yǔ chēng shàng shì zhī rén, dòng zhǎng jiǎo hǎo, jiān qiáng lǎo shòu, bǎi suì zuǒ yòu xià shì zhī rén duǎn xiǎo lòu chǒu, yāo zhé zǎo sǐ. hé zé? shàng shì hé qì chún wò, hūn yīn yǐ shí, rén mín bǐng shàn qì ér shēng, shēng yòu bù shāng, gǔ jié jiān dìng, gù zhǎng dà lǎo shòu, zhuàng mào měi hǎo. xià shì fǎn cǐ, gù duǎn xiǎo yāo zhé, xíng miàn chǒu è. cǐ yán wàng yě.
语称上世之人,侗长佼好,坚强老寿,百岁左右;下世之人短小陋丑,夭折早死。何则?上世和气纯渥,婚姻以时,人民禀善气而生,生又不伤,骨节坚定,故长大老寿,状貌美好。下世反此,故短小夭折,形面丑恶。此言妄也。
fū shàng shì zhì zhě, shèng rén yě xià shì zhì zhě, yì shèng rén yě. shèng rén zhī dé, qián hòu bù shū, zé qí zhì shì, gǔ jīn bù yì. shàng shì zhī tiān, xià shì zhī tiān yě. tiān bù biàn yì, qì bù gǎi gèng. shàng shì zhī mín, xià shì zhī mín yě, jù bǐng yuán qì. yuán qì chún hé, gǔ jīn bù yì, zé bǐng yǐ wéi xíng tǐ zhě, hé gù bù tóng? fū bǐng qì děng zé huái xìng jūn, huái xìng jūn, zé tǐ tóng xíng tǐ tóng, zé chǒu hǎo qí chǒu hǎo qí, zé yāo shòu shì. yì tiān yī dì, bìng shēng wàn wù. wàn wù zhī shēng, jù dé yī qì. qì zhī báo wò, wàn shì ruò yī. dì wáng zhì shì, bǎi dài tóng dào. rén mín jià qǔ, tóng shí gòng lǐ. suī yán nán sān shí ér qǔ, nǚ èr shí ér jià, fǎ zhì zhāng shè, wèi bì fèng xíng. hé yǐ xiào zhī? yǐ jīn bù fèng xíng yě. lǐ yuè zhī zhì, cún jiàn yú jīn, jīn zhī rén mín, kěn xíng zhī hū? jīn rén bù kěn xíng, gǔ rén yì bù kěn jǔ. yǐ jīn zhī rén mín, zhī gǔ zhī rén mín yě.
夫上世治者,圣人也;下世治者,亦圣人也。圣人之德,前後不殊,则其治世,古今不异。上世之天,下世之天也。天不变易,气不改更。上世之民,下世之民也,俱禀元气。元气纯和,古今不异,则禀以为形体者,何故不同?夫禀气等则怀性均,怀性均,则体同;形体同,则丑好齐;丑好齐,则夭寿适。一天一地,并生万物。万物之生,俱得一气。气之薄渥,万世若一。帝王治世,百代同道。人民嫁娶,同时共礼。虽言男三十而娶,女二十而嫁,法制张设,未必奉行。何以效之?以今不奉行也。礼乐之制,存见於今,今之人民,肯行之乎?今人不肯行,古人亦不肯举。以今之人民,知古之人民也。
rén, wù yě wù, yì wù yě. rén shēng yī shì, shòu zhì yī bǎi suì. shēng wèi shí suì ér shí, suǒ jiàn dì shàng zhī wù, shēng sǐ gǎi yì zhě duō. zhì yú bǎi suì, lín qiě sǐ shí, suǒ jiàn zhū wù, yǔ nián shí suì shí suǒ jiàn, wú yǐ yì yě. shǐ shàng shì xià shì, mín rén wú yǒu yì, zé bǎi suì zhī jiān, zú yǐ bǔ shì. liù chù cháng duǎn, wǔ gǔ dà xiǎo, kūn chóng cǎo mù, jīn shí zhū yù, yuān fēi rú dòng, qí xíng huì xī, wú yǒu yì zhě, cǐ xíng bù yì yě. gǔ zhī shuǐ huǒ, jīn zhī shuǐ huǒ yě. jīn qì wèi shuǐ huǒ yě, shǐ qì yǒu yì, zé gǔ zhī shuǐ qīng huǒ rè, ér jīn shuǐ zhuó huǒ hán hū?
