rú zhě shuō fèng huáng qí lín wèi shèng wáng lái, yǐ wèi fèng huáng qí rén shèng qín yě, sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, zhōng guó yǒu dào zé lái, wú dào zé yǐn. chēng fèng huáng qí lín zhī rén zhī zhě, yù yǐ bāo shèng rén yě, fēi shèng rén zhī dé bù néng zhì fèng huáng qí lín. cǐ yán wàng yě. fū fèng huáng qí lín shèng, shèng rén yì shèng. shèng rén xī xī yōu shì, fèng huáng qí lín yì yí lǜ jiào. shèng rén yóu yú shì jiān, fèng huáng qí yì yí yǔ niǎo shòu huì. hé gù yuǎn qù zhōng guó, chù yú biān wài, qǐ shèng rén zhuó, fèng huáng qí lín qīng zāi? hé qí shèng dé jù ér cāo bù tóng yě? rú yǐ shèng rén zhě dāng yǐn hū, shí èr shèng yí yǐn rú yǐ shèng zhě dāng jiàn, fèng lín yì yí jiàn. rú yǐ rén shèng zhī qín, sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, zé wén wáng jū yú yǒu lǐ, kǒng zǐ è yú chén cài, fēi yě. wén wáng kǒng zǐ, rén shèng zhī rén, yōu shì mǐn mín, bù tú lì hài, gù qí yǒu rén shèng zhī zhī, zāo jū è zhī huàn. fán rén cāo xíng néng xiū shēn zhèng jié, bù néng jìn rén jiā fēi yú jǐ.
儒者說鳳皇、騏驎為聖王來,以為鳳皇、騏仁聖禽也,思慮深,避害遠,中國有道則來,無道則隱。稱鳳皇、騏驎之仁知者,欲以褒聖人也,非聖人之德不能致鳳皇、騏驎。此言妄也。夫鳳皇、騏驎聖,聖人亦聖。聖人恓恓憂世,鳳皇、騏驎亦宜率教。聖人游於世間,鳳皇、騏亦宜與鳥獸會。何故遠去中國,處於邊外,豈聖人濁,鳳皇、騏驎清哉?何其聖德俱而操不同也?如以聖人者當隱乎,十二聖宜隱;如以聖者當見,鳳、驎亦宜見。如以仁聖之禽,思慮深,避害遠,則文王拘於羑里,孔子厄於陳、蔡,非也。文王、孔子,仁聖之人,憂世憫民,不圖利害,故其有仁聖之知,遭拘厄之患。凡人操行能修身正節,不能禁人加非於己。
àn rén cāo xíng mò néng guò shèng rén, shèng rén bù néng zì miǎn yú è, ér fèng lín dú néng zì quán yú shì, shì niǎo shòu zhī cāo, xián yú shèng rén yě. qiě niǎo shòu zhī zhī, bù yǔ rén tōng, hé yǐ néng zhī guó yǒu dào yǔ wú dào yě? rén tóng xìng lèi, hǎo è jūn děng, shàng bù xiāng zhī niǎo shòu yǔ rén yì xìng, hé néng zhī zhī? rén bù néng zhī niǎo shòu, niǎo shòu yì bù néng zhī rén, liǎng bù néng xiāng zhī niǎo shòu wèi yú yú rén, hé yǐ fǎn néng zhī zhī? rú zhě xián chēng fèng huáng zhī dé, yù yǐ biǎo míng wáng zhī zhì, fǎn lìng rén yǒu bù jí niǎo shòu, lùn shì guò qíng, shǐ shí bù zhe.
案人操行莫能過聖人,聖人不能自免於厄,而鳳、驎獨能自全於世,是鳥獸之操,賢於聖人也。且鳥獸之知,不與人通,何以能知國有道與無道也?人同性類,好惡均等,尚不相知;鳥獸與人異性,何能知之?人不能知鳥獸,鳥獸亦不能知人,兩不能相知;鳥獸為愚於人,何以反能知之?儒者咸稱鳳皇之德,欲以表明王之治,反令人有不及鳥獸,論事過情,使實不著。
qiě fèng lín qǐ dú wèi shèng wáng zhì zāi? xiào xuān huáng dì zhī shí, fèng huáng wǔ zhì, qí lín yī zhì, shén què huáng lóng, gān lù lǐ quán, mò bù bì jiàn, gù yǒu wǔ fèng shén què gān lù huáng lóng zhī jì. shǐ fèng lín shěn wèi shèng wáng jiàn, zé xiào xuān huáng dì shèng rén yě rú xiào xuān dì fēi shèng, zé fèng lín wèi xián lái yě. wèi xián lái, zé rú zhě chēng fèng huáng qí lín, shī qí shí yě. fèng huáng qí wèi yáo shùn lái, yì wèi xuān dì lái yǐ. fū rú shì, wèi shèng qiě xián yě.
