lǐ jiǔ jiā lǐ sān
◎禮九(嘉禮三)
tiān zǐ nà hòu yí huáng tài zǐ nà fēi yí qīn wáng hūn lǐ gōng zhǔ hūn lǐ pǐn guān hūn lǐ shù rén hūn lǐ huáng dì shì xué yí jīng yán rì jiǎng dōng gōng chū gé jiǎng xué yí zhū wáng dú shū yí
天子納後儀 皇太子納妃儀 親王婚禮 公主婚禮品官婚禮 庶人婚禮 皇帝視學儀 經筵 日講 東宮出閣講學儀諸王讀書儀
tiān zǐ nà hòu yí
天子納後儀
hūn lǐ yǒu liù, tiān zǐ wéi wú qīn yíng lǐ. hàn jìn yǐ lái, jiē qiǎn shǐ chí jié fèng yíng, qí lǐ wù yí wén, gè yǐ shí sǔn yì. míng xìng, zhū dì jiē jí wèi hòu xíng cè lì lǐ. zhèng tǒng qī nián, yīng zōng dà hūn, shǐ dìng yí zhù.
婚禮有六,天子惟無親迎禮。漢、晉以來,皆遣使持節奉迎,其禮物儀文,各以時損益。明興,諸帝皆即位後行冊立禮。正統七年,英宗大婚,始定儀注。
fán nà cǎi wèn míng, qián qī zé rì, qiǎn guān gào tiān dì zōng miào. zhì qī, shè yù zuò zhì àn jié àn lǔ bù cǎi yú zhōng hé dà lè rú yí. lǐ bù chén lǐ wù yú dān bì shàng jí wén lóu xià. zhì míng, huáng dì miǎn fú shēng zuò, bǎi guān cháo fú xíng lǐ qì, gè jiù wèi. zhèng fù shǐ cháo fú sì bài, zhí shì jǔ zhì àn jié àn, yóu zhōng mén chū, lǐ wù suí zhī, jù zhì dān bì zhōng dào. chuán zhì guān xuān zhì yuē: zī xuǎn mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng nà cǎi wèn míng lǐ. zhèng fù shǐ sì bài, jià xìng. jǔ zhì jié àn yóu fèng tiān mén zhōng mén chū. zhèng fù shǐ qǔ jié jí zhì shū zhì cǎi yú zhōng, yí zhàng dà lè qián dǎo, chū dà míng mén. shì cháo fú, chéng mǎ xíng, yì huáng hòu dì. dì zhōng shè shǐ zhě mù cì yú dà mén wài zuǒ, nán xiàng, shè xiāng àn yú zhèng táng, shè zhì jié àn yú nán, bié shè àn yú běi. shǐ zhě zhì, yǐn lǐ dǎo rù mù cì, zhí shì guān chén lǐ wù yú zhèng táng. shǐ zhě chū cì, fèng zhì shū yú àn. lǐ guān xiān rù, lì yú dōng zhǔ hūn cháo fú chū, lì yú xī. lǐ guān yuē: fèng zhì jiàn hòu, qiǎn shǐ xíng nà cǎi wèn míng lǐ. yǐn zhǔ hūn zhě chū yíng. shǐ zhě pěng zhì shū jí jié, zhǔ hūn zhě suí zhì táng, zhì zhì shū jí jié yú àn. zhèng fù shǐ fēn lì àn zuǒ yòu. zhǔ hūn zhě sì bài, yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ nà cǎi zhì, xuān yuē: zhèn chéng tiān xù, qīn shào hóng tú. jīng guó zhī dào, zhèng jiā wèi běn. fū fù zhī lún, qián kūn zhī yì, shí yǐ xiāng zōng sì zhī jìng, xié fèng yǎng zhī chéng, suǒ zī wéi zhòng. zhī zūn shèng mǔ huáng tài hòu mìng, qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ cǎi zé. xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě shòu zhí shì zhě, zhì yú běi àn shàng shāo zuǒ. fù shǐ qǔ wèn míng zhì, xuān yuē: zhèn wéi fū fù zhī dào, dà lún zhī běn. zhèng wèi hū nèi, bì zī míng jiā. tè qiǎn shǐ chí jié yǐ lǐ wèn míng, shàng zhù lái wén. xuān qì, shòu rú qián, zhì àn shàng shāo yòu. zhǔ hūn zhě fǔ fú, xìng. zhí shì jǔ biǎo àn, yǐ biǎo shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě guì shòu zhèng shǐ, biǎo yuē: chén mǒu, fú chéng jiā mìng. zhèng shǐ mǒu guān mǒu děng, zhòng xuān zhì zhào, wèn chén míng zú. chén nǚ, chén fū fù suǒ shēng, xiān chén mǒu guān mǒu zhī céng sūn, xiān chén mǒu guān mǒu zhī sūn, xiān chén mǒu guān mǒu zhī wài sūn. chén nǚ jīn nián ruò gān, jǐn jù zòu wén. zhǔ hūn zhě fǔ fú, xìng, tuì sì bài. shǐ zhě chū, zhì biǎo cǎi yú zhōng. zhǔ hūn zhě qián yuē: qǐng lǐ cóng zhě. jiǔ zhuàn bì, zhǔ hūn zhě pěng bì yǐ láo shǐ zhě. shǐ zhě chū, zhǔ hūn zhě sòng zhì dà mén wài. shǐ zhě suí cǎi yú rù dà míng mén zuǒ mén, zhì fèng tiān mén wài, yǐ biǎo jié shòu sī lǐ jiān, fù mìng.
凡納采問名,前期擇日,遣官告天地宗廟。至期,設御座、制案、節案、鹵簿、彩輿、中和大樂如儀。禮部陳禮物于丹陛上及文樓下。質明,皇帝冕服升座,百官朝服行禮訖,各就位。正副使朝服四拜,執事舉制案、節案,由中門出,禮物隨之,俱置丹陛中道。傳制官宣制曰:「茲選某官某女為皇后,命卿等持節行納采問名禮。」正副使四拜,駕興。舉制、節案由奉天門中門出。正副使取節及制書置彩輿中,儀仗大樂前導,出大明門。釋朝服,乘馬行,詣皇后第。第中設使者幕次於大門外左,南向,設香案於正堂,設制、節案於南,別設案於北。使者至,引禮導入幕次,執事官陳禮物於正堂。使者出次,奉制書於案。禮官先入,立於東;主婚朝服出,立於西。禮官曰:「奉制建後,遣使行納采問名禮。」引主婚者出迎。使者捧制書及節,主婚者隨至堂,置制書及節於案。正副使分立案左右。主婚者四拜,詣案前跪。正使取納採制,宣曰:「朕承天序,欽紹鴻圖。經國之道,正家為本。夫婦之倫,乾坤之義,實以相宗祀之敬,協奉養之誠,所資惟重。祗遵聖母皇太后命,遣使持節,以禮採擇。」宣訖,授主婚者。主婚者授執事者,置於北案上稍左。副使取問名制,宣曰:「朕惟夫婦之道,大倫之本。正位乎內,必資名家。特遣使持節以禮問名,尚佇來聞。」宣訖,授如前,置案上稍右。主婚者俯伏,興。執事舉表案,以表授主婚者。主婚者跪授正使,表曰:「臣某,伏承嘉命。正使某官某等,重宣制詔,問臣名族。臣女,臣夫婦所生,先臣某官某之曾孫,先臣某官某之孫,先臣某官某之外孫。臣女今年若干,謹具奏聞。」主婚者俯伏,興,退四拜。使者出,置表彩輿中。主婚者前曰:「請禮從者。」酒饌畢,主婚者捧幣以勞使者。使者出,主婚者送至大門外。使者隨彩輿入大明門左門,至奉天門外,以表節授司禮監,復命。
cì nà jí nà zhēng gào qī, chuán zhì qiǎn shǐ, bìng rú qián yí. dàn nà zhēng yòng xuán xūn shù bó liù mǎ gǔ guī děng wù, zhì cí yuē: zī pìn mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng nà jí nà zhēng gào qī lǐ. huáng hòu dì, chén shè rú qián, wéi gèng shè yù bó àn. shǐ zhě zhì, yǐ zhì shū yù bó zhì àn shàng, liù mǎ chén táng xià. zhí shì xiān shè huáng hòu guān fú zhū wù yú zhèng táng. lǐ guān rù, zhǔ hūn zhě chū yíng, zhí shì jǔ yù bó àn, zhèng shǐ pěng nà jí nà zhēng zhì shū, fù shǐ pěng gào qī zhì shū, zhí jié zhě pěng jié, yǐ cì rù, gè zhì yú àn. zhǔ hūn zhě sì bài, yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ zhì shū, xuān yuē: dà hūn zhī bo, guī shì shī shì xié cóng. jìng xún lǐ diǎn, qiǎn shǐ chí jié gào jí. yòu xuān yuē: qīng nǚ yǒu zhēn jìng zhī dé, chēng mǔ yí zhī xuǎn, yí gòng chéng tiān dì zōng miào. tè qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ nà zhēng. xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. zhèng fù shǐ yòu pěng guī jí xuán xūn yǐ shòu zhǔ hūn zhě, jù rú qián yí. fù shǐ qǔ zhì shū, xuān yuē: suì lìng yuè liáng, jí rì mǒu jiǎ zǐ, dà hūn wéi yí. tè qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ gào qī. xuān qì, shòu rú qián yí. zhǔ hūn zhě sì bài, shǐ zhě chí jié chū, zhǔ hūn zhě lǐ shǐ zhě, shǐ zhě hái, fù mìng rú chū.
次納吉、納徵、告期,傳制遣使,並如前儀。但納徵用玄纁、束帛、六馬、穀圭等物,制詞曰:「茲聘某官某女為皇后,命卿等持節行納吉、納徵、告期禮。」皇后第,陳設如前,惟更設玉帛案。使者至,以制書、玉帛置案上,六馬陳堂下。執事先設皇后冠服諸物於正堂。禮官入,主婚者出迎,執事舉玉帛案,正使捧納吉、納徵制書,副使捧告期制書,執節者捧節,以次入,各置於案。主婚者四拜,詣案前跪。正使取制書,宣曰:「大婚之卜,龜筮師士協從。敬循禮典,遣使持節告吉。」又宣曰:「卿女有貞靜之德,稱母儀之選,宜共承天地宗廟。特遣使持節,以禮納徵。」宣訖,授主婚者。正副使又捧圭及玄纁以授主婚者,俱如前儀。副使取制書,宣曰:「歲令月良,吉日某甲子,大婚維宜。特遣使持節,以禮告期。」宣訖,授如前儀。主婚者四拜,使者持節出,主婚者禮使者,使者還,復命如初。
cì fā cè fèng yíng, suǒ sī chén shè rú qián yí. lǐ bù chén yàn jí lǐ wù yú dān bì shàng, nèi guān jiān chén huáng hòu lǔ bù chē hé yú fèng tiān mén wài. zhì cí yuē: zī cè mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié fèng cè bǎo, xíng fèng yíng lǐ. zhèng fù shǐ yǐ cè bǎo zhì cǎi yú zhōng, suí yì huáng hòu dì. zhì mén, qǔ zhì shū cè bǎo zhì àn shàng. lǐ guān xiān rù, zhǔ hūn zhě cháo fú chū jiàn. lǐ guān yuē: fèng zhì cè hòu, qiǎn shǐ chí jié fèng cè bǎo, xíng fèng yíng lǐ. zhǔ hūn zhě chū yíng. zhí shì zhě jǔ àn qián xíng, shǐ zhě pěng zhì shū jí jié, zhí shì zhě yǐ yàn jí lǐ wù cóng zhī. zhì táng zhōng, gè zhì yú àn. shǐ zhě zuǒ yòu lì, zhǔ hūn zhě sì bài, tuì lì yú xī nán.
