táng gāo zǔ chū xìng, bīng shì shǔ zhī yú zi gāo zǔ qǐ tài yuán, kāi dà jiàng jūn fǔ, yǐ jiàn chéng wéi zuǒ lǐng dà dū dū, lǐng zuǒ sān jūn tài zōng wèi yòu lǐng dà dū dū, lǐng yòu sān jūn yuán jí tǒng zhōng jūn., shù shì cǎo chuàng, bīng zhì wèi xiá jiǎng. jí tiān xià lüè dìng, shǐ zhì jūn fǔ, yǐ piào qí chē qí liǎng fǔ tǒng zhī. fēn guān zhōng wèi shí èr dào wàn nián dào cháng ān dào fù píng dào lǐ quán dào tóng zhōu dào huá zhōu dào níng zhōu dào qí zhōu dào yōu zhōu dào xī lín zhōu dào jīng zhōu dào yí zhōu dào, jiē zhì fǔ.. suī shāo yǒu gēng yì wǔ dé sān nián, gèng yǐ wàn nián dào wèi cān qí jūn, cháng ān dào wèi gǔ qí jūn, fù píng dào wèi xuán gē jūn, lǐ quán dào wèi jǐng yuè jūn, tóng zhōu dào wèi yǔ lín jūn, huá zhōu dào wèi qí guān jūn, níng zhōu dào wèi zhé wēi jūn, qí zhōu dào wèi píng dào jūn, yōu zhōu dào wèi zhāo yáo jūn, xī lín zhōu dào wèi yuàn yóu jūn, jīng zhōu dào wèi tiān jì jūn, yí zhōu dào wèi tiān jié jūn. zhì jiāng fù gè yī rén, yǐ dū gēng zhàn, yǐ chē qí tǒng zhī. liù nián, yǐ tiān xià jì dìng, suì fèi shí èr jūn, gǎi piào qí yuē tǒng jūn, chē qí yuē bié jiāng. jū suì yú, fù shí èr jūn, jūn zhì jiāng jūn yī rén. jūn yǒu fāng, zhì zhǔ yī rén, yǐ quàn kè nóng sāng., rán měi gèng ér zhé shàn. dài tài zōng zhēn guān chū, ér qí zhì suì yí dìng yān.
唐高祖初兴,兵事属之于子(高祖起太原,开大将军府,以建成为左领大都督,领左三军;太宗为右领大都督,领右三军;元吉统中军。),庶事草创,兵制未暇讲。及天下略定,始置军府,以骠骑、车骑两府统之。分关中为十二道(万年道、长安道、富平道、醴泉道、同州道、华州道、宁州道、岐州道、幽州道、西麟州道、泾州道、宜州道,皆置府。)。虽稍有更易(武德三年,更以万年道为参旗军,长安道为鼓旗军,富平道为玄戈军,醴泉道为井钺军,同州道为羽林军,华州道为骑官军,宁州道为折威军,岐州道为平道军,幽州道为招摇军,西麟州道为苑游军,泾州道为天纪军,宜州道为天节军。置将、副各一人,以督耕战,以车骑统之。六年,以天下既定,遂废十二军,改骠骑曰统军,车骑曰别将。居岁余,复十二军,军置将军一人。军有坊,置主一人,以劝课农桑。),然每更而辄善。迨太宗贞观初,而其制遂一定焉。
àn: táng zhī bīng zhì, suī yīn suí jiù, ér yǔ suí yì yì, zhēn guān yòu yǔ wǔ dé dà yì. suí zhì: měi fǔ yǒu láng jiāng fù jiāng fāng zhǔ tuán zhǔ, yǐ xiāng tǒng zhì. shǐ jiē lì yú shí èr wèi zhī jiāng jūn, wèi piào qí chē qí èr fǔ gè zì yǒu jiāng jūn. qí hòu yǐ jiāng jūn wèi láng jiāng, ér bié zhì zhé chōng guǒ yì. gāo zǔ zhī xìng, yǒu bīng èr shí wàn. wǔ dé chū, shǐ zhì jūn fǔ, yǐ guān zhōng piào qí chē qí zhèn zhī, zhé guān zhōng zhī dào wèi shí èr. wèi jǐ, gǎi wéi shí dào, bìng zhì fǔ yān, fán liù bǎi sān shí sì. ér yòu tǒng jūn wèi zhé chōng dū wèi, bié jiāng wèi guǒ yì dū wèi, měi fǔ gè zhì zhī, ér jiē lì yú zhū wèi, wèi zhī zhū wèi zhé chōng fǔ. zuǒ yòu wèi jiē lǐng liù shí fǔ, zhū wèi lǐng wǔ shí zhì sì shí, qí yú yǐ lì dōng gōng shí shuài. fán fǔ sān děng: bīng yī qiān èr bǎi rén wéi shàng, qiān rén wéi zhōng, bā bǎi rén wéi xià. shì yǐ sān bǎi rén wéi tuán, wǔ shí rén wéi duì, shí rén wéi huǒ. bèi luò tuó lǘ mǎ jiǎ zhòu qì xiè róng qì mǐ mài, cáng zhī kù, yǒu suǒ zhēng xíng zé shì qí rù ér chū gěi zhī. qí fān shàng zhě, wéi gěi gōng dāo ér yǐ. fán mín nián èr shí ér wèi bīng, liù shí ér miǎn. gù bīng zhì zhì cǐ yì shàn. bǐ zhī yú suí, zé dà bèi yǐ.
案:唐之兵制,虽因隋旧,而与隋亦异,贞观又与武德大异。隋制:每府有郎将、副将、坊主、团主,以相统治。始皆隶于十二卫之将军,为骠骑、车骑二府各自有将军。其后以将军为郎将,而别置折冲、果毅。高祖之兴,有兵二十万。武德初,始置军府,以关中骠骑、车骑镇之,折关中之道为十二。未几,改为十道,并置府焉,凡六百三十四。而又统军为折冲都尉,别将为果毅都尉,每府各置之,而皆隶于诸卫,谓之诸卫折冲府。左右卫皆领六十府,诸卫领五十至四十,其余以隶东宫十帅。凡府三等:兵一千二百人为上,千人为中,八百人为下。士以三百人为团,五十人为队,十人为火。备骆驼、驴马、甲冑、器械、戎器、米麦,藏之库,有所征行则视其入而出给之。其番上者,惟给弓刀而已。凡民年二十而为兵,六十而免。故兵制至此益善。比之于隋,则大备矣。
wǔ dé sān nián, chū zhì shí èr jūn, fēn guān zhōng zhū fǔ lì yān, jiē qǔ tiān xīng wéi míng, yǐ chē qí fǔ tǒng zhī. měi jūn jiāng fù gè yī rén, qǔ wēi míng sù zhòng zhě wèi zhī, dū gēng zhàn zhī wù. yóu shì shì mǎ jīng qiáng, suǒ xiàng wú dí. zhēn guān gèng zhì shí dào, zhì fǔ liù bǎi sān shí sì, ér guān zhōng èr bǎi liù shí yī, jiē lì zhé chōng jí dōng gōng shí shuài. qí néng qí shè zhě wèi yuè qí, qí yú wèi bù bīng, ér fān shàng zhě yòu yǒu piào qí bào qí xióng qí qú yǔ shè shēng cì fēi zhī míng.
