lǐ jiǔ jiā lǐ sān
◎礼九(嘉礼三)
tiān zǐ nà hòu yí huáng tài zǐ nà fēi yí qīn wáng hūn lǐ gōng zhǔ hūn lǐ pǐn guān hūn lǐ shù rén hūn lǐ huáng dì shì xué yí jīng yán rì jiǎng dōng gōng chū gé jiǎng xué yí zhū wáng dú shū yí
天子纳后仪 皇太子纳妃仪 亲王婚礼 公主婚礼品官婚礼 庶人婚礼 皇帝视学仪 经筵 日讲 东宫出阁讲学仪诸王读书仪
tiān zǐ nà hòu yí
天子纳后仪
hūn lǐ yǒu liù, tiān zǐ wéi wú qīn yíng lǐ. hàn jìn yǐ lái, jiē qiǎn shǐ chí jié fèng yíng, qí lǐ wù yí wén, gè yǐ shí sǔn yì. míng xìng, zhū dì jiē jí wèi hòu xíng cè lì lǐ. zhèng tǒng qī nián, yīng zōng dà hūn, shǐ dìng yí zhù.
婚礼有六,天子惟无亲迎礼。汉、晋以来,皆遣使持节奉迎,其礼物仪文,各以时损益。明兴,诸帝皆即位后行册立礼。正统七年,英宗大婚,始定仪注。
fán nà cǎi wèn míng, qián qī zé rì, qiǎn guān gào tiān dì zōng miào. zhì qī, shè yù zuò zhì àn jié àn lǔ bù cǎi yú zhōng hé dà lè rú yí. lǐ bù chén lǐ wù yú dān bì shàng jí wén lóu xià. zhì míng, huáng dì miǎn fú shēng zuò, bǎi guān cháo fú xíng lǐ qì, gè jiù wèi. zhèng fù shǐ cháo fú sì bài, zhí shì jǔ zhì àn jié àn, yóu zhōng mén chū, lǐ wù suí zhī, jù zhì dān bì zhōng dào. chuán zhì guān xuān zhì yuē:" zī xuǎn mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng nà cǎi wèn míng lǐ." zhèng fù shǐ sì bài, jià xìng. jǔ zhì jié àn yóu fèng tiān mén zhōng mén chū. zhèng fù shǐ qǔ jié jí zhì shū zhì cǎi yú zhōng, yí zhàng dà lè qián dǎo, chū dà míng mén. shì cháo fú, chéng mǎ xíng, yì huáng hòu dì. dì zhōng shè shǐ zhě mù cì yú dà mén wài zuǒ, nán xiàng, shè xiāng àn yú zhèng táng, shè zhì jié àn yú nán, bié shè àn yú běi. shǐ zhě zhì, yǐn lǐ dǎo rù mù cì, zhí shì guān chén lǐ wù yú zhèng táng. shǐ zhě chū cì, fèng zhì shū yú àn. lǐ guān xiān rù, lì yú dōng zhǔ hūn cháo fú chū, lì yú xī. lǐ guān yuē:" fèng zhì jiàn hòu, qiǎn shǐ xíng nà cǎi wèn míng lǐ." yǐn zhǔ hūn zhě chū yíng. shǐ zhě pěng zhì shū jí jié, zhǔ hūn zhě suí zhì táng, zhì zhì shū jí jié yú àn. zhèng fù shǐ fēn lì àn zuǒ yòu. zhǔ hūn zhě sì bài, yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ nà cǎi zhì, xuān yuē:" zhèn chéng tiān xù, qīn shào hóng tú. jīng guó zhī dào, zhèng jiā wèi běn. fū fù zhī lún, qián kūn zhī yì, shí yǐ xiāng zōng sì zhī jìng, xié fèng yǎng zhī chéng, suǒ zī wéi zhòng. zhī zūn shèng mǔ huáng tài hòu mìng, qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ cǎi zé." xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě shòu zhí shì zhě, zhì yú běi àn shàng shāo zuǒ. fù shǐ qǔ wèn míng zhì, xuān yuē:" zhèn wéi fū fù zhī dào, dà lún zhī běn. zhèng wèi hū nèi, bì zī míng jiā. tè qiǎn shǐ chí jié yǐ lǐ wèn míng, shàng zhù lái wén." xuān qì, shòu rú qián, zhì àn shàng shāo yòu. zhǔ hūn zhě fǔ fú, xìng. zhí shì jǔ biǎo àn, yǐ biǎo shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě guì shòu zhèng shǐ, biǎo yuē:" chén mǒu, fú chéng jiā mìng. zhèng shǐ mǒu guān mǒu děng, zhòng xuān zhì zhào, wèn chén míng zú. chén nǚ, chén fū fù suǒ shēng, xiān chén mǒu guān mǒu zhī zēng sūn, xiān chén mǒu guān mǒu zhī sūn, xiān chén mǒu guān mǒu zhī wài sūn. chén nǚ jīn nián ruò gān, jǐn jù zòu wén." zhǔ hūn zhě fǔ fú, xìng, tuì sì bài. shǐ zhě chū, zhì biǎo cǎi yú zhōng. zhǔ hūn zhě qián yuē:" qǐng lǐ cóng zhě." jiǔ zhuàn bì, zhǔ hūn zhě pěng bì yǐ láo shǐ zhě. shǐ zhě chū, zhǔ hūn zhě sòng zhì dà mén wài. shǐ zhě suí cǎi yú rù dà míng mén zuǒ mén, zhì fèng tiān mén wài, yǐ biǎo jié shòu sī lǐ jiān, fù mìng.
凡纳采问名,前期择日,遣官告天地宗庙。至期,设御座、制案、节案、卤簿、彩舆、中和大乐如仪。礼部陈礼物于丹陛上及文楼下。质明,皇帝冕服升座,百官朝服行礼讫,各就位。正副使朝服四拜,执事举制案、节案,由中门出,礼物随之,俱置丹陛中道。传制官宣制曰:“兹选某官某女为皇后,命卿等持节行纳采问名礼。”正副使四拜,驾兴。举制、节案由奉天门中门出。正副使取节及制书置彩舆中,仪仗大乐前导,出大明门。释朝服,乘马行,诣皇后第。第中设使者幕次于大门外左,南向,设香案于正堂,设制、节案于南,别设案于北。使者至,引礼导入幕次,执事官陈礼物于正堂。使者出次,奉制书于案。礼官先入,立于东;主婚朝服出,立于西。礼官曰:“奉制建后,遣使行纳采问名礼。”引主婚者出迎。使者捧制书及节,主婚者随至堂,置制书及节于案。正副使分立案左右。主婚者四拜,诣案前跪。正使取纳采制,宣曰:“朕承天序,钦绍鸿图。经国之道,正家为本。夫妇之伦,乾坤之义,实以相宗祀之敬,协奉养之诚,所资惟重。祗遵圣母皇太后命,遣使持节,以礼采择。”宣讫,授主婚者。主婚者授执事者,置于北案上稍左。副使取问名制,宣曰:“朕惟夫妇之道,大伦之本。正位乎内,必资名家。特遣使持节以礼问名,尚伫来闻。”宣讫,授如前,置案上稍右。主婚者俯伏,兴。执事举表案,以表授主婚者。主婚者跪授正使,表曰:“臣某,伏承嘉命。正使某官某等,重宣制诏,问臣名族。臣女,臣夫妇所生,先臣某官某之曾孙,先臣某官某之孙,先臣某官某之外孙。臣女今年若干,谨具奏闻。”主婚者俯伏,兴,退四拜。使者出,置表彩舆中。主婚者前曰:“请礼从者。”酒馔毕,主婚者捧币以劳使者。使者出,主婚者送至大门外。使者随彩舆入大明门左门,至奉天门外,以表节授司礼监,复命。
cì nà jí nà zhēng gào qī, chuán zhì qiǎn shǐ, bìng rú qián yí. dàn nà zhēng yòng xuán xūn shù bó liù mǎ gǔ guī děng wù, zhì cí yuē:" zī pìn mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng nà jí nà zhēng gào qī lǐ." huáng hòu dì, chén shè rú qián, wéi gèng shè yù bó àn. shǐ zhě zhì, yǐ zhì shū yù bó zhì àn shàng, liù mǎ chén táng xià. zhí shì xiān shè huáng hòu guān fú zhū wù yú zhèng táng. lǐ guān rù, zhǔ hūn zhě chū yíng, zhí shì jǔ yù bó àn, zhèng shǐ pěng nà jí nà zhēng zhì shū, fù shǐ pěng gào qī zhì shū, zhí jié zhě pěng jié, yǐ cì rù, gè zhì yú àn. zhǔ hūn zhě sì bài, yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ zhì shū, xuān yuē:" dà hūn zhī bo, guī shì shī shì xié cóng. jìng xún lǐ diǎn, qiǎn shǐ chí jié gào jí." yòu xuān yuē:" qīng nǚ yǒu zhēn jìng zhī dé, chēng mǔ yí zhī xuǎn, yí gòng chéng tiān dì zōng miào. tè qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ nà zhēng." xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. zhèng fù shǐ yòu pěng guī jí xuán xūn yǐ shòu zhǔ hūn zhě, jù rú qián yí. fù shǐ qǔ zhì shū, xuān yuē:" suì lìng yuè liáng, jí rì mǒu jiǎ zǐ, dà hūn wéi yí. tè qiǎn shǐ chí jié, yǐ lǐ gào qī." xuān qì, shòu rú qián yí. zhǔ hūn zhě sì bài, shǐ zhě chí jié chū, zhǔ hūn zhě lǐ shǐ zhě, shǐ zhě hái, fù mìng rú chū.
次纳吉、纳徵、告期,传制遣使,并如前仪。但纳徵用玄纁、束帛、六马、谷圭等物,制词曰:“兹聘某官某女为皇后,命卿等持节行纳吉、纳徵、告期礼。”皇后第,陈设如前,惟更设玉帛案。使者至,以制书、玉帛置案上,六马陈堂下。执事先设皇后冠服诸物于正堂。礼官入,主婚者出迎,执事举玉帛案,正使捧纳吉、纳徵制书,副使捧告期制书,执节者捧节,以次入,各置于案。主婚者四拜,诣案前跪。正使取制书,宣曰:“大婚之卜,龟筮师士协从。敬循礼典,遣使持节告吉。”又宣曰:“卿女有贞静之德,称母仪之选,宜共承天地宗庙。特遣使持节,以礼纳徵。”宣讫,授主婚者。正副使又捧圭及玄纁以授主婚者,俱如前仪。副使取制书,宣曰:“岁令月良,吉日某甲子,大婚维宜。特遣使持节,以礼告期。”宣讫,授如前仪。主婚者四拜,使者持节出,主婚者礼使者,使者还,复命如初。
cì fā cè fèng yíng, suǒ sī chén shè rú qián yí. lǐ bù chén yàn jí lǐ wù yú dān bì shàng, nèi guān jiān chén huáng hòu lǔ bù chē lù yú fèng tiān mén wài. zhì cí yuē:" zī cè mǒu guān mǒu nǚ wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié fèng cè bǎo, xíng fèng yíng lǐ." zhèng fù shǐ yǐ cè bǎo zhì cǎi yú zhōng, suí yì huáng hòu dì. zhì mén, qǔ zhì shū cè bǎo zhì àn shàng. lǐ guān xiān rù, zhǔ hūn zhě cháo fú chū jiàn. lǐ guān yuē:" fèng zhì cè hòu, qiǎn shǐ chí jié fèng cè bǎo, xíng fèng yíng lǐ." zhǔ hūn zhě chū yíng. zhí shì zhě jǔ àn qián xíng, shǐ zhě pěng zhì shū jí jié, zhí shì zhě yǐ yàn jí lǐ wù cóng zhī. zhì táng zhōng, gè zhì yú àn. shǐ zhě zuǒ yòu lì, zhǔ hūn zhě sì bài, tuì lì yú xī nán.
