zhuāng chǎng zì kǒng yáng, hào dìng shān, jiāng pǔ rén yě. chéng huà bǐng xū jìn shì. xuǎn shù jí shì, shòu hàn lín jiǎn tǎo. yǔ tóng guān zhāng fēng shān huáng wèi xuān jiàn áo shān, zhàng què xià, zhé pàn guì yáng. gǎi nán jīng xíng rén sī fù, zāo sàng. fú què bù qǐ, chuí èr shí nián. hóng zhì jiǎ yín, tè zhǐ qǐ yòng. xiān shì qióng shān qiū jùn jí xiān shēng bù shì, cháng yuē: lǜ tiān xià shì fū bèi cháo tíng zhě chǎng yě, bǐ bù dú zǔ xùn hū? gài zǔ xùn yǒu bù shì zhī xíng yě. zhì shì jùn wèi dà xué shì. xiān shēng bù dé yǐ rù jīng, zhǎng yī zhǒng zǎi, suì bǔ yuán guān. míng nián, shēng nán jīng lì bù láng zhōng. xún bìng, qiān yán bù yù. yòu míng nián, gào guī. dīng sì, kǎo chá, shàng shū ní yuè yǐ lǎo jí zhōng zhī, shì lín wèi zhī hài rán. jǐ wèi jiǔ yuè èr shí jiǔ rì zú, nián liù shí sān.
莊昶字孔暘,號定山,江浦人也。成化丙戌進士。選庶吉士,授翰林檢討。與同官章楓山、黃味軒諫鰲山,杖闕下,謫判桂陽。改南京行人司副,遭喪。服闋不起,垂二十年。弘治甲寅,特旨起用。先是瓊山丘浚嫉先生不仕,嘗曰:「率天下士夫背朝廷者昶也,彼不讀祖訓乎?蓋祖訓有不仕之刑也。」至是浚為大學士。先生不得已入京,長揖冢宰,遂補原官。明年,陞南京吏部郎中。尋病,遷延不愈。又明年,告歸。丁巳,考察,尚書倪岳以老疾中之,士林為之駭然。己未九月二十九日卒,年六十三。
xiān shēng yǐ wú yán zì dé wèi zōng, shòu yòng yú yù yí zhī qù, shān zhì chuān liú zhī miào, yuān fēi yú yuè zhī jī, lüè jiàn yuán tóu, dǎ chéng yī piàn, ér yú suǒ wèi wén lǐ mì chá zhě, jìng bù jiā gōng. gài gōng wèi rù xì, ér shòu yòng tài zǎo. cí hú zhī hòu, liú chuán duō shì cǐ zhǒng xué wèn. qí shí suī yǔ bái shā xiāng hé, ér bái shā yī běn wàn shū zhī jiān, shà shì zǐ xì. gù bái shā yán dìng shān rén pǐn shén gāo, hèn bù céng yǔ wǒ wèn xué, suì bù shēn jiǎng. bù zhī qí hòu wèn lín jī xī, hé yǐ gào zhī? qí bù shèn qì kě zhī yǐ. jí rú chū chù yī jié, yè yǐ èr shí nián bù chū, nǎi wèi qióng tái lì hài suǒ chù, bù néng zì suì qí zhì. xiān shēng shū bù xǐ gū fēng qiào bì zhī rén, zì chù yú kuān hòu chí dùn, bù zhī cǐ chù què yòng dé gū fēng qiào bì zhe yě. bái shā yún: dìng shān shì kě guài, kǒng shì jiǔ bìng hūn le, chū chù píng shēng dà fēn, gù lìng ér nǚ bèi dé zhuān zhì qí kě fǒu yé? huò wèi yá wèi: xiān shēng qǐ shí, qióng tái yǐ hōng. shì wū qióng tái yě. àn xiān shēng yǐ jiǎ yín qī yuè chū mén, jiǔ yuè rù jīng cháo jiàn, qióng tái zài yǐ mǎo èr yuè zú guān, ān dé wèi qǐ shí yǐ zú zāi? kuàng shì shí xú yí xìng yán dìng shān yì shì chū sè rén, qióng tái yǔ rén wǒ bù shí suǒ wèi dìng shān yě, zé qí jí zhī zhì yǐ, ān dé wèi wū zāi? xiān shēng xíng róng dào lǐ, duō jiàn zhī shī, bái shā suǒ wèi bǎi liàn bù rú zhuāng dìng shān shì yě. táng zhī bái lè tiān xǐ tán chán, qí jiàn zhī shī zhě, yǐ chán yán chán, wú bù kě yàn. xiān shēng zhī tán dào, duō zài fēng yún yuè lù, bàng huā suí liǔ zhī jiān, ér yì xiàng yuè rú, jiā yú lè tiān yī děng. qián mù zhāi fǎn wèi qí duō yòng dào yǔ rù shī, shì bù zhī dìng shān, qí zì wèi zhī bái shā, yì wèi bì yě.