且鳳、驎豈獨為聖王至哉?孝宣皇帝之時,鳳皇五至,騏驎一至,神雀、黃龍,甘露、醴泉,莫不畢見,故有五鳳、神雀、甘露、黃龍之紀。使鳳、驎審為聖王見,則孝宣皇帝聖人也;如孝宣帝非聖,則鳳、驎為賢來也。為賢來,則儒者稱鳳皇、騏驎,失其實也。鳳皇、騏為堯、舜來,亦為宣帝來矣。夫如是,為聖且賢也。
rú zhě shuō shèng tài lóng, zé lùn fèng lín yì guò qí shí. chūn qiū yuē: xī shòu huò sǐ lín. rén yǐ shì kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: shú wèi lái zāi? shú wèi lái zāi? fǎn mèi shì miàn, qì tì zhān jīn. rú zhě shuō zhī, yǐ wèi tiān yǐ mìng kǒng zǐ, kǒng zǐ bù wáng zhī shèng yě. fū lín wèi shèng wáng lái, kǒng zǐ zì yǐ bù wáng, ér shí wáng lǔ jūn wú gǎn lín zhī dé, guài qí lái ér bù zhī suǒ wèi, gù yuē: shú wèi lái zāi? shú wèi lái zāi? zhī qí bù wèi zhì píng ér zhì, wèi jǐ dào qióng ér lái, wàng jué xīn gǎn, gù tì qì zhān jīn. yǐ kǒng zǐ yán shú wèi lái zāi, zhī lín wèi shèng wáng lái yě. yuē: qián kǒng zǐ zhī shí, shì rú yǐ chuán cǐ shuō, kǒng zǐ wén cǐ shuō ér xī jiàn qí wù yě, jiàn lín zhī zhì, guài suǒ wèi lái. shí zhě, lín zhì, wú suǒ wèi lái, cháng yǒu zhī wù yě, xíng mài lǔ zé zhī zhōng, ér lǔ guó jiàn qí wù zāo huò zhī yě. kǒng zǐ jiàn lín zhī huò, huò ér yòu sǐ, zé zì bǐ yú lín, zì wèi dào jué bù fù xíng, jiāng wèi xiǎo rén suǒ qī huò yě. gù kǒng zǐ jiàn lín ér zì qì zhě, jù qí jiàn dé ér sǐ yě, fēi jù qí běn suǒ wèi lái yě. rán zé lín zhī zhì yě, zì yǔ shòu huì jù yě. qí sǐ, rén shā zhī yě. shǐ lín yǒu zhī, wèi shèng wáng lái, shí wú shèng zhǔ, hé wèi lái hū? sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, hé gù wèi lǔ suǒ huò shā hū? fū yǐ shí wú shèng wáng ér lín zhì, zhī bù wèi shèng wáng lái yě wèi lǔ suǒ huò shā, zhī qí bì hài bù néng yuǎn yě. shèng shòu bù néng zì miǎn yú nán. shèng rén yì bù néng zì miǎn yú huò. huò nán zhī shì, shèng zhě suǒ bù néng bì, ér yún fèng lín sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, wàng yě.
