sūn lǐ gòu xì běn mò
孙、李构隙本末
zhāng xiàn zhōng qǐ yú shǎn xī, yǒu yǎng zǐ sì rén. sūn kě wàng ài néng qí lǐ dìng guó liú wén xiù, xiàn zhōng yǎng yǐ wéi zi, jiē mào xìng zhāng rán shāo wéi qí yì, tà zhī zhì bǎi yú. gù sì rén suī wèi xiàn zhōng suǒ qīn xìn, ér liǎng tuǐ héng kuì làn, gèng wú wán zhě. kě wàng běn míng wàng ér, mǐ zhī rén yòu wú lài, xiāng rén è zhī. yǔ mǔ tóng jū. shòu zhí wéi rén gǎn lǘ, yuǎn chū shù rì fǎn, bú jiàn qí mǔ wèn zhī lín rén, jiē yún bù zhī. kě wàng sòng zhī guān, guān nù yuē:' rǔ chū mén shí, yuán wèi cháng yǐ mǔ tuō lín rén jīn rǔ mǔ zì tā shì, lín rén ān suǒ zhī'! yīn zhàng zhī. kě wàng fèn nù wú guī, táo ér wèi zéi. chū rù zéi yíng, wéi zhǔ zhě fù guō xuě tiān xíng shān lù liù zhòu yè bù xī, liǎng zú shí zhǐ jù luò, pí kùn bù néng xíng, suì qì suǒ fù guō. zhì wǎn, zhǔ zhě chuī wú guō, yù zhǎn zhī páng yī zéi lì jiù, dé miǎn. kě wàng kǔ shén, táo chū yíng yù xiàn zhōng, shōu wèi bàn dāng. kě wàng xìng jiǎo xiá, yóu cì xiàn zhōng yì. néng qí dìng guó jiē yú chǔn wú zhī, gù xiàn zhōng yóu xǐ kě wàng, fǔ wèi zhǎng zǐ zhòng zéi suì hū kě wàng wèi dà gē. xiàn zhōng jì dé zhì, yǐ kě wàng wèi píng dōng jiāng jūn néng qí wèi dìng běi jiāng jūn dìng guó wèi ān xī jiāng jūn wén xiù wèi fǔ nán jiāng jūn yòu yǐ wáng shàng lǐ wèi zhōng jūn fǔ dū du bái wén xuǎn wèi qián jūn dū du wáng fù chén wèi zuǒ jūn dū du féng shuāng lǐ wèi yòu jūn dū du wáng zì qí wèi hòu jūn dū du. jūn zhōng yú shì chēng kě wàng wèi dōng fǔ néng qí wèi běi fǔ dìng guó wèi xī fǔ wén xiù wèi nán fǔ. ér bǐ cǐ wǎng lái, zé jiē chēng wéi xiōng dì shǔ xià wén wǔ, jiē chēng shī zhǔ. zhū zéi zhōng, kě wàng shāo shí zì gù xiàn zhōng píng rì yī qiè mì móu, wéi kě wàng dú cān zhī. měi yù dí, kě wàng néng lǜ bù xià jiān lì bù dòng, zéi zhōng hū" yī dǔ qiáng".
张献忠起于陕西,有养子四人。孙可旺、艾能奇、李定国、刘文秀,献忠养以为子,皆冒姓张;然稍违其意,挞之至百余。故四人虽为献忠所亲信,而两腿恒溃烂,更无完者。可旺本名旺儿,米脂人;幼无赖,乡人恶之。与母同居。受直为人赶驴,远出数日返,不见其母;问之邻人,皆云不知。可旺讼之官,官怒曰:‘汝出门时,原未尝以母托邻人;今汝母自他适,邻人安所知’!因杖之。可旺愤怒无归,逃而为贼。初入贼营,为主者负锅;雪天行山路六昼夜不息,两足十指俱落,疲困不能行,遂弃所负锅。至晚,主者炊无锅,欲斩之;旁一贼力救,得免。可旺苦甚,逃出营;遇献忠,收为伴当。可旺性狡黠,犹伺献忠意。能奇、定国皆愚蠢无知,故献忠尤喜可望,抚为长子;众贼遂呼可旺为大哥。献忠既得志,以可旺为平东将军、能奇为定北将军、定国为安西将军、文秀为抚南将军;又以王尚礼为中军府都督、白文选为前军都督、王复臣为左军都督、冯双礼为右军都督、王自奇为后军都督。军中于是称可旺〔为东府、能奇〕为北府、定国为西府、文秀为南府。而彼此往来,则皆称为兄弟;属下文武,皆称师主。诸贼中,可旺稍识字;故献忠平日一切密谋,惟可旺独参之。每遇敌,可旺能率部下坚立不动,贼中呼“一堵墙”。
zì xiàn zhōng sǐ yú chuān, dīng hài chūn, kě wàng néng qí dìng guó wén xiù tóng wáng shàng lǐ děng yóu guì zhōu zǒu yún nán, shǒu gōng qǔ jìng fǔ. shí lóng wǔ chà dū chá yuàn yòu qiān dōu yù shǐ zhū shòu lín lǜ zǒng bīng kǒng sī chéng fù zǒng bīng sūn shǒu yuē jiān jì tōng pàn zhāng jīng yuán zhù zhá qǔ jìng sān yuè zéi zhì, shòu lín tóng dào fǔ yǒu sī jiān shǒu, yǐ pào shí jī shāng zéi wú suàn. kě wàng nǎi lǜ zhòng lì gōng sān rì, chéng xiàn zhí shòu lín děng. shòu lín bù qū, kě wàng quàn zhī zhì sān, mà yù liè, suì yù hài sī chéng shǒu yuē děng jù jiàng. xiān shì, qián guó gōng mù tiān bō yǐ tīng xìn jiā dīng, kè hài tǔ sī jī biàn shā dìng zhōu xiàn yún nán, mù tiān bō zǒu dà lǐ fǔ. shā dìng zhōu jù yún nán, qǐng xiāng huàn dà xué shì wáng xī gǔn xiāng jiàn, wáng bù qū. gòng shēng táng tài wèi shā dìng zhōu móu zhǔ, quàn dìng zhōu shā wáng, bìng shā zhū xiāng shēn yún nán dà luàn. ěr hǎi dào yáng wèi zhī jí yì bīng tǎo dìng zhōu, xiāng jù yú chǔ xióng fǔ. jí kě wàng pò qǔ jìng, dìng zhōu yǐ bīng sǐ xiāng xí kě wàng yī zhàn dà bài zhī, dìng zhōu kuì táo. kě wàng chéng shèng pò yún nán, fēn bīng xí chǔ xióng. yáng wèi zhī zhàn bài bèi qín, chū bù qū kě wàng yǐ wèi zhī tóng xiāng, wén qí rèn yún nán shén dé shì mín xīn, gù yù jiàng zhī yǐ shōu rén wàng, duō fāng quàn zhī. wèi zhī jiàng kě wàng dài zhī shén hòu, wèi zhī suì wèi zhī yòng, yīn yǔ dìng guó lián yīn. wèi zhī jì jiàng, mù tiān bō suì zǒu yǒng chāng liú wén xiù yǐn bīng zhuī zhì yǒng chāng, wáng zì qí rù chéng, qín tiān bō huí yún nán. tiān bō qǐng xiáng, kě wàng nǎi mìng tiān bō zhāo xiáng gè fǔ yún nán sān bǎi nián zhī yǒu mù guó gōng, fán gè tǔ sī wén tiān bō guī shùn, wú bù jiàng zhě.
