xuē huì zì jūn cǎi, hào xī yuán, bó zhōu rén. zhèng dé jiǎ xū jìn shì. shòu xíng bù zhǔ shì. wǔ miào nán xún, kàng shū jiàn. yǐ, diào lì bù. dà lǐ zhī yì qǐ, xiān shēng zhuàn wèi rén hòu jiě wèi rén hòu biàn, zòu rù, xià yù. xún fù guān, lì kǎo gōng sī láng zhōng ér bà. jiā qǐng xīn chǒu zhēng yuè zú, nián wǔ shí sān.
薛蕙字君采,號西原,亳州人。正德甲戌進士。授刑部主事。武廟南巡,抗疏諫。已,調吏部。大禮之議起,先生撰《為人後解》、《為人後辨》,奏入,下獄。尋復官,歷考功司郎中而罷。嘉請辛丑正月卒,年五十三。
xiān shēng chū hǎo yǎng shēng jiā yán, zì shì jué qù wén zì, shōu liǎn ěr mù, chéng lǜ mò zhào, rú shì zhě ruò gān nián, ér zú wèi zhī yǒu de yě. jiǔ zhī, nǎi wù yuē: cǐ shēng sǐ zhàng ěr, bù zú xué. rán yīn shì dú lǎo zi jí fú shū, dé qí xū jìng huì jì zhī shuō, bù nì yú xīn, yǐ ér zhèng zhī liù jīng jí lián luò zhū shuō, zhì yú zhōng yōng xǐ nù āi lè wèi fā zhī wèi zhōng, yuē: shì yǐ! shì yǐ! gù qí xué yǐ fù xìng wèi yào. wèi fā zhī zhōng, jí xìng shàn yě, qíng zé shǐ yǒu shàn bù shàn. shèng rén jǐn xìng, zé jì duō yú gǎn, zhòng rén sī gǎn bù xī, jǐ yú wú jì. cǐ yán sì shì ér fēi. fū xìng bù kě yǐ dòng jìng yán, lián xī zhī zhǔ jìng, wú yù gù jìng. yòu yuē: yī zhě, wú yù. qí fēi dòng jìng zhī jìng kě zhī yǐ. mèng zǐ yán xìng, duō yǐ qíng yán, gài shě qíng wú yǐ jiàn xìng, yǔ zhū zi zhuān xiàng rén shēng ér jìng yǐ shàng shuō xìng zhě bù tóng. ruò zhǐ kào jìng zhōng jué xìng, yǐ wèi qíng fā zhī zhāng běn, zé yī dāng shì biàn fēn yún, cǐ tǐ wēi bó, biàn huò rán ér sàn yǐ. yī zhēn yī qiè, zhēn wú zhòu yè, wú gǔ jīn, wú jì gǎn, fāng kě yán xìng yě.
先生初好養生家言,自是絕去文字,收斂耳目,澄慮默照,如是者若干年,而卒未之有得也。久之,乃悟曰:「此生死障耳,不足學。」然因是讀《老子》及佛書,得其虛靜慧寂之說,不逆於心,已而證之《六經》及濂、洛諸說,至於《中庸》「喜怒哀樂未發之謂中」,曰:「是矣!是矣!」故其學以復性為要。未發之中,即性善也,情則始有善不善。聖人盡性,則寂多於感,眾人私感不息,幾於無寂。此言似是而非。夫性不可以動靜言,濂溪之主靜,無欲故靜。又曰:「一者,無欲。其非動靜之靜可知矣。」孟子言性,多以情言,蓋舍情無以見性,與諸子專向人生而靜以上說性者不同。若止靠靜中覺性,以為情發之張本,則一當事變紛紜,此體微薄,便霍然而散矣。一真一切,真無晝夜,無古今,無寂感,方可言性也。
yuē yán
約言
tài xū zhī zhōng, yī lǐ páng báo, níng yǒu èr hū? yōu míng rén guǐ, wèi shǐ bù yī, shàng dì gù yuē tiān, wú xīn yì tiān yě guǐ shén gù yuē shén, wú xīn yì shén yě. jí shì yù shuāi, xiǎo rén zì zhì qí yú, wàng yì shén dào wèi máng mèi, gù sì qí è ér wú jì dàn, wèi tiān wèi fú zhī, ér wú xīn yǐ zhī yǐ wèi shén wèi kě qī, ér wú xīn yǐ bù kě qī yǐ. shū yuē: tiān cōng míng, zì wǒ mín cōng míng. mín zhī cōng míng, jí tiān zhī cōng míng yě. fēi shì gù yě, yì zhào zhì zhòng, tiān jiāng jié cōng míng yǐ cì zhī, bù yì láo hū?
