hé téng jiāo zhāng kuàng fù zuò lín qú shì sì wāng hào děng
何腾蛟(章旷 傅作霖) 瞿式耜(汪皞等)
hé téng jiāo, zì yún cóng, guì zhōu lí píng wèi rén. tiān qǐ yuán nián jǔ yú xiāng. chóng zhēn zhōng shòu nán yáng zhī xiàn. dì sì dá, zéi chū mò qí jiān, shù bèi cuò qù. yǐ, cóng xún fǔ chén bì qiān pò zéi ān gāo shān, zhǎn shǒu sì bǎi yú jí, yòu tǎo píng tǔ kòu, yì zhī míng. qiān bīng bù zhǔ shì, jìn yuán wài láng, chū wèi huái lái bīng bèi qiān shì, diào kǒu běi dào. cái xū jīng mǐn, suǒ zài jiàn chēng. zāo mǔ yōu, xún fǔ liú yǒng zuò jiàn qí xián, qǐ duó qíng rèn shì. téng jiāo bù kě, gù cí guī. fú chú, qǐ huái xú bīng bèi qiān shì. tǎo píng tǔ kòu, bù nèi yàn rán.
何腾蛟,字云从,贵州黎平卫人。天启元年举于乡。崇祯中授南阳知县。地四达,贼出没其间,数被挫去。已,从巡抚陈必谦破贼安皋山,斩首四百余级,又讨平土寇,益知名。迁兵部主事,进员外郎,出为怀来兵备佥事,调口北道。才谞精敏,所在见称。遭母忧,巡抚刘永祚荐其贤,乞夺情任事。腾蛟不可,固辞归。服除,起淮徐兵备佥事。讨平土寇,部内宴然。
shí liù nián dōng, bài yòu qiān dōu yù shǐ, dài wáng jù kuí xún fǔ hú guǎng. shí hú běi dì jǐn shī, zhǐ cún wǔ chāng, tún zuǒ liáng yù dà jūn, jūn héng shén. téng jiāo yǔ liáng yù jiāo huān, dé xiāng ān. míng nián chūn, qiǎn jiàng huì dēng xiāng máo xiàn wén fù dé ān suí zhōu.
十六年冬,拜右佥都御史,代王聚奎巡抚湖广。时湖北地尽失,止存武昌,屯左良玉大军,军横甚。腾蛟与良玉交欢,得相安。明年春,遣将惠登相、毛宪文复德安、随州。
wǔ yuè, fú wáng lì. zhào zhì, liáng yù zhù hàn yáng, qí bù xià yǒu yì yì, bù yù kāi dú. téng jiāo yuē:" shè jì ān wēi, xì cǐ yī jǔ. tǎng bù fèng zhào, wú yǐ sǐ xùn zhī." dǐ liáng yù suǒ, ér liáng yù yǐ tīng zhèng jì lú dǐng yán, kāi dú rú lǐ. zhèng jì zhě, liáng yù suǒ zhì guān míng yě. bā yuè, fú wáng mìng jiā téng jiāo bīng bù yòu shì láng, jiān fǔ hú nán, dài lǐ qián dé. xún yǐ gù guān zǒng dū hú guǎng sì chuān yún nán guì zhōu guǎng xī jūn wù, zhào zǒng dū yáng è hái. míng nián sān yuè, nán jīng yǒu běi lái tài zǐ shì, zhōng wài yǐ wéi zhēn, cháo chén jiē yuē wěi. téng jiāo lì yán bù kě shā, yǔ dāng guó zhě dà wǔ.
五月,福王立。诏至,良玉驻汉阳,其部下有异议,不欲开读。腾蛟曰:“社稷安危,系此一举。倘不奉诏,吾以死殉之。”抵良玉所,而良玉已听正纪卢鼎言,开读如礼。正纪者,良玉所置官名也。八月,福王命加腾蛟兵部右侍郎,兼抚湖南,代李乾德。寻以故官总督湖广、四川、云南、贵州、广西军务,召总督杨鹗还。明年三月,南京有北来太子事,中外以为真,朝臣皆曰伪。腾蛟力言不可杀,与当国者大忤。
wú hé, liáng yù jǔ bīng fǎn, yāo téng jiāo xié xíng, bù kě, zé jǐn shā chéng zhōng rén yǐ jié zhī. shì mín zhēng nì qí shǔ zhōng, téng jiāo zuò dà mén zòng zhī rù. liáng yù pò yuán jǔ huǒ, bì nàn zhě xī fén sǐ. téng jiāo jí jiě yìn fù jiā rén, lìng sù zǒu, jiāng zì jǐng, wèi liáng yù bù jiàng yōng qù. liáng yù yù yǔ tóng zhōu, bù cóng, nǎi zhì zhī bié zhōu, yǐ fù jiāng sì rén shǒu zhī. zhōu cì hàn yáng mén, chéng jiàn diē rù jiāng shuǐ. sì rén jù zhū, yì fù shuǐ. téng jiāo piào shí yú lǐ, yú zhōu jiù zhī qǐ, zé hàn qián jiāng jūn guān zhuàng móu hóu miào qián yě. jiā rén huái yìn zhě yì zhì, xiāng shì dà jīng. mì yú zhōu, hū bú jiàn. yuǎn jìn wèi téng jiāo zhōng chéng de shén yòu, yì guī xīn yān.
无何,良玉举兵反,邀腾蛟偕行,不可,则尽杀城中人以劫之。士民争匿其署中,腾蛟坐大门纵之入。良玉破垣举火,避难者悉焚死。腾蛟急解印付家人,令速走,将自刭,为良玉部将拥去。良玉欲与同舟,不从,乃置之别舟,以副将四人守之。舟次汉阳门,乘间跌入江水。四人惧诛,亦赴水。腾蛟漂十余里,渔舟救之起,则汉前将军关壮缪侯庙前也。家人怀印者亦至,相视大惊。觅渔舟,忽不见。远近谓腾蛟忠诚得神佑,益归心焉。
téng jiāo nǎi cóng níng zhōu zhuǎn liú yáng, dǐ cháng shā. jí zhū shǔ lì dǔ yìn xī fù shàng ruì yán qǐ héng zhāng kuàng zhōu dà qǐ wú jìn xī děng, tòng kū méng shì. fēn shì mǎ zhōu jiàn qiǔ liáng, gè rèn qí yī. lìng yìn xī shè hú běi xún fǔ, shàng ruì shè hú nán xún fǔ, kuàng wèi zǒng dū jiān jūn, dà qǐ tí dū xué zhèng. qǐ héng gù héng yǒng dào, jí dū èr jùn jūn shí, jìn xī yǐ cháng shā tuī guān shè chēn guì dào shì. jí qiǎn kuàng diào fù jiāng huáng cháo xuān zhāng xiān bì liú chéng yìn bīng. cháo xuān zì yàn zi wō, xiān bì zì xù pǔ, chéng yìn zì wǔ gāng, xiān hòu zhì, bīng shì shāo zhèn. ér shì shí liáng yù yǐ sǐ.
腾蛟乃从宁州转浏阳,抵长沙。集诸属吏堵胤锡、傅上瑞、严起恒、章旷、周大启、吴晋锡等,痛哭盟誓。分士马舟舰糗粮,各任其一。令胤锡摄湖北巡抚,上瑞摄湖南巡抚,旷为总督监军,大启提督学政。起恒故衡永道,即督二郡军食,晋锡以长沙推官摄郴桂道事。即遣旷调副将黄朝宣、张先璧、刘承胤兵。朝宣自燕子窝,先璧自溆浦,承胤自武冈,先后至,兵势稍振。而是时良玉已死。
shùn zhì èr nián wǔ yuè, dà bīng xià nán dōu. táng wáng yù jiàn zì lì yú fú zhōu. wáng jū nán yáng shí, sù zhī téng jiāo xián, wěi rèn yì zhì. lǐ zì chéng bì yú jiǔ gōng shān, qí jiāng liú tǐ rén hǎo yáo qí děng yǐ zhòng wú zhǔ, yì guī téng jiāo. lǜ sì wǔ wàn rén zhòu rù xiāng yīn, jù cháng shā bǎi yú lǐ. chéng zhōng rén bù zhī qí qiú guī yě, jù shén. cháo xuān jí yǐn bīng hái yàn zi wō. shàng ruì qǐng téng jiāo chū bì, téng jiāo yuē:" sǐ yú zuǒ, sǐ yú zéi, yī yě, hé bì yān." cháng shā zhī fǔ zhōu èr nán qǐng wǎng zhēn zhī, yǐ qiān rén hù xíng. zéi wèi qí yíng dí yě, shè shā zhī, cóng xíng zhě jǐn sǐ. chéng zhōng yì jù, shì nǚ xī cuàn. téng jiāo yǔ kuàng móu, qiǎn bù jiàng wàn rén péng děng èr rén wǎng fǔ. zéi jiàn zhǐ èr qí, yíng rù yǎn wǔ chǎng, yǐn zhī jiǔ. èr rén bù jiāo yī yán, yǔ tòng yǐn. yǐn bì, zéi wèn lái yì, dá yán dū shī yǐ xiāng yīn biǎn xiǎo, bù zú róng dà jūn, qǐng jí yí cháng shā. yīn zhì téng jiāo shǒu shū zhào zhī yuē:" gōng děng guī cháo, shì yǒng bǎo fù guì." yáo qí děng dà xǐ, yǔ dà péng zhì cháng shā. téng jiāo kāi chéng fǔ wèi, yàn yǐn jìn huān, kào cóng guān niú jiǔ. mìng xiān bì yǐ zú sān wàn chí shè, jīng qí bì tiān. yáo qí děng dà yuè, zhāo qí dǎng yuán zōng dì lìn yǎng chéng wáng jìn cái niú yǒu yǒng jiē lái guī, zhòu zēng bīng shí yú wàn, shēng wēi dà zhèn.
