wèi líng gōng jiāng zhī jìn, zhì pú shuǐ zhī shàng, yè wén gǔ xīn shēng zhě, shuō zhī, shǐ rén wèn zhī, zuǒ yòu jiē bào fú wén. zhào shī juān ér gào zhī yuē: yǒu gǔ xīn shēng zhě, shǐ rén wèn zuǒ yòu, jǐn bào fú wén qí zhuàng shì guǐ, zi wèi wǒ tīng ér xiě zhī. shī juān yuē: nuò! yīn jìng zuò fǔ qín ér xiě zhī. míng rì bào yuē: chén dé zhī yǐ, rán ér wèi xí, qǐng gèng sù ér xí zhī. líng gōng yuē: nuò! yīn fù sù. míng rì yǐ xí, suì qù zhī jìn. jìn píng gōng shāng zhī shī yí zhī tái, jiǔ hān, líng gōng qǐ yuē: yǒu xīn shēng, yuàn qǐng zòu yǐ shì gōng. gōng yuē: shàn! nǎi zhào shī juān, lìng zuò shī kuàng zhī páng, yuán qín gǔ zhī. wèi zhōng, kuàng fǔ ér zhǐ zhī, yuē: cǐ wáng guó zhī shēng, bù kě suì yě. píng gōng yuē: cǐ hé dào chū? shī kuàng yuē: cǐ shī yán suǒ zuò yín shēng, yǔ zhòu wèi mǐ mǐ zhī lè yě. wǔ wáng zhū zhòu, xuán zhī bái máo, shī yán dōng zǒu, zhì pú shuǐ ér zì tóu, gù wén cǐ shēng zhě, bì yú pú shuǐ zhī shàng. xiān wén cǐ shēng zhě, qí guó xuē, bù kě suì yě. píng gōng yuē: guǎ rén hǎo zhě yīn yě, zi qí shǐ suì zhī. shī juān gǔ jiū zhī.
衛靈公將之晉,至濮水之上,夜聞鼓新聲者,說之,使人問之,左右皆報弗聞。召師涓而告之曰:「有鼓新聲者,使人問左右,盡報弗聞其狀似鬼,子為我聽而寫之。」師涓曰:「諾!」因靜坐撫琴而寫之。明日報曰:「臣得之矣,然而未習,請更宿而習之。」靈公曰:「諾!」因復宿。明日已習,遂去之晉。晉平公觴之施夷之台,酒酣,靈公起曰:「有新聲,願請奏以示公。」公曰:「善!」乃召師涓,令坐師曠之旁,援琴鼓之。未終,曠撫而止之,曰:「此亡國之聲,不可遂也。」平公曰:「此何道出?」師曠曰:「此師延所作淫聲,與紂為靡靡之樂也。武王誅紂,懸之白旄,師延東走,至濮水而自投,故聞此聲者,必於濮水之上。先聞此聲者,其國削,不可遂也。」平公曰:「寡人好者音也,子其使遂之。」師涓鼓究之。
píng gōng yuē: cǐ suǒ wèi hé shēng yě? shī kuàng yuē: cǐ suǒ wèi qīng shāng. gōng yuē: qīng shāng gù zuì bēi hū? shī kuàng yuē: bù rú qīng zhēng. gōng yuē: qīng zhēng kě dé wén hū? shī kuàng yuē: bù kě! gǔ zhī dé tīng qīng zhēng zhě, jiē yǒu dé yì jūn yě. jīn wú jūn dé báo, bù zú yǐ tīng zhī. gōng yuē: guǎ rén suǒ hǎo zhě yīn yě, yuàn shì tīng zhī. shī kuàng bù dé yǐ, yuán qín gǔ zhī. yī zòu, yǒu xuán hè èr bā cóng nán fāng lái, jí yú guō mén zhī shàng wēi zài zòu ér liè sān zòu, yán jǐng ér míng, shū yì ér wǔ. yīn zhōng gōng shāng zhī shēng, shēng chè yú tiān. píng gōng dà yuè, zuò zhě jiē xǐ.
平公曰:「此所謂何聲也?」師曠曰:「此所謂清商。」公曰:「清商固最悲乎?」師曠曰:「不如清徵。」公曰:「清徵可得聞乎?」師曠曰:「不可!古之得聽清徵者,皆有德義君也。今吾君德薄,不足以聽之。」公曰:「寡人所好者音也,願試聽之。」師曠不得已,援琴鼓之。一奏,有玄鶴二八從南方來,集於郭門之上危;再奏而列;三奏,延頸而鳴,舒翼而舞。音中宮商之聲,聲徹於天。平公大悅,坐者皆喜。
píng gōng tí shāng ér qǐ, wèi shī kuàng shòu, fǎn zuò ér wèn yuē: lè mò bēi yú qīng zhēng hū? shī kuàng yuē: bù rú qīng jiǎo. píng gōng yuē: qīng jiǎo kě dé wén hū? shī kuàng yuē: bù kě! xī zhě huáng dì hé guǐ shén yú xī dà shān zhī shàng, jià xiàng yú, liù xuán lóng, bì fāng bìng xiá, chī yóu jū qián, fēng bó jìn sǎo, yǔ shī sǎ dào, hǔ láng zài qián, guǐ shén zài hòu, chóng shé fú dì, bái yún fù shàng, dà hé guǐ shén, nǎi zuò wèi qīng jiǎo. jīn zhǔ jūn dé báo, bù zú yǐ tīng zhī. tīng zhī, jiāng kǒng yǒu bài. píng gōng yuē: guǎ rén lǎo yǐ, suǒ hǎo zhě yīn yě, yuàn suì tīng zhī. shī kuàng bù dé yǐ ér gǔ zhī. yī zòu zhī, yǒu yún cóng xī běi qǐ zài zòu zhī, fēng zhì, dà yǔ suí zhī, liè wéi mù, pò zǔ dòu, duò láng wǎ, zuò zhě sàn zǒu. píng gōng kǒng jù, fú yú láng shì. jìn guó dà hàn, chì dì sān nián. píng gōng zhī shēn suì lóng bìng. hé wèi yě?