〔人,物也;〕物,亦物也。人生一世,寿至一百岁。生为十岁兒时,所见地上之物,生死改易者多。至於百岁,临且死时,所见诸物,与年十岁时所见,无以异也。使上世下世,民人无有异,则百岁之间,足以卜筮。六畜长短,五谷大小,昆虫草木,金石珠玉,蜎蜚蠕动,跂行喙息,无有异者,此形不异也。古之水火,今之水火也。今气为水火也,使气有异,则古之水清火热,而今水浊火寒乎?
rén shēng zhǎng liù qī chǐ, dà sān sì wéi, miàn yǒu wǔ sè, shòu zhì yú bǎi, wàn shì bù yì. rú yǐ shàng shì rén mín dòng zhǎng jiǎo hǎo, jiān qiáng lǎo shòu, xià shì fǎn cǐ zé tiān dì chū lì, shǐ wéi rén shí, zhǎng kě rú fáng fēng zhī jūn, sè rú sòng cháo, shòu rú péng zǔ hū? cóng dāng jīn zhì qiān shì zhī hòu, rén kě zhǎng rú jiá yīng, sè rú mó mǔ, shòu rú cháo shēng hū? wáng mǎng zhī shí, zhǎng rén shēng zhǎng yī zhàng, míng yuē bà chū. jiàn wǔ nián zhōng, yǐng chuān zhāng zhòng shī zhǎng yī zhàng èr cùn, zhāng tāng bā chǐ yǒu yú, qí fù bù mǎn wǔ chǐ, jù zài jīn shì, huò zhǎng huò duǎn. rú zhě zhī yán, jìng dà wù yě. yǔ chēng shàng shì shǐ mín yǐ yí, yǔ zhě bào guān, zhū rú pái yōu. rú jiē dòng zhǎng jiǎo hǎo, ān dé yǔ zhū zhī rén hū?
人生长六七尺,大三四围,面有五色,寿至於百,万世不异。如以上世人民侗长佼好,坚强老寿,下世反此;则天地初立,始为人时,长可如防风之君,色如宋朝,寿如彭祖乎?从当今至千世之後,人可长如荚英,色如嫫母,寿如朝生乎?王莽之时,长人生长一丈,名曰霸出。建武年中,颖川张仲师长一丈二寸,张汤八尺有余,其父不满五尺,俱在今世,或长或短。儒者之言,竟〔大〕误也。语称上世使民以宜,伛者抱关,侏儒俳优。如皆侗长佼好,安得伛、侏之人乎?
yǔ chēng shàng shì zhī rén, zhì piáo yì huà xià shì zhī rén, wén báo nán zhì. gù yì yuē:" shàng gǔ zhī shí, jié shéng yǐ zhì, hòu shì yì zhī yǐ shū qì." xiān jié shéng, yì huà zhī gù hòu shū qì, nán zhì zhī yàn yě. gù fū mì xī zhī qián, rén mín zhì zhì piáo, wò zhě jū jū, zuò zhě yú yú, qún jū jù chù, zhī qí mǔ bù shí qí fù. zhì mì xī shí, rén mín pō wén, zhī yù zhà yú, yǒng yù kǒng qiè, qiáng yù líng ruò, zhòng yù bào guǎ, gù mì xī zuò bā guà yǐ zhì zhī. zhì zhōu zhī shí, rén mín wén báo, bā guà nán fù yīn xí, gù wén wáng yǎn wèi liù shí sì shǒu, jí qí biàn, shǐ mín bù juàn. zhì zhōu zhī shí, rén mín wén báo, gù kǒng zǐ zuò chūn qiū, cǎi háo máo zhī shàn, biǎn xiān jiè zhī è, chēng yuē:" zhōu jiān yú èr dài, yù yù hū wén zāi! wú cóng zhōu." kǒng zǐ zhī shì jìn bì, wén báo nán zhì, gù jiā mì zhì zhī wǎng, shè xiān wēi zhī jìn, jiǎn yā shǒu chí, bèi jù xī jí. cǐ yán wàng yě.
