liáng zǔ yǐ wǎn qú qún dào zhī dǎng ér fù huáng cháo wèi dào, hòu guī mìng yú wáng zhòng róng, suì bǐng máo xuān wǔ cháo xiàn jīng shī, yǐ zhū wēn wèi dōng nán miàn xíng yíng xiān fēng. tiān zǐ zài shǔ, zhū zhèn huì bīng tǎo zéi, zéi shì rì cù, wēn nǎi jiù wáng zhòng róng yǐ jiàng, tiān zǐ cì míng quán zhōng, bài xuān wǔ jūn jié dù shǐ.. yǐ ér, xié tīng mìng zhī táng, biān chī tiān xià, zú shōu shén qì. qí yòng bīng shì shā, qiě yán tiān nù wǒ shā rén shǎo, ér shā jiàng zú sān qiān tài zǔ gōng zhū jǐn, hè huán chí jiù, jī bài zhī, jiàng qí zú sān qiān. shì rì dà fēng yáng shā bì tiān, tài zǔ yuē: tiān nù wǒ shā rén shǎo yé? jǐn shā jiàng zú. lǐ cún xiào chū bīng kuī shān dōng sān zhōu, chì dì shù qiān lǐ, ér bù xiāng jiù mèng fāng lì yǐ xíng míng cí sān zhōu zì wèi zhāo yì jūn, jìn shù qiǎn lǐ cún xiào chū bīng yǐ kuī shān dōng, sān zhōu zhī rén fú lüè dài jìn, chì dì shù qiān lǐ, wú fù gēng sāng zhě lěi nián. fāng lì yǐ gū chéng zì shǒu, qiú jiù yú liáng. liáng fāng dōng shì yǎn yùn, bù néng jiù yě.. rán jīng yú bīng suàn, qiǎn jiàng shòu lüè, wǔ rì ér xià shān dōng sān zhōu jìn bīng chū shān dōng, gōng xiāng wèi. tài zǔ qiǎn cóng zhōu lüè dì shān dōng, wǔ rì ér xià sān zhōu: míng zhōu xíng zhōu cí zhōu.. zhì yín qiāng xiào jié jūn tài zǔ yǔ jìn zhàn hé běi, nǎi yǐ yáng shī hòu wèi zhāo tǎo shǐ, xī lǐng liáng zhī jìn bīng, jīn jù nán zhì, fù zhì yín qiāng xiào jié jūn., zhì luò yàn dōu liáng gōng yǎn yùn, yùn zhōu zhū jǐn mù xiāo yǒng, qián shuāng shǒu hào yàn zǐ dōu tài zǔ yǒng shì shù bǎi rén, hào luò yàn dōu.. yòu xuǎn fù jiā zǐ zhī cái wǔ zhě, zhì zhàng qián, hào tīng zǐ dōu. gān gē rì xún, fù dà è, nì mín xīn, xié èr ruò zi yǔ zhuāng zōng wèi dí, cǐ qí suǒ yǐ wáng yě.
