rén zōng
◎仁宗
rén zōng jìng tiān tǐ dào chún chéng zhì dé hóng wén qīn wǔ zhāng shèng dá xiào zhāo huáng dì, huì gāo chì, chéng zǔ zhǎng zǐ yě. mǔ rén xiào wén huáng hòu, mèng guān miǎn zhí guī zhě shàng yè. wù ér shēng dì. yòu duān zhòng chén jìng, yán dòng yǒu jīng. shāo zhǎng xí shè, fā wú bù zhōng. hào xué wèn, cóng rú chén jiǎng lùn bù chuò.
仁宗敬天体道纯诚至德弘文钦武章圣达孝昭皇帝,讳高炽,成祖长子也。母仁孝文皇后,梦冠冕执圭者上谒。寤而生帝。幼端重沉静,言动有经。稍长习射,发无不中。好学问,从儒臣讲论不辍。
hóng wǔ èr shí bā nián, cè wèi yàn shì zǐ. cháng mìng yǔ qín jìn zhōu sān shì zǐ fēn yuè wèi shì, hái dú hòu. wèn zhī. duì yuē:" dàn hán shén, qí cháo shí ér hòu yuè, gù hòu." yòu mìng fēn yuè zhāng zòu, dú qǔ qiè jūn mín lì bìng zhě bái zhī. huò wén zì miù wù, bù yǐ wén. tài zǔ zhǐ shì zhī yuē:" ér hū zhī yé?" duì yuē:" bù gǎn hū, gù xiǎo guò bù zú dú tiān dé." yòu cháng wèn:" yáo tāng shí shuǐ hàn, bǎi xìng xī shì?" duì yuē:" shì shèng rén yǒu xù mín zhī zhèng." tài zǔ xǐ yuē:" sūn yǒu jūn rén zhī shí yǐ."
洪武二十八年,册为燕世子。尝命与秦、晋、周三世子分阅卫士,还独后。问之。对曰:“旦寒甚,俟朝食而后阅,故后。”又命分阅章奏,独取切军民利病者白之。或文字谬误,不以闻。太祖指示之曰:“儿忽之耶?”对曰:“不敢忽,顾小过不足渎天德。”又尝问:“尧、汤时水旱,百姓奚恃?”对曰:“恃圣人有恤民之政。”太祖喜曰:“孙有君人之识矣。”
chéng zǔ jǔ bīng, shì zǐ shǒu běi píng, shàn fǔ shì zú, yǐ wàn rén jù lǐ jǐng lóng wǔ shí wàn zhòng, chéng lài yǐ quán. xiān shì, jùn wáng gāo xù gāo suì jù yǐ huì xiá yǒu chǒng yú chéng zǔ. ér gāo xù cóng jūn yǒu gōng, huàn sì huáng yǎn děng fù dǎng gāo suì, yīn móu duó dí, zèn shì zǐ. huì cháo tíng cì shì zǐ shū, wèi lí jiàn. shì zǐ bù qǐ jiān, chí shàng zhī. ér yǎn xiān qián bào chéng zǔ yuē:" shì zǐ yǔ cháo tíng tōng, shǐ zhě zhì yǐ." wú hé, shì zǐ suǒ qiǎn shǐ yì zhì. chéng zǔ fā shū shì zhī, nǎi tàn yuē:" jǐ shā wú zi." chéng zǔ jiàn zuò, yǐ běi píng wèi běi jīng, réng mìng jū shǒu.
