cóng qǔ jìng zhōu yǐ nán, diān chí yǐ xī, tǔ sú wéi yè shuǐ tián, zhǒng má dòu shǔ jì, bù guò tīng tuǎn. shuǐ tián měi nián yī shú, cóng bā yuè huò dào, zhì shí yī yuè shí èr yuè zhī jiāo, biàn yú dào tián zhǒng dà mài, sān yuè sì yuè jí shú. shōu dà mài hòu, hái zhǒng jīng dào. xiǎo mài jí yú gāng líng zhǒng zhī, shí èr yuè xià xún yǐ chōu jié rú sān yuè, xiǎo mài yǔ dà mài tóng shí shōu yì. qí xiǎo mài miàn ruǎn ní shǎo wèi, dà mài duō yǐ wèi chǎo, bié wú tā yòng. yùn jiǔ yǐ dào mǐ wèi qū zhě, jiǔ wèi suān bài. měi gēng tián yòng sān chǐ lí, gé zhǎng zhàng yú, liǎng niú xiāng qù qī bā chǐ, yī diàn rén qián qiān niú, yī diàn rén chí àn lí yuán, yī diàn rén bǐng lěi. mán zhì shān tián, shū wèi jīng hǎo. xī bèi chéng zhèn mán jiāng chà mán guān biàn lìng jiān shǒu cuī cù. rú jiān shǒu mán qǐ jiǔ fàn zhě, chá zhī, zhàng xià chuí sǐ. měi yī diàn rén, diàn jiāng zhěn lián yán huò sān shí lǐ, jiāo tián jiē yòng yuán quán, shuǐ hàn wú sǔn. shōu yì yǐ bì, guān mán jù diàn rén jiā kǒu shù mù, zhī gěi hé dào, qí yú xī shū guān.
從曲靖州已南,滇池已西,土俗唯業水田,種麻、豆黍、稷,不過町疃。水田每年一熟,從八月獲稻,至十一月十二月之交,便於稻田種大麥,三月四月即熟。收大麥後,還種粳稻。小麥即於岡陵種之,十二月下旬已抽節如三月,小麥與大麥同時收刈。其小麥面軟泥少味,大麥多以為麨,別無他用。醞酒以稻米為麴者,酒味酸敗。每耕田用三尺犁,格長丈余,兩牛相去七八尺,一佃人前牽牛,一佃人持按犁轅,一佃人秉耒。蠻治山田,殊為精好。悉被城鎮蠻將差蠻官遍令監守催促。如監守蠻乞酒飯者,察之,杖下捶死。每一佃人,佃疆畛連延或三十里,澆田皆用源泉,水旱無損。收刈已畢,官蠻據佃人家口數目,支給禾稻,其餘悉輸官。
mán dì wú sāng, xī yǎng zhè, cán rào shù. cūn yì rén jiā, zhè lín duō zhě shù qǐng, sǒng gàn shù zhàng. sān yuè chū, cán yǐ shēng, sān yuè zhōng, jiǎn chū. chōu sī fǎ shāo yì zhōng tǔ. jīng zhě wèi fǎng sī líng, yì zhī wèi jǐn jí juàn. qí fǎng sī rù zhū zǐ yǐ wèi shàng fú. jǐn wén pō yǒu mì zhì qí cǎi, mán jí jiā kǒu xī bù xǔ wèi yī fú. qí juàn jí cū, yuán xì rù sè àn: yuán xì èr zì wèi xiáng, zhì rú qīn bèi, shù jiàn nán nǚ jì yǐ pī zhī. yì yǒu cì xiù, mán wáng bìng qīng píng guān lǐ yī xī fú jǐn xiù, jiē shàng zhuì bō luó pí nán mán hū dà chóng wèi bō luó mì. sú bù jiě zhī líng luó, zì dà hé sān nián mán zéi kòu xī chuān, lǔ lüè qiǎo ér jí nǚ gōng fēi shǎo, rú jīn xī jiě zhī líng luó yě.
