shì xìn xū wàng zhī shū, yǐ wéi zài yú zhú bó shàng zhě, jiē xián shèng suǒ chuán, wú bù rán zhī shì, gù xìn ér shì zhī, fěng ér dú zhī dǔ zhēn shì zhī chuán, yǔ xū wàng zhī shū xiāng wéi, zé bìng wèi duǎn shū bù kě xìn yòng. fū yōu míng zhī shí shàng kě zhī, shěn yǐn zhī qíng shàng kě dìng, xiǎn wén lù shū, shì fēi yì jiàn, lóng zǒng bìng chuán, fēi shí shì, yòng jīng bù zhuān, wú sī yú shì yě.
世信虚妄之书,以为载於竹帛上者,皆贤圣所传,无不然之事,故信而是之,讽而读之;睹真是之传,与虚妄之书相违,则并谓短书不可信用。夫幽冥之实尚可知,沈隐之情尚可定,显文露书,是非易见,笼总并传,非实事,用精不专,无思於事也。
fū shì jiān chuán shū zhū zǐ zhī yǔ, duō yù lì qí zào yì, zuò jīng mù zhī lùn, yǐ hài shì sú zhī rén wéi jué guǐ zhī shū, yǐ zhe shū yì zhī míng. chuán shū yán: yán líng jì zǐ chū yóu, jiàn lù yǒu yí jīn. dāng xià wǔ yuè, yǒu pī qiú ér xīn zhě, jì zǐ hū xīn zhě yuē:" qǔ bǐ dì jīn lái." xīn zhě tóu lián yú dì, chēn mù fú shǒu ér yán yuē:" hé zi jū zhī gāo, shì zhī xià, yí mào zhī zhuàng, yǔ yán zhī yě yě! wú dāng xià wǔ yuè, pī qiú ér xīn, qǐ qǔ jīn zhě zāi?" jì zǐ xiè zhī, qǐng wèn xìng zì. xīn zhě yuē:" zi pí xiàng zhī shì yě! hé zú yǔ xìng zì!" suì qù bù gù. shì yǐ wéi rán, dài xū yán yě. fū jì zǐ chǐ wú zhī luàn, wú yù gòng lì yǐ wéi zhǔ, zhōng bù kěn shòu, qù zhī yán líng, zhōng shēn bù hái, lián ràng zhī xíng, zhōng shǐ ruò yī. xǔ yóu ràng tiān xià, bù xián tān fēng hóu. bó yí wěi guó jī sǐ, bù xián tān dāo gōu. lián ràng zhī xíng, dà kě yǐ kuàng xiǎo, xiǎo nán yǐ kuàng dà. jì zǐ néng ràng wú wèi, hé xián tān dì yí jīn? jì zǐ shǐ yú shàng guó, dào guò xú. xú jūn hǎo qí bǎo jiàn, wèi zhī jí yǔ. hái ér xú jūn sǐ, jiě jiàn dài zhǒng shù ér qù. lián ràng zhī xīn, chǐ fù qí qián zhì yě. jì zǐ bù fù sǐ zhě, qì qí bǎo jiàn, hé xián yī chì shēng rén qǔ jīn yú dì? jì zǐ wèi qù wú hū? gōng zǐ yě yǐ qù wú hū, yán líng jūn yě. gōng zǐ yǔ jūn, chū yǒu qián hòu, chē yǒu fù cóng, bù néng kōng xíng yú tú, míng yǐ. jì bù chǐ qǔ jīn, hé nán shǐ zuǒ yòu? ér fán pī qiú zhě? shì chēng liǔ xià huì zhī xíng, yán qí néng yǐ yōu míng zì xiū jié yě. xián zhě tóng cāo, gù qiān suì jiāo zhì. zhì jì zǐ yú míng mèi zhī chù, shàng bù qǔ jīn, kuàng yǐ bái rì, qián hòu bèi jù, qǔ jīn yú lù, fēi jì zǐ zhī cāo yě. huò shí jì zǐ shí jiàn yí jīn, lián pī qiú xīn zhě, yù yǐ yì zhī huò shí yán qǔ bǐ dì jīn, yù yǐ yǔ xīn zhě, bù zì qǔ yě. shì sú chuán yán, zé yán jì zǐ qǔ yí jīn yě.
夫世间传书诸子之语,多欲立奇造异,作惊目之论,以骇世俗之人;为谲诡之书,以著殊异之名。传书言:延陵季子出游,见路有遗金。当夏五月,有披裘而薪者,季子呼薪者曰:“取彼地金来。”薪者投镰於地,瞋目拂手而言曰:“何子居之高,视之下,仪貌之壮,语言之野也!吾当夏五月,披裘而薪,岂取金者哉?”季子谢之,请问姓字。薪者曰:“子皮相之士也!何足语姓字!”遂去不顾。世以为然,殆虚言也。夫季子耻吴之乱,吴欲共立以为主,终不肯受,去之延陵,终身不还,廉让之行,终始若一。许由让天下,不嫌贪封侯。伯夷委国饥死,不嫌贪刀钩。廉让之行,大可以况小,小难以况大。季子能让吴位,何嫌贪地遗金?季子使於上国,道过徐。徐君好其宝剑,未之即予。还而徐君死,解剑带冢树而去。廉让之心,耻负其前志也。季子不负死者,弃其宝剑,何嫌一叱生人取金於地?季子未去吴乎?公子也;已去吴乎,延陵君也。公子与君,出有前後,车有附从,不能空行於涂,明矣。既不耻取金,何难使左右?而烦披裘者?世称柳下惠之行,言其能以幽冥自修洁也。贤者同操,故千岁交志。置季子於冥昧之处,尚不取金,况以白日,前後备具,取金於路,非季子之操也。或时季子实见遗金,怜披裘薪者,欲以益之;或时言取彼地金,欲以予薪者,不自取也。世俗传言,则言季子取遗金也。
chuán shū huò yán: yán yuān yǔ kǒng zǐ jù shàng lǔ tài shān, kǒng zǐ dōng nán wàng, wú chāng mén wài yǒu xì bái mǎ, yǐn yán yuān zhǐ yǐ shì zhī yuē:" ruò jiàn wú chāng mén hū?" yán yuān yuē:" jiàn zhī." kǒng zǐ yuē:" mén wài hé yǒu?" yuē" yǒu rú xì liàn zhī zhuàng." kǒng zǐ fǔ qí mù ér zhèng zhī, yīn yǔ jù xià. xià ér yán yuān fā bái chǐ luò, suì yǐ bìng sǐ. gài yǐ jīng shén bù néng ruò kǒng zǐ, qiáng lì zì jí, jīng huá jié jìn, gù zǎo yāo sǐ. shì sú wén zhī, jiē yǐ wéi rán. rú shí lùn zhī, dài xū yán yě. àn lún yǔ zhī wén, bú jiàn cǐ yán. kǎo liù jīng zhī chuán, yì wú cǐ yǔ. fū yán yuān néng jiàn qiān lǐ zhī wài, yǔ shèng rén tóng, kǒng zǐ zhū zǐ, hé huì bù yán? gài rén mù zhī suǒ jiàn, bù guò shí lǐ. guò cǐ bú jiàn, fēi suǒ míng chá, yuǎn yě. chuán yuē:" tài shān zhī gāo wēi rán, qù zhī bǎi lǐ, bú jiàn chuí, yuǎn yě." àn lǔ qù wú, qiān yǒu yú lǐ, shǐ lí zhū wàng zhī, zhōng bù néng jiàn, kuàng shǐ yán yuān, hé néng shěn zhī? rú cái shù jī zhě, míng mù yì yú rén, zé shì yí chēng yà shèng, bù yí yán lí zhū. rén mù zhī shì yě, wù dà zhě yì chá, xiǎo zhě nán shěn. shǐ yán yuān chù chāng mén zhī wài, wàng tài shān zhī xíng, zhōng bù néng jiàn. kuàng cóng tài shān zhī shàng, chá bái mǎ zhī sè, sè bù néng jiàn, míng yǐ. fēi yán yuān bù néng jiàn, kǒng zǐ yì bù néng jiàn yě. hé yǐ yàn zhī? ěr mù zhī yòng, jūn yě. mù bù néng jiàn bǎi lǐ, zé ěr yì bù néng wén yě. lù jiǎ yuē:" lí lóu zhī míng, bù néng chá wéi báo zhī nèi shī kuàng zhī cōng, bù néng wén bǎi lǐ zhī wài." chāng mén zhī yǔ tài shān, fēi zhí wéi báo zhī nèi bǎi lǐ zhī wài yě.