顺治二年五月,大兵下南都。唐王聿键自立于福州。王居南阳时,素知腾蛟贤,委任益至。李自成毙于九宫山,其将刘体仁、郝摇旗等以众无主,议归腾蛟。率四五万人骤入湘阴,距长沙百余里。城中人不知其求归也,惧甚。朝宣即引兵还燕子窝。上瑞请腾蛟出避,腾蛟曰:“死于左,死于贼,一也,何避焉。”长沙知府周二南请往侦之,以千人护行。贼谓其迎敌也,射杀之,从行者尽死。城中益惧,士女悉窜。腾蛟与旷谋,遣部将万人鹏等二人往抚。贼见止二骑,迎入演武场,饮之酒。二人不交一言,与痛饮。饮毕,贼问来意,答言督师以湘阴褊小,不足容大军,请即移长沙。因致腾蛟手书召之曰:“公等归朝,誓永保富贵。”摇旗等大喜,与大鹏至长沙。腾蛟开诚抚慰,宴饮尽欢,犒从官牛酒。命先璧以卒三万驰射,旌旗蔽天。摇旗等大悦,招其党袁宗第、蔺养成、王进才、牛有勇皆来归,骤增兵十余万,声威大震。
wèi jǐ, zì chéng jiāng lǐ jǐn gāo bì zhèng yōng zhòng shù shí wàn bī cháng dé. téng jiāo lìng yìn xī fǔ jiàng zhī, zhì zhī jīng zhōu. jǐn, zì chéng cóng zǐ, hòu cì míng chì xīn. bì zhèng zé zì chéng qī gāo shì dì yě. gāo shì yǔ jǐn yuē:" rǔ yuàn wèi wú lài zéi, yì yuàn wèi dà jiàng xié?" jǐn yuē:" hé wèi yě?" yuē:" wèi zéi wú lùn, jì yǐ shēn xǔ guó, dāng ài mín, shòu zhǔ jiàng jié zhì, yǒu sǐ wú èr, wú suǒ yuàn yě." jǐn yuē:" nuò." téng jiāo lǜ jǐn bá hù, tā rì guò qí yíng, qǐng jiàn gāo shì, zài bài, zhí lǐ gōng. gāo shì yuè, jiè qí zi wú wàng hé gōng, jǐn zì shì wú yì zhì.
未几,自成将李锦、高必正拥众数十万逼常德。腾蛟令胤锡抚降之,置之荆州。锦,自成从子,后赐名赤心。必正则自成妻高氏弟也。高氏语锦曰:“汝愿为无赖贼,抑愿为大将邪?”锦曰:“何谓也?”曰:“为贼无论,既以身许国,当爱民,受主将节制,有死无二,吾所愿也。”锦曰:“诺。”腾蛟虑锦跋扈,他日过其营,请见高氏,再拜,执礼恭。高氏悦,戒其子毋忘何公,锦自是无异志。
zì chéng luàn tiān xià èr shí nián, xiàn dì dū, fù miào shè, qí zhòng shù shí wàn xī guī téng jiāo. ér téng jiāo shàng shū, dàn yán yuán xiōng yǐ chú, shāo xiè shén rén fèn, yí gào xiè jiāo miào, zú bù yán jǐ gōng. táng wáng dà xǐ, lì bài dōng gé dà xué shì jiān bīng bù shàng shū, fēng dìng xīng bó, réng dū shī. ér yí zì chéng sǐ wèi shí. téng jiāo yán zì chéng dìng sǐ, shēn shǒu yǐ mí làn. bù gǎn jū gōng, yīn gù cí fēng jué. bù yǔn, lìng guī qǔ jiāng xī jí nán dōu.
自成乱天下二十年,陷帝都,覆庙社,其众数十万悉归腾蛟。而腾蛟上疏,但言元凶已除,稍泄神人愤,宜告谢郊庙,卒不言己功。唐王大喜,立拜东阁大学士兼兵部尚书,封定兴伯,仍督师。而疑自成死未实。腾蛟言自成定死,身首已糜烂。不敢居功,因固辞封爵。不允,令规取江西及南都。
dàng shì shí, jiàng zú jì zhòng, téng jiāo yù yǐ jiù jūn cān zhī, nǎi tí shòu cháo xuān xiān bì wèi zǒng bīng guān, yǔ chéng yìn chì xīn hǎo yǒng zhōng zōng dì jìn cái jí dǒng yīng mǎ jìn zhōng mǎ shì xiù cáo zhì jiàn wáng yǔn chéng lú dǐng bìng kāi zhèn hú nán běi, shí suǒ wèi shí sān zhèn zhě yě. yǒng zhōng jí yáo qí, yīng, téng jiāo zhōng jūn, zhì jiàn zé gù xún àn liú xī zuò zhōng jūn, yú jiē liáng yù jiù jiāng yě.
当是时,降卒既众,腾蛟欲以旧军参之,乃题授朝宣、先璧为总兵官,与承胤、赤心、郝永忠、宗第、进才及董英、马进忠、马士秀、曹志建、王允成、卢鼎并开镇湖南、北,时所谓十三镇者也。永忠即摇旗,英,腾蛟中军,志建则故巡按刘熙祚中军,余皆良玉旧将也。
téng jiāo ruì yì dōng xià, bài biǎo chū shī. míng nián zhēng yuè yǔ jiān jūn yù shǐ lǐ yīng pǐn xiān fù xiāng yīn, qī dà huì yuè zhōu. xiān bì dòu liú, zhū yíng yì guān wàng, dú chì xīn zì hú běi zhì, wèi dà bīng suǒ bài ér hái, zhū zhèn bīng suì bà, téng jiāo wēi wàng yóu cǐ sǔn. shí zhū jiàng jiē jiāo qiě tān cán, cháo xuān yóu shén, jié rén ér bō qí pí. yǒng zhōng xiào zhī, shā mín wú xū rì. téng jiāo bù néng zhì. gù zǒng dū yáng è zhě, kè xiǎng shī jūn xīn, zhì shì fù yín yuán wèi piān yuán zǒng dū. téng jiāo yǐ wéi yán, nǎi zhào è hái.
腾蛟锐意东下,拜表出师。明年正月与监军御史李膺品先赴湘阴,期大会岳州。先璧逗遛,诸营亦观望,独赤心自湖北至,为大兵所败而还,诸镇兵遂罢,腾蛟威望由此损。时诸将皆骄且贪残,朝宣尤甚,劫人而剥其皮。永忠效之,杀民无虚日。腾蛟不能制。故总督杨鹗者,克饷失军心,至是复夤缘为偏沅总督。腾蛟以为言,乃召鹗还。
wáng shù yì chū guān, wèi zhèng shì suǒ zǔ. téng jiāo lǚ qǐng xìng gàn, xié lì qǔ jiāng xī. wáng qiǎn shǐ zhēng bīng, téng jiāo fā yǒng zhōng jīng qí wǔ qiān wǎng. yǒng zhōng bù kěn qián, wǔ yuè shǐ dǐ chēn zhōu. huì dà bīng pò tīng zhōu, yù jiàn bèi zhí sǐ, gàn zhōu yì shī. téng jiāo wén wáng sǐ, dà tòng, lì bīng bǎo jìng rú píng shí. yǐ, wén yǒng míng wáng lì, nǎi shāo zì ān. wáng xún yǐ téng jiāo wèi wǔ yīng diàn dà xué shì, jiā tài zǐ tài bǎo. wáng jìn cái gù shǒu yì yáng, wén dà bīng jiàn bī, hái cháng shā.
