hōng, zhào pèi xiǎng shèng zōng miào. jiǔ yuè yǐ mǎo, píng zhōu jìn bái tù. jǐ wèi, yè huái líng. gēng shēn, zhuī shàng sì shèng huáng dì tiān shùn huáng dì zūn shì, jí gèng shì zhāng dé huáng hòu yuē jìng ān. guǐ hài, shì qí tiān huáng hòu yuē rén dé huáng hòu. jiǎ zǐ, yè zǔ líng. zēng tài zǔ shì dà shèng dà míng shén liè tiān huáng dì, gèng shì zhēn liè huáng hòu yuē chún qīn, gōng shùn huáng dì yuē zhāng sù, hòu xiāo shì shì yuē hé jìng. dōng shí yuè wù yín, zhù bì zhōng huì chuān. dīng hài, xià guó lǐ liàng zuò qiǎn shǐ qǐ chí biān yōng, jí qiǎn xiāo yǒu kuò fèng zhào yù zhī. wù zǐ, xìng xiǎn yì èr zhōu. jiǎ wǔ, liáo xìng jūn jié dù shǐ xiāo xū liè fēng zhèng wáng, nán yuàn dài wáng lù wáng chá gé wèi nán yuàn shū mì shǐ, jìn fēng yuè guó wáng. wù xū, shè hǔ yú nán sā gé bǎi. xīn chǒu, yè qián líng. shí yī yuè rén yín shuò, zēng shì wén xiàn huáng dì wèi wén xiàn qīn yì huáng dì, jí shì èr hòu yuē duān shùn, yuē róu zhēn. fù gèng shì shì zōng xiào liè huáng hòu wèi huái jié. dīng wèi, zēng xiào chéng huáng dì shì yuē xiào chéng kāng jìng huáng dì, gèng shì shèng shén xuān xiàn huáng hòu wèi ruì zhì. jiǎ zǐ, cì zhōng huì chuān. huí gú ā sà lán qiǎn shǐ gòng míng mǎ wén bào. bǐng yín, lù qiú. shí èr yuè wù xū, yǐ běi fǔ zǎi xiàng tǎ liè gé wèi nán jīng tǒng jūn shǐ, zhèng wáng xū liè běi fǔ zǎi xiàng, qì dān xíng gōng dōu bù shǔ yē lǜ yì xiān tì yǐn. shì yì tú xiàn nián zhě.
二十一年春正月辛亥,如混同江。二月,如魚兒濼。夏四月癸未,以國舅詳穩蕭阿剌為西北路招討使,封西平郡王。六月丙子,駐蹕永安山。秋七月甲辰朔,召北府宰相蕭塔烈葛、南府宰相漢王貼不、南院樞密使蕭革、知北院樞密使事仁先等,賜坐,論古今治道。戊申,祀天地。己酉,詔北、南樞密院,日再奏事。壬子,追尊太祖之祖為簡獻皇帝,廟號玄祖,祖妣為簡獻皇后;太祖之考為宣簡皇帝,廟號德祖,妣為宣簡皇后。追封太祖伯父夷離堇岩木為蜀國王,于越釋魯為隋國王。以燕趙國王洪基為天下兵馬大元帥、知惕隱事,賜詔諭之。癸亥,近侍小底盧寶偽學御書,免死,配役終身。甲子,如秋山。戊辰,謁慶陵。以南院樞密使蕭革為北院樞密使,封吳王。辛未,如慶州。壬申,追封太祖弟寅底石為許國王。八月戊子,太尉烏者薨,詔配享聖宗廟。九月乙卯,平州進白兔。己未,謁懷陵。庚申,追上嗣聖皇帝、天順皇帝尊諡,及更諡彰德皇后曰靖安。癸亥,諡齊天皇后曰仁德皇后。甲子,謁祖陵。增太祖諡大聖大明神烈天皇帝,更諡貞烈皇后曰淳欽,恭順皇帝曰章肅,後蕭氏諡曰和敬。冬十月戊寅,駐蹕中會川。丁亥,夏國李諒祚遣使乞弛邊傭,即遣蕭友括奉詔諭之。戊子,幸顯、懿二州。甲午,遼興軍節度使蕭虛烈封鄭王,南院大王、潞王查葛為南院樞密使,進封越國王。戊戌,射虎於南撒葛柏。辛丑,謁乾陵。十一月壬寅朔,增諡文獻皇帝為文獻欽義皇帝,及諡二後曰端順,曰柔貞。復更諡世宗孝烈皇后為懷節。丁未,增孝成皇帝諡曰孝成康靖皇帝,更諡聖神宣獻皇后為睿智。甲子,次中會川。回鶻阿薩蘭遣使貢名馬、文豹。丙寅,錄囚。十二月戊戌,以北府宰相塔烈葛為南京統軍使,鄭王虛烈北府宰相,契丹行宮都部署耶律義先惕隱。釋役徒限年者。