儒者說聖太隆,則論鳳、驎亦過其實。《春秋》曰:「西狩獲死驎。」人以示孔子,孔子曰:「孰為來哉?孰為來哉?」反袂拭面,泣涕沾襟。儒者說之,以為天以命孔子,孔子不王之聖也。夫驎為聖王來,孔子自以不王,而時王魯君無感驎之德,怪其來而不知所為,故曰:「孰為來哉?孰為來哉?」知其不為治平而至,為己道窮而來,望絕心感,故涕泣沾襟。以孔子言「孰為來哉」,知驎為聖王來也。曰:前孔子之時,世儒已傳此說,孔子聞此說而希見其物也,見驎之至,怪所為來。實者,驎至,無所為來,常有之物也,行邁魯澤之中,而魯國見其物遭獲之也。孔子見驎之獲,獲而又死,則自比於驎,自謂道絕不復行,將為小人所蹊獲也。故孔子見驎而自泣者,據其見得而死也,非據其本所為來也。然則驎之至也,自與獸會聚也。其死,人殺之也。使驎有知,為聖王來,時無聖主,何為來乎?思慮深,避害遠,何故為魯所獲殺乎?夫以時無聖王而驎至,知不為聖王來也;為魯所獲殺,知其避害不能遠也。聖獸不能自免於難。聖人亦不能自免於禍。禍難之事,聖者所不能避,而雲鳳、驎思慮深,避害遠,妄也。
qiě fèng lín fēi shēng wài guó yě, zhōng guó yǒu shèng wáng nǎi lái zhì yě. shēng yú zhōng guó, zhǎng yú shān lín zhī jiān, xìng lián jiàn xī, rén bù dé hài yě, zé wèi zhī sī lǜ shēn, bì hài yuǎn yǐ. shēng yǔ shèng wáng tóng shí, xíng yǔ zhì píng xiāng yù, shì jiān wèi zhī shèng wáng zhī ruì, wèi shèng lái yǐ. bō cháo pò luǎn, fèng huáng wèi zhī bù xiáng fén lín ér tián, lù chí ér yú, guī lóng wèi zhī bù yóu. fèng huáng, guī lóng zhī lèi yě, jiē shēng zhōng guó, yǔ rén xiāng jìn. cháo bō luǎn pò, píng cuàn bù xiáng lín fén chí lù, fú nì bù yóu, wú yuǎn qù zhī wén, hé yǐ zhī qí zài wài guó yě? guī lóng fèng huáng, tóng yī lèi yě. xī jiàn bù hài, wèi zài wài guó guī lóng xī jiàn, yì zài wài guó yǐ.
且鳳、驎非生外國也,中國有聖王乃來至也。生於中國,長於山林之間,性廉見希,人不得害也,則謂之思慮深,避害遠矣。生與聖王同時,行與治平相遇,世間謂之聖王之瑞,為聖來矣。剝巢破卵,鳳皇為之不翔;焚林而畋,漉池而漁,龜、龍為之不游。鳳皇,龜、龍之類也,皆生中國,與人相近。巢剝卵破,屏竄不翔;林焚池漉,伏匿不游,無遠去之文,何以知其在外國也?龜、龍、鳳皇,同一類也。希見不害,謂在外國;龜、龍希見,亦在外國矣。
xiào xuān huáng dì zhī shí, fèng huáng qí lín huáng lóng shén què jiē zhì, qí zhì tóng shí, zé qí xìng xíng xiāng sì lèi, zé qí shēng chū yí tóng chù yǐ. lóng bù shēng yú wài guó, wài guó yì yǒu lóng. fèng lín bù shēng wài guó, wài guó yì yǒu fèng lín. rán zé zhōng guó yì yǒu, wèi bì wài guó zhī fèng lín yě. rén jiàn fèng lín xī jiàn, zé yuē zài wài guó jiàn yù tài píng, zé yuē wèi shèng wáng lái. fū fèng huáng qí lín zhī zhì yě, yóu lǐ quán zhī chū zhū cǎo zhī shēng yě. wèi fèng huáng zài wài guó, wén yǒu dào ér lái, lǐ quán zhū cǎo hé zhī, ér shēng yú tài píng zhī shí? lǐ quán zhū cǎo, hé qì suǒ shēng, rán zé fèng huáng qí lín, yì hé qì suǒ shēng yě. hé qì shēng shèng rén, shèng rén shēng yú shuāi shì. wù shēng wèi ruì, rén shēng wèi shèng, tóng shí jù rán, shí qí zhǎng dà, xiāng féng yù yǐ. shuāi shì yì yǒu hé qì, hé qì shí shēng shèng rén. shèng rén shēng yú shuāi shì, shuāi shì yì shí yǒu fèng lín yě. kǒng zǐ shēng yú zhōu zhī mò shì, qí lín jiàn yú lǔ zhī xī zé. guāng wǔ huáng dì shēng yú chéng āi zhī jì, fèng huáng jí yú jì yáng zhī dì. shèng rén shèng wù, shēng yú shuāi shì. shèng wáng zāo jiàn shèng wù, yóu jí mìng zhī rén féng jí xiáng zhī lèi yě, qí shí xiāng yù, fēi xiāng wèi chū yě.