次发册奉迎,所司陈设如前仪。礼部陈雁及礼物于丹陛上,内官监陈皇后卤簿车辂于奉天门外。制词曰:“兹册某官某女为皇后,命卿等持节奉册宝,行奉迎礼。”正副使以册宝置彩舆中,随诣皇后第。至门,取制书册宝置案上。礼官先入,主婚者朝服出见。礼官曰:“奉制册后,遣使持节奉册宝,行奉迎礼。”主婚者出迎。执事者举案前行,使者捧制书及节,执事者以雁及礼物从之。至堂中,各置于案。使者左右立,主婚者四拜,退立于西南。
nǚ guān yǐ jiǔ lóng sì fèng guān yī yī jìn huáng hòu. nèi guān chén yí zhàng yú zhōng táng qián, shè nǚ lè yú táng xià, zuò zhǐ rú cháng yí. shǐ zhě yǐ jié cè bǎo shòu sī lǐ jiān guān, nèi zàn dǎo rù zhōng táng. huáng hòu jù fú chū gé, yì xiāng àn qián, xiàng quē lì, sì bài. zàn xuān cè, huáng hòu guì. xuān cè guān xuān qì, yǐ shòu huáng hòu. huáng hòu jìn guī, shòu cè, yǐ shòu nǚ guān. nǚ guān guì shòu, lì yú xī. zàn xuān bǎo, rú xuān cè yí. zàn chū guī, zàn xìng, sì bài qì, huáng hòu rù gé. sī lǐ jiān guān chí jié chū, shòu shǐ zhě, bào shòu cè bǎo lǐ bì. zhǔ hūn zhě yì àn qián guì. zhèng shǐ qǔ fèng yíng zhì xuān qì, shòu zhǔ hūn zhě. fù shǐ jìn yàn jí lǐ wù. zhǔ hūn zhě jiē guì shòu, rú qián yí. zhǔ hūn zhě xìng, shǐ zhě sì bài chū. zhǔ hūn zhě lǐ shǐ zhě rú chū. nǚ guān zòu qǐng huáng hòu chū gé. zì dōng jiē xià, lì xiāng àn qián, sì bài. shēng táng, nán xiàng lì. zhǔ hūn zhě jìn lì yú dōng, xī xiàng, yuē:" jiè zhī jìng zhī, sù yè wú wéi." tuì lì yú dōng jiē. mǔ jìn, lì yú xī, dōng xiàng, shī jīn jié shuì, yuē:" miǎn zhī jìng zhī, sù yè wú wéi." tuì lì yú xī jiē. nèi zhí shì qǐng shèng yú, huáng hòu jiàng jiē shēng yú. dǎo cóng chū, yí zhàng dà lè qián xíng, cì cǎi yú, zhèng fù shǐ suí, cì sī lǐ jiān guān yōng dǎo, cóng dà míng mén zhōng mén rù. bǎi guān cháo fú yú chéng tiān mén wài bān yíng, hòu yú rù, nǎi tuì. huáng hòu zhì wǔ mén wài, míng zhōng gǔ, lǔ bù zhǐ. zhèng fù shǐ yǐ jié shòu sī lǐ jiān, fù mìng. pěng cè bǎo guān pěng cè bǎo, yí zhàng nǚ lè qián dǎo, jìn fèng tiān mén. zhì nèi tíng mù cì, sī lǐ jiān yǐ cè bǎo shòu nǚ guān. huáng hòu chū yú, yóu xī jiē jìn. huáng dì yóu dōng jiē jiàng yíng yú tíng, yī huáng hòu rù nèi diàn. dì yì gèng fú chù, jù gǔn miǎn. hòu yì gèng fú chù, gèng lǐ fú. tóng yì fèng xiān diàn, xíng yè miào lǐ. jì bì, hái gōng. hé jǐn, dì gèng pí biàn, shēng nèi diàn. hòu gēng yī, cóng shēng. gè shēng zuò, dōng xī xiāng xiàng. zhí shì zhě jǔ zhuàn àn yú qián, nǚ guān qǔ sì jīn jué, zhuó jiǔ yǐ jìn. jì yǐn, jìn zhuàn. fù jìn jiǔ jìn fàn qì, nǚ guān yǐ liǎng jǐn zhuó jiǔ, hé hé yǐ jìn. jì yǐn, yòu jìn zhuàn bì, xìng, yì cháng fú. dì cóng zhě jùn hòu zhī zhuàn, hòu cóng zhě jùn dì zhī zhuàn.
女官以九龙四凤冠祎衣进皇后。内官陈仪仗于中堂前,设女乐于堂下,作止如常仪。使者以节册宝授司礼监官,内赞导入中堂。皇后具服出阁,诣香案前,向阙立,四拜。赞宣册,皇后跪。宣册官宣讫,以授皇后。皇后搢圭,受册,以授女官。女官跪受,立于西。赞宣宝,如宣册仪。赞出圭,赞兴,四拜讫,皇后入阁。司礼监官持节出,授使者,报受册宝礼毕。主婚者诣案前跪。正使取奉迎制宣讫,授主婚者。副使进雁及礼物。主婚者皆跪受,如前仪。主婚者兴,使者四拜出。主婚者礼使者如初。女官奏请皇后出阁。自东阶下,立香案前,四拜。升堂,南向立。主婚者进立于东,西向,曰:“戒之敬之,夙夜无违。”退立于东阶。母进,立于西,东向,施衿结帨,曰:“勉之敬之,夙夜无违。”退立于西阶。内执事请乘舆,皇后降阶升舆。导从出,仪仗大乐前行,次彩舆,正副使随,次司礼监官拥导,从大明门中门入。百官朝服于承天门外班迎,候舆入,乃退。皇后至午门外,鸣钟鼓,卤簿止。正副使以节授司礼监,复命。捧册宝官捧册宝,仪仗女乐前导,进奉天门。至内庭幕次,司礼监以册宝授女官。皇后出舆,由西阶进。皇帝由东阶降迎于庭,揖皇后入内殿。帝诣更服处,具衮冕。后诣更服处,更礼服。同诣奉先殿,行谒庙礼。祭毕,还宫。合卺,帝更皮弁,升内殿。后更衣,从升。各升座,东西相向。执事者举馔案于前,女官取四金爵,酌酒以进。既饮,进馔。复进酒、进饭讫,女官以两卺酌酒,合和以进。既饮,又进馔毕,兴,易常服。帝从者馂后之馔,后从者馂帝之馔。
cì rì zǎo, dì hòu jiē lǐ fú, hòu tài hòu shēng zuò. dì hòu jìn zuò qián. gōng rén yǐ duàn xiū pán lì yú hòu zuǒ, dì hòu jiē sì bài. zhí shì jǔ àn zhì, gōng rén yǐ duàn xiū pán shòu hòu, hòu pěng zhì yú àn. nǚ guān jǔ àn, hòu suí zhì tài hòu qián, jìn qì, fù wèi. dì hòu jiē sì bài. sān rì zǎo, dì miǎn fú, hòu lǐ fú, tóng yì tài hòu gōng, xíng bā bài lǐ. hái gōng, dì fú pí biàn, shēng zuò. nǚ gōng dǎo hòu, lǐ fú yì dì qián, xíng bā bài lǐ. hòu hái gōng, shēng zuò. yǐn lǐ dǎo zài nèi qīn shǔ jí liù shàng děng nǚ guān, xíng bā bài lǐ cì gè jiān jú nèi guān nèi shǐ, xíng bā bài lǐ. shì rì, huáng dì yù fèng tiān diàn. bān zhào rú cháng yí. sì rì zǎo, huáng dì fú gǔn miǎn yù huá gài diàn, qīn wáng bā bài, cì zhí shì guān wǔ bài, suì shēng fèng tiān diàn, bǎi guān jìn biǎo, xíng qìng hè lǐ. shì rì, tài hòu jí huáng hòu gè lǐ fú shēng zuò. qīn wáng rù, bā bài chū, cì nèi wài mìng fù qìng hè jí wài mìng fù jìn biǎo jiān, jiē rú cháng yí. wǔ rì xíng guàn kuì lǐ, shàng shàn jiān jù shàn xiū. huáng hòu lǐ fú yì tài hòu qián, sì bài. shàng shí yǐ shàn shòu huáng hòu, huáng hòu pěng shàn jìn yú àn, fù wèi, sì bài, tuì lì yú xī nán. qí shàn bì, yǐn chū.
次日早,帝后皆礼服,候太后升座。帝后进座前。宫人以腶修盘立于后左,帝后皆四拜。执事举案至,宫人以腶修盘授后,后捧置于案。女官举案,后随至太后前,进讫,复位。帝后皆四拜。三日早,帝冕服,后礼服,同诣太后宫,行八拜礼。还宫,帝服皮弁,升座。女宫导后,礼服诣帝前,行八拜礼。后还宫,升座。引礼导在内亲属及六尚等女官,行八拜礼;次各监局内官内使,行八拜礼。是日,皇帝御奉天殿。颁诏如常仪。四日早,皇帝服衮冕御华盖殿,亲王八拜,次执事官五拜,遂升奉天殿,百官进表,行庆贺礼。是日,太后及皇后各礼服升座。亲王入,八拜出,次内外命妇庆贺及外命妇进表笺,皆如常仪。五日行盥馈礼,尚膳监具膳修。皇后礼服诣太后前,四拜。尚食以膳授皇后,皇后捧膳进于案,复位,四拜,退立于西南。俟膳毕,引出。
huáng tài zǐ nà fēi yí
皇太子纳妃仪
lì dài zhī zhì yǔ nà hòu tóng. suí táng yǐ hòu, shǐ qīn yíng, tiān zǐ lín xuān jiào jiè. sòng shǐ xíng guàn kuì lǐ, míng yīn zhī, hóng wǔ yuán nián dìng zhì, fán xíng lǐ, jiē qiǎn shǐ chí jié, rú huáng dì dà hūn yí.
历代之制与纳后同。隋、唐以后,始亲迎,天子临轩醮戒。宋始行盥馈礼,明因之,洪武元年定制,凡行礼,皆遣使持节,如皇帝大婚仪。
nà cǎi wèn míng. zhì yuē:" fèng zhì nà mǒu shì nǚ wèi huáng tài zǐ fēi, mìng qīng děng xíng nà cǎi wèn míng lǐ." zhì fēi dì, bīn zhě chū, yì shǐ zhě qián yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" chǔ gōng nà pèi, shǔ yú lìng dé. bāng yǒu cháng diǎn, shǐ mǒu xíng nà cǎi zhī lǐ." bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē:" chén mǒu zhī zǐ, mèi yú kǔn yí, bù zú yǐ bèi cǎi zé. gōng chéng zhì mìng, chén mǒu bù gǎn cí." bīn zhě chū gào, shǐ zhě rù, chén lǐ wù yú tíng, xuān zhì yuē:" mǒu fèng zhào cǎi zé." diàn yàn lǐ bì, shǐ zhě chū. bīn zhě fù yì shǐ zhě qián yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" chǔ gōng zhī pèi, cǎi zé jì xié. jiāng jiā bǔ shì, fèng zhì wèn míng." bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē:" zhì yǐ chén mǒu zhī nǚ, kě yǐ fèng shì chǔ gōng, chén mǒu bù gǎn cí. bīn zhě chū gào. shǐ zhě fù rù, chén lǐ diàn yàn rú yí, xuān zhì yuē:" chén mǒu fèng zhào wèn míng, jiāng móu zhū bǔ shì." zhǔ hūn zhě yuē:" chén mǒu dì jǐ nǚ, mǒu shì chū."