传书或言:颜渊与孔子俱上鲁太山,孔子东南望,吴阊门外有系白马,引颜渊指以示之曰:“若见吴昌门乎?”颜渊曰:“见之。”孔子曰:“门外何有?”曰“有如系练之状。”孔子抚其目而正之,因与俱下。下而颜渊发白齿落,遂以病死。盖以精神不能若孔子,强力自极,精华竭尽,故早夭死。世俗闻之,皆以为然。如实论之,殆虚言也。案《论语》之文,不见此言。考《六经》之传,亦无此语。夫颜渊能见千里之外,与圣人同,孔子、诸子,何讳不言?盖人目之所见,不过十里。过此不见,非所明察,远也。传曰:“太山之高巍然,去之百里,不见垂,远也。”案鲁去吴,千有余里,使离硃望之,终不能见,况使颜渊,何能审之?如才庶几者,明目异於人,则世宜称亚圣,不宜言离硃。人目之视也,物大者易察,小者难审。使颜渊处昌门之外,望太山之形,终不能见。况从太山之上,察白马之色,色不能见,明矣。非颜渊不能见,孔子亦不能见也。何以验之?耳目之用,均也。目不能见百里,则耳亦不能闻也。陆贾曰:“离娄之明,不能察帷薄之内;师旷之聪,不能闻百里之外。”昌门之与太山,非直帷薄之内、百里之外也。
qín wǔ wáng yǔ mèng shuō jǔ dǐng bù rèn, jué mài ér sǐ. jǔ dǐng yòng lì, lì yóu jīn mài, jīn mài bù kān, jué shāng ér sǐ, dào lǐ yí yě. jīn yán yuān yòng mù wàng yuǎn, wàng yuǎn mù jīng bù rèn, yí máng miǎo, fā bái chǐ luò, fēi qí zhì yě. fā bái chǐ luò, yòng jīng yú xué, qín lì bù xiū, qì lì jié jìn, gù zhì yú sǐ. bó qí fàng liú, shǒu fā zǎo bái. shī yún:" wéi yōu yòng lǎo." bó qí yòng yōu, ér yán yuān yòng jīng, zàn wàng cāng cù, ān néng zhì cǐ?
秦武王与孟说举鼎不任,绝脉而死。举鼎用力,力由筋脉,筋脉不堪,绝伤而死,道理宜也。今颜渊用目望远,望远目睛不任,宜盲眇,发白齿落,非其致也。发白齿落,用精於学,勤力不休,气力竭尽,故至於死。伯奇放流,首发早白。《诗》云:“惟忧用老。”伯奇用忧,而颜渊用睛,暂望仓卒,安能致此?
rú shū yán: shùn zàng yú cāng wú yǔ zàng yú kuài jī zhě, xún shòu nián lǎo, dào sǐ biān tǔ. shèng rén yǐ tiān xià wéi jiā, bù bié yuǎn jìn, bù shū nèi wài, gù suì zhǐ zàng. fū yán shùn yǔ, shí yě yán qí xún shòu, xū yě. shùn zhī yǔ yáo, jù dì zhě yě, gòng wǔ qiān lǐ zhī jìng, tóng sì hǎi zhī nèi èr dì zhī dào, xiāng yīn bù shū. yáo diǎn zhī piān, shùn xún shòu dōng zhì dài zōng, nán zhì huò shān, xī zhì tài huá, běi zhì héng shān. yǐ wéi sì yuè zhě, sì fāng zhī zhōng, zhū hóu zhī lái, bìng huì yuè xià, yōu shēn yuǎn jìn, wú bú jiàn zhě, shèng rén jǔ shì, qiú qí yí shì yě. yǔ wáng rú shùn, shì wú suǒ gǎi, xún shòu suǒ zhì, yǐ fù rú shùn. shùn zhì cāng wú, yǔ dào kuài jī, fēi qí shí yě. shí shùn yǔ zhī shí, hóng shuǐ wèi zhì, yáo chuán yú shùn, shùn shòu wèi dì, yǔ yǔ fēn bù, xíng zhì hóng shuǐ. yáo bēng zhī hòu, shùn lǎo, yì yǐ chuán yú yǔ. shùn nán zhì shuǐ, sǐ yú cāng wú yǔ dōng zhì shuǐ, sǐ yú huì jī. xián shèng jiā tiān xià, gù yīn zàng yān. wú jūn gāo shuō: kuài jī běn shān míng, xià yǔ xún shǒu, kuài jì yú cǐ shān, yīn yǐ míng jùn, gù yuē kuài jī. fū yán yīn shān míng jùn kě yě, yán yǔ xún shòu kuài jì yú cǐ shān, xū yě. xún shòu běn bù zhì kuài jī, ān dé kuài jì yú cǐ shān? yí tīng jūn gāo zhī shuō, chéng kuài jī wèi kuài jì, yǔ dào nán fāng, hé suǒ kuài jì? rú yǔ shǐ dōng sǐ yú kuài jī, shùn yì xún shòu, zhì yú cāng wú, ān suǒ kuài jì? bǎi wáng zhì dìng zé chū xún, xún zé zhé kuài jì, shì zé sì fāng zhī shān jiē kuài jì yě. bǎi wáng tài píng, shēng fēng tài shān. tài shān zhī shàng, fēng kě jiàn zhě qī shí yǒu èr, fēn lún yān miè zhě, bù kě shèng shǔ. rú shěn dì wáng xún shòu zhé kuài jì, kuài jì zhī dì rú tài shān fēng zhě, sì fāng yí duō. fū jùn guó chéng míng, yóu wàn wù zhī míng, bù kě shuō yě. dú wèi kuài jī lì yú? zhōu shí jiù míng wú yuè yě, wèi wú yuè lì míng, cóng hé wǎng zāi? liù guó lì míng, zhuàng dāng rú hé? tiān xià jùn guó qiě bǎi yú, xiàn yì chū wàn, xiāng tíng jù lǐ, jiē yǒu hào míng, xián shèng zhī cái mò néng shuō. jūn gāo néng shuō kuài jī, bù néng biàn dìng fāng míng. kuài jì zhī shuō, wèi kě cóng yě. xún shòu kǎo zhèng fǎ dù, yǔ shí wú wèi luǒ guó, duàn fà wén shēn, kǎo zhī wú yòng, kuài jì rú hé?