梁祖以宛、朐群盗之党而附黄巢为盗,后归命于王重荣,遂秉旄宣武(巢陷京师,以朱温为东南面行营先锋。天子在蜀,诸镇会兵讨贼,贼势日蹙,温乃就王重荣以降,天子赐名全忠,拜宣武军节度使。)。已而,挟听命之唐,鞭笞天下,卒收神器。其用兵嗜杀,且言天怒我杀人少,而杀降卒三千(太祖攻朱瑾,贺环驰救,击败之,降其卒三千。是日大风扬沙蔽天,太祖曰:「天怒我杀人少耶?」尽杀降卒)。李存孝出兵窥山东三州,赤地数千里,而不相救(孟方立以邢、洺、磁三州自为昭义军,晋数遣李存孝出兵以窥山东,三州之人俘掠殆尽,赤地数千里,无复耕桑者累年。方立以孤城自守,求救于梁。梁方东事兖、郓,不能救也。)。然精于兵算,遣将受略,五日而下山东三州(晋兵出山东,攻相、卫。太祖遣从周略地山东,五日而下三州:洺州、邢州、磁州。)。置银枪效节军(太祖与晋战河北,乃以杨师厚为招讨使,悉领梁之劲兵,矜倨难制,复置银枪效节军。),置落雁都(梁攻兖、郓,郓州朱瑾募骁勇,黔双手号燕子都;太祖勇士数百人,号落雁都。)。又选富家子之材武者,置帐前,号厅子都。干戈日寻,负大恶,逆民心,携二弱子与庄宗为敌,此其所以亡也。
àn: liáng qǐ yú dào zéi, zhí shí zhī luàn rǎo qiè shén qì, xìng yǐ yǒu chéng. dàng shì zhī shí, huán jìng zhī wài, jiē qí zhì chóu qíng dí. lǐ kè yòng jū hé dōng, yǔ zhī áo zhàn, gài sān shí yú nián lǐ mào zhēn jū fèng xiáng, bèi wéi jīng suì, ér bù dé shí zhū jǐn yǐ jìn qí bēn huái nán, yáng xíng mì jù qiáng bīng wáng wú, wáng róng wáng zhào, luó shào wēi wáng wèi, liú rén gōng wáng yàn, wáng shī fàn jié dù qīng zhōu. shǐ hé móu bìng lì, lián shān dōng zhī zú yǐ jī qí dōng, lǜ guān lǒng zhī zhòng yǐ gōng qí xī, wú yǐ jiāng huái jīng xiāng zhī bīng cuò qí nán, zhào yǐ yàn shàng zhī qí duó qí běi, sì miàn bìng hé, wèi liáng zhě gài shù shǒu jiù lǔ ěr! suī jǐn miǎn yú shēn, ér shī zhī yú zi yǐ.
案:梁起于盗贼,值时之乱扰窃神器,幸以有成。当是之时,环境之外,皆其至仇勍敌。李克用居河东,与之鏖战,盖三十余年;李茂贞居凤翔,被围经岁,而不得食;朱瑾以劲骑奔淮南,杨行密据强兵王吴,王镕王赵,罗绍威王魏,刘仁恭王燕,王师范节度青州。使合谋并力,连山东之卒以击其东,率关陇之众以攻其西,吴以江、淮、荆、襄之兵挫其南,赵以燕上之骑夺其北,四面并合,为梁者盖束手就虏耳!虽仅免于身,而失之于子矣。
táng lǐ kè yòng yǐ shā tuó táng dé zōng shí, yǒu zhū xié jìn zhōng zhě, jū yú běi tíng zhī jīn mǎn zhōu, qí zi zhí yí guī táng, hào shā tuó jūn, zhí yí zi guó chāng, guó chāng zi kè yòng., yīn huáng cháo zhī luàn, yǒu gōng yú wáng shì cháo xiàn jīng shī. zhōng hé èr nián, kè yòng yǐ bù bīng wàn qī qiān lái fù, bài cháo, héng shī sān shí lǐ. jīng shī píng, kè yòng gōng dì yī.. zhì zhāng jùn zhī zhàn, shā lù kù yǐ dà shùn yuán nián, zhū quán zhōng jí zǎi xiàng zhāng jùn děng qǐng tǎo kè yòng, zhàn yú yīn dì. jùn jūn sān zhàn sān bài, kè yòng lüè zhì hé zhōng, chì dì qiān lǐ.. tiān fù chū, wèi liáng suǒ kùn, fēng ruì yì shuāi, jǐn bǎo yī yú. bǐ zhuāng zōng sì wèi, dāng shí zhī bīng, yáng xíng mì hào hēi yún dōu yáng xíng mì jù lú zhōu, shōu bīng shù qiān, yǐ zào yī méng shēn, hào hēi yún dōu., liú rén gōng hào dìng bà jùn liáng gōng cāng zhōu, liú rén gōng diào qí jìng nèi fán nián shí wǔ yǐ shàng qī shí yǐ xià, jiē wén qí miàn, yuē dìng bà jùn.. ér huī xià zhū jiàng, jiē lǎo yú xíng zhèn, yǔ wǔ huáng qí jià bìng qū zhī rén, zhuāng zōng jiē néng yǎng zhī yǐ ēn zhé zhī yǐ qì. suì fú qí xīn, cóng dìng shān dōng, qǔ yú yáng, jiān wèi bó, zhì zhàng qián yín qiāng dōu yáng shī hòu zú, liáng yǐ wèi bó bīng qiáng, yù fēn wéi liǎng zhèn. wèi bīng bù yuàn, zòng huǒ dà lüè, xiào jié jūn xiào zhāng yàn bī hè dé lún qiú yuán yú jìn. jìn wáng jūn yú lín qīng, zhāng yàn xuǎn xiào jié yín qiāng jūn wǔ bǎi rén zì wèi yè jìn wáng. wáng yǐ qí líng xié zhǔ shuài, zhū zhī, jí yǐ qí zú wèi zhàng qián yín qiāng dōu..