纳采、问名。制曰:“奉制纳某氏女为皇太子妃,命卿等行纳采问名礼。”至妃第,傧者出,诣使者前曰:“敢请事。”使者曰:“储宫纳配,属于令德。邦有常典,使某行纳采之礼。”傧者入告,主婚者曰:“臣某之子,昧于壸仪,不足以备采择。恭承制命,臣某不敢辞。”傧者出告,使者入,陈礼物于庭,宣制曰:“某奉诏采择。”奠雁礼毕,使者出。傧者复诣使者前曰:“敢请事。”使者曰:“储宫之配,采择既谐。将加卜筮,奉制问名。”傧者入告,主婚者曰:“制以臣某之女,可以奉侍储宫,臣某不敢辞。傧者出告。使者复入,陈礼奠雁如仪,宣制曰:“臣某奉诏问名,将谋诸卜筮。”主婚者曰:“臣某第几女,某氏出。”
cì nà jí. bīn zhě qǐng shì rú qián, shǐ zhě yuē:" móu zhū bǔ shì, qí zhàn xié cóng, zhì shǐ mǒu gào jí." bīn zhě rù gào, zhǔ hūn zhě yuē:" chén mǒu zhī zǐ chǔn yú, jù fú kè kān. bǔ shì yún jí, wéi chén zhī xìng, chén jǐn fèng diǎn zhì." bīn zhě chū gào. shǐ zhě rù, chén lǐ diàn yàn rú yí, xuān zhì yuē:" fèng zhì gào jí."
次纳吉。傧者请事如前,使者曰:“谋诸卜筮,其占协从,制使某告吉。”傧者入告,主婚者曰:“臣某之子蠢愚,惧弗克堪。卜筮云吉,惟臣之幸,臣谨奉典制。”傧者出告。使者入,陈礼奠雁如仪,宣制曰:“奉制告吉。”
yòu cì nà zhēng. bīn zhě chū gào, shǐ zhě rù chén yù bó lǐ wù, bù diàn yàn, xuān zhì yuē:" mǒu fèng zhì gào chéng."
又次纳徵。傧者出告,使者入陈玉帛礼物,不奠雁,宣制曰:“某奉制告成。”
yòu cì qǐng qī. cí yuē:" xún yú guī shì. mǒu yuè mǒu rì jí, zhì shǐ mǒu gào qī." zhǔ hūn zhě yuē:" gǎn bù chéng mìng." chén lǐ diàn yàn rú yí.
又次请期。辞曰:“询于龟筮。某月某日吉,制使某告期。”主婚者曰:“敢不承命。”陈礼奠雁如仪。
yòu cì gào miào. qiǎn shǐ chí jié shòu cè bǎo yí zhù, xī jiàn qián.
又次告庙。遣使持节授册宝仪注,悉见前。
yòu cì jiào jiè. huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, yù fèng tiān diàn, bǎi guān shì lì. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ zhì dān bì, sì bài. rù diàn dōng mén jiù xí wèi, dōng xiàng lì. sī jué yǐ zhǎn jìn, huáng tài zǐ guì, jìn guī, shòu zhǎn jì jiǔ. sī zhuàn yǐ zhuàn jìn, guì shòu yì rú zhī. xìng, jiù xí zuò, yǐn shí qì, dǎo yì yù zuò qián guì. huáng dì mìng zhī yuē:" wǎng yíng ěr xiāng, chéng wǒ zōng shì, xù shuài yǐ jìng." huáng tài zǐ yuē:" chén mǒu jǐn fèng zhì zhǐ." fǔ fú, xìng. chū zhì dān bì, sì bài bì, huáng dì hái gōng, huáng tài zǐ chū.
又次醮戒。皇帝服通天冠、绛纱袍,御奉天殿,百官侍立。引进导皇太子至丹陛,四拜。入殿东门就席位,东向立。司爵以醆进,皇太子跪,搢圭,受醆祭酒。司馔以馔进,跪受亦如之。兴,就席坐,饮食讫,导诣御座前跪。皇帝命之曰:“往迎尔相,承我宗事,勖帅以敬。”皇太子曰:“臣某谨奉制旨。”俯伏,兴。出至丹陛,四拜毕,皇帝还宫,皇太子出。
yòu cì qīn yíng. qián yī rì, yǒu sī shè huáng tài zǐ cì yú fēi shì dà mén wài, nán xiàng, dōng gōng guān cì yú nán, dōng xī xiāng xiàng. zhì rì zhì míng, dōng gōng guān jù cháo fú chén lǔ bù gǔ chuī yú dōng gōng mén wài. huáng tài zǐ miǎn fú shèng yú chū, shì wèi dǎo cóng rú yí. zhì gōng mén jiàng yú shēng lù, dōng gōng guān jiē cóng zhì fēi dì, huí yuán nán xiàng, jiàng lù shēng yú. zhì cì, jiàng yú rù jiù cì, dōng gōng guān jiē jiù cì. xiān shì, huáng tài zǐ jiāng zhì, zhǔ hūn zhě shè huì yàn nǚ. zhì qī, fēi fú yú dí huā chāi, chū jiù gé nán miàn lì, fù mǔ lì yú zuǒ yòu. zhǔ hūn zhě jù cháo fú lì yú xī jiē zhī xià. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ chū cì, lì yú dà mén zhī dōng, xī xiàng. bīn zhě cháo fú chū, lì yú mén dōng yuē:" gǎn qǐng shì." yǐn jìn guì qǐ qì, huáng tài zǐ yuē:" mǒu fèng zhì qīn yíng." yǐn jìn shòu mìng xìng, chéng chuán yú bīn zhě. bīn zhě rù gào, dǎo zhǔ hūn zhě chū yíng yú dà mén wài zhī xī, dōng xiàng zài bài. huáng tài zǐ dá bài. yǐn jìn dǎo huáng tài zǐ rù mén ér zuǒ, zhí yàn zhě cóng. bīn zhě dǎo zhǔ hūn zhě rù mén ér yòu. huáng tài zǐ shēng dōng jiē jìn, lì yú gé mén hù qián, běi xiàng lì. zhǔ hūn zhě shēng xī jiē, lì yú xī, dōng xiàng. yǐn jìn qǐ diàn yàn, zhí yàn zhě yǐ yàn jìn. huáng tài zǐ shòu yàn, yǐ shòu zhǔ hūn zhě. zhǔ hūn zhě guì shòu, xìng, yǐ shòu zuǒ yòu, tuì lì yú xī. huáng tài zǐ zài bài, jiàng zì dōng jiē, chū zhì cì yǐ cì. zhǔ hūn zhě bù jiàng sòng. chū, huáng tài zǐ rù mén, fēi mǔ chū, lì yú gé mén wài, diàn yàn wèi zhī xī, nán xiàng. huáng tài zǐ bài qì, gōng rén fù mǔ dǎo fēi chū, lì yú mǔ zuǒ. zhǔ hūn zhě mìng zhī yuē:" jiè zhī jiè zhī, sù yè kè qín, wú huò wéi mìng." mǔ mìng zhī yuē:" miǎn zhī miǎn zhī, ěr fù yǒu xùn, wǎng chéng wéi qīn." shù mǔ shēn zhī yuē:" gōng tīng fù mǔ zhī yán." gōng rén fù mǔ qíng zhí dǎo cóng, fēi shèng yú chū mén, jiàng yú, chéng fèng jiào. huáng tài zǐ jiē lián qì, suì shēng lù, shì cóng rú lái yí. zhì dōng gōng mén wài, jiàng lù shèng yú. zhì gé, jiàng yú rù, qí yú nèi diàn mén wài zhī dōng, xī miàn. sī guī dǎo fēi yì nèi diàn mén wài zhī xī, dōng miàn. huáng tài zǐ yī fēi rù, xíng hé jǐn lǐ, rú zhōng gōng yí.
又次亲迎。前一日,有司设皇太子次于妃氏大门外,南向,东宫官次于南,东西相向。至日质明,东宫官具朝服陈卤簿鼓吹于东宫门外。皇太子冕服乘舆出,侍卫导从如仪。至宫门降舆升辂,东宫官皆从至妃第,回辕南向,降辂升舆。至次,降舆入就次,东宫官皆就次。先是,皇太子将至,主婚者设会宴女。至期,妃服褕翟花钗,出就阁南面立,傅姆立于左右。主婚者具朝服立于西阶之下。引进导皇太子出次,立于大门之东,西向。傧者朝服出,立于门东曰:“敢请事。”引进跪启讫,皇太子曰:“某奉制亲迎。”引进受命兴,承传于傧者。傧者入告,导主婚者出迎于大门外之西,东向再拜。皇太子答拜。引进导皇太子入门而左,执雁者从。傧者导主婚者入门而右。皇太子升东阶进,立于阁门户前,北向立。主婚者升西阶,立于西,东向。引进启奠雁,执雁者以雁进。皇太子受雁,以授主婚者。主婚者跪受,兴,以授左右,退立于西。皇太子再拜,降自东阶,出至次以伺。主婚者不降送。初,皇太子入门,妃母出,立于阁门外,奠雁位之西,南向。皇太子拜讫,宫人傅姆导妃出,立于母左。主婚者命之曰:“戒之戒之,夙夜恪勤,毋或违命。”母命之曰:“勉之勉之,尔父有训,往承惟钦。”庶母申之曰:“恭听父母之言。”宫人傅姆擎执导从,妃乘舆出门,降舆,乘凤轿。皇太子揭帘讫,遂升辂,侍从如来仪。至东宫门外,降辂乘舆。至阁,降舆入,俟于内殿门外之东,西面。司闺导妃诣内殿门外之西,东面。皇太子揖妃入,行合卺礼,如中宫仪。
yòu cì cháo jiàn. qí rì, fēi yì nèi diàn bì xià, hòu huáng dì shēng zuò. sī guī dǎo fēi rù, běi miàn lì, zài bài, zì xī jiē shēng. gōng rén fèng zǎo lì pán, jìn zhì yù zuò qián shòu fēi. fēi diàn yú yù qián, tuì fù wèi, zài bài. lǐ bì, yì huáng hòu qián, fèng duàn xiū pán, rú shàng yí.
又次朝见。其日,妃诣内殿陛下,候皇帝升座。司闺导妃入,北面立,再拜,自西阶升。宫人奉枣栗盘,进至御座前授妃。妃奠于御前,退复位,再拜。礼毕,诣皇后前,奉腶修盘,如上仪。
yòu cì lǐ fēi, cì guàn kuì, cì yè miào, cì qún chén mìng fù cháo hè, jiē rú yí.
又次醴妃,次盥馈,次谒庙,次群臣命妇朝贺,皆如仪。
sì nián, cè kāi píng wáng cháng yù chūn nǚ wèi huáng tài zǐ fēi. lǐ bù shàng yí zhù, tài zǔ lǎn zhī yuē:" zhì lǐ bù yòng jī, dàn yòng jīn pán, dí chē yòng fèng jiào, yàn yǐ yù wèi zhī. gǔ lǐ yǒu qīn yíng zhí suí yù lún, jīn yòng jiào, zé jiē lián shì yǐ. qí hé jǐn, yī gǔ zhì yòng páo. fēi cháo jiàn, rù gōng zhōng, chéng xiǎo chē, yǐ wéi mù bì zhī. yè miào, zé huáng tài zǐ jù wǎng. lǐ chéng hòu sān rì, nǎi yàn qún chén mìng fù." zhe wèi lìng.
