biàn fù zhī jiā, yǐ jiǔ yǔ wèi zhàn, jiǔ yáng wèi hàn. hàn yīng kàng yáng, zhàn yīng shěn nì. huò nán yuē: fū yī suì zhī zhōng, shí rì zhě yī yǔ, wǔ rì zhě yī fēng. yǔ pō liú, zhàn zhī zhào yě. yáng pō jiǔ, hàn zhī jiàn yě. zhàn zhī shí, rén jūn wèi bì shěn nì yě hàn zhī shí, wèi bì kàng yáng yě. rén jūn wèi zhèng, qián hòu ruò yī. rán ér yī zhàn yī zǎo, shí qì yě. fàn lǐ jì rán yuē: tài suì zài yú shuǐ, huǐ jīn, ráng mù, jī huǒ, hàn. fū rú shì, shuǐ hàn jī ráng, yǒu suì yùn yě. suì zhí qí yùn, qì dāng qí shì, biàn fù zhī jiā, zhǐ ér míng zhī. rén jūn yòng qí yán, qiú guò zì gǎi. yáng jiǔ zì yǔ, yǔ jiǔ zì yáng, biàn fù zhī jiā, suì míng qí gōng rén jūn rán zhī, suì xìn qí shù. shì shǐ rén jūn tián jū ān chù bù qiú jǐ guò, tiān yóu zì yǔ, yǔ yóu zì yáng. yáng jì yǔ jì zhī shí, rén jūn wú shì, biàn fù zhī jiā, yóu míng qí shù. shì zé yīn yáng zhī qì, yǐ rén wèi zhǔ, bù tǒng yú tiān yě. fū rén bù néng yǐ xíng gǎn tiān, tiān yì bù suí xíng ér yīng rén. chūn qiū lǔ dà yú, hàn qiú yǔ zhī jì yě. hàn jiǔ bù yǔ, dǎo jì qiú fú, ruò rén zhī jí bìng jì shén jiě huò yǐ. cǐ biàn fù yě. shī yún: yuè lí yú bì, bǐ pāng tuó yǐ. shū yuē: yuè zhī cóng xīng, zé yǐ fēng yǔ. rán zé fēng yǔ suí yuè suǒ lí cóng yě. fáng xīng sì biǎo sān dào, rì yuè zhī xíng, chū rù sān dào. chū běi zé zhàn, chū nán zé hàn. huò yán chū běi zé hàn, nán zé zhàn. àn yuè wèi tiān xià zhàn, fáng wèi jiǔ zhōu hòu. yuè zhī nán běi, fēi dú wèi lǔ yě. kǒng zǐ chū, shǐ zǐ lù jī yǔ jù. yǒu qǐng, tiān guǒ dà yǔ. zǐ lù wèn qí gù, kǒng zǐ yuē: zuó mù yuè lí yú bì. hòu rì, yuè fù lí bì. kǒng zǐ chū, zǐ lù qǐng jī yǔ jù, kǒng zǐ bù tīng, chū guǒ wú yǔ. zǐ lù wèn qí gù, kǒng zǐ yuē: xī rì, yuè lí qí yīn, gù yǔ. zuó mù, yuè lí qí yáng, gù bù yǔ. fū rú shì, lǔ yǔ zì yǐ yuè lí, qǐ yǐ zhèng zāi? rú shěn yǐ zhèng lìng yuè, lí yú bì wèi yǔ zhàn, tiān xià gòng zhī. lǔ yǔ, tiān xià yì yí jiē yǔ. liù guó zhī shí, zhèng zhì bù tóng, rén jūn suǒ xíng shǎng fá yì shí, bì yǐ yǔ wèi yīng zhèng lìng yuè, lí liù qī bì xīng, rán hòu zú yě.