平公提觴而起,為師曠壽,反坐而問曰:「樂莫悲於清徵乎?」師曠曰:「不如清角。」平公曰:「清角可得聞乎?」師曠曰:「不可!昔者黃帝合鬼神於西大山之上,駕象輿,六玄龍,畢方並轄,蚩尤居前,風伯進掃,雨師灑道,虎狼在前,鬼神在後,蟲蛇伏地,白雲覆上,大合鬼神,乃作為清角。今主君德薄,不足以聽之。聽之,將恐有敗。」平公曰:「寡人老矣,所好者音也,願遂聽之。」師曠不得已而鼓之。一奏之,有雲從西北起;再奏之,風至,大雨隨之,裂帷幕,破俎豆,墮廊瓦,坐者散走。平公恐懼,伏於廊室。晉國大旱,赤地三年。平公之身遂癃病。何謂也?
yuē: shì fēi wèi líng gōng guó qiě xuē, zé jìn píng gōng qiě bìng, ruò guó qiě hàn zhī yāo yě? shī kuàng yuē xiān wén cǐ shēng zhě guó xuē. èr guó xiān wén zhī yǐ. hé zhī xīn shēng fēi shī yán suǒ gǔ yě? yuē: shī yán zì tóu pú shuǐ, xíng tǐ fǔ yú shuǐ zhōng, jīng qì xiāo yú ní tú, ān néng fù gǔ qín? qū yuán zì chén yú jiāng, qū yuán shàn zhe wén, shī yán shàn gǔ qín. rú shī yán néng gǔ qín, zé qū yuán néng fù shū yǐ. yáng zi yún diào qū yuán, qū yuán hé bù bào? qū yuán shēng shí, wén wú bù zuò bù néng bào zi yún zhě, sǐ wèi ní tú, shǒu jì xiǔ, wú yòng shū yě. qū yuán shǒu xiǔ wú yòng shū, zé shī yán zhǐ bài wú yòng gǔ qín yǐ. kǒng zǐ dāng sì shuǐ ér zàng, sì shuǐ què liú, shì wèi kǒng zǐ shén ér néng què sì shuǐ. kǒng zǐ hǎo jiào shòu, yóu shī yán zhī hǎo gǔ qín yě. shī yán néng gǔ qín yú pú shuǐ zhī zhōng, kǒng zǐ hé wèi bù néng jiào shòu yú sì shuǐ zhī cè hū?
曰:是非衛靈公國且削,則晉平公且病,若國且旱〔之〕妖也?師曠曰「先聞此聲者國削」。二國先聞之矣。何知新聲非師延所鼓也?曰:師延自投濮水,形體腐於水中,精氣消於泥塗,安能復鼓琴?屈原自沉於江,屈原善著文,師延善鼓琴。如師延能鼓琴,則屈原能復書矣。楊子云吊屈原,屈原何不報?屈原生時,文無不作;不能報子云者,死為泥塗,手既朽,無用書也。屈原手朽無用書,則師延指敗無用鼓琴矣。孔子當泗水而葬,泗水卻流,世謂孔子神而能卻泗水。孔子好教授,猶師延之好鼓琴也。師延能鼓琴於濮水之中,孔子何為不能教授於泗水之側乎?
zhào jiǎn zi bìng, wǔ rì bù zhī rén. dài fū jiē jù, yú shì zhào jìn biǎn què. biǎn què rù shì bìng, chū, dǒng ān yú wèn biǎn què. biǎn què yuē: xuè mài zhì yě, ér hé guài? xī qín móu gōng cháng rú cǐ yǐ, qī rì wù. wù zhī rì, gào gōng sūn zhī yǔ zi yú yuē: wǒ zhī dì suǒ, shén lè. wú suǒ yǐ jiǔ zhě, shì yǒu xué yě. dì gào wǒ jìn guó qiě dà luàn, wǔ shì bù ān, qí hòu jiāng bà, wèi lǎo ér sǐ bà zhě zhī zǐ, qiě lìng ér guó nán nǚ wú bié. gōng sūn zhī shū ér cáng zhī yú qiè. yú shì jìn xiàn gōng zhī luàn, wén gōng zhī bà, xiāng gōng bài qín shī yú xiáo ér guī zòng yín, cǐ zi zhī suǒ wén. jīn zhǔ jūn zhī bìng yǔ zhī tóng, bù chū sān rì, bìng bì jiān, jiān bì yǒu yán yě.
趙簡子病,五日不知人。大夫皆俱,於是召進扁鵲。扁鵲入視病,出,董安於問扁鵲。扁鵲曰:「血脈治也,而〔何〕怪?昔秦繆公嘗如此矣,七日悟。悟之日,告公孫支與子輿曰:『我之帝所,甚樂。吾所以久者,適有學也。帝告我晉國且大亂,五世不安,其〔後〕將霸,未老而死;霸者之子,且令而國男女無別。』公孫支書而藏之於篋。於是晉獻公之亂,文公之霸,襄公敗秦師於崤而歸縱淫,此〔子〕之所〔聞〕。今主君之病與之同,不出三日,病必間,間必有言也。」
jū èr rì bàn, jiǎn zi wù, gào dài fū yuē: wǒ zhī dì suǒ, shén lè, yǔ bǎi shén yóu yú jūn tiān, mí lè jiǔ zòu wàn wǔ, bù lèi sān dài zhī lè, qí shēng dòng rén xīn. yǒu yī xióng yù yuán wǒ, dì mìng wǒ shè zhī, zhōng xióng, xióng sǐ. yǒu pí lái, wǒ yòu shè zhī, zhōng pí, pí sǐ. dì shén xǐ, cì wǒ èr sì, jiē yǒu fù. wú jiàn ér zài dì cè. dì shǔ wǒ yī dí quǎn, yuē: jí ér zi zhī zhǎng yě, yǐ cì zhī. dì gào wǒ: jìn guó qiě shuāi, qī shì ér wáng yíng xìng jiāng dà bài zhōu rén yú fàn kuí zhī xī, ér yì bù néng yǒu yě. jīn yú jiāng sī yú shùn zhī xūn, shì yú jiāng yǐ qí zhòu nǚ mèng yáo pèi ér qī shì zhī sūn. dǒng ān yú shòu yán ér shū cáng zhī, yǐ biǎn què yán gào jiǎn zi, jiǎn zi cì biǎn què tián sì wàn mǔ.
