táng gāo zǔ chū xìng, bīng shì shǔ zhī yú zi gāo zǔ qǐ tài yuán, kāi dà jiāng jūn fǔ, yǐ jiàn chéng wèi zuǒ lǐng dà dū dū, lǐng zuǒ sān jūn tài zōng wèi yòu lǐng dà dū dū, lǐng yòu sān jūn yuán jí tǒng zhōng jūn., shù shì cǎo chuàng, bīng zhì wèi xiá jiǎng. jí tiān xià lüè dìng, shǐ zhì jūn fǔ, yǐ biāo qí chē qí liǎng fǔ tǒng zhī. fēn guān zhōng wèi shí èr dào wàn nián dào zhǎng ān dào fù píng dào lǐ quán dào tóng zhōu dào huá zhōu dào níng zhōu dào qí zhōu dào yōu zhōu dào xī lín zhōu dào jīng zhōu dào yí zhōu dào, jiē zhì fǔ.. suī shāo yǒu gēng yì wǔ dé sān nián, gèng yǐ wàn nián dào wèi cān qí jūn, zhǎng ān dào wèi gǔ qí jūn, fù píng dào wèi xuán gē jūn, lǐ quán dào wèi jǐng yuè jūn, tóng zhōu dào wèi yǔ lín jūn, huá zhōu dào wèi qí guān jūn, níng zhōu dào wèi zhé wēi jūn, qí zhōu dào wèi píng dào jūn, yōu zhōu dào wèi zhāo yáo jūn, xī lín zhōu dào wèi yuàn yóu jūn, jīng zhōu dào wèi tiān jì jūn, yí zhōu dào wèi tiān jié jūn. zhì jiāng fù gè yī rén, yǐ dū gēng zhàn, yǐ chē qí tǒng zhī. liù nián, yǐ tiān xià jì dìng, suì fèi shí èr jūn, gǎi biāo qí yuē tǒng jūn, chē qí yuē bié jiāng. jū suì yú, fù shí èr jūn, jūn zhì jiāng jūn yī rén. jūn yǒu fāng, zhì zhǔ yī rén, yǐ quàn kè nóng sāng., rán měi gèng ér zhé shàn. dài tài zōng zhēn guān chū, ér qí zhì suì yí dìng yān.
唐高祖初興,兵事屬之於子(高祖起太原,開大將軍府,以建成為左領大都督,領左三軍;太宗為右領大都督,領右三軍;元吉統中軍。),庶事草創,兵制未暇講。及天下略定,始置軍府,以驃騎、車騎兩府統之。分關中為十二道(萬年道、長安道、富平道、醴泉道、同州道、華州道、寧州道、岐州道、幽州道、西麟州道、涇州道、宜州道,皆置府。)。雖稍有更易(武德三年,更以萬年道為參旗軍,長安道為鼓旗軍,富平道為玄戈軍,醴泉道為井鉞軍,同州道為羽林軍,華州道為騎官軍,寧州道為折威軍,岐州道為平道軍,幽州道為招搖軍,西麟州道為苑游軍,涇州道為天紀軍,宜州道為天節軍。置將、副各一人,以督耕戰,以車騎統之。六年,以天下既定,遂廢十二軍,改驃騎曰統軍,車騎曰別將。居歲余,復十二軍,軍置將軍一人。軍有坊,置主一人,以勸課農桑。),然每更而輒善。迨太宗貞觀初,而其制遂一定焉。
àn: táng zhī bīng zhì, suī yīn suí jiù, ér yǔ suí yì yì, zhēn guān yòu yǔ wǔ dé dà yì. suí zhì: měi fǔ yǒu láng jiāng fù jiāng fāng zhǔ tuán zhǔ, yǐ xiāng tǒng zhì. shǐ jiē lì yú shí èr wèi zhī jiāng jūn, wèi biāo qí chē qí èr fǔ gè zì yǒu jiāng jūn. qí hòu yǐ jiāng jūn wèi láng jiāng, ér bié zhì zhé chōng guǒ yì. gāo zǔ zhī xìng, yǒu bīng èr shí wàn. wǔ dé chū, shǐ zhì jūn fǔ, yǐ guān zhōng biāo qí chē qí zhèn zhī, zhé guān zhōng zhī dào wèi shí èr. wèi jǐ, gǎi wèi shí dào, bìng zhì fǔ yān, fán liù bǎi sān shí sì. ér yòu tǒng jūn wèi zhé chōng dū wèi, bié jiāng wèi guǒ yì dū wèi, měi fǔ gè zhì zhī, ér jiē lì yú zhū wèi, wèi zhī zhū wèi zhé chōng fǔ. zuǒ yòu wèi jiē lǐng liù shí fǔ, zhū wèi lǐng wǔ shí zhì sì shí, qí yú yǐ lì dōng gōng shí shuài. fán fǔ sān děng: bīng yī qiān èr bǎi rén wèi shàng, qiān rén wèi zhōng, bā bǎi rén wèi xià. shì yǐ sān bǎi rén wèi tuán, wǔ shí rén wèi duì, shí rén wèi huǒ. bèi luò tuó lǘ mǎ jiǎ zhòu qì xiè róng qì mǐ mài, cáng zhī kù, yǒu suǒ zhēng xíng zé shì qí rù ér chū gěi zhī. qí fān shàng zhě, wéi gěi gōng dāo ér yǐ. fán mín nián èr shí ér wèi bīng, liù shí ér miǎn. gù bīng zhì zhì cǐ yì shàn. bǐ zhī yú suí, zé dà bèi yǐ.
案:唐之兵制,雖因隋舊,而與隋亦異,貞觀又與武德大異。隋制:每府有郎將、副將、坊主、團主,以相統治。始皆隸於十二衛之將軍,為驃騎、車騎二府各自有將軍。其後以將軍為郎將,而別置折衝、果毅。高祖之興,有兵二十萬。武德初,始置軍府,以關中驃騎、車騎鎮之,折關中之道為十二。未幾,改為十道,並置府焉,凡六百三十四。而又統軍為折衝都尉,別將為果毅都尉,每府各置之,而皆隸於諸衛,謂之諸衛折衝府。左右衛皆領六十府,諸衛領五十至四十,其餘以隸東宮十帥。凡府三等:兵一千二百人為上,千人為中,八百人為下。士以三百人為團,五十人為隊,十人為火。備駱駝、驢馬、甲冑、器械、戎器、米麥,藏之庫,有所征行則視其入而出給之。其番上者,惟給弓刀而已。凡民年二十而為兵,六十而免。故兵制至此益善。比之於隋,則大備矣。
wǔ dé sān nián, chū zhì shí èr jūn, fēn guān zhōng zhū fǔ lì yān, jiē qǔ tiān xīng wèi míng, yǐ chē qí fǔ tǒng zhī. měi jūn jiāng fù gè yī rén, qǔ wēi míng sù zhòng zhě wèi zhī, dū gēng zhàn zhī wù. yóu shì shì mǎ jīng qiáng, suǒ xiàng wú dí. zhēn guān gèng zhì shí dào, zhì fǔ liù bǎi sān shí sì, ér guān zhōng èr bǎi liù shí yī, jiē lì zhé chōng jí dōng gōng shí shuài. qí néng qí shè zhě wèi yuè qí, qí yú wèi bù bīng, ér fān shàng zhě yòu yǒu biāo qí bào qí xióng qí qú yǔ shè shēng cì fēi zhī míng.