變復之家,以久雨為湛,久暘為旱。旱應亢陽,湛應沈溺。或難曰:夫一歲之中,十日者一雨,五日者一風。雨頗留,湛之兆也。暘頗久,旱之漸也。湛之時,人君未必沈溺也;旱之時,未必亢陽也。人君為政,前後若一。然而一湛一早,時氣也。范蠡計然曰:「太歲在〔於〕水,毀;金,穰;木,飢;火,旱。」 夫如是,水旱飢穰,有歲運也。歲直其運,氣當其世,變復之家,指而名之。人君用其言,求過自改。暘久自雨,雨久自暘,變復之家,遂名其功;人君然之,遂信其術。試使人君恬居安處不求己過,天猶自雨,雨猶自暘。暘濟雨濟之時,人君無事,變復之家,猶名其術。是則陰陽之氣,以人為主,不〔統〕於天也。夫人不能以行感天,天亦不隨行而應人。《春秋》魯大雩,旱求雨之祭也。旱久不雨,禱祭求福,若人之疾病祭神解禍矣。此變復也。《詩》云:「月離於畢,比滂沲矣。」《書》曰:「月之從星,則以風雨。」然則風雨隨月所離從也。房星四表三道,日月之行,出入三道。出北則湛,出南則旱。或言出北則旱,南則湛。案月為天下占,房為九州候。月之南北,非獨為魯也。孔子出,使子路齎雨具。有頃,天果大雨。子路問其故,孔子曰:「昨暮月離於畢。」後日,月復離畢。孔子出,子路請齎雨具,孔子不聽,出果無雨。子路問其故,孔子曰:「昔日,月離其陰,故雨。昨暮,月離其陽,故不雨。」夫如是,魯雨自以月離,豈以政哉?如審以政令月,離於畢為雨占,天下共之。魯雨,天下亦宜皆雨。六國之時,政治不同,人君所行賞罰異時,必以雨為應政令月,離六七畢星,然後足也。
lǔ móu gōng zhī shí, suì hàn. móu gōng wèn xiàn zi: tiān hàn bù yǔ, guǎ rén yù bào wū, xī rú? xiàn zi bù tīng. yù xǐ shì, xī rú? duì yuē: tiān zǐ bēng, xiàng shì qī rì zhū gōng hōng, xiàng shì wǔ rì. wèi zhī xǐ shì, bù yì kě hū! àn xiàn zi zhī yán, xǐ shì dé yǔ yě. àn shī shū zhī wén, yuè lí xīng dé yǔ. rì yuè zhī xíng, yǒu cháng jié dù, kěn wèi xǐ shì gù, lí bì zhī yīn hū? fū yuè bì, tiān xià zhàn. xǐ lǔ zhī shì, ān nài yí yuè? yuè zhī xíng tiān, sān shí rì ér zhōu. yī yuè zhī zhōng, yī guò bì xīng, lí yáng zé yáng. jiǎ lìng xǐ shì zhī gǎn, néng lìng yuè lí bì yīn, qí shí xǐ shì ér dé yǔ hū. fū rú xiàn zi yán, wèi kě yòng yě.
魯繆公之時,歲旱。繆公問縣子:「天旱不雨,寡人慾暴巫,奚如?」縣子不聽。「欲徙市,奚如?」對曰:「天子崩,巷市七日;諸公薨,巷市五日。為之徙市,不亦可乎!」案縣子之言,徙市得雨也。案《詩》、書之文,月離星得雨。日月之行,有常節度,肯為徙市故,離畢之陰乎?夫月畢,天下占。徙魯之市,安耐移月?月之行天,三十日而周。一月之中,一過畢星,離陽則暘。假令徙市之感,能令月離畢〔陰〕,其時徙市而得雨乎。夫如縣子言,未可用也。
dǒng zhòng shū qiú yǔ, shēn chūn qiū zhī yì, shè xū lì sì, fù bù shí yú zhī shù, tiān bù shí yú xià dì. zhū hóu yú lǐ suǒ sì, wèi zhī hé shén. rú tiān shén yě, wéi wáng zhě tiān nǎi xīn, zhū hóu jí jīn zhǎng lì, tiān bù xiǎng yě. shén bù xīn xiǎng, ān nài de shén? rú yún yǔ zhě qì yě, yún yǔ zhī qì, hé yòng xīn xiǎng? chù shí ér chū, fū cùn ér hé, bù chóng cháo ér biàn yǔ tiān xià, tài shān yě. tài shān yǔ tiān xià, xiǎo shān yǔ guó yì. rán zé dà yú suǒ jì, qǐ jì shān hū? jiǎ lìng shěn rán, ér bù de yě. hé yǐ xiào zhī? shuǐ yì chuān ér jū, xiāng gāo fēn cùn, bù jué bù liú, bù záo bù hé. chéng lìng rén jūn dǎo jì shuǐ páng, néng lìng gāo fēn cùn zhī shuǐ liú ér hé hū? fū jiàn zài zhī shuǐ, xiāng chà wú jǐ, rén jūn qǐng zhī, zhōng bù nài xíng. kuàng yǔ wú xíng zhào, shēn cáng gāo shān, rén jūn yú jì, ān nài dé zhī?