四年,册开平王常遇春女为皇太子妃。礼部上仪注,太祖览之曰:“贽礼不用笄,但用金盘,翟车用凤轿,雁以玉为之。古礼有亲迎执绥御轮,今用轿,则揭帘是矣。其合卺,依古制用匏。妃朝见,入宫中,乘小车,以帷幕蔽之。谒庙,则皇太子俱往。礼成后三日,乃宴群臣命妇。”著为令。
chéng huà èr shí èr nián, gēng dìng hūn lǐ. fán jié cè děng àn, jù yóu fèng tiān zuǒ mén chū. huáng tài zǐ qīn yíng, yóu dōng cháng ān mén chū. qīn yíng rì, fēi fú yàn jū fú, suí fù mǔ jiā miào xíng lǐ. zhí shì zhě jù jiǔ zhuàn, fēi yǐn shí qì. fù mǔ zuò táng shàng, fēi yì qián gè sì bài. fù mìng zhī yuē:" ěr wǎng dà nèi, sù yè qín shèn, xiào jìng wú wéi." mǔ mìng zhī yuē:" ěr fù yǒu xùn, ěr dāng jìng chéng." hé jǐn qián, yú huáng tài zǐ nèi diàn gè shè bài wèi. huáng tài zǐ yī fēi rù jiù wèi, zài bài, fēi sì bài, rán hòu gè shēng zuò. miào jiàn hòu, bǎi guān cháo hè, zhì cí yuē:" mǒu guān chén mǒu děng, gōng wéi huáng tài zǐ jiā lǐ jì chéng, yì mián zōng shè lóng zhǎng zhī fú. chén mǒu děng bù shèng xīn biàn zhī zhì, jǐn dāng qìng hè." dì cì yàn rú zhēng dàn yí. mìng fù yì tài hòu huáng hòu qián hè, yì cì yàn, zhì cí yuē:" huáng tài zǐ jiā pìn lǐ chéng, yì mián jǐng fú." yú dà shuài rú hóng wǔ yí.
成化二十二年,更定婚礼。凡节册等案,俱由奉天左门出。皇太子亲迎,由东长安门出。亲迎日,妃服燕居服,随父母家庙行礼。执事者具酒馔,妃饮食讫。父母坐堂上,妃诣前各四拜。父命之曰:“尔往大内,夙夜勤慎,孝敬无违。”母命之曰:“尔父有训,尔当敬承。”合卺前,于皇太子内殿各设拜位。皇太子揖妃入就位,再拜,妃四拜,然后各升座。庙见后,百官朝贺,致词曰:“某官臣某等,恭惟皇太子嘉礼既成,益绵宗社隆长之福。臣某等不胜欣忭之至,谨当庆贺。”帝赐宴如正旦仪。命妇诣太后皇后前贺,亦赐宴,致词曰:“皇太子嘉聘礼成,益绵景福。”余大率如洪武仪。
qīn wáng hūn lǐ
亲王婚礼
táng zhì, huáng zǐ nà fēi, mìng qīn wáng zhǔ hūn. sòng jiē huáng dì lín xuān jiào jiè, lüè yǔ huáng tài zǐ tóng. míng yīn zhī.
唐制,皇子纳妃,命亲王主婚。宋皆皇帝临轩醮戒,略与皇太子同。明因之。
qí xuān zhì yuē:" cè mǒu shì wèi mǒu wáng fēi." nà cǎi, zhì cí yuē:" mǒu wáng zhī lì, shǔ yú yì shū, shǐ mǒu xíng nà cǎi lǐ." wèn míng cí yuē:" mǒu jì shòu mìng, jiāng jiā zhū bǔ shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí." zhǔ hūn zhě yuē:" zhì yǐ chén mǒu zhī zǐ, kě yǐ fèng shì mǒu wáng, chén mǒu bù gǎn cí." nà jí cí yuē:" bǔ shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí." zhǔ hūn zhě yuē:" chén mǒu zhī zǐ, yú fú kè kān. bo kuàng zhī jí, chén yǔ yǒu xìng, jǐn fèng diǎn zhì." nà zhēng cí yuē:" mǒu wáng zhī lì, bo jì xié jí, zhì shǐ mǒu yǐ yí wù gào chéng." zhǔ hūn zhě yuē:" fèng zhì cì chén yǐ zhòng lǐ, chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì." qǐng qī cí yuē:" mǒu yuè rì juān jí, zhì shǐ mǒu gào qī." zhǔ hūn zhě yuē:" jǐn fèng mìng." jiào jiè mìng yuē:" wǎng yíng ěr xiāng, yòng chéng jué jiā, xù shuài yǐ jìng." qí qīn yíng hé jǐn cháo jiàn guàn kuì, bìng rú huáng tài zǐ. guàn kuì bì, wáng pí biàn fú, fēi dí yī, yì dōng gōng qián, xíng sì bài lǐ. dōng gōng zuò shòu, dōng gōng fēi lì shòu èr bài, dá èr bài. wáng yǔ fēi zhì fēi jiā, fēi fù chū yíng. wáng xiān rù, fēi fù cóng zhī. zhì táng, wáng lì yú dōng, fēi fù mǔ lì yú xī. wáng sì bài, fēi fù mǔ lì shòu èr bài, dá èr bài. wáng zhōng zuò, qí yú qīn shǔ jiàn wáng, sì bài, wáng jiē zuò shòu. fēi rù zhōng táng, fēi fù mǔ zuò, fēi sì bài. qí yú xù jiā rén lǐ.
其宣制曰:“册某氏为某王妃。”纳采,致词曰:“某王之俪,属于懿淑,使某行纳采礼。”问名词曰:“某既受命,将加诸卜筮协从,使某告吉。”主婚者曰:“制以臣某之子,可以奉侍某王,臣某不敢辞。”纳吉词曰:“卜筮协从,使某告吉。”主婚者曰:“臣某之子,愚弗克堪。卜贶之吉,臣与有幸,谨奉典制。”纳徵词曰:“某王之俪,卜既协吉,制使某以仪物告成。”主婚者曰:“奉制赐臣以重礼,臣某谨奉典制。”请期词曰:“某月日涓吉,制使某告期。”主婚者曰:“谨奉命。”醮戒命曰:“往迎尔相,用承厥家,勖帅以敬。”其亲迎、合卺、朝见、盥馈,并如皇太子。盥馈毕,王皮弁服,妃翟衣,诣东宫前,行四拜礼。东宫坐受,东宫妃立受二拜,答二拜。王与妃至妃家,妃父出迎。王先入,妃父从之。至堂,王立于东,妃父母立于西。王四拜,妃父母立受二拜,答二拜。王中坐,其余亲属见王,四拜,王皆坐受。妃入中堂,妃父母坐,妃四拜。其余序家人礼。
tài zǔ zhī shì, huáng tài zǐ huáng zǐ yǒu èr fēi. hóng wǔ bā nián shí yī yuè, zhēng wèi guó gōng dèng yù nǚ wèi qín wáng cì fēi, bù chuán zhì, bù fā cè, bù qīn yíng. zhèng fù shǐ xíng nà zhēng lǐ, guān fú nǐ táng sòng èr pǐn zhī zhì, yí zhàng shì zhèng fēi shāo jiǎn. hūn zhī rì, wáng pí biàn fú, dǎo fēi yè fèng xiān diàn. wáng zài dōng shāo qián, fēi xī shāo hòu. lǐ bì rù gōng, wáng yǔ zhèng fēi zhèng zuò, cì fēi yì wáng qián sì bài, fù yì zhèng fēi qián sì bài. cì fēi dōng zuò, yàn yǐn chéng lǐ. cì rì cháo jiàn, bài wèi rú yè diàn. yè zhōng gōng, bù yòng zǎo lì duàn xiū, yú bìng tóng.
太祖之世,皇太子、皇子有二妃。洪武八年十一月,徵卫国公邓愈女为秦王次妃,不传制,不发册,不亲迎。正副使行纳徵礼,冠服拟唐、宋二品之制,仪仗视正妃稍减。婚之日,王皮弁服,导妃谒奉先殿。王在东稍前,妃西稍后。礼毕入宫,王与正妃正坐,次妃诣王前四拜,复诣正妃前四拜。次妃东坐,宴饮成礼。次日朝见,拜位如谒殿。谒中宫,不用枣栗腶修,余并同。
gōng zhǔ hūn lǐ
公主婚礼
gǔ zhě tiān zǐ jià nǚ, bù zì zhǔ hūn, yǐ tóng xìng zhū hóu zhǔ zhī, gù yuē gōng zhǔ. táng yóu yǐ qīn wáng zhǔ hūn. sòng shǐ bù yòng, wéi lìng zhǎng hūn zhě yú nèi dōng mén nà biǎo, zé tiān zǐ zì wéi zhǔ yǐ. míng yīn zhī.
古者天子嫁女,不自主婚,以同姓诸侯主之,故曰公主。唐犹以亲王主婚。宋始不用,惟令掌婚者于内东门纳表,则天子自为主矣。明因之。
fán gōng zhǔ chū jiàng, xíng nà cǎi wèn míng lǐ, xù jiā bèi lǐ wù biǎo wén yú jiā tíng, wàng quē zài bài. zhǎng hūn zhě fèng zhì nèi dōng mén, yì nèi shǐ qián yuē:" cháo ēn kuàng shì yú mǒu guān mǒu zhī zǐ, mǒu xí xiān rén zhī lǐ, shǐ chén mǒu qǐng nà cǎi." yǐ biǎo guì shòu nèi shǐ. nèi shǐ guì shòu, fèng jìn nèi diàn, zhí yàn jí lǐ wù zhě cóng rù. nèi shǐ chū, zhǎng hūn zhě yuē:" jiāng jiā bǔ shì, shǐ chén mǒu wèn míng." jìn biǎo rú chū, nèi shǐ chū yuē:" yǒu zhì." zhǎng hūn zhě guì, nèi shǐ xuān yuē" huáng dì dì jǐ nǚ, fēng mǒu gōng zhǔ." zhǎng hūn zhě fǔ fú, xìng. rù jiù cì, cì yàn chū.
凡公主出降,行纳采问名礼,婿家备礼物表文于家庭,望阙再拜。掌婚者奉至内东门,诣内使前曰:“朝恩贶室于某官某之子,某习先人之礼,使臣某请纳采。”以表跪授内使。内使跪受,奉进内殿,执雁及礼物者从入。内使出,掌婚者曰:“将加卜筮,使臣某问名。”进表如初,内使出曰:“有制。”掌婚者跪,内使宣曰;“皇帝第几女,封某公主。”掌婚者俯伏,兴。入就次,赐宴出。
nà jí yí yǔ nà cǎi tóng. zhǎng hūn zhě zhì cí yuē:" jiā zhū bǔ shì, zhàn yuē cóng jí, jǐn shǐ chén mǒu gǎn gào nà zhēng." xù jiā jù xuán xūn yù bó chéng mǎ biǎo wén rú yí. zhǎng hūn zhě zhì cí yuē:" cháo ēn kuàng shì yú mǒu guān mǒu zhī zǐ mǒu, yǒu xiān rén zhī lǐ, shǐ chén mǒu yǐ shù bó chéng mǎ nà zhēng." qǐng qī cí yuē:" mǒu mìng chén mǒu jǐn qǐng jí rì."