武德三年,初置十二军,分关中诸府隶焉,皆取天星为名,以车骑府统之。每军将、副各一人,取威名素重者为之,督耕战之务。由是士马精强,所向无敌。贞观更置十道,置府六百三十四,而关中二百六十一,皆隶折冲及东宫十帅。其能骑射者为越骑,其余为步兵,而番上者又有骠骑、豹骑、熊骑、渠羽、射声、佽飞之名。
àn: táng běn zhì: zhì fǔ liù bǎi sān shí sì, guān nèi èr bǎi liù shí yī. sū miǎn huì yào: fǔ liù bǎi sān shí sì, guān nèi èr bǎi liù shí yī. tōng jiàn cóng cǐ shù. ér lù zhì zòu yì zhū fǔ bā bǎi yú suǒ, ér zài guān nèi dài wǔ bǎi. dù mù zuì yán: wài kāi guǒ yì zhé chōng fǔ wǔ bǎi qī shí sì. tōng diǎn: zhé chōng fǔ wǔ bǎi jiǔ shí sān, zhèn èr bǎi, shù sān bǎi jiǔ shí sān. cǐ qí shù zhī bù tóng yě.
按:唐本志:置府六百三十四,关内二百六十一。苏勉《会要》:府六百三十四,关内二百六十一。《通鉴》从此数。而陆贽奏议诸府八百余所,而在关内殆五百。杜牧〈罪言〉:外开果毅、折冲府五百七十四。《通典》:折冲府五百九十三,镇二百,戍三百九十三。此其数之不同也。
táng fǔ bīng dāng sù wèi zhě fān shàng, bīng bù yǐ yuǎn jìn gěi fān: wǔ bǎi lǐ wǔ fān, qiān lǐ qī fān, yī qiān wǔ bǎi lǐ bā fān, èr qiān lǐ shí fān, èr qiān lǐ wài wèi shí èr fān. yú shì zhū wèi jiāng jūn shòu qí míng bù ér pèi yǐ zhí yān. fū fǔ bīng suī sàn zài zhū dào, rán zhé chōng dū wèi bìng yáo lì yú zhū wèi, nǎi nèi rèn guān yě. gù guān zhì xì zhī yú zhū wèi zhī hòu, bù yǔ wài guān tóng.
唐府兵当宿卫者番上,兵部以远近给番:五百里五番,千里七番,一千五百里八番,二千里十番,二千里外为十二番。于是诸卫将军受其名簿而配以职焉。夫府兵虽散在诸道,然折冲都尉并遥隶于诸尉,乃内任官也。故官制系之于诸卫之后,不与外官同。
àn: bīng zhì shù táng zhì zhī měi yuē: fǔ bīng zhī zhì, jū wú shì zé gēng yú yě, qí fān shàng zhě, sù wèi jīng shī ér yǐ. ruò sì fāng yǒu shì, zé mìng jiāng yǐ chū, shì jiě zhé bà, bīng sàn yú fǔ, jiāng guī yú cháo. gù shì bù shī yè ér jiàng shuài wú wò bīng zhī zhòng, suǒ yǐ fáng wēi dù jiàn, jué huò luàn zhī méng yě. zì jǐng tián bù fù, bīng zhì zhī shàn, mò chū yú cǐ. xī hū! hòu rén zhī bù néng zūn yě.
按:〈兵志〉述唐制之美曰:「府兵之制,居无事则耕于野,其番上者,宿卫京师而已。若四方有事,则命将以出,事解辄罢,兵散于府,将归于朝。故士不失业而将帅无握兵之重,所以防微杜渐,绝祸乱之萌也。」自井田不复,兵制之善,莫出于此。惜乎!后人之不能遵也。
sān wèi wǔ fǔ zhī zhì: qīn wèi zhī fǔ yī, xūn wèi zhī fǔ èr, yì wèi zhī fǔ èr, cǐ sān wèi wǔ fǔ yě. wǔ dé zhēn guān, shì zhòng zī yīn: èr pǐn sān pǐn zi bǔ qīn wèi, sān pǐn sūn sì pǐn zi bǔ xūn wèi, sì pǐn sūn wǔ pǐn jí shàng zhù guó zǐ bǔ yì wèi. měi yuè fān shàng, sù wèi nèi fǔ jí chéng mén. qí hòu rù guān lù jiān, sān wèi fēi quán shì zǐ dì zhé tuì fān, zhù guó zǐ yǒu bái shǒu bù dé jìn zhě. liú wài suī bǐ, bù shù nián gěi lǐn lù. gù sān wèi yì jiàn, rén hǎn qū zhī.
三卫五府之制:亲卫之府一,勋卫之府二,翊卫之府二,此三卫五府也。武德、贞观,世重资荫:二品、三品子补亲卫,三品孙、四品子补勋卫,四品孙、五品及上柱国子补翊卫。每月番上,宿卫内府及城门。其后入官路艰,三卫非权势子弟辄退番,柱国子有白首不得进者。流外虽鄙,不数年给廪禄。故三卫益贱,人罕趋之。
àn: tōng jiàn: táng zhī mù zhì gōng guǎng qí, fǔ bīng rì yì huī huài. sǐ jí táo wáng zhě yǒu bù fù diǎn bǔ, qí luò tuó mǎ niú qì xiè qiǔ liáng hào sàn lüè jǐn. fǔ bīng rù sù wèi zhě wèi zhī shì guān, yán qí wèi tiān zǐ shì wèi zhě. qí hòu, běn wèi duō yǐ jiǎ rén, yì shǐ rú nú lì, rén zhǎng xiū zhī, zhì xiāng gòu bìng. qí shù biān zhě yòu duō wèi biān jiāng suǒ kǔ, lì qí sǐ ér méi qí cái. qí zhé chōng guǒ yì, yòu lì nián bù qiān, shì dài fū yì chǐ wèi zhī. fū qǐ lì fǎ zhī chū yǒu bù shàn yě? qí jié mù cì dì, fēi kě yù wèi zhī tú, yì zài fū jì zhī zhě yǒu yǐ wéi chí ér rùn sè yě. gāo xuán zhī jūn, hé zú yǐ zhī zhī!