先生以無言自得為宗,受用於浴沂之趣,山峙川流之妙,鳶飛魚躍之機,略見源頭,打成一片,而於所謂文理密察者,竟不加功。蓋功未入細,而受用太早。慈湖之後,流傳多是此種學問。其時雖與白沙相合,而白沙一本萬殊之間,煞是仔細。故白沙言定山人品甚高,恨不曾與我問學,遂不深講。不知其後問林緝熙,何以告之?其不甚契可知矣。即如出處一節,業已二十年不出,乃為瓊台利害所怵,不能自遂其志。先生殊不喜孤峰峭壁之人,自處於寬厚遲鈍,不知此處卻用得孤峰峭壁着也。白沙云:「定山事可怪,恐是久病昏了,出處平生大分,顧令兒女輩得專制其可否耶?」霍渭厓謂:「先生起時,瓊台已薨。」是誣瓊台也。按先生以甲寅七月出門,九月入京朝見,瓊台在乙卯二月卒官,安得謂起時已卒哉?況是時徐宜興言「定山亦是出色人」,瓊台語人「我不識所謂定山也」,則其疾之至矣,安得謂誣哉?先生形容道理,多見之詩,白沙所謂「百鍊不如莊定山」是也。唐之白樂天喜談禪,其見之詩者,以禪言禪,無不可厭。先生之談道,多在風雲月露,傍花隨柳之間,而意象躍如,加於樂天一等。錢牧齋反謂其多用道語入詩,是不知定山,其自謂知白沙,亦未必也。
yǔ yào
語要
shèng rén zhī dào guì wú yán, ér bù guì yǒu yán. yán zé yǐng xiǎng xíng jī, ér wú yán zé zhēn jìng yuán róng, ruò fèn yě ér zhēn jiàn, ruò míng yě ér zhēn qù, ruò xū jì yě ér zhēn lè. bǐ yǐ tiān de, ér cǐ yǐ tiān yǔ, jí qí zì dé zhī zhēn, ér chū hū yì xiàng zhī wài, shì yǐ shèng rén bù guì yǒu yán.
聖人之道貴無言,而不貴有言。言則影響形跡,而無言則真靜圓融,若憤也而真見,若冥也而真趣,若虛寂也而真樂。彼以天得,而此以天與,極其自得之真,而出乎意象之外,是以聖人不貴有言。
wú zhī cǐ shēn shòu xíng fù mǔ, jì yǒu cǐ xíng, zé yǒu cǐ lǐ, shǐ wú shēn yǒu yī lǐ bù jǐn, wú yú fù mǔ zhī xíng wèi tú shòu yǐ.
吾之此身受形父母,既有此形,則有此理,使吾身有一理不盡,吾於父母之形為徒受矣。
zhè rén yú zhōng zhī guò xī yún, yǐ huáng jí jīng shì zhī xué shòu yú. dú qí shū zhì sān tiān shuō, suǒ wèi tuī yǐ mǒu jiǎ zhī nián yuè, bì děi mǒu jiǎ zhī shí rì, ér hòu fù shòu, bì xiān yǐ mǒu jiǎ zhī nián yuè, ér hòu jiàn pín, yǐ zhì shuǐ lù zhōu chē zhī suǒ chǎn, dōng xī nán běi zhī suǒ jū, jīng cū jù xì zhī shì, wú bù jiē rán, ér zhì suǒ wèi fú shàn huò yín, lüè wú yī èr. yú suī kǒu wéi qí yì, ér xīn shí bù gǎn yǐ wèi xué yě.
浙人余中之過溪雲,以皇極經世之學授余。讀其書至三天說,所謂推以某甲之年月,必得某甲之時日,而後富壽,必先以某甲之年月,而後賤貧,以至水陸舟車之所產,東西南北之所居,精粗巨細之事,無不皆然,而至所謂福善禍淫,略無一二。余雖口唯其義,而心實不敢以為學也。
shèng xián zhī xué wéi yǐ cún xīn wèi běn, xīn cún gù yī, yī gù néng tōng, tōng zé yíng rán chéng chè, guǎng dà guāng míng, ér qún wàng zì rán tuì tīng, yán dòng yī xún hū lǐ, hǎo è yòng shě, gè zhōng hū jié.