儒书言:舜葬於苍梧、禹葬於会稽者,巡狩年老,道死边土。圣人以天下为家,不别远近,不殊内外,故遂止葬。夫言舜、禹,实也;言其巡狩,虚也。舜之与尧,俱帝者也,共五千里之境,同四海之内;二帝之道,相因不殊。《尧典》之篇,舜巡狩东至岱宗,南至霍山,西至太华,北至恆山。以为四岳者,四方之中,诸侯之来,并会岳下,幽深远近,无不见者,圣人举事,求其宜适也。禹王如舜,事无所改,巡狩所至,以复如舜。舜至苍梧,禹到会稽,非其实也。实舜、禹之时,鸿水未治,尧传於舜,舜受为帝,与禹分部,行治鸿水。尧崩之後,舜老,亦以传於禹。舜南治水,死於苍梧;禹东治水,死於会嵇。贤圣家天下,故因葬焉。吴君高说:会稽本山名,夏禹巡守,会计於此山,因以名郡,故曰会稽。夫言因山名郡可也,言禹巡狩会计於此山,虚也。巡狩本不至会稽,安得会计於此山?宜听君高之说,诚会稽为会计,禹到南方,何所会计?如禹始东死於会稽,舜亦巡狩,至於苍梧,安所会计?百王治定则出巡,巡则辄会计,是则四方之山皆会计也。百王太平,升封太山。太山之上,封可见者七十有二,纷纶湮灭者,不可胜数。如审帝王巡狩辄会计,会计之地如太山封者,四方宜多。夫郡国成名,犹万物之名,不可说也。独为会稽立欤?周时旧名吴、越也,为吴、越立名,从何往哉?六国立名,状当如何?天下郡国且百余,县邑出万,乡亭聚里,皆有号名,贤圣之才莫能说。君高能说会稽,不能辨定方名。会计之说,未可从也。巡狩考正法度,禹时吴为裸国,断发文身,考之无用,会计如何?
chuán shū yán: shùn zàng yú cāng wú, xiàng wèi zhī gēng yǔ zàng kuài jī, niǎo wèi zhī tián. gài yǐ shèng dé suǒ zhì, tiān shǐ niǎo shòu bào yòu zhī yě. shì mò bù rán. kǎo shí zhī, dài xū yán yě. fū shùn yǔ zhī dé bù néng guò yáo, yáo zàng yú jì zhōu, huò yán zàng yú chóng shān, jì zhōu niǎo shòu bù gēng, ér niǎo shòu dú wèi shùn yǔ gēng, hé tiān ēn zhī piān bó yě? huò yuē:" shùn yǔ zhì shuǐ, bù dé níng chù, gù shùn sǐ yú cāng wú, yǔ sǐ yú kuài jī. qín kǔ yǒu gōng, gù tiān bào zhī yuǎn lí zhōng guó, gù tiān tòng zhī." fū tiān bào shùn yǔ, shǐ niǎo tián xiàng gēng, hé yì shùn yǔ? tiān yù bào shùn yǔ, yí shǐ cāng wú kuài jī cháng jì sì zhī. shǐ niǎo shòu tián gēng, bù néng shǐ rén jì. jì jiā shùn yǔ zhī mù, tián shī rén mín zhī jiā, tiān zhī bào yòu shèng rén, hé qí zhuō yě, qiě wú yì zāi! yóu cǐ yán zhī, niǎo tián xiàng gēng, bào yòu shùn yǔ, fēi qí shí yě. shí zhě, cāng wú duō xiàng zhī dì, kuài jī zhòng niǎo suǒ jū. yǔ gòng yuē:" péng lí jì zhū, yáng niǎo yōu jū." tiān dì zhī qíng, niǎo shòu zhī xíng yě. xiàng zì dǎo tǔ, niǎo zì shí píng. tǔ jué cǎo jǐn, ruò gēng tián zhuàng, rǎng mí ní yì, rén suí zhǒng zhī, shì sú zé wèi wèi shùn yǔ tián. hǎi líng mí tián, ruò xiàng gēng zhuàng, hé cháng dì wáng zàng hǎi líng zhě xié?