武德三年,初置十二軍,分關中諸府隸焉,皆取天星為名,以車騎府統之。每軍將、副各一人,取威名素重者為之,督耕戰之務。由是士馬精強,所向無敵。貞觀更置十道,置府六百三十四,而關中二百六十一,皆隸折衝及東宮十帥。其能騎射者為越騎,其餘為步兵,而番上者又有驃騎、豹騎、熊騎、渠羽、射聲、佽飛之名。
àn: táng běn zhì: zhì fǔ liù bǎi sān shí sì, guān nèi èr bǎi liù shí yī. sū miǎn huì yào: fǔ liù bǎi sān shí sì, guān nèi èr bǎi liù shí yī. tōng jiàn cóng cǐ shù. ér lù zhì zòu yì zhū fǔ bā bǎi yú suǒ, ér zài guān nèi dài wǔ bǎi. dù mù zuì yán: wài kāi guǒ yì zhé chōng fǔ wǔ bǎi qī shí sì. tōng diǎn: zhé chōng fǔ wǔ bǎi jiǔ shí sān, zhèn èr bǎi, shù sān bǎi jiǔ shí sān. cǐ qí shù zhī bù tóng yě.
按:唐本志:置府六百三十四,關內二百六十一。蘇勉《會要》:府六百三十四,關內二百六十一。《通鑑》從此數。而陸贄奏議諸府八百餘所,而在關內殆五百。杜牧〈罪言〉:外開果毅、折衝府五百七十四。《通典》:折衝府五百九十三,鎮二百,戍三百九十三。此其數之不同也。
táng fǔ bīng dāng sù wèi zhě fān shàng, bīng bù yǐ yuǎn jìn gěi fān: wǔ bǎi lǐ wǔ fān, qiān lǐ qī fān, yī qiān wǔ bǎi lǐ bā fān, èr qiān lǐ shí fān, èr qiān lǐ wài wèi shí èr fān. yú shì zhū wèi jiāng jūn shòu qí míng bù ér pèi yǐ zhí yān. fū fǔ bīng suī sàn zài zhū dào, rán zhé chōng dū wèi bìng yáo lì yú zhū wèi, nǎi nèi rèn guān yě. gù guān zhì xì zhī yú zhū wèi zhī hòu, bù yǔ wài guān tóng.
唐府兵當宿衛者番上,兵部以遠近給番:五百里五番,千里七番,一千五百里八番,二千里十番,二千里外為十二番。於是諸衛將軍受其名簿而配以職焉。夫府兵雖散在諸道,然折衝都尉並遙隸於諸尉,乃內任官也。故官制系之於諸衛之後,不與外官同。
àn: bīng zhì shù táng zhì zhī měi yuē: fǔ bīng zhī zhì, jū wú shì zé gēng yú yě, qí fān shàng zhě, sù wèi jīng shī ér yǐ. ruò sì fāng yǒu shì, zé mìng jiāng yǐ chū, shì jiě zhé bà, bīng sàn yú fǔ, jiāng guī yú cháo. gù shì bù shī yè ér jiāng shuài wú wò bīng zhī zhòng, suǒ yǐ fáng wēi dù jiàn, jué huò luàn zhī méng yě. zì jǐng tián bù fù, bīng zhì zhī shàn, mò chū yú cǐ. xī hū! hòu rén zhī bù néng zūn yě.
按:〈兵志〉述唐制之美曰:「府兵之制,居無事則耕於野,其番上者,宿衛京師而已。若四方有事,則命將以出,事解輒罷,兵散於府,將歸於朝。故士不失業而將帥無握兵之重,所以防微杜漸,絕禍亂之萌也。」自井田不復,兵制之善,莫出於此。惜乎!後人之不能遵也。
sān wèi wǔ fǔ zhī zhì: qīn wèi zhī fǔ yī, xūn wèi zhī fǔ èr, yì wèi zhī fǔ èr, cǐ sān wèi wǔ fǔ yě. wǔ dé zhēn guān, shì zhòng zī yīn: èr pǐn sān pǐn zi bǔ qīn wèi, sān pǐn sūn sì pǐn zi bǔ xūn wèi, sì pǐn sūn wǔ pǐn jí shàng zhù guó zi bǔ yì wèi. měi yuè fān shàng, sù wèi nèi fǔ jí chéng mén. qí hòu rù guān lù jiān, sān wèi fēi quán shì zǐ dì zhé tuì fān, zhù guó zi yǒu bái shǒu bù dé jìn zhě. liú wài suī bǐ, bù shù nián gěi lǐn lù. gù sān wèi yì jiàn, rén hǎn qū zhī.
三衛五府之制:親衛之府一,勛衛之府二,翊衛之府二,此三衛五府也。武德、貞觀,世重資蔭:二品、三品子補親衛,三品孫、四品子補勛衛,四品孫、五品及上柱國子補翊衛。每月番上,宿衛內府及城門。其後入官路艱,三衛非權勢子弟輒退番,柱國子有白首不得進者。流外雖鄙,不數年給廩祿。故三衛益賤,人罕趨之。
àn: tōng jiàn: táng zhī mù zhì gōng guǎng qí, fǔ bīng rì yì huī huài. sǐ jí táo wáng zhě yǒu bù fù diǎn bǔ, qí luò tuó mǎ niú qì xiè qiǔ liáng hào sàn lüè jǐn. fǔ bīng rù sù wèi zhě wèi zhī shì guān, yán qí wèi tiān zǐ shì wèi zhě. qí hòu, běn wèi duō yǐ jiǎ rén, yì shǐ rú nú lì, rén zhǎng xiū zhī, zhì xiāng gòu bìng. qí shù biān zhě yòu duō wèi biān jiāng suǒ kǔ, lì qí sǐ ér méi qí cái. qí zhé chōng guǒ yì, yòu lì nián bù qiān, shì dài fū yì chǐ wèi zhī. fū qǐ lì fǎ zhī chū yǒu bù shàn yě? qí jié mù cì dì, fēi kě yù wèi zhī tú, yì zài fū jì zhī zhě yǒu yǐ wéi chí ér rùn sè yě. gāo xuán zhī jūn, hé zú yǐ zhī zhī!