唐李克用以沙陀(唐德宗时,有朱邪尽忠者,居于北庭之金满州,其子执宜归唐,号沙陀军,执宜子国昌,国昌子克用。),因黄巢之乱,有功于王室(巢陷京师。中和二年,克用以步兵万七千来赴,败巢,横尸三十里。京师平,克用功第一。)。至张浚之战,杀戮酷矣(大顺元年,朱全忠及宰相张浚等请讨克用,战于阴地。浚军三战三败,克用掠至河中,赤地千里。)。天复初,为梁所困,锋锐亦衰,仅保一隅。比庄宗嗣位,当时之兵,杨行密号黑云都(杨行密据庐州,收兵数千,以皂衣蒙身,号黑云都。),刘仁恭号定霸郡(梁攻沧州,刘仁恭调其境内凡年十五以上、七十以下,皆文其面,曰定霸郡。)。而麾下诸将,皆老于行阵,与武皇齐驾并驱之人,庄宗皆能养之以恩、折之以气。遂服其心,从定山东,取渔阳,兼魏博,置帐前银枪都(杨师厚卒,梁以魏博兵强,欲分为两镇。魏兵不愿,纵火大掠,效节军校张彦逼贺德伦求援于晋。晋王军于临清,张彦选效节银枪军五百人自卫谒晋王。王以其陵胁主帅,诛之,即以其卒为帐前银枪都。)。
rán yáng liú duǎn bīng zhī zhàn, bù qí wēi hū wáng yàn zhāng pò dé shèng táng jūn, dōng bǎo yáng liú. yàn zhāng wéi zhī, zhuāng zōng yǐn duǎn bīng chū zhàn, wèi yàn zhāng fú bīng suǒ shè, dà bài.. qiǎn jì jí fá shǔ, fán qī shí wǔ rì, shǔ wáng yǎn jiàng, bīng bù xuè rèn, chéng yòng bīng zhī zuì yì yě. qì yùn zhī jǔ, fēi guō chóng tāo jǐ shī zhī. cóng yùn rù biàn, bā rì ér miè liáng yān táng zì shī dé shèng, liáng bīng rì lüè chán xiāng. zhū jiàng jiē yuē: bù ruò qì yùn yǔ liáng, xī qǔ lí yáng, yǐ hé wèi jiè. zhuāng zōng wèn chóng tāo, yuē: chén zì kāng yán xiào lái, jǐn dé liáng zhī xū shí yǐ. cǐ tiān wáng zhī shí, yuàn bì xià fēn bīng shǒu wèi gù yáng liú, ér zì yùn cháng qū dǎo qí cháo xué, bù chū bàn yuè, tiān xià dìng yǐ! zhuāng zōng yè dù yáng liú, cóng yùn rù, xí biàn, bā rì ér miè liáng.. míng zōng yǐ suǒ jiāng qí wǔ bǎi hào héng chōng dōu jìn jī gé cóng zhōu, yóu shì lǐ héng chōng míng zhòng sì fāng., yǐ féi zhàn mǎ, jí wú rén. wèi kuì míng zōng wèn fàn yán guāng: mǎ shù jǐ hé? duì yuē: sān wàn wǔ qiān. míng zōng tàn yuē: tài zǔ zài tài yuán shí, bù guò qī qiān zhuāng zōng qǔ hé běi, yǔ liáng zhàn hé shàng, mǎ cái wàn pǐ. jīn yǒu sān wàn wǔ qiān, mǎ duō nài hé! yán guāng yuē: yī mǎ zhī fèi, kě yǎng bù zú wǔ rén sān wàn wǔ qiān pǐ mǎ, shí wǔ wàn rén zhī shí yě. míng zōng yuē: féi zhàn mǎ ér jí wú rén, wú suǒ kuì yě!. ér bài qì dān, shā shù jūn zhī bào, hé qí shén yé dìng zhōu wáng dōu fǎn, yàn qiú wèi zhāo tǎo shǐ, qì dān qiǎn tuō nuò jiāng wàn qí jiù dōu, yàn qiú bài zhī, héng shī qì jiǎ liù shí yú lǐ. míng zōng qiǎn niǎo zhèn wǎng dài fáng zhī wēn, zhī wēn yòu shā zhī. jūn luàn, zhī wēn yòu yǐ qí bīng jǐn shā luàn zhě. míng zōng zhào xī zhū qí jiā shǔ, wèi zhōu jiǔ zhǐ huī sān qiān yú jiā shù wàn kǒu qū zhì zhāng shuǐ shàng, shā zhī, zhāng xiǎo wèi zhī biàn sè.!
