zhào yǒu rén lún, shì chēng jiā guó. fù fù zǐ zi, jūn jūn chén chén, qīn shū jì biàn, děng chà yǒu bié. gài zi wèi fù yǐn, zhí zài qí zhōng, lùn yǔ zhī shùn yě lüè wài bié nèi, yǎn è yáng shàn, chūn qiū zhī yì yě. zì zī yǐ jiàng, lǜ yóu jiù zhāng. shǐ shì yǒu shì shè jūn qīn, bì yán duō yǐn huì, suī zhí dào bù zú, ér míng jiào cún yān. qí yǒu wǔ cí nòng zhá, shì fēi wén guò, ruò wáng yǐn yú yù huǐ rǔ xiāng líng, zi yě xiū wén shì fēn xiāng xiè. yòng shě yóu hū yì shuō, wēi fú xíng hū bǐ duān, sī nǎi zuò zhě zhī chǒu xíng, rén lún suǒ tóng jí yě. yì yǒu shì měi píng xū, cí duō wū yǒu: huò jiǎ rén zhī měi, jí wèi sī huì huò wū rén zhī è, chí bào jǐ chóu. ruò wáng shěn wèi lù shù biǎn zhēn zhī zhào, lù jī jìn shǐ xū zhāng jù gé zhī fēng, bān gù shòu jīn ér shǐ shū, chén shòu jiè mǐ ér fāng chuán. cǐ yòu jì yán zhī jiān zéi, zài bǐ zhī xiōng rén, suī sì zhū shì cháo, tóu bì chái hǔ kě yě.
肇有人倫，是稱家國。父父子子，君君臣臣，親疏既辨，等差有別。蓋「子為父隱，直在其中」，《論語》之順也；略外別內，掩惡揚善，《春秋》之義也。自茲已降，率由舊章。史氏有事涉君親，必言多隱諱，雖直道不足，而名教存焉。其有舞詞弄札，飾非文過，若王隱、虞預毀辱相凌，子野、休文釋紛相謝。用舍由乎臆說，威福行乎筆端，斯乃作者之醜行，人倫所同疾也。亦有事每憑虛，詞多烏有：或假人之美，藉為私惠；或誣人之惡，持報己仇。若王沈《魏錄》述貶甄之詔，陸機《晉史》虛張拒葛之鋒，班固受金而始書，陳壽借米而方傳。此又記言之奸賊，載筆之凶人，雖肆諸市朝，投畀豺虎可也。

rán zé shǐ zhī bù zhí, dài yǒu qí shū, gǒu qí shì yǐ zhāng, zé jīn wú suǒ qǔ. qí yǒu wǎng xián zhī suǒ wèi chá, lái zhě zhī suǒ bù zhī, jīn lüè guǎng yì wén, yòng biāo xiān jué. àn hòu hàn shū gēng shǐ chuán chēng qí nuò ruò yě, qí chū jí wèi, nán miàn lì, cháo qún chén, xiū kuì liú hàn, guā xí bù gǎn shì. fū yǐ shèng gōng shēn zài wēi jiàn, yǐ néng jié kè bào chóu, bì nán lǜ lín, míng wèi háo jié. ān yǒu guì wèi rén zhǔ, ér fǎn zhì yú sī zhě hū? jiāng zuò zhě qū bǐ ā shí, dú chéng guāng wǔ zhī měi yú yán mèi zhǔ, yòng xuě bó shēng zhī yuàn yě. qiě zhōng xìng zhī shǐ, chū zì dōng guān, huò míng huáng suǒ dìng, huò mǎ hòu yōu kān, ér yán zuò líng zhǎng, jiǎn shū mò gǎi, suì shǐ tā xìng zhuī xuǎn, kōng chuán wěi lù zhě yǐ. chén shì guó zhì liú hòu zhǔ chuán yún: shǔ wú shǐ zhí, gù zāi xiáng mí wén. àn huáng qì jiàn yú zǐ guī, qún niǎo duò yú jiāng shuǐ, chéng dū yán yǒu jǐng xīng chū, yì zhōu yán wú zǎi xiàng qì, ruò shǐ guān bù zhì, cǐ shì cóng hé ér shū? gài yóu fù rǔ shòu kūn, gù jiā zī bàng yì zhě yě.
然則史之不直，代有其書，苟其事已彰，則今無所取。其有往賢之所未察，來者之所不知，今略廣異聞，用標先覺。案《後漢書·更始傳》稱其懦弱也，其初即位，南面立，朝群臣，羞愧流汗，刮席不敢視。夫以聖公身在微賤，已能結客報仇，避難綠林，名為豪傑。安有貴為人主，而反至於斯者乎？將作者曲筆阿時，獨成光武之美；諛言媚主，用雪伯升之怨也。且中興之史，出自東觀，或明皇所定，或馬後攸刊，而炎祚靈長，簡書莫改，遂使他姓追選，空傳偽錄者矣。陳氏《國志·劉後主傳》云：」蜀無史職，故災祥靡聞。」案黃氣見於姊歸，群鳥墮於江水，成都言有景星出，益州言無宰相氣，若史官不置，此事從何而書？蓋由父辱受髡，故加茲謗議者也。

