zéi xiàn zhēn dìng
賊陷真定
èr shí sān rén wǔ, zéi xiàn zhēn dìng. xiān shì, zhī fǔ qiū mào huá, wén zéi jǐng, xiān qiǎn jiā juàn chū chéng. fǔ chén xú biāo zhí mào huá xià yù, biāo huī xià zhōng jūn guān, cì biāo dēng chéng huà shǒu yù, jié fù chū chéng wài shā zhī. pī yù qǐng mào huá chū. mào huá suì xí suǒ shǔ zhōu xiàn, yù pàn dài zéi shù rì, ér zéi shǐ yǐ shù qí rù chéng, shōu tǎng jí dì, jù jīng chéng zhǐ sān bǎi lǐ, jì rán wú yán zhě.
二十三壬午,賊陷真定。先是,知府邱茂華,聞賊警,先遣家眷出城。撫臣徐標執茂華下獄,標麾下中軍官,伺標登城畫守御,劫縛出城外殺之。劈獄請茂華出。茂華遂檄所屬州縣,豫叛待賊數日,而賊始以數騎入城,收帑籍地,距京城止三百里,寂然無言者。
xú biāo, hào hè zhōu, jì níng rén, tiān qǐ yǐ chǒu jìn shì, xún fǔ bǎo dìng yòu fù dōu yù shǐ, shǒu zhēn dìng, zhǎn zéi shǐ, suì wěi pái.
徐標,號鶴洲,濟寧人,天啟乙丑進士,巡撫保定右副都御史,守真定,斬賊使,碎偽牌。
èr shí wǔ jiǎ shēn, bīng liú zé qīng qǐng yú qīng dēng zhū shān kāi kuàng, qián yín zhe xún àn shè fǎ.
二十五甲申,兵劉澤清請於青登諸山開礦,前銀着巡按設法。
èr shí liù yǐ yǒu, jìn wèi dé dé lǐ bù shàng shū wén yuān gé dà xué shì, zǒng dū hé dào tún liàn. jìn fāng yuè gòng hù bù shàng shū jiān bīng bù shàng shū wén yuān gé dà xué shì, zǒng dū cáo yùn tún liàn wǎng jì níng. xuán yǐ dí bào shén jí, huò yán míng guān bù kě lìng chū, chū jí qián táo, suì zhǐ zǎo dé děng bù fù qiǎn.
二十六乙酉,進魏德德禮部尚書、文淵閣大學士,總督河道、屯練。進方岳貢戶部尚書、兼兵部尚書、文淵閣大學士,總督漕運、屯練往濟寧。旋以敵報甚急,或言名官不可令出,出即潛逃,遂止藻德等不復遣。
lǐ bù zòu guì huì èr fān tóng zǒu yuè, zhe lài xǐ shū wèi wèn.
禮部奏桂、惠二藩同走粵,着賚璽書慰問。
lǐ bāng huá yì nán qiān
李邦華議南遷
xiān shì, dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ lǐ bāng huá, yǔ zuǒ shù zǐ lǐ míng jùn, sī yì nán qiān, shàng qīn xíng yǔ dōng gōng shú biàn? míng ruì yuē: tài zǐ shào bù gēng shì, bǐng mìng zé bù wēi, zhuān mìng zé bù jìng, bù rú huáng shàng qīn xíng wèi biàn. zhì shì shàng mìng fǔ bù dà chén gè tiáo zhàn shǒu shì yí, shàng hòu yú wén huá diàn, bāng huá míng ruì yǔ shǎo zhān shì xiàng yù, gè yán nán qiān, jí dōng guān jiān fǔ nán jīng. shàng zhòu lǎn zhī, nù yuē: zhū chén píng rì suǒ yán ruò hé, jīn guó jiā ruò cǐ, wú yī zhōng chén yì shì wèi cháo tíng fēn yōu, ér móu nǎi ruò cǐ, fū guó jūn sǐ shè jì nǎi gǔ jīn zhī zhèng. zhèn zhì yǐ dìng, wú fù duō yán.