董仲舒求雨,申《春秋》之義,設虛立祀,父不食於枝庶,天不食於下地。諸侯雩禮所祀,未知何神。如天神也,唯王者天乃歆,諸侯及今長吏,天不享也。神不歆享,安耐得神?如雲雨者氣也,雲雨之氣,何用歆享?觸石而出,膚寸而合,不崇朝而辨雨天下,泰山也。泰山雨天下,小山雨國邑。然則大雩所祭,豈祭山乎?假令審然,而不得也。何以效之?水異川而居,相高分寸,不決不流,不鑿不合。誠令人君禱祭水旁,能令高分寸之水流而合乎?夫見在之水,相差無幾,人君請之,終不耐行。況雨無形兆,深藏高山,人君雩祭,安耐得之?
fū yǔ shuǐ zài tiān dì zhī jiān yě, yóu fū tì qì zài rén xíng zhōng yě. huò jī jiǔ shí, qǐng yú huì rén zhī qián, qiú chū qí qì, huì rén zhōng bù wèi zhī yǔn tì. fū qì bù kě qǐng ér chū, yǔ ān kě qiú ér dé? yōng mén zi bēi kū, mèng cháng jūn wèi zhī liú tì. sū qín zhāng yí bēi shuō kēng zhōng, guǐ gǔ xiān shēng qì xià zhān jīn. huò zhě tǎng kě wèi yōng mén zhī shēng, chū sū zhāng zhī shuō yǐ gǎn tiān hū! tiān yòu ěr mù gāo yuǎn, yīn qì bù tōng. qǐ liáng zhī qī, yòu yǐ bēi kū, tiān bù yǔ ér chéng fǎn bēng. fū rú shì, jìng dāng hé yǐ zhì yǔ? yú jì zhī jiā, hé yòng gǎn tiān? àn yuè chū běi dào, lí bì zhī yīn, xī yǒu bù yǔ. yóu cǐ yán zhī, běi dào, bì xīng zhī suǒ zài yě. běi dào xīng kěn wèi yú jì zhī gù xià qí yǔ hū? kǒng zǐ chū, shǐ zǐ lù jī yǔ jù zhī shí, lǔ wèi bì yú jì yě. bù jì, pèi rán zì yǔ bù qiú, kuàng rán zì yáng. fū rú shì, tiān zhī yáng yǔ, zì yǒu shí yě. yī suì zhī zhōng, yáng yǔ lián shǔ. dāng qí yǔ yě, shuí qiú zhī zhě? dāng qí yáng yě, shuí zhǐ zhī zhě?
夫雨水在天地之間也,猶夫涕泣在人形中也。或齎酒食,請於惠人之前,〔求〕出其泣,惠人終不為之隕涕。夫泣不可請而出,雨安可求而得?雍門子悲哭,孟嘗君為之流涕。蘇秦、張儀悲說坑中,鬼谷先生泣下沾襟。或者儻可為雍門之聲,出蘇、張之說以感天乎!天又耳目高遠,音氣不通。杞梁之妻,又已悲哭,天不雨而城反崩。夫如是,竟當何以致雨?雩祭之家,何用感天?案月出北道,離畢之陰,希有不雨。由此言之,北道,畢星之所在也。北道星肯為雩祭之故下其雨乎?孔子出,使子路齎雨具之時,魯未必雩祭也。不祭,沛然自雨;不求,曠然自暘。夫如是,天之暘雨,自有時也。一歲之中,暘雨連屬。當其雨也,誰求之者?當其暘也,誰止之者?