孝宣皇帝之時,鳳皇、騏驎、黃龍、神雀皆至,其至同時,則其性行相似類,則其生出宜同處矣。龍不生於外國,外國亦有龍。鳳、驎不生外國,外國亦有鳳、驎。然則中國亦有,未必外國之鳳、驎也。人見鳳、驎希見,則曰在外國;見遇太平,則曰為聖王來。夫鳳皇、騏驎之至也,猶醴泉之出、硃草之生也。謂鳳皇在外國,聞有道而來,醴泉、硃草何知,而生於太平之時?醴泉、硃草,和氣所生,然則鳳皇、騏驎,亦和氣所生也。和氣生聖人,聖人生於衰世。物生為瑞,人生為聖,同時俱然,時其長大,相逢遇矣。衰世亦有和氣,和氣時生聖人。聖人生於衰世,衰世亦時有鳳、驎也。孔子生於周之末世,騏驎見於魯之西澤。光武皇帝生於成、哀之際,鳳皇集於濟陽之地。聖人聖物,生於衰世。聖王遭見聖物,猶吉命之人逢吉祥之類也,其實相遇,非相為出也。
fū fèng lín zhī lái, yǔ bái yú chì wū zhī zhì, wú yǐ yì yě. yú zāo zì yuè, wáng zhōu féng zhī huǒ ǒu wèi wū, wáng yǎng jiàn zhī. fēi yú wén wǔ wáng zhī dé, ér rù qí zhōu wū zhī zhōu jiā dāng qǐ, jí yú wáng wū yě. wèi fèng lín wèi shèng wáng lái, shì wèi yú wū wèi wǔ wáng zhì yě. wáng zhě shòu fù guì zhī mìng, gù qí dòng chū jiàn jí xiáng yì wù, jiàn zé wèi zhī ruì. ruì yǒu xiǎo dà, gè yǐ suǒ jiàn, dìng dé bó hòu. ruò fú bái yú chì wū xiǎo wù, xiǎo ān zhī zhào yě fèng huáng qí lín dà wù, tài píng zhī xiàng yě. gù kǒng zǐ yuē: fèng niǎo bù zhì, hé bù chū tú, wú yǐ yǐ fū! bù jiàn tài píng zhī xiàng, zì zhī bù yù tài píng zhī shí yǐ. qiě fèng huáng qí lín, hé yǐ wèi tài píng zhī xiàng? fèng huáng qí lín, rén shèng zhī qín yě, rén shèng zhī wù zhì, tiān xià jiāng wèi rén shèng zhī xíng yǐ. shàng shū dà chuán yuē: gāo zōng jì chéng tāng zhī miào, yǒu zhì shēng dǐng ěr ér míng. gāo zōng wèn zǔ yǐ, zǔ yǐ yuē: yuǎn fāng jūn zǐ dài yǒu zhì zhě. zǔ yǐ jiàn zhì yǒu shì jūn zǐ zhī xíng, jīn cóng wài lái, zé yuē yuǎn fāng jūn zǐ jiāng yǒu zhì zhě yǐ.