案:《通鉴》:唐之募置[弓广]骑,府兵日益隳坏。死及逃亡者有不复点补,其骆驼、马牛、器械、糗粮耗散略尽。府兵入宿卫者谓之侍官,言其为天子侍卫者。其后,本卫多以假人,役使如奴隶,人长羞之,至相诟病。其戍边者又多为边将所苦,利其死而没其财。其折冲、果毅,又历年不迁,士大夫亦耻为之。夫岂立法之初有不善也?其节目次第,非可预为之图,亦在夫继之者有以维持而润色也。高、玄之君,何足以知之!
táng yǒu nán běi yá: nán yá, zhū wèi bīng yě: běi yá, jìn jūn yě. nán yá lǐng yú jīn wú, běi yá tǒng yú yǔ lín. lǐ kuí yuē: cháo tíng zhì nán běi yá, wén wǔ qū bié, yǐ xiāng cì chá yě. běi yá zhī zhì, qí hòu suī zēng yì bù cháng, míng hào bù yī, rán jiē tiān zǐ sù wèi zhī bīng shuō jiàn hòu. ér nán yá zhī zhì, bù zhī zhōng wài, gāng wéi tǒng shè, shí wèi jǐn shàn. qí fā fǔ bīng, jiē xià fú qì, cì shǐ yǔ zhé chōng kān qì nǎi fā. ruò quán fǔ fā, zé zhé chōng dū wèi yǐ xià jiē xíng bù jìn, zé guǒ yì xíng. měi suì jì dōng, zhé chōng dū wèi lǜ wǔ xiào bīng mǎ zhī zài fǔ zhě, zhì zuǒ yòu xiào wèi wèi, xí zhàn zhèn zhī yí. shì rì yě, yīn zòng liè huò, gè rù qí rén měi suì jì dōng, zhé chōng dū wèi lǜ wǔ xiào bīng mǎ zhī zài fǔ zhě, zhì zuǒ yòu èr xiào wèi wèi, xiāng jù bǎi bù. měi xiào wèi bù duì shí qí duì yī, jiē juǎn shāo fān, zhǎn rèn qí, sàn lì yǐ hóu. jiǎo shǒu chuī dà jiǎo yī tòng, zhū xiào jiē liǎn rén qí wèi duì èr tōng, yǎn qí shāo, jiě fān sān tòng, qí jǔ, zuǒ yòu xiào jī gǔ, èr xiào zhī rén hé zào ér qǐ. yòu xiào jī zhēng, duì shǎo?, zuǒ xiào jìn zhú. zhì yòu xiào lì suǒ, zuǒ xiào jī zhēng, duì shǎo?, yòu xiào jìn zhú. zhì zuǒ xiào lì suǒ, yòu xiào fù jī zhēng, duì hái. zuǒ xiào fù báo zhàn, jiē jī zhēng, duì gè hái. dà jiǎo fù míng yī tòng, jiē juǎn fān shè shǐ, shī gōng xiá rèn èr tōng, qí shāo jǔ, duì jiē jìn sān tòng, zuǒ yòu xiào jiē yǐn hái..
唐有南北衙:南衙,诸卫兵也:北衙,禁军也。南衙领于金吾,北衙统于羽林。李揆曰:「朝廷置南北衙,文武区别,以相伺察也。」北衙之制,其后虽增易不常,名号不一,然皆天子宿卫之兵(说见后)。而南衙之制,布之中外,纲维统摄,实为尽善。其发府兵,皆下符契,刺史与折冲勘契乃发。若全府发,则折冲都尉以下皆行;不尽,则果毅行。每岁季冬,折冲都尉率五校兵马之在府者,置左右校尉位,习战阵之仪。是日也,因纵猎获,各入其人(每岁季冬,折冲都尉率五校兵马之在府者,置左右二校尉位,相距百步。每校为步队十、骑队一,皆卷弰幡,展刃旗,散立以侯。角手吹大角一通,诸校皆敛人骑为队;二通,偃旗弰,解幡;三通,旗举,左右校击鼓,二校之人合噪而起。右校击钲,队少?,左校进逐。至右校立所,左校击钲,队少?,右校进逐。至左校立所,右校复击钲,队还。左校复薄战,皆击钲,队各还。大角复鸣一通,皆卷幡摄矢,施弓匣刃;二通,旗弰举,队皆进;三通,左右校皆引还。)。
àn: táng zhī bīng zhì yǔ hàn zhī bīng zhì dà dǐ lüè tóng: táng yǒu nán běi yá lǐng yú jīn wú, běi yá lǐng yú yǔ lín, ér hàn zé yǔ lín wèi nán, jīn wú wèi běi ěr táng zhé chōng fǔ jiē yǒu mù qì tóng mǎ, cháo tíng zhēng fā xià chì shū yú qì, dū du jùn fǔ cān yàn jiē hé, rán hòu qiǎn zhī, hàn zé yǒu tóng hǔ fú zhī zhì yǐ táng měi suì mèng dōng xí zhàn zhèn zhī yí, hàn zé yì yǐ měi suì bā yuè dū shì táng wéi zhé chōng dū wèi zì jiào, ér hàn dū shì zhī rì zé jùn xiàn zhī guān jǐn huì yě táng yǐ mín bīng lì zhé chōng fǔ, fǔ zhì zhé chōng guǒ yì zhǎng shǐ xiào wèi, hàn zhī chéng xiàng zé táng zhī zhǎng shǐ yě táng yǒu yuè qí bù bīng piào qí bào qí xióng qí qú yǔ shè shēng cì fēi zhī míng, ér hàn zé yǒu qīng chē qí shì cái guān lóu chuán zhī bié táng fǔ bīng sù wèi yǐ jìn gěi fān, hàn zhī wèi cái guān zhě yì wèi wèi shì, tǒng yú wèi wèi, gù yǔ táng lèi táng zhī gěi fān, suī zài qiān lǐ wài zhě yì bù miǎn, ér hàn zhī huái nán dì yuǎn shù qiān lǐ, lì mín wǎng lái yáo yì cháng ān dào zhě shén kǔ, jiǎ yì cháng yán zhī yǐ. shì yù yuǎn jìn jūn yī, zhōng kǒng bìng mín yě. táng zhī fǔ bīng jū guān zhōng zhě duō, shuō zhě yǐ wéi gù běn. yǐ hàn dì lǐ zhì kǎo zhī, tiān xià jùn guó fán bǎi yǒu sān, zhì dū wèi zhě jiǔ shí, sān fǔ zhì yú shān xī zhī wǔ yuán, cái èr jùn ěr. táng zhī qīn wèi xūn wèi, jiē yǐ pǐn guān zǐ dì wèi zhī. hàn zhī qī mén yǔ lín, yì sù wèi yě, ér yǐ liáng jiā zǐ dì wèi zhī. cǐ qí suǒ yǐ tóng yě. rán qí suǒ yì zhě: táng zhì shí liù wèi, gè yǒu shàng jiàng jūn dà jiàng jūn jiāng jūn, qí shǔ ruò láng jiāng zhǎng shǐ zhī lèi yóu duō, hàn zé guāng lù xūn wèi wèi èr qīng ěr, qí shǔ lì yì shǎo hàn yǒu lóu chuán zhī zhì, ér táng bù jiǎng. rán guān jīng xiāng jiān tǒng shuǐ lù hé jiān yuán wáng xiào gōng chuán: xiāo xǐ jù jiāng líng, xiào gōng shù jìn cè tú xǐ, dì jiā nà, jìn wáng zhào jùn, yǐ xìn zhōu wèi kuí zhōu. nǎi dà zhì zhōu jiàn, yì shuǐ zhàn. é jìn jīng xiāng dào zǒng guǎn, tǒng shuǐ lù shí èr jūn, fā yí líng, pò xǐ èr zhèn, zòng zhàn jiàn fàng jiāng zhōng. zhū jiàng yuē: dé zhōu dāng jì wú yòng, qì zhī fǎn zī zéi, nài hé? xiào gōng yuē: xǐ bīn jiāng zhèn shù, jiàn lú dāo bì jiāng zhōng, bì wèi xǐ bài, bù jí jìn. yǐ ér, jiù bīng dào bā líng, jiàn chuán, yí, bù jìn. xǐ nèi wài zǔ jué, suì jiàng., yì bì yǒu fǎ yǐ, ér bīng zhì bù shù, xī zāi!