纳吉仪与纳采同。掌婚者致词曰:“加诸卜筮,占曰从吉,谨使臣某敢告纳徵。”婿家具玄纁、玉帛、乘马、表文如仪。掌婚者致词曰:“朝恩贶室于某官某之子某,有先人之礼,使臣某以束帛、乘马纳徵。”请期词曰:“某命臣某谨请吉日。”
qīn yíng rì, xù gōng fú gào miào yuē:" guó ēn kuàng shì yú mǒu, yǐ mǒu rì qīn yíng, gǎn gào." jiāng xíng, fù jiào yú tīng, suí yì zhì jiè. xù zài bài chū, zhì nèi dōng mén nèi. nèi shǐ yán rù cì, zhí yàn jí fèng lǐ wù zhě gè chén yú tíng. qí rì, gōng zhǔ lǐ fú cí fèng xiān diàn, yì dì hòu qián sì bài, shòu jué. dì hòu suí yì xùn jiè. shòu mìng qì, yòu sì bài. jiàng jiē, nèi mìng fù sòng zhì nèi diàn mén wài, gōng zhǔ shēng niǎn. zhì nèi dōng mén, jiàng niǎn. xù jiē lián, gōng zhǔ shēng jiào. xù chū cì lì. zhí yàn zhě yǐ yàn guì shòu xù, xù shòu yàn, guì jìn yú nèi shǐ. nèi shǐ guì shòu yǐ shòu zuǒ yòu. xù zài bài, xiān chū, chéng mǎ hái. gōng zhǔ lǔ bù chē lù hòu fā, gōng hóu bǎi guān mìng fù sòng zhì fǔ. xù xiān hòu yú mén. gōng zhǔ zhì, xù jiē lián. gōng zhǔ jiàng, tóng yì cí táng. xù dōng, gōng zhǔ xī, jiē zài bài. jìn jué, dú zhù, yòu zài bài. chū, yì qǐn shì. xù gōng zhǔ xiāng xiàng zài bài, gè jiù zuò, xù dōng, gōng zhǔ xī. jìn zhuàn hé jǐn rú yí, fù xiāng xiàng zài bài. míng rì, jiàn jiù gū. jiù gū zuò yú dōng, xī xiàng. gōng zhǔ lì yú xī, dōng xiàng, xíng sì bài lǐ. jiù gū dá èr bài. dì shí rì, fù mǎ cháo jiàn xiè ēn, xíng wǔ bài lǐ.
亲迎日,婿公服告庙曰:“国恩贶室于某,以某日亲迎,敢告。”将行,父醮于厅,随意致戒。婿再拜出,至内东门内。内使延入次,执雁及奉礼物者各陈于庭。其日,公主礼服辞奉先殿,诣帝后前四拜,受爵。帝后随意训戒。受命讫,又四拜。降阶,内命妇送至内殿门外,公主升辇。至内东门,降辇。婿揭帘,公主升轿。婿出次立。执雁者以雁跪授婿,婿受雁,跪进于内使。内使跪受以授左右。婿再拜,先出,乘马还。公主卤簿车辂后发,公侯百官命妇送至府。婿先候于门。公主至,婿揭帘。公主降,同诣祠堂。婿东,公主西,皆再拜。进爵,读祝,又再拜。出,诣寝室。婿公主相向再拜,各就坐,婿东,公主西。进馔合卺如仪,复相向再拜。明日,见舅姑。舅姑坐于东,西向。公主立于西,东向,行四拜礼。舅姑答二拜。第十日,驸马朝见谢恩,行五拜礼。
chū, hóng wǔ jiǔ nián, tài zǔ yǐ tài shī lǐ shàn zhǎng zǐ qí wèi fù mǎ dū wèi, shàng lín ān gōng zhǔ. xiān qī gào fèng xiān diàn. xià jià qián èr rì, mìng shǐ cè gōng zhǔ. cè hòu cì rì, yè fèng xiān diàn. yòu dìng fù mǎ shòu gào yí, lì bù guān pěng gào mìng zhì lóng tíng, zhì tài shī fǔ, fù mǎ cháo fú bài shòu. cì rì, shàn zhǎng jí fù mǎ xiè ēn. hòu shí rì, shǐ qǐng hūn qī. èr shí liù nián, shāo gèng yí zhù. rán yí zhù suī cún, qí bài gū jiù jí gōng zhǔ fù mǎ xiāng xiàng bài zhī lǐ, zhōng míng zhī shì shí wèi cháng xíng yě. míng nián, yòu gēng dìng gōng zhǔ jùn zhǔ fēng hào hūn lǐ, jí fù mǎ yí bīn pǐn zhì.
初,洪武九年,太祖以太师李善长子祺为驸马都尉,尚临安公主。先期告奉先殿。下嫁前二日,命使册公主。册后次日,谒奉先殿。又定驸马受诰仪,吏部官捧诰命置龙亭,至太师府,驸马朝服拜受。次日,善长及驸马谢恩。后十日,始请婚期。二十六年,稍更仪注。然仪注虽存,其拜姑舅及公主驸马相向拜之礼,终明之世实未尝行也。明年,又更定公主、郡主封号、婚礼,及驸马、仪宾品秩。
hóng zhì èr nián, cè fēng rén hé cháng gōng zhǔ, zhòng dìng hūn yí. rù fǔ, gōng zhǔ fù mǎ tóng bài tiān dì, xíng bā bài lǐ. táng nèi shè gōng zhǔ zuò yú dōng, xī xiàng, fù mǎ dōng xiàng zuò, yú rú qián yí. jiā jìng èr nián, gōng kē jǐ shì zhōng ān pán děng yán:" fù mǎ jiàn gōng zhǔ, xíng sì bài lǐ, gōng zhǔ zuò shòu èr bài. suī guì jiàn běn shū, ér fū fù fēn dìng, yú lǐ bù ān." bù tīng. chóng zhēn yuán nián, jiào xí fù mǎ zhǔ shì chén zhōng shèng yán:" chén dōu xí fù mǎ gǒng yǒng gù, fù mǎ lí míng yú fǔ mén wài yuè tái sì bài, yún zhì sān yuè hòu, zé shàng táng shàng mén shàng yǐng bì, xíng lǐ rú qián. shǐ shì shàn yú gōng zhǔ qián, gōng zhǔ yǐn shí yú shàng, fù mǎ shì lì yú páng, guò cǐ, fāng yì chéng hūn. fù mǎ kuì guǒ yáo shū chén, gōng zhǔ dá lǐ shū cì, jiē dà shī lǐ. fū jì hé jǐn, zé yǎn rán fū fù, ān yǒu guì bài shù yuè, chēng chén shì shàn, rán hòu chéng hūn zhě? huì diǎn xíng sì bài yú hé jǐn zhī qián, míng hé jǐn hòu wú bài lǐ yě. yǐ tiān zǐ guǎn shēng, xià tóng lì yì, qǐ suǒ yǐ zūn cháo tíng?" dì shì qí yán, lìng yǒng gù jí zé rì chéng hūn.
弘治二年,册封仁和长公主,重定婚仪。入府,公主驸马同拜天地,行八拜礼。堂内设公主座于东,西向,驸马东向座,余如前仪。嘉靖二年,工科给事中安磐等言:“驸马见公主,行四拜礼,公主坐受二拜。虽贵贱本殊,而夫妇分定,于礼不安。”不听。崇祯元年,教习驸马主事陈钟盛言:“臣都习驸马巩永固,驸马黎明于府门外月台四拜,云至三月后,则上堂、上门、上影壁,行礼如前。始视膳于公主前,公主饮食于上,驸马侍立于旁,过此,方议成婚。驸马馈果肴书臣,公主答礼书赐,皆大失礼。夫既合卺,则俨然夫妇,安有跪拜数月,称臣侍膳,然后成婚者?《会典》行四拜于合卺之前,明合卺后无拜礼也。以天子馆甥,下同隶役,岂所以尊朝廷?”帝是其言,令永固即择日成婚。
fán xuǎn fù mǎ, lǐ bù bǎng yù zài jīng guān yuán jūn mín zǐ dì nián shí sì zhì shí liù, róng mào qí zhěng xíng zhǐ duān zhuāng yǒu jiā jiào zhě bào míng, sī lǐ nèi chén yú zhū wáng guǎn huì xuǎn. bù zhōng, zé bó fǎng yú jī nèi shān dōng hé nán. xuǎn zhòng sān rén, qīn dìng yī rén, yú èr rén sòng běn chǔ rú xué, chōng lǐn shēng. zì xuān dé shí, fù mǎ shǐ yǒu jiào xí, yòng xué guān wèi zhī. zhèng tǒng yǐ hòu, lìng fù mǎ fù jiān dú shū xí lǐ. jiā qǐng liù nián, shǐ dìng lǐ bù zhǔ shì yī rén, zhuān zài fù mǎ fǔ jiào xí.
凡选驸马,礼部榜谕在京官员军民子弟年十四至十六,容貌齐整、行止端庄、有家教者报名,司礼内臣于诸王馆会选。不中,则博访于畿内、山东、河南。选中三人,钦定一人,余二人送本处儒学,充廪生。自宣德时,驸马始有教习,用学官为之。正统以后,令驸马赴监读书习礼。嘉请六年,始定礼部主事一人,专在驸马府教习。
pǐn guān hūn lǐ
品官婚礼
zhōu zhì, fán gōng hóu dài fū shì zhī hūn qǔ zhě, yòng liù lǐ. táng yǐ hòu, yí wù duō yǐ guān pǐn wèi jiàng shā. míng hóng wǔ wǔ nián zhào yuē:" gǔ zhī hūn lǐ, jié liǎng xìng zhī huān, yǐ zhòng rén lún. jìn shì yǐ lái, zhuān lùn pìn cái, xí rǎn shē chǐ. qí yí zhì bān xíng. wù cóng jié jiǎn, yǐ hòu fēng sú." gù qí shí pǐn jié xiáng míng, jiē yǒu xiàn zhì, hòu kè zūn zhě xiān yǐ.
周制,凡公侯大夫士之婚娶者,用六礼。唐以后,仪物多以官品为降杀。明洪武五年诏曰:“古之婚礼,结两姓之欢,以重人伦。近世以来,专论聘财,习染奢侈。其仪制颁行。务从节俭,以厚风俗。”故其时品节详明,皆有限制,后克遵者鲜矣。
qí zhì, fán pǐn guān hūn qǔ, huò wèi zi pìn fù, jiē shǐ méi shì tōng shū. nǚ shì xǔ zhī, zé jí nà cǎi. zhǔ hūn zhě shè bīn xí. zhì rì, jù zhù bǎn gào miào qì, bīn zhì nǚ shì dì. zhǔ hūn zhě gōng fú chū yíng, yī bīn jí méi shì rén. yàn jí lǐ wù chén yú tīng. bīn zuǒ zhǔ yòu, méi shì lì yú bīn nán, jiē zài bài. bīn yì zhǔ rén yuē:" mǒu guān yǐ kàng lì zhī zhòng shī yú mǒu, mǒu lǜ xún diǎn lǐ, jǐn shǐ mǒu nà cǎi." zhǔ hūn zhě yuē:" mǒu zhī zǐ fú xián mǔ xùn, jì rǔ cǎi zé, gǎn bù bài jiā." bīn zhǔ xī dōng xiāng xiàng zuò, chè yàn shòu lǐ qì, fù chén yàn jí wèn míng lǐ wù. bīn xìng, yì zhǔ hūn zhě yuē:" mǒu guān shèn chóng hūn lǐ, jiāng jiā bǔ shì, qǐng wèn míng." zhǔ hūn zhě jìn yuē:" mǒu dì jǐ nǚ, qī mǒu shì chū." huò yǐ hóng luó, huò yǐ xiāo jīn zhǐ, shū nǚ zhī dì xíng nián suì. bīn cí, zhǔ hūn zhě qǐng lǐ cóng zhě. lǐ bì, sòng bīn zhì mén wài.