传书言:舜葬於苍梧,象为之耕;禹葬会稽,鸟为之田。盖以圣德所致,天使鸟兽报佑之也。世莫不然。考实之,殆虚言也。夫舜、禹之德不能过尧,尧葬於冀州,或言葬於崇山,冀州鸟兽不耕,而鸟兽独为舜、禹耕,何天恩之偏驳也?或曰:“舜、禹治水,不得宁处,故舜死於苍梧,禹死於会稽。勤苦有功,故天报之;远离中国,故天痛之。”夫天报舜、禹,使鸟田象耕,何益舜、禹?天欲报舜、禹,宜使苍梧、会稽常祭祀之。使鸟兽田耕,不能使人祭。祭加舜、禹之墓,田施人民之家,天之报佑圣人,何其拙也,且无益哉!由此言之,鸟田象耕,报佑舜、禹,非其实也。实者,苍梧多象之地,会稽众鸟所居。《禹贡》曰:“彭蠡既潴,阳鸟攸居。”天地之情,鸟兽之行也。象自蹈土,鸟自食苹。土蹶草尽,若耕田状,壤靡泥易,人随种之,世俗则谓为舜、禹田。海陵麋田,若象耕状,何尝帝王葬海陵者邪?
chuán shū yán: wú wáng fū chāi shā wǔ zǐ xū, zhǔ zhī yú huò, nǎi yǐ chī yí tuó tóu zhī yú jiāng. zi xū huì hèn, qū shuǐ wèi tāo, yǐ nì shā rén. jīn shí kuài jī dān tú dà jiāng qián táng zhè jiāng, jiē lì zi xū zhī miào. gài yù wèi qí hèn xīn, zhǐ qí měng tāo yě. fū yán wú wáng shā zi xū tóu zhī yú jiāng, shí yě yán qí hèn huì qū shuǐ wèi tāo zhě, xū yě. qū yuán huái hèn, zì tóu xiāng jiāng, xiāng jiāng bù wéi tāo shēn tú dí dǎo hé ér sǐ, hé shuǐ bù wéi tāo. shì rén bì yuē:" qū yuán shēn tú dí bù néng yǒng měng, lì nù bù rú zi xū." fū wèi jū zǐ lù ér hàn pēng péng yuè, zi xū yǒng měng bù guò zǐ lù péng yuè. rán èr shì bù néng fā nù yú dǐng huò zhī zhōng, yǐ pēng tāng jū zhī shěn cóng páng rén. zi xū yì zì xiān rù huò, hòu nǎi rù jiāng zài huò zhōng zhī shí, qí shén ān jū? qǐ qiè yú huò tāng, yǒng yú jiāng shuǐ zāi! hé qí nù qì qián hòu bù xiāng fù yě? qiě tóu yú jiāng zhōng, hé jiāng yě? yǒu dān tú dà jiāng, yǒu qián táng zhè jiāng, yǒu wú tōng líng jiāng. huò yán tóu yú dān tú dà jiāng, wú tāo, yù yán tóu yú qián táng zhè jiāng. zhè jiāng shān yīn jiāng shàng yú jiāng jiē yǒu tāo, sān jiāng yǒu tāo, qǐ fēn tuó zhōng zhī tǐ, sàn zhì sān jiāng zhōng hū? rén ruò hèn huì yě, chóu chóu wèi sǐ, zǐ sūn yí zài, kě yě. jīn wú guó yǐ miè, fū chāi wú lèi, wú wèi kuài jī, lì zhì tài shǒu, zi xū zhī shén, fù hé yuàn kǔ, wèi tāo bù zhǐ, yù hé qiú suǒ? wú yuè zài shí, fēn kuài jī jùn, yuè zhì shān yīn, wú dōu jīn wú, yú jì yǐ nán shǔ yuè, qián táng yǐ běi shǔ wú. qián táng zhī jiāng, liǎng guó jiè yě. shān yīn shàng yú zài yuè jiè zhōng, zi xū rù wú zhī jiāng wèi tāo, dāng zì shàng wú jiè zhōng, hé wéi rù yuè zhī dì? yuàn huì wú wáng fā nù yuè jiāng, wéi shī dào lǐ, wú shén zhī yàn yě.
传书言:吴王夫差杀伍子胥,煮之於镬,乃以鸱夷橐投之於江。子胥恚恨,驱水为涛,以溺杀人。今时会稽丹徒大江、钱塘浙江,皆立子胥之庙。盖欲慰其恨心,止其猛涛也。夫言吴王杀子胥投之於江,实也;言其恨恚驱水为涛者,虚也。屈原怀恨,自投湘江,湘江不为涛;申徒狄蹈河而死,河水不为涛。世人必曰:“屈原、申徒狄不能勇猛,力怒不如子胥。”夫卫菹子路而汉烹彭越,子胥勇猛不过子路、彭越。然二士不能发怒於鼎镬之中,以烹汤菹汁渖漎旁人。子胥亦自先入镬,後乃入江;在镬中之时,其神安居?岂怯於镬汤,勇於江水哉!何其怒气前後不相副也?且投於江中,何江也?有丹徒大江,有钱唐浙江,有吴通陵江。或言投於丹徒大江,无涛,欲言投於钱唐浙江。浙江、山阴江、上虞江皆有涛,三江有涛,岂分橐中之体,散置三江中乎?人若恨恚也,仇雠未死,子孙遗在,可也。今吴国已灭,夫差无类,吴为会稽,立置太守,子胥之神,复何怨苦,为涛不止,欲何求索?吴、越在时,分会稽郡,越治山阴,吴都今吴,馀暨以南属越,钱唐以北属吴。钱唐之江,两国界也。山阴、上虞在越界中,子胥入吴之江为涛,当自上吴界中,何为入越之地?怨恚吴王、发怒越江,违失道理,无神之验也。
qiě fú shuǐ nán qū, ér rén yì cóng yě. shēng rèn jīn lì, sǐ yòng jīng hún. zi xū zhī shēng, bù néng cóng shēng rén yíng wèi qí shēn, zì lìng shēn sǐ, jīn lì xiāo jué, jīng hún fēi sàn, ān néng wéi tāo? shǐ zi xū zhī lèi shù bǎi qiān rén, chéng chuán dù jiāng, bù néng yuè shuǐ. yī zi xū zhī shēn, zhǔ tāng huò zhī zhōng, gǔ ròu mí làn, chéng wéi gēng jū, hé néng yǒu hài yě? zhōu xuān wáng shā qí chén dù bó, yàn jiǎn gōng shā qí chén zhuāng zi yì. qí hòu dù bó shè xuān wáng, zhuāng zi yì hài jiǎn gōng, shì lǐ shì rán, yóu wèi xū yán. jīn zi xū bù néng wán tǐ, wèi dù bó zi yì zhī shì yǐ bào wú wáng, ér qū shuǐ wǎng lái, qǐ bào chóu zhī yì yǒu zhī zhī yàn zāi? sú yǔ bù shí, chéng wéi dān qīng dān qīng zhī wén, xián shèng huò yān. fū dì zhī yǒu bǎi chuān yě, yóu rén zhī yǒu xuè mài yě. xuè mài liú xíng, fàn yáng dòng jìng, zì yǒu jié dù. bǎi chuān yì rán, qí zhāo xī wǎng lái, yóu rén zhī hū xī qì chū rù yě. tiān dì zhī xìng, shàng gǔ yǒu zhī, jīng yuē:" jiāng hàn cháo zōng yú hǎi." táng yú zhī qián yě, qí fā hǎi zhōng zhī shí, yàng chí ér yǐ rù sān jiāng zhī zhōng, dài xiǎo qiǎn xiá, shuǐ jī fèi qǐ, gù téng wèi tāo. guǎng líng qǔ jiāng yǒu tāo, wén rén fù zhī. dà jiāng hào yáng, qǔ jiāng yǒu tāo, jìng yǐ ài xiá yě. wú shā qí shēn, wèi tāo guǎng líng, zi xū zhī shén, jìng wú zhī yě. xī gǔ zhī shēn, liú zhě ān yáng, qiǎn duō shā shí, jī yáng wèi lài. fū tāo lài, yī yě. wèi zi xū wèi tāo, shuí jū xī gǔ wèi lài zhě hū? àn tāo rù sān jiāng, àn fèi yǒng, zhōng yāng wú shēng. bì yǐ zi xū wèi tāo, zi xū zhī shēn, jù àn yá yě? tāo zhī qǐ yě, suí yuè shèng shuāi, xiǎo dà mǎn sǔn bù qí tóng. rú zi xū wèi tāo, zi xū zhī nù, yǐ yuè wèi jié yě? sān jiāng shí fēng, yáng jí zhī bō yì nì shā rén, zi xū zhī shén, fù wèi fēng yě? qín shǐ huáng dù xiāng shuǐ, zāo fēng, wèn xiāng shān hé cí. zuǒ yòu duì yuē:" yáo zhī nǚ, shùn zhī qī yě." shǐ huáng tài nù, shǐ xíng tú sān qiān rén, zhǎn xiāng shān zhī shù ér lǚ zhī. fū wèi zi xū zhī shén wèi tāo, yóu wèi èr nǚ zhī jīng wèi fēng yě.