太虛之中,一理旁薄,寧有二乎?幽明人鬼,未始不一,上帝固曰天,吾心亦天也;鬼神固曰神,吾心亦神也。及世愈衰,小人自智其愚,妄意神道為茫昧,故肆其惡而無忌憚,謂天為弗知,而吾心已知矣;謂神為可欺,而吾心已不可欺矣。《書》曰:「天聰明,自我民聰明。」民之聰明,即天之聰明也。非是故也,億兆至眾,天將竭聰明以伺之,不亦勞乎?
jì rán bù dòng, běn yī lǐ ěr, gǎn ér suì tōng, nǎi sàn wèi wàn shì. suī sàn wèi wàn shì, zhèng shì yī lǐ, yīn wù gǎn zhī bù tóng, gù yīng zhī yì bù tóng, qiān biàn wàn huà, jiē shì wù yě.
寂然不動,本一理耳,感而遂通,乃散為萬事。雖散為萬事,正是一理,因物感之不同,故應之亦不同,千變萬化,皆是物也。
bǔ shì zhī gǎn yīng, lǐ yě, lǐ jí shén yě, fēi èr wù yě. gǎn zé yǐ lèi ér yīng zhī, wèi gǎn zé yǐn ér bù kě jiàn, tiān rén zhī dào yī yě.
卜筮之感應,理也,理即神也,非二物也。感則以類而應之,未感則隱而不可見,天人之道一也。
guān rén xīn zhī tóng, kě yǐ zhī tiān yǐ guān rén xīn zhī gǎn yīng, kě yǐ zhī shén yǐ.
觀人心之同,可以知天矣;觀人心之感應,可以知神矣。
wú xīn zhī lǐ, yǔ yǔ zhòu zhī lǐ, fēi yǒu èr yě. zhī cǐ zhě, yǔ zhòu fēi dà, wú xīn fēi xiǎo, yóu rén zì xiǎo, gù shèng rén shì cǐ yǐn zhū guǎng dà zhī yù. qí shí cǐ lǐ fēi dà fēi xiǎo, ruò yàn xiǎo xīn dà, zé yòu shī zhī yǐ.
吾心之理,與宇宙之理,非有二也。知此者,宇宙非大,吾心非小,由人自小,故聖人示此引諸廣大之域。其實此理非大非小,若厭小欣大,則又失之矣。
rén xīn zhī shén, yǔ tiān zhī shén, fēi yǒu èr yě. tiān zhī shén yíng hū tiān dì, wú xīn zhī shén yíng hū tiān dì, fēi zhì yú kuài rán zhī qū ér yǐ. gù rén néng gé yú tiān dì zhě, yǐ cǐ lǐ běn tóng yī tǐ, chōng sè ér wú bù zài yě. ruò xīn zhuān zhì zài xíng tǐ, hé yóu gé yú tiān dì hū? yì fēi xīn wǎng zhì yú tiān dì, xīn wèi cháng dòng yě, gài tiān dì zhī jiān, xīn wú bù zài.