蠻地無桑,悉養柘,蠶繞樹。村邑人家,柘林多者數頃,聳干數丈。三月初,蠶已生,三月中,繭出。抽絲法稍異中土。精者為紡絲綾,亦織為錦及絹。其紡絲入朱紫以為上服。錦文頗有密緻奇采,蠻及家口悉不許為衣服。其絹極粗,原細入色(案:「原細」二字未詳),制如衾被,庶賤男女計以披之。亦有刺繡,蠻王並清平官禮衣悉服錦繡,皆上綴波羅皮(南蠻呼大蟲為「波羅密」)。俗不解織綾羅,自大和三年蠻賊寇西川,虜掠巧兒及女工非少,如今悉解織綾羅也。
bái yín shēng chéng zhè nán chéng xún chuán qí xiān yǐ xī, fān mán zhǒng bìng bù yǎng cán, wéi shōu pó luó shù zi pò qí ké, zhōng bái rú liǔ xù, zǔ zhī wèi fāng fú, cái zhī lóng tóu, nán zǐ fù nǚ tōng fú zhī. biāo guó mí chén nuò xī nuò, jiē pī luó duàn.
白銀生城、柘南城、尋傳、祁鮮已西,蕃蠻種並不養蠶,唯收婆羅樹子破其殼,中白如柳絮,組織為方幅,裁之籠頭,男子婦女通服之。驃國、彌臣、諾悉諾,皆披羅緞。
qí yán chū chù shén duō, jiān zhǔ zé shǎo. ān níng chéng zhōng jiē shí yán jǐng, shēn bā shí chǐ, chéng wài yòu yǒu sì jǐng, quàn bǎi xìng zì jiān. tiān bǎo bā zài, xuán zōng wěi tè jìn hé lǚ guāng tǒng lǐng shí dào bīng mǎ, cóng ān nán jìn jūn fá mán guó. shí zài, yǐ shōu fù ān níng chéng bìng mǎ yuán tóng zhù, běn dìng jiāng jiè zài ān níng, qù jiāo zhǐ sì shí bā rì chéng, ān níng jùn yě. hé lǚ guāng běn shì yōng guǎn guì zhōu rén, jiù cháng rèn jiāo róng guǎng sān zhōu jié dù. tiān bǎo shí wǔ zài, fāng shōu mán wáng suǒ zuò dà hé chéng zhī cì, shǔ ān lù shān zào nì, fèng xuán zōng zhào zhǐ jiāng bīng fù xī chuān, suì qǐn qí shōu fù àn: cǐ tiáo nǎi xù cì yán jǐng suǒ zài, qí tiān bǎo bā zài yǐ xià yī bǎi shí sì zì, yú shàng xià yǔ yì bù xiāng shǔ, yí yì tā chù zhī wén, yīn ān níng chéng ér cuò wù zài cǐ. shēng má tōng hǎi yǐ lái, zhū cuàn mán jiē shí ān níng jǐng yán, wéi yǒu lǎn tàn chéng nèi láng jǐng yán jié bái wèi měi, wéi nán zhào yī jiā suǒ shí qǔ zú wài, zhé yí zào jiān bì qí jǐng. lú nán yǒu měi jǐng yán, hé tàn bái yá yún nán yǐ lái, gōng shí. kūn míng chéng yǒu dà yán chí, bǐ xiàn tǔ bō. fān zhōng bù jiě zhǔ fǎ, yǐ xián chí shuǐ wò chái shàng, yǐ huǒ fén chái chéng tàn, jí yú tàn shàng lüè qǔ yán yě. zhēn yuán shí nián chūn, nán zhào shōu kūn míng chéng, jīn yán chí shǔ nán zhào, mán guān zhǔ zhī rú hàn fǎ yě. dōng mán mó xiē mán zhū fān bù luò gòng shí lóng qiè hé shuǐ, zhōng yǒu yán jǐng liǎng suǒ. liǎn xún dōng nán yǒu bàng mí qián jǐng shā zhuī jǐng, xī běi yǒu ruò yé jǐng huì nì jǐng, jiàn chuān yǒu xì nuò dèng jǐng, lì shuǐ chéng yǒu luó jū jǐng, zhǎng bàng zhū shān jiē yǒu yán jǐng, dāng tǔ zhū mán zì shí, wú què shuì. mán fǎ zhǔ yán, xián yǒu fǎ lìng. kē yán měi kē yuē yī liǎng èr liǎng, yǒu jiāo yì jí yǐ kē jì zhī.
