rú zhě shuō fèng huáng qí lín wèi shèng wáng lái, yǐ wéi fèng huáng qí rén shèng qín yě, sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, zhōng guó yǒu dào zé lái, wú dào zé yǐn. chēng fèng huáng qí lín zhī rén zhī zhě, yù yǐ bāo shèng rén yě, fēi shèng rén zhī dé bù néng zhì fèng huáng qí lín. cǐ yán wàng yě. fū fèng huáng qí lín shèng, shèng rén yì shèng. shèng rén xī xī yōu shì, fèng huáng qí lín yì yí lǜ jiào. shèng rén yóu yú shì jiān, fèng huáng qí yì yí yǔ niǎo shòu huì. hé gù yuǎn qù zhōng guó, chù yú biān wài, qǐ shèng rén zhuó, fèng huáng qí lín qīng zāi? hé qí shèng dé jù ér cāo bù tóng yě? rú yǐ shèng rén zhě dāng yǐn hū, shí èr shèng yí yǐn rú yǐ shèng zhě dāng jiàn, fèng lín yì yí jiàn. rú yǐ rén shèng zhī qín, sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, zé wén wáng jū yú yǒu lǐ, kǒng zǐ è yú chén cài, fēi yě. wén wáng kǒng zǐ, rén shèng zhī rén, yōu shì mǐn mín, bù tú lì hài, gù qí yǒu rén shèng zhī zhī, zāo jū è zhī huàn. fán rén cāo xíng néng xiū shēn zhèng jié, bù néng jìn rén jiā fēi yú jǐ.
儒者说凤皇、骐驎为圣王来,以为凤皇、骐仁圣禽也,思虑深,避害远,中国有道则来,无道则隐。称凤皇、骐驎之仁知者,欲以褒圣人也,非圣人之德不能致凤皇、骐驎。此言妄也。夫凤皇、骐驎圣,圣人亦圣。圣人恓恓忧世,凤皇、骐驎亦宜率教。圣人游於世间,凤皇、骐亦宜与鸟兽会。何故远去中国,处於边外,岂圣人浊,凤皇、骐驎清哉?何其圣德俱而操不同也?如以圣人者当隐乎,十二圣宜隐;如以圣者当见,凤、驎亦宜见。如以仁圣之禽,思虑深,避害远,则文王拘於羑里,孔子厄於陈、蔡,非也。文王、孔子,仁圣之人,忧世悯民,不图利害,故其有仁圣之知,遭拘厄之患。凡人操行能修身正节,不能禁人加非於己。
àn rén cāo xíng mò néng guò shèng rén, shèng rén bù néng zì miǎn yú è, ér fèng lín dú néng zì quán yú shì, shì niǎo shòu zhī cāo, xián yú shèng rén yě. qiě niǎo shòu zhī zhī, bù yú rén tōng, hé yǐ néng zhī guó yǒu dào yǔ wú dào yě? rén tóng xìng lèi, hào wù jūn děng, shàng bù xiāng zhī niǎo shòu yú rén yì xìng, hé néng zhī zhī? rén bù néng zhī niǎo shòu, niǎo shòu yì bù néng zhī rén, liǎng bù néng xiāng zhī niǎo shòu wèi yú yú rén, hé yǐ fǎn néng zhī zhī? rú zhě xián chēng fèng huáng zhī dé, yù yǐ biǎo míng wáng zhī zhì, fǎn lìng rén yǒu bù jí niǎo shòu, lùn shì guò qíng, shǐ shí bù zhe.
案人操行莫能过圣人,圣人不能自免於厄,而凤、驎独能自全於世,是鸟兽之操,贤於圣人也。且鸟兽之知,不与人通,何以能知国有道与无道也?人同性类,好恶均等,尚不相知;鸟兽与人异性,何能知之?人不能知鸟兽,鸟兽亦不能知人,两不能相知;鸟兽为愚於人,何以反能知之?儒者咸称凤皇之德,欲以表明王之治,反令人有不及鸟兽,论事过情,使实不著。
qiě fèng lín qǐ dú wèi shèng wáng zhì zāi? xiào xuān huáng dì zhī shí, fèng huáng wǔ zhì, qí lín yī zhì, shén què huáng lóng, gān lù lǐ quán, mò bù bì jiàn, gù yǒu wǔ fèng shén què gān lù huáng lóng zhī jì. shǐ fèng lín shěn wèi shèng wáng jiàn, zé xiào xuān huáng dì shèng rén yě rú xiào xuān dì fēi shèng, zé fèng lín wèi xián lái yě. wèi xián lái, zé rú zhě chēng fèng huáng qí lín, shī qí shí yě. fèng huáng qí wèi yáo shùn lái, yì wèi xuān dì lái yǐ. fū rú shì, wèi shèng qiě xián yě.