案:唐之兵制与汉之兵制大抵略同:唐有南北衙领于金吾,北衙领于羽林,而汉则羽林为南,金吾为北耳;唐折冲府皆有木契、铜马,朝廷征发下敕书、鱼契,都督、郡府参验皆合,然后遣之,汉则有铜虎符之制矣;唐每岁孟冬习战阵之仪,汉则亦以每岁八月都试;唐惟折冲都尉自教,而汉都试之日则郡县之官尽会也;唐以民兵隶折冲府,府至折冲、果毅、长史、校尉,汉之丞相则唐之长史也;唐有越骑、步兵、骠骑、豹骑、熊骑、渠羽、射声、佽飞之名,而汉则有轻车、骑士、材官、楼船之别;唐府兵宿卫以近给番,汉之为材官者亦为卫士,统于卫尉,故与唐类;唐之给番,虽在千里外者亦不免,而汉之淮南地远数千里,吏民往来徭役长安道者甚苦,贾谊尝言之矣。是欲远近均一,终恐病民也。唐之府兵居关中者多,说者以为固本。以汉〈地理志〉考之,天下郡国凡百有三,至都尉者九十,三辅至于山西之五原,才二郡耳。唐之亲卫、勋卫,皆以品官子弟为之。汉之期门、羽林,亦宿卫也,而以良家子弟为之。此其所以同也。然其所异者:唐置十六卫,各有上将军、大将军、将军,其属若郎将、长史之类尤多,汉则光禄勋、卫尉二卿尔,其属吏亦少;汉有楼船之制,而唐不讲。然观荆湘兼统水陆(〈河间元王孝恭传〉:萧铣据江陵,孝恭数进策图铣,帝嘉纳,进王赵郡,以信州为夔州。乃大治舟舰,肄水战。俄进荆湘道总管,统水陆十二军,发夷陵,破铣二镇,纵战舰放江中。诸将曰:「得舟当济吾用,弃之反资贼,奈何?」孝恭曰:「铣濒江镇戍,见舻舠蔽江中,必谓铣败,不即进。」已而,救兵到巴陵,见船,疑,不进。铣内外阻绝,遂降。),亦必有法矣,而兵制不述,惜哉!
dōng gōng yǒu wǔ lǜ fǔ, gè yǒu zuǒ yòu, qí shí lǜ fǔ: zuǒ yòu wèi zuǒ yòu sī yù zuǒ yòu qīng dào zuǒ yòu jiān mén zuǒ yòu nèi lǜ fǔ. měi fǔ yǒu lǜ, yǒu fù, yóu tiān zǐ zhī shí liù wèi yě. qīn wèi fǔ yǐ sān pǐn wǔ pǐn zi bǔ, xūn wèi fǔ yǐ sì pǐn sūn wǔ pǐn zi bǔ, yì wèi fǔ yǐ xūn guān èr pǐn sàn guān wǔ pǐn zi bǔ, yóu tiān zǐ zhī wǔ fǔ sān wèi yě. qí fān shàng sù wèi zhī zhì lüè tóng. zhé chōng yì yǒu fān shàng yú dōng gōng zhě, rú suǒ wèi wài fǔ lǚ bēn wài fǔ zhí dàng zhī lèi shì yě.
东宫有五率府,各有左右,其十率府:左右卫、左右司御、左右清道、左右监门、左右内率府。每府有率,有副,犹天子之十六卫也。亲卫府以三品、五品子补,勋卫府以四品孙、五品子补,翊卫府以勋官二品、散官五品子补,犹天子之五府三卫也。其番上宿卫之制略同。折冲亦有番上于东宫者,如所谓外府旅贲、外府直荡之类是也。
àn: táng dōng gōng yǒu shí lǜ fǔ, ér zhé chōng yì jiē lì yān, zé tài zǐ zhǔ bīng yǐ. tài zǐ bù yí yǒu bīng, gǔ zhì yě. chūn qiū zhī jì, wéi chǔ yǒu dōng gōng zú xī gōng èr shí bā nián. qí hòu, tài zǐ shāng chén zú yǐ gōng jiǎ shì chéng wáng. gù hàn huáng tài zǐ bìng wú bīng guān, wéi yǒu zhōng dùn zhǔ zhōu wèi jiǎo dào, wèi zú zhǔ mén wèi ér yǐ. zé táng zhì fēi gǔ yě. táng chū, qín wáng zhū wáng gè yǒu zuǒ yòu hù jūn fǔ zuǒ yòu zhàng nèi fǔ zuǒ yòu qīn shì fǔ, jiē yǒu hù jūn tǒng jūn zhī guān. qí hòu, cǐ zhì fèi zhǐ, yǒu qīn shì fǔ zhàng nèi fǔ, gè yǒu diǎn jūn. ér hàn zhū hóu wáng zé zhì zhōng wèi yǐ zhǎng qí bīng, bù dé shàn fā. ruò huái nán jì běi zhī chēng bīng pàn nì, gài fēng jiàn zhī bì yě.
案:唐东宫有十率府,而折冲亦皆隶焉,则太子主兵矣。太子不宜有兵,古制也。春秋之际,惟楚有东宫卒(僖公二十八年)。其后,太子商臣卒以宫甲弒成王。故汉皇太子并无兵官,惟有中盾主周卫徼道,卫卒主门卫而已。则唐制非古也。唐初,秦王、诸王各有左右护军府、左右帐内府、左右亲事府,皆有护军、统军之官。其后,此制废止,有亲事府、帐内府,各有典军。而汉诸侯王则置中尉以掌其兵,不得擅发。若淮南、济北之称兵叛逆,盖封建之弊也。
gāo zōng yǐ hòu, fǔ bīng zhī fǎ jìn huài, fān yì gēng dài duō bù shí, wèi shì shāo shāo wáng nì. zhì kāi yuán jiān, sù wèi bù néng gěi, zhāng shuō nǎi qǐng yī qiè mù shì. sù wèi qǔ jīng zhào pú tóng qí huá fǔ bīng jí bái dīng, ér yì yǐ lù zhōu zhǎng cóng bīng, gòng shí èr wàn, hào zhǎng cóng sù wèi, suì yī fān. míng nián, gèng hào yuē gōng guǎng qí, rù lì shí èr wèi, wèi liù fān, měi wèi wàn rén. ér zhū fǔ shì yì duō bù bǔ, zhé chōng jiāng yòu jī suì bù qiān, shì rén jiē chǐ wèi zhī, ér fǔ bīng yì fèi. gōng guǎng qí zhī zhì, jiē zé xià dīng bái dīng zōng dīng pǐn zi qiáng zhuàng zhī mín ér wèi sì jí, yòu bié wèi fān tóu yǔ lín fēi qí zhī mù. qí chū yì zú yǐ bà mǐ wài huàn, zì tiān bǎo hòu, qí fǎ qǐn yǐ fèi chí. shì shī fǔ xún, wǎng wǎng liú sàn, ér zhé chōng zhū fǔ zhì wú bīng kě xiào. liù jūn zhū wèi jiē shì rén, lù shān fǎn, bù néng shòu jiǎ yǐ.