成祖举兵,世子守北平,善拊士卒,以万人拒李景隆五十万众,城赖以全。先是,郡王高煦、高燧俱以慧黠有宠于成祖。而高煦从军有功,宦寺黄俨等复党高燧,阴谋夺嫡,谮世子。会朝廷赐世子书,为离间。世子不启缄,驰上之。而俨先潜报成祖曰:“世子与朝廷通,使者至矣。”无何,世子所遣使亦至。成祖发书视之,乃叹曰:“几杀吾子。”成祖践阼,以北平为北京,仍命居守。
yǒng lè èr nián èr yuè, shǐ zhào zhì jīng, lì wèi huáng tài zǐ. chéng zǔ shù běi zhēng, mìng zhī jiān guó, cái jué shù zhèng. sì fāng shuǐ hàn jī jǐn, zhé qiǎn zhèn xù, rén wén dà zhe. ér gāo xù gāo suì yǔ qí dǎng rì sì xì chán gòu. huò wèn tài zǐ:" yì zhī yǒu chán rén píng?" yuē:" bù zhī yě, wú zhī jǐn zi zhí ér yǐ."
永乐二年二月,始召至京,立为皇太子。成祖数北征,命之监国,裁决庶政。四方水旱饥馑,辄遣振恤,仁闻大著。而高煦、高燧与其党日伺隙谗构。或问太子:“亦知有谗人平?”曰:“不知也,吾知尽子职而已。”
shí nián, běi zhēng hái, yǐ tài zǐ qiǎn shǐ hòu qī, qiě shū zòu shī cí, xī zhēng gōng liáo huáng huái zhú xià yù. shí wǔ nián, gāo xù yǐ zuì xǐ lè ān. míng nián, huáng yǎn děng fù zèn tài zǐ shàn shè zuì rén, gōng liáo duō zuò sǐ zhě. shì láng hú yíng fèng mìng chá zhī, mì shū tài zǐ chéng jìng xiào jǐn qī shì yǐ wén, chéng zǔ yì nǎi shì. qí hòu huáng yǎn děng móu lì gāo suì, shì jué fú zhū, gāo suì yǐ tài zǐ lì jiě dé miǎn, zì shì tài zǐ shǐ ān.
十年,北征还,以太子遣使后期,且书奏失辞,悉徵宫僚黄淮竺下狱。十五年,高煦以罪徙乐安。明年,黄俨等复谮太子擅赦罪人,宫僚多坐死者。侍郎胡濙奉命察之,密疏太子诚敬孝谨七事以闻,成祖意乃释。其后黄俨等谋立高燧,事觉伏诛,高燧以太子力解得免,自是太子始安。
èr shí èr nián qī yuè, chéng zǔ bēng yú yú mù chuān. bā yuè jiǎ chén, yí zhào zhì, qiǎn huáng tài sūn yíng sàng kāi píng. dīng wèi, chū xià yuán jí děng yú yù. dīng sì, jí huáng dì wèi. dà shè tiān xià, yǐ míng nián wèi hóng xī yuán nián. bà xī yáng bǎo chuán yí xī shì mǎ jí yún nán jiāo zhǐ cǎi bàn. wù wǔ, fù xià yuán jí wú zhōng guān. jǐ wèi, wǔ ān hóu zhèng hēng zhèn dà tóng, bǎo dìng hóu mèng yīng zhèn jiāo zhǐ, xiāng chéng bó lǐ lóng zhèn shān hǎi, wǔ jìn bó zhū róng zhèn liáo dōng. fù shè sān gōng sān gū guān, yǐ gōng hóu bó shàng shū jiān zhī. jìn yáng róng tài cháng sì qīng, jīn yòu zī hù bù shì láng, jiān dà xué shì rú gù, yáng shì qí wèi lǐ bù zuǒ shì láng jiān huá gài diàn dà xué shì, huáng huái tōng zhèng shǐ jiān wǔ yīng diàn dà xué shì, jù zhǎng nèi zhì, yáng pǔ wèi hàn lín xué shì. xīn yǒu, zhèn yuǎn hóu gù xìng zǔ chōng zǒng bīng guān, tǎo guǎng xī pàn