其制,凡品官婚娶,或为子聘妇,皆使媒氏通书。女氏许之,择吉纳采。主婚者设宾席。至日,具祝版告庙讫,宾至女氏第。主婚者公服出迎,揖宾及媒氏人。雁及礼物陈于厅。宾左主右,媒氏立于宾南,皆再拜。宾诣主人曰:“某官以伉俪之重施于某,某率循典礼,谨使某纳采。”主婚者曰:“某之子弗娴姆训,既辱采择,敢不拜嘉。”宾主西东相向坐,彻雁受礼讫,复陈雁及问名礼物。宾兴,诣主婚者曰:“某官慎重婚礼,将加卜筮,请问名。”主婚者进曰:“某第几女,妻某氏出。”或以红罗,或以销金纸,书女之第行年岁。宾辞,主婚者请礼从者。礼毕,送宾至门外。
nà jí rú nà cǎi yí. bīn zhì cí yuē:" mǒu guān chéng jiā mìng, jī zhū bǔ shì, guī shì xié cóng, shǐ mǒu gào jí." zhǔ hūn zhě yuē:" mǒu wèi jiào zhī nǚ, jì yǐ jí gào, qí hé gǎn cí." nà zhēng rú nà jí yí, jiā xuán xūn shù bó hán shū, bù yòng yàn. bīn zhì cí yuē:" mǒu guān yǐ kàng lì zhī zhòng, jiā huì mǒu guān, lǜ xún diǎn lǐ. yǒu bù tiǎn zhī bì, gǎn qǐng nà zhēng." zhǔ hūn zhě yuē:" mǒu guān kuàng mǒu yǐ zhòng lǐ, mǒu gǎn bù bài shòu." bīn yǐ hán shū shòu zhǔ hūn zhě, zhǔ hūn zhě yì dá yǐ hán shū. qǐng qī, yì rú nà jí yí.
纳吉如纳采仪。宾致词曰:“某官承嘉命,稽诸卜筮,龟筮协从,使某告吉。”主婚者曰:“某未教之女,既以吉告,其何敢辞。”纳徵如纳吉仪,加玄纁束帛、函书,不用雁。宾致词曰:“某官以伉俪之重,加惠某官,率循典礼。有不腆之币,敢请纳徵。”主婚者曰:“某官贶某以重礼,某敢不拜受。”宾以函书授主婚者,主婚者亦答以函书。请期,亦如纳吉仪。
qīn yíng rì, xù fù gào yú mí miào. xù běi miàn zài bài lì, fù mìng zhī yuē:" gōng yíng jiā ǒu, lí ěr nèi zhì." xù jìn yuē:" gǎn bù chéng mìng." zài bài, méi shì dǎo xù zhī nǚ jiā. qí rì, nǚ shì zhǔ hūn zhě gào miào qì, lǐ nǚ rú jiā rén lǐ. xù zhì mén, xià mǎ, jiù dà mén wài zhī cì. nǚ cóng zhě qǐng nǚ shèng fú, jiù qǐn mén nèi, nán xiàng zuò. xù chū cì, zhǔ hūn zhě chū yíng yú mén wài, yī ér rù. zhǔ hūn zhě rù mén ér yòu. xù rù mén ér zuǒ, zhí yàn zhě cóng, zhì qǐn hù qián, běi miàn lì. zhǔ hūn zhě lì yú hù dōng, xī xiàng. xù zài bài, diàn yàn, chū jiù cì. zhǔ hūn zhě bù jiàng sòng. xù jì chū, nǚ fù mǔ nán xiàng zuò, bǎo mǔ dǎo nǚ sì bài. fù mìng zhī yuē:" wǎng zhī nǚ jiā, yǐ shùn wèi zhèng, wú wàng sù gōng." mǔ mìng zhī yuē:" bì gōng bì jiè, wú wéi jiù gū zhī mìng." shù mǔ shēn zhī yuē:" ěr chén tīng yú xùn yán, wú zuò fù mǔ xiū." bǎo mǔ jí shì nǚ yì nǚ chū mén, shēng chē. yí wèi dǎo qián, sòng zhě chéng chē hòu. xù xiān hái yǐ qí. fù chē zhì mén, chū yíng yú mén nèi, yī fù rù. jí qǐn mén, xù xiān shēng jiē, fù cóng shēng. rù shì, xù guàn yú shì zhī dōng nán, fù cóng zhě zhí jīn jìn shuǐ yǐ wò zhī fù guàn yú shì zhī xī běi, xù cóng zhě zhí jīn jìn shuǐ yǐ wò zhī. guàn bì, gè jiù zuò, xù dōng, fù xī. jǔ shí àn, jìn jiǔ, jìn zhuàn. jiǔ shí qì, fù jìn rú chū. shì nǚ yǐ jǐn zhù jiǔ, jìn yú xù fù qián. gè yǐn bì, jiē xìng, lì yú zuò nán, dōng xī xiāng xiàng, jiē zài bài. xù fù rù shì, yì fú. xù cóng zhě jùn fù zhī yú, fù cóng zhě jùn xù zhī yú.
亲迎日,婿父告于祢庙。婿北面再拜立,父命之曰:“躬迎嘉偶,釐尔内治。”婿进曰:“敢不承命。”再拜,媒氏导婿之女家。其日,女氏主婚者告庙讫,醴女如家人礼。婿至门,下马,就大门外之次。女从者请女盛服,就寝门内,南向坐。婿出次,主婚者出迎于门外,揖而入。主婚者入门而右。婿入门而左,执雁者从,至寝户前,北面立。主婚者立于户东,西向。婿再拜,奠雁,出就次。主婚者不降送。婿既出,女父母南向坐,保母导女四拜。父命之曰:“往之女家,以顺为正,无忘肃恭。”母命之曰:“必恭必戒,毋违舅姑之命。”庶母申之曰:“尔忱听于训言,毋作父母羞。”保姆及侍女翼女出门,升车。仪卫导前,送者乘车后。婿先还以俟。妇车至门,出迎于门内,揖妇入。及寝门,婿先升阶,妇从升。入室,婿盥于室之东南,妇从者执巾进水以沃之;妇盥于室之西北,婿从者执巾进水以沃之。盥毕,各就坐,婿东,妇西。举食案,进酒,进馔。酒食讫,复进如初。侍女以卺注酒,进于婿妇前。各饮毕,皆兴,立于座南,东西相向,皆再拜。婿妇入室,易服。婿从者馂妇之余,妇从者馂婿之余。
míng rì jiàn zōng miào, shè xù fù bài wèi yú dōng jiē xià, xù yú qí hòu zhǔ fù bài wèi yú xī jiē xià, fù yú qí hòu. zhū qīn gè yǐ xù fēn lì. qí rì sù xìng, xù fù yǐ xià gè jiù wèi, zài bài. zàn lǐ yǐn fù zhì tíng zhōng, běi miàn lì. xù fù shēng zì dōng jiē, yì shén wèi qián, guì. sān shàng xiāng, sān jì jiǔ, dú zhù, xìng, lì yú xī. fù sì bài, tuì, fù wèi. xù fù jiàng zì xī jiē jiù bài wèi, xù fù yǐ xià jiē zài bài, lǐ bì. cì jiàn jiù gū. qí rì, fù lì táng xià, cì jiù gū jí zuò, jiù wèi sì bài. bǎo mǔ yǐn fù shēng zì xī jiē, zhì jiù qián, shì nǚ fèng zǎo lì shòu fù. fù jìn qì, jiàng jiē sì bài. yì gū qián, jìn duàn xiū, rú qián yí. cì jiù gū lǐ fù, rú jiā rén lǐ. cì guàn kuì. qí rì, fù jiā bèi zhuàn zhì xù jiā. jiù gū jí zuò, fù sì bài. shēng zì xī jiē, zhì jiù qián. cóng zhě jǔ shí àn yǐ zhuàn shòu fù, fù jìn zhuàn, zhí shì zhě jiā bǐ zhù. jìn zhuàn yú gū, yì rú zhī. shí qì, chè zhuàn, fù jiàng jiē jiù wèi, sì bài, lǐ bì. jiù gū zài lǐ fù, rú chū yí.
明日见宗庙,设婿父拜位于东阶下,婿于其后;主妇拜位于西阶下,妇于其后。诸亲各以序分立。其日夙兴,婿父以下各就位,再拜。赞礼引妇至庭中,北面立。婿父升自东阶,诣神位前,跪。三上香,三祭酒,读祝,兴,立于西。妇四拜,退,复位。婿父降自西阶就拜位,婿父以下皆再拜,礼毕。次见舅姑。其日,妇立堂下,伺舅姑即座,就位四拜。保姆引妇升自西阶,至舅前,侍女奉枣栗授妇。妇进讫,降阶四拜。诣姑前,进腶修,如前仪。次舅姑醴妇,如家人礼。次盥馈。其日,妇家备馔至婿家。舅姑即座,妇四拜。升自西阶,至舅前。从者举食案以馔授妇,妇进馔,执事者加匕箸。进馔于姑,亦如之。食讫,彻馔,妇降阶就位,四拜,礼毕。舅姑再醴妇,如初仪。
shù rén hūn lǐ
庶人婚礼
lǐ yún:" hūn lǐ xià dá." zé liù lǐ zhī xíng, wú guì jiàn yī yě. zhū zǐ jiā lǐ wú wèn míng nà jí, zhǐ nà cǎi nà bì qǐng qī. hóng wǔ yuán nián dìng zhì yòng zhī, xià lìng jìn zhǐ fù gē shān jīn wèi qīn zhě. fán shù rén qǔ fù, nán nián shí liù, nǚ nián shí sì yǐ shàng, bìng tīng hūn qǔ. xù cháng fú, huò jiǎ jiǔ pǐn fú, fù fú huā chāi dà xiù. qí nà cǎi nà bì qǐng qī, lüè fǎng pǐn guān zhī yí. yǒu méi wú bīn, cí yì shāo yì. qīn yíng qián yī rì, nǚ shì shǐ rén chén shè yú xù zhī qǐn shì, sú wèi zhī pù fáng. zhì ruò gào cí jiào jiè diàn yàn hé jǐn, bìng rú pǐn guān yí. jiàn zǔ mí jiù gū, jiù gū lǐ fù, yì lüè xiāng zhǔn.
《礼》云:“婚礼下达。”则六礼之行,无贵贱一也。朱子《家礼》无问名、纳吉,止纳采、纳币、请期。洪武元年定制用之,下令禁指腹、割衫襟为亲者。凡庶人娶妇,男年十六,女年十四以上,并听婚娶。婿常服,或假九品服,妇服花钗大袖。其纳采、纳币、请期,略仿品官之仪。有媒无宾,词亦稍异。亲迎前一日,女氏使人陈设于婿之寝室,俗谓之铺房。至若告词、醮戒、奠雁、合卺,并如品官仪。见祖祢舅姑,舅姑醴妇,亦略相准。
huáng dì shì xué yí
皇帝视学仪
lǐ yuē:" fán shǐ lì xué zhě, bì shì diàn yú xiān shèng xiān shī." zhōu mò lún sàng, lǐ fèi bù xíng. hàn míng dì shǐ xìng bì yōng. táng yǐ hòu, tiān zǐ shì xué, shǐ shè jiǎng tà. hóng wǔ shí wǔ nián, tài zǔ jiāng xìng guó zǐ jiàn. yì zhě yán, kǒng zǐ suī shèng, nǎi rén chén, lǐ yí yī diàn ér zài bài. tài zǔ bù cóng, mìng lǐ bù shàng shū liú zhòng zhì dìng qí zhì.
