yǔ chēng shàng shì zhī rén, dòng zhǎng jiǎo hǎo, jiān qiáng lǎo shòu, bǎi suì zuǒ yòu xià shì zhī rén duǎn xiǎo lòu chǒu, yāo zhé zǎo sǐ. hé zé? shàng shì hé qì chún wò, hūn yīn yǐ shí, rén mín bǐng shàn qì ér shēng, shēng yòu bù shāng, gǔ jié jiān dìng, gù zhǎng dà lǎo shòu, zhuàng mào měi hǎo. xià shì fǎn cǐ, gù duǎn xiǎo yāo zhé, xíng miàn chǒu è. cǐ yán wàng yě.
語稱上世之人,侗長佼好,堅強老壽,百歲左右;下世之人短小陋丑,夭折早死。何則?上世和氣純渥,婚姻以時,人民稟善氣而生,生又不傷,骨節堅定,故長大老壽,狀貌美好。下世反此,故短小夭折,形面醜惡。此言妄也。
fū shàng shì zhì zhě, shèng rén yě xià shì zhì zhě, yì shèng rén yě. shèng rén zhī dé, qián hòu bù shū, zé qí zhì shì, gǔ jīn bù yì. shàng shì zhī tiān, xià shì zhī tiān yě. tiān bù biàn yì, qì bù gǎi gèng. shàng shì zhī mín, xià shì zhī mín yě, jù bǐng yuán qì. yuán qì chún hé, gǔ jīn bù yì, zé bǐng yǐ wèi xíng tǐ zhě, hé gù bù tóng? fū bǐng qì děng zé huái xìng jūn, huái xìng jūn, zé tǐ tóng xíng tǐ tóng, zé chǒu hǎo qí chǒu hǎo qí, zé yāo shòu shì. yì tiān yī dì, bìng shēng wàn wù. wàn wù zhī shēng, jù dé yī qì. qì zhī báo wò, wàn shì ruò yī. dì wáng zhì shì, bǎi dài tóng dào. rén mín jià qǔ, tóng shí gòng lǐ. suī yán nán sān shí ér qǔ, nǚ èr shí ér jià, fǎ zhì zhāng shè, wèi bì fèng xíng. hé yǐ xiào zhī? yǐ jīn bù fèng xíng yě. lǐ lè zhī zhì, cún jiàn yú jīn, jīn zhī rén mín, kěn xíng zhī hū? jīn rén bù kěn xíng, gǔ rén yì bù kěn jǔ. yǐ jīn zhī rén mín, zhī gǔ zhī rén mín yě.
夫上世治者,聖人也;下世治者,亦聖人也。聖人之德,前後不殊,則其治世,古今不異。上世之天,下世之天也。天不變易,氣不改更。上世之民,下世之民也,俱稟元氣。元氣純和,古今不異,則稟以為形體者,何故不同?夫稟氣等則懷性均,懷性均,則體同;形體同,則丑好齊;丑好齊,則夭壽適。一天一地,並生萬物。萬物之生,俱得一氣。氣之薄渥,萬世若一。帝王治世,百代同道。人民嫁娶,同時共禮。雖言男三十而娶,女二十而嫁,法制張設,未必奉行。何以效之?以今不奉行也。禮樂之制,存見於今,今之人民,肯行之乎?今人不肯行,古人亦不肯舉。以今之人民,知古之人民也。
rén, wù yě wù, yì wù yě. rén shēng yī shì, shòu zhì yī bǎi suì. shēng wèi shí suì ér shí, suǒ jiàn dì shàng zhī wù, shēng sǐ gǎi yì zhě duō. zhì yú bǎi suì, lín qiě sǐ shí, suǒ jiàn zhū wù, yǔ nián shí suì shí suǒ jiàn, wú yǐ yì yě. shǐ shàng shì xià shì, mín rén wú yǒu yì, zé bǎi suì zhī jiān, zú yǐ bǔ shì. liù chù zhǎng duǎn, wǔ gǔ dà xiǎo, kūn chóng cǎo mù, jīn shí zhū yù, yuān fēi rú dòng, qí xíng huì xī, wú yǒu yì zhě, cǐ xíng bù yì yě. gǔ zhī shuǐ huǒ, jīn zhī shuǐ huǒ yě. jīn qì wèi shuǐ huǒ yě, shǐ qì yǒu yì, zé gǔ zhī shuǐ qīng huǒ rè, ér jīn shuǐ zhuó huǒ hán hū?