mán. jiǎ zǐ, tài rǒng guān. yǐ chǒu, zhào hàn wáng gāo xù fù jīng. wù chén, guān lì zhé lì jūn jí zhě fàng huán xiāng. jǐ sì, zhào wén chén nián qī shí zhì shì. jiǔ yuè guǐ yǒu, jiāo zhǐ dōu zhǐ huī fāng zhèng yǔ lí lì zhàn yú chá lóng zhōu, bài jī, zhǐ huī tóng zhī wǔ yún lì zhàn sǐ. bǐng zǐ, zhào shàng shū huáng fú yú jiāo zhǐ. gēng chén, hé yì kāi fēng, miǎn shuì liáng, qiǎn yòu dōu yù shǐ wáng zhāng fǔ xù zhī. rén wǔ, chì zì jīn guān sī suǒ yòng wù liào yú suǒ chǎn dì jì zhí shì zhī, kē pài bìng mín zhě zuì bù yòu. guǐ wèi, lǐ bù shàng shū lǚ zhèn qǐng chú fú, bù xǔ. yǐ yǒu, zēng zhū wáng suì lù. bǐng xū, yǐ fēng xiàn guān bèi wài rèn, mìng jǐ shì zhōng xiāo qí děng sān shí wǔ rén wéi zhōu xiàn guān. dīng hài, lí lì kòu qīng huà, dōu zhǐ huī tóng zhī chén zhōng zhàn sǐ. wù zǐ, shǐ shè nán jīng shǒu bèi, yǐ xiāng chéng bó lǐ lóng wèi zhī. yǐ wèi, sàn jī nèi mín suǒ yǎng guān mǎ yú zhū wèi suǒ. wù xū, cì lì bù shàng shū jiǎn yì jí yáng shì qí yáng róng jīn yòu zī yín zhāng gè yī, yuē" shéng qiān jiū móu", yù yǐ xié xīn zàn wù, fán yǒu quē shī dàng yán zhě, yòng yìn mì fēng yǐ wén.
二十二年七月,成祖崩于榆木川。八月甲辰,遗诏至,遣皇太孙迎丧开平。丁未,出夏原吉等于狱。丁巳,即皇帝位。大赦天下,以明年为洪熙元年。罢西洋宝船、迤西市马及云南、交阯采办。戊午,复夏原吉、吴中官。己未,武安侯郑亨镇大同,保定侯孟瑛镇交阯,襄城伯李隆镇山海,武进伯朱荣镇辽东。复设三公、三孤官,以公、侯、伯、尚书兼之。进杨荣太常寺卿,金幼孜户部侍郎,兼大学士如故,杨士奇为礼部左侍郎兼华盖殿大学士,黄淮通政使兼武英殿大学士,俱掌内制,杨溥为翰林学士。辛酉,镇远侯顾兴祖充总兵官,讨广西叛蛮。甲子,汰冗官。乙丑,召汉王高煦赴京。戊辰,官吏谪隶军籍者放还乡。己巳,诏文臣年七十致仕。九月癸酉,交阯都指挥方政与黎利战于茶笼州,败绩,指挥同知伍云力战死。丙子,召尚书黄福于交阯。庚辰,河溢开封,免税粮,遣右都御史王彰抚恤之。壬午,敕自今官司所用物料于所产地计直市之,科派病民者罪不宥。癸未,礼部尚书吕震请除服,不许。乙酉,增诸王岁禄。丙戌,以风宪官备外任,命给事中萧奇等三十五人为州县官。丁亥,黎利寇清化,都指挥同知陈忠战死。戊子,始设南京守备,以襄城伯李隆为之。乙未,散畿内民所养官马于诸卫所。戊戌,赐吏部尚书蹇义及杨士奇、杨荣、金幼孜银章各一,曰“绳愆纠缪”,谕以协心赞务,凡有阙失当言者,用印密封以闻。
dōng shí yuè rén yín, bà shì mín jiān jīn yín, gé liǎng jīng hù bù xíng yòng kù. guǐ mǎo, zhào tiān xià dū sī wèi suǒ xiū zhì chéng chí. wù shēn, tōng zhèng shǐ qǐng yǐ sì fāng yǔ zé zhāng zòu sòng jǐ shì zhōng shōu zhù. dì yuē:" zǔ zōng lìng tiān xià zòu yǔ zé, yù zhī shuǐ hàn, yǐ shī xù mín zhī zhèng. jī zhī tōng zhèng sī, jì shī zhī yǐ, jīn yòu lìng shōu zhù, shì yù shàng zhī rén zhōng bù zhī yě. zì