居二日半,簡子悟,告大夫曰:「我之帝所,甚樂,與百神遊於鈞天,靡樂九奏萬舞,不類三代之樂,其聲動人心。有一熊欲〔援〕我,帝命我射之,中熊,熊死。有羆來,我又射之,中羆,羆死。帝甚喜,賜我〔二〕笥,皆有副。吾見兒在帝側。帝屬我一翟犬,曰:『及而子之長也,以賜之。』帝告我:『晉國且〔衰〕,〔七〕世而亡;嬴姓將大敗周人於范魁之西,而亦不能有也。今余將思虞舜之勛,適余將以其胄女孟姚配而〔七〕世之孫。』」董安於受言而書藏之,以扁鵲言告簡子,簡子賜扁鵲田四萬畝。
tā rì, jiǎn zi chū, yǒu rén dāng dào, pì zhī bù qù. cóng zhě jiāng jū zhī, dāng dào zhě yuē: wú yù yǒu yè yú zhǔ jūn. cóng zhě yǐ wén, jiǎn zi zhào zhī, yuē: xī! wú yǒu suǒ jiàn zi yóu yě. dāng dào zhě yuē: píng zuǒ yòu, yuàn yǒu yè. jiǎn zi píng rén. dāng dào zhě yuē: rì zhě zhǔ jūn zhī bìng, chén zài dì cè. jiǎn zǐ yuē: rán, yǒu zhī. zi jiàn wǒ hé wèi? dāng dào zhě yuē: dì lìng zhǔ jūn shè xióng yǔ pí jiē sǐ. jiǎn zǐ yuē: shì hé yě? dāng dào zhě yuē: jìn guó qiě yǒu dà nán, zhǔ jūn shǒu zhī. dì lìng zhǔ jūn miè èr qīng, fū xióng pí jiē qí zǔ yě. jiǎn zǐ yuē: dì cì wǒ èr sì jiē yǒu fù, hé yě? dāng dào zhě yuē: zhǔ jūn zhī zǐ, jiāng kè èr guó yú dí, jiē zi xìng yě. jiǎn zǐ yuē: wú jiàn ér zài dì cè, dì shǔ wǒ yī dí quǎn, yuē jí ér zi zhī zhǎng yǐ cì zhī fū ér hé shuō yǐ cì dí quǎn? dāng dào zhě yuē: ér, zhǔ jūn zhī zǐ yě. dí quǎn, dài zhī xiān yě. zhǔ jūn zhī zǐ, qiě bì yǒu dài. jí zhǔ jūn zhī hòu sì, qiě yǒu gé zhèng ér hú fú, bìng èr guó yú dí. jiǎn zi wèn qí xìng ér yán zhī yǐ guān. dāng dào zhě yuē: chén yě rén, zhì dì mìng. suì bù jiàn. shì hé wèi yě? yuē: shì jiē yāo yě. qí zhàn jiē rú dāng dào yán, suǒ jiàn yú dì qián zhī shì. suǒ jiàn dāng dào zhī rén, yāo rén yě. qí hòu jìn èr qīng fàn shì zhōng xíng shì zuò luàn, jiǎn zi gōng zhī, zhōng xíng zhāo zi fàn wén zi bài, chū bēn qí.
他日,簡子出,有人當道,辟之不去。從者將拘之,當道者曰:「吾欲有謁於主君。」從者以聞,簡子召之,曰:「嘻!吾有所見子游也。」當道者曰:「屏左右,願有謁。」簡子屏人。當道者曰:「日者主君之病,臣在帝側。」簡子曰:「然,有之。子見我何為?」當道者曰:「帝令主君射熊與羆皆死。」簡子曰:「是何也?」當道者曰:「晉國且有大難,主君首之。帝令主君滅二卿,夫〔熊〕羆皆其祖也。」簡子曰:「帝賜我二笥皆有副,何也?」當道者曰:「主君之子,將克二國於翟,皆子姓也。」簡子曰:「吾見兒在帝側,帝屬我一翟犬,曰『及而子之長以賜之』夫兒何說以賜翟犬?」當道者曰:「兒,主君之子也。翟犬,代之先也。主君之子,且必有代。及主君之後嗣,且有革政而胡服,並二國〔於〕翟。」簡子問其姓而延之以官。當道者曰:「臣野人,致帝命。」遂不見。是何謂也?曰:是皆妖也。其占皆如當道言,所見於帝前之事。所見當道之人,妖人也。其後晉二卿范氏、中行氏作亂,簡子攻之,中行昭子、範文子敗,出奔齊。
shǐ, jiǎn zi shǐ gū bù zǐ qīng xiàng zhū zi, mò jí zhì dí fù zhī zǐ wú xù, yǐ wèi guì. jiǎn zi yǔ yǔ, xián zhī. jiǎn zi mù zhū zǐ yuē: wú cáng bǎo fú yú cháng shān zhī shàng, xiān dé zhě shǎng. zhū zi jiē shàng shān, wú suǒ de. wú xù hái yuē: yǐ dé fú yǐ. jiǎn zi wèn zhī, wú xù yuē: cóng cháng shān shàng lín dài, dài kě qǔ yě. jiǎn zi yǐ wèi xián, nǎi fèi tài zǐ ér lì zhī. jiǎn zi sǐ, wú xù dài, shì wèi xiāng zi. xiāng zi jì lì, yòu shā dài wáng ér bìng qí dì. yòu bìng zhī shì zhī dì. hòu qǔ kōng tóng róng. zì jiǎn zi hòu, qī shì zhì wǔ líng wáng, wú guǎng rù qí nǚ wá yíng mèng yáo. qí hòu, wǔ líng wáng suì qǔ zhōng shān, bìng hú dì. wǔ líng wáng zhī shí jiǔ nián, gèng wèi hú fú, guó rén huà zhī. jiē rú qí yán, wú bù rán zhě. gài yāo xiáng jiàn yú zhào, shěn yǐ, jiē fēi shí shì. yuē: jí xiōng zhī jiàn, ruò tiān gào zhī. hé yǐ zhī tiān bù shí gào zhī yě? yǐ dāng dào zhī rén zài dì cè yě. fū zài tiān dì zhī cè, jiē guì shén yě. zhì dì zhī mìng, shì tiān shǐ zhě yě. rén jūn zhī shǐ, chē qí bèi jù, tiān dì zhī shǐ, dān shēn dāng dào, fēi qí zhuàng yě. tiān guān bǎi èr shí, yǔ dì zhī wáng zhě yǐ yì yě. dì zhī wáng zhě, guān shǔ bèi jù, fǎ xiàng tiān guān, bǐng qǔ zhì dù. tiān dì zhī guān tóng, zé qí shǐ zhě yì yí jūn. guān tóng rén yì zhě, wèi kě rán yě.