èr shí èr nián chūn zhēng yuè yǐ sì, rú hùn tóng jiāng. èr yuè bǐng zǐ, huí gú ā sà lán wèi lín guó suǒ qīn, qiǎn shǐ qiú yuán. gēng chén, rú chūn shuǐ. sān yuè guǐ hài, lǐ liàng zuò yǐ cì zhào xǔ jiàng, qiǎn shǐ lái xiè. bǐng yín, rú hēi shuǐ luò. xià sì yuè wù zǐ. liè hè diàn. wǔ yuè rén yín, zhào nèi dì zhōu xiàn zhí guǒ. liù yuè rén shēn, zhù bì hú lǚ shān. guǐ wèi, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng. qiū qī yuè jǐ yǒu, zǔ bo dài wáng tún tū gǔ sī lǜ zhū bù zhǎng xiàn mǎ tuó. gēng shēn, rú hēi lǐng. rùn yuè gēng wǔ, wū gǔ lái gòng. guǐ sì, zhǎng chūn zhōu zhì qián bó sī. jiǔ yuè rén chén, xià guó lǐ liàng zuò qiǎn shǐ jìn jiàng biǎo. jiǎ wǔ, qiǎn nán miàn lín yá gāo jiā nú děng fèng zhào fǔ yù. dōng shí yuè bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. shí yī yuè xīn mǎo, zhào zhū zhí shì guān yǐ lǐ shòu dài jí yǐ zuì qù zhě zhì jí, suì shēn shū mì yuàn. shí èr yuè bǐng shēn shuò, zhào huí gú bù fù shǐ yǐ qì dān rén chōng. gēng zǐ, yīng shèng jié, qū shè tú yǐ xià zuì. rén zǐ, zhào dà chén yuē: zhèn yǔ sòng zhǔ yuē wèi xiōng dì, huān hǎo suì jiǔ, yù jiàn qí huì xiàng, kě yù lái shǐ.
二十二年春正月乙巳,如混同江。二月丙子,回鶻阿薩蘭為鄰國所侵,遣使求援。庚辰,如春水。三月癸亥,李諒祚以賜詔許降,遣使來謝。丙寅,如黑水濼。夏四月戊子。獵鶴淀。五月壬寅,詔內地州縣植果。六月壬申,駐蹕胡呂山。癸未,高麗遣使來貢。秋七月己酉,阻卜大王屯禿古斯率諸部長獻馬、駝。庚申,如黑嶺。閏月庚午,烏古來貢。癸巳,長春州置錢帛司。九月壬辰,夏國李諒祚遣使進降表。甲午,遣南面林牙高家奴等奉詔撫諭。冬十月丙申朔,日有食之。十一月辛卯,詔諸職事官以禮受代及以罪去者置籍,歲申樞密院。十二月丙申朔,詔回鶻部副使以契丹人充。庚子,應聖節,曲赦徒以下罪。壬子,詔大臣曰:「朕與宋主約為兄弟,歡好歲久,欲見其繪像,可諭來使。」
èr shí sān nián chūn zhēng yuè jǐ sì, rú hùn tóng jiāng. guǐ yǒu, liè shuāng zi diàn. wù zǐ, xià guó qiǎn shǐ gòng fāng wù. rén chén, rú chūn shuǐ. jiǎ wǔ, liè pán zhí pō. sān yuè dīng hài, xìng huáng tài dì zhòng yuán zhàng. xià sì yuè guǐ mǎo, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng. guǐ chǒu, liè hé zhǐ hū lǐ. wǔ yuè jǐ sì, lǐ liàng zuò qǐ jìn mǎ tuó, zhào suì gòng zhī. gēng yín, zhù bì yǒng ān shān. rén chén, xià guó qiǎn shǐ lái gòng. liù yuè bǐng shēn, rú qìng zhōu. yǐ hài, yè qìng líng. rén yín, gāo lì wáng huī qǐng guān qí zi, zhào jiā jiǎn xiào tài wèi. xīn hài, tǔ bō qiǎn shǐ lái gòng. qiū