gǔ zhě zhū hóu bìng zhēng, shèng fù wú héng, ér tā shàn bì chēng, jǐ è bù huì. dǎi hū jìn gǔ, wú wén zhì gōng, guó zì chēng wèi wǒ zhǎng, jiā xiāng wèi wèi bǐ duǎn. ér wèi shōu yǐ yuán shì chū yú biān yì, jiàn wǔ zhū huá, suì gāo zì biāo jǔ, bǐ sāng gān yú jī hàn zhī guó qū jiā pái yì, tóng jiàn yè yú mán mò zhī bāng. fū yǐ dí guó xiāng chóu, jiāo bīng jié yuàn, zài zhū yí xí, yōng kě zhì wū, liè zhū xiāng sù, nán wèi wàng shuō. gǒu wèi dá cǐ yì, ān kě yán yú shǐ xié? fū shǐ zhī qū bǐ wū shū, bù guò yī èr, yǔ qí zuì fù, wèi shī yǐ duō. ér wèi shōu zá yǐ yù yán, dài jiāng guò bàn, gù yǐ cāng xié yǐ jiàng, hǎn jiàn qí liú, ér lǐ shì qí shū chēng wèi shí lù zhě, hé yě? gài yǐ zhòng guī wáng kǎo wèi dá, bó qǐ yǐ gōng fǔ xiāng jiā, zì chū dà míng, shì tóng yuán tàn, jì wú dé bù bào, gù xū měi xiāng chóu. rán bì wèi zhāo gōng zhī lǐ, wú bù xìn yě. yǔ yuē: míng qí wèi zéi, dí nǎi kě fú. rú wáng shào zhī kàng cí bù náo, kě yǐ fāng jià gǔ rén. ér wèi shū chí lùn jī yáng, chēng qí yǒu cán zhèng zhí. fū bù zhāng qí zuì, ér qīng sì qí zhū, cǐ suǒ wèi bīng qǐ wú míng, nán wèi zhì shèng zhě. xún cǐ lùn zhī zuò, gài yóu jūn mào shū fǎ bù yǐn, qǔ jiù dāng shí. huò yǒu jiǎ shǒu shǐ chén, yǐ fù sī mén zhī chǐ, bù rán, hé è zhí chǒu zhèng, dào zēng zhǔ rén zhī shén hū!
古者諸侯並爭，勝負無恆，而他善必稱，己惡不諱。逮乎近古，無聞至公，國自稱為我長，家相謂為彼短。而魏收以元氏出於邊裔，見侮諸華，遂高自標舉，比桑乾於姬、漢之國；曲加排抑，同建鄴於蠻貊之邦。夫以敵國相仇，交兵結怨，載諸移檄，庸可致誣，列諸緗素，難為妄說。苟未達此義，安可言於史邪？夫史之曲筆誣書，不過一二，語其罪負，為失已多。而魏收雜以寓言，殆將過半，固以倉頡已降，罕見其流，而李氏《齊書》稱為實錄者，何也？蓋以重規亡考未達，伯起以公輔相加，字出大名，事同元嘆，既無德不報，故虛美相酬。然必謂昭公知禮，吾不信也。語曰：」明其為賊，敵乃可服。」如王劭之抗詞不撓，可以方駕古人。而魏書持論激揚，稱其有慚正直。夫不彰其罪，而輕肆其誅，此所謂兵起無名，難為制勝者。尋此論之作，蓋由君懋書法不隱，取咎當時。或有假手史臣，以復私門之恥，不然，何惡直醜正，盜憎主人之甚乎！