语称上世之人,质朴易化;下世之人,文薄难治。故《易》曰:“上古之时,结绳以治,後世易之以书契。”先结绳,易化之故;後书契,难治之验也。故夫宓牺之前,人民至质朴,卧者居居,坐者于于,群居聚处,知其母不识其父。至宓牺时,人民颇文,知欲诈愚,勇欲恐怯,强欲凌弱,众欲暴寡,故宓牺作八卦以治之。至周之时,人民文薄,八卦难复因袭,故文王衍为六十四首,极其变,使民不倦。至周之时,人民〔文〕薄,故孔子作《春秋》,采毫毛之善,贬纤介之恶,称曰:“周监于二代,郁郁乎文哉!吾从周。”孔子知世浸弊,文薄难治,故加密致之罔,设纤微之禁,检〔押〕守持,备具悉极。此言妄也。
shàng shì zhī rén, suǒ huái wǔ cháng yě xià shì zhī rén, yì suǒ huái wǔ cháng yě. jù huái wǔ cháng zhī dào, gòng bǐng yī qì ér shēng, shàng shì hé yǐ zhì piáo? xià shì hé yǐ wén báo? bǐ jiàn shàng shì zhī mín yǐn xuè rú máo, wú wǔ gǔ zhī shí, hòu shì chuān dì wèi jǐng, gēng tǔ zhǒng gǔ, yǐn jǐng shí sù, yǒu shuǐ huǒ zhī diào yòu jiàn shàng gǔ yán jū xué chǔ, yī qín shòu zhī pí, hòu shì yì yǐ gōng shì, yǒu bù bó zhī shì, zé wèi shàng shì zhì piáo, xià shì wén báo yǐ.
上世之人,所怀五常也;下世之人,亦所怀五常也。俱怀五常之道,共禀一气而生,上世何以质朴?下世何以文薄?彼见上世之民饮血茹毛,无五谷之食,後世穿地为井,耕土种谷,饮井食粟,有水火之调;又见上古岩居穴处,衣禽兽之皮,後世易以宫室,有布帛之饰,则谓上世质朴,下世文薄矣。
fū qì yè biàn yì, xìng xíng bù yì. rán ér yǒu zhì piáo wén báo zhī yǔ zhě, shì yǒu shèng shuāi, shuāi jí jiǔ yǒu bì yě. pì yóu yī shí zhī yú rén yě, chū chéng xiān wán, shǐ shú xiāng jié, shǎo jiǔ chuān bài, lián rì chòu rú yǐ. wén zhì zhī fǎ, gǔ jīn suǒ gòng. yī zhì yī wén, yī shuāi yī shèng, gǔ ér yǒu zhī, fēi dú jīn yě. hé yǐ xiào zhī? chuán yuē:" xià hòu shì zhī wáng jiào yǐ zhōng. shàng jiào yǐ zhōng, jūn zǐ zhōng, qí shī yě, xiǎo rén yě. jiù yě mò rú jìng, yīn zhī wáng jiào yǐ jìng. shàng jiào yòng jìng, jūn zǐ jìng, qí shī yě, xiǎo rén guǐ. jiù guǐ mò rú wén, gù zhōu zhī wáng jiào yǐ wén. shàng jiào yǐ wén, jūn zǐ wén, qí shī yě, xiǎo rén báo. jiù báo mò rú zhōng, chéng zhōu ér wáng zhě, dāng jiào yǐ zhōng." xià suǒ chéng táng yú zhī jiào báo, gù jiào yǐ zhōng. táng yú yǐ wén jiào, zé qí suǒ chéng yǒu guǐ shī yǐ. shì rén jiàn dāng jīn zhī wén báo yě, xiá wǔ fēi zhī, zé wèi shàng shì pǔ zhì, xià shì wén báo. yóu jiā rén zǐ dì bù jǐn, zé wèi tā jiā zǐ dì jǐn liáng yǐ.