始,簡子使姑布子卿相諸子,莫吉;至翟婦之子無恤,以為貴。簡子與語,賢之。簡子募諸子曰:「吾藏寶符於常山之上,先得者賞。」諸子皆上山,無所得。無恤還曰:「已得符矣。」簡子問之,無恤曰:「從常山上臨代,代可取也。」簡子以為賢,乃廢太子而立之。簡子死,無恤代,是為襄子。襄子既立,誘殺代王而並其地。又並知氏之地。後取空同戎。自簡子後,〔七〕世至武靈王,吳〔廣〕入其〔女娃〕〔嬴〕孟姚。其後,武靈王遂取中山,並胡地。武靈王之十九年,更為胡服,國人化之。皆如其言,無不然者。蓋妖祥見於兆,審矣,皆非實事。〔曰〕:吉凶之漸,若天告之。何以知天不實告之也?以當道之人在帝側也。夫在天帝之側,皆貴神也。致帝之命,是天使者也。人君之使,車騎備具,天帝之使,單身當道,非其狀也。天官百二十,與地之王者以異也。地之王者,官屬備具,法象天官,稟取制度。天地之官同,則其使者亦宜鈞。官同人異者,未可然也。
hé yǐ zhī jiǎn zi suǒ jiàn dì fēi shí dì yě? yǐ mèng zhàn zhī zhī, lóu tái shān líng, guān wèi zhī xiàng yě. rén mèng shàng lóu tái, shēng shān líng, zhé dé guān wèi. shí lóu tái shān líng fēi guān wèi yě, zé zhī jiǎn zi suǒ mèng jiàn dì zhě fēi tiān dì yě. rén chén mèng chū rén jūn, rén jūn bì bù jiàn, yòu bì bù cì. yǐ rén chén mèng zhàn zhī, zhī dì cì èr sì dí quǎn zhě, fēi tiān dì yě. fēi tiān dì, zé qí yán yǔ bǎi guǐ yóu yú jūn tiān, fēi tiān yě. lǔ shū sūn mù zi mèng tiān yā jǐ zhě, shěn rán shì tiān xià zhì dì yě. zhì dì zé yǒu lóu tái zhī kàng, bù dé jí jǐ, jí jǐ zé lóu tái yí huài. lóu tái bù huài, shì tiān bù zhì dì. bù zhì dì zé bù dé yā jǐ. bù dé yā jǐ zé yā jǐ zhě fēi tiān yě, zé tiān zhī xiàng yě. shū sūn mù zi suǒ mèng yā jǐ zhī tiān fēi tiān, zé zhī zhào jiǎn zi suǒ yóu zhī tiān fēi tiān yě.
何以知簡子所見帝非實帝也?以夢占〔知〕之,樓台山陵,官位之象也。人夢上樓台,升山陵,輒得官位。實樓台山陵非官位也,則知簡子所夢見帝者非天帝也。人臣夢出人君,人君必不見,又必不賜。以人臣夢占之,知帝賜二笥、翟犬者,非天帝也。非天帝,則其言與百鬼游於鈞天,非天也。魯叔孫穆子夢天壓己者,審然是天下至地也。至地則有樓台之抗,不得及己,及己則樓台宜壞。樓台不壞,是天不至地。不至地則不得壓己。不得壓己則壓己者非天也,則天之象也。叔孫穆子所夢壓己之天非天,則知趙簡子所游之天非天也。
huò yuē: rén yì yǒu zhí mèng. jiàn jiǎ, míng rì zé jiàn jiǎ yǐ mèng jiàn jūn, míng rì zé jiàn jūn yǐ. yuē: rán. rén yǒu zhí mèng, zhí mèng jiē xiàng yě, qí xiàng zhí ěr. hé yǐ míng zhī? zhí mèng zhě mèng jiàn jiǎ, mèng jiàn jūn, míng rì jiàn jiǎ yǔ jūn, cǐ zhí yě. rú wèn jiǎ yǔ jūn, jiǎ yǔ jūn zé bù jiàn yě. jiǎ yǔ jūn bù jiàn, suǒ mèng jiàn jiǎ yǔ jūn zhě, xiàng lèi zhī yě. nǎi jiǎ yǔ jūn xiàng lèi zhī, zé zhī jiǎn zi suǒ jiàn dì zhě xiàng lèi dì yě. qiě rén zhī mèng yě, zhàn zhě wèi zhī hún xíng. mèng jiàn dì, shì hún zhī shàng tiān yě. shàng tiān yóu shàng shān yě. mèng shàng shān, zú dēng shān, shǒu yǐn mù, rán hòu néng shēng. shēng tiān wú suǒ yuán, hé néng dé shàng? tiān zhī qù rén yǐ wàn lǐ shù. rén zhī xíng, rì bǎi lǐ. hún yǔ tǐ xíng jù, shàng bù néng jí, kuàng hún dú xíng ān néng sù hū? shǐ hún xíng yǔ xíng tǐ děng, zé jiǎn zi zhī shàng xià tiān, yí shù suì nǎi wù, qī rì zhé jué, qī hé jí yě!