〔人,物也;〕物,亦物也。人生一世,壽至一百歲。生為十歲兒時,所見地上之物,生死改易者多。至於百歲,臨且死時,所見諸物,與年十歲時所見,無以異也。使上世下世,民人無有異,則百歲之間,足以卜筮。六畜長短,五穀大小,昆蟲草木,金石珠玉,蜎蜚蠕動,跂行喙息,無有異者,此形不異也。古之水火,今之水火也。今氣為水火也,使氣有異,則古之水清火熱,而今水濁火寒乎?
rén shēng zhǎng liù qī chǐ, dà sān sì wéi, miàn yǒu wǔ sè, shòu zhì yú bǎi, wàn shì bù yì. rú yǐ shàng shì rén mín dòng zhǎng jiǎo hǎo, jiān qiáng lǎo shòu, xià shì fǎn cǐ zé tiān dì chū lì, shǐ wèi rén shí, zhǎng kě rú fáng fēng zhī jūn, sè rú sòng cháo, shòu rú péng zǔ hū? cóng dāng jīn zhì qiān shì zhī hòu, rén kě zhǎng rú jiá yīng, sè rú mó mǔ, shòu rú cháo shēng hū? wáng mǎng zhī shí, zhǎng rén shēng zhǎng yī zhàng, míng yuē bà chū. jiàn wǔ nián zhōng, yǐng chuān zhāng zhòng shī zhǎng yī zhàng èr cùn, zhāng tāng bā chǐ yǒu yú, qí fù bù mǎn wǔ chǐ, jù zài jīn shì, huò zhǎng huò duǎn. rú zhě zhī yán, jìng dà wù yě. yǔ chēng shàng shì shǐ mín yǐ yí, yǔ zhě bào guān, zhū rú pái yōu. rú jiē dòng zhǎng jiǎo hǎo, ān dé yǔ zhū zhī rén hū?
人生長六七尺,大三四圍,面有五色,壽至於百,萬世不異。如以上世人民侗長佼好,堅強老壽,下世反此;則天地初立,始為人時,長可如防風之君,色如宋朝,壽如彭祖乎?從當今至千世之後,人可長如莢英,色如嫫母,壽如朝生乎?王莽之時,長人生長一丈,名曰霸出。建武年中,穎川張仲師長一丈二寸,張湯八尺有餘,其父不滿五尺,俱在今世,或長或短。儒者之言,竟〔大〕誤也。語稱上世使民以宜,傴者抱關,侏儒俳優。如皆侗長佼好,安得傴、侏之人乎?
yǔ chēng shàng shì zhī rén, zhì pǔ yì huà xià shì zhī rén, wén báo nán zhì. gù yì yuē: shàng gǔ zhī shí, jié shéng yǐ zhì, hòu shì yì zhī yǐ shū qì. xiān jié shéng, yì huà zhī gù hòu shū qì, nán zhì zhī yàn yě. gù fū mì xī zhī qián, rén mín zhì zhì pǔ, wò zhě jū jū, zuò zhě yú yú, qún jū jù chù, zhī qí mǔ bù shí qí fù. zhì mì xī shí, rén mín pō wén, zhī yù zhà yú, yǒng yù kǒng qiè, qiáng yù líng ruò, zhòng yù bào guǎ, gù mì xī zuò bā guà yǐ zhì zhī. zhì zhōu zhī shí, rén mín wén báo, bā guà nán fù yīn xí, gù wén wáng yǎn wèi liù shí sì shǒu, jí qí biàn, shǐ mín bù juàn. zhì zhōu zhī shí, rén mín wén báo, gù kǒng zǐ zuò chūn qiū, cǎi háo máo zhī shàn, biǎn xiān jiè zhī è, chēng yuē: zhōu jiān yú èr dài, yù yù hū wén zāi! wú cóng zhōu. kǒng zǐ zhī shì jìn bì, wén báo nán zhì, gù jiā mì zhì zhī wǎng, shè xiān wēi zhī jìn, jiǎn yā shǒu chí, bèi jù xī jí. cǐ yán wàng yě.