且凤、驎岂独为圣王至哉?孝宣皇帝之时,凤皇五至,骐驎一至,神雀、黄龙,甘露、醴泉,莫不毕见,故有五凤、神雀、甘露、黄龙之纪。使凤、驎审为圣王见,则孝宣皇帝圣人也;如孝宣帝非圣,则凤、驎为贤来也。为贤来,则儒者称凤皇、骐驎,失其实也。凤皇、骐为尧、舜来,亦为宣帝来矣。夫如是,为圣且贤也。
rú zhě shuō shèng tài lóng, zé lùn fèng lín yì guò qí shí. chūn qiū yuē:" xī shòu huò sǐ lín." rén yǐ shì kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē:" shú wèi lái zāi? shú wèi lái zāi?" fǎn mèi shì miàn, qì tì zhān jīn. rú zhě shuō zhī, yǐ wéi tiān yǐ mìng kǒng zǐ, kǒng zǐ bù wáng zhī shèng yě. fū lín wèi shèng wáng lái, kǒng zǐ zì yǐ bù wáng, ér shí wáng lǔ jūn wú gǎn lín zhī dé, guài qí lái ér bù zhī suǒ wéi, gù yuē:" shú wèi lái zāi? shú wèi lái zāi?" zhī qí bù wéi zhì píng ér zhì, wèi jǐ dào qióng ér lái, wàng jué xīn gǎn, gù tì qì zhān jīn. yǐ kǒng zǐ yán" shú wèi lái zāi", zhī lín wèi shèng wáng lái yě. yuē: qián kǒng zǐ zhī shí, shì rú yǐ chuán cǐ shuō, kǒng zǐ wén cǐ shuō ér xī jiàn qí wù yě, jiàn lín zhī zhì, guài suǒ wéi lái. shí zhě, lín zhì, wú suǒ wéi lái, cháng yǒu zhī wù yě, xíng mài lǔ zé zhī zhōng, ér lǔ guó jiàn qí wù zāo huò zhī yě. kǒng zǐ jiàn lín zhī huò, huò ér yòu sǐ, zé zì bǐ yú lín, zì wèi dào jué bù fù xíng, jiāng wèi xiǎo rén suǒ qī huò yě. gù kǒng zǐ jiàn lín ér zì qì zhě, jù qí jiàn de ér sǐ yě, fēi jù qí běn suǒ wéi lái yě. rán zé lín zhī zhì yě, zì yǔ shòu huì jù yě. qí sǐ, rén shā zhī yě. shǐ lín yǒu zhī, wèi shèng wáng lái, shí wú shèng zhǔ, hé wéi lái hū? sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, hé gù wèi lǔ suǒ huò shā hū? fū yǐ shí wú shèng wáng ér lín zhì, zhī bù wéi shèng wáng lái yě wèi lǔ suǒ huò shā, zhī qí bì hài bù néng yuǎn yě. shèng shòu bù néng zì miǎn yú nán. shèng rén yì bù néng zì miǎn yú huò. huò nán zhī shì, shèng zhě suǒ bù néng bì, ér yún fèng lín sī lǜ shēn, bì hài yuǎn, wàng yě.