然杨刘短兵之战,不其危乎(王彦章破德胜唐军,东保杨刘。彦章围之,庄宗引短兵出战,为彦章伏兵所射,大败。)。遣继岌伐蜀,凡七十五日,蜀王衍降,兵不血刃,诚用兵之最易也。弃郓之举,非郭崇韬几失之。从郓入汴,八日而灭梁焉(唐自失德胜,梁兵日掠澶、相。诸将皆曰:「不若弃郓与梁,西取黎阳,以河为界。」庄宗问崇韬,曰:「臣自康延孝来,尽得梁之虚实矣。此天亡之时,愿陛下分兵守魏固、杨刘,而自郓长驱捣其巢穴,不出半月,天下定矣!」庄宗夜度杨刘,从郓入,袭汴,八日而灭梁。)。明宗以所将骑五百号横冲都(进击葛从周,由是李横冲名重四方。),以「肥战马,瘠吾人。」为愧(明宗问范延光:「马数几何?」对曰:「三万五千。」明宗叹曰:「太祖在太原时,不过七千;庄宗取河北,与梁战河上,马才万匹。今有三万五千,马多奈何!」延光曰:「一马之费,可养步卒五人;三万五千匹马,十五万人之食也。」明宗曰:「肥战马而瘠吾人,吾所愧也!」)。而败契丹,杀戍军之暴,何其甚耶(定州王都反,晏球为招讨使,契丹遣托诺将万骑救都,晏球败之,横尸弃甲六十余里。明宗遣鸟震往代房知温,知温诱杀之。军乱,知温又以骑兵尽杀乱者。明宗诏悉诛其家属,魏州九指挥三千余家数万口驱至漳水上,杀之,漳小为之变色。)!
àn: ōu yáng gōng shǐ lùn yún: zhū xié, bù zú zhī hào ěr shā tuó zhě, dà qì yě. zhì jìn zhōng sūn shǐ cì xìng lǐ shì, hòu dài suì yǐ shā tuó wèi guì. rán kè yòng yǐ zhū xié zhī yì, yǎn jiàn fén jìn. zhuāng zōng xí wèi, yǔ liáng duì lěi hé shàng, zú zhī zhū shì shī guó. jì dēng dà wèi, rì yǔ qún líng pái xì. liú hòu xǐ jù liǎn ér jī qí shī, guō chóng tāo yǐ xūn jiù jiàn lù. céng wèi sān nián, jù qǔ diān fù. qīng tài jiān, lǚ qí yán: shí jìng táng bì yǐ qì dān wèi yuán, zú lì jìn zhě, qì dān yě. shǐ dì néng cóng qí yán, yì kě yǐ shū huò. xī qí mò zhī néng yòng, cái shí nián ér yì sì xìng, huò luàn jí yǐ.