語稱上世之人,質樸易化;下世之人,文薄難治。故《易》曰:「上古之時,結繩以治,後世易之以書契。」先結繩,易化之故;後書契,難治之驗也。故夫宓犧之前,人民至質樸,臥者居居,坐者于于,群居聚處,知其母不識其父。至宓犧時,人民頗文,知欲詐愚,勇欲恐怯,強欲凌弱,眾欲暴寡,故宓犧作八卦以治之。至周之時,人民文薄,八卦難復因襲,故文王衍為六十四首,極其變,使民不倦。至周之時,人民〔文〕薄,故孔子作《春秋》,采毫毛之善,貶纖介之惡,稱曰:「周監於二代,鬱郁乎文哉!吾從周。」孔子知世浸弊,文薄難治,故加密緻之罔,設纖微之禁,檢〔押〕守持,備具悉極。此言妄也。
shàng shì zhī rén, suǒ huái wǔ cháng yě xià shì zhī rén, yì suǒ huái wǔ cháng yě. jù huái wǔ cháng zhī dào, gòng bǐng yī qì ér shēng, shàng shì hé yǐ zhì pǔ? xià shì hé yǐ wén báo? bǐ jiàn shàng shì zhī mín yǐn xuè rú máo, wú wǔ gǔ zhī shí, hòu shì chuān dì wèi jǐng, gēng tǔ zhǒng gǔ, yǐn jǐng shí sù, yǒu shuǐ huǒ zhī diào yòu jiàn shàng gǔ yán jū xué chù, yī qín shòu zhī pí, hòu shì yì yǐ gōng shì, yǒu bù bó zhī shì, zé wèi shàng shì zhì pǔ, xià shì wén báo yǐ.
上世之人,所懷五常也;下世之人,亦所懷五常也。俱懷五常之道,共稟一氣而生,上世何以質樸?下世何以文薄?彼見上世之民飲血茹毛,無五穀之食,後世穿地為井,耕土種穀,飲井食粟,有水火之調;又見上古岩居穴處,衣禽獸之皮,後世易以宮室,有布帛之飾,則謂上世質樸,下世文薄矣。
fū qì yè biàn yì, xìng xíng bù yì. rán ér yǒu zhì pǔ wén báo zhī yǔ zhě, shì yǒu shèng shuāi, shuāi jí jiǔ yǒu bì yě. pì yóu yī shí zhī yú rén yě, chū chéng xiān wán, shǐ shú xiāng jié, shǎo jiǔ chuān bài, lián rì chòu rú yǐ. wén zhì zhī fǎ, gǔ jīn suǒ gòng. yī zhì yī wén, yī shuāi yī shèng, gǔ ér yǒu zhī, fēi dú jīn yě. hé yǐ xiào zhī? chuán yuē: xià hòu shì zhī wáng jiào yǐ zhōng. shàng jiào yǐ zhōng, jūn zǐ zhōng, qí shī yě, xiǎo rén yě. jiù yě mò rú jìng, yīn zhī wáng jiào yǐ jìng. shàng jiào yòng jìng, jūn zǐ jìng, qí shī yě, xiǎo rén guǐ. jiù guǐ mò rú wén, gù zhōu zhī wáng jiào yǐ wén. shàng jiào yǐ wén, jūn zǐ wén, qí shī yě, xiǎo rén báo. jiù báo mò rú zhōng, chéng zhōu ér wáng zhě, dāng jiào yǐ zhōng. xià suǒ chéng táng yú zhī jiào báo, gù jiào yǐ zhōng. táng yú yǐ wén jiào, zé qí suǒ chéng yǒu guǐ shī yǐ. shì rén jiàn dāng jīn zhī wén báo yě, xiá wǔ fēi zhī, zé wèi shàng shì pǔ zhì, xià shì wén báo. yóu jiā rén zǐ dì bù jǐn, zé wèi tā jiā zǐ dì jǐn liáng yǐ.