夫鳳、驎之來,與白魚、赤烏之至,無以異也。魚遭自躍,王舟逢之;火偶為烏,王仰見之。非魚聞武王之德,而入其舟;烏知周家當起,集於王屋也。謂鳳、驎為聖王來,是謂魚、烏為武王至也。王者受富貴之命,故其動出見吉祥異物,見則謂之瑞。瑞有小大,各以所見,定德薄厚。若夫白魚、赤烏小物,小安之兆也;鳳皇、騏驎大物,太平之象也。故孔子曰:「鳳鳥不至,河不出圖,吾已矣夫!」不見太平之象,自知不遇太平之時矣。且鳳皇、騏驎,何以為太平之象?鳳皇、騏驎,仁聖之禽也,仁聖之物至,天下將為仁聖之行矣。《尚書大傳》曰:「高宗祭成湯之廟,有雉升鼎耳而鳴。高宗問祖乙,祖乙曰:『遠方君子殆有至者。』祖乙見雉有似君子之行,今從外來,則曰「遠方君子將有至者」矣。
fū fèng huáng qí lín yóu zhì yě, qí lái zhī xiàng, yì yǔ zhì tóng. xiào wǔ huáng dì xī xún shòu, dé bái lín, yī jiǎo ér wǔ zhǐ, yòu yǒu mù, zhī chū fù hé yú běn. wǔ dì yì wèn qún chén, yè zhě zhōng jūn yuē: yě qín bìng jiǎo, míng tóng běn yě zhòng zhī nèi fù, shì wú wài yě. rú cǐ ruì zhě, wài guó yí yǒu jiàng zhě. ruò shì yīng, dài qiě yǒu jiě biān fā xuē zuǒ rèn xí guān dài ér méng huà yān. qí hòu shù yuè, yuè dì yǒu jiàng zhě, xiōng nú míng wáng yì jiāng shù qiān rén lái jiàng, jìng rú zhōng jūn zhī yán. zhōng jūn zhī yán, dé ruì yīng zhī shí yǐ. tuī cǐ yǐ kuàng bái yú chì wū, yóu cǐ lèi yě. yú, shuǐ jīng bái zhě, yīn zhī sè yě wū zhě, xiào niǎo chì zhě, zhōu zhī yīng qì yě. xiān dé bái yú, hòu dé chì wū, yīn zhī tǒng jué, sè yí zài zhōu yǐ. jù yú wū zhī jiàn yǐ zhàn wǔ wáng, zé zhī zhōu zhī bì děi tiān xià yě.
夫鳳皇、騏驎猶雉也,其來之象,亦與雉同。孝武皇帝西巡狩,得白驎,一角而五趾,又有木,枝出複合於本。武帝議問群臣,謁者終軍曰:「野禽並角,明同本也;眾枝內附,示無外也。如此瑞者,外國宜有降者。若〔是〕應,殆且有解編發、削左衽、襲冠帶而蒙化焉。」其後數月,越地有降者,匈奴名王亦將數千人來降,竟如終軍之言。終軍之言,得瑞應之實矣。推此以況白魚、赤烏,猶此類也。魚,〔水〕精;白者,殷之色也;烏者,孝鳥;赤者,周之應氣也。先得白魚,後得赤烏,殷之統絕,色移在周矣。據魚、烏之見以占武王,則知周之必得天下也。
shì jiàn wǔ wáng zhū zhòu, chū yù yú wū, zé wèi tiān yòng yú wū mìng shǐ wǔ wáng zhū zhòu, shì xiāng sì lèi, qí shí fēi yě. chūn qiū zhī shí, qú yù lái cháo, zhàn zhě yǐ wèi xiōng. fū yě niǎo lái cháo, lǔ guó zhī dōu qiě wèi qiū xū, zhāo gōng zhī shēn qiě chū bēn yě. hòu zhāo gōng wèi jì shì suǒ gōng, chū bēn yú qí, sǐ bù guī lǔ. jiǎ yì wèi zhǎng shā tài fù, fú niǎo jí shě, fā shū zhàn zhī, yún: fú niǎo rù shì, zhǔ rén dāng qù. qí hòu jiǎ yì jìng qù. yě niǎo suī shū, qí zhàn bù yì. fū fèng lín zhī lái, yǔ yě niǎo zhī cháo fú niǎo zhī jí, wú yǐ yì yě. shì qú yù zhī cháo, fú niǎo zhī jí, ǒu cháo shì jí, zhàn zhě yīn qí yě zé zhī wù, cháo jí chéng gōng zhī nèi, zé jiàn lǔ guó qiě xiōng chuán zhǔ rén bù jí zhī ruì yǐ. fēi qú yù fú niǎo zhī èr guó huò jiāng zhì, ér gù wèi zhī cháo jí yě. wáng zhě yǐ tiān xià wèi jiā, jiā rén jiāng yǒu jí xiōng zhī shì, ér jí xiōng zhī zhào yù jiàn yú rén, zhī zhě zhàn zhī, zé zhī jí xiōng jiāng zhì. fēi jí xiōng zhī wù yǒu zhī, gù wèi jí xiōng zhī rén lái yě. yóu shī guī zhī yǒu zhào shù yǐ. guī zhào shī shù, cháng yǒu jí xiōng, jí rén bǔ shì yǔ jí xiāng yù, xiōng rén yǔ xiōng xiāng féng, fēi shī guī shén líng zhī rén jí xiōng, chū zhào jiàn shù yǐ gào zhī yě. xū jū bǔ shì, qián wú guò kè, yóu dé jí xiōng. rán zé tiān dì zhī jiān, cháng yǒu jí xiōng, jí xiōng zhī wù lái zhì, zì dāng yǔ jí xiōng zhī rén xiāng féng yù yǐ. huò yán tiān shǐ zhī suǒ wèi yě. fū jù dà zhī tiān shǐ, xì xiǎo zhī wù, yīn yǔ bù tōng, qíng zhǐ bù dá, hé néng shǐ wù? wù yì bù wèi tiān shǐ, qí lái shén guài, ruò tiān shǐ zhī, zé wèi tiān shǐ yǐ.