rén jūn tīng qǐng, yǐ ān mín shī ēn, bì fēi xián yě. tiān zhì xián yǐ, shí wèi dāng yǔ, wěi qǐng qiú zhī, gù wàng xià qí yǔ, rén jūn tīng qǐng zhī lèi yě. biàn fù zhī jiā, bù tuī lèi yàn zhī, kōng zhāng fǎ shù, huò rén jūn. huò wèi dāng yǔ, ér xián jūn qiú zhī ér bù dé huò shì dāng zì yǔ, è jūn qiú zhī, zāo yù qí shí. shì shǐ xián jūn shòu kōng zé, ér è jūn méng xū míng yě. shì chēng shèng rén chún ér xián zhě bó, chún zé xíng cāo wú fēi, wú fēi zé zhèng zhì wú shī. rán ér shì zhī shèng jūn, mò yǒu rú yáo tāng. yáo zāo hóng shuǐ, tāng zāo dà hàn. rú wèi zhèng zhì suǒ zhì, yáo tāng è jūn yě rú fēi zhèng zhì, shì yùn qì yě. yùn qì yǒu shí, ān kě qǐng qiú? shì zhī lùn zhě, yóu wèi yáo tāng shuǐ hàn. shuǐ hàn zhě, shí yě qí xiǎo hàn zhàn, jiē zhèng yě. jiǎ lìng shěn rán, hé yòng zhì zhàn. shěn yǐ zhèng zhì zhī, bù xiū suǒ yǐ shī zhī, ér cóng qǐng qiú, ān nài fù zhī? shì shěn chēng yáo tāng shuǐ hàn, tiān zhī yùn qì, fēi zhèng suǒ zhì. fū tiān zhī yùn qì, shí dāng zì rán, suī yú jì qǐng qiú, zhōng wú bǔ yì. ér shì yòu chēng tāng yǐ wǔ guò dǎo yú sāng lín, shí lì dé yǔ. fū yán yùn qì, zé sāng lín zhī shuō chù chēng sāng lín, zé yùn qì zhī lùn xiāo. shì zhī shuō chēng zhě, jìng dāng hé yóu? jiù shuǐ hàn zhī shù, shěn dāng hé yòng?
人君聽請,以安民施恩,必非賢也。天至賢矣,時未當雨,偽請求之,故妄下其雨,人君聽請之類也。變復之家,不推類驗之,空張法術,惑人君。或未當雨,而賢君求之而不得;或適當自雨,惡君求之,遭遇其時。是使賢君受空責,而惡君蒙虛名也。世稱聖人純而賢者駁,純則行操無非,無非則政治無失。然而世之聖君,莫有如堯、湯。堯遭洪水,湯遭大旱。如謂政治所致,堯、湯惡君也;如非政治,是運氣也。運氣有時,安可請求?世之論者,猶謂堯、湯水旱。水旱者,時也;其小旱湛,皆政也。假令審然,何用致湛。審以政致之,不修所以失之,而從請求,安耐復之?世審稱堯、湯水旱,天之運氣,非政所致。夫天之運氣,時當自然,雖雩祭請求,終無補益。而世又稱湯以五過禱於桑林,時立得雨。夫言運氣,則桑林之說絀;稱桑林,則運氣之論消。世之說稱者,竟當何由?救水旱之術,審當何用?
fū zāi biàn dà dǐ yǒu èr: yǒu zhèng zhì zhī zāi, yǒu wú wàng zhī biàn. zhèng zhì zhī zāi, xū nài qiú zhī, qiú zhī suī bù nài dé, ér huì mǐn cè yǐn zhī ēn, bù dé yǐ zhī yì yě. cí fù zhī yú zi, xiào zǐ zhī yú qīn, zhī bìng bù sì shén, jí tòng bù hé yào. yòu zhī bìng zhī bì bù kě zhì, zhì zhī wú yì, rán zhōng bù kěn ān zuò dài jué, yóu bǔ shì qiú chóng zhào yī hé yào zhě, cè tòng yīn qín, jì yǒu yàn yě. jì sǐ qì jué, bù kě rú hé, shēng wū zhī wēi, yǐ yī zhāo fù, bēi hèn sī mù, jì qí wù yě. yú jì zhě zhī yòng xīn, cí fù xiào zǐ zhī yòng yì yě. wú wàng zhī zāi, bǎi mín bù zhī, bì guī yú zhǔ. wèi zhèng zhì zhě wèi mín zhī wàng, gù yì bì yú.