夫器業變易,性行不異。然而有質樸文薄之語者,世有盛衰,衰極久有弊也。譬猶衣食之於人也,初成鮮完,始熟香潔,少久穿敗,連日臭茹矣。文質之法,古今所共。一質一文,一衰一盛,古而有之,非獨今也。何以效之?傳曰:「夏后氏之王教以忠。上教以忠,君子忠,其失也,小人野。救野莫如敬,殷〔之〕王教以敬。上教用敬,君子敬,其失也,小人鬼。救鬼莫如文,故周之王教以文。上教以文,君子文,其失也,小人薄。救薄莫如忠,承周而王者,當教以忠。」 夏所承唐、虞之教薄,故教以忠。唐、虞以文教,則其所承有鬼失矣。世人見當今之文薄也,狎侮非之,則謂上世樸質,下世文薄。猶家人子弟不謹,則謂他家子弟謹良矣。
yǔ chēng shàng shì zhī rén zhòng yì qīng shēn, zāo zhōng yì zhī shì, dé jǐ suǒ dāng fù sǐ zhī fēn míng yě, zé bì fù tāng qū fēng, sǐ bù gù hèn. gù hóng yǎn zhī jié, chén bù zhàn zhī yì, xíng shì bǐ lèi, shū jí suǒ zài, wáng mìng juān shēn, zhòng duō fēi yī. jīn shì qū lì gǒu shēng, qì yì wàng dé, bù xiāng miǎn yǐ yì, bù xiāng jī yǐ xíng, yì fèi shēn bù yǐ wèi lèi, xíng huī shì bù yǐ xiāng wèi. cǐ yán wàng yě.
語稱上世之人重義輕身,遭忠義之事,得己所當赴死之分明也,則必赴湯趨鋒,死不顧恨。故弘演之節,陳不占之義,行事比類,書籍所載,亡命捐身,眾多非一。今世趨利苟生,棄義妄得,不相勉以義,不相激以行,義廢身不以為累,行隳事不以相畏。此言妄也。
fū shàng shì zhī shì, jīn shì zhī shì yě, jù hán rén yì zhī xìng, zé qí zāo shì bìng yǒu fèn shēn zhī jié. gǔ yǒu wú yì zhī rén, jīn yǒu jiàn jié zhī shì. shàn è zá cè, hé shì wú yǒu. shù shì zhě hào gāo gǔ ér xià jīn, guì suǒ wén ér jiàn suǒ jiàn. biàn shì zé tán qí jiǔ zhě, wén rén zé zhe qí yuǎn zhě. jìn yǒu qí ér biàn bù chēng, jīn yǒu yì ér bǐ bù jì. ruò fú láng yá ér zǐ míng, suì bài zhī shí, xiōng wèi jī rén suǒ shí, zì fù kòu tóu, dài xiōng wèi shí, è rén měi qí yì, liǎng shě bù shí. xiōng sǐ, shōu yǎng qí gū, ài bù yì yú jǐ zhī zǐ, suì bài gǔ jǐn, bù néng liǎng huó, è shā qí zi, huó xiōng zhī zǐ. lín huái xǔ jūn shū yì yǎng xiōng gū zǐ, suì cāng zú zhī shí, è qí qīn zi, huó xiōng zhī zǐ, yǔ zǐ míng tóng yì. huì jī mèng zhāng fù yīng wèi jùn jué cáo yuàn, jùn jiāng wō shā fēi gū, shì zhì fù kǎo, yīng yǐn zuì zì yǔ, zú dài jiāng sǐ. zhāng hòu fù wèi jùn gōng cáo, cóng yì gōng zéi, bīng zú běi bài, wèi zéi suǒ shè, yǐ shēn dài jiāng, zú sǐ bù qù. cǐ hóng yǎn zhī jié, chén bù zhàn zhī yì hé yǐ yì? dāng jīn zhe wén shū zhě, kěn yǐn yǐ wèi bǐ yù hū? bǐ yù zhī zhèng, shàng zé qiú yú xià, xià zé suǒ yīn zhōu. qín hàn zhī jì, gōng qí xíng shū, yóu yǐ wèi hòu. yòu kuàng dāng jīn zài bǎi dài xià, yán shì zhě mù qīn jiàn zhī hū?