王数议出关,为郑氏所阻。腾蛟屡请幸赣,协力取江西。王遣使征兵,腾蛟发永忠精骑五千往。永忠不肯前,五月始抵郴州。会大兵破汀州,聿键被执死,赣州亦失。腾蛟闻王死,大恸,厉兵保境如平时。已,闻永明王立,乃稍自安。王寻以腾蛟为武英殿大学士,加太子太保。王进才故守益阳,闻大兵渐逼,还长沙。
sì nián chūn, jìn cái yáng yán fá xiǎng, dà lüè, bìng jí xiāng yīn. shì dà bīng zhì cháng shā, jìn cái zǒu hú běi. téng jiāo bù néng shǒu, dān qí zǒu héng zhōu, cháng shā xiāng yīn bìng shī. lú dǐng shí shǒu héng zhōu, ér xiān bì bīng tū zhì, dà lüè. dǐng bù néng kàng, zǒu yǒng zhōu. xiān bì suì xié téng jiāo zǒu qí yáng, yòu jiān dào zǒu chén zhōu. téng jiāo tuō hái, zǒu yǒng zhōu. fǔ zhì, dǐng bù jiàng fù dà lüè. dǐng zǒu dào zhōu, téng jiāo yǔ shì láng yán qǐ héng zǒu bái yá shì, dà bīng suì xià héng yǒng. chū, téng jiāo jiàn shí sān zhèn yǐ wèi cháng shā, zhì shì jiē zì wèi dào zéi. dà bīng rù héng zhōu, shǒu jiāng huáng cháo xuān jiàng. shù qí zuì, zhī jiě zhī, yuǎn jìn dà kuài. dà qīng yǐ yī zhī fǔ shǒu yǒng zhōu, fù jiāng zhōu jīn tāng jiàn chéng xū, yè gǔ zào ér dēng, zhī fǔ chū zǒu, jīn tāng suì rù yǒng.
四年春,进才扬言乏饷,大掠,并及湘阴。适大兵至长沙,进才走湖北。腾蛟不能守,单骑走衡州,长沙、湘阴并失。卢鼎时守衡州,而先璧兵突至,大掠。鼎不能抗,走永州。先璧遂挟腾蛟走祁阳,又间道走辰州。腾蛟脱还,走永州。甫至,鼎部将复大掠。鼎走道州,腾蛟与侍郎严起恒走白牙市,大兵遂下衡、永。初,腾蛟建十三镇以卫长沙,至是皆自为盗贼。大兵入衡州,守将黄朝宣降。数其罪,支解之,远近大快。大清以一知府守永州,副将周金汤瞷城虚,夜鼓噪而登,知府出走,金汤遂入永。
liù yuè, téng jiāo zài bái yá. wáng mì qiǎn zhōng shǐ gào yǐ liú chéng yìn zuì, lìng rù wǔ gāng chú zhī. téng jiāo nǎi zǒu yè wáng, wáng jí tài hòu jiē zhào jiàn. chéng yìn yóu xiǎo xiào, yǐ téng jiāo jiàn zhì dà jiàng, yǐ jiàn jù. téng jiāo zài cháng shā zhēng qí bīng, chéng yìn dà nù, yán:" xiān diào cháo xuān xiān bì jūn, jiē zhāng kuàng qīn xíng, jīn nǎi zhé chuí shǐ wǒ." suì chí zhì lí píng, zhí téng jiāo zi, suǒ xiǎng shù wàn. zi zǒu sù téng jiāo, téng jiāo qiǎn kuàng xíng, chéng yìn nǎi yǐ zhòng zhì. téng jiāo wèi qǐng yú wáng, dé fēng dìng mán bó, qiě yǔ wèi yīn, chéng yìn yì jiāo. zhì shì jué ān guó gōng, xūn shàng zhù guó, cì shàng fāng jiàn, yì zuò dà. jì téng jiāo chū jǐ shàng, yù duó qí quán, qǐng yòng wèi hù bù shàng shū, zhuān lǐng xiǎng wù, wáng bù xǔ. wáng zhào téng jiāo tú chéng yìn, téng jiāo wú bīng, mìng yǐ yún nán yuán jiāng zhào yìn xuǎn hú yī qīng bīng lì zhī. jí cí cháo, cì yín bì, mìng tíng chén jiāo jiàn. chéng yìn fú qiān qí xí téng jiāo, yìn xuǎn zú lì zhàn, jǐn jiān zhī, téng jiāo nǎi hái zhù bái yá.
六月,腾蛟在白牙。王密遣中使告以刘承胤罪,令入武冈除之。腾蛟乃走谒王,王及太后皆召见。承胤由小校,以腾蛟荐至大将,已渐倨。腾蛟在长沙征其兵,承胤大怒,言:“先调朝宣、先璧军,皆章旷亲行,今乃折箠使我。”遂驰至黎平,执腾蛟子,索饷数万。子走诉腾蛟,腾蛟遣旷行,承胤乃以众至。腾蛟为请于王,得封定蛮伯,且与为姻,承胤益骄。至是爵安国公,勋上柱国,赐尚方剑,益坐大。忌腾蛟出己上,欲夺其权,请用为户部尚书,专领饷务,王不许。王召腾蛟图承胤,腾蛟无兵,命以云南援将赵印选、胡一青兵隶之。及辞朝,赐银币,命廷臣郊饯。承胤伏千骑袭腾蛟,印选卒力战,尽歼之,腾蛟乃还驻白牙。
bā yuè, dà bīng pò wǔ gāng, chéng yìn jiàng. wáng zǒu jìng zhōu, yòu zǒu liǔ zhōu. shí cháng dé bǎo qìng yǐ shī, yǒng yì zài shī. wáng jiāng fǎn guì lín, ér chéng zhōng zhǐ jiāo liǎn jūn, téng jiāo lǜ yìn xuǎn yī qīng rù wèi zhù. ér nán ān hóu hǎo yǒng zhōng hū yōng zhòng wàn yú zhì, yǔ liǎn bīng yù dòu, huì yí zhāng bó lú dǐng bīng yì zhì, téng jiāo wèi tiáo jì, guì lín yǐ ān. nǎi qiǎn liǎn yǒng zhōng dǐng yìn xuǎn yī qīng fēn è xīng ān líng chuān yǒng níng yì níng zhū zhōu xiàn. shí yī yuè, dà bīng bī quán zhōu, téng jiāo dū wǔ jiāng hé yù.
八月,大兵破武冈,承胤降。王走靖州,又走柳州。时常德、宝庆已失,永亦再失。王将返桂林,而城中止焦琏军,腾蛟率印选、一青入为助。而南安侯郝永忠忽拥众万余至,与琏兵欲斗,会宜章伯卢鼎兵亦至,腾蛟为调剂,桂林以安。乃遣琏、永忠、鼎、印选、一青分扼兴安、灵川、永宁、义宁诸州县。十一月,大兵逼全州,腾蛟督五将合御。
wǔ nián zhēng yuè, wáng jū guì lín, jiā téng jiāo tài shī, jìn jué wèi hóu, zǐ sūn shì xí. èr yuè, dà bīng pò quán zhōu, zhì xīng ān. yǒng zhōng bīng dà kuì, bēn guì lín, bī wáng xī, zòng bīng dà lüè. téng jiāo zì yǒng fú zhì. dà bīng zhī guì lín yǒu biàn, zhí dǐ běi mén. téng jiāo dū liǎn yī qīng děng fēn sān mén jù shǒu, dà bīng nǎi hái quán zhōu. huì jīn shēng huán lǐ chéng dòng pàn dà qīng, yǐ bīng fù. dà bīng zài hú nán zhě gū tuì, téng jiāo suì qǔ quán zhōu. fù qiǎn bǎo chāng hóu cáo zhì jiàn yí zhāng hóu lú dǐng xīn xīng hóu jiāo liǎn xīn níng hóu zhào yìn xuǎn gōng yǒng zhōu, wéi chéng sān yuè, dà xiǎo sān shí liù zhàn, shí yī yuè shuò kè zhī. wèi jǐ, jiān jūn yù shǐ yú kūn qǐ zhí fāng zhǔ shì lǐ jiǎ chūn qǔ bǎo qìng, zhū jiàng yì qǔ héng zhōu, mǎ jìn zhōng qǔ cháng dé, suǒ shī dì duō fù.