案:《通鑑》:唐之募置[弓廣]騎,府兵日益隳壞。死及逃亡者有不復點補,其駱駝、馬牛、器械、糗糧耗散略盡。府兵入宿衛者謂之侍官,言其為天子侍衛者。其後,本衛多以假人,役使如奴隸,人長羞之,至相詬病。其戍邊者又多為邊將所苦,利其死而沒其財。其折衝、果毅,又歷年不遷,士大夫亦恥為之。夫豈立法之初有不善也?其節目次第,非可預為之圖,亦在夫繼之者有以維持而潤色也。高、玄之君,何足以知之!
táng yǒu nán běi yá: nán yá, zhū wèi bīng yě: běi yá, jìn jūn yě. nán yá lǐng yú jīn wú, běi yá tǒng yú yǔ lín. lǐ kuí yuē: cháo tíng zhì nán běi yá, wén wǔ qū bié, yǐ xiāng cì chá yě. běi yá zhī zhì, qí hòu suī zēng yì bù cháng, míng hào bù yī, rán jiē tiān zǐ sù wèi zhī bīng shuō jiàn hòu. ér nán yá zhī zhì, bù zhī zhōng wài, gāng wéi tǒng shè, shí wèi jǐn shàn. qí fā fǔ bīng, jiē xià fú qì, cì shǐ yǔ zhé chōng kān qì nǎi fā. ruò quán fǔ fā, zé zhé chōng dū wèi yǐ xià jiē xíng bù jǐn, zé guǒ yì xíng. měi suì jì dōng, zhé chōng dū wèi lǜ wǔ xiào bīng mǎ zhī zài fǔ zhě, zhì zuǒ yòu xiào wèi wèi, xí zhàn zhèn zhī yí. shì rì yě, yīn zòng liè huò, gè rù qí rén měi suì jì dōng, zhé chōng dū wèi lǜ wǔ xiào bīng mǎ zhī zài fǔ zhě, zhì zuǒ yòu èr xiào wèi wèi, xiāng jù bǎi bù. měi xiào wèi bù duì shí qí duì yī, jiē juǎn shāo fān, zhǎn rèn qí, sàn lì yǐ hóu. jiǎo shǒu chuī dà jiǎo yī tòng, zhū xiào jiē liǎn rén qí wèi duì èr tōng, yǎn qí shāo, jiě fān sān tòng, qí jǔ, zuǒ yòu xiào jī gǔ, èr xiào zhī rén hé zào ér qǐ. yòu xiào jī zhēng, duì shǎo?, zuǒ xiào jìn zhú. zhì yòu xiào lì suǒ, zuǒ xiào jī zhēng, duì shǎo?, yòu xiào jìn zhú. zhì zuǒ xiào lì suǒ, yòu xiào fù jī zhēng, duì hái. zuǒ xiào fù báo zhàn, jiē jī zhēng, duì gè hái. dà jiǎo fù míng yī tòng, jiē juǎn fān shè shǐ, shī gōng xiá rèn èr tōng, qí shāo jǔ, duì jiē jìn sān tòng, zuǒ yòu xiào jiē yǐn hái..
唐有南北衙:南衙,諸衛兵也:北衙,禁軍也。南衙領於金吾,北衙統於羽林。李揆曰:「朝廷置南北衙,文武區別,以相伺察也。」北衙之制,其後雖增易不常,名號不一,然皆天子宿衛之兵(說見後)。而南衙之制,布之中外,綱維統攝,實為盡善。其發府兵,皆下符契,刺史與折衝勘契乃發。若全府發,則折衝都尉以下皆行;不盡,則果毅行。每歲季冬,折衝都尉率五校兵馬之在府者,置左右校尉位,習戰陣之儀。是日也,因縱獵獲,各入其人(每歲季冬,折衝都尉率五校兵馬之在府者,置左右二校尉位,相距百步。每校為步隊十、騎隊一,皆卷弰幡,展刃旗,散立以侯。角手吹大角一通,諸校皆斂人騎為隊;二通,偃旗弰,解幡;三通,旗舉,左右校擊鼓,二校之人合噪而起。右校擊鉦,隊少?,左校進逐。至右校立所,左校擊鉦,隊少?,右校進逐。至左校立所,右校復擊鉦,隊還。左校復薄戰,皆擊鉦,隊各還。大角復鳴一通,皆卷幡攝矢,施弓匣刃;二通,旗弰舉,隊皆進;三通,左右校皆引還。)。
àn: táng zhī bīng zhì yǔ hàn zhī bīng zhì dà dǐ lüè tóng: táng yǒu nán běi yá lǐng yú jīn wú, běi yá lǐng yú yǔ lín, ér hàn zé yǔ lín wèi nán, jīn wú wèi běi ěr táng zhé chōng fǔ jiē yǒu mù qì tóng mǎ, cháo tíng zhēng fā xià chì shū yú qì, dū du jùn fǔ cān yàn jiē hé, rán hòu qiǎn zhī, hàn zé yǒu tóng hǔ fú zhī zhì yǐ táng měi suì mèng dōng xí zhàn zhèn zhī yí, hàn zé yì yǐ měi suì bā yuè dōu shì táng wéi zhé chōng dū wèi zì jiào, ér hàn dōu shì zhī rì zé jùn xiàn zhī guān jǐn huì yě táng yǐ mín bīng lì zhé chōng fǔ, fǔ zhì zhé chōng guǒ yì zhǎng shǐ xiào wèi, hàn zhī chéng xiàng zé táng zhī zhǎng shǐ yě táng yǒu yuè qí bù bīng biāo qí bào qí xióng qí qú yǔ shè shēng cì fēi zhī míng, ér hàn zé yǒu qīng chē qí shì cái guān lóu chuán zhī bié táng fǔ bīng sù wèi yǐ jìn gěi fān, hàn zhī wèi cái guān zhě yì wèi wèi shì, tǒng yú wèi wèi, gù yǔ táng lèi táng zhī gěi fān, suī zài qiān lǐ wài zhě yì bù miǎn, ér hàn zhī huái nán dì yuǎn shù qiān lǐ, lì mín wǎng lái yáo yì zhǎng ān dào zhě shén kǔ, jiǎ yì cháng yán zhī yǐ. shì yù yuǎn jìn jūn yī, zhōng kǒng bìng mín yě. táng zhī fǔ bīng jū guān zhōng zhě duō, shuō zhě yǐ wèi gù běn. yǐ hàn dì lǐ zhì kǎo zhī, tiān xià jùn guó fán bǎi yǒu sān, zhì dū wèi zhě jiǔ shí, sān fǔ zhì yú shān xī zhī wǔ yuán, cái èr jùn ěr. táng zhī qīn wèi xūn wèi, jiē yǐ pǐn guān zǐ dì wèi zhī. hàn zhī qī mén yǔ lín, yì sù wèi yě, ér yǐ liáng jiā zǐ dì wèi zhī. cǐ qí suǒ yǐ tóng yě. rán qí suǒ yì zhě: táng zhì shí liù wèi, gè yǒu shàng jiāng jūn dà jiāng jūn jiāng jūn, qí shǔ ruò láng jiāng zhǎng shǐ zhī lèi yóu duō, hàn zé guāng lù xūn wèi wèi èr qīng ěr, qí shǔ lì yì shǎo hàn yǒu lóu chuán zhī zhì, ér táng bù jiǎng. rán guān jīng xiāng jiān tǒng shuǐ lù hé jiān yuán wáng xiào gōng chuán: xiāo xiǎn jù jiāng líng, xiào gōng shù jìn cè tú xiǎn, dì jiā nà, jìn wáng zhào jùn, yǐ xìn zhōu wèi kuí zhōu. nǎi dà zhì zhōu jiàn, yì shuǐ zhàn. é jìn jīng xiāng dào zǒng guǎn, tǒng shuǐ lù shí èr jūn, fā yí líng, pò xiǎn èr zhèn, zòng zhàn jiàn fàng jiāng zhōng. zhū jiāng yuē: dé zhōu dāng jì wú yòng, qì zhī fǎn zī zéi, nài hé? xiào gōng yuē: xiǎn bīn jiāng zhèn shù, jiàn lú dāo bì jiāng zhōng, bì wèi xiǎn bài, bù jí jìn. yǐ ér, jiù bīng dào bā líng, jiàn chuán, yí, bù jìn. xiǎn nèi wài zǔ jué, suì jiàng., yì bì yǒu fǎ yǐ, ér bīng zhì bù shù, xī zāi!