且夫水难驱,而人易从也。生任筋力,死用精魂。子胥之生,不能从生人营卫其身,自令身死,筋力消绝,精魂飞散,安能为涛?使子胥之类数百千人,乘船渡江,不能越水。一子胥之身,煮汤镬之中,骨肉糜烂,成为羹菹,何能有害也?周宣王杀其臣杜伯,燕简公杀其臣庄子义。其後杜伯射宣王,庄子义害简公,事理似然,犹为虚言。今子胥不能完体,为杜伯、子义之事以报吴王,而驱水往来,岂报仇之义、有知之验哉?俗语不实,成为丹青;丹青之文,贤圣惑焉。夫地之有百川也,犹人之有血脉也。血脉流行,泛扬动静,自有节度。百川亦然,其朝夕往来,犹人之呼吸气出入也。天地之性,上古有之,《经》曰:“江、汉朝宗於海。”唐、虞之前也,其发海中之时,漾驰而已;入三江之中,殆小浅狭,水激沸起,故腾为涛。广陵曲江有涛,文人赋之。大江浩洋,曲江有涛,竟以隘狭也。吴杀其身,为涛广陵,子胥之神,竟无知也。溪谷之深,流者安洋,浅多沙石,激扬为濑。夫涛濑,一也。谓子胥为涛,谁居溪谷为濑者乎?案涛入三江,岸沸踊,中央无声。必以子胥为涛,子胥之身,聚岸涯也?涛之起也,随月盛衰,小大满损不齐同。如子胥为涛,子胥之怒,以月为节也?三江时风,扬疾之波亦溺杀人,子胥之神,复为风也?秦始皇渡湘水,遭风,问湘山何祠。左右对曰:“尧之女,舜之妻也。”始皇太怒,使刑徒三千人,斩湘山之树而履之。夫谓子胥之神为涛,犹谓二女之精为风也。
chuán shū yán: kǒng zǐ dāng sì shuǐ ér zàng, sì shuǐ wèi zhī què liú. cǐ yán kǒng zǐ zhī dé, néng shǐ shuǐ què, bù tuān qí mù yě. shì rén xìn zhī. shì gù rú zhě chēng lùn, jiē yán kǒng zǐ zhī hòu dāng fēng, yǐ sì shuǐ què liú wèi zhèng. rú yuán shěng zhī, dài xū yán yě. fū kǒng zǐ sǐ, shú yǔ qí shēng? shēng néng cāo xíng, shèn dào yìng tiān, sǐ, cāo xíng jué, tiān yòu zhì dé, gù wǔ dì sān wáng zhāo zhì ruì yīng, jiē yǐ shēng cún, bù yǐ sǐ wáng. kǒng zǐ shēng shí, tuī pái bù róng, gù tàn yuē:" fèng niǎo bù zhì, hé bù chū tú, wú yǐ yǐ fū!" shēng shí wú yòu, sǐ fǎn yǒu bào hū? kǒng zǐ zhī sǐ, wǔ dì sān wáng, zhī sǐ yě. wǔ dì sān wáng wú yòu, kǒng zǐ zhī sǐ dú yǒu tiān bào, shì kǒng zǐ zhī hún shèng, wǔ dì zhī jīng bù néng shén yě. sì shuǐ wú zhī, wèi kǒng zǐ què liú, tiān shén shǐ zhī. rán zé, kǒng zǐ shēng shí, tiān shén bù shǐ rén zūn jìng. rú sì shuǐ què liú, tiān yù fēng kǒng zǐ zhī hòu, kǒng zǐ shēng shí, gōng dé yìng tiān, tiān bù fēng qí shēn, nǎi yù fēng qí hòu hū? shì gài shuǐ ǒu zì què liú. jiāng hé zhī liú, yǒu huí fù zhī chù bǎi chuān zhī xíng, huò yì dào gèng lù, yǔ què liú wú yǐ yì. zé sì shuǐ què liú, bù wéi shén guài yě.