五年正月,王居桂林,加腾蛟太师,进爵为侯,子孙世袭。二月,大兵破全州,至兴安。永忠兵大溃,奔桂林,逼王西,纵兵大掠。腾蛟自永福至。大兵知桂林有变,直抵北门。腾蛟督琏、一青等分三门拒守,大兵乃还全州。会金声桓、李成栋叛大清,以兵附。大兵在湖南者姑退,腾蛟遂取全州。复遣保昌侯曹志建、宜章侯卢鼎、新兴侯焦琏、新宁侯赵印选攻永州,围城三月,大小三十六战,十一月朔克之。未几,监军御史余鲲起、职方主事李甲春取宝庆,诸将亦取衡州,马进忠取常德,所失地多复。
téng jiāo yì jìn bīng cháng shā. huì dū shī dǔ yìn xī è jìn zhōng, zhāo zhōng zhēn yíng lǐ chì xīn jūn zì kuí zhōu zhì, lìng jìn zhōng ràng cháng dé yǔ zhī. jìn zhōng dà nù, jǐn qū jū mín chū chéng, fén lú shè, zǒu wǔ gāng. bǎo qìng shǒu jiāng wáng jìn cái yì qì chéng zǒu, tā shǒu jiāng jiē kuì. chì xīn děng suǒ zhì jiē kōng chéng, xuán qì zǒu, dōng qū cháng shā. téng jiāo shí zhù héng zhōu, dà hài. liù nián zhēng yuè xí jìn zhōng yóu yì yáng chū cháng shā, qī zhū jiàng bì huì, ér qīn yì zhōng zhēn yíng, yāo chì xīn rù héng. bù xià zú liù qiān rén, jù zhōng zhēn yíng yǎn xí, bù hù xíng, zhǐ xié lì zú sān shí rén wǎng. jiāng zhì, wén qí jūn yǐ dōng, jí wěi zhī zhì xiāng tán. xiāng tán kōng chéng yě, chì xīn bù shǒu ér qù, téng jiāo nǎi rù jū zhī. dà bīng zhī téng jiāo rù kōng chéng, qiǎn jiàng xú yǒng yǐn jūn rù. yǒng, téng jiāo jiù bù jiàng yě, lǜ qí zú luó bài, quàn téng jiāo jiàng. téng jiāo dà chì, yǒng suì yōng zhī qù. jué shí qī rì, nǎi shā zhī. yǒng míng wáng wén zhī āi dào, cì jì zhě jiǔ, zèng zhōng xiāng wáng, shì wén liè, guān qí zi wén ruì qiān dōu yù shǐ.
腾蛟议进兵长沙。会督师堵胤锡恶进忠,招忠贞营李赤心军自夔州至,令进忠让常德与之。进忠大怒,尽驱居民出城,焚庐舍,走武冈。宝庆守将王进才亦弃城走,他守将皆溃。赤心等所至皆空城,旋弃走,东趋长沙。腾蛟时驻衡州,大骇。六年正月檄进忠由益阳出长沙,期诸将毕会,而亲诣忠贞营,邀赤心入衡。部下卒六千人,惧忠贞营掩袭,不护行,止携吏卒三十人往。将至,闻其军已东,即尾之至湘潭。湘潭空城也,赤心不守而去,腾蛟乃入居之。大兵知腾蛟入空城,遣将徐勇引军入。勇,腾蛟旧部将也,率其卒罗拜,劝腾蛟降。腾蛟大叱,勇遂拥之去。绝食七日,乃杀之。永明王闻之哀悼,赐祭者九,赠中湘王,谥文烈,官其子文瑞佥都御史。
zhāng kuàng, zì yú yě, sōng jiāng huá tíng rén. chóng zhēn shí nián jìn shì. shòu miǎn yáng zhī zhōu. shí liù nián sān yuè, zéi jiāng hǎo yáo qí xiàn qí chéng, tóng zhī mǎ biāo sǐ zhī. kuàng zǒu miǎn, yè zǒng dū yuán jì xián yú jiǔ jiāng, shǔ wèi jiān jì. cóng zhū jiàng fāng guó ān máo xiàn wén mǎ jìn zhōng wáng yǔn chéng děng fù hàn yáng. wǔ chāng xún àn yù shǐ huáng shù lìng shǔ hàn yáng tuī guān jiān shè fǔ shì, chéng dé xún fǔ wáng yáng jī lìng shǔ fēn xún dào shì. míng nián sì yuè, xiàn wén xié huì dēng xiāng fù dé ān, yáng jī xí kuàng wǎng shǒu. chéng kōng wú rén, wèi guān shí shù rén jī yìn sòng zéi jiāng bái wàng. kuàng shōu zhǎn zhī, rì xī wèi jǐng bèi. jū sān yuè, dài zhě lǐ zǎo zhì, xún fǔ hé téng jiāo xí kuàng shǔ jīng xī dào shì. kuàng qù, zǎo shī jiàng shì xīn, chéng fù xiàn. jǐ shì zhōng xióng rǔ lín yù shǐ yóu yǒu lún hé kuàng miǎn yáng shī chéng zuì, hóu xùn huáng zhōu. yòng téng jiāo jiàn, lìng dài zuì lì gōng.
章旷,字于野,松江华亭人。崇祯十年进士。授沔阳知州。十六年三月,贼将郝摇旗陷其城,同知马飙死之。旷走免,谒总督袁继咸于九江,署为监纪。从诸将方国安、毛宪文、马进忠、王允成等复汉阳。武昌巡按御史黄澍令署汉阳推官兼摄府事,承德巡抚王扬基令署分巡道事。明年四月,宪文偕惠登相复德安,扬基檄旷往守。城空无人,卫官十数人赍印送贼将白旺。旷收斩之,日夕为警备。居三月,代者李藻至,巡抚何腾蛟檄旷署荆西道事。旷去,藻失将士心,城复陷。给事中熊汝霖、御史游有伦劾旷沔阳失城罪,侯讯黄州。用腾蛟荐,令戴罪立功。
fú wáng lì nán jīng, zuǒ liáng yù jiāng fàn quē. téng jiāo zhì cháng shā, yǐ kuàng wèi jiān jūn. fù jiāng huáng cháo xuān zhě, gù xún fǔ sòng yī hè bù jiàng, zhù yàn zi wō, téng jiāo lìng kuàng zhào zhī lái. fù jiāng zhāng xiān bì tún jīng qí sān qiān yú xù pǔ, fù shǔ kuàng zhào zhī, liú wèi qīn jūn, ér yǐ cháo xuān shù chá líng. yòu lìng kuàng diào liú chéng yìn bīng yú wǔ gāng. huì lǐ zì chéng sǐ, qí xià liú tǐ rén hǎo yáo qí yuán zōng dì lìn yǎng chéng wáng jìn cái niú yǒu yǒng liù dà bù gè yōng shù wàn bīng zhì. téng jiāo yǔ kuàng jì, jǐn fǔ qí zhòng, jūn róng dà zhuàng. zuǒ liáng yù sǐ, qí jiāng mǎ jìn zhōng wáng yǔn chéng wú suǒ guī, tū zhì yuè zhōu. piān yuán xún fǔ fù shàng ruì dà jù, kuàng yuē:" cǐ wú zhǔ zhī bīng, kě fǔ yě." rù qí yíng, yǔ jìn zhōng wò shǒu, zhǐ bái shuǐ wèi shì, jìn zhōng děng jiē cóng zhī. jìn zhōng jí zéi zhōng qú kuí hùn shí wàn yě. shí nán jīng yǐ pò, dà bīng bī hú nán, zhū jiàng jiē wèi qiè, kuàng dú xī lì yù. táng wáng zhuó wèi yòu qiān dōu yù shǐ, tí dū jūn wù, huī jiǎo hú běi.