jīn zòu zhì jí yǐ wén." jǐ yǒu, cè fēi zhāng shì wèi huáng hòu. rén zǐ, lì zhǎng zǐ zhān jī wèi huáng tài zǐ. fēng zǐ zhān jùn wèi zhèng wǔ, zhān yōng yuè wáng, zhān shàn xiāng wáng, zhān gāng jīng wáng, zhān ào huái wáng, zhān kǎi téng wáng, zhān jì liáng wáng, zhān shān wèi wáng. yǐ mǎo, zhào zhōng wài guān jǔ xián cái, yán jǔ zhǔ lián zuò fǎ. dīng sì, lìng sān fǎ sī huì dà xué shì fǔ bù tōng zhèng liù kē yú chéng tiān mén lù qiú, zhe wèi lìng. gēng shēn, zēng jīng guān jí jūn shì yuè lǐn. dīng mǎo, zhuó jiàn shēng xú yǒng qián děng èr shí rén wéi jǐ shì zhōng. shí yī yuè rén shēn shuò, zhào lǐ bù:" jiàn wén zhū chén jiā shǔ zài jiào fāng sī jǐn yī wèi huàn yī jú jí xí jiàng gōng chén jiā wèi nú zhě, xī yòu wèi mín, hái qí tián tǔ. yán shì zhé shù zhě yì rú zhī." guǐ yǒu, zhào yǒu sī:" tiáo zhèng lìng zhī bù biàn mín zhě yǐ wén, fán bèi zāi bù jí qǐng zhèn zhě, zuì zhī." ā lǔ tái lái gòng mǎ. jiǎ xū, zhào qún chén yán shí zhèng quē shī. yǐ hài, shè wù liáng hā zuì. shǐ mìng jìn jī zhū wèi guān jūn gēng fān yì jīng shī cāo liàn. bǐng zǐ, qiǎn yù shǐ xún chá biān wèi. guǐ wèi, qiǎn yù shǐ fēn xún tiān xià, kǎo chá guān lì. bǐng xū, cì hù bù shàng shū xià yuán jí" shéng qiān jiū móu" yín zhāng. jǐ chǒu, lǐ bù zòu dōng zhì jié qǐng shòu hè, bù xǔ. gēng yín, chì zhū jiàng yán biān bèi. xīn mǎo, jìn suǒ sī shàn yì tún tián jūn shì. rén chén, dū du fāng zhèng tóng róng chāng bó chén zhì zhèn jiāo zhǐ. shì yuè, yù jiǎn yì yáng shì qí xià yuán jí yáng róng jīn yòu zī yuē:" qián shì rén zhǔ, huò zì zūn dà, è wén zhí yán, chén xià xiāng yǔ ē fù, yǐ zhì yú bài. zhèn yǔ qīng děng dāng yòng wèi jiè." yòu yù shì qí yuē:" qǐng qún chén pō huái zhōng ài, zhèn yǒu guò fāng zì huǐ, ér jìn yán zhě yǐ zhì, liáng qiè zhèn xīn." shí èr yuè guǐ mǎo, yòu jiàn wén zhū chén wài qīn quán jiā shù biān zhě, liú yī rén, yú xī fàng hái. xīn hài, jiē tiān xià sān sī guān xìng míng yú fèng tiān mén xī xù. guǐ chǒu, miǎn bèi zāi shuì liáng. gēng shēn, zàng wén huáng dì yú cháng líng. bǐng yín, zhèn yuǎn hóu gù xìng zǔ pò píng lè xún zhōu mán.