自献忠死于川,丁亥春,可旺、能奇、定国、文秀同王尚礼等由贵州走云南,首攻曲靖府。时隆武差都察院右佥都御史朱寿琳率总兵孔思诚、副总兵孙守约、监纪通判张京元驻札曲靖;三月贼至,寿琳同道府有司坚守,以炮石击伤贼无算。可旺乃率众力攻三日,城陷;执寿琳等。寿琳不屈,可旺劝之至三,骂愈烈,遂遇害;〔思〕诚、守约等俱降。先是,黔国公沐天波以听信家丁,刻害土司激变;沙定洲陷云南,沐天波走大理府。沙定洲据云南,请乡宦大学士王锡衮相见,王不屈。贡生唐泰为沙定洲谋主,劝定洲杀王,并杀诸乡绅;云南大乱。洱海道杨畏知集义兵讨定洲,相拒于楚雄府。及可旺破曲靖,定洲以兵死相袭;可旺一战大败之,定洲溃逃。可旺乘胜破云南,分兵袭楚雄。杨畏知战败被擒,初不屈;可旺以畏知同乡,闻其任云南甚得士民心,故欲降之以收人望,多方劝之。畏知降;可旺待之甚厚,畏知遂为之用,因与定国联姻。畏知既降,沐天波遂走永昌;刘文秀引兵追至永昌,王自奇入城,擒天波回云南。天波请降,可旺乃命天波招降各府;云南三百年知有沐国公,凡各土司闻天波归顺,无不降者。
kě wàng jì jù yǒu yún nán, chǐ qí míng bù yǎ, gǎi míng kě wàng, yīn yǔ néng qí děng gè fù yuán xìng kě wàng chēng píng dōng wáng ài néng qí chēng dìng běi wáng lǐ dìng guó chēng ān xī wáng liú wén xiù chēng fǔ nán wáng. shì shí sì rén bìng dà, gè lǐng yī jūn bù xiāng xià ér ài néng qí lǐ dìng guó bīng yóu duō. kě wàng yì yù bìng zhī, ér bīng dú ruò, kǒng bù néng dé xiān yǔ wáng shàng lǐ sī yì. shàng lǐ yuē:' zì rán yīng zūn dà gē wéi zhǔ dàn dé dìng běi shī zhǔ wú yì yì, wú bù cóng yǐ'. kě wàng yīn zhǔ shàng lǐ wǎng shuō néng qí yuē:' wǒ děng bīng mǎ suī duō, hào lìng bù yī ruò bù zūn yī rén wéi zhǔ, kǒng nán yǐ yuē shù. zhòng yì yù qǐng gōng yǔ píng dōng yì yī rén wéi zhǔ'. néng qí yuē:' dà gē yǒu xué wèn, wǒ děng bù jí zì dāng zūn zhī'. shàng lǐ fù kě wàng, suì chuán lìng sì yuè chū yī rì gè yíng bīng jiāng tóng fù yǎn wǔ chǎng zūn kě wàng wéi zhǔ. jí shì rì, lǐ dìng guó xiān dào yíng zhōng, fàng pào, jiāng" shuài" zì qí chě qǐ kě wàng yǔ néng qí děng hòu zhì, kě wàng suì wèn yuē:' wǒ shàng wèi zhì, shuí shēng" shuài" zì qí'? zhòng dá yuē:' xī fǔ lǎo yé xiān zhì, zhòng jiāng bù zhī, zhào wǎng rì lì, suì jiāng qí shēng qǐ'. kě wàng yuē:' jūn zhōng jiù zhì: zhǔ jiàng rù yíng, fāng shēng shuài qí tiān xià suǒ tóng yě. jīn rì jì yǐ wǒ wéi zhǔ, yīng hòu wǒ rù yíng, fāng shēng qí fàng pào ruò xī fǔ rù yíng, hé shēng qí? mù zhōng míng wú wǒ yǐ, wǒ ān néng wéi zhòng rén zhǔ hū'! liú wén xiù yuē:' cǐ xī fǔ yī shí zhī wù, wàng dà gē gū róng'! kě wàng fèn bù yǐ, shàng lǐ qǐng zé qí gǔ guān shú zuì, kě wàng yì bù yǔn. dìng guó yuē:' wǒ yǔ rǔ xiōng dì ěr. jīn rì yīn wú zhǔ, zūn rǔ wéi shǒu lǐng, suì yù rú shì yì rì kě zhī yǐ! rǔ bù zuò zé yǐ, wǒ hé bì dìng kào nǐ shēng huó'. zhòng rén duō fāng quàn jiě kě wàng dēng zuò fā luò kě wàng nù yuē:' bì yù wǒ wéi zhǔ, bì zhàng dìng guó bǎi gùn nǎi kě'! dìng guó nù yuē:' shuí gǎn dǎ wǒ'? kě wàng yuē:' dìng guó bù shòu zhàng, zé jūn fǎ bù néng xíng yì rì hé yǐ yuē shù zhū jiàng'? zhòng lì quàn bù yǐ, dìng guó xuān hōng yù shén kě wàng nù, yù shàng mǎ qù. bái wén xuǎn cóng dìng guó hòu bào chí zhī, yuē:' qǐng lǎo yé miǎn qiǎng shòu zé, yǐ chéng hǎo shì. bù rán, cóng cǐ yī jué liè, zé wǒ bèi bì zhì gè sàn, jiē wéi rén suǒ chéng yǐ'! yú shì wáng shàng lǐ féng shuāng lǐ děng tóng jiāng dìng guó àn dào yú dì, tè zhàng zhī zhàng zhì wǔ shí, dìng guó bù dé yǐ hū yuē:' wǒ jīn fú yǐ'! zhòng nǎi wèi qiú miǎn, suì shě zhī. shì rì, kě wàng suì wèi zhū jiàng zhǔ, yú shì jūn zhōng wú gǎn bù fú zhě. shì kě wàng zhī néng yòng qí zhòng zài cǐ, ér dìng guó zhī xián xì yì yóu shì chéng yǐ. shì wǎn gōng huì jì sàn, kě wàng sī rù dìng guó shì zhōng, zài sān wèi zhī yuē:' bù rú shì, hào lìng bù xíng, zhòng jūn jiē pàn wǒ děng hé néng xíng'! cóng cǐ sì rén suī bìng jiān réng chēng xiōng dì, měi gōng shì xiāng huì sì rén bìng zuò yú shàng rán gè yíng zhū jiàng shǎng fá, zé yī bǐng yú kě wàng.
可旺既据有云南,耻其名不雅,改名可望,因与能奇等各复原姓;可望称平东王、艾能奇称定北王、李定国称安西王、刘文秀称抚南王。是时四人并大,各领一军不相下;而艾能奇、李定国兵尤多。可望意欲并之,而兵独弱,恐不能得;先与王尚礼私议。尚礼曰:‘自然应尊大哥为主;但得定北师主无异议,无不从矣’。可望因嘱尚礼往说能奇曰:‘我等兵马虽多,号令不一;若不尊一人为主,恐难以约束。众议欲请公与平东议一人为主’。能奇曰:‘大哥有学问,我等不及;自当尊之’。尚礼复可望,遂传令四月初一日各营兵将同赴演武场尊可望为主。及是日,李定国先到营中,□放炮,将“帅”字旗扯起;可望与能奇等后至,可望遂问曰:‘我尚未至,谁升“帅”字旗’?众答曰:‘西府老爷先至,众将不知,照往日例,遂将旗升起’。可望曰:‘军中旧制:主将入营,方升帅旗;天下所同也。今日既以我为主,应候我入营,方升旗放炮;若西府入营,何升旗?目中明无我矣,我安能为众人主乎’!刘文秀曰:‘此西府一时之误,望大哥姑容’!可望愤不已,尚礼请责旗鼓官赎罪,可望亦不允。定国曰:‘我与汝兄弟耳。今日因无主,尊汝为首领,遂欲如是;异日可知矣!汝不做则已,我何必定靠你生活’。众人多方劝解可望登座发落;可望怒曰:‘必欲我为主,必杖定国百棍乃可’!定国怒曰:‘谁敢打我’?可望曰:‘定国不受杖,则军法不能行;异日何以约束诸将’?众力劝不已,定国喧哄愈甚;可望怒,欲上马去。白文选从定国后抱持之,曰:‘请老爷勉强受责,以成好事。不然,从此一决裂,则我辈必至各散,皆为人所乘矣’!于是王尚礼、冯双礼等同将定国按倒于地,特杖□之;杖至五十,定国不得已呼曰:‘我今服矣’!众乃为求免,遂舍之。是日,可望遂为诸将主,于是军中无敢不服者。是可望之能用其众在此,而定国之嫌隙亦由是成矣。是晚公会既散,可望私入定国室中,再三慰之曰:‘不如是,号令不行,众军皆叛;我等何能行’!从此四人虽并肩仍称兄弟,每公事相会四人并坐于上;然各营诸将赏罚,则一禀于可望。
wù zǐ qiū, kě wàng dé qián bāng qǐ zhāo xiáng shū, yù yào fēng wáng jué cháo yì wèi jué. jǐ chǒu chūn, guǎng xī zǒng bīng chén bāng fù wèi lǐ chì xīn gāo bì zhèng shì shèng, kǒng wèi suǒ bìng, yù jiè yuán kě wàng nǎi jiǎ zhù" qín wáng zhī bǎo", mìng qí sī rén hú zhí gōng wǎng yún nán fēng kě wàng wèi qín wáng, néng qí dìng guó wén xiù sān rén wéi guó gōng. dìng guó děng xīn yí qí wěi, yǔ néng qí wén xiù yì bù shòu nǎi kě wàng yù jiè wáng hào yǐ yā sān rén, quàn sān rén tóng shòu. néng qí yuē:' wǒ děng zì wèi wáng ěr, hé bì fēng'! dìng guó yuē:' wǒ děng wú chǐ cùn zhī gōng, hé gǎn fù cháo tíng zhī fēng'! kě wàng bù yuè, xiāng chí bù jué. yuè yuè yú, néng qí bìng sǐ, kě wàng nǎi dú shòu qín wáng zhī fēng ér dìng guó wén xiù zú bù shòu, réng gè chēng shuài zhǔ. kě wàng jì jiǎ chēng wáng, nǎi shǐ rén fěng dìng guó wén xiù, yù qí bài jiàn kòu hè dìng guó bù cóng, wén xiù quàn yuē:' yǐ dì bài xiōng, yì wú bù kě'. yú shì dìng guó miǎn qiǎng xià bài. cǐ hòu gōng huì, dìng guó wén xiù jù zuǒ yòu liè zuò rán dìng guó zhōng fèn fèn, kě wàng yì xīn xián zhī. hòu cháo tíng zhī kě wàng shòu hú zhí gōng wěi fēng, zhòng yì bù jué. dū shī dǔ yìn xī qǐng zhī yú shàng, fēng wèi píng liáo wáng chà qiān dōu yù shǐ zhào yù zhì diān fēng zhī, bìng fēng dìng guó wèi kāng guó gōng wén xiù wèi tài guó gōng. dìng guó zhī cǐ fēng chū zì cháo tíng, yǔ wén xiù yì yù shòu fēng kě wàng yǐ chēng qín wáng, bù yù shòu" èr zì" wáng, nǎi fú rán wèi dìng guó yuē:' rǔ qián bù shòu fēng, jīn hé wéi ér shòu hū'? dìng guó nǎi bù gǎn shòu.