人心之神,與天之神,非有二也。天之神盈乎天地,吾心之神盈乎天地,非滯於塊然之軀而已。故人能格於天地者,以此理本同一體,充塞而無不在也。若心專滯在形體,何由格於天地乎?亦非心往至於天地,心未嘗動也,蓋天地之間,心無不在。
lùn jiàn wén zhī zhī, zé jīn yǒu ér xī wú, lùn zhī jué zhī běn tǐ, zé jīn fēi yì ér xī fēi sǔn yě. jiàn wén zhī zhī, fēi dé xìng zhī zhī zhě yǐ cǐ. fū néng zhī zhě xīn yě, qí suǒ zhī zhě wù jiāo ér zhī ěr. xīn wú suǒ bù zhī, wù jiāo zhī zhī, bì yǒu qióng yě. xué zhě xùn wù yǐ wèi zhī, fāng zì duō qí bó yě, zhí zhī yǐ wèi xīn, fāng zì shì qí zhì yě, hé yì kuī bù wū zhī róng guāng, ér bù dǔ rì yuè zhī dà míng zhě hū?
論見聞之知,則今有而昔無,論知覺之本體,則今非益而昔非損也。見聞之知,非德性之知者以此。夫能知者心也,其所知者物交而知爾。心無所不知,物交之知,必有窮也。學者徇物以為知,方自多其博也,執知以為心,方自是其智也,何異窺蔀屋之容光,而不覩日月之大明者乎?
jì gǎn zhě, xīn zhī lǐ yě. wéi shèng rén néng jǐn qí lǐ, jì duō yú gǎn, yì qí lǐ rán yě. zhòng rén luàn yú shì yù, gù sī gǎn bù xī, jǐ yú wú jì. yì yuē: chōng chōng wǎng lái, péng cóng ěr sī. wèi zhī ěr sī, chū yú sī jǐ, fēi gǎn yīng zhī zhèng lǐ yě.
寂感者,心之理也。惟聖人能盡其理,寂多於感,亦其理然也。眾人亂於嗜欲,故私感不息,幾於無寂。《易》曰:「憧憧往來,朋從爾思。」謂之爾思,出於私己,非感應之正理也。
zhī zhǐ ér hòu yǒu dìng, yòng xīn bù yī zhě, wèi zhī zhǐ yě.
知止而後有定,用心不一者,未知止也。
wèi fā zhī zhōng, jí xìng shàn yě. fā ér yǒu bù shàn, huò yú wù ér qiān qí xìng ěr. zhī qí xìng ér bù lèi yú wù, zé qí qíng wú yǒu bù shàn zhě, rán qíng zhī bù shàn zhě, qí xìng shàn yì qǐ suì wáng zāi? wù wǎng ér qíng xī, qí běn wú bù shàn zhě, fù zì ruò yě. shì rú yīn rén zhī bù shàn, ér wèi xìng yǒu bù shàn, shì bù zhī wèi fā zhī xìng, nǎi yǐ qíng ér yán xìng yě. yù qí bù miù, kě dé hū?
未發之中,即性善也。發而有不善,惑於物而遷其性耳。知其性而不累於物,則其情無有不善者,然情之不善者,其性善亦豈遂亡哉?物往而情息,其本無不善者,復自若也。世儒因人之不善,而謂性有不善,是不知未發之性,乃以情而言性也。欲其不謬,可得乎?
jūn zǐ suǒ yù zài shì, suǒ lè zài shì, hé yù ér wú lè? shì yǐ bù yuàn hū qí wài yě, yǒu yuàn hū wài, yóu suǒ yù zhī nèi wú lè ěr. pì zhī jū qí bù lè, sī chǔ zhī lè, qí hé yǔ zhī yǒu? yóu rú shì yě, zhōng shēn jū kě lè zhī wèi, ér qí xīn qī qī yān. cǐ fū zǐ suǒ yǐ yǔ diǎn yě.