冬十月壬寅,罢市民间金银,革两京户部行用库。癸卯,诏天下都司卫所修治城池。戊申,通政使请以四方雨泽章奏送给事中收贮。帝曰:“祖宗令天下奏雨泽,欲知水旱,以施恤民之政。积之通政司,既失之矣,今又令收贮,是欲上之人终不知也。自今奏至即以闻。”己酉,册妃张氏为皇后。壬子,立长子瞻基为皇太子。封子瞻埈为郑五,瞻墉越王,瞻墡襄王,瞻堈荆王,瞻墺淮王,瞻垲滕王,瞻垍梁王,瞻埏卫王。乙卯,诏中外官举贤才,严举主连坐法。丁巳,令三法司会大学士、府、部、通政、六科于承天门录囚,著为令。庚申,增京官及军士月廪。丁卯,擢监生徐永潜等二十人为给事中。十一月壬申朔,诏礼部:“建文诸臣家属在教坊司、锦衣卫、浣衣局及习匠、功臣家为奴者,悉宥为民,还其田土。言事谪戍者亦如之。”癸酉,诏有司:“条政令之不便民者以闻,凡被灾不即请振者,罪之。”阿鲁台来贡马。甲戌,诏群臣言时政阙失。乙亥,赦兀良哈罪。始命近畿诸卫官军更番诣京师操练。丙子,遣御史巡察边卫。癸未,遣御史分巡天下,考察官吏。丙戌,赐户部尚书夏原吉“绳愆纠缪”银章。己丑,礼部奏冬至节请受贺,不许。庚寅,敕诸将严边备。辛卯,禁所司擅役屯田军士。壬辰,都督方政同荣昌伯陈智镇交阯。是月,谕蹇义、杨士奇、夏原吉、杨荣、金幼孜曰:“前世人主,或自尊大,恶闻直言,臣下相与阿附,以至于败。朕与卿等当用为戒。”又谕士奇曰:“顷群臣颇怀忠爱,朕有过方自悔,而进言者已至,良惬朕心。”十二月癸卯,宥建文诸臣外亲全家戍边者,留一人,余悉放还。辛亥,揭天下三司官姓名于奉天门西序。癸丑,免被灾税粮。庚申,葬文皇帝于长陵。丙寅,镇远侯顾兴祖破平乐、浔州蛮。
shì nián, dīng tián liú qiú zhàn chéng hā mì gǔ má lá lǎng mǎn là jiā sū lù wǎ là rù gòng.
是年,丁阗、琉球、占城、哈密、古麻剌朗、满剌加、苏禄、瓦剌入贡。
hóng xī yuán nián chūn zhēng yuè rén shēn shuò, yù fèng tiān mén shòu cháo, bù jǔ lè. yǐ hài, chì nèi wài qún chén xiū jǔ zhí yè. jǐ mǎo, xiǎng tài miào. jiàn hóng wén gé, mìng rú chén rù zhí, yáng pǔ zhǎng gé shì. guǐ wèi, yǐ shí xuě bù jiàng, chì qún chén xiū shěng. bǐng xū, dà sì tiān dì yú nán jiāo. fèng tài zǔ tài zōng pèi. rén chén, cháo chén yǔ gào guī xǐng zhě cì chāo yǒu chà, zhe wèi lìng. jǐ hài, bù zhèng shǐ zhōu gàn àn chá shǐ hú gài cān zhèng yè chūn xún shì nán jī zhè jiāng. èr yuè xīn chǒu, bān jiāng jūn yìn yú zhū biān jiāng. wù shēn, jì shè jì. mìng tài jiàn zhèng hé shǒu bèi nán jīng. bǐng chén, gēng jí tián. bǐng yín, tài zōng shén zhǔ fù tài miào. shì yuè, nán jīng dì lǚ zhèn. sān yuè rén shēn, qián guāng lù shǔ chéng quán jǐn yǐ xiào xíng zhuó wén huá diàn dà xué shì. dīng chǒu, qiú zhí yán. wù zǐ, lóng píng jī, hù bù qǐng yǐ guān mài dài zhī. dì yuē:" jí zhèn zhī, hé dài wèi." jǐ chǒu, zhào yuē:" xíng zhě suǒ yǐ jìn bào zhǐ xié, dǎo mín yú shàn, fēi wù zhū shā yě. lì huò shēn wén fù huì, yǐ zhì yuān làn, zhèn shēn mǐn zhī. zì jīn qí xī yī lǜ nǐ zuì. huò zhèn guò yú jí è, fǎ wài yòng xíng, fǎ sī zhí zòu,. wǔ zòu bù yǔn, tóng sān gōng dà chén zhí zòu, bì yǔn nǎi yǐ. zhū sī bù dé biān qiú bèi jí jiā rù gōng xíng. yǒu zì gōng zhě yǐ bù xiào lùn. fēi móu fǎn. wù lián zuò qīn shǔ. gǔ zhī shèng shì, cǎi tīng mín yán, yòng zī jiè jǐng. jīn jiān rén wǎng wǎng zhí shí, wū wèi fěi bàng, fǎ lì kè shēn, duàn liàn chéng yù. xíng zhī bù zhōng, mín zé wú cuò, qí yú fěi bàng jìn, yǒu gào zhě yī qiē wù zhì." gēng yín, yáng wǔ hòu xuē lù wèi zhèn shuò dà jiàng jūn, lǜ shī xún kāi píng dà tóng biān. xīn mǎo, cān jiāng ān píng bó lǐ ān yǔ róng chāng bó chén zhì tóng zhèn jiāo zhǐ. wù xū, jiāng hái dōu nán jīng, zhào běi jīng zhū sī xī chēng xíng zài, fù běi jīng xíng bù jí xíng hòu jūn dū du fǔ. shì yuè, nán jīng dì lǚ zhèn.
洪熙元年春正月壬申朔,御奉天门受朝,不举乐。乙亥,敕内外群臣修举职业。己卯,享太庙。建弘文阁,命儒臣入直,杨溥掌阁事。癸未,以时雪不降,敕群臣修省。丙戌,大祀天地于南郊。奉太祖、太宗配。壬辰,朝臣予告归省者赐钞有差,著为令。己亥,布政使周干、按察使胡概、参政叶春巡视南畿、浙江。二月辛丑,颁将军印于诸边将。戊申,祭社稷。命太监郑和守备南京。丙辰,耕耤田。丙寅,太宗神主祔太庙。是月,南京地屡震。三月壬申,前光禄署丞权谨以孝行擢文华殿大学士。丁丑,求直言。戊子,隆平饥,户部请以官麦贷之。帝曰:“即振之,何贷为。”己丑,诏曰:“刑者所以禁暴止邪,导民于善,非务诛杀也。吏或深文傅会,以致冤滥,朕深悯之。自今其悉依律拟罪。或朕过于嫉恶,法外用刑,法司执奏,。五奏不允,同三公、大臣执奏,必允乃已。诸司不得鞭囚背及加入宫刑。有自宫者以不孝论。非谋反。勿连坐亲属。古之盛世,采听民言,用资戒儆。今奸人往往摭拾,诬为诽谤,法吏刻深,锻练成狱。刑之不中,民则无措,其余诽谤禁,有告者一切勿治。”庚寅,阳武侯薛禄为镇朔大将军,率师巡开平、大同边。辛卯,参将安平伯李安与荣昌伯陈智同镇交阯。戊戌,将还都南京,诏北京诸司悉称行在,复北京行部及行后军都督府。是月,南京地屡震。
