yáng yīng zhào, hào tiān yóu, mǐn zhī jiàn ān rén. jiā jìng xīn mǎo jǔ yú xiāng, zú yè nán yōng. shí gān quán jīng yě zhū gōng jiē jiǎng xué, xiān shēng dú qì jīng yě, chū qí mén xià. guī zuò dào zōng táng yú huá yáng shān zhōng, sì lián xī yǐ jí jīng yě, dòng zhǐ bì fén xiāng bǐng mìng. dāng shì jiǎng xué zhě wú bù yǔ wǎng fù, ér yú xīn zhāi lóng xī, wèi yáng míng zhī xué zhě, jiē yǒu wēi cī. xiān shēng zhī xué, yǐ guǎ yù zhèng xīn wèi zhǔ běn, bù kuì tiān wèi guī de, yī qiè qīng xū xuán yuǎn zhī yán, jiē suǒ bù xǐ. rán qí yán duō zì kuā dà, ér cí huáng guò shén, yì fēi yǒu dào qì xiàng. rú gōng fū jí běn tǐ, cǐ yán běn zì wú bì, nǎi wèi běn tǐ guāng míng, yóu jìng yě gōng fū, guā mó cǐ jìng zhě yě. ruò gōng fū jí běn tǐ, wèi guā mó zhī wù jí jìng, kě hū? cǐ yán sì shì ér fēi. fū jìng yě, guā mó zhī wù yě, èr wù yě, gù bù kě yǐ guā mó zhī wù jí jìng. ruò gōng fū běn tǐ, tóng shì yī xīn, fēi yǒu èr wù, rú yù qí ér èr zhī, zé shì yǒu èr xīn yǐ. qí shuō zhī bù tōng yě.
楊應詔,號天游,閩之建安人。嘉靖辛卯舉於鄉,卒業南雍。時甘泉、涇野諸公皆講學,先生獨契涇野,出其門下。歸作道宗堂於華陽山中,祀濂溪以及涇野,動止必焚香稟命。當世講學者無不與往復,而於心齋、龍溪,為陽明之學者,皆有微疵。先生之學,以寡慾正心為主本,不愧天為歸的,一切清虛玄遠之言,皆所不喜。然其言多自誇大,而雌黃過甚,亦非有道氣象。如「工夫即本體」,此言本自無弊,乃謂「本體光明,猶鏡也;工夫,刮磨此鏡者也」。若工夫即本體,謂刮磨之物即鏡,可乎?此言似是而非。夫鏡也,刮磨之物也,二物也,故不可以刮磨之物即鏡。若工夫本體,同是一心,非有二物,如欲歧而二之,則是有二心矣。其說之不通也。
yáng tiān yóu jí
楊天游集
shèng rén zhī suǒ yǐ néng quán qí běn tǐ zhě, bù guò néng wú yù ěr. wú rén bù néng rú shèng rén zhī wú yù, zhǐ dāng zì guǎ yù rù. yù, bù dú shēng sè huò lì kē jiù ér yǐ, fán yī zhǒng biàn ān xīn xiàn, zì sī zì lì xīn, jiē shì yù. jiāng cǐ zhǎn duàn, fāng wèi guǎ yù, zé jiàn kě jìn yú wú yù. shèng rén yì qǐ táo rén jué shì, shǐ chēng wú yù zāi? shèng rén suǒ yù, zài tiān lǐ shàng yòng shì, yǒu yù yǔ wú yù tóng. suī qí yǒu shè yú xiàng mù, yǒu shè yú chéng dāng, suǒ yù chù wú yī fēi tiān lǐ tiān jī zhī liú xíng yǐ.
聖人之所以能全其本體者,不過能無欲耳。吾人不能如聖人之無欲,只當自寡慾入。欲,不獨聲色貨利窠臼而已,凡一種便安忻羨,自私自利心,皆是欲。將此斬斷,方為寡慾,則漸可進於無欲。聖人亦豈逃人絕世,始稱無欲哉?聖人所欲,在天理上用事,有欲與無欲同。雖其有涉於嚮慕,有涉於承當,所欲處無一非天理天機之流行矣。
wú rén zhī xué, bù zài qiú shì wù zhī qīn rǎo wǒ bù qīn rǎo wǒ, zhī zài chù shì wù dào lǐ néng jǐn bù néng jǐn, shì gù jū chù shí zé bù miǎn yǒu jū chù shì zhī qīn rǎo, rán wú zhī zài gōng shàng zuò gōng fu, jí qí qīn rǎo, yì tiān jī zhī liú xíng yǐ. zhí shì bù miǎn yǒu zhí shì zhī qīn rǎo, yǔ rén bù miǎn yǒu yǔ rén zhī qīn rǎo, wú zhī zài jìng shàng zhōng shàng zuò gōng fu, jí qí qīn rǎo, yì wú fēi tiān jī zhī liú xíng yǐ. cóng gǔ shèng xián chù shì chù cháng chù biàn, qí shuí bù zì qīn rǎo zhōng lái? ruò è qí qīn rǎo ér shēng yàn dài, biàn fēi xué yě.