次發冊奉迎,所司陳設如前儀。禮部陳雁及禮物于丹陛上,內官監陳皇后鹵簿車輅於奉天門外。制詞曰:「茲冊某官某女為皇后,命卿等持節奉冊寶,行奉迎禮。」正副使以冊寶置彩輿中,隨詣皇后第。至門,取制書冊寶置案上。禮官先入,主婚者朝服出見。禮官曰:「奉制冊後,遣使持節奉冊寶,行奉迎禮。」主婚者出迎。執事者舉案前行,使者捧制書及節,執事者以雁及禮物從之。至堂中,各置於案。使者左右立,主婚者四拜,退立於西南。
nǚ guān yǐ jiǔ lóng sì fèng guān yī yī jìn huáng hòu. nèi guān chén yí zhàng yú zhōng táng qián, shè nǚ lè yú táng xià, zuò zhǐ rú cháng yí. shǐ zhě yǐ jié cè bǎo shòu sī lǐ jiān guān, nèi zàn dǎo rù zhōng táng. huáng hòu jù fú chū gé, yì xiāng àn qián, xiàng què lì, sì bài. zàn xuān cè, huáng hòu guì. xuān cè guān xuān qì, yǐ shòu huáng hòu. huáng hòu jìn guī, shòu cè, yǐ shòu nǚ guān. nǚ guān guì shòu, lì yú xī. zàn xuān bǎo, rú xuān cè yí. zàn chū guī, zàn xìng, sì bài qì, huáng hòu rù gé. sī lǐ jiān guān chí jié chū, shòu shǐ zhě, bào shòu cè bǎo lǐ bì. zhǔ hūn zhě yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ fèng yíng zhì xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. fù shǐ jìn yàn jí lǐ wù. zhǔ hūn zhě jiē guì shòu, rú qián yí. zhǔ hūn zhě xìng, shǐ zhě sì bài chū. zhǔ hūn zhě lǐ shǐ zhě rú chū. nǚ guān zòu qǐng huáng hòu chū gé. zì dōng jiē xià, lì xiāng àn qián, sì bài. shēng táng, nán xiàng lì. zhǔ hūn zhě jìn lì yú dōng, xī xiàng, yuē: jiè zhī jìng zhī, sù yè wú wéi. tuì lì yú dōng jiē. mǔ jìn, lì yú xī, dōng xiàng, shī jīn jié shuì, yuē: miǎn zhī jìng zhī, sù yè wú wéi. tuì lì yú xī jiē. nèi zhí shì qǐng chéng yú, huáng hòu jiàng jiē shēng yú. dǎo cóng chū, yí zhàng dà lè qián xíng, cì cǎi yú, zhèng fù shǐ suí, cì sī lǐ jiān guān yōng dǎo, cóng dà míng mén zhōng mén rù. bǎi guān cháo fú yú chéng tiān mén wài bān yíng, hòu yú rù, nǎi tuì. huáng hòu zhì wǔ mén wài, míng zhōng gǔ, lǔ bù zhǐ. zhèng fù shǐ yǐ jié shòu sī lǐ jiān, fù mìng. pěng cè bǎo guān pěng cè bǎo, yí zhàng nǚ lè qián dǎo, jìn fèng tiān mén. zhì nèi tíng mù cì, sī lǐ jiān yǐ cè bǎo shòu nǚ guān. huáng hòu chū yú, yóu xī jiē jìn. huáng dì yóu dōng jiē jiàng yíng yú tíng, yī huáng hòu rù nèi diàn. dì yì gèng fú chù, jù gǔn miǎn. hòu yì gèng fú chù, gèng lǐ fú. tóng yì fèng xiān diàn, xíng yè miào lǐ. jì bì, hái gōng. hé jǐn, dì gèng pí biàn, shēng nèi diàn. hòu gēng yī, cóng shēng. gè shēng zuò, dōng xī xiāng xiàng. zhí shì zhě jǔ zhuàn àn yú qián, nǚ guān qǔ sì jīn jué, zhuó jiǔ yǐ jìn. jì yǐn, jìn zhuàn. fù jìn jiǔ jìn fàn qì, nǚ guān yǐ liǎng jǐn zhuó jiǔ, hé hé yǐ jìn. jì yǐn, yòu jìn zhuàn bì, xìng, yì cháng fú. dì cóng zhě jùn hòu zhī zhuàn, hòu cóng zhě jùn dì zhī zhuàn.
女官以九龍四鳳冠禕衣進皇后。內官陳儀仗於中堂前,設女樂於堂下,作止如常儀。使者以節冊寶授司禮監官,內贊導入中堂。皇后具服出閣,詣香案前,向闕立,四拜。贊宣冊,皇后跪。宣冊官宣訖,以授皇后。皇后搢圭,受冊,以授女官。女官跪受,立於西。贊宣寶,如宣冊儀。贊出圭,贊興,四拜訖,皇后入閣。司禮監官持節出,授使者,報受冊寶禮畢。主婚者詣案前跪。正使取奉迎制宣訖,授主婚者。副使進雁及禮物。主婚者皆跪受,如前儀。主婚者興,使者四拜出。主婚者禮使者如初。女官奏請皇后出閣。自東階下,立香案前,四拜。升堂,南向立。主婚者進立於東,西向,曰:「戒之敬之,夙夜無違。」退立於東階。母進,立於西,東向,施衿結帨,曰:「勉之敬之,夙夜無違。」退立於西階。內執事請乘輿,皇后降階升輿。導從出,儀仗大樂前行,次彩輿,正副使隨,次司禮監官擁導,從大明門中門入。百官朝服於承天門外班迎,候輿入,乃退。皇后至午門外,鳴鐘鼓,鹵簿止。正副使以節授司禮監,復命。捧冊寶官捧冊寶,儀仗女樂前導,進奉天門。至內庭幕次,司禮監以冊寶授女官。皇后出輿,由西階進。皇帝由東階降迎於庭,揖皇后入內殿。帝詣更服處,具袞冕。後詣更服處,更禮服。同詣奉先殿,行謁廟禮。祭畢,還宮。合卺,帝更皮弁,升內殿。後更衣,從升。各升座,東西相向。執事者舉饌案於前,女官取四金爵,酌酒以進。既飲,進饌。復進酒、進飯訖,女官以兩卺酌酒,合和以進。既飲,又進饌畢,興,易常服。帝從者餕後之饌,後從者餕帝之饌。
cì rì zǎo, dì hòu jiē lǐ fú, hòu tài hòu shēng zuò. dì hòu jìn zuò qián. gōng rén yǐ duàn xiū pán lì yú hòu zuǒ, dì hòu jiē sì bài. zhí shì jǔ àn zhì, gōng rén yǐ duàn xiū pán shòu hòu, hòu pěng zhì yú àn. nǚ guān jǔ àn, hòu suí zhì tài hòu qián, jìn qì, fù wèi. dì hòu jiē sì bài. sān rì zǎo, dì miǎn fú, hòu lǐ fú, tóng yì tài hòu gōng, xíng bā bài lǐ. hái gōng, dì fú pí biàn, shēng zuò. nǚ gōng dǎo hòu, lǐ fú yì dì qián, xíng bā bài lǐ. hòu hái gōng, shēng zuò. yǐn lǐ dǎo zài nèi qīn shǔ jí liù shàng děng nǚ guān, xíng bā bài lǐ cì gè jiān jú nèi guān nèi shǐ, xíng bā bài lǐ. shì rì, huáng dì yù fèng tiān diàn. bān zhào rú cháng yí. sì rì zǎo, huáng dì fú gǔn miǎn yù huá gài diàn, qīn wáng bā bài, cì zhí shì guān wǔ bài, suì shēng fèng tiān diàn, bǎi guān jìn biǎo, xíng qìng hè lǐ. shì rì, tài hòu jí huáng hòu gè lǐ fú shēng zuò. qīn wáng rù, bā bài chū, cì nèi wài mìng fù qìng hè jí wài mìng fù jìn biǎo jiān, jiē rú cháng yí. wǔ rì xíng guàn kuì lǐ, shàng shàn jiān jù shàn xiū. huáng hòu lǐ fú yì tài hòu qián, sì bài. shàng shí yǐ shàn shòu huáng hòu, huáng hòu pěng shàn jìn yú àn, fù wèi, sì bài, tuì lì yú xī nán. qí shàn bì, yǐn chū.
次日早,帝後皆禮服,候太后升座。帝後進座前。宮人以腶修盤立於後左,帝後皆四拜。執事舉案至,宮人以腶修盤授後,後捧置於案。女官舉案,後隨至太后前,進訖,復位。帝後皆四拜。三日早,帝冕服,後禮服,同詣太后宮,行八拜禮。還宮,帝服皮弁,升座。女宮導後,禮服詣帝前,行八拜禮。後還宮,升座。引禮導在內親屬及六尚等女官,行八拜禮;次各監局內官內使,行八拜禮。是日,皇帝御奉天殿。頒詔如常儀。四日早,皇帝服袞冕御華蓋殿,親王八拜,次執事官五拜,遂升奉天殿,百官進表,行慶賀禮。是日,太后及皇后各禮服升座。親王入,八拜出,次內外命婦慶賀及外命婦進表箋,皆如常儀。五日行盥饋禮,尚膳監具膳修。皇后禮服詣太后前,四拜。尚食以膳授皇后,皇后捧膳進於案,復位,四拜,退立於西南。俟膳畢,引出。
huáng tài zǐ nà fēi yí
皇太子納妃儀
lì dài zhī zhì yǔ nà hòu tóng. suí táng yǐ hòu, shǐ qīn yíng, tiān zǐ lín xuān jiào jiè. sòng shǐ xíng guàn kuì lǐ, míng yīn zhī, hóng wǔ yuán nián dìng zhì, fán xíng lǐ, jiē qiǎn shǐ chí jié, rú huáng dì dà hūn yí.
歷代之制與納後同。隋、唐以後,始親迎,天子臨軒醮戒。宋始行盥饋禮,明因之,洪武元年定製,凡行禮,皆遣使持節,如皇帝大婚儀。
nà cǎi wèn míng. zhì yuē: fèng zhì nà mǒu shì nǚ wèi huáng tài zǐ fēi, mìng qīng děng xíng nà cǎi wèn míng lǐ. zhì fēi dì, bīn zhě chū, yì shǐ zhě qián yuē: gǎn qǐng shì. shǐ zhě yuē: chǔ gōng nà pèi, shǔ yú lìng dé. bāng yǒu cháng diǎn, shǐ mǒu xíng nà cǎi zhī lǐ. bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē: chén mǒu zhī zǐ, mèi yú kǔn yí, bù zú yǐ bèi cǎi zé. gōng chéng zhì mìng, chén mǒu bù gǎn cí. bīn zhě chū gào, shǐ zhě rù, chén lǐ wù yú tíng, xuān zhì yuē: mǒu fèng zhào cǎi zé. diàn yàn lǐ bì, shǐ zhě chū. bīn zhě fù yì shǐ zhě qián yuē: gǎn qǐng shì. shǐ zhě yuē: chǔ gōng zhī pèi, cǎi zé jì xié. jiāng jiā bǔ shì, fèng zhì wèn míng. bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē: zhì yǐ chén mǒu zhī nǚ, kě yǐ fèng shì chǔ gōng, chén mǒu bù gǎn cí. bīn zhě chū gào. shǐ zhě fù rù, chén lǐ diàn yàn rú yí, xuān zhì yuē: chén mǒu fèng zhào wèn míng, jiāng móu zhū bǔ shì. zhǔ hūn zhě yuē: chén mǒu dì jǐ nǚ, mǒu shì chū.