儒者说圣太隆,则论凤、驎亦过其实。《春秋》曰:“西狩获死驎。”人以示孔子,孔子曰:“孰为来哉?孰为来哉?”反袂拭面,泣涕沾襟。儒者说之,以为天以命孔子,孔子不王之圣也。夫驎为圣王来,孔子自以不王,而时王鲁君无感驎之德,怪其来而不知所为,故曰:“孰为来哉?孰为来哉?”知其不为治平而至,为己道穷而来,望绝心感,故涕泣沾襟。以孔子言“孰为来哉”,知驎为圣王来也。曰:前孔子之时,世儒已传此说,孔子闻此说而希见其物也,见驎之至,怪所为来。实者,驎至,无所为来,常有之物也,行迈鲁泽之中,而鲁国见其物遭获之也。孔子见驎之获,获而又死,则自比於驎,自谓道绝不复行,将为小人所蹊获也。故孔子见驎而自泣者,据其见得而死也,非据其本所为来也。然则驎之至也,自与兽会聚也。其死,人杀之也。使驎有知,为圣王来,时无圣主,何为来乎?思虑深,避害远,何故为鲁所获杀乎?夫以时无圣王而驎至,知不为圣王来也;为鲁所获杀,知其避害不能远也。圣兽不能自免於难。圣人亦不能自免於祸。祸难之事,圣者所不能避,而云凤、驎思虑深,避害远,妄也。
qiě fèng lín fēi shēng wài guó yě, zhōng guó yǒu shèng wáng nǎi lái zhì yě. shēng yú zhōng guó, zhǎng yú shān lín zhī jiān, xìng lián jiàn xī, rén bù dé hài yě, zé wèi zhī sī lǜ shēn, bì hài yuǎn yǐ. shēng yǔ shèng wáng tóng shí, xíng yǔ zhì píng xiāng yù, shì jiān wèi zhī shèng wáng zhī ruì, wèi shèng lái yǐ. bō cháo pò luǎn, fèng huáng wèi zhī bù xiáng fén lín ér tián, lù chí ér yú, guī lóng wèi zhī bù yóu. fèng huáng, guī lóng zhī lèi yě, jiē shēng zhōng guó, yú rén xiāng jìn. cháo bō luǎn pò, píng cuàn bù xiáng lín fén chí lù, fú nì bù yóu, wú yuǎn qù zhī wén, hé yǐ zhī qí zài wài guó yě? guī lóng fèng huáng, tóng yī lèi yě. xī jiàn bù hài, wèi zài wài guó guī lóng xī jiàn, yì zài wài guó yǐ.
且凤、驎非生外国也,中国有圣王乃来至也。生於中国,长於山林之间,性廉见希,人不得害也,则谓之思虑深,避害远矣。生与圣王同时,行与治平相遇,世间谓之圣王之瑞,为圣来矣。剥巢破卵,凤皇为之不翔;焚林而畋,漉池而渔,龟、龙为之不游。凤皇,龟、龙之类也,皆生中国,与人相近。巢剥卵破,屏窜不翔;林焚池漉,伏匿不游,无远去之文,何以知其在外国也?龟、龙、凤皇,同一类也。希见不害,谓在外国;龟、龙希见,亦在外国矣。
xiào xuān huáng dì zhī shí, fèng huáng qí lín huáng lóng shén què jiē zhì, qí zhì tóng shí, zé qí xìng xíng xiāng sì lèi, zé qí shēng chū yí tóng chǔ yǐ. lóng bù shēng yú wài guó, wài guó yì yǒu lóng. fèng lín bù shēng wài guó, wài guó yì yǒu fèng lín. rán zé zhōng guó yì yǒu, wèi bì wài guó zhī fèng lín yě. rén jiàn fèng lín xī jiàn, zé yuē zài wài guó jiàn yù tài píng, zé yuē wèi shèng wáng lái. fū fèng huáng qí lín zhī zhì yě, yóu lǐ quán zhī chū zhū cǎo zhī shēng yě. wèi fèng huáng zài wài guó, wén yǒu dào ér lái, lǐ quán zhū cǎo hé zhī, ér shēng yú tài píng zhī shí? lǐ quán zhū cǎo, hé qì suǒ shēng, rán zé fèng huáng qí lín, yì hé qì suǒ shēng yě. hé qì shēng shèng rén, shèng rén shēng yú shuāi shì. wù shēng wèi ruì, rén shēng wèi shèng, tóng shí jù rán, shí qí zhǎng dà, xiāng féng yù yǐ. shuāi shì yì yǒu hé qì, hé qì shí shēng shèng rén. shèng rén shēng yú shuāi shì, shuāi shì yì shí yǒu fèng lín yě. kǒng zǐ shēng yú zhōu zhī mò shì, qí lín jiàn yú lǔ zhī xī zé. guāng wǔ huáng dì shēng yú chéng āi zhī jì, fèng huáng jí yú jì yáng zhī dì. shèng rén shèng wù, shēng yú shuāi shì. shèng wáng zāo jiàn shèng wù, yóu jí mìng zhī rén féng jí xiáng zhī lèi yě, qí shí xiàng yù, fēi xiāng wèi chū yě.