吾人之學,不在求事物之侵擾我不侵擾我,只在處事物道理能盡不能盡,是故居處時則不免有居處事之侵擾,然吾只在恭上做工夫,即其侵擾,亦天機之流行矣。執事不免有執事之侵擾,與人不免有與人之侵擾,吾只在敬上、忠上做工夫,即其侵擾,亦無非天機之流行矣。從古聖賢處世處常處變,其誰不自侵擾中來?若惡其侵擾而生厭怠,便非學也。
zhū lù zhī suǒ kě biàn suǒ kě yì zhě, qí yán yě. zhū lù zhī bù kě biàn bù kě yì zhě, qí rén yě. dào zhī cún yú rén, bù guì yú yán jiǔ yǐ. gǒu bù yǐ rén lùn xué, ér yǐ yán lùn xué, bù yǐ rén qiú zhū lù, ér yǐ yán yǔ qiú zhū lù, zé jīn zhī fēn fēn wú guài qí rán. jīn zhī xué zhě, chū chù wú zhū lù sān yī yī cí zhī gěng bá, qǔ yǔ wú zhū lù liè shí duàn jīn zhī guǒ jué, yì lì bù fēn, shēng sè bù biàn, wú zhū lù qīng tiān bái rì zhī guāng míng, ér suǒ wèi àn tà gòu zhuó, zì yǐ wèi xīn chuán hū kǒng mèng, ér xiōng cì zé guǐ mèi zhí yóu, yíng yíng gǒu gǒu, rù yí qín shēn shāng zhī jiān tuó, ér fǎn náo náo yú zhū lù zhī duǎn zhǎng, kě bēi yě fū!
朱、陸之所可辨所可議者,其言也。朱、陸之不可辨不可議者,其人也。道之存於人,不貴於言久矣。苟不以人論學,而以言論學,不以人求朱、陸,而以言語求朱、陸,則今之紛紛、無怪其然。今之學者,出處無朱、陸三揖一辭之耿拔,取予無朱、陸裂石斷金之果決,義利不分,聲色不辨,無朱、陸青天白日之光明,而所為黯闒垢濁,自以為心傳乎孔、孟,而胸次則鬼魅跖尤,蠅營狗苟,入儀、秦、申、商之奸橐,而反呶呶於朱、陸之短長,可悲也夫!
píng shēng kū kū, kǔ lì yú xué, gù yǐ shōu fàng xīn wèi shì yě. rán sī suǒ yì lǐ, yǒu wèi huì xīn chù, huò zhì wàng qǐn wàng shí, dāng shí dāng qǐn, yì bù zhī suǒ shí hé wù, suǒ qǐn hé dì, cǐ jiē guò yòng qí xīn ér bù jué. zhì yú shī wén yóu shén. wú zhī xīn, yǐ fàng yú shī zhī sī suǒ shǎng qù yǐ. shēng píng fù xìng qì, měi chù shí jiān, bù jué gǎn tàn bù lè, duì yǒu péng náo náo dà yán, cǐ jiē chū yú yī shí gǎn fèn yì qì zhī sī, wú zhī xīn yǐ fàng yú shì biàn yì qì shǎng qù yǐ.
平生矻矻,苦力於學,固以收放心為事也。然思索義理,有未會心處,或至忘寢忘食,當食當寢,亦不知所食何物,所寢何地,此皆過用其心而不覺。至於詩文尤甚。吾之心,已放於詩之思索上去矣。生平負性氣,每觸時艱,不覺感嘆不樂,對友朋呶呶大言,此皆出於一時感憤意氣之私,吾之心已放於世變意氣上去矣。
jīn zhī xué zhě, bù néng shí yì yǐ jī yì wèi shì, nǎi yù xuán kōng qù zuò yī gè wù wàng wù zhù bù néng shí yì zhì zhōng hé, jiè jù hū bù dǔ bù wén, nǎi yù xuán kōng qù kàn yī gè wèi fā qì xiàng bù néng shí yì xué kǒng yán zhī xué, nǎi yù xuán kōng qù xún kǒng yán zhī lè chù. wài miàn qiú tǎo gè zī wèi kuài lè lái shòu yòng, hé yì què xíng ér qiú qián zhě hū? zī suǒ wèi chuǎn yě.