戊子秋,可望得钱邦芑招降书,欲要封王爵;朝议未决。己丑春,广西总兵陈邦傅畏李赤心、高必正势盛,恐为所并,欲借援可望;乃假铸“秦王之宝”,命其私人胡执恭往云南封可望为秦王,能奇、定国、文秀三人为国公。定国等心疑其伪,与能奇、文秀议不受;乃可望欲借王号以压三人,劝三人同受。能奇曰:‘我等自为王耳,何必封’!定国曰:‘我等无尺寸之功,何敢负朝廷之封’!可望不悦,相持不决。越月余,能奇病死,可望乃独受秦王之封;而定国、文秀卒不受,仍各称帅主。可望既假称王,乃使人讽定国、文秀,欲其拜见叩贺;定国不从,文秀劝曰:‘以弟拜兄,亦无不可’。于是定国勉强下拜。此后公会,定国、文秀俱左右列坐;然定国终愤愤,可望亦心衔之。后朝廷知可望受胡执恭伪封,众议□不决。督师堵胤锡请之于上,封为平辽王;差佥都御史赵昱至滇封之,并封定国为康国公、文秀为泰国公。定国知此封出自朝廷,与文秀议欲受封;可望已称秦王,不欲受“二字”王,乃咈然谓定国曰:‘汝前不受封,今何为而受乎’?定国乃不敢受。
jí gēng yín qiū, kě wàng chū qián, mìng dìng guó shǒu yún nán dìng guó zhōng rì cāo yǎn bīng mǎ zhì zào kuī jiǎ, yī nián liàn jiù jīng bīng sān shí wàn rén. zhì rén chén sān yuè, nǎi zhì shū kě wàng, yù chū chǔ lì gōng yǐ bào cháo tíng kě wàng bù néng zhǐ, nǎi tīng zhī chū. sì yuè, zhì guì zhōu, kě wàng mìng féng shuāng lǐ děng lǐng bīng èr wàn rén tóng háng. wǔ yuè, yóu zhèn yuǎn xià piān qiáo, yī zhàn fù yuán zhōu fù dà zhàn, suì fù jìng zhōu. liù yuè, zhì quán zhōu dà qīng dìng nán wáng kǒng yǒu dé bīng chū jiē zhàn, bài jī. yǒu dé děng yán shǒu guān, yǐ jīng qí sān qiān dà zhàn dìng guó zhí qián shā shù rén, zòng bīng wéi shā, yǒu dé dà jīng, jí chuán lìng bǎi xìng shǒu chéng. cì rì, dìng guó tóng féng shuāng lǐ bīng zhì chéng xià. yǒu dé chéng chéng, jiàn dìng guó bīng mǎ qiáng shèng, zhī bù dí nǎi huí zhái yùn huǒ yào yú shì nèi, zhǔ jiā rén yuē:' shì jí, zé jǔ huǒ'! cì rì dà yǔ, chéng pò yǒu dé zì huí jiā, shā qí ài qiè shù rén zì yì, mìng jiā rén zòng huǒ, hé mén fén sǐ. yú yī zi qī suì, dìng guó shōu yǎng zhī bìng qín chén bāng fù jí zi céng yǔ jiě zhì guì zhōu, zhū zhī. guǎng xī jì pò, jīn bó shān jī dìng guó tān ér yú, fán bù xià suǒ lǔ zhī wù, dìng guó bì jiān qǔ zhī. féng shuāng lǐ yǐ shì bù fú, mì qǐ kě wàng yún:' dìng guó zhuān shàn zhī shén, hòu kǒng nán zhì'! bā yuè, dìng guó fù héng zhōu fán yǒng bīn yí dài wàng fēng ér jiàng. dìng guó bīng zhì jiāng xī jí ān, fán zhāo fǔ suǒ dào, dìng guó wěi xuǎn zhōu xiàn guān. kě wàng fēng dìng guó wèi xī níng wáng féng shuāng lǐ xīng guó hóu, chà yáng xīng xiān wǎng fēng zhì héng zhōu, lǐ dìng guó yuē:' fēng shǎng chū zì tiān zǐ, jīn yǐ wáng fēng wáng, kě hū'? suì bù shòu fēng. kě wàng lǜ dìng guó gōng dà quán zhòng nán zhì, chǔ yuè rén xīn guī zhī yīn wèi shū zhào zhī, bù zhì. shí yuè, kě wàng chū bīng zhì yuán jiāng, mìng zhāng hǔ dū bīng fù chén zhōu lián shū cuī dìng guó zhì jìng zhōu xiāng huì, yì yù tú zhī. dìng guó xīn fù rén gōng míng zhì yuán zhōu jiàn kě wàng, tàn zhī qí yì mì shū bào dìng guó, lìng wù lái lái bì bù miǎn. guǐ sì zhēng yuè, dìng guó xíng zhì wǔ gāng zhōu jiàn shū tàn yuē:' běn yù gòng tú huī fù jīn jì kè rú cǐ, ān néng chéng dà gōng hū'! yīn lǜ suǒ bù zǒu guǎng xī.
及庚寅秋,可望出黔,命定国守云南;定国终日操演兵马、制造盔甲,一年练就精兵三十万人。至壬辰三月,乃致书可望,欲出楚立功以报朝廷;可望不能止,乃听之出。四月,至贵州,可望命冯双礼等领兵二万人同行。五月,由镇远下偏桥,一战复沅州;复大战,遂复靖州。六月,至全州;大清定南王孔有德兵出接战,败绩。有德等严守关,以精骑三千大战;定国直前杀数人,纵兵围杀,有德大惊,急传令百姓守城。次日,定国同冯双礼兵至城下。有德乘城,见定国兵马强盛,知不敌;乃回宅运火药于室内,嘱家人曰:‘事急,则举火’!次日大雨,城破;有德自回家,杀其爱妾数人自缢,命家人纵火,阖门焚死。余一子七岁,定国收养之;并擒陈邦傅及子曾禹解至贵州,诛之。广西既破,金帛山积;定国贪而愚,凡部下所掳之物,定国必兼取之。冯双礼以是不服,密启可望云:‘定国专擅之甚,后恐难制’!八月,定国复衡州;凡永、彬一带望风而降。定国兵至江西吉安,凡招抚所到,定国委选州县官。可望封定国为西宁王、冯双礼兴国侯,差杨惺先往封;至衡州,李定国曰:‘封赏出自天子,今以王封王,可乎’?遂不受封。可望虑定国功大权重难制,楚、粤人心归之;因为书召之,不至。十月,可望出兵至沅江,命张虎督兵复辰州;连书催定国至靖州相会,意欲图之。定国心腹人龚铭至沅州见可望,探知其意;密书报定国,令勿来、来必不免。癸巳正月,定国行至武冈州;见书叹曰:‘本欲共图恢复;今忌刻如此,安能成大功乎’!因率所部走广西。
sì yuè, kě wàng yǔ dà qīng bīng zhàn yú liǎng lù kǒu, dà bài zǒu huí guì zhōu. bā yuè, wén lǐ dìng guó zhù bīng liǔ zhōu, mìng féng shuāng lǐ tǒng bīng sān wàn wǎng xí zhī dìng guó wén kě wàng bīng zhì, shāo liáng ér zǒu. shuāng lǐ wèi dìng guó qiè, lǜ bīng zhuī zhī dìng guó huí bīng yǒu jī, shuāng lǐ dà bài ér huí. shí shàng zài ān lóng, fèn kě wàng líng bī, qiǎn wǔ xuǎn sī yuán wài lín qīng yáng hàn lín yuàn kǒng mù zhōu guān fēng dìng guó qīn wáng, mìng jiāng bīng zhì ān lóng hù jià hòu kě wàng zhī zhī, jiǎ wǔ sān yuè fèn shā zǎi xiàng wú zhēn yù děng shí bā rén.
四月,可望与大清兵战于两路口,大败;走回贵州。八月,闻李定国驻兵柳州,命冯双礼统兵三万往袭之;定国闻可望兵至,烧粮而走。双礼谓定国怯,率兵追之;定国回兵有击,双礼大败而回。时上在安龙,愤可望陵逼,遣武选司员外林青阳、翰林院孔目周官封定国亲王,命将兵至安龙护驾;后可望知之,甲午三月忿杀宰相吴贞毓等十八人。
zhì yǐ wèi dōng, dìng guó bài yú yuè dōng, huí zhá nán nìng kě wàng yòu qiǎn zhāng míng zhì guān yǒu cái yǐn bīng qián fù nán níng xí dìng guó, fù wèi suǒ bài. bǐng shēn sān yuè, dìng guó chéng shèng rù ān lóng yíng jià, jìng fù yún nán, yǔ kě wàng yì hé. dīng yǒu bā yuè, kě wàng yǐ bái wén xuǎn wèi zǒng tǒng mǎ bǎo wèi xiān fēng, tǒng bīng shí wǔ wàn rù yún nán, zhá yú jiāo shuǐ. wén xuǎn céng yǔ mǎ bǎo mì shāng wèi dìng guó nèi yìng, zhì shì wén xuǎn jìng lǜ bīng dìng guó hé, huán jī zhī kě wàng dà bài, zǒu huí qián. zuǒ yòu jiē pàn, wén xiù lǜ bīng jí zhuī zhī kě wàng kǒng bù miǎn, suì rù chǔ jiàng dà qīng. qí bù xià bīng jiāng, jiē wèi dìng guó suǒ yǒu.
至乙未冬,定国败于粤东,回札南宁;可望又遣张明志、关有才引兵潜赴南宁袭定国,复为所败。丙申三月,定国乘胜入安龙迎驾,径赴云南,与可望议和。丁酉八月,可望以白文选为总统、马宝为先锋,统兵十五万入云南,札于交水。文选曾与马宝密商为定国内应,至是文选竟率兵定国合,还击之;可望大败,走回黔。左右皆叛,文秀率兵急追之;可望恐不免,遂入楚降大清。其部下兵将,皆为定国所有。
guān cǐ, zé zhī gòu xì běn mò, qū zài kě wàng bù zài dìng guó míng yǐ!
观此,则知构隙本末,曲在可望、不在定国明矣!
xù sūn kě wàng jù yún guì shì
续孙可望踞云、贵事
chóng zhēn jiǎ shēn zhāng xiàn zhōng rù shǔ, jiàn hào chéng dū, cán rěn bù kě jǐn shù. suì dīng hài, dà qīng sù wáng tǒng bīng zhì shǔ, shā xiàn zhōng yú xī chōng xiàn zhī fèng huáng shān. qí dǎng sūn kě wàng lǐ dìng guó liú wén xiù ài néng qí bái wén xuǎn féng shuāng lǐ wáng shàng lǐ wáng fù chén děng lǐng kuì zhòng duó chóng qìng jiāng, shā lóng wǔ suǒ fēng píng kòu bó céng yīng, suì yóu zūn yì qǔ guì zhōu. zhí yún nán tǔ sī shā dìng zhōu yǔ qī fàn shì pàn jù shěng chéng, qián guó gōng mù tiān bō zǒu chǔ xióng, dìng zhōu wéi qí chéng kě wàng děng guǐ chēng yuán shī, yóu guì zhōu jiān chéng yú sān yuè èr shí bā rì tú qǔ jìng, dìng zhōu jiě chǔ xióng wéi, xī zhòng zǒu ā mí zhōu, yù kě wàng děng yú shé huā kǒu zhàn bài, dìng zhōu jí kuì zhòng dùn shǒu èr gé lóng. kě wàng qǔ yún nán, lǐ dìng guó tuī kě wàng wèi píng dōng wáng, qí xiāng xióng zhǎng rú gù yě.