聖賢之學惟以存心為本,心存故一,一故能通,通則瑩然澄徹,廣大光明,而群妄自然退聽,言動一循乎禮,好惡用舍,各中乎節。
qū yuán zhǎng yú sāo, dǒng jiǎ zhǎng yú cè, yáng xióng hán yù zhǎng yú wén, mù bó zhǎng lǐ tǐng zhī shào yáo fū zhǎng yú shù, qiān gù yǒng shū jūn shí zhǎng yú shǐ, jiē zhū rú yě. zhū zǐ yǐ shèng xián zhī xué, yǒu gōng yú xìng mìng dào dé, zhì fán sì shū wǔ jīng gāng mù yǐ jí tiān wén dì zhì lǜ lǚ lì shù zhī xué, yòu jiē yǔ zhāng jìng fū lǚ dōng lái cài jì tōng zhě jiǎng míng dìng zhèng, wú yī bù zhì, suǒ wèi jí zhū rú zhī dà chéng, cǐ yě. qǐ lián xī èr chéng zǐ zhī dà chéng zāi?
屈原長於騷,董、賈長於策,揚雄、韓愈長於文,穆伯長、李挺之、邵堯夫長於數,遷、固、永叔、君實長於史,皆諸儒也。朱子以聖賢之學,有功於性命道德,至凡《四書》、《五經》、《綱目》以及天文、地誌、律呂、歷數之學,又皆與張敬夫、呂東萊、蔡季通者講明訂正,無一不至,所謂集諸儒之大成,此也。豈濂溪、二程子之大成哉?
liù jīng mò dà yú yì, ér yì yǒu yīn yáng yě. fāng qí wú yán yě, yì jù yú xīn, hún rán wú wèi jí qí yǒu yán, zé shú wèi yīn shú wèi yáng? ér yīn yáng zhī shòu shòu, jiē chuán zhī zhǐ shàng, ér yì shǐ sàn yǐ. yì fēi sàn yě, zhǐ shàng ér yì zì sàn yě. sì shū mò jīng yú zhōng yōng, zhōng yōng yán xìng dào jiào yě. fāng qí wú yán yě, zhōng yōng jù yú xīn, è rán wú míng. jí qí yǒu míng, zé shú wèi xìng? shú wèi dào? shú wèi jiào? ér xìng dào jiào zhī shòu shòu, jiē dé zhī kǒu ěr, ér zhōng yōng shǐ luàn yǐ. zhōng yōng fēi luàn yě, kǒu ěr ér zhōng yōng zì luàn yě. shī shū lǐ lè chūn qiū lùn mèng, mò bù jiē rán.
《六經》莫大於《易》,而《易》有陰陽也。方其無言也,易具於心,渾然無為;及其有言,則孰為陰孰為陽?而陰陽之授受,皆傳之紙上,而《易》始散矣。《易》非散也,紙上而《易》自散也。《四書》莫精於《中庸》,《中庸》言性道教也。方其無言也,中庸具於心,噩然無名。及其有名,則孰為性?孰為道?孰為教?而性道教之授受,皆得之口耳,而《中庸》始亂矣。《中庸》非亂也,口耳而《中庸》自亂也。《詩》、《書》、《禮》、《樂》、《春秋》、《論》、《孟》,莫不皆然。
xīn fēi jìng, zé wú suǒ liǎn, zhǔ hū jìng zhě, liǎn cǐ xīn ér bù fàng yě xīn fēi jìng, zé wú suǒ chí, jū hū jìng zhě, chí cǐ xīn ér bù luàn yě lǐ fēi qióng, zé wú suǒ kǎo, qióng hū lǐ zhě, kǎo cǐ xīn ér bù shī yě.
心非靜,則無所斂,主乎靜者,斂此心而不放也;心非敬,則無所持,居乎敬者,持此心而不亂也;理非窮,則無所考,窮乎理者,考此心而不失也。
wǎng nián bái shā xiān shēng guò yú dìng shān, lùn jí xīn xué, xiān shēng bù yǐ yú yán wèi miù, yì bù yǐ yú yán wèi shì, ér wèi yú yuē: cǐ wú jī xī lín guāng zài qīng hú zhī suǒ de yě, ér zi yì yǒu shì zāi? shì zhī hǎo shì dǐ chén wèi chán zhě, jiàn fū wú yán zhī shuō, wèi wú zhě wú ér wú. rán wú jí ér tài jí, jìng wú ér dòng yǒu zhě, wú rú yì bù néng wú wú yě. dàn wú zhī suǒ wèi wú zhě, wèi cháng bù yǒu, ér bù zhì yú yǒu chán zhī suǒ wèi wú zhě, wèi cháng yǒu yǒu, ér shí zhì yú wú. chán yǔ wú xiāng sì, ér shí bù tóng yǐ.