《礼》曰:“凡始立学者,必释奠于先圣先师。”周末沦丧,礼废不行。汉明帝始幸辟雍。唐以后,天子视学,始设讲榻。洪武十五年,太祖将幸国子监。议者言,孔子虽圣,乃人臣,礼宜一奠而再拜。太祖不从,命礼部尚书刘仲质定其制。
qián qī shè yù wò yú dà chéng mén dōng, nán xiàng, shè yù zuò yú yí lún táng. zhì rì, xué guān lǜ zhū shēng yíng jià yú chéng xián jiē zuǒ. huáng dì rù yù wò, jù pí biàn fú, yì xiān shī shén wèi, zài bài. xiàn jué, fù zài bài. sì pèi shí zhé liǎng wǔ fēn xiàn, rú cháng yí. huáng dì rù yù wò, yì cháng fú. shēng yú, zhì yí lún táng shēng zuò. xué guān zhū shēng wǔ bài kòu tóu, dōng xī xù lì yú táng xià. sān pǐn yǐ shàng jí shì cóng guān, yǐ cì rù táng, dōng xī xù lì. zàn jìn jiǎng, jì jiǔ sī yè bó shì zhù jiào sì rén yóu xī mén rù, zhì táng zhōng. zàn jǔ jīng àn yú yù qián, lǐ bù guān zòu, qǐng shòu jīng yú jiǎng guān. jì jiǔ guì shòu. cì jiǎng guān zuò. jí yǐ jīng zhì jiǎng àn, kòu tóu, jiù xī nán yú jǐ tà zuò jiǎng. cì dà chén hàn lín rú chén zuò, jiē kòu tóu, xù zuò yú dōng xī, zhū shēng huán lì yǐ tīng. jiǎng bì, kòu tóu, tuì jiù běn wèi. sī yè bó shì zhù jiào, gè yǐ cì jìn jiǎng. chū táng mén, fù wèi. zàn xuān zhì, xué guān zhū shēng liè bān jù běi miàn guì, tīng xuān yù, wǔ bài kòu tóu. lǐ bì, xué guān zhū shēng chū chéng xián jiē sòng jià. míng rì, jì jiǔ lǜ xué guān shàng biǎo xiè ēn.
前期设御幄于大成门东,南向,设御座于彝伦堂。至日,学官率诸生迎驾于成贤街左。皇帝入御幄,具皮弁服,诣先师神位,再拜。献爵,复再拜。四配、十哲、两庑分献,如常仪。皇帝入御幄,易常服。升舆,至彝伦堂升座。学官诸生五拜叩头,东西序立于堂下。三品以上及侍从官,以次入堂,东西序立。赞进讲,祭酒、司业、博士、助教四人由西门入,至堂中。赞举经案于御前,礼部官奏,请授经于讲官。祭酒跪受。赐讲官坐。及以经置讲案,叩头,就西南隅几榻坐讲。赐大臣翰林儒臣坐,皆叩头,序坐于东西,诸生圜立以听。讲毕,叩头,退就本位。司业、博士、助教,各以次进讲。出堂门,复位。赞宣制,学官诸生列班俱北面跪,听宣谕,五拜叩头。礼毕,学官诸生出成贤街送驾。明日,祭酒率学官上表谢恩。
yǒng lè sì nián, lǐ bù shàng shū zhèng cì yǐn sòng zhì, qǐng fú xuē páo, zài bài. dì bù cóng, réng xíng sì bài lǐ. jìn jiǎng bì, cì bǎi guān chá. lǐ bù qǐng lì shì xué zhī bēi, dì qīn zhì wén lè shí. jì jiǔ děng biǎo xiè. dì yù fèng tiān mén, cì bǎi guān yàn, réng cì jì jiǔ sī yè zhù sī luó yī gè èr xí, xué guān sān shí wǔ rén gè zhù sī yī yī xí, jiàn shēng sān qiān yú rén gè chāo wǔ dìng. zhèng tǒng jiǔ nián, dì xìng guó zǐ jiàn, rú yí. lǐ bì, cì gōng hóu bó fù mǎ wǔ guān dū du yǐ shàng wén guān sān pǐn yǐ shàng jí hàn lín xué shì zhì jiǎn tǎo guó zǐ jiàn jì jiǔ zhì xué lù yàn.
永乐四年,礼部尚书郑赐引宋制,请服靴袍,再拜。帝不从,仍行四拜礼。进讲毕,赐百官茶。礼部请立视学之碑,帝亲制文勒石。祭酒等表谢。帝御奉天门,赐百官宴,仍赐祭酒、司业纻丝罗衣各二袭,学官三十五人各纻丝衣一袭,监生三千余人各钞五锭。正统九年,帝幸国子监,如仪。礼毕,赐公、侯、伯、驸马、武官都督以上、文官三品以上及翰林学士至检讨、国子监祭酒至学录宴。
xiān shì, shì xué jì xiān shī, bù shè shēng, bù zòu yuè. zhì chéng huà yuán nián, shǐ yòng shēng lè. shì xué zhī rì, lè shè ér bù zuò. lǐ bì, bǎi guān qìng hè, cì yī fú, cì yàn, jiē jí kǒng yán mèng sān shì zǐ sūn. hóng zhì yuán nián, dìng xiān qī zhì zhāi yī rì, diàn jiā bì, shēng yòng tài láo, gǎi fēn xiàn guān wèi fēn diàn guān. jiā jìng yuán nián, dìng yǎn shèng gōng lǜ sān shì zǐ sūn, jì jiǔ lǜ xué guān zhū shēng, shàng biǎo xiè ēn, jiē cì yàn yú lǐ bù. shí sān nián, yǐ xiān shī sì diǎn jì zhèng, zài shì xué, mìng dà chén zhì diàn qǐ shèng gōng cí. wàn lì sì nián, dìng cì rì xíng qìng hè lǐ, bān shǎng rú jiù, miǎn cì yàn.
先是,视学祭先师,不设牲,不奏乐。至成化元年,始用牲乐。视学之日,乐设而不作。礼毕,百官庆贺,赐衣服,赐宴,皆及孔、颜、孟三氏子孙。弘治元年,定先期致斋一日,奠加币,牲用太牢,改分献官为分奠官。嘉靖元年,定衍圣公率三氏子孙,祭酒率学官诸生,上表谢恩,皆赐宴于礼部。十三年,以先师祀典既正,再视学,命大臣致奠启圣公祠。万历四年,定次日行庆贺礼,颁赏如旧,免赐宴。
chū, xiàn zōng qǔ sān shì zǐ sūn fù jīng guān lǐ, yòu mìng yǎn shèng gōng fēn xiàn. zhì shì zōng, mìng yǎn shèng gōng jí yán mèng èr bó shì, kǒng shì lǎo chéng zhě wǔ rén, yán mèng gè èr rén, fù jīng péi sì.
初,宪宗取三氏子孙赴京观礼,又命衍圣公分献。至世宗,命衍圣公及颜、孟二博士,孔氏老成者五人,颜、孟各二人,赴京陪祀。
jīng yán
经筵
míng chū wú dìng rì, yì wú dìng suǒ. zhèng tǒng chū, shǐ zhe wèi cháng yí, yǐ yuè zhī èr rì yù wén huá diàn jìn jiǎng, yuè sān cì, hán shǔ zàn miǎn. qí zhì, xūn chén yī rén zhī jīng yán shì, nèi gé xué shì huò zhī huò tóng zhī. shàng shū dōu yù shǐ tōng zhèng shǐ dà lǐ qīng jí xué shì děng shì bān, hàn lín yuàn chūn fāng guān jí guó zǐ jiàn jì jiǔ èr yuán jìn jiǎng, chūn fāng guān èr yuán zhǎn shū, jǐ shì zhōng yù shǐ gè èr yuán shì yí, hóng lú sì jǐn yī wèi táng shàng guān gè yī yuán gòng shì, míng zàn yī zàn lǐ, xù bān sì jǔ àn, xūn chén huò fù mǎ yī rén lǐng jiāng jūn shì wèi.
明初无定日,亦无定所。正统初,始著为常仪,以月之二日御文华殿进讲,月三次,寒暑暂免。其制,勋臣一人知经筵事,内阁学士或知或同知。尚书、都御史、通政使、大理卿及学士等侍班,翰林院、春坊官及国子监祭酒二员进讲,春坊官二员展书,给事中御史各二员侍仪,鸿胪寺、锦衣卫堂上官各一员供事,鸣赞一赞礼,序班四举案,勋臣或驸马一人领将军侍卫。
lǐ bù zé jí qǐng, xiān qī shè yù zuò yú wén huá diàn, shè yù àn yú zuò dōng shāo nán, shè jiǎng àn yú àn nán shāo dōng. shì rì, sī lǐ jiān xiān chén suǒ jiǎng sì shū jīng shǐ gè yī cè zhì yù àn, yī cè zhì jiǎng àn, jiē sì shū dōng, jīng shǐ xī. jiǎng guān gè zé zhuàn jiǎng zhāng zhì cè nèi. dì shēng zuò, zhī jīng yán jí shì bān děng guān yú dān bì shàng, wǔ bài sān kòu tóu. hòu měi jiǎng zhǐ xíng kòu tóu lǐ. yǐ cì shàng diàn, dōng xī xù lì. xù bān èr yuán, jǔ yù àn yú zuò qián, èr yuán jǔ jiǎng àn zhì yù àn nán zhèng zhōng. hóng lú guān zàn jìn jiǎng. jiǎng guān èr yuán cóng dōng xī bān chū, yì jiǎng àn qián, běi xiàng bìng lì. dōng xī zhǎn shū guān gè zhì yù àn nán tóng hè xià, xiāng xiàng lì. hóng lú guān zàn jiǎng bài, xìng. dōng bān zhǎn shū guān yì yù àn qián, guì zhǎn sì shū, tuì lì yú dōng hè xià. jiǎng guān zhì jiǎng àn qián lì, zòu jiǎng mǒu shū, jiǎng bì tuì. zhǎn shū guān guì yǎn shū, réng tuì lì hè xià. xī bān zhǎn shū guān zhǎn jīng huò shǐ, jiǎng guān jìn jiǎng, tuì, rú chū. hóng lú guān zàn jiǎng guān bài, xìng. gè tuì jiù dōng xī bān, zhǎn shū guān suí zhī, xù bān chè yù àn jiǎng àn. lǐ bì, mìng cì jiǔ fàn. gè guān chū zhì dān bì, xíng kòu tóu lǐ. zhì zuǒ shùn mén, jiǔ fàn bì, rù xíng kòu tóu lǐ.
礼部择吉请,先期设御座于文华殿,设御案于座东稍南,设讲案于案南稍东。是日,司礼监先陈所讲《四书》、经、史各一册置御案,一册置讲案,皆《四书》东,经、史西。讲官各择撰讲章置册内。帝升座,知经筵及侍班等官于丹陛上,五拜三叩头。(后每讲止行叩头礼。)以次上殿,东西序立。序班二员,举御案于座前,二员举讲案置御案南正中。鸿胪官赞进讲。讲官二员从东西班出,诣讲案前,北向并立。东西展书官各至御案南铜鹤下,相向立。鸿胪官赞讲拜,兴。东班展书官诣御案前,跪展《四书》,退立于东鹤下。讲官至讲案前立,奏讲某书,讲毕退。展书官跪掩书,仍退立鹤下。西班展书官展经或史,讲官进讲,退,如初。鸿胪官赞讲官拜,兴。各退就东西班,展书官随之,序班彻御案讲案。礼毕,命赐酒饭。各官出至丹陛,行叩头礼。至左顺门,酒饭毕,入行叩头礼。
lóng qìng yuán nián, dìng xiān yī rì gào fèng xiān diàn, gào jǐ yán. shì rì, dì yì wén huá diàn zuǒ shì, zhǎn lǐ xiān shèng xiān shī. jiǎng zhāng yú qián liǎng rì xiān jìn chéng lǎn. wàn lì èr nián, dìng chūn jiǎng yǐ èr yuè shí èr rì qǐ, zhì wǔ yuè chū èr rì zhǐ, qiū jiǎng yǐ bā yuè shí èr rì qǐ, zhì shí yuè chū èr rì zhǐ, bù bì tí qǐng.