納采、問名。制曰:「奉制納某氏女為皇太子妃,命卿等行納采問名禮。」至妃第,儐者出,詣使者前曰:「敢請事。」使者曰:「儲宮納配,屬於令德。邦有常典,使某行納采之禮。」儐者入告,主婚者曰:「臣某之子,昧於壼儀,不足以備採擇。恭承制命,臣某不敢辭。」儐者出告,使者入,陳禮物於庭,宣制曰:「某奉詔採擇。」奠雁禮畢,使者出。儐者復詣使者前曰:「敢請事。」使者曰:「儲宮之配,採擇既諧。將加卜筮,奉制問名。」儐者入告,主婚者曰:「制以臣某之女,可以奉侍儲宮,臣某不敢辭。儐者出告。使者復入,陳禮奠雁如儀,宣制曰:「臣某奉詔問名,將謀諸卜筮。」主婚者曰:「臣某第幾女,某氏出。」
cì nà jí. bīn zhě qǐng shì rú qián, shǐ zhě yuē: móu zhū bǔ shì, qí zhàn xié cóng, zhì shǐ mǒu gào jí. bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē: chén mǒu zhī zǐ chǔn yú, jù fú kè kān. bǔ shì yún jí, wéi chén zhī xìng, chén jǐn fèng diǎn zhì. bīn zhě chū gào. shǐ zhě rù, chén lǐ diàn yàn rú yí, xuān zhì yuē: fèng zhì gào jí.
次納吉。儐者請事如前,使者曰:「謀諸卜筮,其占協從,制使某告吉。」儐者入告,主婚者曰:「臣某之子蠢愚,懼弗克堪。卜筮雲吉,惟臣之幸,臣謹奉典制。」儐者出告。使者入,陳禮奠雁如儀,宣制曰:「奉制告吉。」
yòu cì nà zhēng. bīn zhě chū gào, shǐ zhě rù chén yù bó lǐ wù, bù diàn yàn, xuān zhì yuē: mǒu fèng zhì gào chéng.
又次納徵。儐者出告,使者入陳玉帛禮物,不奠雁,宣制曰:「某奉制告成。」
yòu cì qǐng qī. cí yuē: xún yú guī shì. mǒu yuè mǒu rì jí, zhì shǐ mǒu gào qī. zhǔ hūn zhě yuē: gǎn bù chéng mìng. chén lǐ diàn yàn rú yí.
又次請期。辭曰:「詢於龜筮。某月某日吉,制使某告期。」主婚者曰:「敢不承命。」陳禮奠雁如儀。
yòu cì gào miào. qiǎn shǐ chí jié shòu cè bǎo yí zhù, xī jiàn qián.
又次告廟。遣使持節授冊寶儀注,悉見前。
yòu cì jiào jiè. huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù fèng tiān diàn, bǎi guān shì lì. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ zhì dān bì, sì bài. rù diàn dōng mén jiù xí wèi, dōng xiàng lì. sī jué yǐ zhǎn jìn, huáng tài zǐ guì, jìn guī, shòu zhǎn jì jiǔ. sī zhuàn yǐ zhuàn jìn, guì shòu yì rú zhī. xìng, jiù xí zuò, yǐn shí qì, dǎo yì yù zuò qián guì. huáng dì mìng zhī yuē: wǎng yíng ěr xiāng, chéng wǒ zōng shì, xù shuài yǐ jìng. huáng tài zǐ yuē: chén mǒu jǐn fèng zhì zhǐ. fǔ fú, xìng. chū zhì dān bì, sì bài bì, huáng dì hái gōng, huáng tài zǐ chū.
又次醮戒。皇帝服通天冠、絳紗袍,御奉天殿,百官侍立。引進導皇太子至丹陛,四拜。入殿東門就席位,東向立。司爵以醆進,皇太子跪,搢圭,受醆祭酒。司饌以饌進,跪受亦如之。興,就席坐,飲食訖,導詣御座前跪。皇帝命之曰:「往迎爾相,承我宗事,勖帥以敬。」皇太子曰:「臣某謹奉制旨。」俯伏,興。出至丹陛,四拜畢,皇帝還宮,皇太子出。
yòu cì qīn yíng. qián yī rì, yǒu sī shè huáng tài zǐ cì yú fēi shì dà mén wài, nán xiàng, dōng gōng guān cì yú nán, dōng xī xiāng xiàng. zhì rì zhì míng, dōng gōng guān jù cháo fú chén lǔ bù gǔ chuī yú dōng gōng mén wài. huáng tài zǐ miǎn fú chéng yú chū, shì wèi dǎo cóng rú yí. zhì gōng mén jiàng yú shēng hé, dōng gōng guān jiē cóng zhì fēi dì, huí yuán nán xiàng, jiàng hé shēng yú. zhì cì, jiàng yú rù jiù cì, dōng gōng guān jiē jiù cì. xiān shì, huáng tài zǐ jiāng zhì, zhǔ hūn zhě shè huì yàn nǚ. zhì qī, fēi fú yú dí huā chāi, chū jiù gé nán miàn lì, fù mǔ lì yú zuǒ yòu. zhǔ hūn zhě jù cháo fú lì yú xī jiē zhī xià. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ chū cì, lì yú dà mén zhī dōng, xī xiàng. bīn zhě cháo fú chū, lì yú mén dōng yuē: gǎn qǐng shì. yǐn jìn guì qǐ qì, huáng tài zǐ yuē: mǒu fèng zhì qīn yíng. yǐn jìn shòu mìng xìng, chéng chuán yú bīn zhě. bīn zhě rù gào, dǎo zhǔ hūn zhě chū yíng yú dà mén wài zhī xī, dōng xiàng zài bài. huáng tài zǐ dá bài. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ rù mén ér zuǒ, zhí yàn zhě cóng. bīn zhě dǎo zhǔ hūn zhě rù mén ér yòu. huáng tài zǐ shēng dōng jiē jìn, lì yú gé mén hù qián, běi xiàng lì. zhǔ hūn zhě shēng xī jiē, lì yú xī, dōng xiàng. yǐn jìn qǐ diàn yàn, zhí yàn zhě yǐ yàn jìn. huáng tài zǐ shòu yàn, yǐ shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě guì shòu, xìng, yǐ shòu zuǒ yòu, tuì lì yú xī. huáng tài zǐ zài bài, jiàng zì dōng jiē, chū zhì cì yǐ cì. zhǔ hūn zhě bù jiàng sòng. chū, huáng tài zǐ rù mén, fēi mǔ chū, lì yú gé mén wài, diàn yàn wèi zhī xī, nán xiàng. huáng tài zǐ bài qì, gōng rén fù mǔ dǎo fēi chū, lì yú mǔ zuǒ. zhǔ hūn zhě mìng zhī yuē: jiè zhī jiè zhī, sù yè kè qín, wú huò wéi mìng. mǔ mìng zhī yuē: miǎn zhī miǎn zhī, ěr fù yǒu xùn, wǎng chéng wéi qīn. shù mǔ shēn zhī yuē: gōng tīng fù mǔ zhī yán. gōng rén fù mǔ qíng zhí dǎo cóng, fēi chéng yú chū mén, jiàng yú, chéng fèng jiào. huáng tài zǐ jiē lián qì, suì shēng hé, shì cóng rú lái yí. zhì dōng gōng mén wài, jiàng hé chéng yú. zhì gé, jiàng yú rù, qí yú nèi diàn mén wài zhī dōng, xī miàn. sī guī dǎo fēi yì nèi diàn mén wài zhī xī, dōng miàn. huáng tài zǐ yī fēi rù, xíng hé jǐn lǐ, rú zhōng gōng yí.
又次親迎。前一日,有司設皇太子次於妃氏大門外,南向,東宮官次於南,東西相向。至日質明,東宮官具朝服陳鹵簿鼓吹於東宮門外。皇太子冕服乘輿出,侍衛導從如儀。至宮門降輿升輅,東宮官皆從至妃第,回轅南向,降輅升輿。至次,降輿入就次,東宮官皆就次。先是,皇太子將至,主婚者設會宴女。至期,妃服褕翟花釵,出就閣南面立,傅姆立於左右。主婚者具朝服立於西階之下。引進導皇太子出次,立於大門之東,西向。儐者朝服出,立於門東曰:「敢請事。」引進跪啟訖,皇太子曰:「某奉制親迎。」引進受命興,承傳於儐者。儐者入告,導主婚者出迎於大門外之西,東向再拜。皇太子答拜。引進導皇太子入門而左,執雁者從。儐者導主婚者入門而右。皇太子升東階進,立於閣門戶前,北向立。主婚者升西階,立於西,東向。引進啟奠雁,執雁者以雁進。皇太子受雁,以授主婚者。主婚者跪受,興,以授左右,退立於西。皇太子再拜,降自東階,出至次以伺。主婚者不降送。初,皇太子入門,妃母出,立於閣門外,奠雁位之西,南向。皇太子拜訖,宮人傅姆導妃出,立於母左。主婚者命之曰:「戒之戒之,夙夜恪勤,毋或違命。」母命之曰:「勉之勉之,爾父有訓,往承惟欽。」庶母申之曰:「恭聽父母之言。」宮人傅姆擎執導從,妃乘輿出門,降輿,乘鳳轎。皇太子揭簾訖,遂升輅,侍從如來儀。至東宮門外,降輅乘輿。至閣,降輿入,俟於內殿門外之東,西面。司閨導妃詣內殿門外之西,東面。皇太子揖妃入,行合卺禮,如中宮儀。
yòu cì cháo jiàn. qí rì, fēi yì nèi diàn bì xià, hòu huáng dì shēng zuò. sī guī dǎo fēi rù, běi miàn lì, zài bài, zì xī jiē shēng. gōng rén fèng zǎo lì pán, jìn zhì yù zuò qián shòu fēi. fēi diàn yú yù qián, tuì fù wèi, zài bài. lǐ bì, yì huáng hòu qián, fèng duàn xiū pán, rú shàng yí.
又次朝見。其日,妃詣內殿陛下,候皇帝升座。司閨導妃入,北面立,再拜,自西階升。宮人奉棗栗盤,進至御座前授妃。妃奠於御前,退復位,再拜。禮畢,詣皇后前,奉腶修盤,如上儀。
yòu cì lǐ fēi, cì guàn kuì, cì yè miào, cì qún chén mìng fù cháo hè, jiē rú yí.
又次醴妃,次盥饋,次謁廟,次群臣命婦朝賀,皆如儀。
sì nián, cè kāi píng wáng cháng yù chūn nǚ wèi huáng tài zǐ fēi. lǐ bù shàng yí zhù, tài zǔ lǎn zhī yuē: zhì lǐ bù yòng jī, dàn yòng jīn pán, dí chē yòng fèng jiào, yàn yǐ yù wèi zhī. gǔ lǐ yǒu qīn yíng zhí suī yù lún, jīn yòng jiào, zé jiē lián shì yǐ. qí hé jǐn, yī gǔ zhì yòng páo. fēi cháo jiàn, rù gōng zhōng, chéng xiǎo chē, yǐ wéi mù bì zhī. yè miào, zé huáng tài zǐ jù wǎng. lǐ chéng hòu sān rì, nǎi yàn qún chén mìng fù. zhe wèi lìng.