案:唐之兵制與漢之兵制大抵略同:唐有南北衙領於金吾,北衙領於羽林,而漢則羽林為南,金吾為北耳;唐折衝府皆有木契、銅馬,朝廷徵發下敕書、魚契,都督、郡府參驗皆合,然後遣之,漢則有銅虎符之制矣;唐每歲孟冬習戰陣之儀,漢則亦以每歲八月都試;唐惟折衝都尉自教,而漢都試之日則郡縣之官盡會也;唐以民兵隸折衝府,府至折衝、果毅、長史、校尉,漢之丞相則唐之長史也;唐有越騎、步兵、驃騎、豹騎、熊騎、渠羽、射聲、佽飛之名,而漢則有輕車、騎士、材官、樓船之別;唐府兵宿衛以近給番,漢之為材官者亦為衛士,統於衛尉,故與唐類;唐之給番,雖在千里外者亦不免,而漢之淮南地遠數千里,吏民往來徭役長安道者甚苦,賈誼嘗言之矣。是欲遠近均一,終恐病民也。唐之府兵居關中者多,說者以為固本。以漢〈地理志〉考之,天下郡國凡百有三,至都尉者九十,三輔至於山西之五原,才二郡耳。唐之親衛、勛衛,皆以品官子弟為之。漢之期門、羽林,亦宿衛也,而以良家子弟為之。此其所以同也。然其所異者:唐置十六衛,各有上將軍、大將軍、將軍,其屬若郎將、長史之類尤多,漢則光祿勛、衛尉二卿爾,其屬吏亦少;漢有樓船之制,而唐不講。然觀荊湘兼統水陸(〈河間元王孝恭傳〉:蕭銑據江陵,孝恭數進策圖銑,帝嘉納,進王趙郡,以信州為夔州。乃大治舟艦,肄水戰。俄進荊湘道總管,統水陸十二軍,發夷陵,破銑二鎮,縱戰艦放江中。諸將曰:「得舟當濟吾用,棄之反資賊,奈何?」孝恭曰:「銑瀕江鎮戍,見艫舠蔽江中,必謂銑敗,不即進。」已而,救兵到巴陵,見船,疑,不進。銑內外阻絕,遂降。),亦必有法矣,而兵制不述,惜哉!
dōng gōng yǒu wǔ lǜ fǔ, gè yǒu zuǒ yòu, qí shí lǜ fǔ: zuǒ yòu wèi zuǒ yòu sī yù zuǒ yòu qīng dào zuǒ yòu jiān mén zuǒ yòu nèi lǜ fǔ. měi fǔ yǒu lǜ, yǒu fù, yóu tiān zǐ zhī shí liù wèi yě. qīn wèi fǔ yǐ sān pǐn wǔ pǐn zi bǔ, xūn wèi fǔ yǐ sì pǐn sūn wǔ pǐn zi bǔ, yì wèi fǔ yǐ xūn guān èr pǐn sàn guān wǔ pǐn zi bǔ, yóu tiān zǐ zhī wǔ fǔ sān wèi yě. qí fān shàng sù wèi zhī zhì lüè tóng. zhé chōng yì yǒu fān shàng yú dōng gōng zhě, rú suǒ wèi wài fǔ lǚ bì wài fǔ zhí dàng zhī lèi shì yě.
東宮有五率府,各有左右,其十率府:左右衛、左右司御、左右清道、左右監門、左右內率府。每府有率,有副,猶天子之十六衛也。親衛府以三品、五品子補,勛衛府以四品孫、五品子補,翊衛府以勛官二品、散官五品子補,猶天子之五府三衛也。其番上宿衛之制略同。折衝亦有番上於東宮者,如所謂外府旅賁、外府直盪之類是也。
àn: táng dōng gōng yǒu shí lǜ fǔ, ér zhé chōng yì jiē lì yān, zé tài zǐ zhǔ bīng yǐ. tài zǐ bù yí yǒu bīng, gǔ zhì yě. chūn qiū zhī jì, wéi chǔ yǒu dōng gōng zú xī gōng èr shí bā nián. qí hòu, tài zǐ shāng chén zú yǐ gōng jiǎ shì chéng wáng. gù hàn huáng tài zǐ bìng wú bīng guān, wéi yǒu zhōng dùn zhǔ zhōu wèi jiǎo dào, wèi zú zhǔ mén wèi ér yǐ. zé táng zhì fēi gǔ yě. táng chū, qín wáng zhū wáng gè yǒu zuǒ yòu hù jūn fǔ zuǒ yòu zhàng nèi fǔ zuǒ yòu qīn shì fǔ, jiē yǒu hù jūn tǒng jūn zhī guān. qí hòu, cǐ zhì fèi zhǐ, yǒu qīn shì fǔ zhàng nèi fǔ, gè yǒu diǎn jūn. ér hàn zhū hóu wáng zé zhì zhōng wèi yǐ zhǎng qí bīng, bù dé shàn fā. ruò huái nán jì běi zhī chēng bīng pàn nì, gài fēng jiàn zhī bì yě.
案:唐東宮有十率府,而折衝亦皆隸焉,則太子主兵矣。太子不宜有兵,古制也。春秋之際,惟楚有東宮卒(僖公二十八年)。其後,太子商臣卒以宮甲弒成王。故漢皇太子並無兵官,惟有中盾主周衛徼道,衛卒主門衛而已。則唐制非古也。唐初,秦王、諸王各有左右護軍府、左右帳內府、左右親事府,皆有護軍、統軍之官。其後,此制廢止,有親事府、帳內府,各有典軍。而漢諸侯王則置中尉以掌其兵,不得擅發。若淮南、濟北之稱兵叛逆,蓋封建之弊也。
gāo zōng yǐ hòu, fǔ bīng zhī fǎ jìn huài, fān yì gēng dài duō bù shí, wèi shì shāo shāo wáng nì. zhì kāi yuán jiān, sù wèi bù néng gěi, zhāng shuō nǎi qǐng yī qiè mù shì. sù wèi qǔ jīng zhào pú tóng qí huá fǔ bīng jí bái dīng, ér yì yǐ lù zhōu zhǎng cóng bīng, gòng shí èr wàn, hào zhǎng cóng sù wèi, suì yī fān. míng nián, gèng hào yuē gōng guǎng qí, rù lì shí èr wèi, wèi liù fān, měi wèi wàn rén. ér zhū fǔ shì yì duō bù bǔ, zhé chōng jiāng yòu jī suì bù qiān, shì rén jiē chǐ wèi zhī, ér fǔ bīng yì fèi. gōng guǎng qí zhī zhì, jiē zé xià dīng bái dīng zōng dīng pǐn zi qiáng zhuàng zhī mín ér wèi sì jí, yòu bié wèi fān tóu yǔ lín fēi qí zhī mù. qí chū yì zú yǐ bà mǐ wài huàn, zì tiān bǎo hòu, qí fǎ qǐn yǐ fèi chí. shì shī fǔ xún, wǎng wǎng liú sàn, ér zhé chōng zhū fǔ zhì wú bīng kě xiào. liù jūn zhū wèi jiē shì rén, lù shān fǎn, bù néng shòu jiǎ yǐ.
高宗以後,府兵之法浸壞,番役更代多不時,衛士稍稍亡匿。至開元間,宿衛不能給,張說乃請一切募士。宿衛取京兆、蒲、同、岐、華府兵及白丁,而益以潞州長從兵,共十二萬,號長從宿衛,歲一番。明年,更號曰[弓廣]騎,入隸十二衛,為六番,每衛萬人。而諸府士益多不補,折衝將又積歲不遷,士人皆恥為之,而府兵益廢。[弓廣]騎之制,皆擇下丁、白丁、宗丁、品子強壯之民而為四籍,又別為番頭、羽林、飛騎之目。其初亦足以霸弭外患,自天寶後,其法寢以廢弛。士失拊循,往往流散,而折衝諸府至無兵可校。六軍、諸衛皆市人,祿山反,不能受甲矣。
àn: kāi yuán shí nián, yán biān shù bīng liù shí yú wàn, zhāng shuō yǐ shí wú qiáng kòu, zòu bà èr shí yú wàn, shǐ hái nóng. shàng cóng zhī. xún rì dé jīng bīng shí sān wàn, lì zhū wèi, gēng fān shàng xià. bīng nóng zhī fēn. zì cǐ shǐ yǐ. shí yī nián, mìng shàng shū xiāo sōng yǔ pú tóng qí huá zhōu zhǎng guān xuǎn fǔ bīng bái dīng yī shí èr wàn, wèi zhī zhǎng cóng sù wèi, fēn lì shí èr wèi, ér wèi liù fān. shí sān nián, gèng mìng yuē gōng guǎng qí. tiān bǎo zhī hòu, fù shāo biàn fèi, yīng mù zhě jiē shì jǐng wú lài, wèi cháng xí bīng. chéng píng rì jiǔ, yì zhě wèi bīng kě shāo jiǎn. shì shí mín jiān xié bīng zhě yǒu jìn, zǐ dì wèi wǔ guān, fù xiōng bìn ér bù chǐ. měng jiāng jīng bīng jiē jù yú xī běi biān, zhōng guó yì wú wǔ bèi. lù shān qián kuī zhōng guó, huò xīn yī méng, xiàn hé shuò èr shí sì jùn, ruò rù wú rén zhī jìng, táng zuò zhī bù jué zhě rú lǚ. tǎng fēi tiān mìng bù tì, jù néng zhèn zhōng xìng zhī yè hū?
案:開元十年,沿邊戍兵六十餘萬,張說以時無強寇,奏罷二十餘萬,使還農。上從之。旬日得精兵十三萬,隸諸衛,更番上下。兵農之分。自此始矣。十一年,命尚書蕭嵩與蒲、同、岐、華州長官選府兵、白丁一十二萬,謂之長從宿衛,分隸十二衛,而為六番。十三年,更命曰[弓廣]騎。天寶之後,復稍變廢,應募者皆市井無賴,未嘗習兵。承平日久,議者謂兵可稍減。是時民間挾兵者有禁,子弟為武官,父兄擯而不齒。猛將精兵皆聚於西北邊,中國益無武備。路山潛窺中國,禍心一萌,陷河朔二十四郡,若入無人之境,唐祚之不絕者如縷。倘非天命不替,詎能振中興之業乎?
fū suǒ wèi fāng zhèn zhě, jié dù shǐ zhī bīng yě, qí yuán jiē qǐ yú biān jiāng zhī tún fáng zhě. táng chū, bīng zhī shù biān zhě, dà yuē jūn, xiǎo yuē shǒu zhuō, yuē chéng, yuē zhèn, ér zǒng zhī yuē dào. gù tōng tiān xià shí èr dào, wèi jūn bā shí, wèi shǒu zhuō liù shí yǒu qī, wèi chéng sān shí yǒu bā, wèi zhèn sān shí yǒu jiǔ. zì wǔ dé zhì tiān bǎo yǐ qián, shǒu zhī bù yì, qí jūn chéng zhèn shǒu zhuō jiē yǒu shǐ, ér dào yǒu dà jiāng yī rén, yuē dà zǒng guǎn, yǐ ér gèng yuē dà dū dū. zài tài zōng shí, xíng jūn zhēng tǎo yuē dà zǒng guǎn, zài běn dào yuē dà dū dū. zì gāo zōng yǒng huī yǐ hòu zhì jǐng yún chū, ér jié dù shǐ zhī míng xìng yǐ gāo zōng yǒng huī yǐ hòu, dū du dài shǐ chí jié zhě wèi zhī jié dù shǐ, rán yóu wèi yǐ míng guān. jǐng yún èr nián, yǐ hè bá yán sì wèi liáng zhōu dū du hé xī jié dù shǐ. zì shì ér hòu, jiē hū kāi yuán, shuò fāng lǒng yòu hé dōng hé xī zhū zhèn, jiē zhì jié dù shǐ.. kāi yuán zhī jì, fǔ bīng zhī zhì jì huài, dài tiān bǎo ér gōng guǎng qí zhī zhì yòu huài. tiān zǐ suǒ shì, jié dù fāng zhèn zhī bīng ér ān lù shān zhèng yǐ fàn yáng dào jié dù shǐ fǎn. tiān zǐ zhī bīng ruò bù néng kàng, ér zhū zhèn zhī bīng gòng qǐ zhū zhī, dāng shí hào jiǔ jié dù shǐ zhī shī. dà dào jì miè, wǔ fū zhàn zú yǒu gōng zhě jiē chú jié dù shǐ. yóu shì fāng zhèn xiāng wàng yú nèi dì, jiāng jiāo bīng hàn, tiān zǐ wú yǐ zhì, ér zú yǐ jī luàn.