隆庆元年,定先一日告奉先殿,告几筵。是日,帝诣文华殿左室,展礼先圣先师。讲章于前两日先进呈览。万历二年,定春讲以二月十二日起,至五月初二日止,秋讲以八月十二日起,至十月初二日止,不必题请。
rì jiǎng
日讲
rì jiǎng, yù wén huá chuān diàn, zhǐ yòng jiǎng dú guān nèi gé xué shì shì bān, bù yòng shì yí děng guān. jiǎng guān huò sì huò liù. kāi dú chū, jí fú, wǔ bài sān kòu shǒu, hòu cháng fú, yī bài sān kòu shǒu. gé chén tóng shì yú diàn nèi, hòu dì kǒu xuān" xiān shēng lái", tóng jìn, kòu shǒu, dōng xī lì. dú zhě xiān zhì yù qián yī yī, zhì àn zhǎn shū, yā jīn chǐ, zhí yá qiān. dú wǔ guò, yǎn shū yī yī tuì. xiān shū, cì jīng, cì shǐ, jìn jiǎng rú dú yí. shì shū guān shì xí shū bì, gè kòu tóu tuì. yú wén huá diàn cì chá, wén huá mén cì jiǔ fàn.
日讲,御文华穿殿,止用讲读官内阁学士侍班,不用侍仪等官。讲官或四或六。开读初,吉服,五拜三叩首,后常服,一拜三叩首。阁臣同侍于殿内,候帝口宣“先生来”,同进,叩首,东西立。读者先至御前一揖,至案展书,压金尺,执牙签。读五过,掩书一揖退。先书,次经,次史,进讲如读仪。侍书官侍习书毕,各叩头退。于文华殿赐茶,文华门赐酒饭。
wǔ jiǎng, lóng qìng liù nián dìng. měi rì zǎo jiǎng bì, dì jìn nuǎn gé shǎo qì, yuè zhāng zòu. gé chén děng tuì xī xiāng fáng, jiǔ zhī, lǜ jiǎng guān zài jìn wǔ jiǎng, jiǎng tōng jiàn jié yào jí zhēn guān zhèng yào. jiǎng bì, dì hái gōng. fán sān liù jiǔ shì cháo rì, zàn miǎn jiǎng dú.
午讲,隆庆六年定。每日早讲毕,帝进暖阁少憩,阅章奏。阁臣等退西厢房,久之,率讲官再进午讲,讲《通鉴节要》及《贞观政要》。讲毕,帝还宫。凡三、六、九视朝日,暂免讲读。
yòu jiā jìng liù nián dìng zhì, yuè sān bā rì, jīng yán rì jiǎng guān èr yuán, jiǎng dà xué yǎn yì. shí nián, dìng wú yì diàn jiǎng yí. zhì míng, dì cháng fú chéng niǎn zhì diàn mén, zhòng guān yú mén wài yíng hòu. dì jiàng niǎn, chéng bǎn yú, zhì diàn shēng zuò. gè guān yú diàn mén wài yī bài sān kòu shǒu, rù nèi, dōng xī xù lì. zàn jìn jiǎng, jiǎng guān dà xué shì yī yuán chū bān kòu shǒu. mìng cì zuò, yī kòu shǒu, nǎi zuò. jiǎng bì, zhǎn shū guān guì yǎn jiǎng zhāng, jiǎng guān kòu tóu fù bān. yòu xué shì yī yuán chéng zhǐ zuò jiǎng, rú chū lǐ bì. gè guān zhì bīn fēng tíng hòu jià zhì, tíng nèi cì yàn.
又嘉靖六年定制,月三、八日,经筵日讲官二员,讲《大学衍义》。十年,定无逸殿讲仪。质明,帝常服乘辇至殿门,众官于门外迎候。帝降辇,乘板舆,至殿升座。各官于殿门外一拜三叩首,入内,东西序立。赞进讲,讲官大学士一员出班叩首。命赐坐,一叩首,乃坐。讲毕,展书官跪掩讲章,讲官叩头复班。又学士一员承旨坐讲,如初礼毕。各官至豳风亭候驾至,亭内赐宴。
dōng gōng chū gé jiǎng xué yí
东宫出阁讲学仪
tài zǔ mìng xué shì sòng lián shòu huáng tài zǐ zhū wáng jīng yú dà běn táng, hòu yú wén huá hòu diàn. shì zōng gǎi wéi biàn diàn, suì yí diàn dōng xiāng. tiān shùn èr nián, dìng chū gé yí. shì rì zǎo, shì wèi shì yí rú cháng. zhí shì guān yú wén huá hòu diàn sì bài, hóng lú guān qǐng huáng tài zǐ shēng diàn, shī bǎo děng yú dān bì shàng sì bài. gè guān tuì chū, nèi shì dǎo huáng tài zǐ zhì hòu diàn shēng zuò, yǐ shū àn jìn. shì bān shì dú jiǎng guān rù, fēn bān dōng xī lì. nèi shì zhǎn shū, shì dú jiǎng guān yǐ cì jìn dú jiǎng, kòu tóu ér tuì.
太祖命学士宋濂授皇太子、诸王经于大本堂,后于文华后殿。世宗改为便殿,遂移殿东厢。天顺二年,定出阁仪。是日早,侍卫侍仪如常。执事官于文华后殿四拜,鸿胪官请皇太子升殿,师保等于丹陛上四拜。各官退出,内侍导皇太子至后殿升座,以书案进。侍班侍读讲官入,分班东西立。内侍展书,侍读讲官以次进读讲,叩头而退。
qí měi rì jiǎng dú yí, zǎo cháo tuì hòu, huáng tài zǐ chū gé shēng zuò, bù yòng shì wèi děng guān, wéi shì bān shì dú jiǎng guān rù, xíng kòu tóu lǐ. nèi shì zhǎn shū, xiān dú sì shū, zé dōng bān shì dú guān xiàng qián, bàn dú shí shù biàn, tuì fù bān. cì dú jīng huò shǐ, zé xī bān bàn dú, yì rú zhī. dú bì, gè guān tuì. zhì sì shí, gè guān rù, nèi shì zhǎn shū, shì jiǎng guān jiǎng zǎo suǒ dú sì shū bì, tuì bān. cì jiǎng jīng shǐ yì rán. jiǎng bì, shì shū guān shì xí xiě zì. xiě bì, gè guān kòu tóu tuì. fán dú shū, sān rì hòu yī wēn, bèi sòng chéng shú. wēn shū zhī rì, bù shòu xīn shū. fán xiě zì, chūn xià qiū rì bǎi zì, dōng rì wǔ shí zì. fán shuò wàng jié jiǎ jí dà fēng yǔ xuě lóng hán shèng shǔ, zé zàn tíng.
其每日讲读仪,早朝退后,皇太子出阁升座,不用侍卫等官,惟侍班侍读讲官入,行叩头礼。内侍展书,先读《四书》,则东班侍读官向前,伴读十数遍,退复班。次读经或史,则西班伴读,亦如之。读毕,各官退。至巳时,各官入,内侍展书,侍讲官讲早所读《四书》毕,退班。次讲经史亦然。讲毕,侍书官侍习写字。写毕,各官叩头退。凡读书,三日后一温,背诵成熟。温书之日,不授新书。凡写字,春夏秋日百字,冬日五十字。凡朔望节假及大风雨雪、隆寒盛暑,则暂停。
hóng zhì shí yī nián gēng dìng, sān shī sān shǎo bìng gōng liáo yú dān bì sì bài bì, cóng diàn zuǒ yòu mén rù, dōng xī lì. hòu jiǎng dú bì, kòu tóu tuì. lóng qìng liù nián, gǎi shè huáng tài zǐ zuò yú wén huá diàn zhī dōng xiāng, zhèng zhōng xī xiàng. měi rì jiǎng dú gè guān, xiān yì wén huá mén wài dōng xī xiàng, xù lì. hòu dì yù rì jiǎng jīng yán bì, huáng tài zǐ chū gé shēng zuò. fán dōng gōng chū jiǎng shí, gé chén lián shì wǔ rì, hòu měi yuè sān bā rì yī zhì, xiān bài chū, rán hòu gè guān rù. chóng zhēn shí yī nián, shǔ lǐ bù shì xué shì gù xī chóu yán:" dōng gōng jiā lǐ gào chéng, lèi cháo xī lài yǒu jù. shí lù zài chéng huà shí wǔ nián, huáng tài zǐ chū gé jiǎng xué, liù qīng jiē jiā bǎo fù. hóng zhì shí nián, huáng tài zǐ chū gé jiǎng xué, nèi gé xú pǔ děng sì rén shàng shū mǎ wén shēng děng qī rén, jù jiā gōng bǎo." dì mìng zhuó yì xíng zhī.
弘治十一年更定,三师三少并宫僚于丹陛四拜毕,从殿左右门入,东西立。候讲读毕,叩头退。隆庆六年,改设皇太子座于文华殿之东厢,正中西向。每日讲读各官,先诣文华门外东西向,序立。候帝御日讲经筵毕,皇太子出阁升座。凡东宫初讲时,阁臣连侍五日,后每月三、八日一至,先拜出,然后各官入。崇祯十一年,署礼部事学士顾锡畴言:“东宫嘉礼告成,累朝锡赉有据。《实录》载成化十五年,皇太子出阁讲学,六卿皆加保、傅。弘治十年,皇太子出阁讲学,内阁徐溥等四人、尚书马文升等七人,俱加宫保。”帝命酌议行之。
zhū wáng dú shū yí
诸王读书仪
shū táng zài huáng jí mén yòu xiāng. jiǎng guān xuǎn bù cáo huò jìn shì gǎi shòu hàn lín guān chōng zhī. tiān shùn èr nián dìng, chū rù shū táng, qí rì zǎo, wáng zhì yòu shùn mén zhī běi shū táng, miàn dōng, zhōng zuò. tí dū jiǎng dú bìng jiǎng dú guān xíng sì bài lǐ. nèi guān pěng shū zhǎn yú àn shàng, jiù àn zuǒ zuò. jiǎng dú guān jìn lì yú àn yòu. bàn dú shí biàn, kòu tóu tuì. měi rì jiǎng dú, qīng chén, wáng zhì shū táng, jiǎng dú guān xíng kòu tóu lǐ, bàn dú shí biàn, chū. fàn hòu, fù yì táng bàn kàn xiě zì. jiǎng shū bì, réng kòu tóu tuì. wàn lì liù nián dìng, shū táng shè zhōng zuò, shū àn zài zuǒ, xiě zì àn zài yòu. fǔ chén lǜ jiǎng dú shì shū guān hòu yú mén wài. wáng rù shū táng, chuán lìng zhǐ" xiān shēng jìn". fǔ chén lǜ gè guān rù, sì bài, fēn bān shì lì. jiǎng dú guān yǐ cì shòu shū gè shí biàn qì, lìng zhǐ" xiān shēng chī jiǔ fàn", gè guān chū, wáng zàn rù táng nán jiān shǎo qì. fǔ chén gè lǜ guān rù. lìng zhǐ" xiān shēng jìn", suì rù fēn bān shì lì. shì shū guān kàn xiě zì, jiǎng dú yǐ cì jìn jiǎng bì, gè guān yī bài chū.
书堂在皇极门右厢。讲官选部曹或进士改授翰林官充之。天顺二年定,初入书堂,其日早,王至右顺门之北书堂,面东,中坐。提督讲读并讲读官行四拜礼。内官捧书展于案上,就案左坐。讲读官进立于案右。伴读十遍,叩头退。每日讲读,清晨,王至书堂,讲读官行叩头礼,伴读十遍,出。饭后,复诣堂伴看写字。讲书毕,仍叩头退。万历六年定,书堂设中座,书案在左,写字案在右。辅臣率讲读侍书官候于门外。王入书堂,传令旨“先生进”。辅臣率各官入,四拜,分班侍立。讲读官以次授书各十遍讫,令旨“先生吃酒饭”,各官出,王暂入堂南间少憩。辅臣各率官入。令旨“先生进”,遂入分班侍立。侍书官看写字,讲读以次进讲毕,各官一拜出。