传书言:孔子当泗水而葬,泗水为之却流。此言孔子之德,能使水却,不湍其墓也。世人信之。是故儒者称论,皆言孔子之後当封,以泗水却流为证。如原省之,殆虚言也。夫孔子死,孰与其生?生能操行,慎道应天,死,操行绝,天佑至德,故五帝、三王招致瑞应,皆以生存,不以死亡。孔子生时,推排不容,故叹曰:“凤鸟不至,河不出图,吾已矣夫!”生时无佑,死反有报乎?孔子之死,五帝、三王,之死也。五帝、三王无佑,孔子之死独有天报,是孔子之魂圣,五帝之精不能神也。泗水无知,为孔子却流,天神使之。然则,孔子生时,天神不使人尊敬。如泗水却流,天欲封孔子之後,孔子生时,功德应天,天不封其身,乃欲封其後乎?是盖水偶自却流。江河之流,有回复之处;百川之行,或易道更路,与却流无以异。则泗水却流,不为神怪也。
chuán shū chēng: wèi gōng zǐ zhī dé, rén huì xià shì, jiān jí niǎo shòu. fāng yǔ kè yǐn, yǒu zhān jī jiū. jiū zǒu, xún yú gōng zǐ àn xià. zhuī jī, shā yú gōng zǐ zhī qián, gōng zǐ chǐ zhī, jí shǐ rén duō shè luó, dé zhān shù shí méi, zé ràng yǐ jī jiū zhī zuì. jī jiū zhī zhān, dī tóu bù gǎn yǎng shì, gōng zǐ nǎi shā zhī. zhān shì chēng zhī yuē:" wèi gōng zǐ wèi jiū bào chóu." cǐ xū yán yě. fū zhān, wù yě, qíng xīn bù tóng, yīn yǔ bù tōng. shèng rén bù néng shǐ niǎo shòu wèi yì lǐ zhī xíng, gōng zǐ hé rén, néng shǐ zhān dī tóu zì zé? niǎo wèi zhě yǐ qiān wàn shù, xiàng jī jiū fēi qù, ān kě fù dé? néng dī tóu zì zé, shì shèng niǎo yě. xiǎo gōng zǐ zhī yán, zé zhī gōng zǐ zhī xíng yǐ. zhī gōng zǐ zhī xíng, zé bù jī jiū yú qí qián. rén yóu bù néng gǎi guò, niǎo yú rén yì, wèi zhī néng huǐ, shì sú zhī yǔ, shī wù lèi zhī shí yě. huò shí gōng zǐ shí bǔ zhān, zhān dé. rén chí qí tóu, biàn zhé qí jǐng, jí tòng dī chuí, bù néng yǎng shì. yuán gōng zǐ huì yì zhī rén, zé yīn bāo chēng, yán zhān fú guò. gài yán yǔ zhī cì, kōng shēng xū wàng zhī měi gōng míng zhī xià, cháng yǒu fēi shí zhī jiā.
传书称:魏公子之德,仁惠下士,兼及鸟兽。方与客饮,有鹯击鸠。鸠走,巡於公子案下。追击,杀於公子之前,公子耻之,即使人多设罗,得鹯数十枚,责让以击鸠之罪。击鸠之鹯,低头不敢仰视,公子乃杀之。鹯世称之曰:“魏公子为鸠报仇。”此虚言也。夫鹯,物也,情心不同,音语不通。圣人不能使鸟兽为义理之行,公子何人,能使鹯低头自责?鸟为者以千万数,向击鸠蜚去,安可复得?能低头自责,是圣鸟也。晓公子之言,则知公子之行矣。知公子之行,则不击鸠於其前。人犹不能改过,鸟与人异,谓之能悔,世俗之语,失物类之实也。或时公子实捕鹯,鹯得。人持其头,变折其颈,疾痛低垂,不能仰视。缘公子惠义之人,则因褒称,言鹯服过。盖言语之次,空生虚妄之美;功名之下,常有非实之加。
chuán shū yán: qí huán gōng qī gū zǐ mèi qī rén. cǐ yán xū yě. fū luàn gǔ ròu, fàn qīn qī, wú shàng xià zhī xù zhě, qín shòu zhī xìng, zé luàn bù zhī lún lǐ. àn huán gōng jiǔ hé zhū hóu, yī kuāng tiān xià, dào zhī yǐ dé, jiāng zhī yǐ wēi, yǐ gù zhū hóu fú cóng, mò gǎn bù lǜ, fēi nèi luàn huái niǎo shòu zhī xìng zhě suǒ néng wéi yě. fū lǜ zhū hóu cháo shì wáng shì, chǐ shàng wú shì ér xià wú lǐ yě. wài chǐ lǐ zhī bù cún, nèi hé fàn lǐ ér zì huài? wài nèi bù xiāng fù, zé gōng wú chéng ér wēi bù lì yǐ. shì chēng jié zhòu zhī è, bù yán yín yú qīn qī. shí lùn zhě wèi fū jié zhòu è wēi yú wáng qín, wáng qín guò pō yú wáng mǎng, wú yín luàn zhī yán. huán gōng qī gū zǐ qī rén, è fú yú jié zhòu, ér guò zhòng yú qín mǎng yě. chūn qiū cǎi háo máo zhī měi, biǎn xiān jiè zhī è. huán gōng è dà, bù biǎn hé zāi? lǔ wén jiāng, qí xiāng gōng zhī mèi yě, xiāng gōng tōng yān. chūn qiū jīng yuē:" zhuāng èr nián dōng, fū rén jiāng shì huì qí hóu yú gào." chūn qiū hé yóu yú xiāng gōng, ér shū qí jiān? hé yòu yú huán gōng, yǐn ér bù jī? rú jīng shī zhī, chuán jiā zuǒ qiū míng gōng yáng gǔ liáng hé huì bù yán? àn huán gōng zhī guò, duō nèi chǒng, nèi bì rú fū rén zhě liù. yǒu wǔ gōng zǐ zhēng lì, qí luàn, gōng hōng sān yuè nǎi fù. shì wén nèi bì liù rén, dí shù wú bié, zé yán luàn yú gū zǐ mèi qī rén yǐ.