孝宣皇帝之时,凤皇、骐驎、黄龙、神雀皆至,其至同时,则其性行相似类,则其生出宜同处矣。龙不生於外国,外国亦有龙。凤、驎不生外国,外国亦有凤、驎。然则中国亦有,未必外国之凤、驎也。人见凤、驎希见,则曰在外国;见遇太平,则曰为圣王来。夫凤皇、骐驎之至也,犹醴泉之出、硃草之生也。谓凤皇在外国,闻有道而来,醴泉、硃草何知,而生於太平之时?醴泉、硃草,和气所生,然则凤皇、骐驎,亦和气所生也。和气生圣人,圣人生於衰世。物生为瑞,人生为圣,同时俱然,时其长大,相逢遇矣。衰世亦有和气,和气时生圣人。圣人生於衰世,衰世亦时有凤、驎也。孔子生於周之末世,骐驎见於鲁之西泽。光武皇帝生於成、哀之际,凤皇集於济阳之地。圣人圣物,生於衰世。圣王遭见圣物,犹吉命之人逢吉祥之类也,其实相遇,非相为出也。
fū fèng lín zhī lái, yǔ bái yú chì wū zhī zhì, wú yǐ yì yě. yú zāo zì yuè, wáng zhōu féng zhī huǒ ǒu wèi wū, wáng yǎng jiàn zhī. fēi yú wén wǔ wáng zhī dé, ér rù qí zhōu wū zhī zhōu jiā dàng qǐ, jí yú wáng wū yě. wèi fèng lín wèi shèng wáng lái, shì wèi yú wū wèi wǔ wáng zhì yě. wáng zhě shòu fù guì zhī mìng, gù qí dòng chū jiàn jí xiáng yì wù, jiàn zé wèi zhī ruì. ruì yǒu xiǎo dà, gè yǐ suǒ jiàn, dìng dé bó hòu. ruò fú bái yú chì wū xiǎo wù, xiǎo ān zhī zhào yě fèng huáng qí lín dà wù, tài píng zhī xiàng yě. gù kǒng zǐ yuē:" fèng niǎo bù zhì, hé bù chū tú, wú yǐ yǐ fū!" bú jiàn tài píng zhī xiàng, zì zhī bù yù tài píng zhī shí yǐ. qiě fèng huáng qí lín, hé yǐ wéi tài píng zhī xiàng? fèng huáng qí lín, rén shèng zhī qín yě, rén shèng zhī wù zhì, tiān xià jiāng wèi rén shèng zhī xíng yǐ. shàng shū dà chuán yuē:" gāo zōng jì chéng tāng zhī miào, yǒu zhì shēng dǐng ěr ér míng. gāo zōng wèn zǔ yǐ, zǔ yǐ yuē:' yuǎn fāng jūn zǐ dài yǒu zhì zhě.' zǔ yǐ jiàn zhì yǒu shì jūn zǐ zhī xíng, jīn cóng wài lái, zé yuē" yuǎn fāng jūn zǐ jiāng yǒu zhì zhě" yǐ.