其鹽出處甚多,煎煮則少。安寧城中皆石鹽井,深八十尺,城外又有四井,勸百姓自煎。天寶八載,玄宗委特進何履光統領十道兵馬,從安南進軍伐蠻國。十載,已收復安寧城並馬援銅柱,本定疆界在安寧,去交阯四十八日程,安寧郡也。何履光本是邕管貴州人,舊嘗任交、容、廣三州節度。天寶十五載,方收蠻王所坐大和城之次,屬安祿山造逆,奉玄宗詔旨將兵赴西川,遂寢其收復(案:此條乃敘次鹽井所在,其「天寶八載」以下一百十四字,於上下語意不相屬,疑亦他處之文,因安寧城而錯誤在此)。升麻、通海已來,諸爨蠻皆食安寧井鹽,唯有覽賧城內郎井鹽潔白味美,惟南詔一家所食取足外,輒移灶緘閉其井。瀘南有美井鹽,河賧、白崖、雲南已來,供食。昆明城有大鹽池,比陷吐蕃。蕃中不解煮法,以咸池水沃柴上,以火焚柴成炭,即於炭上掠取鹽也。貞元十年春,南詔收昆明城,今鹽池屬南詔,蠻官煮之如漢法也。東蠻、磨些蠻諸蕃部落共食龍怯河水,中有鹽井兩所。斂尋東南有傍彌潛井、沙追井,西北有若耶井、諱溺井,劍川有細諾鄧井,麗水城有羅苴井,長傍諸山皆有鹽井,當土諸蠻自食,無榷稅。蠻法煮鹽,咸有法令。顆鹽每顆約一兩二兩,有交易即以顆計之。
chá chū yín shēng chéng jiè zhū shān, sàn shōu wú cǎi zào fǎ. méng shě mán yǐ jiāo jiāng guì hé pēng ér yǐn zhī.
茶出銀生城界諸山,散收無采造法。蒙舍蠻以椒、姜、桂和烹而飲之。
lì zhī bīn láng hē lí lēi yē zi guāng láng děng zhū shù, yǒng chāng lì shuǐ zhǎng bàng jīn shān bìng yǒu zhī.
荔枝、檳榔、訶黎勒、椰子、桄榔等諸樹,永昌、麗水、長傍、金山並有之。
gān qiáo, dà lí chéng yǒu zhī, qí wèi suān. níng tàn yǒu qiáo, dà rú fù pēi àn: qiáo yí jú zì zhī é.
甘橋,大厘城有之,其味酸。寧賧有橋,大如覆柸(案:「橋」疑「橘」字之訛)。
lì shuǐ chéng yòu chū bō luó mì guǒ, dà zhě ruò hàn chéng tián guā, yǐn màn rú luó bó, shí yī yuè shí èr yuè shú. pí rú lián fáng, zi chù gē zhī, sè wēi hóng, shì tián guā, xiāng kě shí. huò yún cǐ jí sī nán yě, nán mán yǐ cǐ guǒ wèi zhēn hǎo. lù yuē dòu jiāng zuǒ yòu yì yǒu bō luó mì guǒ, shù gāo shù shí zhàng, dà shù wéi, shēng zǐ, wèi jí suān. méng shě yǒng chāng yì yǒu cǐ guǒ, dà rú tián guā, xiǎo zhě shì chéng yòu, gē shí bù suān, jí wǔ xiāng wèi. tǔ sú huò hū wèi zhǎng bàng guǒ, huò hū wèi sī lòu guǒ, yì hū sī nán guǒ. qí cì yǒu xióng huáng, méng shě chuān suǒ chū.