先是,都察院左都御史李邦華,與左庶子李明浚,私議南遷,上親行與東宮孰便?明睿曰:太子少不更事,稟命則不威,專命則不敬,不如皇上親行為便。至是上命府部大臣各條戰守事宜,上候於文華殿,邦華、明睿與少詹事項煜,各言南遷,及東官監撫南京。上驟覽之,怒曰:諸臣平日所言若何,今國家若此,無一忠臣義士為朝廷分憂,而謀乃若此,夫國君死社稷乃古今之正。朕志已定,毋復多言。
fù jì: nán qiān dé shī
附記:南遷得失
huò wèn nán qiān dé shī hé rú? yǔ yīng zhī yuē: dāng zì chéng yú qín rù jìn, shì yǐ pò zhú, wéi nán qiān yī cè, huò kě shāo yán suì yuè, ér guāng shí hēng yǐ wèi xié shuō, qí shì suì qǐn. tiān xià hèn zhī. rán jǐng tài shí, yě xiān rù kòu. xú yǒu zhēn yì chàng cǐ shuō, shí wèi zhī cóng, zú néng gù shǒu què dí, zōng shè yàn rán. shí xiǎng yì chí shì jiàn ěr. shǐ yǐ shí hēng zhī shuō wèi fēi, zé guó jūn sǐ shè jì zhī yì wèi hé? bì yǐ bāng huá zhī shuō wèi fēi, zé huī qīn luó xì zǔ zhī rǔ kě hū. èr zhě dé shī, bì yǒu biàn zhī zhě, shì guāng shuō shāo zhǎng, rán wèn jīn rì jiāng xiāng, guǒ néng rú yú zhōng sù bèi fǒu? bù néng zé qiān guó tú cún, mò shǐ fēi jiù biàn zhī yī cè. ér shí xiǎng mù zhī wèi xié, guò yǐ. qiě xiān dì shēn xùn shè jì, jiǎ lìng shí hēng mà zéi ér sǐ, suī bù zú yǐ shú xiàn jūn zhī zuì, shàng kě shāo bái shǐ zhì zhī mí tā, ér jìng gōng xiān cóng zéi, suī cùn zhé yì hé yǐ xiè dì yú dì xià hū? shì shǒu guó zhī shuō, nǎi yù jiè gū zhù yǐ yāo míng, ér fēi suǒ yǐ zhōng jūn yě. bāng huá yǐ shēn xùn guó, shì nán qiān zhī yì, nǎi suǒ yǐ ài jūn, ér fēi yǐ bì sǐ yě. dú shì míng ruì nán xíng zhī shuō, yì yǒu wèi jǐn shàn zhě. shǐ shàng zhòu xíng yú zéi wèi zhì shí, zé rén xīn hài jù, dū chéng shì ruò wǎ jiě, hòu shì bì wèi qīng qì qí guó. shàng ruò qiān yú zéi zhī jiāng zhì shí, zé zhǎng tú jīng jí, wèi miǎn wèi zéi suǒ cì, ér yǒu láng bèi zhī yōu. gù wèi shàng jì, bù rú sǐ shǒu shè jì, dé gǔ jīn jūn dào zhī zhèng. ruò tài zǐ zhě, tiān xià zhī běn, yí jí zéi wèi jìn shí, lìng dà chén mò fǔ nán xíng, yǐ zhèn gēn běn zhī dì, yǐ xì tiān xià zhī xīn, shè běi dōu yǒu, jí yì kě hào zhào dōng nán, wèi qín wáng zhī jǔ, jí bù rán, yì bù zhì fù zǐ yī wǎng dǎ jǐn, qiě fēi dú tài zǐ yí nán, jí yǒng, dìng èr wáng, yì yí fēn fān zhè yuè, fú yì wài zhī tú. nài hé yī táng jù chù, rú yàn cháo yú mù, huò jí ér bù zhī yě zāi. qiě míng ruì wèi tài zǐ zhī xíng, yǒu zhuān mìng bǐng mìng zhī ài, bù zhī tiān xià shì, yǒu kě quán zhě, xī táng yuán zōng bì shǔ, jí shǐ sù zōng shōu bīng líng wǔ, suī yù kè fù liǎng jīng, yì yǐ ān shǐ shì jí, kǒng yī dàn bù cè, fù zǐ tóng jǐn ěr. jīn rì zhī shì, hé yǐ yì cǐ? qiè wèi shàng yí shǒu běi, tài zǐ yí nán xíng, shì wèi liǎng biàn. suī rán, móu zhī shàn bù shàn, shì zhī chéng bù chéng zhě, rén yě, yì tiān yě.