或曰:「人亦有直夢。見甲,明日則見甲矣;夢見君,明日則見君矣。」曰:然。人有直夢,直夢皆象也,其象直耳。何以明之?直夢者夢見甲,夢見君,明日見甲與君,此直也。如問甲與君,甲與君則不見也。甲與君不見,所夢見甲與君者,象類之也。乃甲與君象類之,則知簡子所見帝者象類帝也。且人之夢也,占者謂之魂行。夢見帝,是魂之上天也。上天猶上山也。夢上山,足登山,手引木,然後能升。升天無所緣,何能得上?天之去人以萬里數。人之行,日百里。魂與體形俱,尚不能疾,況魂獨行安能速乎?使魂行與形體等,則簡子之上下天,宜數歲乃悟,七日輒覺,期何疾也!
fū hún zhě jīng qì yě, jīng qì zhī xíng yǔ yún yān děng. àn yún yān zhī xíng bù néng jí, shǐ hún xíng ruò fēi niǎo hū, xíng bù néng jí. rén huò mèng fēi zhě yòng hún fēi yě, qí fēi bù néng jí yú niǎo. tiān dì zhī qì, yóu jí sù zhě, piāo fēng yě, piāo fēng zhī fā, bù néng zhōng yī rì. shǐ hún xíng ruò piāo fēng hū, zé qí sù bù guò yī rì zhī xíng, yì bù néng zhì tiān. rén mèng shàng tiān, yī wò zhī qǐng yě, qí jué, huò shàng zài tiān shàng, wèi zhōng xià yě. ruò rén mèng xíng zhì luò yáng, jué, yīn cóng luò yáng wù yǐ. hún shén fēi chí hé jí yě! jí zé bì fēi qí zhuàng. bì fēi qí zhuàng, zé qí shàng tiān fēi shí shì yě. fēi shí shì zé wèi yāo xiáng yǐ. fū dāng dào zhī rén, jiǎn zi bìng, jiàn yú dì cè, hòu jiàn dāng dào xiàng rén ér yán, yǔ xiāng jiàn dì cè zhī shí wú yǐ yì yě. yóu cǐ yán zhī, wò mèng wèi yīn hòu, jué wèi yáng zhàn, shěn yǐ.
夫魂者精氣也,精氣之行與雲煙等。案雲煙之行不能疾,使魂行若蜚鳥乎,行不能疾。人或夢蜚者用魂蜚也,其蜚不能疾於鳥。天地之氣,尤疾速者,飄風也,飄風之發,不能終一日。使魂行若飄風乎,則其速不過一日之行,亦不能至天。人夢上天,一臥之頃也,其覺,或尚在天上,未終下也。若人夢行至雒陽,覺,因從雒陽悟矣。魂神蜚馳何疾也!疾則必非其狀。必非其狀,則其上天非實事也。非實事則為妖祥矣。夫當道之人,簡子病,見於帝側,後見當道象人而言,與相見帝側之時無以異也。由此言之,臥夢為陰候,覺為陽占,審矣。
zhào xiāng zi jì lì. zhī bó yì jiāo, qǐng dì hán wèi, hán wèi yǔ zhī qǐng dì yú zhào, zhào bù yǔ. zhī bó yì nù, suì lǜ hán wèi gōng zhào xiāng zi. xiāng zi jù, yòng bēn bǎo jìn yáng. yuán guò cóng, hòu, zhì yú tuō píng yì, jiàn sān rén, zì dài yǐ shàng kě jiàn, zì dài yǐ xià bù kě jiàn, yǔ yuán guò zhú èr jié, mò tōng, yuē: wèi wǒ yǐ shì yí zhào wú xù. jì zhì, yǐ gào xiāng zi. xiāng zi qí sān rì, qīn zì gē zhú, yǒu chì shū yuē: zhào wú xù, yú huò dà shān shān yáng hóu, tiān shǐ. sān yuè bǐng xū, yú jiāng shǐ rǔ miè zhī shì, rǔ yì sì wǒ bǎi yì, yú jiāng cì rǔ lín hú zhī dì. xiāng zi zài bài, shòu shén zhī mìng. shì hé wèi yě?
趙襄子既立。知伯益驕,請地韓、魏,韓、魏予之;請地於趙,趙不予。知伯益怒,遂率韓、魏攻趙襄子。襄子懼,用奔保晉陽。原過從,後,至於托平驛,見三人,自帶以上可見,自帶以下不可見,予原過竹二節,莫通,曰:「為我以是遺趙無恤。」既至,以告襄子。襄子齊三日,親自割竹,有赤書曰:「趙無恤,余霍大山〔山〕陽侯,天〔使〕。三月丙戌,余將使汝滅知氏,汝亦祀我百邑,余將賜汝林胡之地。」襄子再拜,受神之命。是何謂也?
yuē: shì gài xiāng zi qiě shèng zhī xiáng yě. sān guó gōng jìn yáng suì yú, yǐn fén shuǐ guàn qí chéng, chéng bù jìn zhě sān bǎn. xiāng zi jù, shǐ xiāng zhāng mèng tán sī yú hán wèi, hán wèi yǔ hé móu, jìng yǐ sān yuè bǐng xū zhī rì, fǎn miè zhī shì, gòng fēn qí dì. gài yāo xiáng zhī qì. xiàng rén zhī xíng, chēng huò dà shān zhī shén, yóu xià tíng zhī yāo xiàng lóng, chēng bāo zhī èr jūn zhào jiǎn zi zhī xiáng xiàng rén, chēng dì zhī shǐ yě. hé yǐ zhī fēi huò dà shān zhī shén yě? yuē: dà shān, dì zhī tǐ, yóu rén yǒu gǔ jié, gǔ jié ān de shén? rú dà shān yǒu shén, yí xiàng dà shān zhī xíng. hé zé? rén wèi guǐ zhě sǐ rén zhī jīng, qí xiàng rú shēng zhī xíng. jīn dà shān guǎng zhǎng bù yǔ rén tóng, ér qí jīng shén bù yì yú rén. bù yì yú rén zé guǐ zhī lèi rén. guǐ zhī lèi rén, zé yāo xiáng zhī qì yě.
曰:是蓋襄子且勝之祥也。三國攻晉陽歲余,引汾水灌其城,城不浸者三板。襄子懼,使相張孟談私於韓、魏,韓、魏與合謀,竟以三月丙戌之日,〔反〕滅知氏,共分其地。蓋妖祥之氣。象人之形,稱霍大山之神,猶夏庭之妖象龍,稱褒之二君;趙簡子之祥象人,稱帝之使也。何以知非霍大山之神也?曰:大山,地之體,猶人有骨節,骨節安得神?如大山有神,宜象大山之形。何則?人謂鬼者死人之精,其象如生之形。今大山廣長不與人同,而其精神不異於人。不異於人則鬼之類人。鬼之類人,則妖祥之氣也。
qín shǐ huáng dì sān shí liù nián, yíng huò shǒu xīn, yǒu xīng zhuì xià, zhì dì wèi shí, mín kè qí shí yuē: shǐ huáng sǐ ér dì fēn. shǐ huáng wén zhī, lìng yù shǐ zhú wèn mò fú, jǐn qǔ shí páng jiā rén zhū zhī, yīn fán qí shí. qiū, shǐ zhě cóng guān dōng yè guò huá yīn píng shū, huò yǒu rén chí bì zhē shǐ zhě, yuē: wèi wǒ yí hào chí jūn. yīn yán yuē: jīn nián zǔ lóng sǐ. shǐ zhě wèn zhī, yīn hū bù jiàn, zhì qí bì qù. shǐ zhě fèng bì, jù yǐ yán wén, shǐ huáng dì mò rán liáng jiǔ, yuē: shān guǐ bù guò zhī yī suì shì, nǎi yán yuē zǔ lóng zhě, rén zhī xiān yě. shǐ yù fǔ shì bì, nǎi èr shí bā nián xíng dù jiāng suǒ chén bì yě. míng sān shí qī nián, mèng yǔ hǎi shén zhàn, rú rén zhuàng.
