hé jiān xú shēng, shè jiào yú ēn. là chū guī, tú yù yī sǒu, shěn shì yuē: xú xiān shēng chè zhàng yǐ. míng suì shòu jiào hé suǒ? dá yuē: réng jiù. sǒu yuē: jìng yè xìng shī. yǒu shě shēng yán qiú míng shī, shì tuō mǒu zhì dōng tuǎn pìn lǚ zi lián, qú yǐ shòu zhì jì mén. jūn rú gǒu jiù, shù yí qǐng bèi yú ēn. xú yǐ chéng yuē wèi cí. sǒu yuē: xìn xíng jūn zǐ yě. rán qù xīn suì shàng yuǎn, jìng yǐ huáng jīn yī liǎng wèi zhì, zàn liú jiào zhī, míng suì lìng yì hé rú? xú kě zhī. sǒu xià qí chéng lǐ hán, qiě yuē: bì lǐ bù yáo yǐ. zhái qí ài, sì chù wèi jiān, qǐng jí qiǎn pū mǎ qù, sàn bù yì jiā. xú cóng zhī, yǐ xíng lǐ jì sǒu mǎ shàng.
河間徐生,設教於恩。臘初歸,途遇一叟,審視曰:「徐先生撤帳矣。明歲授教何所?」答曰:「仍舊。」叟曰:「敬業姓施。有舍甥延求明師,適托某至東疃聘呂子廉,渠已受贄稷門。君如苟就,束儀請倍於恩。」徐以成約為辭。叟曰:「信行君子也。然去新歲尚遠,敬以黃金一兩為贄,暫留教之,明歲另議何如?」徐可之。叟下騎呈禮函,且曰:「敝里不遙矣。宅綦隘,飼畜為艱,請即遣仆馬去,散步亦佳。」徐從之,以行李寄叟馬上。
xíng sān sì lǐ xǔ, rì jì mù, shǐ dǐ qí zhái, ōu dīng shòu huán, wǎn rán shì jiā. hū shēng chū bài, shí sān sì suì tóng zǐ yě. sǒu yuē: mèi fū jiǎng nán chuān, jiù wèi zhǐ huī shǐ. zhǐ yí cǐ ér, pō bù dùn, dàn jiāo guàn ěr. dé xiān shēng yī yuè shàn yòu, dāng shèng shí nián. wèi jǐ shè yán, bèi jí fēng měi, ér xíng jiǔ xià shí, jiē yǐ bì ǎo. yī bì zhí hú shì lì, nián yuē shí wǔ liù, fēng zhì yùn jué, xīn qiè dòng zhī. xí jì zhōng. sǒu mìng ān zhì chuáng qǐn, shǐ cí ér qù.
行三四里許,日既暮,始抵其宅,漚釘獸環,宛然世家。呼甥出拜,十三四歲童子也。叟曰:「妹夫蔣南川,舊為指揮使。止遺此兒,頗不鈍,但嬌慣耳。得先生一月善誘,當勝十年。」未幾設筵,備極豐美,而行酒下食,皆以婢媼。一婢執壺侍立,年約十五六,風致韻絕,心竊動之。席既終。叟命安置床寢,始辭而去。
tiān wèi míng. ér chū jiù xué. xú fāng qǐ, jí yǒu bì lái pěng jīn shì guàn, jí zhí hú rén yě. rì gěi sān cān xī cǐ bì, zhì xī yòu lái sǎo tà. xú wèn: hé wú tóng pú? bì xiào bù yán, bù qīn jìng qù. cì xī fù zhì. rù yǐ yóu yǔ, bì xiào bù jù, suì yǔ xiá. yīn gào yuē: wú jiā bìng wú nán zǐ, wài shì zé tuō shī jiù. qiè míng ài nú. fū rén yǎ jìng xiān shēng, kǒng zhū bì bù jié, gù yǐ qiè lái. jīn rì dàn xū jiān mì, kǒng fā jué, liǎng wú yán yě. yī yè gòng qǐn wàng xiǎo, wèi gōng zǐ suǒ zāo, xú cán zuò bù zì ān. zhì xī bì lái yuē: xìng fū rén zhòng jūn, bù rán bài yǐ! gōng zǐ rù gào, fū rén jí yǎn qí kǒu, ruò kǒng jūn wén. dàn jiè qiè wù dé jiǔ liú zhāi guǎn ér yǐ. yán yǐ suì qù. xú shén dé zhī.