夫器业变易,性行不异。然而有质朴文薄之语者,世有盛衰,衰极久有弊也。譬犹衣食之於人也,初成鲜完,始熟香洁,少久穿败,连日臭茹矣。文质之法,古今所共。一质一文,一衰一盛,古而有之,非独今也。何以效之?传曰:“夏后氏之王教以忠。上教以忠,君子忠,其失也,小人野。救野莫如敬,殷〔之〕王教以敬。上教用敬,君子敬,其失也,小人鬼。救鬼莫如文,故周之王教以文。上教以文,君子文,其失也,小人薄。救薄莫如忠,承周而王者,当教以忠。” 夏所承唐、虞之教薄,故教以忠。唐、虞以文教,则其所承有鬼失矣。世人见当今之文薄也,狎侮非之,则谓上世朴质,下世文薄。犹家人子弟不谨,则谓他家子弟谨良矣。
yǔ chēng shàng shì zhī rén zhòng yì qīng shēn, zāo zhōng yì zhī shì, dé jǐ suǒ dāng fù sǐ zhī fēn míng yě, zé bì fù tāng qū fēng, sǐ bù gù hèn. gù hóng yǎn zhī jié, chén bù zhàn zhī yì, xíng shì bǐ lèi, shū jí suǒ zài, wáng mìng juān shēn, zhòng duō fēi yī. jīn shì qū lì gǒu shēng, qì yì wàng dé, bù xiāng miǎn yǐ yì, bù xiāng jī yǐ xíng, yì fèi shēn bù yǐ wéi lèi, xíng huī shì bù yǐ xiāng wèi. cǐ yán wàng yě.
语称上世之人重义轻身,遭忠义之事,得己所当赴死之分明也,则必赴汤趋锋,死不顾恨。故弘演之节,陈不占之义,行事比类,书籍所载,亡命捐身,众多非一。今世趋利苟生,弃义妄得,不相勉以义,不相激以行,义废身不以为累,行隳事不以相畏。此言妄也。
fū shàng shì zhī shì, jīn shì zhī shì yě, jù hán rén yì zhī xìng, zé qí zāo shì bìng yǒu fèn shēn zhī jié. gǔ yǒu wú yì zhī rén, jīn yǒu jiàn jié zhī shì. shàn è zá cè, hé shì wú yǒu. shù shì zhě hào gāo gǔ ér xià jīn, guì suǒ wén ér jiàn suǒ jiàn. biàn shì zé tán qí jiǔ zhě, wén rén zé zhe qí yuǎn zhě. jìn yǒu qí ér biàn bù chēng, jīn yǒu yì ér bǐ bù jì. ruò fú láng yá ér zǐ míng, suì bài zhī shí, xiōng wèi jī rén suǒ shí, zì fù kòu tóu, dài xiōng wèi shí, è rén měi qí yì, liǎng shě bù shí. xiōng sǐ, shōu yǎng qí gū, ài bù yì yú jǐ zhī zǐ, suì bài gǔ jǐn, bù néng liǎng huó, è shā qí zi, huó xiōng zhī zǐ. lín huái xǔ jūn shū yì yǎng xiōng gū zǐ, suì cāng cù zhī shí, è qí qīn zǐ, huó xiōng zhī zǐ, yǔ zǐ míng tóng yì. kuài jī mèng zhāng fù yīng wèi jùn jué cáo yuàn, jùn jiāng wō shā fēi gū, shì zhì fù kǎo, yīng yǐn zuì zì yǔ, zú dài jiāng sǐ. zhāng hòu fù wèi jùn gōng cáo, cóng yì gōng zéi, bīng zú běi bài, wèi zéi suǒ shè, yǐ shēn dài jiāng, zú sǐ bù qù. cǐ hóng yǎn zhī jié, chén bù zhàn zhī yì hé yǐ yì? dāng jīn zhe wén shū zhě, kěn yǐn yǐ wéi bǐ yù hū? bǐ yù zhī zhèng, shàng zé qiú yú xià, xià zé suǒ yīn zhōu. qín hàn zhī jì, gōng qí xíng shū, yóu yǐ wéi hòu. yòu kuàng dāng jīn zài bǎi dài xià, yán shì zhě mù qīn jiàn zhī hū?