秦始皇帝三十六年,熒惑守心,有星墜下,至地為石,〔民〕刻其石曰:「始皇死而地分。」始皇聞之,令御史逐問莫服,盡取石旁家人誅之,因燔其石。〔秋〕,使者從關東夜過華陰平〔舒〕,或有人持璧遮使者,曰:「為我遺鎬池君。」因言曰:「今年祖龍死。」使者問之,因忽不見,置其璧去。使者奉璧,具以言聞,始皇帝默然良久,曰:「山鬼不過知一歲事,乃言曰『祖龍』者,人之先也。」使御府視璧,乃二十八年行渡江所沉璧也。明三十七年,夢與海神戰,如人狀。
shì hé wèi yě? yuē: jiē shǐ huáng qiě sǐ zhī yāo yě. shǐ huáng mèng yǔ hǎi shén zhàn, huì nù rù hǎi, hòu shén shè dà yú, zì láng yá zhì láo chéng shān bù jiàn. zhì zhī fú shān, hái jiàn jù yú, shè shā yī yú, suì páng hǎi xī zhì píng yuán jīn ér bìng, zhì shā qiū ér bēng. dāng xīng zhuì zhī shí, yíng huò wèi yāo, gù shí páng jiā rén kè shū qí shí, ruò huò wèi zhī, wén yuē shǐ huáng sǐ, huò jiào zhī yě. yóu shì jiān tóng yáo, fēi tóng suǒ wèi, qì dǎo zhī yě. fán yāo zhī fā, huò xiàng rén wèi guǐ, huò wèi rén xiàng guǐ ér shǐ, qí shí yī yě.
是何謂也?曰:皆始皇且死之妖也。始皇夢與海神戰,恚怒入海,候神射大魚,自琅邪至勞、成山不見。至之罘山,還見巨魚,射殺一魚,遂旁海西至平原津而病,至沙丘而崩。當星墜之時,熒惑為妖,故石旁家人刻書其石,若或為之,文曰「始皇死」,或教之也。猶世間童謠,非童所為,氣導之也。凡妖之發,或象人為鬼,或為人象鬼而使,其實一也。
jìn gōng zǐ zhòng ěr shī guó, fá shí yú dào, cóng gēng zhě qǐ fàn. gēng zhě fèng kuài tǔ yǐ cì gōng zǐ. gōng zǐ nù, jiù fàn yuē: cǐ jí xiáng, tiān cì tǔ dì yě. qí hòu gōng zǐ dé guó fù tǔ, rú jiù fàn zhī yán. qí tián dān bǎo jí mò zhī chéng, yù zhà yàn jūn, yún: tiān shén xià zhù wǒ. yǒu yī rén qián yuē: wǒ kě yǐ wèi shén hū? tián dān què zǒu zài bài shì zhī, jìng yǐ shén xià zhī yán wén yú yàn jūn. yàn jūn xìn qí yǒu shén, yòu jiàn niú ruò wǔ cǎi zhī wén, suì xìn wèi jù, jūn pò bīng běi. tián dān zú shèng, fù huò qīn dì. cǐ rén xiàng guǐ zhī yāo yě.
晉公子重耳失國,乏食於道,從耕者乞飯。耕者奉塊土以賜公子。公子怒,咎犯曰:「此吉祥,天賜土地也。」其後公子得國復土,如咎犯之言。齊田單保即墨之城,欲詐燕軍,云:「天神下助我。」有一人前曰:「我可以為神乎?」田單卻走再拜事之,竟以神下之言聞於燕軍。燕軍信其有神,又見牛若五采之文,遂信畏懼,軍破兵北。田單卒勝,復獲侵地。此人象鬼之妖也。
shǐ zhě guò huá yīn, rén chí bì zhē dào, wěi bì ér qù, yāo guǐ xiàng rén zhī xíng yě. fū chén bì yú jiāng, yù qiú fú yě. jīn hái bì, shì bù shòu wù, fú bù kě de yě. bì zhě xiàng qián suǒ chén zhī bì, qí shí fēi yě. hé yǐ míng zhī? yǐ guǐ xiàng rén ér jiàn, fēi shí rén yě. rén jiàn guǐ xiàng shēng cún zhī rén, dìng wèn shēng cún zhī rén, bù yǔ jǐ xiāng jiàn, yāo qì xiàng lèi rén yě. yāo qì xiàng rén zhī xíng, zé qí suǒ jī chí zhī wù, fēi zhēn wù yǐ. zǔ lóng sǐ, wèi shǐ huáng yě. zǔ, rén zhī běn lóng, rén jūn zhī xiàng yě. rén wù lèi, zé qí yán huò yì fàng yǐ.