夫所謂方鎮者,節度使之兵也,其原皆起於邊將之屯防者。唐初,兵之戍邊者,大曰軍,小曰守捉,曰城,曰鎮,而總之曰道。故通天下十二道,為軍八十,為守捉六十有七,為城三十有八,為鎮三十有九。自武德至天寶以前,守之不易,其軍、城、鎮、守捉皆有使,而道有大將一人,曰大總管,已而更曰大都督。在太宗時,行軍征討曰大總管,在本道曰大都督。自高宗永徽已後至景雲初,而節度使之名興矣(高宗永徽已後,都督帶使持節者謂之節度使,然猶未以名官。景雲二年,以賀拔延嗣為涼州都督、河西節度使。自是而後,接乎開元,朔方、隴右、河東、河西諸鎮,皆置節度使。)。開元之際,府兵之制既壞,迨天寶而[弓廣]騎之制又壞。天子所恃,節度、方鎮之兵;而安祿山正以范陽道節度使反。天子之兵弱不能抗,而諸鎮之兵共起誅之,當時號九節度使之師。大盜既滅,武夫戰卒有功者皆除節度使。由是方鎮相望於內地,將驕兵悍,天子無以制,而卒以基亂。
àn: táng dù yòu yún: guó cháo lǐ jìng píng tū jué, lǐ jī miè gāo lì, hóu jūn jí fù gāo chāng, sū dìng fāng yí bǎi jì, lǐ jìng lóu shī dé liú shěn lǐ jiē yǐ qīng xiàng lǜ bīng yù róng, róng píng shī hái, bīng wú jiǔ zhèn. cǐ lǐ táng zhī chū, suǒ yǐ shàng wú pàn jiàng, xià wú pàn bīng zhě, zhí cǐ zhī yóu yě. zì gōng guǎng qí zhī zhì huài, tiān zǐ yǐ fāng zhèn zhī bīng. fāng zhèn qiáng, tiān zǐ ruò yǐ. lù shān pàn nì, jù xiàn liǎng jīng. sù zōng jí wèi líng wǔ, ér zhū zhèn zhī bīng gòng qǐ zhū zéi. qí hòu, lù shān zǐ qìng xù jí shǐ sī míng fù zǐ jì qǐ, sù zōng mìng lǐ guāng bì děng tǎo zhī, hào jiǔ jié dù zhī shī. dà dào jì miè, yǐ gōng qǐ xíng zhèn, liè wèi hóu wáng zhě, dà zhě lián zhōu shí yú, xiǎo zhě yóu jiān sān sì. gù bīng jiāo zé zhú shuài, shuài qiáng zé pàn shàng. huò fù sǐ, zi wò qí bīng ér bù kěn dài huò qǔ shě yóu yú shì zú, wǎng wǎng zì zé jiāng lì, hào wèi liú hòu, yǐ yāo yú cháo. tiān zǐ gù lì bù néng zhì, yīn ér fǔ zhī, wèi zhī gū xī zhī zhèng. yóu shì hào lìng zì chū, yǐ xiāng qīn jī, lǔ qí jiāng shuài, bìng qí tǔ dì, tiān zǐ fǎn wèi hé jiě zhī. shǐ shí wèi cháo tíng huàn zhě, hào hé shuò sān zhèn. jí qí mò, zhū quán zhōng yǐ liáng bīng, lǐ kè yòng yǐ jìn bīng gèng fàn jīng shī, ér lǐ mào zhēn hán jiàn jìn jù qí huá, wàng yī xǐ nù, bīng yǐ zhì guó mén. zhāo zōng yòng cuī yìn, zhào liáng bīng yǐ zhū huàn guān, ér huàn guān jié tiān zǐ bēn qí, liáng bīng wéi zhī yú nián. dāng cǐ zhī shí, tiān xià zhī bīng wú fù qín wáng zhě. xiàng suǒ wèi sān zhèn, tú néng shǐ huò ér yǐ. qí tā dà zhèn, nán zé wú zhè jīng hú mǐn guǎng, xī zé bā shǔ, běi zé yàn jìn, ér liáng dào jù qí zhōng. zì guó mén yǐ wài, jiē fēn liè yú fāng zhèn, ér táng suì wáng. shǐ chén wèi cuò zhì zhī shì shǐ rán, níng bù xìn yú!
案:唐杜佑云:「國朝李靖平突厥,李績滅高麗,侯君集覆高昌,蘇定方夷百濟,李敬、婁師德、劉審禮皆以卿相率兵御戎,戎平師還,兵無久鎮。」此李唐之初,所以上無叛降,下無叛兵者,職此之由也。自[弓廣]騎之制壞,天子倚方鎮之兵。方鎮強,天子弱矣。祿山叛逆,遽陷兩京。肅宗即位靈武,而諸鎮之兵共起誅賊。其後,祿山子慶緒及史思明父子繼起,肅宗命李光弼等討之,號九節度之師。大盜既滅,以功起行陣,列為侯王者,大者連州十餘,小者猶兼三四。故兵驕則逐帥,帥強則叛上。或父死,子握其兵而不肯代;或取捨由於士卒,往往自擇將吏,號為留後,以邀於朝。天子顧力不能制,因而撫之,謂之姑息之政。由是號令自出,以相侵擊,虜其將帥,並其土地,天子反為和解之。始時為朝廷患者,號河朔三鎮。及其末,朱全忠以梁兵,李克用以晉兵更犯京師,而李茂貞、韓建近據岐、華,妄一喜怒,兵已至國門。昭宗用崔胤,召梁兵以誅宦官,而宦官劫天子奔岐,梁兵圍之逾年。當此之時,天下之兵無復勤王者。向所謂三鎮,徒能始禍而已。其它大鎮,南則吳、浙、荊、湖、閩、廣,西則巴、蜀,北則燕、晉,而梁盜據其中。自國門以外,皆分裂於方鎮,而唐遂亡。史臣謂措置之勢使然,寧不信歟!