麗水城又出波羅蜜果,大者若漢城甜瓜,引蔓如蘿蔔,十一月十二月熟。皮如蓮房,子處割之,色微紅,似甜瓜,香可食。或雲此即思難也,南蠻以此果為珍好。祿{曰斗}江左右亦有波羅蜜果,樹高數十丈,大數圍,生子,味極酸。蒙舍、永昌亦有此果,大如甜瓜,小者似橙柚,割食不酸,即五香味。土俗或呼為「長傍果」,或呼為「思漏果」,亦呼「思難果」。其次有雄黃,蒙舍川所出。
qīng mù xiāng, yǒng chāng chū, qí shān duō qīng mù xiāng shān, zài yǒng chāng nán sān rì chéng.
青木香,永昌出,其山多青木香山,在永昌南三日程。
huò gē nuò mù, lì shuǐ shān gǔ chū. dà zhě rú bì, xiǎo zhě rú sān zhǐ, gē zhī sè rú huáng niè. tǔ rén jí tàn mán jiē cùn jié zhī. zhàng fū fù nǚ jiǔ huàn yāo jiǎo zhě, jìn jiǔ fú zhī, lì jiàn xiào yàn.
獲歌諾木,麗水山谷出。大者如臂,小者如三指,割之色如黃櫱。土人及賧蠻皆寸截之。丈夫婦女久患腰腳者,浸酒服之,立見效驗。
téng cao mí, shēng yǒng chāng hé tàn. yuán pí chù wú zhú gēn, yǐ téng zì jīng shù yuè, sè guāng chì, bǐ tǔ shàng zhī àn: cǐ tiáo wén yì wèi míng, yí yǒu é tuō.
藤{艹彌},生永昌、河賧。緣皮處無竹根,以藤漬經數月,色光赤,彼土尚之(案:此條文義未明,疑有訛脫)。
mèng tān zhú, zhǎng bàng chū, qí zhú jié dù sān chǐ, róu xì kě wèi suǒ, yì yǐ pí wèi má.
孟灘竹,長傍出,其竹節度三尺,柔細可為索,亦以皮為麻。
yě sāng mù, yǒng chāng bā xī zhū shān gǔ yǒu zhī, shēng yú shí shàng. jí shí yuè zé kě wèi gōng cái zhě, xiān jié qí shàng, rán hòu zhōng gē zhī, liǎng xiàng qū lìng zhì dì, hòu mù xìng dìng, duàn qǔ wèi gōng. bù shī jīn qī, ér jìn lì guò yú jīn gōng, mán zhōng wèi zhī yuè zhēn gōng zhě shì yě.
野桑木,永昌、巴西諸山谷有之,生於石上。及時月擇可為弓材者,先截其上,然後中割之,兩向屈令至地,候木性定,斷取為弓。不施筋漆,而勁利過於筋弓,蠻中謂之《月真》弓者是也。
shēng jīn, chū jīn shān jí zhǎng bàng zhū shān téng chōng běi jīn bǎo shān. tǔ rén qǔ fǎ, chūn dōng jiān xiān yú shān shàng jué kēng, shēn zhàng yú, kuò shù shí bù. xià yuè shuǐ lǎo jiàng shí, tiān qí ní tǔ rù kēng, jí yú tiān tǔ zhī suǒ shā shí zhōng pī jiǎn. yǒu de piàn kuài, dà zhě zhòng yī jīn, huò zhì èr jīn, xiǎo zhě sān liǎng wǔ liǎng, jià guì yú fū jīn shù bèi. rán yǐ mán fǎ yán jùn, nà guān shí fēn zhī qī bā, qí yú xǔ guī sī. rú bù shū guān, xǔ dì xiāng gào. fū jīn chū lì shuǐ, shèng shā táo tài qǔ zhī. shā tàn fǎ, nán nǚ fàn zuì, duō sòng lì shuǐ táo jīn. zhǎng bàng chuān jiè sān miàn shān bìng chū jīn, bù luò bǎi xìng xī nà jīn, wú bié shuì yì zhēng yáo.