使者過華陰,人持璧遮道,委璧而去,妖鬼象人之形也。夫沉璧於江,欲求福也。今還璧,示不受物,福不可得也。璧者象前所沉之璧,其實非也。何以明之?以鬼象人而見,非實人也。人見鬼象生存之人,定問生存之人,不與己相見,妖氣象類人也。妖氣象人之形,則其所齎持之物,非真物矣。「祖龍死」,謂始皇也。祖,人之本;龍,人君之象也。人、物類,則其言禍亦放矣。
hàn gāo huáng dì yǐ qín shǐ huáng bēng zhī suì, wèi sì shàng tíng zhǎng, sòng tú zhì lí shān. tú duō dào wáng, yīn zòng suǒ jiāng tú, suì xíng bù hái. bèi jiǔ, yè jīng zé zhōng, lìng yī rén jū qián, qián zhě hái bào yuē: qián yǒu dà shé dāng dào, yuàn hái. gāo zǔ zuì, yuē: zhuàng shì xíng hé wèi! nǎi qián, bá jiàn jī zhǎn shé, shé suì fēn liǎng, jìng kāi. xíng shù lǐ, zuì yīn wò. gāo zǔ hòu rén zhì shé suǒ, yǒu yī lǎo yù yè kū zhī rén yuē: yù hé wèi kū? yù yuē: rén shā wú zi. rén yuē: yù zi wèi hé jiàn shā? yù yuē: wú zi bái dì zi, huà wèi shé dāng jìng. jīn zhě chì dì zi zhǎn zhī, gù kū. rén yǐ yù wèi yāo yán, yīn yù chī zhī. yù yīn hū bù jiàn. hé wèi yě? yuē: shì gāo zǔ chū qǐ wēi shèng zhī xiáng yě. hé yǐ míng zhī? yǐ yù hū rán bù jiàn yě. bù jiàn, fēi rén, fēi rén zé guǐ yāo yǐ. fū yǐ yù fēi rén, zé zhī suǒ zhǎn zhī shé fēi shé yě. yún bái dì zi, hé gù wèi shé yè ér dāng dào? wèi shé bái dì zi, gāo zǔ chì dì zi bái dì zi wèi shé, chì dì zi wèi rén. wǔ dì jiē tiān zhī shén yě, zi huò wèi shé, huò wèi rén. rén yǔ shé yì wù, ér qí wèi dì tóng shén, fēi tiān dào yě. qiě shé wèi bái dì zi, zé yù wèi bái dì hòu hū? dì zhě zhī hòu, qián hòu yí bèi, dì zhě zhī zǐ, guān shǔ yí shèng. jīn yī shé sǐ yú jìng, yī yù kū yú dào. yún bái dì zi, fēi shí, míng yǐ. fū fēi shí zé xiàng, xiàng zé yāo yě, yāo zé suǒ jiàn zhī wù jiē fēi wù yě, fēi wù zé qì yě. gāo zǔ suǒ shā zhī shé fēi shé yě. zé fū zhèng lì gōng jiāng rù zhèng zhī shí, yì zhōng zhī shé yǔ yì wài zhī shé dòu zhě, fēi shé yě, lì gōng jiāng rù zhèng, yāo qì xiàng shé ér dòu yě. zhèng guó dòu shé fēi shé, zé zhī xià tíng èr lóng wèi lóng xiàng, wèi lóng xiàng, zé zhī zhèng zi chǎn zhī shí lóng zhàn fēi lóng yě. tiān dào nán zhī, shǐ fēi, yāo yě shǐ shì, yì yāo yě.
漢高皇帝以秦始皇崩之歲,為泗上亭長,送徒至驪山。徒多道亡,因縱所將徒,遂行不還。被酒,夜經澤中,令一人居前,前者還報曰:「前有大蛇當道,願還。」高祖醉,曰:「壯士行何畏!」乃前,拔劍擊斬蛇,蛇遂分兩,徑開。行數里,醉因臥。高祖後人至蛇所,有一老嫗夜哭之人曰:「嫗何為哭?」嫗曰:「人殺吾子。」人曰:「嫗子為何見殺?」嫗曰:「吾子白帝子,化為蛇當徑。今者赤帝子斬之,故哭。」人以嫗為妖言,因欲笞之。嫗因忽不見。何謂也?曰:是高祖初起威勝之祥也。何以明之?以嫗忽然不見也。不見,非人,非人則鬼妖矣。夫以嫗非人,則知所斬之蛇非蛇也。雲白帝子,何故為蛇夜而當道?謂蛇白帝子,高祖赤帝子;白帝子為蛇,赤帝子為人。五帝皆天之神也,子或為蛇,或為人。人與蛇異物,而其為帝同神,非天道也。且蛇為白帝子,則嫗為白帝後乎?帝者之後,前後宜備,帝者之子,官屬宜盛。今一蛇死於徑,一嫗哭於道。雲白帝子,非實,明矣。夫非實則象,象則妖也,妖則所見之物皆非物也,非物則氣也。高祖所殺之蛇非蛇也。則夫鄭厲公將入鄭之時,邑中之蛇與邑外之蛇斗者,非蛇也,厲公將入鄭,妖氣象蛇而斗也。鄭國斗蛇非蛇,則知夏庭二龍為龍象,為龍象,則知鄭子產之時龍戰非龍也。天道難知,使非,妖也;使是,亦妖也。
liú hóu zhāng liáng chuí qín shǐ huáng, wù zhōng fù chē. shǐ huáng dà nù, suǒ qiú zhāng liáng. zhāng liáng biàn xìng míng, wáng nì xià pī, cháng xián cóng róng bù yóu xià pī sì shàng, yǒu yī lǎo fù, yī hè zhì liáng suǒ, zhí duò qí lǚ sì xià, gù wèi zhāng liáng: rú zǐ xià qǔ lǚ. liáng è rán, yù ōu zhī, yǐ qí lǎo, wèi qiáng rěn xià qǔ lǚ, yīn guì jìn lǚ. fù yǐ zú shòu lǚ, xiào qù. liáng dà jīng. fù qù lǐ suǒ, fù hái, yuē: rú zǐ kě jiào yǐ. hòu wǔ rì píng míng, yǔ wǒ qī cǐ. liáng guài zhī, yīn guì yuē: nuò! wǔ rì píng míng, liáng wǎng. fù yǐ xiān zài, nù yuē: yǔ lǎo rén qī, hòu, hé yě? qù! hòu wǔ rì zǎo huì. wǔ rì jī míng fù wǎng. fù yòu yǐ xiān zài, fù nù yuē: hòu, hé yě! qù, hòu wǔ rì fù zǎo lái. wǔ rì, liáng yè wèi bàn wǎng. yǒu qǐng, fù lái, xǐ yuē: dāng rú shì yǐ. chū yī piān shū, yuē: dú shì zé wèi dì zhě shī. hòu shí sān nián, zi jiàn wǒ jì běi, gǔ chéng shān xià huáng shí jí wǒ yě. suì qù, wú tā yán, fú fù jiàn. dàn rì shì qí shū, nǎi tài gōng bīng fǎ yě. liáng yīn yì zhī, xí dú zhī. shì hé wèi yě?