高宗以后,府兵之法浸坏,番役更代多不时,卫士稍稍亡匿。至开元间,宿卫不能给,张说乃请一切募士。宿卫取京兆、蒲、同、岐、华府兵及白丁,而益以潞州长从兵,共十二万,号长从宿卫,岁一番。明年,更号曰[弓广]骑,入隶十二卫,为六番,每卫万人。而诸府士益多不补,折冲将又积岁不迁,士人皆耻为之,而府兵益废。[弓广]骑之制,皆择下丁、白丁、宗丁、品子强壮之民而为四籍,又别为番头、羽林、飞骑之目。其初亦足以霸弭外患,自天宝后,其法寝以废弛。士失拊循,往往流散,而折冲诸府至无兵可校。六军、诸卫皆市人,禄山反,不能受甲矣。
àn: kāi yuán shí nián, yán biān shù bīng liù shí yú wàn, zhāng shuō yǐ shí wú qiáng kòu, zòu bà èr shí yú wàn, shǐ hái nóng. shàng cóng zhī. xún rì dé jīng bīng shí sān wàn, lì zhū wèi, gēng fān shàng xià. bīng nóng zhī fēn. zì cǐ shǐ yǐ. shí yī nián, mìng shàng shū xiāo sōng yǔ pú tóng qí huá zhōu zhǎng guān xuǎn fǔ bīng bái dīng yī shí èr wàn, wèi zhī zhǎng cóng sù wèi, fēn lì shí èr wèi, ér wèi liù fān. shí sān nián, gèng mìng yuē gōng guǎng qí. tiān bǎo zhī hòu, fù shāo biàn fèi, yìng mù zhě jiē shì jǐng wú lài, wèi cháng xí bīng. chéng píng rì jiǔ, yì zhě wèi bīng kě shāo jiǎn. shì shí mín jiān xié bīng zhě yǒu jìn, zǐ dì wèi wǔ guān, fù xiōng bìn ér bù chǐ. měng jiàng jīng bīng jiē jù yú xī běi biān, zhōng guó yì wú wǔ bèi. lù shān qián kuī zhōng guó, huò xīn yī méng, xiàn hé shuò èr shí sì jùn, ruò rù wú rén zhī jìng, táng zuò zhī bù jué zhě rú lǚ. tǎng fēi tiān mìng bù tì, jù néng zhèn zhōng xīng zhī yè hū?
案:开元十年,沿边戍兵六十余万,张说以时无强寇,奏罢二十余万,使还农。上从之。旬日得精兵十三万,隶诸卫,更番上下。兵农之分。自此始矣。十一年,命尚书萧嵩与蒲、同、岐、华州长官选府兵、白丁一十二万,谓之长从宿卫,分隶十二卫,而为六番。十三年,更命曰[弓广]骑。天宝之后,复稍变废,应募者皆市井无赖,未尝习兵。承平日久,议者谓兵可稍减。是时民间挟兵者有禁,子弟为武官,父兄摈而不齿。猛将精兵皆聚于西北边,中国益无武备。路山潜窥中国,祸心一萌,陷河朔二十四郡,若入无人之境,唐祚之不绝者如缕。倘非天命不替,讵能振中兴之业乎?
fū suǒ wèi fāng zhèn zhě, jié dù shǐ zhī bīng yě, qí yuán jiē qǐ yú biān jiāng zhī tún fáng zhě. táng chū, bīng zhī shù biān zhě, dà yuē jūn, xiǎo yuē shǒu zhuō, yuē chéng, yuē zhèn, ér zǒng zhī yuē dào. gù tōng tiān xià shí èr dào, wèi jūn bā shí, wèi shǒu zhuō liù shí yǒu qī, wèi chéng sān shí yǒu bā, wèi zhèn sān shí yǒu jiǔ. zì wǔ dé zhì tiān bǎo yǐ qián, shǒu zhī bù yì, qí jūn chéng zhèn shǒu zhuō jiē yǒu shǐ, ér dào yǒu dà jiàng yī rén, yuē dà zǒng guǎn, yǐ ér gèng yuē dà dū dū. zài tài zōng shí, xíng jūn zhēng tǎo yuē dà zǒng guǎn, zài běn dào yuē dà dū dū. zì gāo zōng yǒng huī yǐ hòu zhì jǐng yún chū, ér jié dù shǐ zhī míng xìng yǐ gāo zōng yǒng huī yǐ hòu, dū du dài shǐ chí jié zhě wèi zhī jié dù shǐ, rán yóu wèi yǐ míng guān. jǐng yún èr nián, yǐ hè bá yán sì wèi liáng zhōu dū du hé xī jié dù shǐ. zì shì ér hòu, jiē hū kāi yuán, shuò fāng lǒng yòu hé dōng hé xī zhū zhèn, jiē zhì jié dù shǐ.. kāi yuán zhī jì, fǔ bīng zhī zhì jì huài, dài tiān bǎo ér gōng guǎng qí zhī zhì yòu huài. tiān zǐ suǒ shì, jié dù fāng zhèn zhī bīng ér ān lù shān zhèng yǐ fàn yáng dào jié dù shǐ fǎn. tiān zǐ zhī bīng ruò bù néng kàng, ér zhū zhèn zhī bīng gòng qǐ zhū zhī, dāng shí hào jiǔ jié dù shǐ zhī shī. dà dào jì miè, wǔ fū zhàn zú yǒu gōng zhě jiē chú jié dù shǐ. yóu shì fāng zhèn xiāng wàng yú nèi dì, jiāng jiāo bīng hàn, tiān zǐ wú yǐ zhì, ér zú yǐ jī luàn.