生金,出金山及長傍諸山、藤充北金寶山。土人取法,春冬間先於山上掘坑,深丈余,闊數十步。夏月水潦降時,添其泥土入坑,即於添土之所沙石中披揀。有得片塊,大者重一斤,或至二斤,小者三兩五兩,價貴於麩金數倍。然以蠻法嚴峻,納官十分之七八,其餘許歸私。如不輸官,許遞相告。麩金出麗水,盛沙淘汰取之。沙賧法,男女犯罪,多送麗水淘金。長傍川界三面山並出金,部落百姓悉納金,無別稅役、征徭。
yín, huì tóng chuān yín shān chū. xī, sè sè shān zhōng chū, jìn jí shén yán.
銀,會同川銀山出。錫,瑟瑟山中出,禁戢甚嚴。
hǔ pò, yǒng chāng chéng jiè xī qù shí bā rì chéng hǔ pò shān jué zhī, qù sōng lín shén yuǎn. piàn kuài dà zhòng èr shí yú jīn. zhēn yuán shí nián, nán zhào méng yì móu xún jìn xiàn yī kuài, dà zhě zhòng èr shí liù jīn, dāng rì yǐ wèi hǎn yǒu yě.
琥珀,永昌城界西去十八日程琥珀山掘之,去松林甚遠。片塊大重二十餘斤。貞元十年,南詔蒙異牟尋進獻一塊,大者重二十六斤,當日以為罕有也。
mǎ, chū yuè tàn chuān dōng miàn yī dài, gǎng xī xiàng, dì shì jiàn píng, zhà qǐ fú rú qí zhěn zhě, yǒu quán dì měi cǎo, yí mǎ. chū shēng rú yáng gāo, yī nián hòu, niǔ shā wèi lǒng tóu mí xì zhī. sān nián nèi sì yǐ mǐ qīng zhōu zhī, sì wǔ nián shāo dà, liù qī nián fāng chéng jiù. wěi gāo, yóu shàn chí zhòu, rì xíng shù bǎi lǐ. běn zhǒng duō cōng, gù dài chēng yuè tàn cōng, jìn nián yǐ bái wèi liáng. xī chōng jí shēn tàn yì chū mǎ, cì tàn diān chí yóu jiā. dōng cuàn wū mán zhōng yì yǒu mǎ, bǐ yú yuè tàn jiē shǎo. yī qiè yě fàng, bù zhì cáo lì. wéi yáng jū miē jí dà lí dēng chuān gè yǒu cáo lì, wèi mǎ shù bǎi pǐ.
馬,出越賧川東面一帶,崗西向,地勢漸平,乍起伏如畦畛者,有泉地美草,宜馬。初生如羊羔,一年後,紐莎為攏頭縻系之。三年內飼以米清粥汁,四五年稍大,六七年方成就。尾高,尤善馳驟,日行數百里。本種多驄,故代稱越賧驄,近年以白為良。膝充及申賧亦出馬,次賧、滇池尤佳。東爨烏蠻中亦有馬,比于越賧皆少。一切野放,不置槽櫪。唯陽苴咩及大厘、登川各有槽櫪,餵馬數百匹。
xī, chū yuè tàn gāo lì. qí rén yǐ xiàn jǐng qǔ zhī. měi shā zhī shí, tiān yù zhèn léi bào zuò. xún chuán chuān jiè ké nòng chuān jiè yì chū xī pí. mán pái jiǎ bìng mǎ, tǒng bèi àn: xīn táng shū zuò tǒng lún mǎ qí jiǎ zhàng, duō yòng xī gé, yì zá yòng niú pí. fù pái luó jū yǐ xià, wèi dé xì jīn qū jū zhě, xī yòng xī gé wèi qū jū, jiē zhū qī zhī.