天未明。兒出就學。徐方起,即有婢來捧巾侍盥,即執壺人也。日給三餐悉此婢,至夕又來掃榻。徐問:「何無僮僕?」婢笑不言,布衾徑去。次夕復至。入以游語,婢笑不拒,遂與狎。因告曰:「吾家並無男子,外事則托施舅。妾名愛奴。夫人雅敬先生,恐諸婢不潔,故以妾來。今日但須緘密,恐發覺,兩無顏也。」一夜共寢忘曉,為公子所遭,徐慚怍不自安。至夕婢來曰:「幸夫人重君,不然敗矣!公子入告,夫人急掩其口,若恐君聞。但戒妾勿得久留齋館而已。」言已遂去。徐甚德之。
rán gōng zǐ bù shàn dú, hē zé zhī, zé fū rén zhé wèi huǎn jiá. chū yóu qiǎn bì chuán yán jiàn qīn chū, gé hù yǔ xiān shēng yǔ, wǎng wǎng líng tì. gù měi wǎn bì wèn gōng zǐ rì kè. xú pō bù nài, zuò sè yuē: jì cóng ér lǎn, yòu zé ér gōng, cǐ děng shī wǒ bù guàn zuò! qǐng cí. fū rén qiǎn bì xiè guò, xú nǎi zhǐ. zì rù guǎn yǐ lái, měi yù yī chū dēng tiào, zhé gù bì zhī. yī rì zuì zhōng yàng mèn, hū bì wèn gù. bì yán: wú tā, kǒng fèi xué ěr. rú bì yù chū, dàn qǐng yǐ yè. xú nù yuē: shòu rén shù jīn, biàn dāng yān jìn sǐ yé! jiào wǒ yè cuàn hé zhī hū? jiǔ yǐ sù shí wèi chǐ, zhì gù yóu zài náng ěr. suì chū jīn zhì jǐ shàng, zhì zhuāng yù xíng. fū rén chū, mài mài bù yǔ, wéi yǎn mèi gěng yè, shǐ bì fǎn jīn, qǐ yào sòng zhī. xú jué mén hù bī cè zǒu shù bù, mù guāng shè rù, zé shēn zì xiàn zhǒng zhōng chū, sì wàng huāng liáng, yī gǔ mù yě. dà hài. rán xīn gǎn qí yì, nǎi mài suǒ cì jīn, fēng duī zhí shù ér qù.
然公子不善讀,訶責之,則夫人輒為緩頰。初猶遣婢傳言;漸親出,隔戶與先生語,往往零涕。顧每晚必問公子日課。徐頗不耐,作色曰:「既從兒懶,又責兒工,此等師我不慣作!請辭。」夫人遣婢謝過,徐乃止。自入館以來,每欲一出登眺,輒錮閉之。一日醉中怏悶,呼婢問故。婢言:「無他,恐廢學耳。如必欲出,但請以夜。」徐怒曰:「受人數金,便當淹禁死耶!教我夜竄何之乎?久以素食為恥,贄固猶在囊耳。」遂出金置几上,治裝欲行。夫人出,脈脈不語,惟掩袂哽咽,使婢返金,啟鑰送之。徐覺門戶逼側;走數步,目光射入,則身自陷冢中出,四望荒涼,一古墓也。大駭。然心感其義,乃賣所賜金,封堆植樹而去。
guò suì fù jīng qí chù, zhǎn bài ér xíng. yáo jiàn shī sǒu, xiào zhì wēn liáng, yāo zhī yīn qiè. xīn zhī qí guǐ, ér yù yī wèn fū rén qǐ jū, suì xiāng jiāng rù cūn, gū jiǔ gòng zhuó. bù jué rì mù, sǒu qǐ cháng jiǔ jià, biàn yán: hán shè bù yuǎn, shě mèi yì shì guī níng, wàng yí yù zhǐ, wèi lǎo fū fú chú bù xiáng. chū cūn shù wǔ, yòu yī lǐ luò, kòu fēi rù, bǐng