四年,冊開平王常遇春女為皇太子妃。禮部上儀注,太祖覽之曰:「贄禮不用笄,但用金盤,翟車用鳳轎,雁以玉為之。古禮有親迎執綏御輪,今用轎,則揭簾是矣。其合卺,依古制用匏。妃朝見,入宮中,乘小車,以帷幕蔽之。謁廟,則皇太子俱往。禮成後三日,乃宴群臣命婦。」著為令。
chéng huà èr shí èr nián, gēng dìng hūn lǐ. fán jié cè děng àn, jù yóu fèng tiān zuǒ mén chū. huáng tài zǐ qīn yíng, yóu dōng zhǎng ān mén chū. qīn yíng rì, fēi fú yàn jū fú, suí fù mǔ jiā miào xíng lǐ. zhí shì zhě jù jiǔ zhuàn, fēi yǐn shí qì. fù mǔ zuò táng shàng, fēi yì qián gè sì bài. fù mìng zhī yuē: ěr wǎng dà nèi, sù yè qín shèn, xiào jìng wú wéi. mǔ mìng zhī yuē: ěr fù yǒu xùn, ěr dāng jìng chéng. hé jǐn qián, yú huáng tài zǐ nèi diàn gè shè bài wèi. huáng tài zǐ yī fēi rù jiù wèi, zài bài, fēi sì bài, rán hòu gè shēng zuò. miào jiàn hòu, bǎi guān cháo hè, zhì cí yuē: mǒu guān chén mǒu děng, gōng wéi huáng tài zǐ jiā lǐ jì chéng, yì mián zōng shè lóng zhǎng zhī fú. chén mǒu děng bù shèng xīn biàn zhī zhì, jǐn dāng qìng hè. dì cì yàn rú zhēng dàn yí. mìng fù yì tài hòu huáng hòu qián hè, yì cì yàn, zhì cí yuē: huáng tài zǐ jiā pìn lǐ chéng, yì mián jǐng fú. yú dà shuài rú hóng wǔ yí.
成化二十二年,更定婚禮。凡節冊等案,俱由奉天左門出。皇太子親迎,由東長安門出。親迎日,妃服燕居服,隨父母家廟行禮。執事者具酒饌,妃飲食訖。父母坐堂上,妃詣前各四拜。父命之曰:「爾往大內,夙夜勤慎,孝敬無違。」母命之曰:「爾父有訓,爾當敬承。」合卺前,於皇太子內殿各設拜位。皇太子揖妃入就位,再拜,妃四拜,然後各升座。廟見後,百官朝賀,致詞曰:「某官臣某等,恭惟皇太子嘉禮既成,益綿宗社隆長之福。臣某等不勝欣忭之至,謹當慶賀。」帝賜宴如正旦儀。命婦詣太后皇后前賀,亦賜宴,致詞曰:「皇太子嘉聘禮成,益綿景福。」余大率如洪武儀。
qīn wáng hūn lǐ
親王婚禮
táng zhì, huáng zǐ nà fēi, mìng qīn wáng zhǔ hūn. sòng jiē huáng dì lín xuān jiào jiè, lüè yǔ huáng tài zǐ tóng. míng yīn zhī.
唐制,皇子納妃,命親王主婚。宋皆皇帝臨軒醮戒,略與皇太子同。明因之。
qí xuān zhì yuē: cè mǒu shì wèi mǒu wáng fēi. nà cǎi, zhì cí yuē: mǒu wáng zhī lì, shǔ yú yì shū, shǐ mǒu xíng nà cǎi lǐ. wèn míng cí yuē: mǒu jì shòu mìng, jiāng jiā zhū bǔ shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí. zhǔ hūn zhě yuē: zhì yǐ chén mǒu zhī zǐ, kě yǐ fèng shì mǒu wáng, chén mǒu bù gǎn cí. nà jí cí yuē: bǔ shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí. zhǔ hūn zhě yuē: chén mǒu zhī zǐ, yú fú kè kān. bo kuàng zhī jí, chén yǔ yǒu xìng, jǐn fèng diǎn zhì. nà zhēng cí yuē: mǒu wáng zhī lì, bo jì xié jí, zhì shǐ mǒu yǐ yí wù gào chéng. zhǔ hūn zhě yuē: fèng zhì cì chén yǐ zhòng lǐ, chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì. qǐng qī cí yuē: mǒu yuè rì juān jí, zhì shǐ mǒu gào qī. zhǔ hūn zhě yuē: jǐn fèng mìng. jiào jiè mìng yuē: wǎng yíng ěr xiāng, yòng chéng jué jiā, xù shuài yǐ jìng. qí qīn yíng hé jǐn cháo jiàn guàn kuì, bìng rú huáng tài zǐ. guàn kuì bì, wáng pí biàn fú, fēi dí yī, yì dōng gōng qián, xíng sì bài lǐ. dōng gōng zuò shòu, dōng gōng fēi lì shòu èr bài, dá èr bài. wáng yǔ fēi zhì fēi jiā, fēi fù chū yíng. wáng xiān rù, fēi fù cóng zhī. zhì táng, wáng lì yú dōng, fēi fù mǔ lì yú xī. wáng sì bài, fēi fù mǔ lì shòu èr bài, dá èr bài. wáng zhōng zuò, qí yú qīn shǔ jiàn wáng, sì bài, wáng jiē zuò shòu. fēi rù zhōng táng, fēi fù mǔ zuò, fēi sì bài. qí yú xù jiā rén lǐ.
其宣制曰:「冊某氏為某王妃。」納采,致詞曰:「某王之儷,屬於懿淑,使某行納采禮。」問名詞曰:「某既受命,將加諸卜筮協從,使某告吉。」主婚者曰:「制以臣某之子,可以奉侍某王,臣某不敢辭。」納吉詞曰:「卜筮協從,使某告吉。」主婚者曰:「臣某之子,愚弗克堪。卜貺之吉,臣與有幸,謹奉典制。」納徵詞曰:「某王之儷,卜既協吉,制使某以儀物告成。」主婚者曰:「奉制賜臣以重禮,臣某謹奉典制。」請期詞曰:「某月日涓吉,制使某告期。」主婚者曰:「謹奉命。」醮戒命曰:「往迎爾相,用承厥家,勖帥以敬。」其親迎、合卺、朝見、盥饋,並如皇太子。盥饋畢,王皮弁服,妃翟衣,詣東宮前,行四拜禮。東宮坐受,東宮妃立受二拜,答二拜。王與妃至妃家,妃父出迎。王先入,妃父從之。至堂,王立於東,妃父母立於西。王四拜,妃父母立受二拜,答二拜。王中坐,其餘親屬見王,四拜,王皆坐受。妃入中堂,妃父母坐,妃四拜。其餘序家人禮。
tài zǔ zhī shì, huáng tài zǐ huáng zǐ yǒu èr fēi. hóng wǔ bā nián shí yī yuè, zhēng wèi guó gōng dèng yù nǚ wèi qín wáng cì fēi, bù chuán zhì, bù fā cè, bù qīn yíng. zhèng fù shǐ xíng nà zhēng lǐ, guān fú nǐ táng sòng èr pǐn zhī zhì, yí zhàng shì zhèng fēi shāo jiǎn. hūn zhī rì, wáng pí biàn fú, dǎo fēi yè fèng xiān diàn. wáng zài dōng shāo qián, fēi xī shāo hòu. lǐ bì rù gōng, wáng yǔ zhèng fēi zhèng zuò, cì fēi yì wáng qián sì bài, fù yì zhèng fēi qián sì bài. cì fēi dōng zuò, yàn yǐn chéng lǐ. cì rì cháo jiàn, bài wèi rú yè diàn. yè zhōng gōng, bù yòng zǎo lì duàn xiū, yú bìng tóng.
太祖之世,皇太子、皇子有二妃。洪武八年十一月,徵衛國公鄧愈女為秦王次妃,不傳制,不發冊,不親迎。正副使行納徵禮,冠服擬唐、宋二品之制,儀仗視正妃稍減。婚之日,王皮弁服,導妃謁奉先殿。王在東稍前,妃西稍後。禮畢入宮,王與正妃正坐,次妃詣王前四拜,復詣正妃前四拜。次妃東坐,宴飲成禮。次日朝見,拜位如謁殿。謁中宮,不用棗栗腶修,余並同。
gōng zhǔ hūn lǐ
公主婚禮
gǔ zhě tiān zǐ jià nǚ, bù zì zhǔ hūn, yǐ tóng xìng zhū hóu zhǔ zhī, gù yuē gōng zhǔ. táng yóu yǐ qīn wáng zhǔ hūn. sòng shǐ bù yòng, wéi lìng zhǎng hūn zhě yú nèi dōng mén nà biǎo, zé tiān zǐ zì wèi zhǔ yǐ. míng yīn zhī.
古者天子嫁女,不自主婚,以同姓諸侯主之,故曰公主。唐猶以親王主婚。宋始不用,惟令掌婚者於內東門納表,則天子自為主矣。明因之。
fán gōng zhǔ chū jiàng, xíng nà cǎi wèn míng lǐ, xù jiā bèi lǐ wù biǎo wén yú jiā tíng, wàng què zài bài. zhǎng hūn zhě fèng zhì nèi dōng mén, yì nèi shǐ qián yuē: cháo ēn kuàng shì yú mǒu guān mǒu zhī zǐ, mǒu xí xiān rén zhī lǐ, shǐ chén mǒu qǐng nà cǎi. yǐ biǎo guì shòu nèi shǐ. nèi shǐ guì shòu, fèng jìn nèi diàn, zhí yàn jí lǐ wù zhě cóng rù. nèi shǐ chū, zhǎng hūn zhě yuē: jiāng jiā bǔ shì, shǐ chén mǒu wèn míng. jìn biǎo rú chū, nèi shǐ chū yuē: yǒu zhì. zhǎng hūn zhě guì, nèi shǐ xuān yuē huáng dì dì jǐ nǚ, fēng mǒu gōng zhǔ. zhǎng hūn zhě fǔ fú, xìng. rù jiù cì, cì yàn chū.
凡公主出降,行納采問名禮,婿家備禮物表文於家庭,望闕再拜。掌婚者奉至內東門,詣內使前曰:「朝恩貺室於某官某之子,某習先人之禮,使臣某請納采。」以表跪授內使。內使跪受,奉進內殿,執雁及禮物者從入。內使出,掌婚者曰:「將加卜筮,使臣某問名。」進表如初,內使出曰:「有制。」掌婚者跪,內使宣曰;「皇帝第幾女,封某公主。」掌婚者俯伏,興。入就次,賜宴出。
nà jí yí yǔ nà cǎi tóng. zhǎng hūn zhě zhì cí yuē: jiā zhū bǔ shì, zhàn yuē cóng jí, jǐn shǐ chén mǒu gǎn gào nà zhēng. xù jiā jù xuán xūn yù bó chéng mǎ biǎo wén rú yí. zhǎng hūn zhě zhì cí yuē: cháo ēn kuàng shì yú mǒu guān mǒu zhī zǐ mǒu, yǒu xiān rén zhī lǐ, shǐ chén mǒu yǐ shù bó chéng mǎ nà zhēng. qǐng qī cí yuē: mǒu mìng chén mǒu jǐn qǐng jí rì.