xià sì yuè rén yín, dì wén shān dōng jí huái xú mín fá shí, yǒu sī zhēng xià shuì fāng jí, nǎi yù xī jiǎo mén zhào dà xué shì yáng shì qí cǎo zhào, miǎn jīn nián xià shuì jí kē liáng zhī bàn. shì qí yán:" shàng ēn zhì yǐ, dàn xū hù gōng èr bù yù wén." dì yuē:" jiù mín zhī qióng dāng rú jiù fén zhěng nì, bù kě chí yí. yǒu sī lǜ guó yòng bù zú, bì chí bù jué zhī yì." qù mìng zhòng guān jù chǔ bǐ, lìng shì qí jiù mén lóu shū zhào. dì lǎn bì, jí yòng xǐ fù wài háng zhī. gù shì qí yuē:" jīn kě yǔ bù chén yǐ." shè běi jīng xíng dū chá yuàn. rén zǐ, mìng huáng tài zǐ yè xiào líng, suì jū shǒu nán jīng. wù wǔ, rú tiān shòu shān, yè cháng líng. jǐ wèi, hái gōng. shì yuè, zhèn hé nán jí dà míng jī. nán jīng dì lǚ zhèn. wǔ yuè jǐ mǎo, shì dú lǐ shí miǎn shì jiǎng luó rǔ jìng yǐ yán shì gǎi yù shǐ, xún xià yù. gēng chén, dì bù yù, qiǎn shǐ zhào huáng tài zǐ yú nán jīng. xīn sì, dà jiàn, yí zhào chuán wèi huáng tài zǐ. shì rì, bēng yú yǐn ān diàn, nián sì shí yǒu bā.
夏四月壬寅,帝闻山东及淮、徐民乏食,有司徵夏税方急,乃御西角门诏大学士杨士奇草诏,免今年夏税及科粮之半。士奇言:“上恩至矣,但须户、工二部预闻。”帝曰:“救民之穷当如救焚拯溺,不可迟疑。有司虑国用不足,必持不决之意。”趣命中官具楮笔,令士奇就门楼书诏。帝览毕,即用玺付外行之。顾士奇曰:“今可语部臣矣。”设北京行都察院。壬子,命皇太子谒孝陵,遂居守南京。戊午,如天寿山,谒长陵。己未,还宫。是月,振河南及大名饥。南京地屡震。五月己卯,侍读李时勉、侍讲罗汝敬以言事改御史,寻下狱。庚辰,帝不豫,遣使召皇太子于南京。辛巳,大渐,遗诏传位皇太子。是日,崩于饮安殿,年四十有八。
qiū qī yuè jǐ sì, shàng zūn shì, miào hào rén zōng, zàng xiàn líng.
秋七月己巳,上尊谥,庙号仁宗,葬献陵。
zàn yuē:" dāng jìng nán shī qǐ, rén zōng yǐ shì zǐ jū shǒu, quán chéng jì shī. qí hòu chéng zǔ shèng yú, suì chū běi zhēng, dōng gōng jiān guó, cháo wú fèi shì. rán zhōng gòu méi niè, bīn yú wēi yí zhě lǚ yǐ, ér zhōng yǐ chéng jìng huò quán. shàn hū qí gào rén yuē" wú zhī jǐn zi zhí ér yǐ, bù zhī yǒu chán rén yě", shì kě wèi wàn shì zǐ chén zhī fǎ yǐ. zài wèi yī zài. yòng rén xíng zhèng, shàn bù shèng shū. shǐ tiān jiǎ zhī nián, hán rú xiū yǎng, dé huà zhī shèng, qǐ bù yǔ wén jǐng bǐ lóng zāi.
赞曰:“当靖难师起,仁宗以世子居守,全城济师。其后成祖乘舆,岁出北征,东宫监国,朝无废事。然中遘媒孽,濒于危疑者屡矣,而终以诚敬获全。善乎其告人曰“吾知尽子职而已,不知有谗人也”,是可为万世子臣之法矣。在位一载。用人行政,善不胜书。使天假之年,涵濡休养,德化之盛,岂不与文、景比隆哉。