或問南遷得失何如?予應之曰:當自成逾秦入晉,勢已破竹,惟南遷一策,或可稍延歲月,而光時亨以為邪說,其事遂寢。天下恨之。然景泰時,也先入寇。徐有貞亦倡此說,時未之從,卒能固守卻敵,宗社晏然。時享亦持是見耳。使以時亨之說為非,則國君死社稷之義謂何?必以邦華之說為非,則徽欽羅系組之辱可乎。二者得失,必有辨之者,似光說稍長,然問今日將相,果能如於忠肅輩否?不能則遷國圖存,末始非救變之一策。而時享目之為邪,過矣。且先帝身殉社稷,假令時亨罵賊而死,雖不足以贖陷君之罪,尚可稍白始志之靡他,而竟躬先從賊,雖寸磔亦何以謝帝於地下乎?是守國之說,乃欲借孤注以邀名,而非所以忠君也。邦華以身殉國,是南遷之議,乃所以愛君,而非以避死也。獨是明睿南行之說,亦有未盡善者。使上驟行於賊未至時,則人心駭懼,都城勢若瓦解,後世必謂輕棄其國。上若遷於賊之將至時,則長途荊棘,未免為賊所伺,而有狼狽之憂。故為上計,不如死守社稷,得古今君道之正。若太子者,天下之本,宜及賊未近時,令大臣默輔南行,以鎮根本之地,以系天下之心,設北都有,急亦可號召東南,為勤王之舉,即不然,亦不至父子一網打盡,且非獨太子宜南,即永,定二王,亦宜分藩浙、粵,伏意外之圖。奈何一堂聚處,如燕巢於幕,禍及而不知也哉。且明睿謂太子之行,有專命、稟命之礙,不知天下事,有可權者,昔唐元宗避蜀,即使肅宗收兵靈武,雖欲克復兩京,亦以安史勢急,恐一旦不測,父子同盡耳。今日之事,何以異此?竊謂上宜守北,太子宜南行,似為兩便。雖然,謀之善不善,事之成不成者,人也,亦天也。
yú yīng guì qǐng diào zhū jiāng
余應桂請調諸將
jì zǒng dū shǎn xī yú yīng guì shàng yán, zéi zhòng hào bǎi wàn, fēi tiān xià quán lì jiǎo zhī bù kě, qǐng diào tiān xià zhèn jiāng rú zuǒ liáng yù wú sān guì bìng gāo jié táng tōng zhōu yù jí huáng dé gōng cáo yǒu yì mǎ kē zhāng tiān lù mǎ dài liú zé qīng tǔ guó bǎo liú liáng zuǒ gé rǔ zhī jí fù jiāng qiū lěi huì dēng xiāng wáng guāng ēn kǒng xī xián jīn shǒu liàng děng, qí fù jūn qián, huì shī zhēn bǎo zhī jiān, dū fǔ zhī wài, jiā yī dū shī. rú shǐ kě fǎ wáng yǒng jí qí rén zhě, cì yǐ shàng fāng, xuán gōng hóu zhī shǎng, yǐ gǔ lì zhī, shù zéi kě miè yě.
薊總督陝西余應桂上言,賊眾號百萬,非天下全力剿之不可,請調天下鎮將如左良玉、吳三桂並高傑、唐通、周遇吉、黃得功、曹友義、馬科、張天祿、馬岱、劉澤清、土國寶、劉良佐、葛汝芝及副將邱磊、惠登相、王光恩、孔希賢、金守亮等,齊赴軍前,會師真保之間,督撫之外,加一督師。如史可法、王永吉其人者,賜以尚方,懸公侯之賞,以鼓勵之,庶賊可滅也。
zéi shì shén shèng, zhū chén zhōng rì náo náo wèi zēng shuō zhe tòng yǎng, wéi cǐ shū qiè yào kě yòng, xī hū yǐ wǎn.
賊勢甚盛,諸臣終日呶呶未曾說着痛癢,惟此疏切要可用,惜乎已晚。
èr shí jiǔ wù zǐ, dà xué shì chén yǎn miàn chén yǐn tuì, xǔ zhī. xiān shì, shàng yōu qín kòu, yǎn wèi wú zú lǜ. zhì shì bù zì ān, gù qiú qù. zhǐ cì lù fèi wǔ shí liǎng, chí yì guī, shí dào lù gěng sè, yǎn yǐ zī fēng, bù gǎn chū jīng, yán bàn yuè ér jí huò.
二十九戊子,大學士陳演面陳引退,許之。先是,上憂秦寇,演謂無足慮。至是不自安,故求去。止賜路費五十兩,馳驛歸,時道路梗塞,演以貲豐,不敢出京,延半月而及禍。
pī yú yīng guì shū, yīng guì jì bù rù qín, yòu bù fáng hé, hé gù wǎng lái jiè huò jiān, zhōng jūn gǔ zào, yōng qiè kě zhī. yù bīng bù, kòu fēn kǒng jí, qín suǒ shì bù hòu jiāo dài, zhé zì lí rèn, rèn jùn jiǔ bào fù rèn, yī wèi tuì suō, jù zhe gé zhí. jùn chōng wèi shì guān guǎn shì.