夫凤、驎之来,与白鱼、赤乌之至,无以异也。鱼遭自跃,王舟逢之;火偶为乌,王仰见之。非鱼闻武王之德,而入其舟;乌知周家当起,集於王屋也。谓凤、驎为圣王来,是谓鱼、乌为武王至也。王者受富贵之命,故其动出见吉祥异物,见则谓之瑞。瑞有小大,各以所见,定德薄厚。若夫白鱼、赤乌小物,小安之兆也;凤皇、骐驎大物,太平之象也。故孔子曰:“凤鸟不至,河不出图,吾已矣夫!”不见太平之象,自知不遇太平之时矣。且凤皇、骐驎,何以为太平之象?凤皇、骐驎,仁圣之禽也,仁圣之物至,天下将为仁圣之行矣。《尚书大传》曰:“高宗祭成汤之庙,有雉升鼎耳而鸣。高宗问祖乙,祖乙曰:‘远方君子殆有至者。’祖乙见雉有似君子之行,今从外来,则曰“远方君子将有至者”矣。
fū fèng huáng qí lín yóu zhì yě, qí lái zhī xiàng, yì yǔ zhì tóng. xiào wǔ huáng dì xī xún shòu, dé bái lín, yī jiǎo ér wǔ zhǐ, yòu yǒu mù, zhī chū fù hé yú běn. wǔ dì yì wèn qún chén, yè zhě zhōng jūn yuē:" yě qín bìng jiǎo, míng tóng běn yě zhòng zhī nèi fù, shì wú wài yě. rú cǐ ruì zhě, wài guó yí yǒu jiàng zhě. ruò shì yīng, dài qiě yǒu jiě biān fā xuē zuǒ rèn xí guàn dài ér méng huà yān." qí hòu shù yuè, yuè dì yǒu jiàng zhě, xiōng nú míng wáng yì jiāng shù qiān rén lái jiàng, jìng rú zhōng jūn zhī yán. zhōng jūn zhī yán, dé ruì yīng zhī shí yǐ. tuī cǐ yǐ kuàng bái yú chì wū, yóu cǐ lèi yě. yú, shuǐ jīng bái zhě, yīn zhī sè yě wū zhě, xiào niǎo chì zhě, zhōu zhī yīng qì yě. xiān dé bái yú, hòu dé chì wū, yīn zhī tǒng jué, sè yí zài zhōu yǐ. jù yú wū zhī jiàn yǐ zhàn wǔ wáng, zé zhī zhōu zhī bì děi tiān xià yě.
夫凤皇、骐驎犹雉也,其来之象,亦与雉同。孝武皇帝西巡狩,得白驎,一角而五趾,又有木,枝出复合於本。武帝议问群臣,谒者终军曰:“野禽并角,明同本也;众枝内附,示无外也。如此瑞者,外国宜有降者。若〔是〕应,殆且有解编发、削左衽、袭冠带而蒙化焉。”其後数月,越地有降者,匈奴名王亦将数千人来降,竟如终军之言。终军之言,得瑞应之实矣。推此以况白鱼、赤乌,犹此类也。鱼,〔水〕精;白者,殷之色也;乌者,孝鸟;赤者,周之应气也。先得白鱼,後得赤乌,殷之统绝,色移在周矣。据鱼、乌之见以占武王,则知周之必得天下也。
shì jiàn wǔ wáng zhū zhòu, chū yù yú wū, zé wèi tiān yòng yú wū mìng shǐ wǔ wáng zhū zhòu, shì xiāng sì lèi, qí shí fēi yě. chūn qiū zhī shí, qú yù lái cháo, zhàn zhě yǐ wéi xiōng. fū yě niǎo lái cháo, lǔ guó zhī dōu qiě wèi qiū xū, zhāo gōng zhī shēn qiě chū bēn yě. hòu zhāo gōng wèi jì shì suǒ gōng, chū bēn yú qí, sǐ bù guī lǔ. jiǎ yì wèi cháng shā tài fù, fú niǎo jí shě, fā shū zhàn zhī, yún:" fú niǎo rù shì, zhǔ rén dāng qù". qí hòu jiǎ yì jìng qù. yě niǎo suī shū, qí zhàn bù yì. fū fèng lín zhī lái, yǔ yě niǎo zhī cháo fú niǎo zhī jí, wú yǐ yì yě. shì qú yù zhī cháo, fú niǎo zhī jí, ǒu cháo shì jí, zhàn zhě yīn qí yě zé zhī wù, cháo jí chéng gōng zhī nèi, zé jiàn lǔ guó qiě xiōng chuán zhǔ rén bù jí zhī ruì yǐ. fēi qú yù fú niǎo zhī èr guó huò jiāng zhì, ér gù wèi zhī cháo jí yě. wáng zhě yǐ tiān xià wéi jiā, jiā rén jiāng yǒu jí xiōng zhī shì, ér jí xiōng zhī zhào yù jiàn yú rén, zhī zhě zhàn zhī, zé zhī jí xiōng jiāng zhì. fēi jí xiōng zhī wù yǒu zhī, gù wèi jí xiōng zhī rén lái yě. yóu shī guī zhī yǒu zhào shù yǐ. guī zhào shī shù, cháng yǒu jí xiōng, jí rén bǔ shì yǔ jí xiāng yù, xiōng rén yǔ xiōng xiàng féng, fēi shī guī shén líng zhī rén jí xiōng, chū zhào jiàn shù yǐ gào zhī yě. xū jū bǔ shì, qián wú guò kè, yóu dé jí xiōng. rán zé tiān dì zhī jiān, cháng yǒu jí xiōng, jí xiōng zhī wù lái zhì, zì dāng yǔ jí xiōng zhī rén xiāng féng yù yǐ. huò yán tiān shǐ zhī suǒ wéi yě. fū jù dà zhī tiān shǐ, xì xiǎo zhī wù, yīn yǔ bù tōng, qíng zhǐ bù dá, hé néng shǐ wù? wù yì bù wéi tiān shǐ, qí lái shén guài, ruò tiān shǐ zhī, zé wèi tiān shǐ yǐ.