夫上世之士,今世之士也,俱含仁义之性,则其遭事并有奋身之节。古有无义之人,今有建节之士。善恶杂厕,何世无有。述事者好高古而下今,贵所闻而贱所见。辨士则谈其久者,文人则著其远者。近有奇而辨不称,今有异而笔不记。若夫琅邪兒子明,岁败之时,兄为饥人所食,自缚叩头,代兄为食,饿人美其义,两舍不食。兄死,收养其孤,爱不异於己之子,岁败谷尽,不能两活,饿杀其子,活兄之子。临淮许君叔亦养兄孤子,岁仓卒之时,饿其亲子,活兄之子,与子明同义。会稽孟章父英为郡决曹掾,郡将挝杀非辜,事至覆考,英引罪自予,卒代将死。章后复为郡功曹,从役攻贼,兵卒北败,为贼所射,以身代将,卒死不去。此弘演之节,陈不占之义何以异?当今著文书者,肯引以为比喻乎?比喻之证,上则求虞、夏,下则索殷、周。秦、汉之际,功奇行殊,犹以为后。又况当今在百代下,言事者目亲见之乎?
huà gōng hǎo huà shàng dài zhī rén, qín hàn zhī shì, gōng xíng jué qí, bù kěn tú jīn shì zhī shì zhě, zūn gǔ bēi jīn yě. guì gǔ jiàn jī, gǔ yuǎn ér jī jìn yě. shǐ dāng jīn shuō dào shēn yú kǒng mò, míng bù dé yǔ zhī tóng lì xíng chóng yú céng yán, shēng bù dé yǔ zhī jūn. hé zé? shì sú zhī xìng, jiàn suǒ jiàn, guì suǒ wén yě. yǒu rén yú cǐ, lì yì jiàn jié, shí hé qí cāo, gǔ wú yǐ guò. wéi wén shū zhě, kěn zài yú piān jí, biǎo yǐ wéi xíng shì hū? zuò qí lùn, zào xīn wén, bù sǔn yú qián rén, hào shì zhě kěn shě jiǔ yuǎn zhī shū, ér chuí yì guān dú zhī hū? yáng zi yún zuò tài xuán, zào fǎ yán, zhāng bó sōng bù kěn yī guān. yǔ zhī bìng jiān, gù jiàn qí yán. shǐ zi yún zài bó sōng qián, bó sōng yǐ wéi jīn kuì yǐ!
画工好画上代之人,秦、汉之士,功行谲奇,不肯图今世之士者,尊古卑今也。贵鹄贱鸡,鹄远而鸡近也。使当今说道深於孔、墨,名不得与之同;立行崇於曾、颜,声不得与之钧。何则?世俗之性,贱所见,贵所闻也。有人於此,立义建节,实核其操,古无以过。为文书者,肯载於篇籍,表以为行事乎?作奇论,造新文,不损於前人,好事者肯舍久远之书,而垂意观读之乎?扬子云作《太玄》,造《法言》,张伯松不肯壹观。与之并肩,故贱其言。使子云在伯松前,伯松以为《金匮》矣!