zhú xiàng kè. é, jiǎng fū rén zì nèi chū, shǐ shěn shì zhī, gài sì shí xǔ lì rén yě. bài xiè yuē: shì wēi zhī zú, mén hù líng luò, xiān shēng zé jí kū gǔ, zhēn wú jì kě yǐ cháng zhī. yán yǐ qì xià. jì ér hū ài nú, xiàng xú yuē: cǐ bì, qiè suǒ lián ài, jīn yǐ xiāng zèng, liáo wèi kè zhōng jì mò. fán yǒu suǒ xū, qú yì lüè néng jiě yì. xú wěi wěi. shǎo wèn xiōng mèi jù qù, bì liú shì qǐn. jī chū míng, sǒu jí lái cù zhuāng sòng xíng fū rén yì chū, zhǔ bì shàn shì xiān shēng. yòu wèi xú yuē: cóng cǐ yóu yí jǐn mì, bǐ cǐ zāo féng guǐ yì, kǒng hào shì zhě zào yán yě. xú nuò ér bié, yǔ bì gòng qí. zhì guǎn dú chù yī shì, yǔ tóng qī zhǐ. huò kè zhì, bì bù bì, rén yì bù zhī jiàn yě. ǒu yǒu suǒ yù, yì yī méng ér bì yǐ zhì zhī. yòu shàn wū, yī ruá sā ér kē lì yù. qīng míng guī, zhì mù suǒ, bì cí ér xià. xú zhǔ dài xiè fū rén. yuē: nuò. suì méi. shù rì fǎn, fāng nǐ zhǎn mù, jiàn bì huá zhuāng zuò shù xià, yīn yǔ jù fā. zhōng suì wǎng hái, rú cǐ wèi cháng. yù xié tóng guī, zhí bù kě. suì miǎo cí guǎn guī, xiāng dìng hòu qī. bì sòng zhì qián zuò chù, zhǐ shí duī yuē: cǐ qiè mù yě. fū rén wèi chū gé shí, biàn cóng fú yì, tiān cú yì cǐ. rú zài guò yǐ zhù xiāng xiāng diào, dāng dé fù huì.
過歲復經其處,展拜而行。遙見施叟,笑致溫涼,邀之殷切。心知其鬼,而欲一問夫人起居,遂相將入村,沽酒共酌。不覺日暮,叟起償酒價,便言:「寒舍不遠,舍妹亦適歸寧,望移玉趾,為老夫祓除不祥。」出村數武,又一里落,叩扉入,秉燭向客。俄,蔣夫人自內出,始審視之,蓋四十許麗人也。拜謝曰:「式微之族,門戶零落,先生澤及枯骨,真無計可以償之。」言已泣下。既而呼愛奴,向徐曰:「此婢,妾所憐愛,今以相贈,聊慰客中寂寞。凡有所須,渠亦略能解意。」徐唯唯。少問兄妹俱去,婢留侍寢。雞初鳴,叟即來促裝送行;夫人亦出,囑婢善事先生。又謂徐曰:「從此尤宜謹秘,彼此遭逢詭異,恐好事者造言也。」徐諾而別,與婢共騎。至館獨處一室,與同棲止。或客至,婢不避,人亦不之見也。偶有所欲,意一萌而婢已致之。又善巫,一挼挲而疴立愈。清明歸,至墓所,婢辭而下。徐囑代謝夫人。曰:「諾。」遂沒。數日返,方擬展墓,見婢華妝坐樹下,因與俱發。終歲往還,如此為常。欲攜同歸,執不可。歲杪辭館歸,相訂後期。婢送至前坐處,指石堆曰:「此妾墓也。夫人未出閣時,便從服役,天殂瘞此。如再過以炷香相吊,當得復會。」