留侯張良椎秦始皇,誤中副車。始皇大怒,索求張良。張良變姓名,亡匿下邳,常閒從容步游下邳〔汜〕上,有一老父,衣褐至良所,直墮其履〔汜〕下,顧謂張良:「孺子下取履。」良愕然,欲毆之,以其老,為強忍下取履,因跪進履。父以足受履,笑去。良大驚。父去里所,復還,曰:「孺子可教矣。後五日平明,與我期此。」良怪之,因跪曰:「諾!」五日平明,良往。父已先在,怒曰:「與老人期,後,何也?去!後五日早會。」五日雞鳴復往。父又已先在,復怒曰:「後,何也!去,後五日復早來。」五日,良夜未半往。有頃,父來,喜曰:「當如是矣。」出一篇書,曰:「讀是則為帝者師。後十三年,子見我濟北,谷成山下黃石即我也。」遂去,無他言,弗復見。旦日視其書,乃《太公兵法》也。良因異之,習讀之。是何謂也?
yuē: shì gāo zǔ jiāng qǐ, zhāng liáng wèi fǔ zhī xiáng yě. liáng jū xià pī rèn xiá, shí nián chén shè děng qǐ, pèi gōng lüè dì xià pī, liáng cóng, suì wèi shī jiāng, fēng wèi liú hóu. hòu shí sān nián, cóng gāo zǔ guò jì běi jiè, dé gǔ chéng shān xià huáng shí, qǔ ér bǎo cí zhī. jí liú hóu sǐ, bìng zàng huáng shí. gài jí xiōng zhī xiàng shén yǐ, tiān dì zhī huà qiǎo yǐ, shǐ lǎo fù xiàng huáng shí, huáng shí xiàng lǎo fù, hé qí shén xié?
曰:是高祖將起,張良為輔之祥也。良居下邳任俠,十年陳涉等起,沛公略地下邳,良從,遂為師將,封為留侯。後十三年,〔從〕高祖過濟北界,得谷成山下黃石,取而葆祠之。及留侯死,並葬黃石。蓋吉凶之象神矣,天地之化巧矣,使老父象黃石,黃石象老父,何其神邪?
wèn yuē: huáng shí shěn lǎo fù, lǎo fù shěn huáng shí yé? yuē: shí bù néng wèi lǎo fù, lǎo fù bù néng wèi huáng shí. yāo xiáng zhī qì jiàn, gù yàn yě. hé yǐ míng zhī? jìn píng gōng zhī shí, shí yán wèi yú. píng gōng wèn yú shī kuàng yuē: shí hé gù yán? duì yuē: shí bù néng yán, huò píng yī yě. bù rán, mín tīng piān yě. fū shí bù néng rén yán, zé yì bù néng rén xíng yǐ. shí yán, yǔ shǐ huáng shí shí zhuì dōng jùn, mín kè zhī, wú yì yě. kè wèi wén, yán wèi cí. cí zhī yǔ wén, yī shí yě. mín kè wén, qì fā yán. mín zhī yǔ qì, yī xìng yě. fū shí bù néng zì kè, zé yì bù néng yán. bù néng yán, zé yì bù néng wèi rén yǐ. tài gōng bīng fǎ, qì xiàng zhī yě. hé yǐ zhī fēi shí yě? yǐ lǎo fù fēi rén, zhī shū yì fēi tài gōng zhī shū yě. qì xiàng shēng rén zhī xíng, zé yì néng xiàng tài gōng zhī shū.
問曰:「黃石審老父,老父審黃石耶?」曰:石不能為老父,老父不能為黃石。妖祥之氣見,故驗也。何以明之?晉平公之時,石言魏榆。平公問於師曠曰:「石何故言?」對曰:「石不能言,或憑依也。不然,民聽偏也。」夫石不能人言,則亦不能人形矣。石言,與始皇時石墜〔東〕郡,民刻之,無異也。刻為文,言為辭。辭之與文,一實也。民刻文,氣發言。民之與氣,一性也。夫石不能自刻,則亦不能言。不能言,則亦不能為人矣。《太公兵法》,氣象之也。何以知非實也?以老父非人,知書亦非太公之書也。氣象生人之形,則亦能象太公之書。
wèn yuē: qì wú dāo bǐ, hé yǐ wèi wén? yuē: lǔ huì gōng fū rén zhòng zi, shēng ér yǒu wén zài qí zhǎng, yuē wèi lǔ fū rén. jìn táng shū yú wén zài qí shǒu yuē yú. lǔ chéng jì yǒu wén zài qí shǒu yuē yǒu. sān wén zhī shū, xìng zì rán lǎo fù zhī shū, qì zì chéng yě. xìng zì rán, qì zì chéng, yǔ fū tóng yáo kǒu zì yán, wú yǐ yì yě. dāng tóng zhī yáo yě, bù zhī suǒ shòu, kǒu zì yán zhī. kǒu zì yán, wén zì chéng, huò wèi zhī yě. tuī cǐ yǐ shěng tài gōng diào dé jù yú, kū yú dé shū, yún lǚ shàng fēng qí, jí wǔ wáng dé bái yú, hóu xià wén yuē yǐ yǔ fā, gài bù xū yǐ. yīn cǐ fù yuán hé tú luò shū yán guāng shuāi cún wáng dì wáng jì huì, shěn yǒu qí wén yǐ, jiē yāo xiáng zhī qì, jí xiōng zhī ruì yě.
問曰:氣無刀筆,何以為文?曰:魯惠公夫人仲子,生而有文在其掌,曰「為魯夫人」。晉唐叔虞文在其手曰「虞」。魯成季友文在其手曰「友」。三文之書,性自然;老父之書,氣自成也。性自然,氣自成,與夫童謠口自言,無以異也。當童之謠也,不知所受,口自言之。口自言,文自成,或為之也。推此以省太公釣得巨魚,刳魚得書,雲「呂尚封齊」,及武王得白魚,喉下文曰「以予發」,蓋不虛矣。因此復原《河圖》、《洛書》言光衰存亡、帝王際會,審有其文矣,皆妖祥之氣,吉凶之瑞也。