夫上世之士,今世之士也,俱含仁義之性,則其遭事並有奮身之節。古有無義之人,今有建節之士。善惡雜廁,何世無有。述事者好高古而下今,貴所聞而賤所見。辨士則談其久者,文人則著其遠者。近有奇而辨不稱,今有異而筆不記。若夫琅邪兒子明,歲敗之時,兄為飢人所食,自縛叩頭,代兄為食,餓人美其義,兩舍不食。兄死,收養其孤,愛不異於己之子,歲敗谷盡,不能兩活,餓殺其子,活兄之子。臨淮許君叔亦養兄孤子,歲倉卒之時,餓其親子,活兄之子,與子明同義。會稽孟章父英為郡決曹掾,郡將撾殺非辜,事至覆考,英引罪自予,卒代將死。章後復為郡功曹,從役攻賊,兵卒北敗,為賊所射,以身代將,卒死不去。此弘演之節,陳不占之義何以異?當今著文書者,肯引以為比喻乎?比喻之證,上則求虞、夏,下則索殷、周。秦、漢之際,功奇行殊,猶以為後。又況當今在百代下,言事者目親見之乎?
huà gōng hǎo huà shàng dài zhī rén, qín hàn zhī shì, gōng xíng jué qí, bù kěn tú jīn shì zhī shì zhě, zūn gǔ bēi jīn yě. guì hú jiàn jī, hú yuǎn ér jī jìn yě. shǐ dāng jīn shuō dào shēn yú kǒng mò, míng bù dé yǔ zhī tóng lì xíng chóng yú céng yán, shēng bù dé yǔ zhī jūn. hé zé? shì sú zhī xìng, jiàn suǒ jiàn, guì suǒ wén yě. yǒu rén yú cǐ, lì yì jiàn jié, shí hé qí cāo, gǔ wú yǐ guò. wèi wén shū zhě, kěn zài yú piān jí, biǎo yǐ wèi xíng shì hū? zuò qí lùn, zào xīn wén, bù sǔn yú qián rén, hào shì zhě kěn shě jiǔ yuǎn zhī shū, ér chuí yì guān dú zhī hū? yáng zi yún zuò tài xuán, zào fǎ yán, zhāng bó sōng bù kěn yī guān. yǔ zhī bìng jiān, gù jiàn qí yán. shǐ zi yún zài bó sōng qián, bó sōng yǐ wèi jīn guì yǐ!
畫工好畫上代之人,秦、漢之士,功行譎奇,不肯圖今世之士者,尊古卑今也。貴鵠賤雞,鵠遠而雞近也。使當今說道深於孔、墨,名不得與之同;立行崇於曾、顏,聲不得與之鈞。何則?世俗之性,賤所見,貴所聞也。有人於此,立義建節,實核其操,古無以過。為文書者,肯載於篇籍,表以為行事乎?作奇論,造新文,不損於前人,好事者肯舍久遠之書,而垂意觀讀之乎?揚子云作《太玄》,造《法言》,張伯松不肯壹觀。與之並肩,故賤其言。使子云在伯松前,伯松以為《金匱》矣!