崇祯甲申张献忠入蜀,僭号成都,残忍不可尽述。岁丁亥,大清肃王统兵至蜀,杀献忠于西充县之凤凰山。其党孙可望、李定国、刘文秀、艾能奇、白文选、冯双礼、王尚礼、王复臣等领溃众夺重庆江,杀隆武所封平寇伯曾英,遂由遵义取贵州。值云南土司沙定洲与妻范氏叛踞省城,黔国公沐天波走楚雄,定洲围其城;可望等诡称援师,由贵州兼程于三月二十八日屠曲靖,定洲解楚雄围,悉众走阿迷州,遇可望等于蛇花口战败,定洲集溃众遁守佴革龙。可望取云南,李定国推可望为平东王,其相雄长如故也。
xuán yǐ bīng xí tiān bō, yǒu èr hǎi dào yáng wèi zhī tǒng yì lǚ yǔ kě wàng děng zhàn yú lù fēng xiàn zhī qǐ míng qiáo, wèi zhī bèi zhí suí yíng tiān bō zǒu yǒng chāng. kě wàng zhì dà lǐ, tiān bō zì yǒng chāng qiǎn qí zi wèi zhì, kě wàng xǔ zhī yīn lìng xīn fù hùn yú mù zhòng zhì lán cāng jiāng, duó tiě suǒ qiáo. bǐ mù zhòng dào yǒng chāng, kě wàng bīng yì dào tiān bō cāng cù bù bèi, bèi zhí huí diān. wù zǐ, kě wàng lǐ dìng guó liú wén xiù lǐng bīng wéi shā dìng zhōu yú èr gé lóng, qín dìng zhōu fàn shì bāo pí yóu shì. tiān bō hèn jì xuě, tīng kě wàng zhǐ shì, fēn xí hào zhào gè tǔ sī chū bīng rèn xiǎng. suì cháo xué yún nán, yíng tǔ mù zhù zào yìn chì, shè liù bù jiǔ qīng kē dào. kūn míng xiāng yuán rèn yù shǐ rèn zhuàn chàng chēng guó zhǔ, lǜ zhòng tuī dài kě wàng lìng zhuàn jiān lǐ bīng èr bù shàng shū. shí wéi lǐ dìng guó duō suǒ hàn gé, kě wàng mì yǔ wén xiù shāng qín dìng guó yú jiào chǎng, zé bǎi gùn shì wēi: dìng guó zhī xián shǐ cǐ.
旋以兵袭天波,有佴海道杨畏知统义旅与可望等战于禄丰县之启明桥,畏知被执随营;天波走永昌。可望至大理,天波自永昌遣其子为质,可望许之;阴令心腹混于沐众至澜沧江,夺铁索桥。比沐众到永昌,可望兵亦到;天波仓卒不备,被执回滇。戊子,可望、李定国、刘文秀领兵围沙定洲于佴革龙,擒定洲、范氏剥皮游示。天波恨既雪,听可望指示,分檄号召各土司出兵认饷。遂巢穴云南,营土木;铸造印敕,设六部、九卿、科道。昆明乡原任御史任僎倡称国主,率众推戴;可望令僎兼礼、兵二部尚书。时惟李定国多所扞格,可望密与文秀商擒定国于教场,责百棍示威:定国之嫌始此。
kě wàng zì chuāi: xī jiē bǐ jiān qí shì, sī suǒ yǐ yā fú qí xīn yáng wèi zhī xí yí tóng fù guǎng xī xún zhōu fǔ yǒng lì chù qǐng fēng, yǒu qìng guó gōng chén bāng fù jiǎo zhào qiǎn biāo guān wǔ kāng bó hú zhí gōng yóu jiān dào jī chì yìn wǎng fēng kě wàng wèi píng liáo wáng, gǎi míng cháo zōng. zhí gōng zhì diān yíng kě wàng yì, yòu sī gǎi chì yìn fēng kě wàng" qín wáng", yǐ yuè qí xīn. zhù" xìng cháo tōng bǎo".
可望自揣:昔皆比肩其事,思所以压服其心;杨畏知、袭彝同赴广西浔州府永历处请封,有庆国公陈邦傅矫诏遣标官武康伯胡执恭由间道齎敕印往封可望为平辽王,改名朝宗。执恭至滇迎可望意,又私改敕印封可望“秦王”,以悦其心。铸“兴朝通宝”。
gēng yín, kě wàng bài kuāng guó gōng pí xióng yú guì zhù, shā zhōng guó gōng wáng xiáng yú suí yáng jiē lóng wǔ suǒ fēng zhě jiān dìng běi jiāng jūn ài néng qí bìng gù, kě wàng xī shōu qí bù qǔ, shēng shì yì zhāng. yǒng lì nèi gé yán qǐ héng zǒng dū yáng dǐng hé jí kē dào guān zhuī lùn chén bāng fù jiǎo zhào hú zhí gōng jiǎ chì yìn zhī zuì, kě wàng lìng kūn dū hè jiǔ yí děng wǎng nán níng hù jià, suì dào shā yán qǐ héng děng yǐ xiè" zhuī lùn" zhī fèn. yáng wèi zhī jì tuō hǔ kǒu, bù yù huí qián, yǒng lì liú wèi xiāng kě wàng nù, chà zhǐ huī zhèng guó yú yǒng lì chù ná wèi zhī huí qián shā zhī, lìng hè jiǔ yí zhāng shèng zhāng míng zhì yí zhù yǒng lì yú ān lóng suǒ. gǎi suǒ wéi fǔ, lìng fàn yīng xù zhī fǔ shì fán yǒng lì jí suí shì wén wǔ zhī liáng, tí táng zhāng yīng kē yǔ xù zào cè, kāi" huáng dì yī yuán huáng hòu yī kǒu", yú kě zhī yǐ. yòu lìng lǐ dìng guó gōng guǎng, yǐ féng shuāng lǐ yǔ chén guó néng suí zhī. chuāi kě wàng zhī xīn, yǐ dìng guó shèng zé kě yǐ chóng gōng sǐ zé jiè yǐ chú huàn bài zé kě yǐ jiā zuì bù yì tū pò guǎng xī, zǐ nǚ yù bó dìng guó wú bù sī hòu. shuāng lǐ guó néng guī bào, kě wàng jí diào chè dìng guó, dìng guó yí zhōng chán, bù fù fēng xī níng zhǔ, dìng guó yì bù shòu. kě wàng yǐ féng shuāng lǐ wèi xīng guó hóu, lǜ bīng wǎng qín shuāng lǐ bài guī, kě wàng kǒng pò zé shēng biàn, réng shàn yǎng dìng guó jiā kǒu yú yún nán. rén chén sān yuè, kě wàng yǐ chéng dū xù fǔ chóng qìng gè yào dì jiē wú sān guì tóng dìng xī jiāng jūn kāi fú, lìng liú wén xiù lǐng bīng fù sì chuān. sān guì tóng dìng xī jiāng jūn chè bīng huí bǎo níng, wén xiù zhuī zhì bǎo níng yī zhàn ér shí yú wàn zhòng lì gāo fēng rèn, huò dū du wáng fù chén shā zhī. liú wén xiù zhǐ dān shēn zǒu, kě wàng zé lìng tóu xián: wén xiù zhī xián shǐ cǐ.
庚寅,可望败匡国公皮熊于贵筑,杀忠国公王祥于绥阳(皆隆武所封者);兼定北将军艾能奇病故,可望悉收其部曲,声势益张。永历内阁严起恒、总督杨鼎和及科道官追论陈邦傅矫诏、胡执恭假敕印之罪,可望令裈督贺九仪等往南宁护驾,遂盗杀严起恒等以泄“追论”之忿。杨畏知既脱虎口,不欲回黔,永历留为相;可望怒,差指挥郑国于永历处拏畏知回黔杀之,令贺九仪、张胜、张明志移驻永历于安龙所。改所为府,令范应旭知府事;凡永历及随侍文武支粮,提塘章应科与旭造册,开“皇帝一员、皇后一口”,余可知矣。又令李定国攻广,以冯双礼与陈国能随之。揣可望之心,以定国胜则可以崇功、死则借以除患、败则可以加罪;不意突破广西,子女、玉帛定国无不私厚。双礼、国能归报,可望即调撤定国,定国疑中谗,不赴;封西宁主,定国亦不受。可望以冯双礼为兴国侯,率兵往擒;双礼败归,可望恐迫则生变,仍善养定国家口于云南。壬辰三月,可望以成都、叙府、重庆各要地皆吴三桂同定西将军开服,令刘文秀领兵复四川。三桂同定西将军撤兵回保宁,文秀追至保宁;一战而十余万众立膏锋刃,获都督王复臣杀之。刘文秀止单身走,可望责令投闲:文秀之嫌始此。
lǐ dìng guó bì yuè gōng xīn huì, wèi dà qīng jī bài, jǐn cún bīng èr qiān. zhì bǐng shēn chūn, dìng guó jiāng bēn huí ān lóng kě wàng kǒng dìng guó yǐ yǒng lì wèi qí huò, jí qiǎn xīn fù yè yīng zhēn suí bái wén xuǎn tóng wǎng ān lóng tàn tīng dìng guó dòng jìng, jí bī yǒng lì yí qián. yǒng lì hé gōng cǎn kū, bái wén xuǎn yì qì xià suì yǐ dìng guó wú tā zhì bào kě wàng. jí dìng guó jiàn yǒng lì, jí xié zhī xíng.
李定国避粤攻新会,为大清击败,仅存兵二千。至丙申春,定国将奔回安龙;可望恐定国以永历为奇货,亟遣心腹叶应桢随白文选同往安龙探听定国动静,即逼永历移黔。永历合宫惨哭,白文选亦泣下;遂以定国无他志报可望。及定国见永历,即挟之行。
kě wàng móu duó yǒng lì, fù qiǎn wén xiù zhì qǔ jìng fǔ wén xuǎn yì zài yǒng lì, yǔ dìng guó yī tóng hù xíng. liú wén xiù yǔ kě wàng dū dū wáng shàng lǐ wáng zì qí hè jiǔ yí děng shǒu diān, wén xiù wén dìng guó fèng yǒng lì huí diān, yáng yǔ shàng lǐ děng mì yì lè bīng shǒu chéng, zì yǐ shù qí huì dìng guó, yún' wǒ bèi jiāng yǐ qín wáng wèi dǒng zhuō dàn kǒng zhū zhuō, yòu yǒu cáo cāo'! dìng guó zhǐ tiān shè shì, tóng wén xiù yíng guī yún nán, jí chàng yán qín wáng ruò zūn yǒng lì, wǒ bèi dāng zūn qín wáng. wèi jǐ, fēng lǐ dìng guó wèi jìn wáng liú wén xiù wèi shǔ wáng ài néng qí zhī zǐ chéng yè wèi zhèn guó jiāng jūn, guǎn yán ān wáng shì. yǐ dìng guó bàn shì jīn wéi xīn wèi xíng zài lì bù shì láng jiān dū chá yuàn gōng míng wèi xíng zài bīng bù shì láng bái wén xuǎn wèi gǒng guó gōng wáng shàng lǐ wèi bǎo guó gōng wáng zì qí wèi kuí guó gōng hè jiǔ yí wèi bǎo kāng hóu. mǎ jí xiáng gōng mí féng, réng yǐ wén ān hóu rù gé bàn shì. shì bái wén xuǎn wǎng qián, lìng kě wàng fù diān bǎo jià, jiāng qián liáng guī zhī yǒng lì, bīng mǎ jiāo dìng guó wén xiù jīng yíng chuān guǎng kě wàng yǐ qī zǐ shàng zài yún nán, fèn zhōng bù lù. yǒng lì lìng kě wàng hù wèi dōng chāng hóu zhāng hǔ sòng kě wàng qī zǐ fù qián, yòu cì hǔ jīn zān yī zhàng, lìng cóng zhōng kāi dǎo hǔ jì huí qián, xiáng yán yǒng lì cì zān mì lìng xíng cì, yǐ mèi jī kě wàng. shí kě wàng qī zǐ yǐ zhì qián zhōng, wú fù gù jì, suì dà yán yǒng lì fù yì, dìng guó wén xiù móu fǎn zhuī wén xuǎn gǒng guó gōng chì yìn: wén xuǎn zhī xián shǐ cǐ.