传书言:齐桓公妻姑姊妹七人。此言虚也。夫乱骨肉,犯亲戚,无上下之序者,禽兽之性,则乱不知伦理。案桓公九合诸侯,一匡天下,道之以德,将之以威,以故诸侯服从,莫敢不率,非内乱怀鸟兽之性者所能为也。夫率诸侯朝事王室,耻上无势而下无礼也。外耻礼之不存,内何犯礼而自坏?外内不相副,则功无成而威不立矣。世称桀、纣之恶,不言淫於亲戚。实论者谓夫桀、纣恶微於亡秦,亡秦过泊於王莽,无淫乱之言。桓公妻姑姊七人,恶浮於桀、纣,而过重於秦、莽也。《春秋》采毫毛之美,贬纤芥之恶。桓公恶大,不贬何哉?鲁文姜,齐襄公之妹也,襄公通焉。《春秋》经曰:“庄二年冬,夫人姜氏会齐侯於郜。”《春秋》何尤於襄公,而书其奸?何宥於桓公,隐而不讥?如经失之,传家左丘明、公羊、谷梁何讳不言?案桓公之过,多内宠,内嬖如夫人者六。有五公子争立,齐乱,公薨三月乃讣。世闻内嬖六人,嫡庶无别,则言乱於姑姊妹七人矣。
chuán shū yán: qí huán gōng fù fù rén ér cháo zhū hóu, cǐ yán huán gōng zhī yín luàn wú lǐ shén yě. fū huán gōng dà cháo zhī shí, fù fù rén yú bèi, qí yóu yàn zhī shí, hé yǐ jiā cǐ? fāng xiū shì lǐ, chóng lì sù jìng, fù fù rén yú bèi, hé yǐ néng lǜ zhū hóu cháo shì wáng shì? kuí qiū zhī huì, huán gōng jiāo jīn, dāng shí zhū hóu pàn zhě jiǔ guó. yá zì bù dé, jiǔ guó pàn qù, kuàng fù fù rén, yín luàn zhī xíng, hé yǐ kěn liú? huò yuē:" guǎn zhòng gào zhū hóu: wú jūn bèi yǒu jū chuàng, bù dé fù rén, chuāng bù shuāi yù. zhū hóu xìn guǎn zhòng, gù wú pàn zhě." fū shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn ruò kǒng zǐ. dāng shí zhū hóu qiān rén yǐ shàng, bì zhī fāng shù zhì jū, bù yòng fù rén. guǎn zhòng wèi jūn huì yě, zhū hóu zhī zhòng wèi jūn huì ér qī jǐ, bì huì nù ér pàn qù, hé yǐ néng jiǔ tǒng huì zhū hóu, chéng gōng yú bà? huò yuē:" huán gōng shí wú dào, rèn xián xiàng guǎn zhòng, gù néng bà tiān xià." fū wú dào zhī rén, yǔ kuáng wú yì, xìn chán yuǎn xián, fǎn hài rén yì, ān néng rèn guǎn zhòng, néng yǎng rén lìng zhī chéng shì: jié shā guān lóng féng, zhòu shā wáng zǐ bǐ gàn, wú dào zhī jūn mò néng yòng xián. shǐ guǎn zhòng xián, huán gōng bù néng yòng yòng guǎn zhòng, gù zhī huán gōng wú luàn xíng yě. yǒu xián míng zhī jūn, gù yǒu zhēn liáng zhī chén. chén xián, jūn míng zhī yàn, nài hé wèi zhī yǒu luàn? nán yuē:" wèi líng gōng wú dào zhī jūn, shí zhī xián chén. guǎn zhòng wèi fǔ, hé míng huán gōng bù wéi luàn yě?" fū líng gōng wú dào, rèn yòng sān chén, jǐn yǐ bù sàng, fēi yǒu gōng xíng yě. huán gōng zūn jiǔ jiǔ zhī rén, bá níng qī yú chē xià, zé bāo máo bù gòng, yùn bīng gōng chǔ, jiǔ hé zhū hóu, yī kuāng tiān xià, qiān shì yī chū zhī zhǔ yě. ér yún fù fù rén yú bèi, xū yǐ. shuō shàng shū zhě yuē:" zhōu gōng jū shè, dài tiān zǐ zhī shòu, dài tiān zǐ zhī guān, fù yǐ nán miàn ér cháo zhū hóu." hù yǒu zhī jiān yuē yǐ, nán miàn zhī zuò wèi yě. fù nán miàn xiāng zuò, yǐ zài hòu yě. huán gōng cháo zhū hóu zhī shí, huò nán miàn zuò, fù rén lì yú hòu yě. shì sú chuán yún, zé yuē fù fù rén yú bèi yǐ. cǐ zé kuí yī zú sòng dīng gōng záo jǐng dé yī rén zhī yǔ yě. táng yú shí, kuí wèi dài fū, xìng zhī yīn yuè, diào shēng bēi shàn. dāng shí rén yuē:" diào lè rú kuí yī zú yǐ." shì sú chuán yán:" kuí yī zú." àn zhì zōng guān quē, dì shùn bó qiú, zhòng chēng bó yí, bó yí qǐ shǒu ràng yú kuí lóng. zhì zōng qīng guān, hàn zhī zōng zhèng yě. duàn zú, fēi qí lǐ yě. qiě yī zú zhī rén, hé yòng xíng yě? xià hòu kǒng jiǎ, tián yú dōng míng shān, tiān yù huì míng, rù yú mín jiā, zhǔ rén fāng rǔ. huò yuē:" hòu lái zhī zǐ bì guì." huò yuē:" bù shèng, zhī zǐ bì jiàn." kǒng jiǎ yuē:" wèi yú zi, shú néng jiàn zhī?" suì zài yǐ guī, xī liáo, fǔ zhǎn qí zú, zú wèi shǒu zhě. kǒng jiǎ zhī yù guì zhī zǐ, yǒu yú lì yǐ, duàn zú wú yí, gù wèi shǒu zhě. jīn kuí yī zú, wú yīn qū bù, zuò tiáo yīn lè, kě yě zhì zōng zhī guān, bù yí yī zú, yóu shǒu zhě duàn zú, bù kě guì yě. kǒng jiǎ bù dé guì zhī zǐ, bó yí bù dé ràng yú kuí yān. sòng dīng gōng zhě, sòng rén yě. wèi záo jǐng shí, cháng yǒu jì jí, jì zhī, rì qù yī rén zuò. zì záo jǐng hòu, bù fù jì jí, jì zhī, rì dé yī rén zhī zuò. gù yuē:" sòng dīng gōng záo jǐng dé yī rén." sú chuán yán yuē:" dīng gōng záo jǐng dé yī rén yú jǐng zhōng." fū rén shēng yú rén, fēi shēng yú tǔ yě. chuān tǔ záo jǐng, wú wéi dé rén. tuī cǐ yǐ lùn, fù fù rén zhī yǔ, yóu cǐ lèi yě. fù fù rén ér zuò, zé yún fù rén zài bèi. zhī fù rén zài bèi fēi dào, zé shēng guǎn zhòng yǐ fù rén zhì jū zhī yán yǐ. shǐ huán gōng yòng fù rén chè yìn fú, fù rén yú bèi nǚ qì chuāng kě qù, yǐ fù rén zhì jū. fāng cháo zhū hóu, huán gōng zhòng yī, fù rén xí shang, nǚ qì fēn gé, fù zhī hé yì? huán gōng sī shì, zuò tíng liáo ér yè zuò, yǐ sī zhì shì, fǎn yǐ bái rì fù fù rén jiàn zhū hóu hū?