bié guī, huái sī pō kǔ, jìng wǎng zhù zhī, shū wú yǐng xiǎng. nǎi shì chèn fā zhǒng, yì jiāng zài gǔ guī zàng, yǐ jì liàn mù. xué kāi zì rù, zé jiàn yán sè rú shēng. fū suī wèi xiǔ, yī bài ruò miè tóu shàng yù shì jīn chuàn dōu rú xīn zhì. yòu shì yāo jiān, guǒ huáng jīn shù dìng, juǎn huái zhī. shǐ jiě páo fù shī, bào rù cái nèi, lìn yú zài guī tíng zhū bié dì, shì yǐ xiù shang, dú sù qí páng, jì yǒu líng yīng. hū ài nú zì wài rù, xiào yuē: jié fén zéi zài cǐ yé! xú jīng xǐ wèi wèn. bì yuē: xiàng cóng fū rén wǎng dōng chāng, sān rì jì guī, zé shě yǔ yǐ kōng. pín méng xiāng yāo, suǒ yǐ bù kěn xiāng cóng zhě, yǐ shǎo shòu fū rén zhòng ēn, bù rěn lí tì ěr. jīn jì jié wǒ lái, jí sù yì zàng biàn jiàn hòu dé. xú wèn: yǒu bǎi nián fù shēng zhě, jīn fāng tǐ rú gù, hé bù xiào zhī? tàn yuē: cǐ yǒu dìng shù. shì chuán líng jī, bàn shè huàn wàng. yào yù fù qǐ dòng lǚ, yì fù hé nán? dàn bù néng lèi shēng rén, gù bù bì yě. nǎi qǐ guān rù, shī jí zì qǐ, tíng tíng kě ài. tàn qí huái, zé lěng ruò bīng xuě. suì jiāng rù guān fù wò, xú qiáng zhǐ zhī, bì yuē: qiè guò méng fū rén chǒng, zhǔ rén zì yì yù lái, dé huáng jīn shù wàn, qiè qiè qǔ zhī, yì bù shèn zhuī wèn. hòu bīn wēi, yòu wú qī shǔ, suì cáng yǐ zì xùn. fū rén tòng qiè yāo xiè, yòu yǐ bǎo shì rù liàn. shēn suǒ yǐ bù xiǔ zhě, bù guò dé jīn bǎo zhī yú qì ěr. ruò zài rén shì, qǐ néng jiǔ hū? bì yù rú cǐ, qiē wù qiáng yǐ yǐn shí ruò shǐ líng qì yī sàn, zé yóu hún yì xiāo yǐ. xú nǎi gòu jīng shè, yǔ gòng qǐn chù. xiào yǔ yī rú cháng rén dàn bù shí bù xī, bù jiàn shēng rén. nián yú xú yǐn báo zuì, zhí cán lì qiáng guàn zhī, lì kè dǎo dì, kǒu zhōng xuè shuǐ liú yì, zhōng rì miàn shī yǐ biàn. āi huǐ wú jí, hòu zàng zhī. dǎo shǐ shì yuē: fū rén jiào zǐ, wú yì rén shì, ér suǒ yǐ dài shī zhě hé hòu yě! bù yì xián hū! yú wèi yàn shī bù rú yǎ guǐ, nǎi yǐ cuò dà zhī sú mǎng, zhì líng wù bù xiǎng qí zhǎng nián, xī zāi!