夫災變大抵有二:有政治之災,有無妄之變。政治之災,須耐求之,求之雖不耐得,而惠愍惻隱之恩,不得已之意也。慈父之於子,孝子之於親,知病不祀神,疾痛不和藥。又知病之必不可治,治之無益,然終不肯安坐待絕,猶卜筮求崇、召醫和藥者,惻痛殷勤,冀有驗也。既死氣絕,不可如何,升屋之危,以衣招復,悲恨思慕,冀其悟也。雩祭者之用心,慈父孝子之用意也。無妄之災,百民不知,必歸於主。為政治者慰民之望,故亦必雩。
wèn: zhèng zhì zhī zāi, wú wàng zhī biàn, hé yǐ bié zhī? yuē: dé fēng zhèng dé, zāi yóu zhì zhě, wú wàng yě dé shuāi zhèng shī, biàn yīng lái zhě, zhèng zhì yě. fū zhèng zhì zé wài yú ér nèi gǎi, yǐ fù qí kuī wú wàng zé nèi shǒu jiù zhèng, wài xiū yú lǐ, yǐ wèi mín xīn. gù fū wú wàng zhī qì, lì shì shí zhì, dāng gù zì yī, bù yí gǎi zhèng. hé yǐ yàn zhī? zhōu gōng wèi chéng wáng chén lì zhèng zhī yán yuē: shí zé wù yǒu jiān zhī. zì yī huà yī yán, wǒ zé mò, wéi chéng dé zhī yàn, yǐ yì wǒ shòu mín. zhōu gōng lì zhèng, kě wèi dé yǐ. zhī fēi cháng zhī wù, bù zhèn bù zhì, gù chì chéng wáng zì yī huà yī yán, zhèng shì wú fēi, wú gǎn biàn yì. rán zé fēi cháng zhī biàn, wú wàng zhī qì jiān ér zhì yě. shuǐ qì jiān yáo, hàn qì jiān tāng. zhōu xuān yǐ xián, zāo yù jiǔ hàn. jiàn chū mèng nián, běi zhōu lián hàn, niú sǐ mín fá, fàng liú jiù jiàn. shèng zhǔ kuān míng yú shàng, bǎi guān gòng zhí yú xià, tài píng zhī míng shí yě. zhèng wú xì fēi, hàn yóu yǒu, qì jiān zhī yě. shèng zhǔ zhī zhī, bù gǎi zhèng xíng, zhuǎn gǔ zhèn shàn, sǔn fēng jì hào. sī jiàn zhī shěn míng, suǒ yǐ jiù fù zhī zhě dé yí yě. lǔ wén gōng jiān suì dà hàn, zāng wén zhòng yuē: xiū chéng guō, biǎn shí shěng yòng, wù sè quàn fēn. wén zhòng zhī fēi zhèng, gù tú xiū bèi, bù gǎi zhèng zhì. biàn fù zhī jiā, jiàn biàn zhé guī yú zhèng, bù kuí zhèng zhī wú fēi, jiàn yì jù huò, biàn yì cāo xíng, yǐ bù yí gǎi ér biàn, zhǐ qǔ zāi yān!
問:「政治之災,無妄之變,何以別之?」曰:德酆政得,災猶至者,無妄也;德衰政失,變應來者,政治也。夫政治則外雩而內改,以復其虧;無妄則內守舊政,外修雩禮,以慰民心。故夫無妄之氣,厲世時至,當固自一,不宜改政。何以驗之?周公為成王陳《立政》之言曰:「時則物有間之。自一話一言,我則末,維成德之彥,以乂我受民。」周公立政,可謂得矣。知非常之物,不賑不至,故敕成王自一話一言,政事無非,毋敢變易。然則非常之變,無妄之氣間而至也。水氣間堯,旱氣間湯。周宣以賢,遭遇久旱。建初孟〔年〕,北州連旱,牛死民乏,放流就賤。聖主寬明於上,百官共職於下,太平之明時也。政無細非,旱猶有,氣間之也。聖主知之,不改政行,轉谷賑贍,損酆濟耗。斯見之審明,所以救赴之者得宜也。魯文公間歲大旱,臧文仲曰:「修城郭,貶食省用,務嗇勸分。 」文仲知非政,故徒修備,不改政治。變復之家,見變輒歸於政,不揆政之無非,見異懼惑,變易操行,以不宜改而變,只取災焉!