君子所寓在是,所樂在是,何寓而無樂?是以不願乎其外也,有願乎外,由所寓之內無樂耳。辟之居齊不樂,思楚之樂,其何與之有?由如是也,終身居可樂之位,而其心戚戚焉。此夫子所以與點也。
jūn zǐ yǐ chéng shēn wèi guì, shí yǒu yú shēn wèi zhī chéng shēn. fū tiān xià zhī wù, kě yǐ shí yǒu yú shēn zhě, wéi shàn wèi rán, yóu qí wèi gù yǒu zhī shí lǐ, gù kě yǐ shí yǒu yān ěr. bǐ qǔ zhū wài zhě, fū qǐ kě dé ér yǒu zhī yé? xué fēi zhǔ yú chéng shēn, suī bó xué duō néng, zú fēi jǐ yǒu, suǒ wèi bù chéng wú wù yě.
君子以誠身為貴,實有於身謂之誠身。夫天下之物,可以實有於身者,惟善為然,由其為固有之實理,故可以實有焉耳。彼取諸外者,夫豈可得而有之耶?學非主於誠身,雖博學多能,卒非己有,所謂不誠無物也。
hán yǎng běn yuán, qióng lǐ zài qí zhōng yǐ, cún jiǔ zì míng, xīn xué zhī yào yě.
涵養本源,窮理在其中矣,存久自明,心學之要也。
xué guì zhī yuē, yuē bì wú suǒ bù tōng, yǒu bù tōng zhě fēi yuē yě.
學貴知約,約必無所不通,有不通者非約也。
jì rán zhī shí, wù wù běn bù xiāng ài, jí qí gǎn yě, suī wù gè fù wù, ér jǐ bù yǔ yān. chéng rú shì yě, cóng róng wàn wù zhī jiān, fū hé wèi zāi? jīn wú shì zé bù miǎn jiāng yíng zhī bìng, lín shì zé yǐ jǐ ér bì wù, jiāo jiāo rǎo rǎo, huàn qí duō shì. ér bù sī suǒ yǐ zhì shì zhě, jiē sī yì zhī zì lèi, fēi shì lèi zhī yě.
寂然之時,物物本不相礙,及其感也,雖物各付物,而己不與焉。誠如是也,從容萬物之間,夫何為哉?今無事則不免將迎之病,臨事則以己而必物,膠膠擾擾,患其多事。而不思所以致是者,皆私意之自累,非事累之也。
jìng zhōng yǒu wù, zhǐ zhǔ zǎi ér yán, jū jìng zé xīn zhōng wú wù, zhǐ sī yù ér yán.
靜中有物,指主宰而言,居敬則心中無物,指私慾而言。
zhū zǐ yuē: xīn yī yě, yǒu zhǐ tǐ ér yán zhě, yǒu zhǐ yòng ér yán zhě. yī chuān cǐ yǔ, yǔ héng qú xīn tǒng xìng qíng xiāng sì. yú wèi chéng zǐ zhī shuō, gài wèi fán yán xīn zhě, yǒu zhǔ xìng ér yán, cǐ zé zhǔ tǐ ér yán yě yǒu zhǔ qíng ér yán, cǐ zé zhǐ yòng ér yán yě. zhǔ xìng ér yán, cǐ xīn zì jí shì xìng zhǔ qíng ér yán, cǐ xīn zì jí shì qíng. fēi wèi xìng qíng zhī wài, fù yǒu suǒ wèi xīn zhě, ér tǒng hū xìng qíng yě. gù wèi xìng tǒng dòng jìng zé kě, wèi xīn tǒng xìng qíng zé bù kě. xìng jí tài jí yě, tài jí zhī shàng, bù dāng fù yǒu wù. wǔ fēng xīn miào xìng qíng zhī dé, yǔ héng qú zhī shī tóng. zhū zǐ jí cǐ chēng èr yán, dài wèi rán yě.