yǔ chēng shàng shì zhī shí, shèng rén dé yōu, ér gōng zhì yǒu qí. gù kǒng zǐ yuē:" dà zāi, yáo zhī wèi jūn yě! wéi tiān wèi dà, wéi yáo zé zhī. dàng dàng hū mín wú néng míng yān! wēi wēi hū qí yǒu chéng gōng yě! huàn hū qí yǒu wén zhāng yě! " shùn chéng yáo bù duò hóng yè, yǔ xí shùn bù kuī dà gōng. qí hòu zhì tāng, jǔ bīng dài jié, wǔ wáng bǎ yuè tǎo zhòu, wú wēi wēi dàng dàng zhī wén, ér yǒu dòng bīng tǎo fá zhī yán. gài qí dé liè ér bīng shì, wǔ yòng ér huà báo. huà báo, bù néng xiāng dǎi zhī míng yàn yě. jí zhì qín hàn, bīng gé yún rǎo, zhàn lì jiǎo shì, qín yǐ dé tiān xià. jì dé zài xià, wú jiā ruì zhī měi, ruò" yè hé wàn guó"" fèng huáng lái yí" zhī lèi, fēi dé liè bù jí, gōng bèi ruò zhī zhēng hū? cǐ yán wàng yě.
语称上世之时,圣人德优,而功治有奇。故孔子曰:“大哉,尧之为君也!唯天为大,唯尧则之。荡荡乎民无能名焉!巍巍乎其有成功也!焕乎其有文章也! ”舜承尧不堕洪业,禹袭舜不亏大功。其後至汤,举兵代桀,武王把钺讨纣,无巍巍荡荡之文,而有动兵讨伐之言。盖其德劣而兵试,武用而化薄。化薄,不能相逮之明验也。及至秦、汉,兵革云扰,战力角势,秦以得天下。既得在下,无嘉瑞之美,若“叶和万国”、“凤皇来仪”之类,非德劣不及,功被若之徵乎?此言妄也。
fū tiān dì qì hé, jí shēng shèng rén. shèng rén zhī zhì, jí lì dà gōng. hé qì bù dú zài gǔ xiān, zé shèng rén hé gù dú yōu! shì sú zhī xìng, hǎo bāo gǔ ér huǐ jīn, shǎo suǒ jiàn ér duō suǒ wén. yòu jiàn jīng zhuàn zēng xián shèng zhī měi, kǒng zǐ yóu dà yáo shùn zhī gōng. yòu wén yáo shùn chán ér xiāng ràng, tāng wǔ fá ér xiāng duó. zé wèi gǔ shèng yōu yú jīn, gōng huà wò dì hòu yǐ. fū jīng yǒu bāo zēng zhī wén, shì yǒu kòng jiā zhī yán, dú jīng lǎn shū zhě suǒ gòng jiàn yě. kǒng zǐ yuē: " zhòu zhī bù shàn, bù ruò shì zhī shén yě. shì yǐ jūn zǐ wù jū xià liú, tiān xià zhī è jiē guī yān." shì cháng yǐ jié zhòu yǔ yáo shùn xiāng fǎn, chēng měi zé shuō yáo shùn, yán è zé jǔ zhòu jié. kǒng zǐ yuē" zhòu zhī bù shàn, bù ruò shì zhī shén yě", zé zhī yáo shùn zhī dé, bù ruò shì qí shèng yě.