福王立南京,左良玉将犯阙。腾蛟至长沙,以旷为监军。副将黄朝宣者,故巡抚宋一鹤部将,驻燕子窝,腾蛟令旷召之来。副将张先璧屯精骑三千于溆浦,复属旷召之,留为亲军,而以朝宣戍茶陵。又令旷调刘承胤兵于武冈。会李自成死,其下刘体仁、郝摇旗、袁宗第、蔺养成、王进才、牛有勇六大部各拥数万兵至。腾蛟与旷计,尽抚其众,军容大壮。左良玉死,其将马进忠、王允成无所归,突至岳州。偏沅巡抚傅上瑞大惧,旷曰:“此无主之兵,可抚也。”入其营,与进忠握手,指白水为誓,进忠等皆从之。进忠即贼中渠魁混十万也。时南京已破,大兵逼湖南,诸将皆畏怯,旷独悉力御。唐王擢为右佥都御史,提督军务,恢剿湖北。
kuàng yǒu zhì lüè, xíng jūn bù bì fēng dí. shēn è xiāng yīn píng jiāng zhī chōng, hú nán shì yǐ wú kǒng. cháng zhàn yuè zhōu, yǐ hòu jūn bù jì ér hái. yǐ, yòu dà zhàn dà jīng yì. yǒng míng wáng jiā bīng bù yòu shì láng. cháng shā shǒu jiāng wáng jìn cái yǔ láng bīng jiāng tán yù chūn hōng, dà lüè ér qù. téng jiāo bēn héng zhōu, kuàng yì zǒu bǎo qìng, cháng shā suì shī. téng jiāo zhù qí yáng, kuàng lái huì. téng jiāo yǐ bīng shì shǔ kuàng, ér yè wáng wǔ gāng. kuàng yí zhù yǒng zhōu, jiàn zhū dà jiàng yōng bīng, wén jǐng zhé zǒu, yì yù ér zú.
旷有智略,行军不避锋镝。身扼湘阴、平江之冲,湖南恃以无恐。尝战岳州,以后军不继而还。已,又大战大荆驿。永明王加兵部右侍郎。长沙守将王进才与狼兵将覃遇春哄,大掠而去。腾蛟奔衡州,旷亦走宝庆,长沙遂失。腾蛟驻祁阳,旷来会。腾蛟以兵事属旷,而谒王武冈。旷移驻永州,见诸大将拥兵,闻警辄走,抑郁而卒。
fù zuò lín, wǔ líng rén. yóu xiāng jǔ shì táng wáng, dà xué shì sū guān shēng zòu wèi zhí fāng zhǔ shì, jiān jì qí jūn. guān shēng mò, yǐ hé téng jiāo cháng shā, gǎi jiān jūn yù shǐ. yǒng míng wáng zài quán zhōu, chāo bài bīng bù zuǒ shì láng, zhǎng bù shì, xún jìn shàng shū, cóng zhì wǔ gāng. shí liú chéng yìn shàn zhèng, zuò lín yǔ xiāng shàn, gù zhòu qiān. jí dà bīng bī wǔ gāng, chéng yìn yì yíng jiàng, zuò lín bó rán zé zhī. chéng yìn qiǎn shǐ nà kuǎn, dà bīng rù chéng, zuò lín guàn dài zuò táng shàng. chéng yìn lì quàn zhī jiàng, bù cóng, suì bèi shā. qiè zhèng yǒu shū sè, bèi zhí, qū zhī guò qiáo, yuè rù shuǐ zhōng sǐ.
傅作霖,武陵人。由乡举仕唐王,大学士苏观生奏为职方主事,监纪其军。观生殁,倚何腾蛟长沙,改监军御史。永明王在全州,超拜兵部左侍郎,掌部事,寻进尚书,从至武冈。时刘承胤擅政,作霖与相善,故骤迁。及大兵逼武冈,承胤议迎降,作霖勃然责之。承胤遣使纳款,大兵入城,作霖冠带坐堂上。承胤力劝之降,不从,遂被杀。妾郑有殊色,被执,驱之过桥,跃入水中死。
yǒu xiāo kuàng zhě, wǔ chāng zhū shēng, wèi chéng yìn zuò yíng cān jiāng. téng jiāo tí wèi zǒng bīng guān, guǎn lí píng cān jiāng shì. jí chéng yìn jiàng, lìng xiáng jiàng chén yǒu lóng zhāo kuàng, kuàng bù cóng. yǐ ér chéng pò, sǐ zhī.
有萧旷者,武昌诸生,为承胤坐营参将。腾蛟题为总兵官,管黎平参将事。及承胤降,令降将陈友龙招旷,旷不从。已而城破,死之。
fù shàng ruì, chū wèi wǔ chāng tuī guān, zéi wéi chéng, dùn zǒu. jiǔ zhī, téng jiāo jiàn wèi cháng shā qiān shì, yòu lìng shè piān yuán xún fǔ shì. quàn téng jiāo shè shí sān zhèn, zú wèi hú nán dà hài. táng wáng shí, yòng téng jiāo jiàn, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, shí shòu piān yuán xún fǔ. xìng fǎn fù, qì téng jiāo rú yí. wǔ gāng pò, dà bīng bī yuán zhōu, shàng ruì chū jiàng. yú nián, yǔ liú chéng yìn bìng zhū sǐ.
傅上瑞,初为武昌推官,贼围城,遁走。久之,腾蛟荐为长沙佥事,又令摄偏沅巡抚事。劝腾蛟设十三镇,卒为湖南大害。唐王时,用腾蛟荐,擢右佥都御史,实授偏沅巡抚。性反覆,弃腾蛟如遗。武冈破,大兵逼沅州,上瑞出降。逾年,与刘承胤并诛死。
qú shì sì, zì qǐ tián, cháng shú rén. lǐ bù shì láng jǐng chún sūn, hú guǎng cān yì rǔ shuō zi yě. jǔ wàn lì sì shí sì nián jìn shì. shòu jí ān yǒng fēng zhī xiàn, yǒu huì zhèng. tiān qǐ yuán nián diào jiāng líng. yǒng fēng mín qǐ liú, mìng zài rèn. yǐ yōu guī. chóng zhēn yuán nián, zhuó hù kē jǐ shì zhōng, shū yán lǐ guó mù pǔ yí liú nèi gé, wáng yǒng guāng yí diǎn quán, cáo yú biàn yí bǐng xiàn, zhèng sān jùn bì mào liáng yí zǒng bǎn cáo, lǐ bāng huá yí zhǔ róng zhèng. dì duō cǎi qí yán. é chén cháo zhèng bù píng, wèi wáng zhī cǎi qǐng xù, sūn shèn xíng sòng yuān, sù yáng gǎo wáng huà zhēn zhī zhū, bái yáng lián zuǒ guāng dòu jié dú zhī bàng, zhuī lùn gù xiāng wèi guǎng wēi gù bǐng qiān féng quán huáng lì jí zhī zuì. yīn yán duó qíng jiàn cí zhī zhū tóng méng bù kě kuān, jī qiān jiǔ fèi zhī tāng bīn yǐn bù kě yòng. dì yì nà zhī. yòu jí lùn lái zōng dào yáng jǐng chén fù nì bù kě jū zhèng fǔ, èr rén xuán bà qù. yù shǐ yuán hóng xūn hé dà xué shì liú hóng xùn, nì dǎng xú dà huà shí zhǔ zhī. chuān guì zǒng dū zhāng hè míng xiān yǐ bèi fèi, qí fù yòng yóu wèi zhōng xián. shì sì bìng shū lùn. yǐ, sòng yáng lián wèi dà zhōng zhōu shùn chāng wèi qīng zhōng zhī qīng, zhōng zhōng zhī zhōng, sān rén suì cì shì. wèi jǐ, chén shí wù qī shì, yán:" qǐ fèi bù kě bù hé, shēng qiān bù kě bù jiàn, huì tuī bù kě bù shèn. shì diǎn yí yán, xíng zhāng yí chì, lùn rén yí shěn, fù dāng zhě yí qū fēn." yòu jí lùn guǎn xuǎn bēn jìng zhī bì, qǐng lín xuān qīn shì. mò yán:" gǔ yǒu zuǒ yòu shǐ, jì tiān zǐ yán dòng. jīn zhào duì shí qín, yí lìng shǐ guān rù shì jì lù, zhāo shì cháo yě." shì duō yì xíng. shí jiāng dìng nì àn, qǐng jǐn fā hóng běn, dìng qí qíng zuì qīng zhòng. yòu yán xuān fǔ xún fǔ xú liáng yàn bù fù nì yǎn, wèi cuī chéng xiù wū hé qiǎn shù, jí dāng dēng yòng. liáng yàn suì huò qǐ.