táng zhī běi yá zhū jūn zhě, jìn jūn yě. gāo zǔ dìng tiān xià, yǐ tài yuán chū qǐ zhī bīng sān wàn rén liú sù wèi, hào yuán cóng jìn jūn, hòu wèi zhī fù zǐ jūn gāo zǔ yǐ yì bīng qǐ tài yuán, yǐ dìng tiān xià, xī bà qiǎn guī. qí yuàn liú zhě sān wàn rén, gāo zǔ yǐ wèi běi bái qú páng mín qì tián fēn gěi zhī, hào yuán cóng jìn jūn. hòu lǎo bù rèn shì, yǐ qí zǐ dì dài, wèi zhī fù zǐ jūn.. zhēn guān chū, tài zōng zé shàn shè zhě bǎi rén, yuē bǎi qí yòu zé yǒu cái yǒng zhě, zhì běi yá qī yíng tài zōng zhēn guān chū, zé shàn shè bǎi rén wèi èr fān, yú běi mén zhǎng shàng, yuē bǎi qí, yǐ cóng tián liè. yòu zhì běi yá qī yíng, xuǎn cái lì xiāo zhuàng, yuè yǐ yī yíng fān shàng.. zhì shí èr nián, gèng zhì zuǒ yòu tún yíng yú xuán wǔ mén, lǐng yǐ zhū wèi jiāng jūn, hào fēi qí. jí gāo zōng lóng shuò chū, gèng zhì zuǒ yòu yǔ lín jūn gāo zōng lóng shuò èr nián, shǐ qǔ fǔ bīng yuè qí bù shè zhì zuǒ yòu yǔ lín jūn, dà cháo huì zé zhí zhàng yǐ wèi jiē bì, xíng xìng zé jiā chí dào wèi nèi zhàng., ér jìn jūn rì yì chì yǐ. zhì yú hǔ hòu, gǎi bǎi qí yuē qiān qí, ruì zōng gǎi qiān qí yuē wàn qí, xuán zōng gǎi wàn qí wèi zuǒ yòu lóng hǔ jūn xuán zōng yǐ wàn qí píng wéi shì, gǎi wèi zuǒ yòu lóng wǔ jūn, jiē yòng gōng chén zǐ dì, zhì ruò sù bīng yě.. ér yìn bì zhī fǎ, suì xíng yú kāi yuán zhī chū xuán zōng kāi yuán shí èr nián, zuǒ yòu yǔ lín jūn fēi qí què, qǔ jīng páng zhōu fǔ shì, yǐ hù bù yìn yìn qí bì, wèi èr jí, yǔ lín bīng bù fèn zhǎng zhī.. dài tiān bǎo mò, jìn jūn jìn hào. rù shǔ zhī yì, cóng zhě cái qiān rén. sù zōng fù líng wǔ, shì bù mǎn bǎi. zhì dé èr zài, shǐ zhì zuǒ yòu shén wǔ jūn, yì yuē shén wǔ tiān qí, zhì rú yǔ lín, zǒng yuē běi yá liù jūn zhì dé èr zài, zhì zuǒ yòu shén wǔ jūn, bǔ yuán cóng hù cóng guān zǐ dì, bù zú zé qǔ tā sè dài pǐn zhě, tóng sì jūn.. yòu zé biàn qí shè shēng shǒu qiān rén zhì dé chū, zé biàn qí shè zhě zhì yá qián shè shēng shǒu qiān rén, yì yuē gòng fèng shè shēng guān, yòu yuē diàn qián shè shēng, fēn zuǒ yòu xiāng., zǒng hào yuē zuǒ yòu yīng wǔ jūn. dǎi dài zōng yǐ shè shēng jūn qīng nèi nán, ér bǎo yīng zhī míng lì yǐ dài zōng jí wèi, yǐ shè shēng jūn rù jìn zhōng qīng nèi nán, jiē cì míng bǎo yīng gōng chén, gù shè shēng jūn yòu hào bǎo yīng jūn..
唐之北衙諸軍者,禁軍也。高祖定天下,以太原初起之兵三萬人留宿衛,號元從禁軍,後謂之父子軍(高祖以義兵起太原,已定天下,悉罷遣歸。其願留者三萬人,高祖以渭北白渠旁民棄田分給之,號元從禁軍。後老不任事,以其子弟代,謂之父子軍。)。貞觀初,太宗擇善射者百人,曰百騎;又擇有材勇者,置北衙七營(太宗貞觀初,擇善射百人為二番,於北門長上,曰百騎,以從田獵。又置北衙七營,選材力驍壯,月以一營番上。)。至十二年,更置左右屯營於玄武門,領以諸衛將軍,號飛騎。及高宗龍朔初,更置左右羽林軍(高宗龍朔二年,始取府兵、越騎、步射置左右羽林軍,大朝會則執杖以衛階陛,行幸則夾馳道為內杖。),而禁軍日益熾矣。至於虎後,改百騎曰千騎,睿宗改千騎曰萬騎,玄宗改萬騎為左右龍虎軍(玄宗以萬騎平韋氏,改為左右龍武軍,皆用功臣子弟,制若宿兵也。)。而印臂之法,遂行於開元之初(玄宗開元十二年,左右羽林軍飛騎闕,取京旁州府士,以戶部印印其臂,為二籍,羽林、兵部分掌之。)。迨天寶末,禁軍浸耗。入蜀之役,從者才千人。肅宗赴靈武,士不滿百。至德二載,始置左右神武軍,亦曰神武天騎,制如羽林,總曰北衙六軍(至德二載,置左右神武軍,補元從扈從官子弟,不足則取他色帶品者,同四軍。)。又擇便騎射生手千人(至德初,擇便騎射者置衙前射生手千人,亦曰供奉射生官,又曰殿前射生,分左右廂。),總號曰左右英武軍。逮代宗以射生軍清內難,而寶應之名立矣(代宗即位,以射生軍入禁中清內難,皆賜名寶應功臣,故射生軍又號寶應軍。)。
guǎng dé yǐ hòu, tǔ bō lǚ rù kòu, tiān zǐ bù néng zì lì, ér shǎn zhōu shén cè zhī jūn suì wèi jìn jūn zhī dào shàng yuán zhōng, yǐ wèi bó yù wèi shén cè jié dù shǐ, zhèn shǎn zhōu. chū, gē shū hàn pò tǔ bō, jí qí dì zhì shén cè jūn, yǐ chéng rú qiú wèi jūn shǐ. jí ān lù shān fǎn, rú qiú yǐ bó yù jiāng qiān rén fù nán, bó yù yǔ yú cháo ēn jiē tún yú shǎn. shí biān tǔ xiàn cù, shén cè gù dì lún méi, zhào bó yù suǒ bù bīng hào shén cè jūn. guǎng dé yuán nián, dài zōng bì tǔ bō, xìng shǎn. cháo ēn jǔ zài shǎn bīng yíng hù, xī hào shén cè jūn. jí jīng shī píng, cháo ēn suì yǐ bīng guī jìn zhōng. yǒng tài yuán nián, tǔ bō fù rù kòu, cháo ēn yòu yǐ shén cè jūn tún yuàn zhōng. zì shì jìn shèng, suì wèi tiān zǐ jìn jūn, fēi tā jūn bǐ.. rán ér cháo ēn tān sì wú jí, zì fèng xiáng jīng zhào fǔ fēng děng jùn jiē shǔ qí jié dù dà lì sì nián, cháo ēn qǐng yǐ jīng zhào zhī hǎo zhì fèng xiáng zhī lín yóu pǔ rùn bìng lì shén cè jūn. míng nián, fù yǐ xìng píng wǔ gōng fǔ fēng tiān xìng lì zhī., zú zhī jūn zhèng bù lì. dǎi jiàn zhōng zhī chū, shén cè hào sàn lüè jǐn, bái zhì zhēn suì bǔ zhī yǐ shì rén. yī dàn jīng yuán pàn zú yī hū, ér tiān zǐ wú cóng wèi zhī bīng jiàn zhōng sì nián, xià zhào mù bīng, yǐ bái zhì zhēn wèi shǐ, zhì zhēn yīn yǐ shì rén bǔ zhī, míng lì jí ér shēn jū shì sì. jí jīng zú kuì pàn, jiē jí fú bù chū, dì suì chū bēn.. fēi lǐ chéng chí jūn fù nán, zé táng shì qù yǐ dé zōng chū bēn, lǐ chéng yǔ qí jūn rén tā jiāng jiē zì fēi gū dào xī bīng fù nán, suì wèi shén cè xíng yíng jié dù, tún wèi běi, jūn suì zhèn..