可望谋夺永历,复遣文秀至曲靖府;文选意在永历,与定国一同护行。刘文秀与可望□都督王尚礼、王自奇、贺九仪等守滇,文秀闻定国奉永历回滇,阳与尚礼等密议勒兵守城,自以数骑会定国,云‘我辈将以秦王为董卓;但恐诛卓,又有曹操’!定国指天设誓,同文秀迎归云南,即倡言秦王若尊永历,我辈当尊秦王。未几,封李定国为晋王、刘文秀为蜀王;艾能奇之子承业为镇国将军,管延安王事。以定国办事金维新为行在吏部侍郎兼都察院、龚铭为行在兵部侍郎、白文选为巩国公、王尚礼为保国公、王自奇为夔国公、贺九仪为保康侯。马吉翔工弥缝,仍以文安侯入阁办事。适白文选往黔,令可望赴滇保驾,将钱粮归之永历,兵马交定国、文秀经营川、广;可望以妻子尚在云南,忿衷不露。永历令可望□□□护卫东昌侯张虎送可望妻子赴黔,又赐虎金簪一杖,令从中开导;虎既回黔,详言永历赐簪密令行刺,以媚激可望。时可望妻子已至黔中,无复顾忌,遂大言永历负义,定国、文秀谋反;追文选巩国公敕印:文选之嫌始此。
kě wàng jué yì gōng diān, yǒu mǎ wéi xìng? bái wén xuǎn mì yì chéng jī fǎn zhèng, yán yú kě wàng yuē:' bái wén xuǎn ēn shòu yǒu nián, zuó zài diān shòu fēng, lǚ cí bù yǔn, shí chū wú nài jīn zhòng jiā jué shǎng, yòng wèi zǒng tǒng, bì ēn gǎn tú bào'. kě wàng jí yǐ féng shuāng lǐ shǒu guì zhōu fēng bái wén xuǎn wèi zhēng nì zhāo tǎo jùn wáng, zǒng tǒng bīng mǎ. dìng guó wén xiù fāng chuāi shì chí yí, hū wén xuǎn lái guī, jí qǐng fēng bái wén xuǎn wèi gǒng chāng wáng, qiǎn nèi gé wén ān hóu mǎ jí xiáng shì shī, tóng dìng guó wén xiù wén xuǎn děng yú dīng yǒu jiǔ yuè shí sì rì zhì sān chà, jù jiāo shuǐ èr shí lǐ xià yíng. kě wàng yīn zǒng tǒng zhī biàn, yù yǐn bīng huí qián mǎ wéi xìng mǎ bǎo děng dài yán:' táo wén xuǎn, bù guò yī rén yǒu tā bù duō, wú tā bù shǎo. jǐn zhè bīng mǎ, zuò gè míng bái'. kě wàng dà xǐ, mì yì ān dìng hóu mǎ bǎo lín tóng hóu wǔ dà dìng hàn chuān hóu zhāng shèng děng lǜ jìng lǚ sì qiān, yóu xún diān xún dào gōng xí diān shěng, kě wàng réng yú jiāo shuǐ suǒ zhàn, lìng shǒu wěi bù néng jiān gù. mǎ bǎo mǎ wéi xìng yú shí bā rì yè gè chà xīn fù, jiāng kě wàng mì yì bào zhī dìng guó děng, qiě cuī sù zhàn. dìng guó děng jí yú shí jiǔ rì jiāo fēng, zhí pū mǎ wéi xìng wéi xìng nèi yìng, yú xī wǎ jiě. kě wàng táo huí guì zhōu, jí qiǎn qí dà lǐ qīng yáng xīng xiān bēn fù jīng lüè hóng chéng chóu qián jūn jiàng dà qīng. lǐ dìng guó huí diān shěng, yú hún shuǐ táng shōu mǎ bǎo qín zhāng shèng, bō qí pí. wén xuǎn wén xiù zhuī kě wàng shàng yuǎn, féng shuāng lǐ yán zhuī bīng yǐ dào, cù kě wàng xié jiā kǒu qián bēn, zì qǐng duàn hòu yǎn qí yù bó, zhuī bīng fāng zhì. kě wàng zì zhì zì zūn, yī dàn bèi yú bèi mài, shū kě pěng fù. zhì cháng shā, chéng chóu shū wén, dà qīng fēng kě wàng wèi yì wáng.
可望决意攻滇,有马维兴(?)白文选密议乘机反正,言于可望曰:‘白文选恩受有年,昨在滇受封,屡辞不允,实出无奈;今重加爵赏,用为总统,必恩感图报’。可望即以冯双礼守贵州;封白文选为征逆招讨郡王,总统兵马。定国、文秀方揣势迟疑,忽文选来归,即请封白文选为巩昌王,遣内阁文安侯马吉翔视师,同定国、文秀、文选等于丁酉九月十四日至三岔,距交水二十里下营。可望因总统之变,欲引兵回黔;马维兴、马宝等绐言:‘逃文选,不过一人;有他不多,无他不少。尽这兵马,做个明白’。可望大喜,密议安定侯马宝、临潼侯武大定、汉川侯张胜等率劲旅四千,由寻甸寻道攻袭滇省,可望仍于交水索战,令首尾不能兼顾。马宝、马维兴于十八日夜各差心腹,将可望密议报知定国等,且催速战。定国等即于十九日交锋,直扑马维兴;维兴内应,余悉瓦解。可望逃回贵州,即遣其大理卿杨惺先奔赴经略洪承畴前军降大清。李定国回滇省,于浑水塘收马宝;擒张胜,剥其皮。文选、文秀追可望尚远,冯双礼言追兵已到,促可望携家口前奔,自请断后掩其玉帛,追兵方至。可望自智自尊,一旦被愚、被卖,殊可捧腹。至长沙,承畴疏闻,大清封可望为义王。
lǐ dìng guó yǐ qián shǔ chén yuán zhèn jiāng jiē kě wàng suǒ shè, xī diào fù yún nán. hé gōng zuì, fēng féng shuāng lǐ wèi qìng yáng wáng mǎ jìn zhōng wèi hàn yáng wáng mǎ wéi xìng wèi xù guó gōng hè jiǔ yí wèi guǎng guó gōng mǎ bǎo wèi huái guó gōng, yú jué bù zhuì kě wàng bù xià dé ān hóu dí sān pǐn qí shān hóu wáng huì jīng jiāng wáng zhāng guāng cuì děng jiàng jí yǒu chà. fán yǒng lì zuǒ yòu, jiē dìng guó xīn fù zhèng pì nì zūn dà, ér dà qīng bīng sān lù rù yǐ.