批余應桂疏,應桂既不入秦,又不防河,何故往來介霍間,中軍鼓譟,庸怯可知。諭兵部,寇氛孔棘,秦所式不候交代,輒自離任,任浚久報赴任,一味退縮,俱着革職。浚充為事官管事。
sān yuè jǐ chǒu shuò zhāng mǒu qǐng jiān guó nán jīng
三月己丑朔張某請監國南京
lǐ zì chéng rù jī fǔ, jīng shī mǎn chéng xiōng xiōng, chuán zéi qiě zhì. ér tíng chén shàng xià xiāng méng, zhèng fǔ zhōng shū, zhōng rì huì guān qún sòng, yáng yáng dé yì rú píng shí. shàng mìng bù yuàn chǎng wèi sī bǔ gè guān jī chá jiān guǐ, shēn yán bǎo jiǎ zhī fǎ, xiàng shè luó zú, jìn yè xíng, xún shì cāng kù cǎo chǎng. wèi zǎo dé qǐng zì chū jīng yì xiǎng, yù yǐ zài gé zuǒ lǐ bīng xiǎng, zhe huáng xī xiàn lù zhèn fēi jiā yì, zhào qián bīng bù shàng shū zhāng guó wéi shù jí shì shǐ kě chéng jìn shì zhū zhǎng zhì chén chuān zhū shēng zhāng mǒu, lái zhōng zuǒ mén, mǒu yán sān cè, shǒu qǐng tài zǐ jiān guó nán jīng, zé zhòng chén fǔ zhī. yù fǔ bù kòu fēn kǒng jí, jiè yán chéng shǒu. chāng píng mín zào, fén jié guān mín shě yī kōng. xuān fǔ gào jí, mìng zhèn shuò jiāng jūn wáng chéng yǔn zhēn zéi suǒ xiàng. mìng qiǎn shù yǒu zuì nèi guān zhū jìn děng, jù shì zuì xián zhù.
李自成入畿輔,京師滿城洶洶,傳賊且至。而廷臣上下相蒙,政府中樞,終日會官群訟,揚揚得意如平時。上命部院廠衛司捕各官譏察奸宄,申嚴保甲之法,巷設邏卒,禁夜行,巡視倉庫草場。魏藻德請自出京議餉,諭以在閣佐理兵餉,着黃希憲、路振飛加意,召前兵部尚書張國維、庶吉士史可程、進士朱長治、陳川、諸生張某,來中左門,某言三策,首請太子監國南京,擇重臣輔之。諭府部寇氛孔棘,戒嚴城守。昌平民噪,焚劫官民舍一空。宣府告急,命鎮朔將軍王承允偵賊所向。命遣戍有罪內官朱晉等,俱釋罪閒住。
chū èr rì gēng yín
初二日庚寅
shàng zhào fǔ bù jǐn yī zhān hàn kē dào děng zhì zhōng jí diàn, wèn yù kòu zhī cè, zòu duì zhě sān shí yú rén, yǒu yán shǒu mén fá yuán, dāng jīn zhī jí, wú rú kǎo xuǎn kē dào, yú jiē liàn bīng jiā xiǎng, tào yǔ cì chá ér tuì. mìng nèi jiān jí gè guān fēn shǒu jiǔ mén, jī chū rù, jīng chéng wǔ bèi jī chí, jìn bīng jiē nán zhēng, tài cāng jiǔ qìng, zhì shì mìng xiāng chéng bó lǐ guó zhēn, tí dū chéng shǒu. shǒu xī zhí mén, gè mén xūn chén yī qīng yà èr, yù wén wǔ shū zhù. chū yì qiān mín bīng, wèi zǎo dé yuē: mín wèi zéi, rú yī rén zǒu, dà shì qù yǐ. rán shàng zhī, jìn mín shàng chéng. quán jìn zhī pò xiàn shǐ wén. hé qiān yǐ bīng biàn wén, mìng qiān dài zuì ān zhí. huái fǔ lù zhèn fēi, liàn yì yǒng, gè bǎo fāng cūn.
上召府部錦衣詹翰科道等至中極殿,問禦寇之策,奏對者三十餘人,有言守門乏員,當今之急,無如考選科道,余皆煉兵加餉,套語賜茶而退。命內監及各官分守九門,稽出入,京城武備積弛,禁兵皆南征,太倉久罄,至是命襄城伯李國禎,提督城守。守西直門,各門勛臣一、卿亞二,諭文武輸助。初議僉民兵,魏藻德曰:民畏賊,如一人走,大事去矣。然上之,禁民上城。全晉之破陷始聞。何謙以兵變聞,命謙帶罪安職。淮撫路振飛,練義勇,各保坊村。