qī yuè jǐ sì, xià guó lǐ liàng zuò qiǎn shǐ lái qiú hūn. jiǎ xū, rú qiū shān. jǐ mǎo, zhào bā fáng zú jīn zé. jiǔ yuè gēng yín, liè, yù sān hǔ, zòng quǎn huò zhī. dōng shí yuè dīng yǒu, zhù bì zhōng jīng. wù xū, xìng xīn jiàn mì shū jiān. xīn chǒu, yǒu shì yú zǔ miào. guǐ chǒu, yǐ kāi tài sì zhù yín fó xiàng, qū shè zài jīng qiú. bǐng chén, lǐ liàng zuò qiǎn shǐ jìn shì biǎo. shí yī yuè yǐ chǒu, zǔ bo bù zhǎng lái gòng. rén shēn, dì lǜ qún chén shàng huáng tài hòu zūn hào yuē rén cí shèng shàn qīn xiào guǎng dé ān jìng zhēn chún yì hé kuān hòu chóng jué yí tiān huáng tài hòu, dà shè. nèi wài guān jìn jí yǒu chà. guǐ wèi, lù qiú. jiǎ shēn, qún chén shàng huáng dì zūn hào yuē qīn tiān fèng dào yòu shì xìng lì wǔ dìng wén chéng shèng shén rén xiào huáng dì, cè huáng hòu xiāo shì yuē zhēn yì cí hé wén huì xiào jìng guǎng ài chóng shèng huáng hòu. shí èr yuè bǐng shēn, rú zhōng huì chuān.
二十三年春正月己巳,如混同江。癸酉,獵雙子淀。戊子,夏國遣使貢方物。壬辰,如春水。甲午,獵盤直坡。三月丁亥,幸皇太弟重元帳。夏四月癸卯,高麗遣使來貢。癸丑,獵合只忽里。五月己巳,李諒祚乞進馬、駝,詔歲貢之。庚寅,駐蹕永安山。壬辰,夏國遣使來貢。六月丙申,如慶州。乙亥,謁慶陵。壬寅,高麗王徽請官其子,詔加檢校太尉。辛亥,吐蕃遣使來貢。秋七月己巳,夏國李諒祚遣使來求婚。甲戌,如秋山。己卯,詔八房族巾幘。九月庚寅,獵,遇三虎,縱犬獲之。冬十月丁酉,駐蹕中京。戊戌,幸新建秘書監。辛丑,有事於祖廟。癸丑,以開泰寺鑄銀佛像,曲赦在京囚。丙辰,李諒祚遣使進誓表。十一月乙丑,阻卜部長來貢。壬申,帝率群臣上皇太后尊號曰仁慈聖善欽孝廣德安靜貞純懿和寬厚崇覺儀天皇太后,大赦。內外官進級有差。癸未,錄囚。甲申,群臣上皇帝尊號曰欽天奉道佑世興歷武定文成聖神仁孝皇帝,冊皇后蕭氏曰貞懿慈和文惠孝敬廣愛崇聖皇后。十二月丙申,如中會川。
èr shí sì nián chūn zhēng yuè guǐ hài, rú hùn tóng jiāng. wù chén, cháo huáng tài hòu. xīn sì, sòng qiǎn shǐ lái hè, kuì xún xiàng. èr yuè jǐ chǒu shuò, zhào sòng shǐ diào yú fù shī. guǐ sì, rú zhǎng chūn hé. jiǎ yín, xià guó qiǎn shǐ lái hè. sān yuè guǐ hài, huáng tài dì zhòng yuán shēng zǐ, qū shè xíng zài jí zhǎng chūn zhèn běi èr zhōu tú yǐ xià zuì. xià wǔ yuè, zhù bì nán yá. qiū qī yuè, rén wǔ, rú qiū shān. cì nán yá zhī běi yù, bù yù. bā yuè dīng hài, jí dà jiàn, zhào yàn zhào guó wáng hóng jī, yù yǐ zhì guó zhī yào. wù zǐ, dà shè, zòng wǔ fāng yīng gú, fén diào yú zhī jù. jǐ chǒu, dì bēng yú xíng gōng, nián sì shí. yí zhào yàn zhào guó wáng hóng jī sì wèi. qīng níng yuán nián shí yuè gēng zǐ, shàng zūn shì wèi shén shèng xiào zhāng huáng dì, miào hào xìng zōng.