納吉儀與納采同。掌婚者致詞曰:「加諸卜筮,占曰從吉,謹使臣某敢告納徵。」婿家具玄纁、玉帛、乘馬、表文如儀。掌婚者致詞曰:「朝恩貺室於某官某之子某,有先人之禮,使臣某以束帛、乘馬納徵。」請期詞曰:「某命臣某謹請吉日。」
qīn yíng rì, xù gōng fú gào miào yuē: guó ēn kuàng shì yú mǒu, yǐ mǒu rì qīn yíng, gǎn gào. jiāng xíng, fù jiào yú tīng, suí yì zhì jiè. xù zài bài chū, zhì nèi dōng mén nèi. nèi shǐ yán rù cì, zhí yàn jí fèng lǐ wù zhě gè chén yú tíng. qí rì, gōng zhǔ lǐ fú cí fèng xiān diàn, yì dì hòu qián sì bài, shòu jué. dì hòu suí yì xùn jiè. shòu mìng qì, yòu sì bài. jiàng jiē, nèi mìng fù sòng zhì nèi diàn mén wài, gōng zhǔ shēng niǎn. zhì nèi dōng mén, jiàng niǎn. xù jiē lián, gōng zhǔ shēng jiào. xù chū cì lì. zhí yàn zhě yǐ yàn guì shòu xù, xù shòu yàn, guì jìn yú nèi shǐ. nèi shǐ guì shòu yǐ shòu zuǒ yòu. xù zài bài, xiān chū, chéng mǎ hái. gōng zhǔ lǔ bù chē hé hòu fā, gōng hóu bǎi guān mìng fù sòng zhì fǔ. xù xiān hòu yú mén. gōng zhǔ zhì, xù jiē lián. gōng zhǔ jiàng, tóng yì cí táng. xù dōng, gōng zhǔ xī, jiē zài bài. jìn jué, dú zhù, yòu zài bài. chū, yì qǐn shì. xù gōng zhǔ xiāng xiàng zài bài, gè jiù zuò, xù dōng, gōng zhǔ xī. jìn zhuàn hé jǐn rú yí, fù xiāng xiàng zài bài. míng rì, jiàn jiù gū. jiù gū zuò yú dōng, xī xiàng. gōng zhǔ lì yú xī, dōng xiàng, xíng sì bài lǐ. jiù gū dá èr bài. dì shí rì, fù mǎ cháo jiàn xiè ēn, xíng wǔ bài lǐ.
親迎日,婿公服告廟曰:「國恩貺室於某,以某日親迎,敢告。」將行,父醮於廳,隨意致戒。婿再拜出,至內東門內。內使延入次,執雁及奉禮物者各陳於庭。其日,公主禮服辭奉先殿,詣帝後前四拜,受爵。帝後隨意訓戒。受命訖,又四拜。降階,內命婦送至內殿門外,公主升輦。至內東門,降輦。婿揭簾,公主升轎。婿出次立。執雁者以雁跪授婿,婿受雁,跪進於內使。內使跪受以授左右。婿再拜,先出,乘馬還。公主鹵簿車輅後發,公侯百官命婦送至府。婿先候於門。公主至,婿揭簾。公主降,同詣祠堂。婿東,公主西,皆再拜。進爵,讀祝,又再拜。出,詣寢室。婿公主相向再拜,各就坐,婿東,公主西。進饌合卺如儀,復相向再拜。明日,見舅姑。舅姑坐於東,西向。公主立於西,東向,行四拜禮。舅姑答二拜。第十日,駙馬朝見謝恩,行五拜禮。
chū, hóng wǔ jiǔ nián, tài zǔ yǐ tài shī lǐ shàn zhǎng zi qí wèi fù mǎ dū wèi, shàng lín ān gōng zhǔ. xiān qī gào fèng xiān diàn. xià jià qián èr rì, mìng shǐ cè gōng zhǔ. cè hòu cì rì, yè fèng xiān diàn. yòu dìng fù mǎ shòu gào yí, lì bù guān pěng gào mìng zhì lóng tíng, zhì tài shī fǔ, fù mǎ cháo fú bài shòu. cì rì, shàn zhǎng jí fù mǎ xiè ēn. hòu shí rì, shǐ qǐng hūn qī. èr shí liù nián, shāo gèng yí zhù. rán yí zhù suī cún, qí bài gū jiù jí gōng zhǔ fù mǎ xiāng xiàng bài zhī lǐ, zhōng míng zhī shì shí wèi cháng xíng yě. míng nián, yòu gēng dìng gōng zhǔ jùn zhǔ fēng hào hūn lǐ, jí fù mǎ yí bīn pǐn zhì.
初,洪武九年,太祖以太師李善長子祺為駙馬都尉,尚臨安公主。先期告奉先殿。下嫁前二日,命使冊公主。冊後次日,謁奉先殿。又定駙馬受誥儀,吏部官捧誥命置龍亭,至太師府,駙馬朝服拜受。次日,善長及駙馬謝恩。後十日,始請婚期。二十六年,稍更儀注。然儀注雖存,其拜姑舅及公主駙馬相向拜之禮,終明之世實未嘗行也。明年,又更定公主、郡主封號、婚禮,及駙馬、儀賓品秩。
hóng zhì èr nián, cè fēng rén hé zhǎng gōng zhǔ, zhòng dìng hūn yí. rù fǔ, gōng zhǔ fù mǎ tóng bài tiān dì, xíng bā bài lǐ. táng nèi shè gōng zhǔ zuò yú dōng, xī xiàng, fù mǎ dōng xiàng zuò, yú rú qián yí. jiā jìng èr nián, gōng kē gěi shì zhōng ān pán děng yán: fù mǎ jiàn gōng zhǔ, xíng sì bài lǐ, gōng zhǔ zuò shòu èr bài. suī guì jiàn běn shū, ér fū fù fēn dìng, yú lǐ bù ān. bù tīng. chóng zhēn yuán nián, jiào xí fù mǎ zhǔ shì chén zhōng shèng yán: chén dōu xí fù mǎ gǒng yǒng gù, fù mǎ lí míng yú fǔ mén wài yuè tái sì bài, yún zhì sān yuè hòu, zé shàng táng shàng mén shàng yǐng bì, xíng lǐ rú qián. shǐ shì shàn yú gōng zhǔ qián, gōng zhǔ yǐn shí yú shàng, fù mǎ shì lì yú páng, guò cǐ, fāng yì chéng hūn. fù mǎ kuì guǒ yáo shū chén, gōng zhǔ dá lǐ shū cì, jiē dà shī lǐ. fū jì hé jǐn, zé yǎn rán fū fù, ān yǒu guì bài shù yuè, chēng chén shì shàn, rán hòu chéng hūn zhě? huì diǎn xíng sì bài yú hé jǐn zhī qián, míng hé jǐn hòu wú bài lǐ yě. yǐ tiān zǐ guǎn shēng, xià tóng lì yì, qǐ suǒ yǐ zūn cháo tíng? dì shì qí yán, lìng yǒng gù jí zé rì chéng hūn.
弘治二年,冊封仁和長公主,重定婚儀。入府,公主駙馬同拜天地,行八拜禮。堂內設公主座於東,西向,駙馬東向座,余如前儀。嘉靖二年,工科給事中安磐等言:「駙馬見公主,行四拜禮,公主坐受二拜。雖貴賤本殊,而夫婦分定,於禮不安。」不聽。崇禎元年,教習駙馬主事陳鍾盛言:「臣都習駙馬鞏永固,駙馬黎明於府門外月台四拜,雲至三月後,則上堂、上門、上影壁,行禮如前。始視膳於公主前,公主飲食於上,駙馬侍立於旁,過此,方議成婚。駙馬饋果餚書臣,公主答禮書賜,皆大失禮。夫既合卺,則儼然夫婦,安有跪拜數月,稱臣侍膳,然後成婚者?《會典》行四拜於合卺之前,明合卺後無拜禮也。以天子館甥,下同隸役,豈所以尊朝廷?」帝是其言,令永固即擇日成婚。
fán xuǎn fù mǎ, lǐ bù bǎng yù zài jīng guān yuán jūn mín zǐ dì nián shí sì zhì shí liù, róng mào qí zhěng xíng zhǐ duān zhuāng yǒu jiā jiào zhě bào míng, sī lǐ nèi chén yú zhū wáng guǎn huì xuǎn. bù zhōng, zé bó fǎng yú jī nèi shān dōng hé nán. xuǎn zhōng sān rén, qīn dìng yī rén, yú èr rén sòng běn chù rú xué, chōng lǐn shēng. zì xuān dé shí, fù mǎ shǐ yǒu jiào xí, yòng xué guān wèi zhī. zhèng tǒng yǐ hòu, lìng fù mǎ fù jiān dú shū xí lǐ. jiā qǐng liù nián, shǐ dìng lǐ bù zhǔ shì yī rén, zhuān zài fù mǎ fǔ jiào xí.
凡選駙馬,禮部榜諭在京官員軍民子弟年十四至十六,容貌齊整、行止端莊、有家教者報名,司禮內臣於諸王館會選。不中,則博訪於畿內、山東、河南。選中三人,欽定一人,餘二人送本處儒學,充廩生。自宣德時,駙馬始有教習,用學官為之。正統以後,令駙馬赴監讀書習禮。嘉請六年,始定禮部主事一人,專在駙馬府教習。
pǐn guān hūn lǐ
品官婚禮
zhōu zhì, fán gōng hóu dài fū shì zhī hūn qǔ zhě, yòng liù lǐ. táng yǐ hòu, yí wù duō yǐ guān pǐn wèi jiàng shā. míng hóng wǔ wǔ nián zhào yuē: gǔ zhī hūn lǐ, jié liǎng xìng zhī huān, yǐ zhòng rén lún. jìn shì yǐ lái, zhuān lùn pìn cái, xí rǎn shē chǐ. qí yí zhì bān xíng. wù cóng jié jiǎn, yǐ hòu fēng sú. gù qí shí pǐn jié xiáng míng, jiē yǒu xiàn zhì, hòu kè zūn zhě xiān yǐ.
周制,凡公侯大夫士之婚娶者,用六禮。唐以後,儀物多以官品為降殺。明洪武五年詔曰:「古之婚禮,結兩姓之歡,以重人倫。近世以來,專論聘財,習染奢侈。其儀制頒行。務從節儉,以厚風俗。」故其時品節詳明,皆有限制,後克遵者鮮矣。
qí zhì, fán pǐn guān hūn qǔ, huò wèi zi pìn fù, jiē shǐ méi shì tōng shū. nǚ shì xǔ zhī, zé jí nà cǎi. zhǔ hūn zhě shè bīn xí. zhì rì, jù zhù bǎn gào miào qì, bīn zhì nǚ shì dì. zhǔ hūn zhě gōng fú chū yíng, yī bīn jí méi shì rén. yàn jí lǐ wù chén yú tīng. bīn zuǒ zhǔ yòu, méi shì lì yú bīn nán, jiē zài bài. bīn yì zhǔ rén yuē: mǒu guān yǐ kàng lì zhī zhòng shī yú mǒu, mǒu lǜ xún diǎn lǐ, jǐn shǐ mǒu nà cǎi. zhǔ hūn zhě yuē: mǒu zhī zǐ fú xián mǔ xùn, jì rǔ cǎi zé, gǎn bù bài jiā. bīn zhǔ xī dōng xiāng xiàng zuò, chè yàn shòu lǐ qì, fù chén yàn jí wèn míng lǐ wù. bīn xìng, yì zhǔ hūn zhě yuē: mǒu guān shèn chóng hūn lǐ, jiāng jiā bǔ shì, qǐng wèn míng. zhǔ hūn zhě jìn yuē: mǒu dì jǐ nǚ, qī mǒu shì chū. huò yǐ hóng luó, huò yǐ xiāo jīn zhǐ, shū nǚ zhī dì xíng nián suì. bīn cí, zhǔ hūn zhě qǐng lǐ cóng zhě. lǐ bì, sòng bīn zhì mén wài.