犀,出越賧、高麗。其人以陷穽取之。每殺之時,天雨震雷暴作。尋傳川界、殼弄川界亦出犀皮。蠻排甲並馬,統備(案:《新唐書》作「統倫」)馬騎甲仗,多用犀革,亦雜用牛皮。負排羅苴已下,未得系金佉苴者,悉用犀革為佉苴,皆朱漆之。
dà chóng, nán zhào suǒ pī pí, chì hēi wén shēn, bǐng rán kě ài. yún dà chóng zài gāo shān qióng gǔ zhě zé jiā, rú zài píng chuān, wén qiǎn bù rèn yòng.
大蟲,南詔所披皮,赤黑文深,炳然可愛。雲大蟲在高山窮谷者則佳,如在平川,文淺不任用。
shè xiāng, chū yǒng chāng jí nán zhào zhū shān, tǔ rén jiē yǐ jiāo yì huò bì.
麝香,出永昌及南詔諸山,土人皆以交易貨幣。
shā niú, yún nán jí xī cuàn gù dì bìng zhǐ shēng shā niú, jù lǜ dì duō zhàng, cǎo shēn féi, niú gèng fān shēng dú zi. tiān bǎo zhōng, yī jiā biàn yǒu shù shí tóu. tōng hǎi yǐ nán duō yě shuǐ niú, huò yī qiān èr qiān wèi qún. mí nuò jiāng bā xī chū máo niú, kāi nán bā nán yǎng chù, dà yú shuǐ niú. yī jiā shù tóu yǎng zhī, dài niú gēng yě.
沙牛,雲南及西爨故地並只生沙牛,俱綠地多瘴,草深肥,牛更蕃生犢子。天寶中,一家便有數十頭。通海已南多野水牛,或一千二千為群。彌諾江巴西出犛牛,開南巴南養處,大於水牛。一家數頭養之,代牛耕也。
lù, bàng xī ěr shā zhū shān jiē yǒu lù. lóng wěi chéng dōng běi xī lóng shān, nán zhào yǎng lù chù, yào zé qǔ zhī. lǎn tàn yǒu zhī hé chuān jí lù chuān. lóng zú lù bái zhòu sān shí wǔ shí, qún xíng niè cǎo.
鹿,傍西洱沙諸山皆有鹿。龍尾城東北息龍山,南詔養鹿處,要則取之。覽賧有織和川及鹿川。龍足鹿白晝三十五十,群行齧草。
zéi yú, méng shě chí zéi yú dà zhě zhòng wǔ jīn, xī ěr hé jí kūn chí zhī nán jiē diān chí. dōng yuè, yú yàn yā fēng zhì shuǐ zā niǎo biàn yú yě zhōng shuǐ jì.
鯽魚,蒙舍池鯽魚大者重五斤,西洱河及昆池之南接滇池。冬月,魚、雁、鴨、豐雉、水紥鳥遍於野中水際。
dà jī, yǒng chāng yún nán chū, zhòng shí yú jīn, zuǐ jù jìn lì, néng qǔ zhān è niǎo gē què fú gē qú yù zhī lèi.
大雞,永昌、雲南出,重十餘斤,嘴距勁利,能取鸇、鱷、《鳥戈》、鵲、鳧、鴿、鴝、鵒之類。
xiàng, kāi nán bā nán duō yǒu zhī, huò zhuō dé, rén jiā duō yǎng zhī, yǐ dài gēng tián yě. zhū yáng māo quǎn luó lǘ bào tù é yā, zhū shān jí rén jiā xī yǒu zhī. dàn shí zhī yǔ zhōng tǔ shāo yì. mán bù dài pēng shú, jiē bàn shēng ér chī zhī.