yǔ chēng shàng shì zhī shí, shèng rén dé yōu, ér gōng zhì yǒu qí. gù kǒng zǐ yuē: dà zāi, yáo zhī wèi jūn yě! wéi tiān wèi dà, wéi yáo zé zhī. dàng dàng hū mín wú néng míng yān! wēi wēi hū qí yǒu chéng gōng yě! huàn hū qí yǒu wén zhāng yě! shùn chéng yáo bù duò hóng yè, yǔ xí shùn bù kuī dà gōng. qí hòu zhì tāng, jǔ bīng dài jié, wǔ wáng bǎ yuè tǎo zhòu, wú wēi wēi dàng dàng zhī wén, ér yǒu dòng bīng tǎo fá zhī yán. gài qí dé liè ér bīng shì, wǔ yòng ér huà báo. huà báo, bù néng xiāng dǎi zhī míng yàn yě. jí zhì qín hàn, bīng gé yún rǎo, zhàn lì jiǎo shì, qín yǐ dé tiān xià. jì dé zài xià, wú jiā ruì zhī měi, ruò yè hé wàn guó fèng huáng lái yí zhī lèi, fēi dé liè bù jí, gōng bèi ruò zhī zhēng hū? cǐ yán wàng yě.
語稱上世之時,聖人德優,而功治有奇。故孔子曰:「大哉,堯之為君也!唯天為大,唯堯則之。蕩蕩乎民無能名焉!巍巍乎其有成功也!煥乎其有文章也! 」舜承堯不墮洪業,禹襲舜不虧大功。其後至湯,舉兵代桀,武王把鉞討紂,無巍巍蕩蕩之文,而有動兵討伐之言。蓋其德劣而兵試,武用而化薄。化薄,不能相逮之明驗也。及至秦、漢,兵革雲擾,戰力角勢,秦以得天下。既得在下,無嘉瑞之美,若「葉和萬國」、「鳳皇來儀」之類,非德劣不及,功被若之徵乎?此言妄也。
fū tiān dì qì hé, jí shēng shèng rén. shèng rén zhī zhì, jí lì dà gōng. hé qì bù dú zài gǔ xiān, zé shèng rén hé gù dú yōu! shì sú zhī xìng, hǎo bāo gǔ ér huǐ jīn, shǎo suǒ jiàn ér duō suǒ wén. yòu jiàn jīng chuán zēng xián shèng zhī měi, kǒng zǐ yóu dà yáo shùn zhī gōng. yòu wén yáo shùn chán ér xiāng ràng, tāng wǔ fá ér xiāng duó. zé wèi gǔ shèng yōu yú jīn, gōng huà wò dì hòu yǐ. fū jīng yǒu bāo zēng zhī wén, shì yǒu kòng jiā zhī yán, dú jīng lǎn shū zhě suǒ gòng jiàn yě. kǒng zǐ yuē: zhòu zhī bù shàn, bù ruò shì zhī shén yě. shì yǐ jūn zǐ è jū xià liú, tiān xià zhī è jiē guī yān. shì cháng yǐ jié zhòu yǔ yáo shùn xiāng fǎn, chēng měi zé shuō yáo shùn, yán è zé jǔ zhòu jié. kǒng zǐ yuē zhòu zhī bù shàn, bù ruò shì zhī shén yě, zé zhī yáo shùn zhī dé, bù ruò shì qí shèng yě.