其制,凡品官婚娶,或為子聘婦,皆使媒氏通書。女氏許之,擇吉納采。主婚者設賓席。至日,具祝版告廟訖,賓至女氏第。主婚者公服出迎,揖賓及媒氏人。雁及禮物陳於廳。賓左主右,媒氏立於賓南,皆再拜。賓詣主人曰:「某官以伉儷之重施於某,某率循典禮,謹使某納采。」主婚者曰:「某之子弗嫻姆訓,既辱採擇,敢不拜嘉。」賓主西東相向坐,徹雁受禮訖,復陳雁及問名禮物。賓興,詣主婚者曰:「某官慎重婚禮,將加卜筮,請問名。」主婚者進曰:「某第幾女,妻某氏出。」或以紅羅,或以銷金紙,書女之第行年歲。賓辭,主婚者請禮從者。禮畢,送賓至門外。
nà jí rú nà cǎi yí. bīn zhì cí yuē: mǒu guān chéng jiā mìng, jī zhū bǔ shì, guī shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí. zhǔ hūn zhě yuē: mǒu wèi jiào zhī nǚ, jì yǐ jí gào, qí hé gǎn cí. nà zhēng rú nà jí yí, jiā xuán xūn shù bó hán shū, bù yòng yàn. bīn zhì cí yuē: mǒu guān yǐ kàng lì zhī zhòng, jiā huì mǒu guān, lǜ xún diǎn lǐ. yǒu bù tiǎn zhī bì, gǎn qǐng nà zhēng. zhǔ hūn zhě yuē: mǒu guān kuàng mǒu yǐ zhòng lǐ, mǒu gǎn bù bài shòu. bīn yǐ hán shū shòu zhǔ hūn zhě, zhǔ hūn zhě yì dá yǐ hán shū. qǐng qī, yì rú nà jí yí.
納吉如納采儀。賓致詞曰:「某官承嘉命,稽諸卜筮,龜筮協從,使某告吉。」主婚者曰:「某未教之女,既以吉告,其何敢辭。」納徵如納吉儀,加玄纁束帛、函書,不用雁。賓致詞曰:「某官以伉儷之重,加惠某官,率循典禮。有不腆之幣,敢請納徵。」主婚者曰:「某官貺某以重禮,某敢不拜受。」賓以函書授主婚者,主婚者亦答以函書。請期,亦如納吉儀。
qīn yíng rì, xù fù gào yú mí miào. xù běi miàn zài bài lì, fù mìng zhī yuē: gōng yíng jiā ǒu, lí ěr nèi zhì. xù jìn yuē: gǎn bù chéng mìng. zài bài, méi shì dǎo xù zhī nǚ jiā. qí rì, nǚ shì zhǔ hūn zhě gào miào qì, lǐ nǚ rú jiā rén lǐ. xù zhì mén, xià mǎ, jiù dà mén wài zhī cì. nǚ cóng zhě qǐng nǚ shèng fú, jiù qǐn mén nèi, nán xiàng zuò. xù chū cì, zhǔ hūn zhě chū yíng yú mén wài, yī ér rù. zhǔ hūn zhě rù mén ér yòu. xù rù mén ér zuǒ, zhí yàn zhě cóng, zhì qǐn hù qián, běi miàn lì. zhǔ hūn zhě lì yú hù dōng, xī xiàng. xù zài bài, diàn yàn, chū jiù cì. zhǔ hūn zhě bù jiàng sòng. xù jì chū, nǚ fù mǔ nán xiàng zuò, bǎo mǔ dǎo nǚ sì bài. fù mìng zhī yuē: wǎng zhī nǚ jiā, yǐ shùn wèi zhèng, wú wàng sù gōng. mǔ mìng zhī yuē: bì gōng bì jiè, wú wéi jiù gū zhī mìng. shù mǔ shēn zhī yuē: ěr chén tīng yú xùn yán, wú zuò fù mǔ xiū. bǎo mǔ jí shì nǚ yì nǚ chū mén, shēng chē. yí wèi dǎo qián, sòng zhě chéng chē hòu. xù xiān hái yǐ qí. fù chē zhì mén, chū yíng yú mén nèi, yī fù rù. jí qǐn mén, xù xiān shēng jiē, fù cóng shēng. rù shì, xù guàn yú shì zhī dōng nán, fù cóng zhě zhí jīn jìn shuǐ yǐ wò zhī fù guàn yú shì zhī xī běi, xù cóng zhě zhí jīn jìn shuǐ yǐ wò zhī. guàn bì, gè jiù zuò, xù dōng, fù xī. jǔ shí àn, jìn jiǔ, jìn zhuàn. jiǔ shí qì, fù jìn rú chū. shì nǚ yǐ jǐn zhù jiǔ, jìn yú xù fù qián. gè yǐn bì, jiē xìng, lì yú zuò nán, dōng xī xiāng xiàng, jiē zài bài. xù fù rù shì, yì fú. xù cóng zhě jùn fù zhī yú, fù cóng zhě jùn xù zhī yú.
親迎日,婿父告於禰廟。婿北面再拜立,父命之曰:「躬迎嘉偶,釐爾內治。」婿進曰:「敢不承命。」再拜,媒氏導婿之女家。其日,女氏主婚者告廟訖,醴女如家人禮。婿至門,下馬,就大門外之次。女從者請女盛服,就寢門內,南向坐。婿出次,主婚者出迎於門外,揖而入。主婚者入門而右。婿入門而左,執雁者從,至寢戶前,北面立。主婚者立於戶東,西向。婿再拜,奠雁,出就次。主婚者不降送。婿既出,女父母南向坐,保母導女四拜。父命之曰:「往之女家,以順為正,無忘肅恭。」母命之曰:「必恭必戒,毋違舅姑之命。」庶母申之曰:「爾忱聽於訓言,毋作父母羞。」保姆及侍女翼女出門,升車。儀衛導前,送者乘車後。婿先還以俟。婦車至門,出迎於門內,揖婦入。及寢門,婿先升階,婦從升。入室,婿盥於室之東南,婦從者執巾進水以沃之;婦盥於室之西北,婿從者執巾進水以沃之。盥畢,各就坐,婿東,婦西。舉食案,進酒,進饌。酒食訖,復進如初。侍女以卺注酒,進於婿婦前。各飲畢,皆興,立於座南,東西相向,皆再拜。婿婦入室,易服。婿從者餕婦之餘,婦從者餕婿之餘。
míng rì jiàn zōng miào, shè xù fù bài wèi yú dōng jiē xià, xù yú qí hòu zhǔ fù bài wèi yú xī jiē xià, fù yú qí hòu. zhū qīn gè yǐ xù fēn lì. qí rì sù xìng, xù fù yǐ xià gè jiù wèi, zài bài. zàn lǐ yǐn fù zhì tíng zhōng, běi miàn lì. xù fù shēng zì dōng jiē, yì shén wèi qián, guì. sān shàng xiāng, sān jì jiǔ, dú zhù, xìng, lì yú xī. fù sì bài, tuì, fù wèi. xù fù jiàng zì xī jiē jiù bài wèi, xù fù yǐ xià jiē zài bài, lǐ bì. cì jiàn jiù gū. qí rì, fù lì táng xià, cì jiù gū jí zuò, jiù wèi sì bài. bǎo mǔ yǐn fù shēng zì xī jiē, zhì jiù qián, shì nǚ fèng zǎo lì shòu fù. fù jìn qì, jiàng jiē sì bài. yì gū qián, jìn duàn xiū, rú qián yí. cì jiù gū lǐ fù, rú jiā rén lǐ. cì guàn kuì. qí rì, fù jiā bèi zhuàn zhì xù jiā. jiù gū jí zuò, fù sì bài. shēng zì xī jiē, zhì jiù qián. cóng zhě jǔ shí àn yǐ zhuàn shòu fù, fù jìn zhuàn, zhí shì zhě jiā bǐ zhù. jìn zhuàn yú gū, yì rú zhī. shí qì, chè zhuàn, fù jiàng jiē jiù wèi, sì bài, lǐ bì. jiù gū zài lǐ fù, rú chū yí.
明日見宗廟,設婿父拜位於東階下,婿於其後;主婦拜位於西階下,婦於其後。諸親各以序分立。其日夙興,婿父以下各就位,再拜。贊禮引婦至庭中,北面立。婿父升自東階,詣神位前,跪。三上香,三祭酒,讀祝,興,立於西。婦四拜,退,復位。婿父降自西階就拜位,婿父以下皆再拜,禮畢。次見舅姑。其日,婦立堂下,伺舅姑即座,就位四拜。保姆引婦升自西階,至舅前,侍女奉棗栗授婦。婦進訖,降階四拜。詣姑前,進腶修,如前儀。次舅姑醴婦,如家人禮。次盥饋。其日,婦家備饌至婿家。舅姑即座,婦四拜。升自西階,至舅前。從者舉食案以饌授婦,婦進饌,執事者加匕箸。進饌於姑,亦如之。食訖,徹饌,婦降階就位,四拜,禮畢。舅姑再醴婦,如初儀。
shù rén hūn lǐ
庶人婚禮
lǐ yún: hūn lǐ xià dá. zé liù lǐ zhī xíng, wú guì jiàn yī yě. zhū zǐ jiā lǐ wú wèn míng nà jí, zhǐ nà cǎi nà bì qǐng qī. hóng wǔ yuán nián dìng zhì yòng zhī, xià lìng jìn zhǐ fù gē shān jīn wèi qīn zhě. fán shù rén qǔ fù, nán nián shí liù, nǚ nián shí sì yǐ shàng, bìng tīng hūn qǔ. xù cháng fú, huò jiǎ jiǔ pǐn fú, fù fú huā chāi dà xiù. qí nà cǎi nà bì qǐng qī, lüè fǎng pǐn guān zhī yí. yǒu méi wú bīn, cí yì shāo yì. qīn yíng qián yī rì, nǚ shì shǐ rén chén shè yú xù zhī qǐn shì, sú wèi zhī pù fáng. zhì ruò gào cí jiào jiè diàn yàn hé jǐn, bìng rú pǐn guān yí. jiàn zǔ mí jiù gū, jiù gū lǐ fù, yì lüè xiāng zhǔn.
《禮》云:「婚禮下達。」則六禮之行,無貴賤一也。朱子《家禮》無問名、納吉,止納采、納幣、請期。洪武元年定製用之,下令禁指腹、割衫襟為親者。凡庶人娶婦,男年十六,女年十四以上,並聽婚娶。婿常服,或假九品服,婦服花釵大袖。其納采、納幣、請期,略仿品官之儀。有媒無賓,詞亦稍異。親迎前一日,女氏使人陳設於婿之寢室,俗謂之鋪房。至若告詞、醮戒、奠雁、合卺,並如品官儀。見祖禰舅姑,舅姑醴婦,亦略相准。
huáng dì shì xué yí
皇帝視學儀
lǐ yuē: fán shǐ lì xué zhě, bì shì diàn yú xiān shèng xiān shī. zhōu mò lún sàng, lǐ fèi bù xíng. hàn míng dì shǐ xìng bì yōng. táng yǐ hòu, tiān zǐ shì xué, shǐ shè jiǎng tà. hóng wǔ shí wǔ nián, tài zǔ jiāng xìng guó zi jiān. yì zhě yán, kǒng zǐ suī shèng, nǎi rén chén, lǐ yí yī diàn ér zài bài. tài zǔ bù cóng, mìng lǐ bù shàng shū liú zhòng zhì dìng qí zhì.