夫天地气和,即生圣人。圣人之治,即立大功。和气不独在古先,则圣人何故独优!世俗之性,好褒古而毁今,少所见而多所闻。又见经传增贤圣之美,孔子尤大尧、舜之功。又闻尧、舜禅而相让,汤、武伐而相夺。则谓古圣优於今,功化渥地後矣。夫经有褒增之文,世有空加之言,读经览书者所共见也。孔子曰: “纣之不善,不若是之甚也。是以君子恶居下流,天下之恶皆归焉。”世常以桀、纣与尧、舜相反,称美则说尧、舜,言恶则举纣、桀。孔子曰“纣之不善,不若是之甚也”,则知尧、舜之德,不若是其盛也。
yáo shùn zhī chán, tāng wǔ zhī zhū, jiē yǒu tiān mìng, fēi yōu liè suǒ néng wéi, rén shì suǒ néng chéng yě. shǐ tāng wǔ zài táng yú, yì chán ér bù fá yáo shùn zài yīn zhōu, yì zhū ér bù ràng. gài yǒu tiān mìng zhī shí, ér shì kōng shēng yōu liè zhī yǔ. jīng yán" yè hé wàn guó", shí yì yǒu dān zhū" fèng huáng lái yí", shí yì yǒu yǒu miáo bīng jiē dòng ér bìng yòng, zé zhī dé yì hé yōu liè ér xiǎo dà yě?
尧、舜之禅,汤、武之诛,皆有天命,非优劣所能为,人事所能成也。使汤、武在唐、虞,亦禅而不伐;尧、舜在殷、周,亦诛而不让。盖有天命之实,而世空生优劣之语。经言“叶和万国”,时亦有丹硃;“凤皇来仪”,时亦有有苗;兵皆动而并用,则知德亦何优劣而小大也?
shì lùn jié zhòu zhī è, shén yú wáng qín. shí shì zhě wèi wáng qín è shén yú jié zhòu. qín hàn shàn è xiàng fǎn, yóu yáo shùn jié zhòu xiāng wéi yě. wáng qín yǔ hàn jiē zài hòu shì, wáng qín è shén yú jié zhòu, zé yì zhī dà hàn zhī dé bù liè yú táng yú yě. táng zhī" wàn guó", gù zēng ér fēi shí zhě yě. yǒu yú zhī" fèng huáng", xuān dì tiē yǐ wǔ zhì zhī yǐ. xiào míng dì fú ruì bìng zhì. fū dé yōu gù yǒu ruì, ruì jūn zé gōng bù xiāng xià. xuān dì xiào míng rú liè, bù jí yáo shùn, hé yǐ néng zhì yáo shùn zhī ruì? guāng wǔ huáng dì lóng xīng fèng jǔ, qǔ tiān xià ruò shí yí, hé yǐ bù jí yīn tāng zhōu wǔ? shì chēng zhōu zhī chéng kāng bù kuī wén wáng zhī lóng, shùn wēi wèi kuī yáo zhī shèng gōng yě. fāng jīn shèng cháo, chéng guāng wǔ, xí xiào míng, yǒu jìn fēng yì měi zhī huà, wú xì xiǎo háo fà zhī kuī, shàng hé yǐ bù dǎi shùn yǔ? xià hé yǐ bù ruò chéng kāng? shì jiàn wǔ dì sān wáng shì zài jīng zhuàn zhī shàng, ér hàn zhī jì gù shàng wéi wén shū, zé wèi gǔ shèng yōu ér gōng dà, hòu shì liè ér huà báo yǐ.
世论桀、纣之恶,甚於亡秦。实事者谓亡秦恶甚於桀、纣。秦、汉善恶相反,犹尧、舜、桀、纣相违也。亡秦与汉皆在後世,亡秦恶甚於桀、纣,则亦知大汉之德不劣於唐、虞也。唐之“万国”,固增而非实者也。有虞之“凤皇”,宣帝贴已五致之矣。孝明帝符瑞并至。夫德优故有瑞,瑞钧则功不相下。宣帝、孝明如劣,不及尧、舜,何以能致尧、舜之瑞?光武皇帝龙兴凤举,取天下若拾遗,何以不及殷汤、周武?世称周之成、康不亏文王之隆,舜巍位亏尧之盛功也。方今圣朝,承光武,袭孝明,有浸酆溢美之化,无细小毫发之亏,上何以不逮舜、禹?下何以不若成、康?世见五帝、三王事在经传之上,而汉之记故尚为文书,则谓古圣优而功大,後世劣而化薄矣。