今之學者,不能實意以積義為事,乃欲懸空去做一個勿忘勿助;不能實意致中和,戒懼乎不睹不聞,乃欲懸空去看一個未發氣象;不能實意學孔、顏之學,乃欲懸空去尋孔、顏之樂處。外面求討個滋味快樂來受用,何異卻行而求前者乎?茲所謂舛也。
shèng rén zhī xīn, rú míng jìng zhǐ shuǐ, gù cǐ xīn běn tǐ guāng míng, yóu jìng yě gōng fū, mó guā cǐ jìng zhě yě. wèi gōng fū jí běn tǐ, wèi mó guā zhī wù jí jìng, kě hū? jìng guāng míng, bù néng bù wèi chén gòu suǒ hùn rén xīn guāng míng, bù néng bù wèi wù yù suǒ zá. wèi kè zhì wù yù, hái wú xīn zhī guāng míng, zé kě wèi kè zhì gōng fū, jí wú xīn zhī běn tǐ, zé bù kě. wèi guā mó chén gòu, hái wú jìng zhī guāng míng, zé kě wèi mó guā gōng fū, jí wú jìng zhī běn tǐ, zé bù kě. hé yě? gōng fū yǒu jī lèi zhī jiàn, běn tǐ wú jī lèi zhī jiàn, gōng fū yǒu chún bó piān quán bù tóng, běn tǐ wú piān quán, wú chún bó yě.
聖人之心,如明鏡止水,故此心本體光明,猶鏡也;工夫,磨刮此鏡者也。謂工夫即本體,謂磨刮之物即鏡,可乎?鏡光明,不能不為塵垢所慁;人心光明,不能不為物慾所雜。謂克治物慾,還吾心之光明,則可;謂克治工夫,即吾心之本體,則不可。謂刮磨塵垢,還吾鏡之光明,則可;謂磨刮工夫,即吾鏡之本體,則不可。何也?工夫有積累之漸,本體無積累之漸,工夫有純駁偏全不同,本體無偏全,無純駁也。
lóng xī yuē: xué zhě zhǐ yào wù. yú wèi: bù jiě biàn wú dào chán shuō shì fēi, bù suàn zuò zhēn wù. lóng xī yuē: xué zhě zhǐ yào gè zhēn zhǒng zi fāng dé. yú wèi: bù néng tòu dé shēng sè huò lì liǎng guān, bù suàn zuò zhēn zhǒng zi.
龍溪曰:「學者只要悟。」余謂:「不解辯吾道禪說是非,不算作真悟。」龍溪曰:「學者只要個真種子方得。」余謂:「不能透得聲色貨利兩關,不算作真種子。」
jīn shì xué zhě, bìng yú bù néng xué yán zi zhī xué, ér xiān yù xué céng diǎn zhī kuáng, zì qí rù mén xià shǒu chù biàn chà bù jiě kè jǐ fù lǐ, biàn yù tiān xià guī rén bù jiě shì qīn cóng xiōng, biàn yù shǒu wǔ zú dǎo bù jiě zào duān fū fù, biàn yù shuō yuān fēi yú yuè bù jiě yī jǐn shàng jiōng, biàn yù wú shēng wú chòu bù jiě xià xué shàng dá, biàn zì wèi zhī wǒ zhě qí tiān. rèn yī fān qīng lǜ fàng yì wèi tiān jī, qǔ qí yàn ān pán lè zhě wèi zhēn qù, qǐ bù chuǎn zāi? gù yú cháng wèi xué zhě, wéi zài rì yòng píng shí lún jì chù gēn qiú, bù zài xuán xū kuā dà mén hù chù xún tǎo wéi zài dòng xīn rěn xìng kǔ chǔ zhōng zhuó lì, bù zài bǎi tuō jīn sì sǎ luò chù pù zhāng.
今世學者,病於不能學顏子之學,而先欲學曾點之狂,自其入門下手處便差;不解克己復禮,便欲天下歸仁;不解事親從兄,便欲手舞足蹈;不解造端夫婦,便欲說鳶飛魚躍;不解衣錦尚絅,便欲無聲無臭;不解下學上達,便自謂知我者其天。認一番輕率放逸為天機,取其宴安磐樂者為真趣,豈不舛哉?故余嘗謂學者,惟在日用平實倫紀處根求,不在玄虛誇大門戶處尋討;惟在動心忍性苦楚中着力,不在擺脫矜肆灑落處鋪張。
jìng zuò zhě, huò liú yú chán dìng cāo cún zhě, huò wù yú diào xī zhǔ jìng zhě, huò wàng yǐ wèi xīng xīng gé wù qióng lǐ zhě, huò zì nì yú yuán jué cún xīn yǎng xìng zhě, huò xiàn yú jí xīn jiàn xìng.
靜坐者,或流於禪定;操存者,或誤於調息;主敬者,或妄以為惺惺;格物窮理者,或自溺於圓覺;存心養性者,或陷於即心見性。