夫所谓方镇者,节度使之兵也,其原皆起于边将之屯防者。唐初,兵之戍边者,大曰军,小曰守捉,曰城,曰镇,而总之曰道。故通天下十二道,为军八十,为守捉六十有七,为城三十有八,为镇三十有九。自武德至天宝以前,守之不易,其军、城、镇、守捉皆有使,而道有大将一人,曰大总管,已而更曰大都督。在太宗时,行军征讨曰大总管,在本道曰大都督。自高宗永徽已后至景云初,而节度使之名兴矣(高宗永徽已后,都督带使持节者谓之节度使,然犹未以名官。景云二年,以贺拔延嗣为凉州都督、河西节度使。自是而后,接乎开元,朔方、陇右、河东、河西诸镇,皆置节度使。)。开元之际,府兵之制既坏,迨天宝而[弓广]骑之制又坏。天子所恃,节度、方镇之兵;而安禄山正以范阳道节度使反。天子之兵弱不能抗,而诸镇之兵共起诛之,当时号九节度使之师。大盗既灭,武夫战卒有功者皆除节度使。由是方镇相望于内地,将骄兵悍,天子无以制,而卒以基乱。
àn: táng dù yòu yún: guó cháo lǐ jìng píng tū jué, lǐ jī miè gāo lí, hóu jūn jí fù gāo chāng, sū dìng fāng yí bǎi jì, lǐ jìng lóu shī dé liú shěn lǐ jiē yǐ qīng xiàng lǜ bīng yù róng, róng píng shī hái, bīng wú jiǔ zhèn. cǐ lǐ táng zhī chū, suǒ yǐ shàng wú pàn jiàng, xià wú pàn bīng zhě, zhí cǐ zhī yóu yě. zì gōng guǎng qí zhī zhì huài, tiān zǐ yǐ fāng zhèn zhī bīng. fāng zhèn qiáng, tiān zǐ ruò yǐ. lù shān pàn nì, jù xiàn liǎng jīng. sù zōng jí wèi líng wǔ, ér zhū zhèn zhī bīng gòng qǐ zhū zéi. qí hòu, lù shān zǐ qìng xù jí shǐ sī míng fù zǐ jì qǐ, sù zōng mìng lǐ guāng bì děng tǎo zhī, hào jiǔ jié dù zhī shī. dà dào jì miè, yǐ gōng qǐ xíng zhèn, liè wéi hóu wáng zhě, dà zhě lián zhōu shí yú, xiǎo zhě yóu jiān sān sì. gù bīng jiāo zé zhú shuài, shuài qiáng zé pàn shàng. huò fù sǐ, zi wò qí bīng ér bù kěn dài huò qǔ shě yóu yú shì zú, wǎng wǎng zì zé jiāng lì, hào wèi liú hòu, yǐ yāo yú cháo. tiān zǐ gù lì bù néng zhì, yīn ér fǔ zhī, wèi zhī gū xī zhī zhèng. yóu shì hào lìng zì chū, yǐ xiāng qīn jī, lǔ qí jiàng shuài, bìng qí tǔ dì, tiān zǐ fǎn wèi hé jiě zhī. shǐ shí wéi cháo tíng huàn zhě, hào hé shuò sān zhèn. jí qí mò, zhū quán zhōng yǐ liáng bīng, lǐ kè yòng yǐ jìn bīng gèng fàn jīng shī, ér lǐ mào zhēn hán jiàn jìn jù qí huá, wàng yī xǐ nù, bīng yǐ zhì guó mén. zhāo zōng yòng cuī yìn, zhào liáng bīng yǐ zhū huàn guān, ér huàn guān jié tiān zǐ bēn qí, liáng bīng wéi zhī yú nián. dāng cǐ zhī shí, tiān xià zhī bīng wú fù qín wáng zhě. xiàng suǒ wèi sān zhèn, tú néng shǐ huò ér yǐ. qí tā dà zhèn, nán zé wú zhè jīng hú mǐn guǎng, xī zé bā shǔ, běi zé yàn jìn, ér liáng dào jù qí zhōng. zì guó mén yǐ wài, jiē fēn liè yú fāng zhèn, ér táng suì wáng. shǐ chén wèi cuò zhì zhī shì shǐ rán, níng bù xìn yú!
案:唐杜佑云:「国朝李靖平突厥,李绩灭高丽,侯君集覆高昌,苏定方夷百济,李敬、娄师德、刘审礼皆以卿相率兵御戎,戎平师还,兵无久镇。」此李唐之初,所以上无叛降,下无叛兵者,职此之由也。自[弓广]骑之制坏,天子倚方镇之兵。方镇强,天子弱矣。禄山叛逆,遽陷两京。肃宗即位灵武,而诸镇之兵共起诛贼。其后,禄山子庆绪及史思明父子继起,肃宗命李光弼等讨之,号九节度之师。大盗既灭,以功起行阵,列为侯王者,大者连州十余,小者犹兼三四。故兵骄则逐帅,帅强则叛上。或父死,子握其兵而不肯代;或取舍由于士卒,往往自择将吏,号为留后,以邀于朝。天子顾力不能制,因而抚之,谓之姑息之政。由是号令自出,以相侵击,虏其将帅,并其土地,天子反为和解之。始时为朝廷患者,号河朔三镇。及其末,朱全忠以梁兵,李克用以晋兵更犯京师,而李茂贞、韩建近据岐、华,妄一喜怒,兵已至国门。昭宗用崔胤,召梁兵以诛宦官,而宦官劫天子奔岐,梁兵围之逾年。当此之时,天下之兵无复勤王者。向所谓三镇,徒能始祸而已。其它大镇,南则吴、浙、荆、湖、闽、广,西则巴、蜀,北则燕、晋,而梁盗据其中。自国门以外,皆分裂于方镇,而唐遂亡。史臣谓措置之势使然,宁不信欤!