瞿式耜,字起田,常熟人。礼部侍郎景淳孙,湖广参议汝说子也。举万历四十四年进士。授吉安永丰知县,有惠政。天启元年调江陵。永丰民乞留,命再任。以忧归。崇祯元年,擢户科给事中,疏言李国〈木普〉宜留内阁,王永光宜典铨,曹于汴宜秉宪,郑三俊、毕懋良宜总版曹,李邦华宜主戎政。帝多采其言。俄陈朝政不平,为王之寀请恤,孙慎行讼冤,速杨镐、王化贞之诛,白杨涟、左光斗结毒之谤,追论故相魏广微、顾秉谦、冯铨、黄立极之罪。因言夺情建祠之朱童蒙不可宽,积愆久废之汤宾尹不可用。帝亦纳之。又极论来宗道、杨景辰附逆不可居政府,二人旋罢去。御史袁弘勋劾大学士刘鸿训,逆党徐大化实主之。川贵总督张鹤鸣先已被废,其复用由魏忠贤。式耜并疏论。已,颂杨涟、魏大中、周顺昌为清中之清,忠中之忠,三人遂赐谥。未几,陈时务七事,言:“起废不可不核,升迁不可不渐,会推不可不慎。谥典宜严,刑章宜饬,论人宜审,附珰者宜区分。”又极论馆选奔竞之弊,请临轩亲试。末言:“古有左右史,记天子言动。今召对时勤,宜令史官入侍纪录,昭示朝野。”事多议行。时将定逆案,请尽发红本,定其情罪轻重。又言宣府巡抚徐良彦不附逆奄,为崔呈秀诬劾遣戍,亟当登用。良彦遂获起。
shì sì jiǎo jiǎo lì míng, suǒ jiàn bái duō dāng dì yì, rán bó jī quán háo, dà chén duō wèi qí kǒu. shí yuè zhào huì tuī gé chén, lǐ bù shì láng qián qiān yì yǐ tóng guān zhōu yán rú fāng yán shì méng juàn, lǜ bìng tuī zé jǐ chù, móu jǔ zhī. shì sì, qiān yì mén rén yě, yán yú dāng shì zhě, bìn yán rú fú tuī, ér liè qiān yì dì èr. wēn tǐ rén suì fā nàn, yán rú zhù zhī. qiān yì duó guān xián zhù, shì sì zuò biǎn zhé. shì sì cháng sòng guì níng cān zhèng hú píng biǎo shā zéi gōng, qǐng yōu zhuó. qí hòu píng biǎo wèi guì zhōu bù zhèng shǐ, zuò bù jǐn bà. shì sì zài biǎn èr zhì, suì fèi yú jiā. jiǔ zhī, cháng shú jiān mín zhāng hàn rú xī tǐ rén zhǐ, jié qiān yì shì sì tān sì bù fǎ. tǐ rén zhǔ zhī, xià fǎ sī dǎi zhì. xún fǔ zhāng guó wéi xún àn lù zhèn fēi jiāo zhāng bái qí yuān, bù tīng. bǐ liǎng rén jiù yù, zé tǐ rén yǐ qù wèi, yù shāo jiě. qiān yì zuò xuē jí, shì sì shú tú. yán guān shū jiàn, bù nà.
式耜矫矫立名,所建白多当帝意,然搏击权豪,大臣多畏其口。十月诏会推阁臣,礼部侍郎钱谦益以同官周延儒方言事蒙眷,虑并推则己绌,谋沮之。式耜,谦益门人也,言于当事者,摈延儒弗推,而列谦益第二。温体仁遂发难,延儒助之。谦益夺官闲住,式耜坐贬谪。式耜尝颂贵宁参政胡平表杀贼功,请优擢。其后平表为贵州布政使,坐不谨罢。式耜再贬二秩,遂废于家。久之,常熟奸民张汉儒希体仁指,讦谦益、式耜贪肆不法。体仁主之,下法司逮治。巡抚张国维、巡按路振飞交章白其冤,不听。比两人就狱,则体仁已去位,狱稍解。谦益坐削籍,式耜赎徒。言官疏荐,不纳。
shí qī nián, fú wáng lì yú nán jīng. bā yuè qǐ shì sì yìng tiān fǔ chéng. yǐ, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dài fāng zhèn rú xún fǔ guǎng xī. míng nián xià, fǔ dǐ wú zhōu, wén nán jīng pò. jìng jiāng wáng hēng jiā móu tiě hào, zhào shì sì. jù bù wǎng, ér xí sī ēn cān jiāng chén bāng chuán zhù fáng. zhǐ láng bīng, wù yīng hēng jiā diào. hēng jiā zhì wú, jié shì sì, yōu zhī guì lín, qiǎn rù qǔ qí chì yìn. chū, shì sì yì lì guì duān wáng zǐ ān rén wáng. jí táng wáng jiān guó, shì sì yǐ wéi lún xù bù dàng lì, bù fèng biǎo quàn jìn. zhì shì wèi hēng jiā suǒ yōu, nǎi qiǎn shǐ hè wáng, yīn qǐ yuán. wáng xǐ, ér hēng jiā wèi dīng kuí chǔ suǒ gōng, shì jiǒng, nǎi shì shì sì. shì sì yǔ zhōng jūn guān jiāo liǎn zhào bāng chuán gòng zhí hēng jiā, luàn suì dìng. táng wáng zhuó shì sì bīng bù yòu shì láng, xié lǐ róng zhèng, yǐ yàn rì shǔ lái dài. shì sì bù rù cháo, tuì jū guǎng dōng.
十七年,福王立于南京。八月起式耜应天府丞。已,擢右佥都御史,代方震孺巡抚广西。明年夏,甫抵梧州,闻南京破。靖江王亨嘉谋僣号,召式耜。拒不往,而檄思恩参将陈邦传助防。止狼兵,勿应亨嘉调。亨嘉至梧,劫式耜,幽之桂林,遣入取其敕印。初,式耜议立桂端王子安仁王。及唐王监国,式耜以为伦序不当立,不奉表劝进。至是为亨嘉所幽,乃遣使贺王,因乞援。王喜,而亨嘉为丁魁楚所攻,势窘,乃释式耜。式耜与中军官焦琏召邦传共执亨嘉,乱遂定。唐王擢式耜兵部右侍郎,协理戎政,以晏日曙来代。式耜不入朝,退居广东。
shùn zhì sān nián jiǔ yuè, dà bīng pò tīng zhōu. shì sì yǔ kuí chǔ děng yì lì yǒng míng wáng yóu láng, nǎi yíng wáng wú zhōu, yǐ shí yuè shí rì jiān guó zhào qìng. jìn shì sì lì bù yòu shì láng dōng gé dà xué shì, jiān zhǎng lì bù shì. wèi jǐ, gàn zhōu bài bào zhì, sī lǐ wáng kūn pò wáng fù wú zhōu. shì sì lì zhēng, bù dé. shí yī yuè shuò, sū guān shēng lì táng wáng yù yú guǎng zhōu. shì sì nǎi yǔ kuí chǔ děng dìng yì yíng wáng hái zhào qìng, qiǎn zǒng dū lín jiā dǐng yù guān shēng bīng, bài mò. shì sì shì shī xiá kǒu. shí èr yuè wàng, dà bīng pò guǎng zhōu. wáng kūn qù wáng xī zǒu. shì sì qū fù wáng, wáng yǐ yuè wú ér xī.
顺治三年九月,大兵破汀州。式耜与魁楚等议立永明王由榔,乃迎王梧州,以十月十日监国肇庆。进式耜吏部右侍郎、东阁大学士,兼掌吏部事。未几,赣州败报至,司礼王坤迫王赴梧州。式耜力争,不得。十一月朔,苏观生立唐王聿于广州。式耜乃与魁楚等定议迎王还肇庆,遣总督林佳鼎御观生兵,败殁。式耜视师峡口。十二月望,大兵破广州。王坤趣王西走。式耜趋赴王,王已越梧而西。
sì nián zhēng yuè, dà bīng pò zhào qìng, bī wú zhōu, xún fǔ cáo yè yíng jiàng. wáng yù zǒu yī hé téng jiāo yú hú guǎng, dīng kuí chǔ lǚ dà qì wáng huà chéng jiē qì wáng qù, zhǐ shì sì jí wú bǐng wú zhēn yù děng cóng, nǎi yóu píng lè dǐ guì lín. èr yuè, dà bīng xí píng lè, fēn bīng qū guì lín. wáng jiāng zǒu quán zhōu, shì sì jí chén guì lín xíng shì, qǐng liú, bù xǔ. zì qǐng liú shǒu, xǔ zhī. jìn wén yuān gé dà xué shì, jiān bīng bù shàng shū, cì jiàn, pián yí cóng shì. píng lè xún zhōu xiāng jì pò, guì lín wēi shén. zǒng dū shì láng zhū shèng nóng zǒu líng chuān, xún àn yù shǐ gū yán tài zǒu róng xiàn, bù zhèng shǐ zhū shèng shui diào fù shǐ yáng chuí yún guì lín zhī fǔ wáng huì qīng yǐ xià jiē dùn, wéi shì sì yǔ tōng pàn zhèng guó fān, xiàn chéng lǐ shì róng jí dū sī lín yīng chāng lǐ dāng ruì shěn huáng zài yān. wáng lìng bīng bù yòu shì láng dīng yuán yè dài shèng nóng, yù shǐ lǔ kě zǎo dài yán tài. wèi fù ér dà bīng yǐ yú sān yuè báo guì lín, yǐ qí shù shí tū rù wén chāng mén, dēng chéng lóu kàn shì sì gōng shǔ. shì sì jí lìng yuán jiāng jiāo liǎn jù zhàn.