夫天地氣和,即生聖人。聖人之治,即立大功。和氣不獨在古先,則聖人何故獨優!世俗之性,好褒古而毀今,少所見而多所聞。又見經傳增賢聖之美,孔子尤大堯、舜之功。又聞堯、舜禪而相讓,湯、武伐而相奪。則謂古聖優於今,功化渥地後矣。夫經有褒增之文,世有空加之言,讀經覽書者所共見也。孔子曰: 「紂之不善,不若是之甚也。是以君子惡居下流,天下之惡皆歸焉。」世常以桀、紂與堯、舜相反,稱美則說堯、舜,言惡則舉紂、桀。孔子曰「紂之不善,不若是之甚也」,則知堯、舜之德,不若是其盛也。
yáo shùn zhī chán, tāng wǔ zhī zhū, jiē yǒu tiān mìng, fēi yōu liè suǒ néng wèi, rén shì suǒ néng chéng yě. shǐ tāng wǔ zài táng yú, yì chán ér bù fá yáo shùn zài yīn zhōu, yì zhū ér bù ràng. gài yǒu tiān mìng zhī shí, ér shì kōng shēng yōu liè zhī yǔ. jīng yán yè hé wàn guó, shí yì yǒu dān zhū fèng huáng lái yí, shí yì yǒu yǒu miáo bīng jiē dòng ér bìng yòng, zé zhī dé yì hé yōu liè ér xiǎo dà yě?
堯、舜之禪,湯、武之誅,皆有天命,非優劣所能為,人事所能成也。使湯、武在唐、虞,亦禪而不伐;堯、舜在殷、周,亦誅而不讓。蓋有天命之實,而世空生優劣之語。經言「葉和萬國」,時亦有丹硃;「鳳皇來儀」,時亦有有苗;兵皆動而並用,則知德亦何優劣而小大也?
shì lùn jié zhòu zhī è, shén yú wáng qín. shí shì zhě wèi wáng qín è shén yú jié zhòu. qín hàn shàn è xiāng fǎn, yóu yáo shùn jié zhòu xiāng wéi yě. wáng qín yǔ hàn jiē zài hòu shì, wáng qín è shén yú jié zhòu, zé yì zhī dà hàn zhī dé bù liè yú táng yú yě. táng zhī wàn guó, gù zēng ér fēi shí zhě yě. yǒu yú zhī fèng huáng, xuān dì tiē yǐ wǔ zhì zhī yǐ. xiào míng dì fú ruì bìng zhì. fū dé yōu gù yǒu ruì, ruì jūn zé gōng bù xiāng xià. xuān dì xiào míng rú liè, bù jí yáo shùn, hé yǐ néng zhì yáo shùn zhī ruì? guāng wǔ huáng dì lóng xìng fèng jǔ, qǔ tiān xià ruò shí yí, hé yǐ bù jí yīn tāng zhōu wǔ? shì chēng zhōu zhī chéng kāng bù kuī wén wáng zhī lóng, shùn wēi wèi kuī yáo zhī shèng gōng yě. fāng jīn shèng cháo, chéng guāng wǔ, xí xiào míng, yǒu jìn fēng yì měi zhī huà, wú xì xiǎo háo fà zhī kuī, shàng hé yǐ bù dǎi shùn yǔ? xià hé yǐ bù ruò chéng kāng? shì jiàn wǔ dì sān wáng shì zài jīng chuán zhī shàng, ér hàn zhī jì gù shàng wèi wén shū, zé wèi gǔ shèng yōu ér gōng dà, hòu shì liè ér huà báo yǐ.
世論桀、紂之惡,甚於亡秦。實事者謂亡秦惡甚於桀、紂。秦、漢善惡相反,猶堯、舜、桀、紂相違也。亡秦與漢皆在後世,亡秦惡甚於桀、紂,則亦知大漢之德不劣於唐、虞也。唐之「萬國」,固增而非實者也。有虞之「鳳皇」,宣帝貼已五致之矣。孝明帝符瑞並至。夫德優故有瑞,瑞鈞則功不相下。宣帝、孝明如劣,不及堯、舜,何以能致堯、舜之瑞?光武皇帝龍興鳳舉,取天下若拾遺,何以不及殷湯、周武?世稱周之成、康不虧文王之隆,舜巍位虧堯之盛功也。方今聖朝,承光武,襲孝明,有浸酆溢美之化,無細小毫髮之虧,上何以不逮舜、禹?下何以不若成、康?世見五帝、三王事在經傳之上,而漢之記故尚為文書,則謂古聖優而功大,後世劣而化薄矣。