往年白沙先生過余定山,論及心學,先生不以余言為謬,亦不以余言為是,而謂余曰:「此吾緝熙林光在清湖之所得也,而子亦有是哉?」世之好事詆陳為禪者,見夫無言之說,謂無者無而無。然無極而太極,靜無而動有者,吾儒亦不能無無也。但吾之所謂無者,未嘗不有,而不滯於有;禪之所謂無者,未嘗有有,而實滯於無。禪與吾相似,而實不同矣。
dào wú bù zài, yī dà hún lún zhě, sàn zài wàn wù. sàn zài wàn wù zhě, jù kě dǎ chéng yī piàn, ér zhòng rén zé bù zhī yě.
道無不在,一大渾淪者,散在萬物。散在萬物者,俱可打成一片,而眾人則不知也。
yáng mò zhī hài shén yú shēn hán, fó lǎo zhī hài guò yú yáng mò. kē jǔ zhī xué, qí hài shén yú yáng mò fó lǎo. wèi wǒ jiān ài xū wú jì miè, gài zú pì yǐ. zhì yú fù guì lì dá, huàn dé huàn shī, móu zhī zhōng shēn, ér bù zhī fǎn zhě, zé yòu yáng mò fó lǎo zhī suǒ wú yě. shǔ lián bǐ duì, diǎn zhuì fēn huá, mǒu tí lì mǒu xīn shuō, mǒu tí lì mǒu chéng wén, pí fū kǒu ěr, mèi hé yǒu sī, wǔ jīng sì shū zé tí ér chū, biàn fēng biàn yǎ, xué shī zhě bù zhī, sàng diào kū jì, xué lǐ zhě bù zhī, bēng hōng zàng zú, xué chūn qiū zhě bù zhī. wū hū! cǐ hé xué yě? fù guì ér yǐ, lì dá ér yǐ, jì yú piāo qiè ér yǐ. zhū zǐ wèi lú shān zhōu yí gàn yǒu yán, cháo tíng ruò yào huī fù zhōng yuán, xū bà sān shí nián kē jǔ shǐ dé. gài yǐ shēn è zhī yǐ!
楊、墨之害甚於申、韓,佛、老之害過於楊、墨。科舉之學,其害甚於楊、墨、佛、老。為我、兼愛虛無、寂滅,蓋足闢矣。至於富貴利達,患得患失,謀之終身,而不知反者,則又楊、墨、佛、老之所無也。屬聯比對,點綴紛華,某題立某新說,某題立某程文,皮膚口耳,媚合有司,《五經》、《四書》擇題而出,變《風》變《雅》,學《詩》者不知,喪弔哭祭,學《禮》者不知,崩薨葬卒,學《春秋》者不知。嗚呼!此何學也?富貴而已,利達而已,覬覦剽竊而已。朱子謂廬山周宜榦有言,朝廷若要恢復中原,須罷三十年科舉始得。蓋已深惡之矣!
tiān dì wàn wù, zǒng wú yī tǐ chuāng cǎo bù chú, jiē wú shēng yì yuán huì yùn shì, jiē wǒ gǔ jīn fú xī zhōu kǒng yán zēng sī mèng, jiē wú rén wù yì shū shī lǐ chūn qiū, jiē wú liù jīng dì lì hé yǒu, tài píng wú xiàng, jiē wú huà yù.
天地萬物,總吾一體;窗草不除,皆吾生意;元會運世,皆我古今;伏羲、周、孔、顏、曾、思、孟,皆吾人物;《易》、《書》、《詩》、《禮》、《春秋》,皆吾《六經》;帝力何有,太平無象,皆吾化育。
tiān zhī shēng shèng xián, jiāng wèi shì dào jì yě. huò cái chéng yǐ zhì qí guò, huò fǔ xiāng yǐ bǔ qí bù zú. kǒng zǐ zhī yú liù jīng, zhū zǐ zhī yú chuán zhù, huàn xǐng lóng guì, suǒ yǐ yǐn qí bù jí zhě zhì yǐ. jīn shì jiàng fēng yí, xué zhě zhí yú jiàn wén, rù ěr chū kǒu, zhì yú méi nì ér lún xū zhī zhě, fēi zhì qí guò kě hū?
天之生聖賢,將為世道計也。或裁成以制其過,或輔相以補其不足。孔子之於《六經》,朱子之於傳註,喚醒聾瞶,所以引其不及者至矣。今世降風移,學者執於見聞,入耳出口,至於沒溺而淪胥之者,非制其過可乎?