四年正月,大兵破肇庆,逼梧州,巡抚曹晔迎降。王欲走依何腾蛟于湖广,丁魁楚、吕大器、王化澄皆弃王去,止式耜及吴炳、吴贞毓等从,乃由平乐抵桂林。二月,大兵袭平乐,分兵趋桂林。王将走全州,式耜极陈桂林形势,请留,不许。自请留守,许之。进文渊阁大学士,兼兵部尚书,赐剑,便宜从事。平乐、浔州相继破,桂林危甚。总督侍郎朱盛浓走灵川,巡按御史辜延泰走融县,布政使朱盛氵调、副使杨垂云、桂林知府王惠卿以下皆遁,惟式耜与通判郑国藩,县丞李世荣及都司林应昌、李当瑞、沈煌在焉。王令兵部右侍郎丁元晔代盛浓,御史鲁可藻代延泰。未赴而大兵已于三月薄桂林,以骑数十突入文昌门,登城楼瞰式耜公署。式耜急令援将焦琏拒战。
chū, yǒng míng wáng wèi zéi zhí, liǎn lǜ zhòng pān chéng shàng, pò xiè chū zhī. wáng bìng bù néng xíng, liǎn fù wáng yǐ xíng. wáng yǐ cǐ dé liǎn, yòng pò jìng jiāng wáng gōng, mìng wèi cān jiāng. jí shì zhàn shǒu sān yuè, liǎn gōng zuì duō, yuán yè kě zǎo yì jìn lì. shì sì shēn lì shǐ shí zhōng, yǔ shì zú tóng gān kǔ. jī yǔ chéng huài, lì shì wú rén sè, shì sì dū chéng shǒu zì rú, gù rén wú pàn zhì. yuán bīng suǒ xiǎng ér huā, shì sì kuò kù bù zú, qī shào juān zān ěr zuǒ zhī. jì ér liǎn bīng zhǔ kè bù hé, zào ér qù, chéng jǐ pò zhě shù yǐ. huì chén bāng yàn děng gōng guǎng zhōu, dà bīng yǐn ér dōng, guì lín huò quán. liǎn yì fù yáng shuò jí píng lè, chén bāng chuán yì yóu xún fù wú zhōu. wáng wén jié, fēng shì sì lín guì bó, liǎn xīn xīng bó, yuán yè děng jìn zhì yǒu chà.
初,永明王为贼执,琏率众攀城上,破械出之。王病不能行,琏负王以行。王以此德琏,用破靖江王功,命为参将。及是战守三月,琏功最多,元晔、可藻亦尽力。式耜身立矢石中,与士卒同甘苦。积雨城坏,吏士无人色,式耜督城守自如,故人无叛志。援兵索饷而哗,式耜括库不足,妻邵捐簪珥佐之。既而琏兵主客不和,噪而去,城几破者数矣。会陈邦彦等攻广州,大兵引而东,桂林获全。琏亦复阳朔及平乐,陈邦传亦由浔复梧州。王闻捷,封式耜临桂伯,琏新兴伯,元晔等进秩有差。
shì sì chū qǐng wáng fǎn quán zhōu, bù tīng. yǐ, qǐng hái guì lín. wáng yǐ xǔ zhī, huì wǔ gāng pò, wáng yóu jìng zhōu zǒu liǔ zhōu, shì sì fù qǐng hái guì lín. shí yī yuè, dà bīng zì hú nán bī quán zhōu, shì sì xié téng jiāo jù què. yǐ, wú zhōu fù pò, wáng fāng zài xiàng zhōu, yù zǒu nán níng. yǐ dà chén lì zhēng, nǎi yǐ shí èr yuè hái guì lín.
式耜初请王返全州,不听。已,请还桂林。王已许之,会武冈破,王由靖州走柳州,式耜复请还桂林。十一月,大兵自湖南逼全州,式耜偕腾蛟拒却。已,梧州复破,王方在象州,欲走南宁。以大臣力争,乃以十二月还桂林。
wǔ nián èr yuè, nán ān hóu hǎo yǒng zhōng zhù guì lín, è chéng wài tuán liàn bīng, jǐn pò shuǐ dōng shí bā cūn, shā lù wú suàn, yǔ shì sì gòu nán. shì sì lì tiáo jì, yǒng zhōng nǎi zhù xīng ān. dà bīng qián qū zhì líng chuān, yǒng zhōng zhàn bài, bēn rù guì lín, qǐng wáng jí xī xī zǒu. shì sì lì zhēng, bù tīng. zuǒ yòu jiē qǐng sù jià, shì sì yòu zhēng. wáng yuē:" qīng bù guò yù yǔ sǐ shè jì ěr." shì sì wèi qì xià zhān yī. wáng fǔ xíng, yǒng zhōng jí dà lüè, chuí shā tài cháng qīng huáng tài yuán. shì sì jiā yì bèi lüè, jiā rén jiǎo téng jiāo lìng jiàn, nǎi chū chéng. rì zhōng, zhào yìn xuǎn zhū yíng zì líng chuān zhì, yì dà lüè, chéng nèi wài rú xǐ. yǒng zhōng zǒu liǔ zhōu, yìn xuǎn děng zǒu yǒng níng. míng rì, shì sì xī chéng zhōng yú jìn, ān fǔ yuǎn jìn. jiāo liǎn jí zhū zhèn zhōu jīn tāng zhào zuǒ hú yī qīng děng gè lǜ suǒ bù zhì, téng jiāo jūn yì zhì. sān yuè, dà bīng zhī guì lín yǒu biàn, lái xí, dǐ běi mén. téng jiāo dū zhū jiàng jù zhàn, chéng huò quán. shí wáng zhù nán níng, shì sì qiǎn shǐ wèi sān gōng qǐ jū. wáng shǐ zhī shì sì wú yàng, wèi qì xià.
五年二月,南安侯郝永忠驻桂林,恶城外团练兵,尽破水东十八村,杀戮无算,与式耜构难。式耜力调剂,永忠乃驻兴安。大兵前驱至灵川,永忠战败,奔入桂林,请王即夕西走。式耜力争,不听。左右皆请速驾,式耜又争。王曰:“卿不过欲予死社稷尔。”式耜为泣下沾衣。王甫行,永忠即大掠,捶杀太常卿黄太元。式耜家亦被掠,家人矫腾蛟令箭,乃出城。日中,赵印选诸营自灵川至,亦大掠,城内外如洗。永忠走柳州,印选等走永宁。明日,式耜息城中余烬,安抚远近。焦琏及诸镇周金、汤兆佐、胡一青等各率所部至,腾蛟军亦至。三月,大兵知桂林有变,来袭,抵北门。腾蛟督诸将拒战,城获全。时王驻南宁,式耜遣使慰三宫起居。王始知式耜无恙,为泣下。
rùn sān yuè, guǎng dōng lǐ chéng dòng jiāng xī jīn shēng huán jiē pàn dà qīng, jù dì guī, shì sì qǐng wáng hái guì lín. wáng cóng chéng dòng qǐng, jiāng fù guǎng zhōu. shì sì lǜ chéng dòng xié wáng zì zhuān, rú liú chéng yìn shì, lì zhēng zhī, nǎi zhù zhào qìng. shí yī yuè, yǒng zhōu bǎo qìng héng zhōu bìng fù. shì sì yǐ jī huì kě chéng, qǐng wáng hái guì lín, tú chū chǔ zhī jì, bù nà. qìng guó gōng chén bāng chuán shǒu xún zhōu, zì chēng shì shǒu guǎng xī, yù rú qián guó gōng lì. shì sì tè shū hé zhī, huì zhōng wài duō zhēng zhě, bāng chuán nǎi zhǐ. guǎng xī xún fǔ lǔ kě zǎo zì shǔ xián xún fǔ liǎng guǎng, shì sì yì shū bó zhī. shì sì shēn zài wài, zhèng yǒu quē, bì shū jiàn. cháng yuē:" chén yǔ zhǔ shàng huàn nàn xiāng suí, xiū qī yǔ gòng, bù tóng tā chén. yī qiè dà zhèng, zì dé yù wén." wáng wèi bāo nà. ér shì shí chéng dòng zi yuán yìn zhuān cháo zhèng, zhī jìng shì sì, yuán péng nián dīng shí kuí jīn bǎo děng suì zhēng xiāng yǐ fù. liù nián zhēng yuè, shí kuí děng zhú zhū tiān lín, bù yù hé wú zōu wéi shǒu fǔ. zhào shì sì rù zhí, yǐ wén yuān yìn bì zhī, shì sì zhōng bù rù yě. wèi jǐ, téng jiāo shēng huán chéng dòng xiāng jì bài mò, guó shì dà wēi. cháo shì fāng zhí dǎng xiàng jiǎo, shì sì bù néng jìn.