táng zhī běi yá zhū jūn zhě, jìn jūn yě. gāo zǔ dìng tiān xià, yǐ tài yuán chū qǐ zhī bīng sān wàn rén liú sù wèi, hào yuán cóng jìn jūn, hòu wèi zhī fù zǐ jūn gāo zǔ yǐ yì bīng qǐ tài yuán, yǐ dìng tiān xià, xī bà qiǎn guī. qí yuàn liú zhě sān wàn rén, gāo zǔ yǐ wèi běi bái qú páng mín qì tián fēn gěi zhī, hào yuán cóng jìn jūn. hòu lǎo bù rèn shì, yǐ qí zǐ dì dài, wèi zhī fù zǐ jūn.. zhēn guān chū, tài zōng zé shàn shè zhě bǎi rén, yuē bǎi qí yòu zé yǒu cái yǒng zhě, zhì běi yá qī yíng tài zōng zhēn guān chū, zé shàn shè bǎi rén wéi èr fān, yú běi mén zhǎng shàng, yuē bǎi qí, yǐ cóng tián liè. yòu zhì běi yá qī yíng, xuǎn cái lì xiāo zhuàng, yuè yǐ yī yíng fān shàng.. zhì shí èr nián, gèng zhì zuǒ yòu tún yíng yú xuán wǔ mén, lǐng yǐ zhū wèi jiāng jūn, hào fēi qí. jí gāo zōng lóng shuò chū, gèng zhì zuǒ yòu yǔ lín jūn gāo zōng lóng shuò èr nián, shǐ qǔ fǔ bīng yuè qí bù shè zhì zuǒ yòu yǔ lín jūn, dà cháo huì zé zhí zhàng yǐ wèi jiē bì, xíng xìng zé jiā chí dào wèi nèi zhàng., ér jìn jūn rì yì chì yǐ. zhì yú hǔ hòu, gǎi bǎi qí yuē qiān qí, ruì zōng gǎi qiān qí yuē wàn qí, xuán zōng gǎi wàn qí wèi zuǒ yòu lóng hǔ jūn xuán zōng yǐ wàn qí píng wéi shì, gǎi wéi zuǒ yòu lóng wǔ jūn, jiē yòng gōng chén zǐ dì, zhì ruò sù bīng yě.. ér yìn bì zhī fǎ, suì xíng yú kāi yuán zhī chū xuán zōng kāi yuán shí èr nián, zuǒ yòu yǔ lín jūn fēi qí quē, qǔ jīng páng zhōu fǔ shì, yǐ hù bù yìn yìn qí bì, wèi èr jí, yǔ lín bīng bù fèn zhǎng zhī.. dài tiān bǎo mò, jìn jūn jìn hào. rù shǔ zhī yì, cóng zhě cái qiān rén. sù zōng fù líng wǔ, shì bù mǎn bǎi. zhì dé èr zài, shǐ zhì zuǒ yòu shén wǔ jūn, yì yuē shén wǔ tiān qí, zhì rú yǔ lín, zǒng yuē běi yá liù jūn zhì dé èr zài, zhì zuǒ yòu shén wǔ jūn, bǔ yuán cóng hù cóng guān zǐ dì, bù zú zé qǔ tā sè dài pǐn zhě, tóng sì jūn.. yòu zé biàn qí shè shēng shǒu qiān rén zhì dé chū, zé biàn qí shè zhě zhì yá qián shè shēng shǒu qiān rén, yì yuē gòng fèng shè shēng guān, yòu yuē diàn qián shè shēng, fēn zuǒ yòu xiāng., zǒng hào yuē zuǒ yòu yīng wǔ jūn. dǎi dài zōng yǐ shè shēng jūn qīng nèi nán, ér bǎo yìng zhī míng lì yǐ dài zōng jí wèi, yǐ shè shēng jūn rù jìn zhōng qīng nèi nán, jiē cì míng bǎo yìng gōng chén, gù shè shēng jūn yòu hào bǎo yìng jūn..
唐之北衙诸军者,禁军也。高祖定天下,以太原初起之兵三万人留宿卫,号元从禁军,后谓之父子军(高祖以义兵起太原,已定天下,悉罢遣归。其愿留者三万人,高祖以渭北白渠旁民弃田分给之,号元从禁军。后老不任事,以其子弟代,谓之父子军。)。贞观初,太宗择善射者百人,曰百骑;又择有材勇者,置北衙七营(太宗贞观初,择善射百人为二番,于北门长上,曰百骑,以从田猎。又置北衙七营,选材力骁壮,月以一营番上。)。至十二年,更置左右屯营于玄武门,领以诸卫将军,号飞骑。及高宗龙朔初,更置左右羽林军(高宗龙朔二年,始取府兵、越骑、步射置左右羽林军,大朝会则执杖以卫阶陛,行幸则夹驰道为内杖。),而禁军日益炽矣。至于虎后,改百骑曰千骑,睿宗改千骑曰万骑,玄宗改万骑为左右龙虎军(玄宗以万骑平韦氏,改为左右龙武军,皆用功臣子弟,制若宿兵也。)。而印臂之法,遂行于开元之初(玄宗开元十二年,左右羽林军飞骑阙,取京旁州府士,以户部印印其臂,为二籍,羽林、兵部分掌之。)。迨天宝末,禁军浸耗。入蜀之役,从者才千人。肃宗赴灵武,士不满百。至德二载,始置左右神武军,亦曰神武天骑,制如羽林,总曰北衙六军(至德二载,置左右神武军,补元从扈从官子弟,不足则取他色带品者,同四军。)。又择便骑射生手千人(至德初,择便骑射者置衙前射生手千人,亦曰供奉射生官,又曰殿前射生,分左右厢。),总号曰左右英武军。逮代宗以射生军清内难,而宝应之名立矣(代宗即位,以射生军入禁中清内难,皆赐名宝应功臣,故射生军又号宝应军。)。
guǎng dé yǐ hòu, tǔ bō lǚ rù kòu, tiān zǐ bù néng zì lì, ér shǎn zhōu shén cè zhī jūn suì wèi jìn jūn zhī dào shàng yuán zhōng, yǐ wèi bó yù wèi shén cè jié dù shǐ, zhèn shǎn zhōu. chū, gē shū hàn pò tǔ bō, jí qí dì zhì shén cè jūn, yǐ chéng rú qiú wèi jūn shǐ. jí ān lù shān fǎn, rú qiú yǐ bó yù jiāng qiān rén fù nàn, bó yù yǔ yú cháo ēn jiē tún yú shǎn. shí biān tǔ xiàn cù, shén cè gù dì lún mò, zhào bó yù suǒ bù bīng hào shén cè jūn. guǎng dé yuán nián, dài zōng bì tǔ bō, xìng shǎn. cháo ēn jǔ zài shǎn bīng yíng hù, xī hào shén cè jūn. jí jīng shī píng, cháo ēn suì yǐ bīng guī jìn zhōng. yǒng tài yuán nián, tǔ bō fù rù kòu, cháo ēn yòu yǐ shén cè jūn tún yuàn zhōng. zì shì jìn shèng, suì wèi tiān zǐ jìn jūn, fēi tā jūn bǐ.. rán ér cháo ēn tān sì wú jí, zì fèng xiáng jīng zhào fǔ fēng děng jùn jiē shǔ qí jié dù dà lì sì nián, cháo ēn qǐng yǐ jīng zhào zhī hǎo zhì fèng xiáng zhī lín yóu pǔ rùn bìng lì shén cè jūn. míng nián, fù yǐ xīng píng wǔ gōng fǔ fēng tiān xìng lì zhī., zú zhī jūn zhèng bù lì. dǎi jiàn zhōng zhī chū, shén cè hào sàn lüè jǐn, bái zhì zhēn suì bǔ zhī yǐ shì rén. yī dàn jīng yuán pàn zú yī hū, ér tiān zǐ wú cóng wèi zhī bīng jiàn zhōng sì nián, xià zhào mù bīng, yǐ bái zhì zhēn wèi shǐ, zhì zhēn yīn yǐ shì rén bǔ zhī, míng lì jí ér shēn jū shì sì. jí jīng zú kuì pàn, jiē jí fú bù chū, dì suì chū bēn.. fēi lǐ chéng chí jūn fù nàn, zé táng shì qù yǐ dé zōng chū bēn, lǐ chéng yǔ qí jūn rén tā jiāng jiē zì fēi gū dào xī bīng fù nàn, suì wèi shén cè xíng yíng jié dù, tún wèi běi, jūn suì zhèn..