案:欧阳公史论云:朱邪,部族之号耳;沙陀者,大碛也。至尽忠孙始赐姓李氏,后代遂以沙陀为贵。然克用以朱邪之裔,奄践汾、晋。庄宗袭位,与梁对垒河上,卒之朱氏失国。既登大位,日与群伶俳戏。刘后喜聚敛而饥其师,郭崇韬以勋旧见戮。曾未三年,遽取颠覆。清泰间,吕琦言:「石敬瑭必以契丹为援,卒立晋者,契丹也。」使帝能从其言,亦可以纾祸。惜其莫之能用,才十年而易四姓,祸乱极矣。
jìn gāo zǔ chū lì míng zōng zhàng xià, hào zuǒ shè jūn. fèi dì lì, xǐ zhèn tiān píng ér bù shòu mìng, qiú yuán qì dān, yǐ qiè dì wèi tiān fú yuán nián, xǐ zhèn tiān píng, jìng táng bù shòu mìng, wèi qí shǔ yuē: xiān dì shòu wú tài yuán, shǐ lǎo yān jīn wú gù ér yì, yí wú fǎn yě. tài yuán dì xiǎn ér sù duō, wú dāng nèi xí zhū zhèn, wài qiú yuán yú qì dān. sāng wéi hàn liú zhì yuǎn děng yǐ wéi rán, nǎi shàng biǎo lùn. fèi dì qiǎn zhāng jìng dá tǎo zhī, jìng táng qiú yuán yú qì dān, yuē wèi fù zǐ. qì dān jiāng bīng zhì jìn yáng, chén yú fén běi zhī hǔ běi kǒu, yǔ táng bīng zhàn, dà bài zhī. shí yī yuè, lì jìng táng wèi jìn huáng dì. ān zhòng róng fǎn, wèi yǎn yuè zhèn, yǐ dù zhòng wēi jī pò zhī ān zhòng róng fǎn, dù zhòng wēi nì zhàn yú zōng chéng. zhòng róng wèi yǎn yuè zhèn, zhòng wēi jī zhī, bù dòng. yù shǎo què yǐ cì zhī, wáng zhòng yìn yuē: liǎng jūn fāng jiāo, tuì zhě xiān bài. nǎi fēn bīng wèi sān, zhòng wēi xiān yǐ zuǒ yòu duì jī qí liǎng yì, zhàn hān, zhòng yìn yǐ jīng bīng jī zhòng jūn, zhòng róng dà bài.. chū dì jí mín wèi wǔ dìng jūn, yǔ qì dān jué méng. suī lián zhàn bài zhī, jí liáng hàn zhāng qīng jì yǐ bài jī, ér jìn zú miè.
晋高祖初隶明宗帐下,号左射军。废帝立,徙镇天平而不受命,求援契丹,以窃帝位(天福元年,徙镇天平,敬瑭不受命,谓其属曰:「先帝授吾太原,使老焉;今无故而易,疑吾反也。太原地险而粟多,吾当内檄诸镇,外求援于契丹。」桑维翰、刘智远等以为然,乃上表论。废帝遣张敬达讨之,敬瑭求援于契丹,约为父子。契丹将兵至晋阳,陈于汾北之虎北口,与唐兵战,大败之。十一月,立敬瑭为晋皇帝)。安重荣反,为偃月阵,以杜重威击破之(安重荣反,杜重威逆战于宗城。重荣为偃月阵,重威击之,不动。欲少却以伺之,王重胤曰:「两军方交,退者先败。」乃分兵为三,重威先以左右队击其两翼,战酣,重胤以精兵击中军,重荣大败。)。出帝籍民为武定军,与契丹绝盟。虽连战败之,及梁汉璋、清继以败绩,而晋卒灭。
àn: shí jìng táng fù niè liè jī chū yú xī yí, zì zhū xié guī táng, míng zōng qī zhī yǐ nǚ. jí dì zūn shì zhòng, cāi èr jì shēng, chéng xì ér fèn, qiú yuán qì dān. zì fēi yē lǜ dé guāng zhī shī, bù zú yǐ wáng táng lì jìn. rán bǐ suī yǒu dé yú wǒ, qí suì kě wú yǐ mǐ qí hòu huàn yé? jì zài chuán ér wèi qí suǒ miè, sāng wéi hàn bèi kě wèi shī móu yǐ.
案:石敬瑭父臬捩鸡出于西夷,自朱邪归唐,明宗妻之以女。及地尊势重,猜贰既生,乘隙而奋,求援契丹。自非耶律德光之师,不足以亡唐立晋。然彼虽有德于我,其遂可无以弭其后患耶?暨再传而为其所灭,桑维翰辈可谓失谋矣。
hàn zǔ chéng qì dān róu jiàn zhī yú, shén qì wèi yǒu suǒ guī, shì tiān xià wú fù yīng xióng, nǎi jiàn dà hào yǐ yīng zhī, tiān xià yì tiē rán mò huò yǔ zhī zhēng. jí yòu xiǎo sì lì, qiáng chén duó ér qǔ zhī, shì shǐ rán yě, kuàng wǔ dài zhī jūn chén hū!