世見武王誅紂,出遇魚、烏,則謂天用魚、烏命使武王誅紂,事相似類,其實非也。春秋之時,瞿鵒來巢,占者以為凶。夫野鳥來巢,魯國之都且為丘墟,昭公之身且出奔也。後昭公為季氏所攻,出奔於齊,死不歸魯。賈誼為長沙太傅,服鳥集舍,發書占之,云:「服鳥入室,主人當去」。其後賈誼竟去。野鳥雖殊,其占不異。夫鳳、驎之來,與野鳥之巢、服鳥之集,無以異也。是瞿鵒之巢,服鳥之集,偶巢適集,占者因其野澤之物,巢集城宮之內,則見魯國且凶、傳〔主〕人不吉之瑞矣。非瞿鵒、服鳥知二國禍將至,而故為之巢集也。王者以天下為家,家人將有吉凶之事,而吉凶之兆豫見於人,知者占之,則知吉凶將至。非吉凶之物有知,故為吉凶之人來也。猶蓍龜之有兆數矣。龜兆蓍數,常有吉凶,吉人卜筮與吉相遇,凶人與兇相逢,非蓍龜神靈知人吉凶,出兆見數以告之也。虛居卜筮,前無過客,猶得吉凶。然則天地之間,常有吉凶,吉凶之物來至,自當與吉凶之人相逢遇矣。或言天使之所為也。夫巨大之天使,細小之物,音語不通,情指不達,何能使物?物亦不為天使,其來神怪,若天使之,則謂天使矣。
xià hòu kǒng jiǎ tián yú shǒu shān, tiān yù huì míng, rù yú mín jiā, zhǔ rén fāng rǔ. huò yuē: hòu lái, zhī zǐ bì dà guì. huò yuē: bù shèng, zhī zǐ bì yǒu yāng. fū kǒng jiǎ zhī rù mín shì yě, ǒu zāo yǔ ér yìn bì yě, fēi zhī mín jiā jiāng shēng zǐ, ér qí zi bì jí xiōng, wèi zhī zhì yě. jì zhì, rén zhàn zé yǒu jí xiōng yǐ. fū jí xiōng zhī wù jiàn yú wáng cháo, ruò rù mín jiā, yóu kǒng jiǎ zāo yǔ rù mín shì yě. kǒng jiǎ bù zhī qí jiāng shēng zǐ, wèi zhī gù dào. wèi fèng huáng zhū ruì yǒu zhī, yīng jí ér zhì, wù yǐ.
夏後孔甲畋於首山,天雨晦冥,入於民家,主人方乳。或曰:「後來,之子必大貴。」或曰:「不勝,之子必有殃。」夫孔甲之入民室也,偶遭雨而廕庇也,非知民家將生子,而其子必〔吉〕凶,為之至也。既至,人占則有吉凶矣。夫吉凶之物見於王朝,若入民家,猶孔甲遭雨入民室也。孔甲不知其將生子,為之故到。謂鳳皇諸瑞有知,應吉而至,誤矣。