李定国以黔、蜀、辰、沅镇将皆可望所设,悉调赴云南。核功罪,封冯双礼为庆阳王、马进忠为汉阳王、马维兴为叙国公、贺九仪为广国公、马宝为淮国公,余爵不赘;可望部下德安侯狄三品、岐山侯王会、荆江王张光翠等降级有差。凡永历左右,皆定国心腹;正睥眤尊大,而大清兵三路入矣。
wú sān guì bīng qǔ yún nán
吴三桂兵取云南
dà qīng fēng wú sān guì wèi píng xī wáng, jū qín zhī hàn zhōng fǔ. shùn zhì shí wǔ nián wù xū, sān guì xié dìng xī jiāng jūn gù shān é zhēn hóu mò lēi gēn yóu sì chuān yí lù, lìng jīng zhōu zhī níng nán jìng kòu dà jiàng jūn zōng shì luò tuō yóu hú guǎng yí lù zhēng nán jiāng jūn gù shān é zhēn zhuō bù tài yóu guǎng xī yí lù, dìng yú èr yuè èr shí wǔ rì sān lù chū shī, xiān qǔ guì zhōu mìng ān yuǎn jìng kòu dà jiàng jūn xìn jùn wáng duó ní zì dōu mén tǒng lǐng dà bīng rù qián, fēn sān lù jìn qǔ yún nán, huàn níng nán jìng kòu dà jiàng jūn huí jīng zhōu tán yā. sān guì yóu miǎn xiàn zhì cháo tiān yì, shùn liú jī jí. sān yuè chū sì rì, dǐ shǔ zhī bǎo níng fǔ jù zhōu jiàn, zài jūn xǔ. yù chuāi shǔ zhī chóng qìng fǔ shuǐ lù jiāo chōng, qǐng yǐ fù jiāng chéng tíng jùn wéi zhòng kuí zǒng bīng, shè shuǐ lù guān bīng wǔ qiān. sān yuè chū qī rì, qǐ yíng guò nán bù xī chōng, yóu jiàn shù jiā yān huǒ zì shùn qìng ér qián, dà lù zhǐ jí cóng shēng qìng lín mì bù, suī xiāng dǎo mò zhī suǒ cóng. wéi miáo zōng fá mù, fá yī chéng mù jìn yī chéng bīng. sān yuè shí sì rì, zhì shǔ zhī hé zhōu, yǎn tóng guǐ yù. hé zhōu shǔ chóng qìng, yǒng lì chóng qìng zǒng bīng dù zi xiāng yǐ qīng zhōu shào zhì hé zhōu jiāng kǒu. cǐ hé zhōu jiāng běi, zé zì yáng píng hé dí rǔ zhì hé zhōu nán, yǒu mián zhōu yī jiāng héng chū yú hé jiāng nán, shuǐ shì xiōng yǒng. sān guì xié dìng xī jiāng jūn huī jiǎ bīng kuà mǎ dù jiāng, dù zi xiāng qì chóng qìng, fēn shuǐ lù bēn táo sān guì xié dìng xī jiāng jūn yóu tóng liáng bì shān lái fèng bái shí jìn fā. tóng liáng bì shān èr xiàn shǔ chóng qìng fán zhù yíng zhàng fáng zuǒ yòu, mǎn dì tóu lú, jiē zhāng xiàn zhōng jí yáo huáng shí sān jiā suǒ qiāng shā. jiān yǒu lú shè, rù shì, zé cán shū huài quàn yǔ mí làn zhī qū jù zài. sì yuè chū sān rì, sān guì jūn zhì chóng qìng, wèi míng yù zhēn fù gù zhī dì, tiě bì jīn chéng, zú chēng tiān xiǎn. shǔ chǔ jiè zhōng rú fáng zhú guī dà chāng dà níng yǒu tǎ tiān bǎo hǎo yáo qí lǐ lái hēng yuán zōng dì dǎng shǒu sù, hè zhōu shī zhōu wèi yǒu wáng guāng xìng, cháng shòu qí xiàn yǒu liú tǐ rén tán yì tán hóng tán wén, dá zhōu yǒu yáng bǐng yìn xú bāng dìng děng lián bīng fēn shǒu sān guì jù bù zhī wèn. yǐ yǒng níng zǒng bīng yán zì míng hé zhèn bīng mǎ liú chóng qìng, yǔ xīn shè zhòng kuí zǒng bīng chéng tíng jùn hé fáng, gù gēn běn diào shǎn xī pào huǒ, yù chéng shǒu. shí sān rì, dā fú qiáo, dù huáng gé jiāng rù shǔ xūn zhēng, xīn mí mù xuàn. yì rì, dù qí jiāng, lì dōng xī sōng kǎn xīn zhàn yè láng. qí zhōng rú dī liū sān pō hóng guān shí hú guān, shàng mó jiǔ tiān xià zhuì zhòng yuān, rén jiē lǚ sè mǎ jiē dīng zhǎng, jié jié dǒu xiǎn, yī fū kě shǒu jìn wáng lǐ dìng guó shǔ wáng liú wén xiù yù qiǎn jiàng jūn liú zhèng guó lǜ bīng zhòng jù xiǎn shè fú. èr shí wǔ rì, sān guì xié dìng xī jiāng jūn dǐ sān pō, liú zhèng guó yóu shuǐ xī táo bèn yún nán. zì tóng zǐ zhì sì dù zhàn, míng jiāng jūn guō lǐ shòu liú dǒng cái wáng míng chí zhū shǒu hé wáng liú cāng zǒng bīng wáng yǒu chén děng yǐ jiā kǒu bìng wǔ qiān bīng zhòng jiàng dà qīng sān guì xié dìng xī jiāng jūn shōu fú zūn yì. wǔ yuè chū sān rì, zì zūn yì yóu xīn zhàn wū jiāng yǎng lóng xī fēng lǐ zuǒ huì níng nán jìng kòu dà jiàng jūn yú guì zhōu. shí yī rì, huí xī fēng, xí míng jiāng jūn yáng wǔ dà yíng yú kāi zhōu zhī dào liú shuǐ. huí zūn yì, yǒu shuǐ xī xuān wèi shǐ ān kūn yǒu yáng xuān wèi shǐ rǎn qí biāo lìn zhōu xuān wèi shǐ shē bǎo shòu děng jiàng dà qīng. xīng níng bó wáng xìng shòu lǐ dìng guó zhǐ shòu, huí suí yáng zǐ yǒu chén shǒu xiān guī xiáng, suì qīn yì jūn qián jiǎo chì yìn, sān guì yǔ yǐ kuī jiǎ míng mǎ jīn bì. qī yuè chū èr rì, xīn jīn hóu tán hóng děng lǜ zhòng gōng tóng qìng, bài huí.
大清封吴三桂为平西王,居秦之汉中府。顺治十五年(戊戌),三桂偕定西将军固山额真侯墨勒根由四川一路,令荆州之宁南靖寇大将军宗室洛托由湖广一路、征南将军固山额真卓布泰由广西一路,定于二月二十五日三路出师,先取贵州;命安远靖寇大将军信郡王铎尼自都门统领大兵入黔,分三路进取云南,换宁南靖寇大将军回荆州弹压。三桂由沔县至朝天驿,顺流击楫。三月初四日,抵蜀之保宁府;具舟舰,载军糈。预揣蜀之重庆府水陆交冲,请以副将程廷俊为重夔总兵,设水陆官兵五千。三月初七日,起营过南部、西充,犹见数家烟火;自顺庆而前,大路枳棘丛生、箐林密布,虽乡导莫知所从。惟描踪伐木,伐一程木、进一程兵。三月十四日,至蜀之合州,俨同鬼域。合州属重庆,永历重庆总兵杜子香以轻舟哨至合州江口。此合州江北,则自阳平合翟汝至合州南,有绵州一江横出于合江南,水势汹涌。三桂偕定西将军挥甲兵跨马渡江,杜子香弃重庆,分水陆奔逃;三桂偕定西将军由铜梁、壁山、来凤、白石进发。铜梁、壁山二县属重庆;凡驻营帐房左右,满地头颅,皆张献忠及摇黄十三家所戕杀。间有庐舍,入视,则残书、坏券与糜烂之躯具在。四月初三日,三桂军至重庆,为明玉珍负固之地,铁壁金城,足称天险。蜀、楚界中如房、竹、归、□、大昌、大宁有塔天保、郝摇旗、李来亨、袁宗第、党守素,贺州、施州卫有王光兴,长寿、奇县有刘体仁、谭诣、谭宏、谭文,达州有杨秉胤、徐邦定等连兵分守;三桂俱不之问。以永宁总兵严自明合镇兵马留重庆,与新设重夔总兵程廷俊合防,固根本;调陕西炮火,裕城守。十三日,搭浮桥,渡黄葛江;溽暑薰蒸,心迷目眩。翌日,渡綦江,历东溪、松坎、新站、夜郎。其中如滴溜、三坡、红关、石壶关,上摩九天、下坠重渊,人皆履涩、马皆钉掌,节节陡险,一夫可守;晋王李定国、蜀王刘文秀预遣将军刘正国率兵众据险设伏。二十五日,三桂偕定西将军抵三坡,刘正国由水西逃奔云南。自铜梓至四渡站,明将军郭李受、刘董才、王明池、朱守合、王刘仓、总兵王友臣等以家口并五千兵众降大清;三桂偕定西将军收服遵义。五月初三日,自遵义由新站、乌江、养龙、息烽、礼佐会宁南靖寇大将军于贵州。十一日,回息烽,袭明将军杨武大营于开州之倒流水。回遵义,有水西宣慰使安坤、酉阳宣慰使冉奇镳、蔺州宣慰使奢保受等降大清。兴宁伯王兴受李定国指授,回绥阳;子友臣首先归降,遂亲诣军前缴敕印,三桂与以盔甲、名马、金币。七月初二日,新津侯谭宏等率众攻童庆,败回。
guǎng xī yí lù, zhēng nán jiāng jūn zhuō bù tài yǔ tí dū xiàn guó ān dǐ dú shān zhōu shí, dà qīng shǐ rì chuán shàng yù:' kè qǔ guì zhōu, rú yún nán jī yǒu kě chéng, dà bīng mǎ pǐ xíng dé, jí chéng shì jìn qǔ, bù bì hòu zhǐ rú bīng mǎ pí ruò, hóu ān yuǎn jìng kòu dà jiàng jūn xìn jùn wáng dào rì, sān lù jìn qǔ yún nán. níng nán jìng kòu dà jiàng jūn zhù guì zhōu, hóu kāi fú yún nán huí jīng zhōu'. sān lù chéng zhǐ, tún yǎng ruì. sān guì shǐ zhōng yǐ chóng qìng wèi yōu, diào sì chuān xún fǔ gāo mín shàn yú chóng qìng tán yā, yòu diào jiàn chāng zǒng bīng wáng míng dé fù chóng qìng xié fáng xí yǒng níng zǒng bīng yán zì míng qí wáng míng dé zhì chóng qìng, jí lǐng suǒ bù guān bīng fù zūn yì: hòu zhòng zūn liǎng zhèn zhī fáng, gù chuān qián yī xiàn zhī mài. zhí ān yuǎn jìng kòu dà jiàng jūn xìn jùn wáng duó ní tǒng dà bīng rù qián jìng, xiān yuē sān guì huì shāng sān guì zì zūn yì liù bǎi lǐ zhì píng yuè fǔ zhī yáng lǎo bǎo, tóng xìn jùn wáng děng yǔ jīng lüè hóng chéng chóu huì dìng shī qī. jìn wáng lǐ dìng guó shòu huáng yuè, tóng wáng gōng hóu bó jiāng jūn féng shuāng lǐ děng xī zhòng è pán jiāng hé, jù jī gōng bèi, móu gōng guì zhōu, xiāng wéi zhǐ chǐ gǒng chāng wáng bái wén xuǎn tóng dòu míng wàng děng sì wàn yú zhòng shǒu qī xīng guān, sì dǐ shēng jiè zhā yíng, lí zūn yì yī rì zhī chéng shì gōng zūn shì, qiān zhì yìng yuán, yǐ zhù dìng guó fù qián zhī jǔ. sān guì jiān chéng huí zūn yì. qián cǐ shù yuè, sān guì zhù zūn yì zhēng nán jiāng jūn zhuō bù tài zhù dú shān zhōu xìn jùn wáng zài wǔ líng, wéi níng nán jìng kòu dà jiàng jūn zhù guì zhōu dāng dà zhòng wèi hé zhī jì, dìng guó guān wàng qūn xún. jí yáng lǎo bǎo dìng qī jìn bīng, dìng guó shǐ bǐng yuè ér chū, shì jī yǐ shī yǐ. shí yī yuè chū shí rì, sān guì tǒng fān xià sì zhèn jí yuán jiǎo zuǒ lù zhèn zǒng bīng shěn yìng shí yòu lù zhèn zǒng bīng mǎ níng děng zì zūn yì chū shī, bái wén xuǎn yú èr shí rì wǔ gēng zì shēng jiè dùn huí qī xīng guān shǒu xiǎn. cǐ guān sì shān bì lì, shuǐ shì yǒng xiōng shān shàng shù mù cān tiān, míng yuē tiān shēng qiáo, qí shí wèi cháng yǒu qiáo. sān guì xiān zài zūn yì hòu yǎng xiāng dǎo, zhāo xī chuí wèn, mò shí yú xīn shí èr yuè chū èr rì, yú shuǐ xī miáo guǒ dì fāng ān yíng, cì chén hū yóu tiān shēng qiáo jìn wū sā jūn mín fǔ, è qī lǐ guān dà lù. wén xuǎn zhēn sān guì cóng bié lù yuè xiǎn jìn bīng, qì qī xīng guān, zǒu kě dù qiáo jí fén qiáo zǒu zhān yì zhōu, sī bēn yún nán gù jiā kǒu. lǐ dìng guó jiàn xìn jùn wáng zhōng lù bīng qián jìn, jí tuì huí pán jiāng hé yòu bào zhēng nán jiāng jūn guǎng xī yí lù shén jí, zì lǐng bù zhòng dǔ yù. dìng guó lián bài yú ān lóng zhī luó yán hé liáng shuǐ jǐng, chè zhài liàng qiàng bēn huí fèng yǒng lì bìng gōng juàn dà yíng, yú shí wǔ rì qì yún nán zǒu yǒng chāng fǔ. bái wén xuǎn zhòng dào fēi bēn dà yíng, dìng guó liú wén xuǎn zhù shǒu yù lóng guān gài yǒng chāng zhī yào dào yě. sān guì zhì wū sā jiǎo bái wén xuǎn yú zhòng, shōu xiáng zhī shè guān ān fǔ bì, shè kě dù hé chū jiāo shuǐ dà dào, wù xìn jùn wáng zhēng nán jiāng jūn yú bǎn qiáo. jǐ hài zhēng yuè chū sān rì, sān guì děng shōu fú yún nán, míng gōng hóu bó jiāng jūn zhèn jiāng hú yī qīng děng, shì sī zǒng bīng lóng shì róng děng jiàng.