二十四年春正月癸亥,如混同江。戊辰,朝皇太后。辛巳,宋遣使來賀,饋馴象。二月己丑朔,召宋使釣魚、賦詩。癸巳,如長春河。甲寅,夏國遣使來賀。三月癸亥,皇太弟重元生子,曲赦行在及長春、鎮北二州徒以下罪。夏五月,駐蹕南崖。秋七月,壬午,如秋山。次南崖之北峪,不豫。八月丁亥,疾大漸,召燕趙國王洪基,諭以治國之要。戊子,大赦,縱五坊鷹鶻,焚釣魚之具。己丑,帝崩於行宮,年四十。遺詔燕趙國王洪基嗣位。清寧元年十月庚子,上尊諡為神聖孝章皇帝,廟號興宗。
zàn yuē: xìng zōng jí wèi, nián shí yǒu liù yǐ, bù néng xiān zūn mǔ hòu ér zūn qí mǔ, yǐ zhì lín cháo zhuān zhèng, zéi shā bù gū, yòu bù néng yǐ lǐ jǐ jiàn, shǐ qí tiān sǐ yú shì nì, yǒu kuī wáng zhě zhī xiào, xī zāi! ruò fú dà xíng zài bìn, yǐn jiǔ bó jū, dié jiàn jiǎn shū. jí qí yè yí xiàng ér āi tòng, shòu sòng diào ér shuāi dié, suǒ wèi ruò chū èr rén. hé wèi qí rán yú? zhì yú gǎn fù bì zhī yán ér shēn nán sòng zhī hǎo, xǔ liàng zuò zhī méng ér bà xī xià zhī bīng, biān bǐ bù sǒng, zhèng zhì nèi xiū, qīn cè jìn shì, dà xiū tiáo zhì, xià zhì shì shù, dé chén pián yí, zé qiú zhì zhī zhì qiè yǐ. yú shí zuǒ yòu dà chén, céng bù wén yī xián zhī jìn, yī shì zhī jiàn, yù shù jǐ gǔ dì wáng zhī fēng, qí kě dé hū? suī rán, shèng zōng ér xià, kě wèi xián jūn yǐ.
贊曰:興宗即位,年十有六矣,不能先尊母后而尊其母,以致臨朝專政,賊殺不辜,又不能以禮幾諫,使齊天死於弒逆,有虧王者之孝,惜哉!若夫大行在殯,飲酒博鞠,疊見簡書。及其謁遺像而哀慟,受宋吊而衰絰,所為若出二人。何為其然歟?至於感富弼之言而申南宋之好,許諒祚之盟而罷西夏之兵,邊鄙不聳,政治內修,親策進士,大修條制,下至士庶,得陳便宜,則求治之志切矣。於時左右大臣,曾不聞一賢之進,一事之諫,欲庶幾古帝王之風,其可得乎?雖然,聖宗而下,可謂賢君矣。