hé yǐ yán bì dāng yú yě? yuē: chūn qiū dà yú, chuán jiā zuǒ qiū míng gōng yáng gǔ liáng wú jī zhī wén, dāng yú míng yǐ. céng xī duì kǒng zǐ yán qí zhì yuē: mù chūn zhě, chūn fú jì chéng, guān zhě wǔ liù rén, tóng zǐ liù qī rén, yù hū yí, fēng hū wǔ yú, yǒng ér guī. kǒng zǐ yuē: wú yǔ diǎn yě! lǔ shè yú jì yú yí shuǐ zhī shàng. mù zhě, wǎn yě chūn wèi sì yuè yě. chūn fú jì chéng, wèi sì yuè zhī fú chéng yě. guān zhě tóng zǐ, yú jì lè rén yě. yù hū yí, shè yí shuǐ yě, xiàng lóng zhī cóng shuǐ zhōng chū yě. fēng hū wǔ yú, fēng, gē yě. yǒng ér kuì, yǒng gē kuì jì yě, gē yǒng ér jì yě. shuō lùn zhī jiā, yǐ wèi yù zhě, yù yí shuǐ zhōng yě, fēng gān shēn yě. zhōu zhī sì yuè, zhèng suì èr yuè yě, shàng hán, ān dé yù ér fēng gān shēn? yóu cǐ yán zhī, shè shuǐ bù yù, yú jì shěn yǐ.
何以言必當雩也?曰:《春秋》大雩,傳家〔左丘明〕、公羊、穀梁無譏之文,當雩明矣。曾晰對孔子言其志曰:「暮春者,春服既成,冠者五六人,童子六七人,浴乎沂,風乎舞雩,詠而歸。」孔子曰:「吾與點也!」魯設雩祭於沂水之上。暮者,晚也;春謂四月也。春服既成,謂四月之服成也。冠者、童子,雩祭樂人也。浴乎沂,涉沂水也,象龍之從水中出也。風乎舞雩,風,歌也。詠而饋,詠歌饋祭也,歌詠而祭也。說論之家,以為浴者,浴沂水中也,風乾身也。周之四月,正歲二月也,尚寒,安得浴而風乾身?由此言之,涉水不浴,雩祭審矣。
chūn qiū zuǒ shì chuán yuē: qǐ zhé ér yú. yòu yuē: lóng jiàn ér yú. qǐ zhé lóng jiàn. jiē èr yuè yě. chūn èr yuè yú, qiū bā yuè yì yú. chūn qí gǔ yǔ, qiū qí gǔ shí. dāng jīn líng xīng, qiū zhī yú yě. chūn yú fèi, qiū yú zài. gù líng xīng zhī sì, suì yú jì yě. kǒng zǐ yuē: wú yǔ diǎn yě! shàn diǎn zhī yán, yù yǐ yú jì diào hé yīn yáng, gù yǔ zhī yě. shǐ yú shī zhèng, diǎn yù wèi zhī, kǒng zǐ yí fēi, bù dāng yǔ yě. fán chí cóng yóu, gǎn yú ér wèn, cì lǔ bù néng chóng dé ér tú yú yě.
《春秋》《左氏傳》曰:「啟蟄而雩。」又曰:「龍見而雩。啟蟄、龍見。」 皆二月也。春二月雩,秋八月亦雩。春祈穀雨,秋祈谷實。當今靈星,秋之雩也。春雩廢,秋雩在。故靈星之祀,歲雩祭也。孔子曰:「吾與點也!」善點之言,欲以雩祭調和陰陽,故與之也。使雩失正,點欲為之,孔子宜非,不當與也。樊遲從游,感雩而問,刺魯不能崇德而徒雩也。
fū yú, gǔ ér yǒu zhī. gù lǐ yuē: yú jì, jì shuǐ hàn yě. gù yǒu yú lǐ, gù kǒng zǐ bù jī, ér zhòng shū shēn zhī. fū rú shì, yú jì, sì lǐ yě. yú jì dé lǐ, zé dà shuǐ gǔ yòng shēng yú shè, yì gǔ lǐ yě. dé lǐ wú fēi, dāng yú yī yě. lǐ jì dì shè, bào shēng wàn wù zhī gōng. tǔ dì guǎng yuǎn, nán dé biàn jì, gù lì shè wèi wèi, zhǔ xīn shì zhī. wèi shuǐ hàn zhě, yīn yáng zhī qì yě, mǎn liù hé nán dé jǐn sì, gù