朱子曰:「心一也,有指體而言者,有指用而言者。伊川此語,與橫渠心統性情相似。」愚謂程子之說,蓋謂凡言心者,有主性而言,此則主體而言也;有主情而言,此則指用而言也。主性而言,此心字即是性;主情而言,此心字即是情。非謂性情之外,復有所謂心者,而統乎性情也。故謂性統動靜則可,謂心統性情則不可。性即太極也,太極之上,不當復有物。五峰心妙性情之德,與橫渠之失同。朱子極此稱二言,殆未然也。
yán lǐ zhě, lǜ yǐ dà yán zhī ér yí qí xiǎo, rú shì, zé lǐ yǒu suǒ piān, fēi dà yǐ. bāo dà xiǎo ér bù yí, cǐ qí suǒ yǐ wèi dà yě.
言理者,率以大言之而遺其小,如是,則理有所偏,非大矣。包大小而不遺,此其所以為大也。
fāng shì zhī yán yǎng shēng zhě, wǎng wǎng chuān záo yú xìng mìng zhī wài, bù zhī yǎng shēng zhī dào, bù yuè hū yǎng xìng. shì rú lǜ yán zhī xìng zhī tiān, ér chì xiǎo yǎng shēng, bù zhī yǎng qí xìng zhě, jí tóng hū tiān dào ér bù wáng. lǎo zǐ jí jiě xù
方士之言養生者,往往穿鑿於性命之外,不知養生之道,不越乎養性。世儒率言知性知天,而斥小養生,不知養其性者,即同乎天道而不亡。(《老子集解序》)
xī chéng zǐ wèi sī mǎ zi wēi zuò wàng lùn wèi zuò chí, qí yán yuē: wèi yǒu bù néng tǐ dào ér néng wú sī zhě, gù zuò wàng shì wèi zuò chí, yǒu wàng zhī xīn, nǎi sī yě. yuē: chéng zǐ zhī shuō, chéng shàn yǐ. dì qí yì zi wēi zhě, dài bù rán yě. fū wú sī zhě wú wàng yě, wéi shèng rén zhě néng míng zhī, fēi fū xué zhě zhī shì yě. fán xué zhě bì shǐ yú cāo xīn, zhōng yú wú wàng, jiàn xí zé kě zhì, yù sù zé bù dá. suī dà xián zhī zī, wèi yǒu yuè cāo xīn ér zhì wú wàng yě. tiān xià zhī lǐ běn tóng mò yì, suǒ yǐ yì zhě, yóu rén zhī yòng xīn bù yī yě. èr jiā zhī xué, jiē yǐ wú sī xīn wèi jí, gǒu wú sī xīn, yì ān cóng chū? rén shēng ér jìng, shì wèi yī tǐ, xiān shèng hòu shèng, tóng fù qí chū ér yǐ yǐ. xī dào zōng rú xué zhī biàn hū? jīn rú xué jí shì yǐ zhì xīn, qí bì yě, liú dàng ér wàng běn dào zōng píng shì yǐ ān xīn, qí bì yě, gù zhì ér bù gāi yú yòng. fēi èr zōng zhī xué běn rán yě. zuò wàng lùn xù
昔程子謂司馬子微坐忘論為坐馳,其言曰:「未有不能體道而能無思者,故坐忘是為坐馳,有忘之心,乃思也。」曰:「程子之說,誠善矣。第其議子微者,殆不然也。夫無思者無忘也,惟聖人者能明之,非夫學者之事也。凡學者必始於操心,終於無忘,漸習則可致,欲速則不達。雖大賢之資,未有越操心而至無忘也。天下之理本同末異,所以異者,由人之用心不一也。二家之學,皆以無私心為極,苟無私心,異安從出?人生而靜,是謂一體,先聖后聖,同復其初而已矣。奚道宗儒學之辨乎?今儒學即事以治心,其蔽也,流宕而忘本;道宗屏事以安心,其蔽也,固滯而不該於用。非二宗之學本然也。」(《坐忘論序》)