广德以后,吐蕃屡入寇,天子不能自立,而陕州神策之军遂为禁军之道(上元中,以卫伯玉为神策节度使,镇陕州。初,哥舒翰破吐蕃,即其地置神策军,以成如璆为军使。及安禄山反,如璆以伯玉将千人赴难,伯玉与鱼朝恩皆屯于陕。时边土限蹙,神策故地沦没,诏伯玉所部兵号神策军。广德元年,代宗避吐蕃,幸陕。朝恩举在陕兵迎扈,悉号神策军。及京师平,朝恩遂以兵归禁中。永泰元年,吐蕃复入寇,朝恩又以神策军屯苑中。自是浸盛,遂为天子禁军,非他军比。)。然而朝恩贪肆无极,自凤翔、京兆、抚风等郡皆属其节度(大历四年,朝恩请以京兆之好畤、凤翔之麟游、普润并隶神策军。明年,复以兴平、武功、抚风、天兴隶之。),卒之军政不立。逮建中之初,神策耗散略尽,白志贞遂补之以市人。一旦泾原叛卒一呼,而天子无从卫之兵(建中四年,下诏募兵,以白志贞为使,志贞阴以市人补之,名隶籍而身居市肆。及泾卒溃叛,皆戢伏不出,帝遂出奔。)。非李晟持军赴难,则唐事去矣(德宗出奔,李晟与其军人他将皆自飞孤道西兵赴难,遂为神策行营节度,屯渭北,军遂振。)。
zì hòu suī gēng yì bù cháng, qí quán dà shuài guī zhī yān sì zhēn yuán èr nián, gǎi shén cè zuǒ yòu xiāng wèi zuǒ yòu shén cè jūn, tè zhì jiān gòu dàng zuǒ yòu shén cè jūn yǐ chǒng zhōng guān, ér yì zhì dà jiàng jūn yǐ xià. yòu gǎi diàn qián shè shēng zuǒ yòu xiāng yuē diàn qián zuǒ yòu shè shēng jūn, yì zhì dà jiàng jūn yǐ xià. sān nián, é gǎi diàn qián zuǒ yòu shè shēng jūn yuē zuǒ yòu shén wēi jūn, zhì jiān zuǒ yòu shén wēi jūn shǐ. zuǒ yòu shén cè jūn jiē jiā jiāng jūn èr yuán, zuǒ yòu lóng wǔ jūn jiā jiāng jūn yī yuán, yǐ dài zhū dào dà jiàng jūn yǒu gōng zhě. zì sù zōng yǐ hòu, běi jūn zēng zhì wēi wǔ cháng xīng děng jūn, míng lèi pō duō, ér fèi zhì bù yī, wéi yǔ lín lóng wǔ shén cè shén wēi zuì shèng, zǒng yuē zuǒ yòu shí jūn. dé zōng xìng yuán shí èr nián, dòu wén chàng wèi zuǒ shén cè hù jūn zhōng wèi, huò xiān míng wèi yòu shén cè hù jūn zhōng wèi, zhāng shàng jìn wèi yòu shén wēi jūn zhōng hù jūn, jiāo xī wàng wèi zuǒ shén wēi jūn zhōng hù jūn. shí sì nián, yòu zhào zuǒ yòu shén cè zhì tǒng jūn, yǐ chóng qīn wèi. yóu shì sāi shàng wǎng wǎng chēng shén cè xíng yíng, jiē nèi tǒng yú zhōng rén yǐ.. shùn zōng jí wèi, wáng shū wén suī yù shōu shén cè bīng quán, ér shì zú bù kè shùn zōng jí wèi, wáng shū wén yòng shì, yù qǔ shén cè bīng bǐng, nǎi yòng gù jiāng fàn xī cháo wèi zuǒ yòu shén cè jīng xī zhū chéng zhèn xíng yíng bīng mǎ jié dù shǐ, yǐ duó huàn zhě quán ér bù kè..
自后虽更易不常,其权大率归之阉寺(贞元二年,改神策左右厢为左右神策军,特置监勾当左右神策军以宠中官,而益置大将军以下。又改殿前射生左右厢曰殿前左右射生军,亦置大将军以下。三年,俄改殿前左右射生军曰左右神威军,置监左右神威军使。左右神策军皆加将军二员,左右龙武军加将军一员,以待诸道大将军有功者。自肃宗以后,北军增置威武、长兴等军,名类颇多,而废置不一,惟羽林、龙武、神策、神威最盛,总曰左右十军。德宗兴元十二年,窦文玚为左神策护军中尉,霍仙鸣为右神策护军中尉,张尚进为右神威军中护军,焦希望为左神威军中护军。十四年,又诏左右神策置统军,以崇亲卫。由是塞上往往称神策行营,皆内统于中人矣。)。顺宗即位,王叔文虽欲收神策兵权,而事卒不克(顺宗即位,王叔文用事,欲取神策兵柄,乃用故将范希朝为左右神策京西诸城镇行营兵马节度使,以夺宦者权而不克。)。
zhì zhāo zōng, yǐ fān chén bá hù, ér yǒu zōng shì diǎn jìn zhī móu, kě wèi liáng cè yǐ. tè sì tán zhū wáng, suī dié jū kǔn wài zhī jì, jiē bù zú yǐ zhī nán jǐng fú èr nián, zhāo zōng yǐ fān chén bá hù, tiān zǐ gū ruò, yì yǐ zōng shì diǎn jìn bīng. jí fá lǐ mào zhēn, nǎi yòng sì tán wáng yǔn wèi jīng xī zhāo tǎo shǐ shén cè zhū dōu zhǐ huī shǐ, lǐ huì fù zhī, xī fā wǔ shí sì jūn tún xīng píng. yǐ ér, bīng zì kuì. mào zhēn bī jīng shī, zhāo zōng wèi zhǎn shén cè zhōng wèi xī mén zhòng suì lǐ zhōu yán tóng, nǎi yǐn qù. gàn níng yuán nián, wáng xíng yú hán jiàn jí mào zhēn lián bīng fàn quē, tiān zǐ yòu shā zǎi xiàng wéi zhāo dù lǐ xī, nǎi qù tài yuán.. jià yú zhū wēn, kě bù jiè fū!
至昭宗,以藩臣跋扈,而有宗室典禁之谋,可谓良策矣。特嗣覃诸王,虽迭居阃外之寄,皆不足以支难(景福二年,昭宗以藩臣跋扈,天子孤弱,议以宗室典禁兵。及伐李茂贞,乃用嗣覃王允为京西招讨使、神策诸都指挥使,李鐬副之,悉发五十四军屯兴平。已而,兵自溃。茂贞逼京师,昭宗为斩神策中尉西门重遂、李周[言童],乃引去。干宁元年,王行瑜、韩建及茂贞连兵犯阙,天子又杀宰相韦昭度、李磎,乃去太原。)。驾于朱温,可不戒夫!