广西一路,征南将军卓布泰与提督线国安抵独山州时,大清使日传上谕:‘克取贵州,如云南机有可乘,大兵马匹行得,即乘势进取,不必候旨;如兵马疲弱,侯安远靖寇大将军信郡王到日,三路进取云南。宁南靖寇大将军驻贵州,侯开服云南回荆州’。三路承旨,屯□养锐。三桂始终以重庆为忧,调四川巡抚高民赡于重庆弹压,又调建昌总兵王明德赴重庆协防;檄永宁总兵严自明俟王明德至重庆,即领所部官兵赴遵义:厚重、遵两镇之防,固川、黔一线之脉。值安远靖寇大将军信郡王铎尼统大兵入黔境,先约三桂会商;三桂自遵义六百里至平越府之杨老堡,同信郡王等与经略洪承畴会订师期。晋王李定国受黄钺,同王公侯伯将军冯双礼等悉众扼盘江河,踞鸡公背,谋攻贵州,相违咫尺;巩昌王白文选同窦名望等四万余众守七星关,嗣抵生界扎营,离遵义一日之程示攻遵势,牵制应援,以助定国复黔之举。三桂兼程回遵义。前此数月,三桂驻遵义、征南将军卓布泰驻独山州、信郡王在武陵,惟宁南靖寇大将军驻贵州;当大众未合之际,定国观望逡巡。及杨老堡订期进兵,定国始秉钺而出,事机已失矣。十一月初十日,三桂统藩下四镇及援剿左路镇总兵沈应时、右路镇总兵马宁等自遵义出师,白文选于二十日五更自生界遁回七星关守险。此关四山壁立,水势涌汹;山上树木参天,名曰天生桥,其实未尝有桥。三桂先在遵义厚养乡导,朝夕垂问,默识于心;十二月初二日,于水西苗猓地方安营,次晨忽由天生桥进乌撒军民府,扼七里关大路。文选侦三桂从别路越险进兵,弃七星关,走可渡桥;即焚桥走沾益州,思奔云南顾家口。李定国见信郡王中路兵前进,即退回盘江河;又报征南将军广西一路甚急,自领部众堵御。定国连败于安龙之罗炎河、凉水井,撤寨踉跄奔回;奉永历并宫眷大营,于十五日弃云南走永昌府。白文选中道飞奔大营,定国留文选驻守玉龙关;盖永昌之要道也。三桂至乌撒剿白文选余众,收降之;设官安抚毕,涉可渡河、出交水大道,晤信郡王征南将军于板桥。己亥正月初三日,三桂等收服云南,明公侯伯将军镇将胡一青等,士司总兵龙世荣等降。
shì shí dà bīng yún jí, zhèn jìng wéi nán yì yǐ táo jiàng zhī zhòng táo cuàn zhī bīng lüè rù kǒu zī liáng, wú suǒ bù zhì, diān mín shuǐ shēn huǒ rè. dìng guó yóu zài yǒng chāng, sān lù yì xìn jùn wáng zhù zhèn shěng chéng, yǐ duō luó bèi lè shàng shàn lǐng zhōng lù bīng mǎ, jì dìng shī qī. sān guì yú chū bā rì yí yíng luó cì xiàn. shí èr yuè chū èr rì, tán hóng děng xī zhòng zài fàn sān guì shè bèi yán zì xiāng cāi jì, hóng yì shā tán wén jiàng dà qīng fēng tán hóng wèi mù yì hóu tán yì wèi xiàng huà hóu. yòu wén féng shuāng lǐ dí sān pǐn děng yǔ bái wén xuǎn xià zì wū sā, zhuī sàn zhī. jiāng jūn wáng ān děng chí bái wén xuǎn jīn yìn jīn zhāng guò jīn shā jiāng, táo wǎng sì chuān jiàn chāng wèi. shí wǔ rì, sān guì fā xí zhāo fǔ, mì shòu dí sān pǐn fāng lüè, bìng yù chuān nán zhū zhèn jiāng guī chéng. èr yuè chū wǔ rì, sān guì zì luó cì chū shī, zhēng nán jiāng jūn duō luó bèi lè tóng yú yī rì zì yún nán chū shī. chū jiǔ rì, sān guì chū zhèn nán zhōu, zhēng nán jiāng jūn hé bīng shā míng zǒng bīng wáng guó xūn yú pǔ hú, yòu zhuī bài bái wén xuǎn děng yú yù lóng guān zhī xī, huò gǒng chāng wáng jīn yìn. zhuī zhì cāng lán jiāng, kuì bīng shāo huǐ tiě suǒ qiáo dà bīng zhā fá guò jiāng, mǎ yù tóng yáng yún bái shàng liú mì dù, yī yè piān zhōu, jǐ lí bù cè. shí wǔ rì, lǐ dìng guó zì yǒng chāng fèng yǒng lì bìng gōng juàn dà yíng bēn téng yuè zhōu. sān guì zhā fá dù jiāng, jiāng bù shèn kuān, shuǐ shì shén è. qí dì měi zì qīng míng zhì shuāng jiàng, yǒu qīng cǎo zhàng fán wǎng lái, suī shì rén yì è zhī. guò jiāng èr shí lǐ, yǒu mò pán shān suǒ rù zhī lù, kǎn dǒu qìng shēn, qū qǔ jǐn róng dān mǎ. dìng guó dù dà bīng lèi shèng qióng zhuī, bì bù jiè shè zhà shù zhòng qí jiān: dòu míng wàng chū fú gāo wén guì èr fú wáng xǐ sān fú, měi fú bīng èr qiān, yuē qí dà bīng zhì shān diān, hào pào qǐ, shǒu wěi héng tū jié gōng, bì wú yī qí fǎn. wǒ jūn fá dù lán cāng jiāng lù jiāng zhú běi shù bǎi lǐ, wú yī fū shǒu jù wèi dìng guó cuàn yuǎn, duì wǔ sǎn luàn, shàng shān yǐ wàn yǒu rén. ér jiàng guān lú guì shēng lái xiè qí jì, zé qián qū yǐ rù èr fú zhū shuài jí tuì, chuán lìng shě qí ér bù, yǐ pào fā qí fú. fú bīng sǐ lín qìng zhōng zhě sān zhī yī, fú qǐ ér áo dòu sǐ zhě sān zhī yī. dìng guó zuò shān diān wén xìn pào shī xù, jīng hài hū fēi pào luò qí qián, jī tǔ mǎn miàn, nǎi bēn dòu míng wàng wáng xǐ jiē zhàn sǐ. qióng zhuī zhì téng yuè zhōu xī bǎi èr shí lǐ, wèi yún nán yí xī jǐn jiè, jí sān xuān liù wèi miǎn diàn. sān shí rì, zhèn lǚ bān shī. rùn sān yuè shí yī rì, sān guì dǐ yáo ān fǔ, yǒng lì dōng gé dà xué shì zhāng zuǒ chén hù bù shàng shū sūn shùn shì láng wàn nián cè dū chá yuàn qián bāng qǐ shǎo qīng liú mì bīng kē hú xiǎn děng yī bǎi wǔ shí jiǔ rén xiān hòu jiàng. dé ān hóu dí sān pǐn děng shòu sān guì mì zhǐ, yǐ qìng yáng wáng féng shuāng lǐ bìng kān dìng dà jiàng jūn jīn yìn jí jīn cè fù jūn qián. èr shí sān rì, sān guì děng xuán shī kūn míng, jǐng dōng tǔ zhī fǔ táo dòu méng huà tǔ zhī fǔ zuǒ xīng hǎi fā jiāng tǔ zhī fǔ mù yì děng jì gè tǔ zhōu xiàn jiàng. yán cháng bó zhū yǎng ēn zǒng bīng lóng hǎi yáng wú zōng xiù zì sì chuān jiā dìng zǒu xuě shān zhì yún nán, gǒng chāng wáng bù xià jiāng jūn wáng ān děng zì chuān jiàn chāng wèi zhì yún nán, jiǎo bái wén xuǎn dàng píng dà jiàng jūn jīn yìn. xīn lǚ fān chén jīn zhāng jiāng jūn hǎo chéng yì guǎng píng bó chén jiàn shā xián níng hóu gāo chéng ēn zì yǎ zhōu zhì yún nán, níng guó hóu wáng yǒu jìn zǒng bīng dù zi xiāng chén xī xián děng wū sā tǔ zhī fǔ ān zhòng jīn dōng chuān tǔ zhī fǔ lù wàn zhào wū méng tǔ zhī fǔ lù shì xiào zhèn xióng tǔ zhī fǔ lǒng hóng xūn děng jù zì chuān lái jiàng. sì yuè èr shí sì rì, sān guì yǐ féng shuāng lǐ qǐng zhǐ, dài yǐ bù sǐ, jiě jīng ān zhì xù fēng dí sān pǐn wèi zhù chéng hóu, yú gè chà děng shòu jí. qí wèi lǐ dìng guó lǜ yǐn chū biān zhě, yì xiān hòu guī xiáng rú dà xué shì fú gāng bīng bù shì láng yǐn sān pǐn hàn lín liú shui chén guì zhōu bù zhèng sòng qǐ huá děng huái guó gōng mǎ bǎo xù guó gōng mǎ wéi xìng wǔ jìng hóu wáng guó xǐ huái rén hóu wú zǐ jīn yí chuān bó gāo qǐ lóng gōng ān bó lǐ rú bì yáng wǔ bó liào yú dū du wáng cháo qīn. zǒng bīng dān tài zhēng jiǎo gù hàn yáng wáng mǎ jìn zhōng chì yìn, jiāng jūn yáng wǔ jiǎo yǒng lì mǔ huáng tài hòu jīn bǎo yī kē. wéi shí diān mín lí sàn, dòu mǐ sān liǎng fā tǎng jīn shí wǔ wàn liǎng zhèn gěi.