《禮》曰:「凡始立學者,必釋奠於先聖先師。」周末淪喪,禮廢不行。漢明帝始幸辟雍。唐以後,天子視學,始設講榻。洪武十五年,太祖將幸國子監。議者言,孔子雖聖,乃人臣,禮宜一奠而再拜。太祖不從,命禮部尚書劉仲質定其制。
qián qī shè yù wò yú dà chéng mén dōng, nán xiàng, shè yù zuò yú yí lún táng. zhì rì, xué guān lǜ zhū shēng yíng jià yú chéng xián jiē zuǒ. huáng dì rù yù wò, jù pí biàn fú, yì xiān shī shén wèi, zài bài. xiàn jué, fù zài bài. sì pèi shí zhé liǎng wǔ fēn xiàn, rú cháng yí. huáng dì rù yù wò, yì cháng fú. shēng yú, zhì yí lún táng shēng zuò. xué guān zhū shēng wǔ bài kòu tóu, dōng xī xù lì yú táng xià. sān pǐn yǐ shàng jí shì cóng guān, yǐ cì rù táng, dōng xī xù lì. zàn jìn jiǎng, jì jiǔ sī yè bó shì zhù jiào sì rén yóu xī mén rù, zhì táng zhōng. zàn jǔ jīng àn yú yù qián, lǐ bù guān zòu, qǐng shòu jīng yú jiǎng guān. jì jiǔ guì shòu. cì jiǎng guān zuò. jí yǐ jīng zhì jiǎng àn, kòu tóu, jiù xī nán yú jǐ tà zuò jiǎng. cì dà chén hàn lín rú chén zuò, jiē kòu tóu, xù zuò yú dōng xī, zhū shēng huán lì yǐ tīng. jiǎng bì, kòu tóu, tuì jiù běn wèi. sī yè bó shì zhù jiào, gè yǐ cì jìn jiǎng. chū táng mén, fù wèi. zàn xuān zhì, xué guān zhū shēng liè bān jù běi miàn guì, tīng xuān yù, wǔ bài kòu tóu. lǐ bì, xué guān zhū shēng chū chéng xián jiē sòng jià. míng rì, jì jiǔ lǜ xué guān shàng biǎo xiè ēn.
前期設御幄於大成門東,南向,設御座於彝倫堂。至日,學官率諸生迎駕於成賢街左。皇帝入御幄,具皮弁服,詣先師神位,再拜。獻爵,復再拜。四配、十哲、兩廡分獻,如常儀。皇帝入御幄,易常服。升輿,至彝倫堂升座。學官諸生五拜叩頭,東西序立於堂下。三品以上及侍從官,以次入堂,東西序立。贊進講,祭酒、司業、博士、助教四人由西門入,至堂中。贊舉經案於御前,禮部官奏,請授經於講官。祭酒跪受。賜講官坐。及以經置講案,叩頭,就西南隅几榻坐講。賜大臣翰林儒臣坐,皆叩頭,序坐於東西,諸生圜立以聽。講畢,叩頭,退就本位。司業、博士、助教,各以次進講。出堂門,復位。贊宣制,學官諸生列班俱北面跪,聽宣諭,五拜叩頭。禮畢,學官諸生出成賢街送駕。明日,祭酒率學官上表謝恩。
yǒng lè sì nián, lǐ bù shàng shū zhèng cì yǐn sòng zhì, qǐng fú xuē páo, zài bài. dì bù cóng, réng xíng sì bài lǐ. jìn jiǎng bì, cì bǎi guān chá. lǐ bù qǐng lì shì xué zhī bēi, dì qīn zhì wén lè shí. jì jiǔ děng biǎo xiè. dì yù fèng tiān mén, cì bǎi guān yàn, réng cì jì jiǔ sī yè zhù sī luó yī gè èr xí, xué guān sān shí wǔ rén gè zhù sī yī yī xí, jiān shēng sān qiān yú rén gè chāo wǔ dìng. zhèng tǒng jiǔ nián, dì xìng guó zi jiān, rú yí. lǐ bì, cì gōng hóu bó fù mǎ wǔ guān dū du yǐ shàng wén guān sān pǐn yǐ shàng jí hàn lín xué shì zhì jiǎn tǎo guó zi jiān jì jiǔ zhì xué lù yàn.
永樂四年,禮部尚書鄭賜引宋制,請服靴袍,再拜。帝不從,仍行四拜禮。進講畢,賜百官茶。禮部請立視學之碑,帝親制文勒石。祭酒等表謝。帝御奉天門,賜百官宴,仍賜祭酒、司業紵絲羅衣各二襲,學官三十五人各紵絲衣一襲,監生三千餘人各鈔五錠。正統九年,帝幸國子監,如儀。禮畢,賜公、侯、伯、駙馬、武官都督以上、文官三品以上及翰林學士至檢討、國子監祭酒至學錄宴。
xiān shì, shì xué jì xiān shī, bù shè shēng, bù zòu lè. zhì chéng huà yuán nián, shǐ yòng shēng lè. shì xué zhī rì, lè shè ér bù zuò. lǐ bì, bǎi guān qìng hè, cì yī fú, cì yàn, jiē jí kǒng yán mèng sān shì zi sūn. hóng zhì yuán nián, dìng xiān qī zhì zhāi yī rì, diàn jiā bì, shēng yòng tài láo, gǎi fēn xiàn guān wèi fēn diàn guān. jiā jìng yuán nián, dìng yǎn shèng gōng lǜ sān shì zi sūn, jì jiǔ lǜ xué guān zhū shēng, shàng biǎo xiè ēn, jiē cì yàn yú lǐ bù. shí sān nián, yǐ xiān shī sì diǎn jì zhèng, zài shì xué, mìng dà chén zhì diàn qǐ shèng gōng cí. wàn lì sì nián, dìng cì rì xíng qìng hè lǐ, bān shǎng rú jiù, miǎn cì yàn.
先是,視學祭先師,不設牲,不奏樂。至成化元年,始用牲樂。視學之日,樂設而不作。禮畢,百官慶賀,賜衣服,賜宴,皆及孔、顏、孟三氏子孫。弘治元年,定先期致齋一日,奠加幣,牲用太牢,改分獻官為分奠官。嘉靖元年,定衍聖公率三氏子孫,祭酒率學官諸生,上表謝恩,皆賜宴於禮部。十三年,以先師祀典既正,再視學,命大臣致奠啟聖公祠。萬曆四年,定次日行慶賀禮,頒賞如舊,免賜宴。
chū, xiàn zōng qǔ sān shì zi sūn fù jīng guān lǐ, yòu mìng yǎn shèng gōng fēn xiàn. zhì shì zōng, mìng yǎn shèng gōng jí yán mèng èr bó shì, kǒng shì lǎo chéng zhě wǔ rén, yán mèng gè èr rén, fù jīng péi sì.
初,憲宗取三氏子孫赴京觀禮,又命衍聖公分獻。至世宗,命衍聖公及顏、孟二博士,孔氏老成者五人,顏、孟各二人,赴京陪祀。
jīng yán
經筵
míng chū wú dìng rì, yì wú dìng suǒ. zhèng tǒng chū, shǐ zhe wèi cháng yí, yǐ yuè zhī èr rì yù wén huá diàn jìn jiǎng, yuè sān cì, hán shǔ zàn miǎn. qí zhì, xūn chén yī rén zhī jīng yán shì, nèi gé xué shì huò zhī huò tóng zhī. shàng shū dōu yù shǐ tōng zhèng shǐ dà lǐ qīng jí xué shì děng shì bān, hàn lín yuàn chūn fāng guān jí guó zi jiān jì jiǔ èr yuán jìn jiǎng, chūn fāng guān èr yuán zhǎn shū, gěi shì zhōng yù shǐ gè èr yuán shì yí, hóng lú sì jǐn yī wèi táng shàng guān gè yī yuán gòng shì, míng zàn yī zàn lǐ, xù bān sì jǔ àn, xūn chén huò fù mǎ yī rén lǐng jiāng jūn shì wèi.
明初無定日,亦無定所。正統初,始著為常儀,以月之二日御文華殿進講,月三次,寒暑暫免。其制,勛臣一人知經筵事,內閣學士或知或同知。尚書、都御史、通政使、大理卿及學士等侍班,翰林院、春坊官及國子監祭酒二員進講,春坊官二員展書,給事中御史各二員侍儀,鴻臚寺、錦衣衛堂上官各一員供事,鳴贊一贊禮,序班四舉案,勛臣或駙馬一人領將軍侍衛。
lǐ bù zé jí qǐng, xiān qī shè yù zuò yú wén huá diàn, shè yù àn yú zuò dōng shāo nán, shè jiǎng àn yú àn nán shāo dōng. shì rì, sī lǐ jiān xiān chén suǒ jiǎng sì shū jīng shǐ gè yī cè zhì yù àn, yī cè zhì jiǎng àn, jiē sì shū dōng, jīng shǐ xī. jiǎng guān gè zé zhuàn jiǎng zhāng zhì cè nèi. dì shēng zuò, zhī jīng yán jí shì bān děng guān yú dān bì shàng, wǔ bài sān kòu tóu. hòu měi jiǎng zhǐ xíng kòu tóu lǐ. yǐ cì shàng diàn, dōng xī xù lì. xù bān èr yuán, jǔ yù àn yú zuò qián, èr yuán jǔ jiǎng àn zhì yù àn nán zhèng zhōng. hóng lú guān zàn jìn jiǎng. jiǎng guān èr yuán cóng dōng xī bān chū, yì jiǎng àn qián, běi xiàng bìng lì. dōng xī zhǎn shū guān gè zhì yù àn nán tóng hè xià, xiāng xiàng lì. hóng lú guān zàn jiǎng bài, xìng. dōng bān zhǎn shū guān yì yù àn qián, guì zhǎn sì shū, tuì lì yú dōng hè xià. jiǎng guān zhì jiǎng àn qián lì, zòu jiǎng mǒu shū, jiǎng bì tuì. zhǎn shū guān guì yǎn shū, réng tuì lì hè xià. xī bān zhǎn shū guān zhǎn jīng huò shǐ, jiǎng guān jìn jiǎng, tuì, rú chū. hóng lú guān zàn jiǎng guān bài, xìng. gè tuì jiù dōng xī bān, zhǎn shū guān suí zhī, xù bān chè yù àn jiǎng àn. lǐ bì, mìng cì jiǔ fàn. gè guān chū zhì dān bì, xíng kòu tóu lǐ. zhì zuǒ shùn mén, jiǔ fàn bì, rù xíng kòu tóu lǐ.
禮部擇吉請,先期設御座於文華殿,設御案於座東稍南,設講案於案南稍東。是日,司禮監先陳所講《四書》、經、史各一冊置御案,一冊置講案,皆《四書》東,經、史西。講官各擇撰講章置冊內。帝升座,知經筵及侍班等官于丹陛上,五拜三叩頭。(後每講止行叩頭禮。)以次上殿,東西序立。序班二員,舉御案於座前,二員舉講案置御案南正中。鴻臚官贊進講。講官二員從東西班出,詣講案前,北向並立。東西展書官各至御案南銅鶴下,相向立。鴻臚官贊講拜,興。東班展書官詣御案前,跪展《四書》,退立於東鶴下。講官至講案前立,奏講某書,講畢退。展書官跪掩書,仍退立鶴下。西班展書官展經或史,講官進講,退,如初。鴻臚官贊講官拜,興。各退就東西班,展書官隨之,序班徹御案講案。禮畢,命賜酒飯。各官出至丹陛,行叩頭禮。至左順門,酒飯畢,入行叩頭禮。
lóng qìng yuán nián, dìng xiān yī rì gào fèng xiān diàn, gào jǐ yán. shì rì, dì yì wén huá diàn zuǒ shì, zhǎn lǐ xiān shèng xiān shī. jiǎng zhāng yú qián liǎng rì xiān jìn chéng lǎn. wàn lì èr nián, dìng chūn jiǎng yǐ èr yuè shí èr rì qǐ, zhì wǔ yuè chū èr rì zhǐ, qiū jiǎng yǐ bā yuè shí èr rì qǐ, zhì shí yuè chū èr rì zhǐ, bù bì tí qǐng.