传书言:齐桓公负妇人而朝诸侯,此言桓公之淫乱无礼甚也。夫桓公大朝之时,负妇人於背,其游宴之时,何以加此?方修士礼,崇历肃敬,负妇人於背,何以能率诸侯朝事王室?葵丘之会,桓公骄矜,当时诸侯畔者九国。睚眦不得,九国畔去,况负妇人,淫乱之行,何以肯留?或曰:“管仲告诸侯:吾君背有疽创,不得妇人,疮不衰愈。诸侯信管仲,故无畔者。”夫十室之邑,必有忠信若孔子。当时诸侯千人以上,必知方术治疽,不用妇人。管仲为君讳也,诸侯知仲为君讳而欺己,必恚怒而畔去,何以能久统会诸侯,成功於霸?或曰:“桓公实无道,任贤相管仲,故能霸天下。”夫无道之人,与狂无异,信谗远贤,反害仁义,安能任管仲,能养人令之成事:桀杀关龙逢,纣杀王子比干,无道之君莫能用贤。使管仲贤,桓公不能用;用管仲,故知桓公无乱行也。有贤明之君,故有贞良之臣。臣贤,君明之验,奈何谓之有乱?难曰:“卫灵公无道之君,时知贤臣。管仲为辅,何明桓公不为乱也?”夫灵公无道,任用三臣,仅以不丧,非有功行也。桓公尊九九之人,拔宁戚於车下,责苞茅不贡,运兵功楚,九合诸侯,一匡天下,千世一出之主也。而云负妇人於背,虚矣。说《尚书》者曰:“周公居摄,带天子之绶,戴天子之冠,负扆南面而朝诸侯。”户牖之间曰扆,南面之坐位也。负南面乡坐,扆在後也。桓公朝诸侯之时,或南面坐,妇人立於後也。世俗传云,则曰负妇人於背矣。此则夔一足、宋丁公凿井得一人之语也。唐、虞时,夔为大夫,性知音乐,调声悲善。当时人曰:“调乐如夔一足矣。”世俗传言:“夔一足。”案秩宗官缺,帝舜博求,众称伯夷,伯夷稽首让於夔龙。秩宗卿官,汉之宗正也。断足,非其理也。且一足之人,何用行也?夏後孔甲,田於东蓂山,天雨晦冥,入於民家,主人方乳。或曰:“後来之子必贵。”或曰:“不胜,之子必贱。”孔甲曰:“为余子,孰能贱之?”遂载以归,析缭,斧斩其足,卒为守者。孔甲之欲贵之子,有余力矣,断足无宜,故为守者。今夔一足,无因趋步,坐调音乐,可也;秩宗之官,不宜一足,犹守者断足,不可贵也。孔甲不得贵之子,伯夷不得让於夔焉。宋丁公者,宋人也。未凿井时,常有寄汲,计之,日去一人作。自凿井後,不复寄汲,计之,日得一人之作。故曰:“宋丁公凿井得一人。”俗传言曰:“丁公凿井得一人於井中。”夫人生於人,非生於土也。穿土凿井,无为得人。推此以论,负妇人之语,犹此类也。负妇人而坐,则云妇人在背。知妇人在背非道,则生管仲以妇人治疽之言矣。使桓公用妇人彻胤服,妇人於背;女气疮可去,以妇人治疽。方朝诸侯,桓公重衣,妇人袭裳,女气分隔,负之何益?桓公思士,作庭燎而夜坐,以思致士,反以白日负妇人见诸侯乎?
chuán shū yán niè zhèng wèi yán wēng zhòng cì shā hán wáng, cǐ xū yě. fū niè zhèng zhī shí, hán liè hóu yě. liè hóu zhī sān nián, niè zhèng cì hán xiāng xiá lèi. shí èr nián liè hóu zú. yǔ niè zhèng shā xiá lèi, xiāng qù shí qī nián. ér yán niè zhèng cì shā hán wáng, duǎn shū xiǎo zhuàn, jìng xū bù kě xìn yě.
传书言聂正为严翁仲刺杀韩王,此虚也。夫聂政之时,韩列侯也。列侯之三年,聂政刺韩相侠累。十二年列侯卒。与聂政杀侠累,相去十七年。而言聂政刺杀韩王,短书小传,竟虚不可信也。
chuán shū yòu yán: yān tài zǐ dān shǐ cì kè jīng kē cì qín wáng, bù dé, zhū sǐ. hòu gāo jiàn lì fù yǐ jī zhù jiàn qín wáng, qín wáng shuō zhī zhī yàn tài zǐ zhī kè, nǎi mào qí yǎn, shǐ zhī jī zhù. jiàn lì nǎi zhì qiān yú zhù zhōng yǐ wéi zhòng, dāng jī zhù, qín wáng xī jìn, bù néng zì jìn. jiàn lì yǐ zhù jī qín wáng sǎng, qín wáng bìng shāng, sān yuè ér sǐ. fū yán gāo jiàn lì yǐ zhù jī qín wáng, shí yě yán zhōng qín wáng bìng shāng sān yuè ér sǐ, xū yě. fū qín wáng zhě, qín shǐ huáng dì yě.
传书又言:燕太子丹使刺客荆轲刺秦王,不得,诛死。後高渐丽复以击筑见秦王,秦王说之;知燕太子之客,乃冒其眼,使之击筑。渐丽乃置铅於筑中以为重,当击筑,秦王膝进,不能自禁。渐丽以筑击秦王颡,秦王病伤,三月而死。夫言高渐丽以筑击秦王,实也;言中秦王病伤三月而死,虚也。夫秦王者,秦始皇帝也。
shǐ huáng èr shí nián, yān tài zǐ dān shǐ jīng kē cì shǐ huáng, shǐ huáng shā kē, míng yǐ. èr shí yī nián, shǐ jiāng jūn wáng jiǎn gōng yàn, dé tài zǐ shǒu èr shí wǔ nián, suì fá yàn, ér lǔ yàn wáng jiā. hòu bù shěn hé nián, gāo jiàn lì yǐ zhù jī shǐ huáng, bù zhōng, zhū jiàn lì. dāng èr shí qī nián, yóu tiān xià, dào kuài jī, zhì láng yá, běi zhì láo shèng shān, bìng hǎi, xī zhì píng yuán jīn ér bìng, dào shā qiū píng tái, shǐ huáng bēng. fū chèn shū yán shǐ huáng hái, dào shā qiū ér wáng chuán shū yòu yán bìng zhù chuāng sān yuè ér sǐ yú qín. yī shǐ huáng zhī shēn, shì huò yán sǐ yú shā qiū, huò yán sǐ yú qín, qí sǐ yán héng bìng chuāng. chuán shū zhī yán, duō shī qí shí, shì sú zhī rén, bù néng dìng yě.
始皇二十年,燕太子丹使荆轲刺始皇,始皇杀轲,明矣。二十一年,使将军王翦功燕,得太子首;二十五年,遂伐燕,而虏燕王嘉。後不审何年,高渐丽以筑击始皇,不中,诸渐丽。当二十七年,游天下,到会稽,至琅邪,北至劳、盛山,并海,西至平原津而病,到沙丘平台,始皇崩。夫谶书言始皇还,到沙丘而亡;传书又言病筑疮三月而死於秦。一始皇之身,世或言死於沙丘,或言死於秦,其死言恆病疮。传书之言,多失其实,世俗之人,不能定也。