汉祖乘契丹蹂践之余,神器未有所归,视天下无复英雄,乃建大号以应之,天下亦帖然莫或与之争。及幼小嗣立,强臣夺而取之,势使然也,况五代之君臣乎!
zhōu zǔ zhī tǎo lǐ shǒu zhēn yě, jū jūn zhōng, bāo yī bó dài zhì hé zhōng, lì sān zhà yǐ zì chí zhòng zì zhà qí chéng xī, cháng sī zhà qí chéng nán, bái wén kē zhà qí hé xī, diào wǔ xiàn dīng sān wàn, zhù lěi yǐ hù sān zhà. shǒu zhēn shǔ chū bīng jī huài, zhé bǔ zhī. shǒu zhēn měi chū bì yǒu wáng shī, bīng shí dàn jǐn. zhōu zǔ sì miàn gōng zhī, shǒu zhēn yǔ qī zǐ zì fén sǐ.. jí shǒu zhēn zhī sǐ, zhào sī wǎn wáng jǐng chóng jì jiàng, xié bù shǎng zhī gōng, chéng wēi ér fā, suī lǚ dà wèi ér zōng zú xiān lù yǐ. shì zōng gāo píng zhī yì, shǒu zhū fán hé, yǐ zhèn jūn fǎ. yú shì nán gē jiāng huái, xī kè qín fèng, běi kāi guān nán. nǎi xìng lǐ yuè, shěn fǎ lìng, xiū zhèng shì, shōu xián cái, yú wǔ dài zhī jūn yì kě wèi xián yǐ. zāo shèng rén zhī xìng, tiān mìng yǒu guī, bù néng zì lì. gàn xuán kūn zhuǎn, pǐ jí tài lái, yì zì rán zhī shù yú!
周祖之讨李守贞也,居军中,褒衣博带;至河中,立三栅以自持重(自栅其城西,常思栅其城南,白文珂栅其河西,调五县丁三万,筑垒以护三栅。守贞数出兵击坏,辄补之。守贞每出必有亡失,兵食但尽。周祖四面攻之,守贞与妻子自焚死。)。及守贞之死,赵思绾、王景崇继降,挟不赏之功,乘危而发,虽履大位而宗族先戮矣。世宗高平之役,首诛樊、何,以振军法。于是南割江、淮,西克秦、凤,北开关南。乃兴礼乐,审法令,修政事,收贤才,于五代之君亦可为贤矣。遭圣人之兴,天命有归,不能自立。干旋坤转,否极泰来,亦自然之数欤!
àn: ōu yáng gōng shǐ lùn yún: shì zōng qū qū wǔ liù nián jiān, hán qín lǒng xiǎn dé èr nián, kè qín chéng jiē fèng sì zhōu, píng huái yòu wǔ nián, kè huái nán shí sì zhōu. fù sān guān yì jīn guān wǎ qiáo guān yóu kǒu guān, zhèn shè yí xià. yīng wǔ zhī cái, kě wèi xióng jié. qí běi qǔ sān guān, bīng bù xuè rèn, shǐ jiā yóu jī qí qīng shè jì zhī zhòng. shū bù zhī liào qiáng ruò, jiào bǐ wǒ, ér chéng shù lǜ zhī dài, dé bù kě shī zhī jī. cǐ fēi míng yú jué shèng zhě, shú néng zhì zāi? rán zé, shì zōng yì xián zhǔ yě.
案:欧阳公史论云:世宗区区五六年间,函秦、陇(显德二年,克秦、成、阶、凤四州),平淮右(五年,克淮南十四州。)复三关(益津关、瓦桥关、游口关),震慑夷夏。英武之材,可谓雄杰。其北取三关,兵不血刃,史家犹讥其轻社稷之重。殊不知料强弱,较彼我,而乘述律之殆,得不可失之机。此非明于决胜者,熟能至哉?然则,世宗亦贤主也。