世见武王诛纣,出遇鱼、乌,则谓天用鱼、乌命使武王诛纣,事相似类,其实非也。春秋之时,瞿鹆来巢,占者以为凶。夫野鸟来巢,鲁国之都且为丘墟,昭公之身且出奔也。後昭公为季氏所攻,出奔於齐,死不归鲁。贾谊为长沙太傅,服鸟集舍,发书占之,云:“服鸟入室,主人当去”。其後贾谊竟去。野鸟虽殊,其占不异。夫凤、驎之来,与野鸟之巢、服鸟之集,无以异也。是瞿鹆之巢,服鸟之集,偶巢适集,占者因其野泽之物,巢集城宫之内,则见鲁国且凶、传〔主〕人不吉之瑞矣。非瞿鹆、服鸟知二国祸将至,而故为之巢集也。王者以天下为家,家人将有吉凶之事,而吉凶之兆豫见於人,知者占之,则知吉凶将至。非吉凶之物有知,故为吉凶之人来也。犹蓍龟之有兆数矣。龟兆蓍数,常有吉凶,吉人卜筮与吉相遇,凶人与凶相逢,非蓍龟神灵知人吉凶,出兆见数以告之也。虚居卜筮,前无过客,犹得吉凶。然则天地之间,常有吉凶,吉凶之物来至,自当与吉凶之人相逢遇矣。或言天使之所为也。夫巨大之天使,细小之物,音语不通,情指不达,何能使物?物亦不为天使,其来神怪,若天使之,则谓天使矣。
xià hòu kǒng jiǎ tián yú shǒu shān, tiān yù huì míng, rù yú mín jiā, zhǔ rén fāng rǔ. huò yuē:" hòu lái, zhī zǐ bì dà guì." huò yuē:" bù shèng, zhī zǐ bì yǒu yāng." fū kǒng jiǎ zhī rù mín shì yě, ǒu zāo yǔ ér yìn bì yě, fēi zhī mín jiā jiāng shēng zǐ, ér qí zi bì jí xiōng, wèi zhī zhì yě. jì zhì, rén zhàn zé yǒu jí xiōng yǐ. fū jí xiōng zhī wù jiàn yú wáng cháo, ruò rù mín jiā, yóu kǒng jiǎ zāo yǔ rù mín shì yě. kǒng jiǎ bù zhī qí jiāng shēng zǐ, wèi zhī gù dào. wèi fèng huáng zhū ruì yǒu zhī, yīng jí ér zhì, wù yǐ.
夏後孔甲畋於首山,天雨晦冥,入於民家,主人方乳。或曰:“後来,之子必大贵。”或曰:“不胜,之子必有殃。”夫孔甲之入民室也,偶遭雨而廕庇也,非知民家将生子,而其子必〔吉〕凶,为之至也。既至,人占则有吉凶矣。夫吉凶之物见於王朝,若入民家,犹孔甲遭雨入民室也。孔甲不知其将生子,为之故到。谓凤皇诸瑞有知,应吉而至,误矣。