隆慶元年,定先一日告奉先殿,告几筵。是日,帝詣文華殿左室,展禮先聖先師。講章於前兩日先進呈覽。萬曆二年,定春講以二月十二日起,至五月初二日止,秋講以八月十二日起,至十月初二日止,不必題請。
rì jiǎng
日講
rì jiǎng, yù wén huá chuān diàn, zhǐ yòng jiǎng dú guān nèi gé xué shì shì bān, bù yòng shì yí děng guān. jiǎng guān huò sì huò liù. kāi dú chū, jí fú, wǔ bài sān kòu shǒu, hòu cháng fú, yī bài sān kòu shǒu. gé chén tóng shì yú diàn nèi, hòu dì kǒu xuān xiān shēng lái, tóng jìn, kòu shǒu, dōng xī lì. dú zhě xiān zhì yù qián yī yī, zhì àn zhǎn shū, yā jīn chǐ, zhí yá qiān. dú wǔ guò, yǎn shū yī yī tuì. xiān shū, cì jīng, cì shǐ, jìn jiǎng rú dú yí. shì shū guān shì xí shū bì, gè kòu tóu tuì. yú wén huá diàn cì chá, wén huá mén cì jiǔ fàn.
日講,御文華穿殿,止用講讀官內閣學士侍班,不用侍儀等官。講官或四或六。開讀初,吉服,五拜三叩首,後常服,一拜三叩首。閣臣同侍於殿內,候帝口宣「先生來」,同進,叩首,東西立。讀者先至御前一揖,至案展書,壓金尺,執牙籤。讀五過,掩書一揖退。先書,次經,次史,進講如讀儀。侍書官侍習書畢,各叩頭退。於文華殿賜茶,文華門賜酒飯。
wǔ jiǎng, lóng qìng liù nián dìng. měi rì zǎo jiǎng bì, dì jìn nuǎn gé shǎo qì, yuè zhāng zòu. gé chén děng tuì xī xiāng fáng, jiǔ zhī, lǜ jiǎng guān zài jìn wǔ jiǎng, jiǎng tōng jiàn jié yào jí zhēn guān zhèng yào. jiǎng bì, dì hái gōng. fán sān liù jiǔ shì cháo rì, zàn miǎn jiǎng dú.
午講,隆慶六年定。每日早講畢,帝進暖閣少憩,閱章奏。閣臣等退西廂房,久之,率講官再進午講,講《通鑑節要》及《貞觀政要》。講畢,帝還宮。凡三、六、九視朝日,暫免講讀。
yòu jiā jìng liù nián dìng zhì, yuè sān bā rì, jīng yán rì jiǎng guān èr yuán, jiǎng dà xué yǎn yì. shí nián, dìng wú yì diàn jiǎng yí. zhì míng, dì cháng fú chéng niǎn zhì diàn mén, zhòng guān yú mén wài yíng hòu. dì jiàng niǎn, chéng bǎn yú, zhì diàn shēng zuò. gè guān yú diàn mén wài yī bài sān kòu shǒu, rù nèi, dōng xī xù lì. zàn jìn jiǎng, jiǎng guān dà xué shì yī yuán chū bān kòu shǒu. mìng cì zuò, yī kòu shǒu, nǎi zuò. jiǎng bì, zhǎn shū guān guì yǎn jiǎng zhāng, jiǎng guān kòu tóu fù bān. yòu xué shì yī yuán chéng zhǐ zuò jiǎng, rú chū lǐ bì. gè guān zhì bīn fēng tíng hòu jià zhì, tíng nèi cì yàn.
又嘉靖六年定製,月三、八日,經筵日講官二員,講《大學衍義》。十年,定無逸殿講儀。質明,帝常服乘輦至殿門,眾官於門外迎候。帝降輦,乘板輿,至殿升座。各官於殿門外一拜三叩首,入內,東西序立。贊進講,講官大學士一員出班叩首。命賜坐,一叩首,乃坐。講畢,展書官跪掩講章,講官叩頭復班。又學士一員承旨坐講,如初禮畢。各官至豳風亭候駕至,亭內賜宴。
dōng gōng chū gé jiǎng xué yí
東宮出閣講學儀
tài zǔ mìng xué shì sòng lián shòu huáng tài zǐ zhū wáng jīng yú dà běn táng, hòu yú wén huá hòu diàn. shì zōng gǎi wèi biàn diàn, suì yí diàn dōng xiāng. tiān shùn èr nián, dìng chū gé yí. shì rì zǎo, shì wèi shì yí rú cháng. zhí shì guān yú wén huá hòu diàn sì bài, hóng lú guān qǐng huáng tài zǐ shēng diàn, shī bǎo děng yú dān bì shàng sì bài. gè guān tuì chū, nèi shì dǎo huáng tài zǐ zhì hòu diàn shēng zuò, yǐ shū àn jìn. shì bān shì dú jiǎng guān rù, fēn bān dōng xī lì. nèi shì zhǎn shū, shì dú jiǎng guān yǐ cì jìn dú jiǎng, kòu tóu ér tuì.
太祖命學士宋濂授皇太子、諸王經於大本堂,後於文華後殿。世宗改為便殿,遂移殿東廂。天順二年,定出閣儀。是日早,侍衛侍儀如常。執事官於文華後殿四拜,鴻臚官請皇太子升殿,師保等于丹陛上四拜。各官退出,內侍導皇太子至後殿升座,以書案進。侍班侍讀講官入,分班東西立。內侍展書,侍讀講官以次進讀講,叩頭而退。
qí měi rì jiǎng dú yí, zǎo cháo tuì hòu, huáng tài zǐ chū gé shēng zuò, bù yòng shì wèi děng guān, wéi shì bān shì dú jiǎng guān rù, xíng kòu tóu lǐ. nèi shì zhǎn shū, xiān dú sì shū, zé dōng bān shì dú guān xiàng qián, bàn dú shí shù biàn, tuì fù bān. cì dú jīng huò shǐ, zé xī bān bàn dú, yì rú zhī. dú bì, gè guān tuì. zhì sì shí, gè guān rù, nèi shì zhǎn shū, shì jiǎng guān jiǎng zǎo suǒ dú sì shū bì, tuì bān. cì jiǎng jīng shǐ yì rán. jiǎng bì, shì shū guān shì xí xiě zì. xiě bì, gè guān kòu tóu tuì. fán dú shū, sān rì hòu yī wēn, bèi sòng chéng shú. wēn shū zhī rì, bù shòu xīn shū. fán xiě zì, chūn xià qiū rì bǎi zì, dōng rì wǔ shí zì. fán shuò wàng jié jiǎ jí dà fēng yǔ xuě lóng hán shèng shǔ, zé zàn tíng.
其每日講讀儀,早朝退後,皇太子出閣升座,不用侍衛等官,惟侍班侍讀講官入,行叩頭禮。內侍展書,先讀《四書》,則東班侍讀官向前,伴讀十數遍,退復班。次讀經或史,則西班伴讀,亦如之。讀畢,各官退。至巳時,各官入,內侍展書,侍講官講早所讀《四書》畢,退班。次講經史亦然。講畢,侍書官侍習寫字。寫畢,各官叩頭退。凡讀書,三日後一溫,背誦成熟。溫書之日,不授新書。凡寫字,春夏秋日百字,冬日五十字。凡朔望節假及大風雨雪、隆寒盛暑,則暫停。
hóng zhì shí yī nián gēng dìng, sān shī sān shǎo bìng gōng liáo yú dān bì sì bài bì, cóng diàn zuǒ yòu mén rù, dōng xī lì. hòu jiǎng dú bì, kòu tóu tuì. lóng qìng liù nián, gǎi shè huáng tài zǐ zuò yú wén huá diàn zhī dōng xiāng, zhèng zhōng xī xiàng. měi rì jiǎng dú gè guān, xiān yì wén huá mén wài dōng xī xiàng, xù lì. hòu dì yù rì jiǎng jīng yán bì, huáng tài zǐ chū gé shēng zuò. fán dōng gōng chū jiǎng shí, gé chén lián shì wǔ rì, hòu měi yuè sān bā rì yī zhì, xiān bài chū, rán hòu gè guān rù. chóng zhēn shí yī nián, shǔ lǐ bù shì xué shì gù xī chóu yán: dōng gōng jiā lǐ gào chéng, lèi cháo xī lài yǒu jù. shí lù zài chéng huà shí wǔ nián, huáng tài zǐ chū gé jiǎng xué, liù qīng jiē jiā bǎo fù. hóng zhì shí nián, huáng tài zǐ chū gé jiǎng xué, nèi gé xú pǔ děng sì rén shàng shū mǎ wén shēng děng qī rén, jù jiā gōng bǎo. dì mìng zhuó yì xíng zhī.
弘治十一年更定,三師三少並宮僚于丹陛四拜畢,從殿左右門入,東西立。候講讀畢,叩頭退。隆慶六年,改設皇太子座於文華殿之東廂,正中西向。每日講讀各官,先詣文華門外東西向,序立。候帝御日講經筵畢,皇太子出閣升座。凡東宮初講時,閣臣連侍五日,後每月三、八日一至,先拜出,然後各官入。崇禎十一年,署禮部事學士顧錫疇言:「東宮嘉禮告成,累朝錫賚有據。《實錄》載成化十五年,皇太子出閣講學,六卿皆加保、傅。弘治十年,皇太子出閣講學,內閣徐溥等四人、尚書馬文升等七人,俱加宮保。」帝命酌議行之。
zhū wáng dú shū yí
諸王讀書儀
shū táng zài huáng jí mén yòu xiāng. jiǎng guān xuǎn bù cáo huò jìn shì gǎi shòu hàn lín guān chōng zhī. tiān shùn èr nián dìng, chū rù shū táng, qí rì zǎo, wáng zhì yòu shùn mén zhī běi shū táng, miàn dōng, zhōng zuò. tí dū jiǎng dú bìng jiǎng dú guān xíng sì bài lǐ. nèi guān pěng shū zhǎn yú àn shàng, jiù àn zuǒ zuò. jiǎng dú guān jìn lì yú àn yòu. bàn dú shí biàn, kòu tóu tuì. měi rì jiǎng dú, qīng chén, wáng zhì shū táng, jiǎng dú guān xíng kòu tóu lǐ, bàn dú shí biàn, chū. fàn hòu, fù yì táng bàn kàn xiě zì. jiǎng shū bì, réng kòu tóu tuì. wàn lì liù nián dìng, shū táng shè zhōng zuò, shū àn zài zuǒ, xiě zì àn zài yòu. fǔ chén lǜ jiǎng dú shì shū guān hòu yú mén wài. wáng rù shū táng, chuán lìng zhǐ xiān shēng jìn. fǔ chén lǜ gè guān rù, sì bài, fēn bān shì lì. jiǎng dú guān yǐ cì shòu shū gè shí biàn qì, lìng zhǐ xiān shēng chī jiǔ fàn, gè guān chū, wáng zàn rù táng nán jiān shǎo qì. fǔ chén gè lǜ guān rù. lìng zhǐ xiān shēng jìn, suì rù fēn bān shì lì. shì shū guān kàn xiě zì, jiǎng dú yǐ cì jìn jiǎng bì, gè guān yī bài chū.
書堂在皇極門右廂。講官選部曹或進士改授翰林官充之。天順二年定,初入書堂,其日早,王至右順門之北書堂,面東,中坐。提督講讀並講讀官行四拜禮。內官捧書展於案上,就案左坐。講讀官進立於案右。伴讀十遍,叩頭退。每日講讀,清晨,王至書堂,講讀官行叩頭禮,伴讀十遍,出。飯後,復詣堂伴看寫字。講書畢,仍叩頭退。萬曆六年定,書堂設中座,書案在左,寫字案在右。輔臣率講讀侍書官候於門外。王入書堂,傳令旨「先生進」。輔臣率各官入,四拜,分班侍立。講讀官以次授書各十遍訖,令旨「先生吃酒飯」,各官出,王暫入堂南間少憩。輔臣各率官入。令旨「先生進」,遂入分班侍立。侍書官看寫字,講讀以次進講畢,各官一拜出。