是时大兵云集,镇静为难;益以逃降之众、逃窜之兵掠入口资粮,无所不至,滇民水深火热。定国犹在永昌,三路议信郡王驻镇省城,以多罗贝勒尚善领中路兵马,计定师期。三桂于初八日移营罗次县。十二月初二日,谭宏等悉众再犯;三桂设备严□□□□□自相猜忌,宏、诣杀谭文降大清;封谭宏为慕义侯、谭诣为向化侯。又闻冯双礼、狄三品等与白文选下自乌撒,追散之。将军王安等持白文选金印、金章过金沙江,逃往四川建昌卫。十五日,三桂发檄招抚,密授狄三品方略,并谕川南诸镇将归诚。二月初五日,三桂自罗次出师,征南将军多罗贝勒同于一日自云南出师。初九日,三桂出镇南州,征南将军合兵杀明总兵王国勋于普湖,又追败白文选等于玉龙关之西,获巩昌王金印。追至沧澜江,溃兵烧毁铁索桥;大兵扎筏过江,马玉同杨筠白上流觅渡,一叶扁舟,几罹不测。十五日,李定国自永昌奉永历并宫眷大营奔腾越州。三桂扎筏渡江,江不甚宽,水势甚恶。其地每自清明至霜降,有青草瘴;凡往来,虽士人亦恶之。过江二十里,有磨盘山;所入之路,坎陡箐深,屈曲仅容单马。定国度大兵累胜穷追,必不戒;设栅数重其间:窦名望初伏、高文贵二伏、王玺三伏,每伏兵二千,约俟大兵至山巅,号炮起,首尾横突截攻,必无一骑返。我军筏渡澜沧江、潞江逐北数百里,无一夫守拒;谓定国窜远,队伍散乱,上山已万有□人。而降官卢桂生来泄其计,则前驱已入二伏;诸帅急退,传令舍骑而步,以炮发其伏。伏兵死林箐中者三之一,伏起而鏖斗死者三之一。定国坐山巅闻信炮失序,惊骇;忽飞炮落其前,击土满面,乃奔窦名望、王玺皆战死。穷追至腾越州西百二十里,为云南迤西尽界,即三宣六慰、缅甸。三十日,振旅班师。闰三月十一日,三桂抵姚安府,永历东阁大学士张佐辰、户部尚书孙顺、侍郎万年策、都察院钱邦芑、少卿刘泌、兵科胡显等一百五十九人先后降。德安侯狄三品等受三桂密指,以庆阳王冯双礼并勘定大将军金印及金册赴军前。二十三日,三桂等旋师昆明,景东土知府陶斗、蒙化土知府左星海、发江土知府木懿等暨各土州县降。延长伯朱养恩、总兵龙海阳、吴宗秀自四川嘉定走雪山至云南,巩昌王部下将军王安等自川建昌卫至云南,缴白文选荡平大将军金印。心膂藩臣金章、将军郝承裔、广平伯陈建杀咸宁侯高承恩自雅州至云南,宁国侯王友进、总兵杜子香、陈希贤等、乌撒土知府安重金、东川土知府禄万兆、乌蒙土知府禄世孝、镇雄土知府陇宏勋等俱自川来降。四月二十四日,三桂以冯双礼请旨,待以不死,解京安置;续封狄三品为杼城侯,余各差等授级。其为李定国率引出边者,亦先后归降;如大学士扶纲、兵部侍郎尹三品、翰林刘{氵茞}、贵州布政宋企鋘等、淮国公马宝、叙国公马维兴、武靖侯王国玺、怀仁侯吴子金、宜川伯高启隆、公安伯李如碧、阳武伯廖鱼、都督王朝钦。总兵单泰征缴故汉阳王马进忠敕印,将军杨武缴永历母皇太后金宝一颗。维时滇民离散,斗米三两;发帑金十五万两赈给。
qí biān wài qíng xíng, miǎn diàn liú yǒng lì yǔ gōng juàn jí qián guó gōng mù tiān bō děng yú jìng nèi, bù bīng zhòng jù jìn wáng lǐ dìng guó bái wén xuǎn yú jìng wài. dìng guó wú yǒng lì kě shì, wú gēn běn kě píng zàn zhù xiá huāng, yòng yǒng lì chì yìn, jiāng gè tǔ sī gài jiā xūn jué, lìng qí nèi yìng. yuán jiāng tǔ zhī fǔ nà sōng shòu zǒng dū xián, wèi dìng guó mì chuán chì yìn gè tǔ sī yǒu tīng mìng zhě yǒu liǎng kě guān wàng zhě yǒu bù cóng ér zì chū shǒu yú dà qīng shuài zhě. wéi shí sān guì fèng zhǐ zhù zhèn yún nán, yòu zǒng tǒng mǎn hàn dà bīng. míng yán cháng bó zhū yǎng ēn jiāng jūn gāo yīng fèng zǒng bīng xǔ míng chén tǔ sī zǒng bīng lóng zàn yáng děng qián jiē guī xiáng, zhì shì fù yǔ yuán jiāng hé, xǔ nèi yìng dìng guó. jiǔ yuè èr shí yī rì, sān guì zì yún nán chū shī zhì shí píng zhōu, tǔ sī zǒng bīng lóng róng lǜ zhuì xù qián guó gōng zhī zǐ mù zhōng xiǎn fù jūn qián. nà sōng děng fù gù yuán jiāng, shí yuè chū liù rì sān guì lǜ mǎn hàn bīng wéi qí chéng shí yī yuè chū liù rì pò yuán jiāng, nà sōng hé shì zì fén. shí èr yuè chū liù rì, xìn jùn wáng zūn zhǐ fù jīng. èr shí sān rì, sān guì hái jūn yún nán.
其边外情形,缅甸留永历与宫眷及黔国公沐天波等于境内,布兵众拒晋王李定国、白文选于境外。定国无永历可恃,无根本可凭;暂驻遐荒,用永历敕印,将各土司概加勋爵,令其内应。元江土知府那嵩受总督衔,为定国密传敕印;各土司有听命者、有两可观望者、有不从而自出首于大清帅者。维时三桂奉旨驻镇云南,又总统满、汉大兵。明延长伯朱养恩、将军高应凤、总兵许名臣、土司总兵龙赞阳等前皆归降,至是复与元江合,许内应定国。九月二十一日,三桂自云南出师至石屏州,土司总兵龙荣率赘婿黔国公之子沐忠显赴军前。那嵩等负固元江,十月初六日三桂率满、汉兵围其城;十一月初六日破元江,那嵩合室自焚。十二月初六日,信郡王遵旨赴京。二十三日,三桂还军云南。
shí qī nián gēng zǐ, yǒng lì zài miǎn diàn cháo tíng dù wài zhì zhī, yì chè bīng jié xiǎng. ér sān guì shàn quán, bì yù fú huò yǒng lì wèi gōng suì yǒu" qú kuí bù jiǎn, sān huàn èr nán" zhī shū. nǎi mìng nèi dà chén ài xīng ā wèi dìng xī jiāng jūn, fù diān huì jiǎo bān chì yìn yú gè tǔ sī, bìng gòu miǎn qín xiàn. shí bā nián jiǔ yuè, mǎn hàn tǔ sī jí jiàng zú qī wàn wǔ qiān bìng chuī jí yú dīng gòng shí wàn, yóu dà lǐ téng yuè chū biān. sān guì ài xīng ā jiāng wǔ wàn rén chū nán diàn lǒng chuān měng mǎo fēn èr wàn yú chū yáo guān, zǒng bīng mǎ níng wáng fǔ chén mǎ bǎo jiāng zhī. shí yī yuè, huì shī mù bāng. wén bái wén xuǎn fāng è xī bó jiāng, qiǎn qián fēng jí chí sān bǎi yú lǐ jí jiāng bīn, bái wén xuǎn huǐ qiáo zǒu chá shān lìng mǎ níng děng fēn dào zhuī wén xuǎn, bǐ bù dé kuī mù bāng hòu lù. ér dà jūn fá dù qū miǎn, yǐ jiàng rén wéi xiāng dǎo. shí èr yuè, dǐ lán jiū jiāng, miǎn rén suì zhí yǒng lì jí qí mǔ tài hòu děng bìng cóng guān jiā kǒu xiàn jūn qián. wén xuǎn wèi mǎ níng děng zhuī jí, yì yǐ bīng wàn yú xiàng mǎ shù qiān jiàng liú tí dū zhāng yǒng yǐ wàn rén shǒu pǔ ěr, bèi dìng guó.
十七年(庚子),永历在缅甸;朝廷度外置之,议撤兵节饷。而三桂擅□权,必欲俘获永历为功;遂有“渠魁不翦,三患二难”之疏。乃命内大臣爱星阿为定西将军,赴滇会剿;颁敕印于各土司,并购缅擒献。十八年九月,满、汉土司及降卒七万五千并炊伋余丁共十万,由大理、腾越出边。三桂、爱星阿将五万人出南甸、陇川、猛卯;分二万余出姚关,总兵马宁、王辅臣、马宝将之。十一月,会师木邦。闻白文选方扼锡箔江,遣前锋疾驰三百余里及江滨,白文选毁桥走茶山;令马宁等分道追文选,俾不得窥木邦后路。而大军筏渡趋缅,以降人为乡导。十二月,抵兰鸠江,缅人遂执永历及其母太后等并从官家口献军前。文选为马宁等追及,亦以兵万余、象马数千降;留提督张勇以万人守普洱,备定国。
wèi jǐ, dìng guó sǐ yú jǐng xiàn, yún nán xī píng.
未几,定国死于景线,云南悉平。