廣德以後,吐蕃屢入寇,天子不能自立,而陝州神策之軍遂為禁軍之道(上元中,以衛伯玉為神策節度使,鎮陝州。初,哥舒翰破吐蕃,即其地置神策軍,以成如璆為軍使。及安祿山反,如璆以伯玉將千人赴難,伯玉與魚朝恩皆屯於陝。時邊土限蹙,神策故地淪沒,詔伯玉所部兵號神策軍。廣德元年,代宗避吐蕃,幸陝。朝恩舉在陝兵迎扈,悉號神策軍。及京師平,朝恩遂以兵歸禁中。永泰元年,吐蕃復入寇,朝恩又以神策軍屯苑中。自是浸盛,遂為天子禁軍,非他軍比。)。然而朝恩貪肆無極,自鳳翔、京兆、撫風等郡皆屬其節度(大曆四年,朝恩請以京兆之好畤、鳳翔之麟遊、普潤並隸神策軍。明年,復以興平、武功、撫風、天興隸之。),卒之軍政不立。逮建中之初,神策耗散略盡,白志貞遂補之以市人。一旦涇原叛卒一呼,而天子無從衛之兵(建中四年,下詔募兵,以白志貞為使,志貞陰以市人補之,名隸籍而身居市肆。及涇卒潰叛,皆戢伏不出,帝遂出奔。)。非李晟持軍赴難,則唐事去矣(德宗出奔,李晟與其軍人他將皆自飛孤道西兵赴難,遂為神策行營節度,屯渭北,軍遂振。)。
zì hòu suī gēng yì bù cháng, qí quán dà shuài guī zhī yān sì zhēn yuán èr nián, gǎi shén cè zuǒ yòu xiāng wèi zuǒ yòu shén cè jūn, tè zhì jiān gōu dāng zuǒ yòu shén cè jūn yǐ chǒng zhōng guān, ér yì zhì dà jiāng jūn yǐ xià. yòu gǎi diàn qián shè shēng zuǒ yòu xiāng yuē diàn qián zuǒ yòu shè shēng jūn, yì zhì dà jiāng jūn yǐ xià. sān nián, é gǎi diàn qián zuǒ yòu shè shēng jūn yuē zuǒ yòu shén wēi jūn, zhì jiān zuǒ yòu shén wēi jūn shǐ. zuǒ yòu shén cè jūn jiē jiā jiāng jūn èr yuán, zuǒ yòu lóng wǔ jūn jiā jiāng jūn yī yuán, yǐ dài zhū dào dà jiāng jūn yǒu gōng zhě. zì sù zōng yǐ hòu, běi jūn zēng zhì wēi wǔ zhǎng xìng děng jūn, míng lèi pō duō, ér fèi zhì bù yī, wéi yǔ lín lóng wǔ shén cè shén wēi zuì shèng, zǒng yuē zuǒ yòu shí jūn. dé zōng xìng yuán shí èr nián, dòu wén chàng wèi zuǒ shén cè hù jūn zhōng wèi, huò xiān míng wèi yòu shén cè hù jūn zhōng wèi, zhāng shàng jìn wèi yòu shén wēi jūn zhōng hù jūn, jiāo xī wàng wèi zuǒ shén wēi jūn zhōng hù jūn. shí sì nián, yòu zhào zuǒ yòu shén cè zhì tǒng jūn, yǐ chóng qīn wèi. yóu shì sāi shàng wǎng wǎng chēng shén cè xíng yíng, jiē nèi tǒng yú zhōng rén yǐ.. shùn zōng jí wèi, wáng shū wén suī yù shōu shén cè bīng quán, ér shì zú bù kè shùn zōng jí wèi, wáng shū wén yòng shì, yù qǔ shén cè bīng bǐng, nǎi yòng gù jiāng fàn xī cháo wèi zuǒ yòu shén cè jīng xī zhū chéng zhèn xíng yíng bīng mǎ jié dù shǐ, yǐ duó huàn zhě quán ér bù kè..
自後雖更易不常,其權大率歸之閹寺(貞元二年,改神策左右廂為左右神策軍,特置監勾當左右神策軍以寵中官,而益置大將軍以下。又改殿前射生左右廂曰殿前左右射生軍,亦置大將軍以下。三年,俄改殿前左右射生軍曰左右神威軍,置監左右神威軍使。左右神策軍皆加將軍二員,左右龍武軍加將軍一員,以待諸道大將軍有功者。自肅宗以後,北軍增置威武、長興等軍,名類頗多,而廢置不一,惟羽林、龍武、神策、神威最盛,總曰左右十軍。德宗興元十二年,竇文瑒為左神策護軍中尉,霍仙鳴為右神策護軍中尉,張尚進為右神威軍中護軍,焦希望為左神威軍中護軍。十四年,又詔左右神策置統軍,以崇親衛。由是塞上往往稱神策行營,皆內統於中人矣。)。順宗即位,王叔文雖欲收神策兵權,而事卒不克(順宗即位,王叔文用事,欲取神策兵柄,乃用故將范希朝為左右神策京西諸城鎮行營兵馬節度使,以奪宦者權而不克。)。
zhì zhāo zōng, yǐ fān chén bá hù, ér yǒu zōng shì diǎn jìn zhī móu, kě wèi liáng cè yǐ. tè sì tán zhū wáng, suī dié jū kǔn wài zhī jì, jiē bù zú yǐ zhī nán jǐng fú èr nián, zhāo zōng yǐ fān chén bá hù, tiān zǐ gū ruò, yì yǐ zōng shì diǎn jìn bīng. jí fá lǐ mào zhēn, nǎi yòng sì tán wáng yǔn wèi jīng xī zhāo tǎo shǐ shén cè zhū dōu zhǐ huī shǐ, lǐ huì fù zhī, xī fā wǔ shí sì jūn tún xìng píng. yǐ ér, bīng zì kuì. mào zhēn bī jīng shī, zhāo zōng wèi zhǎn shén cè zhōng wèi xī mén zhòng suì lǐ zhōu yán tóng, nǎi yǐn qù. gàn níng yuán nián, wáng xíng yú hán jiàn jí mào zhēn lián bīng fàn què, tiān zǐ yòu shā zǎi xiàng wéi zhāo dù lǐ xī, nǎi qù tài yuán.. jià yú zhū wēn, kě bù jiè fū!
至昭宗,以藩臣跋扈,而有宗室典禁之謀,可謂良策矣。特嗣覃諸王,雖迭居閫外之寄,皆不足以支難(景福二年,昭宗以藩臣跋扈,天子孤弱,議以宗室典禁兵。及伐李茂貞,乃用嗣覃王允為京西招討使、神策諸都指揮使,李鐬副之,悉發五十四軍屯興平。已而,兵自潰。茂貞逼京師,昭宗為斬神策中尉西門重遂、李周[言童],乃引去。干寧元年,王行瑜、韓建及茂貞連兵犯闕,天子又殺宰相韋昭度、李磎,乃去太原。)。駕於朱溫,可不戒夫!