象,開南、巴南多有之,或捉得,人家多養之,以代耕田也。豬、羊、貓、犬、騾、驢、豹、兔、鵝、鴨,諸山及人家悉有之。但食之與中土稍異。蠻不待烹熟,皆半生而吃之。
dà yáng duō cóng xī qiāng tiě qiáo jiē tǔ bō jiè sān qiān èr qiān kǒu jiāng lái bó yì. duó qiào, zhuàng rú dāo jǐ cán rèn. jī nián mái zài gāo tǔ zhōng, yì yǒu kǒng xué bàng tòu. zhū gǎn, chū lì shuǐ, zhuāng yǐ jīn qióng tiě dàng, suǒ zhǐ wú bù dòng yě. nán zhào yóu suǒ bǎo zhòng. yǐ míng zì hū zhě yǒu liù: yī yuē lù pó mó qiú, èr yuē kuī yún fú, sān yuē duó jí, sì yuē duó mó píng, wǔ yuē tóng duó àn: wéi yǒu wǔ míng, yí quē qí yī. xī shí yuè xī zhào yú zèng yǒu tiān jiàng duó qiào hòu bù luò pò bài, shèng luó pí dé zhī, jīn nán zhào mán wáng chū jūn, shǒu zhōng shuāng zhí zhě shì yě. zhēn yuán shí nián, shǐ qīng píng gōng yǐn fǔ qiú rù cháo, xiàn qí yī.
大羊多從西羌、鐵橋接吐蕃界三千二千口將來博易。鐸鞘,狀如刀戟殘刃。積年埋在高土中,亦有孔穴傍透。朱笴,出麗水,裝以金穹鐵簜,所指無不洞也。南詔尤所寶重。以名字呼者有六:一曰祿婆摩求,二曰虧雲孚,三曰鐸戢,四曰鐸摩郱,五曰同鐸(案:惟有五名,疑缺其一)。昔時越析詔于贈有天降鐸鞘;後部落破敗,盛羅皮得之,今南詔蠻王出軍,手中雙執者是也。貞元十年,使清平宮尹輔酋入朝,獻其一。
yù dāo, cì yú duó qiào. zào fǎ: yòng dú yào chóng yú zhī lèi, yòu cuì yǐ bái mǎ xuè, jīng shí shù nián nǎi yòng. zhōng rén jī jí sǐ, sú mì qí fǎ, cū wèn dé qí yóu.
郁刀,次於鐸鞘。造法:用毒藥、蟲、魚之類,又淬以白馬血,經十數年乃用。中人肌即死,俗秘其法,粗問得其由。
nán zhào jiàn, shǐ rén yòng jiàn, bù wèn guì jiàn, jiàn bù lí shēn. zào jiàn fǎ: duàn shēng tiě, qǔ bèng zhī, rú shì zhě shù cì, pēng liàn zhī. jiàn chéng jí yǐ xī zhuāng tóu, shì yǐ jīn bì. làng rén zhào néng zhù jiàn, yóu jīng lì, zhū bù luò xī bù rú, wèi zhī làng jiàn. nán zhào suǒ pèi jiàn, yǐ chuán liù qī dài yě.
南詔劍,使人用劍,不問貴賤,劍不離身。造劍法:鍛生鐵,取迸汁,如是者數次,烹煉之。劍成即以犀裝頭,飾以金碧。浪人詔能鑄劍,尤精利,諸部落悉不如,謂之浪劍。南詔所佩劍,已傳六七代也。
qiāng jiàn duō yòng bān zhú, chū méng shě bái yá zhào nán shān gǔ, xīn shí, yuán jǐn, róu xì, jí lì qū zhī bù zhé, zhū suǒ chū jiē bù jí zhī.
槍、箭多用斑竹,出蒙舍、白崖、詔南山谷,心實,圓緊,柔細,極力屈之不折,諸所出皆不及之。