闰三月,广东李成栋、江西金声桓皆叛大清,据地归,式耜请王还桂林。王从成栋请,将赴广州。式耜虑成栋挟王自专,如刘承胤事,力争之,乃驻肇庆。十一月,永州、宝庆、衡州并复。式耜以机会可乘,请王还桂林,图出楚之计,不纳。庆国公陈邦传守浔州,自称世守广西,欲如黔国公例。式耜特疏劾之,会中外多争者,邦传乃止。广西巡抚鲁可藻自署衔巡抚两广,式耜亦疏驳之。式耜身在外,政有阙,必疏谏。尝曰:“臣与主上患难相随,休戚与共,不同他臣。一切大政,自得与闻。”王为褒纳。而是时成栋子元胤专朝政,知敬式耜,袁彭年、丁时魁、金堡等遂争相倚附。六年正月,时魁等逐朱天麟,不欲何吾驺为首辅。召式耜入直,以文渊印畀之,式耜终不入也。未几,腾蛟、声桓、成栋相继败殁,国势大危。朝士方植党相角,式耜不能禁。
qī nián zhēng yuè, nán xióng pò. wáng jù, zǒu wú zhōu. zhū dà chén jié shí kuí děng xià yù, shì sì qī shū lùn jiù. hú zhí gōng zhī shàn fēng sūn kě wàng yě, shì sì shū qǐng zhǎn zhī. jiē bù nà. jiǔ yuè, quán zhōu pò. kāi guó gōng zhào yìn xuǎn jū guì lín, wèi guó gōng hú yī qīng shǒu róng jiāng, yǔ níng yuǎn bó wáng yǒng zuò jiē jù bù chū bīng, dà bīng suì rù yán guān. shí yuè, yī qīng yǒng zuò rù guì lín fēn xiǎng, róng jiāng wú shù bīng, dà bīng yì shēn rù. shí yī yuè wǔ rì, shì sì xí yìn xuǎn chū, bù kěn xíng, zài qù zhī, zé jǐn shì táo. yī qīng jí wǔ líng hóu yáng guó dòng suí níng bó pú yīng níng wǔ bó mǎ yǎng lín yì táo qù. yǒng zuò yíng jiàng, chéng zhōng wú yī bīng. shì sì duān zuò fǔ zhōng, jiā rén yì sàn. bù jiàng qī liáng xūn qǐng shì sì shàng mǎ sù zǒu, shì sì jiān bù tīng, chì tuì zhī. é zǒng dū zhāng tóng chǎng zhì, shì xié sǐ, nǎi xiāng duì yǐn jiǔ, yī lǎo bīng shì. zhào zhōng jūn xú gāo fù yǐ chì yìn, shǔ chí sòng wáng. shì xī, liǎng rén bǐng zhú wēi zuò. lí míng, shù qí zhì. shì sì yuē:" wú liǎng rén dài sǐ jiǔ yǐ", suì yǔ xié xíng, zhì zé jù zuò yú dì. yù zhī jiàng, bù tīng, yōu yú mín shě. liǎng rén rì fù shī chàng hé, dé bǎi yú shǒu. zhì rùn shí yī yuè shí yǒu qī rì, jiāng jiù xíng, tiān dà léi diàn, kōng zhōng zhèn jī zhě sān, yuǎn jìn chēng yì, suì yǔ tóng chǎng jù sǐ. tóng chǎng, dà xué shì jū zhèng zēng sūn, shì jiàn jū zhèng zhuàn.
七年正月,南雄破。王惧,走梧州。诸大臣讦时魁等下狱,式耜七疏论救。胡执恭之擅封孙可望也,式耜疏请斩之。皆不纳。九月,全州破。开国公赵印选居桂林,卫国公胡一青守榕江,与宁远伯王永祚皆惧不出兵,大兵遂入严关。十月,一青、永祚入桂林分饷,榕江无戍兵,大兵益深入。十一月五日,式耜檄印选出,不肯行,再趣之,则尽室逃。一青及武陵侯杨国栋、绥宁伯蒲缨、宁武伯马养麟亦逃去。永祚迎降,城中无一兵。式耜端坐府中,家人亦散。部将戚良勋请式耜上马速走,式耜坚不听,叱退之。俄总督张同敞至,誓偕死,乃相对饮酒,一老兵侍。召中军徐高付以敕印,属驰送王。是夕,两人秉烛危坐。黎明,数骑至。式耜曰:“吾两人待死久矣”,遂与偕行,至则踞坐于地。谕之降,不听,幽于民舍。两人日赋诗倡和,得百余首。至闰十一月十有七日,将就刑,天大雷电,空中震击者三,远近称异,遂与同敞俱死。同敞,大学士居正曾孙,事见《居正传》。
shí guì lín xùn nàn zhě guāng lù shǎo qīng wāng hào tóu shuǐ sǐ. qí pò píng lè yě, shǒu jiāng zhèn xī jiāng jūn zhū mín rú zì jǐng.
时桂林殉难者光禄少卿汪皞投水死。其破平乐也,守将镇西将军朱旻如自刭。
yǒu zhōu zhèn zhě, guān zhōng shū shè rén, jū quán zhōu, kāng kǎi shàng qì jié, wǔ gāng shī, quán zhōu wēi, zhèn yāo wén wǔ jiàng lì méng yú shén, shì sǐ jù shǒu. tiáo chéng shǒu shì yí, shàng zhī liú shǒu qú shì sì. shì sì jí tí wèi yù shǐ, jiān quán zhōu jūn. wú hé, hǎo yǒng zhōng lú dǐng zì quán zhōu chè bīng hái guì lín. shǒu quán zhū jiàng yì jǔ chéng jiàng, zhèn lì zhēng bù kě, zhòng nù shā zhī, quán zhōu suì shī.
有周震者,官中书舍人,居全州,慷慨尚气节,武冈失,全州危,震邀文武将吏盟于神,誓死拒守。条城守事宜,上之留守瞿式耜。式耜即题为御史,监全州军。无何,郝永忠、卢鼎自全州撤兵还桂林。守全诸将议举城降,震力争不可,众怒杀之,全州遂失。
zàn yuē: hé téng jiāo qú shì sì qí qū wēi nàn zhī zhōng, jiè rán yǐ jiān zhēn zì shǒu. suī qí shè shī jīng huà, wèi néng yī dǔ jué xiào, yào yì shí shì shǐ rán. qí yú jū gōng jìn cuì zhī cāo, wú shǎo kuī sǔn, gù wèi kě yǐ shì wèi zǐ yì yě. fū jié yì bì qióng ér hòu jiàn, rú èr rén zhī jié lì zhì sǐ, mí yǒu èr xīn, suǒ wèi bǎi zhé bù huí zhě yǐ. míng dài èr bǎi qī shí yú nián yǎng shì zhī bào, qí zài sī hū! qí zài sī hū!
赞曰:何腾蛟、瞿式耜崎岖危难之中,介然以艰贞自守。虽其设施经画,未能一睹厥效,要亦时势使然。其于鞠躬尽瘁之操,无少亏损,固未可以是为訾议也。夫节义必穷而后见,如二人之竭力致死,靡有二心,所谓百折不回者矣。明代二百七十余年养士之报,其在斯乎!其在斯乎!