xiū tán shè wèi, jìng gōng qí qiú, xiào shì shè zhī yì, fù zāi biàn zhī dào yě. tuī shēng shì sǐ, tuī rén shì guǐ. yīn yáng jīng qì, tǎng rú shēng rén néng yǐn shí hū? gù gòng xīn xiāng, fèng jìn zhǐ jiā, qū qū quán quán, jì jiàn dá xiǎng. tuī jì shè yán zhī, dāng yú èr yě. suì qì diào hé, zāi hài bù shēng, shàng yóu ér yú. jīn yǒu líng xīng, gǔ xī zhī lǐ yě. kuàng suì qì yǒu biàn, shuǐ hàn bù shí, rén jūn zhī jù, bì tòng shén yǐ. suī yǒu líng xīng zhī sì, yóu fù yú, kǒng qián bù bèi, róng yì zhī yì yě. jì fù zāi biàn zhī kuī, huò fēng ráng zhī bào, sān yě. lǐ zhī xīn kǔn, lè zhī yì huān xīn. kǔn bì yǐ yù bó xiào xīn, huān xīn yǐ zhōng gǔ yàn yì. yú jì qǐng qí, rén jūn jīng chéng yě. jīng chéng zài nèi, wú yǐ xiào wài. gù yú sì jǐn jǐ huáng jù, guān nà jīng xīn yú yú sì zhī qián, yù bó zhōng gǔ zhī yì, sì yě. chén dé zuì yú jūn, zi huò guò yú fù, bǐ zì gǎi gèng, qiě dāng xiè zuì. huáng jù yú hàn, rú zhèng zhì suǒ zhì, chén zǐ dé zuì huò guò zhī lèi yě. mò gǎi zhèng zhì, qián yì cāo xíng, bù zhāng yú wài, tiān nù bù shì. gù bì yú jì, huáng jù zhī yì, wǔ yě. hàn lì bó shì zhī guān, shī dì zǐ xiāng ā nán, yù jí dào zhī shēn, xíng shì fēi zhī lǐ yě. bù chū héng nán, bù dé cóng shuō bù fā kǔ jié, bù wén gān duì. dǎo cái dī yǎng, yù qiú bì yě dǐ shí mó lì, yù qiú xiān yě. tuī chūn qiū zhī yì, qiú yú jì zhī shuō, shí kǒng zǐ zhī xīn, kǎo zhòng shū zhī yì, kǒng zǐ jì mò, zhòng shū yǐ sǐ, shì zhī lùn zhě, shú dāng fù wèn? wéi ruò kǒng zǐ zhī tú, zhòng shū zhī dǎng, wèi néng shuō zhī.
夫雩,古而有之。故《禮》曰:「雩祭,祭水旱也。」故有雩禮,故孔子不譏,而仲舒申之。夫如是,雩祭,祀禮也。雩祭得禮,則大水鼓用牲於社,亦古禮也。得禮無非,當雩一也。禮祭〔地〕社,報生萬物之功。土地廣遠,難得辨祭,故立社為位,主心事之。為水旱者,陰陽之氣也,滿六合難得盡祀,故修壇設位,敬恭祈求,效事社之義,復災變之道也。推生事死,推人事鬼。陰陽精氣,儻如生人能飲食乎?故共馨香,奉進旨嘉,區區惓惓,冀見答享。推祭社言之,當雩二也。歲氣調和,災害不生,尚猶而雩。今有靈星,古昔之禮也。況歲氣有變,水旱不時,人君之懼,必痛甚矣。雖有靈星之祀,猶復雩,恐前不備,肜繹之義也。冀復災變之虧,獲酆穰之報,三也。禮之心悃,樂之意歡忻。悃愊以玉帛效心,歡忻以鐘鼓驗意。雩祭請祈,人君精誠也。精誠在內,無以效外。故雩祀盡己惶懼,關納精心於雩祀之前,玉帛鐘鼓之義,四也。臣得罪於君,子獲過於父,比自改更,且當謝罪。惶懼於旱,如政治所致,臣子得罪獲過之類也。默改政治,潛易操行,不彰於外,天怒不釋。故必雩祭,惶懼之義,五也。漢立博士之官,師弟子相呵難,欲極道之深,形是非之理也。不出橫難,不得從說;不發苦詰,不聞甘對。導才低仰,欲求裨也;砥石劘厲,欲求銛也。推《春秋》之義,求雩祭之說,實孔子之心,考仲舒之意,孔子既歿,仲舒已死,世之論者,孰當復問?唯若孔子之徒,仲舒之黨,為能說之。