別歸,懷思頗苦,敬往祝之,殊無影響。乃市櫬發冢,意將載骨歸葬,以寄戀慕。穴開自入,則見顏色如生。膚雖未朽,衣敗若滅;頭上玉飾金釧都如新制。又視腰間,裹黃金數鋌,卷懷之。始解袍覆屍,抱入材內,賃輿載歸;停諸別第,飾以繡裳,獨宿其旁,冀有靈應。忽愛奴自外入,笑曰:「劫墳賊在此耶!」徐驚喜慰問。婢曰:「向從夫人往東昌,三日既歸,則舍宇已空。頻蒙相邀,所以不肯相從者,以少受夫人重恩,不忍離逖耳。今既劫我來,即速瘞葬便見厚德。」徐問:「有百年復生者,今芳體如故,何不效之?」嘆曰:「此有定數。世傳靈跡,半涉幻妄。要欲復起動履,亦復何難?但不能類生人,故不必也。」乃啟棺入,屍即自起,亭亭可愛。探其懷,則冷若冰雪。遂將入棺復臥,徐強止之,婢曰:「妾過蒙夫人寵,主人自異域來,得黃金數萬,妾竊取之,亦不甚追問。後瀕危,又無戚屬,遂藏以自殉。夫人痛妾夭謝,又以寶飾入殮。身所以不朽者,不過得金寶之餘氣耳。若在人世,豈能久乎?必欲如此,切勿強以飲食;若使靈氣一散,則遊魂亦消矣。」徐乃構精舍,與共寢處。笑語一如常人;但不食不息,不見生人。年余徐飲薄醉,執殘瀝強灌之,立刻倒地,口中血水流溢,終日面屍已變。哀悔無及,厚葬之。導史氏曰:「夫人教子,無異人世,而所以待師者何厚也!不亦賢乎!余謂艷屍不如雅鬼,乃以措大之俗莽,致靈物不享其長年,惜哉!」
zhāng qiū zhū shēng, suǒ gāng gěng, shè zhàng yú mǒu gòng tǔ jiā. měi qiǎn dì zǐ, nèi zhé qiǎn bì wèi qǐ miǎn, bù tīng. yī kǒu qīn yì chuāng wài, yǔ zhū guān shuō. zhū nù, zhí jiè fāng, dà mà ér chū. fù jù ér bēn zhū pò zhī, zì hòu héng shì tún gǔ, qiāng rán zuò pí ròu shēng. lìng rén xiào jué!
章丘朱生,索剛鯁,設帳於某貢土家。每譴弟子,內輒遣婢為乞免,不聽。一口親詣窗外,與朱關說。朱怒,執界方,大罵而出。婦懼而奔;朱迫之,自後橫市臀股,鏘然作皮肉聲。令人笑絕!
zhǎng shān mǒu, měi yán shī, bì yǐ yī nián shù jīn, hé zhōng suì zhī xū yíng, jì měi rì dé rú gàn shù yòu yǐ shī lí zhāi guī zhāi zhī rì, xiáng jì wèi jí, suì zhōng, zé gōng tóng àn rì ér chéng chú zhī. mǎ shēng guǎn qí jiā, chū jiàn cāo zhū pán lái, dé gù shén hài jì ér àn shēng yī shù, fǎn chēn wèi xǐ, tīng qí fù suàn bù shào xiào. wēng dà yuè, jiān dìng lái suì zhī yuē. mǎ cí yǐ gù. suì jiàn yī shēng guāi miù zhě zì dài. jí jiù guǎn, dòng zhé gòu mà, wēng wú nài, xī hán rěn zhī. suì miǎo xié zhū pán zhì, shēng bó rán fèn jí, gū tīng qí suàn. wēng yòu yǐ tú zhōng rì jǐn guī yú liǎng, shēng bù shòu, bō zhū guī dōng. liǎng zhēng bù jué, cāo gē xiāng xiàng, liǎng rén pò tóu làn é ér fù gōng tíng yān.
長山某,每延師,必以一年束金,合終歲之虛盈,計每日得如干數;又以師離齋、歸齋之日,詳記為籍,歲終,則公同按日而乘除之。馬生館其家,初見操珠盤來,得故甚駭;既而暗生一術,反嗔為喜,聽其復算不少校。翁大悅,堅訂來歲之約。馬辭以故。遂薦一生乖謬者自代。及就館,動輒詬罵,翁無奈,悉含忍之。歲杪攜珠盤至,生勃然忿極,姑聽其算。翁又以途中日盡歸於兩,生不受,撥珠歸東。兩爭不決,操戈相向,兩人破頭爛額而赴公庭焉。