gài shuāng xuě jiāo xià, shǐ jiàn zhēn sōng zhī cāo guó jiā sàng luàn, fāng yàn zhōng chén zhī jié. ruò hàn mò zhī dǒng chéng gěng jì, jìn chū zhī zhū gé wú qiū, qí xìng ér yǒu liú bǐng yuán càn, zhōu miè ér yǒu wáng qiān wèi jiǒng, sī jiē pò jiā xùn guó, shì sǐ yóu shēng. ér lì dài zhū shǐ, jiē shū zhī yuē nì, jiāng hé yǐ jī yáng míng jiào, yǐ quàn shì jūn zhě hū! gǔ zhī shū shì yě, lìng zéi chén nì zǐ jù jīn zhī shū shì yě, shǐ zhōng chén yì shì xiū. ruò shǐ nán dǒng yǒu líng, bì qiè chǐ yú jiǔ quán zhī xià yǐ.
蓋霜雪交下，始見貞松之操；國家喪亂，方驗忠臣之節。若漢末之董承、耿紀，晉初之諸葛、毋丘，齊興而有劉秉、袁粲，周滅而有王謙、尉迥，斯皆破家殉國，視死猶生。而歷代諸史，皆書之曰逆，將何以激揚名教，以勸事君者乎！古之書事也，令賊臣逆子懼；今之書事也，使忠臣義士羞。若使南、董有靈，必切齒於九泉之下矣。

zì liáng chén yǐ jiàng, suí zhōu ér wǎng, zhū shǐ jiē zhēn guān nián zhōng qún gōng suǒ zhuàn, jìn gǔ yì xī, qíng wěi kě qiú. zhì rú cháo tíng guì chén, bì fù zǔ yǒu chuán, kǎo qí xíng shì, jiē zi sūn suǒ wèi, ér fǎng bǐ liú sú, xún zhū gù lǎo, shì yǒu bù tóng, yán duō shuǎng shí. xī qín rén bù sǐ, yàn fú shēng zhī hòu wū shǔ lǎo yóu cún, zhī gé liàng zhī duō wǎng. sī zé zì gǔ suǒ tàn, qǐ dú yú jīn zāi!
自梁、陳已降，隋、周而往，諸史皆貞觀年中群公所撰，近古易悉，情偽可求。至如朝廷貴臣，必父祖有傳，考其行事，皆子孫所為，而訪彼流俗，詢諸故老，事有不同，言多爽實。昔秦人不死，驗苻生之厚誣；蜀老猶存，知葛亮之多枉。斯則自古所嘆，豈獨於今哉！

gài shǐ zhī wèi yòng yě, jì gōng sī guò, zhāng shàn dān è, dé shī yī zhāo, róng rǔ qiān zài. gǒu wéi sī fǎ, qǐ yuē néng guān. dàn gǔ lái wéi wén yǐ zhí bǐ jiàn zhū, bù wén yǐ qū cí huò zuì. shì yǐ yǐn hóu sòng shū duō wàng, xiāo wǔ zhī ér wù yóu bó qǐ wèi shǐ bù píng, qí xuān lǎn ér wú qiǎn. gù lìng shǐ chén dé ài zēng yóu jǐ, gāo xià zài xīn, jìn bù dàn yú gōng xiàn, tuì wú kuì yú sī shì, yù qiú shí lù, bù yì nán hū? wū hū! cǐ yì yǒu guó jiā zhě suǒ yí chéng gé yě.
蓋史之為用也，記功司過，彰善癉惡，得失一朝，榮辱千載。苟違斯法，豈曰能官。但古來唯聞以直筆見誅，不聞以曲詞獲罪。是以隱侯《宋書》多妄，蕭武知而勿尤；伯起《魏史》不平，齊宣覽而無譴。故令史臣得愛憎由己，高下在心，進不憚於公憲，退無愧於私室，欲求實錄，不亦難乎？嗚呼！此亦有國家者所宜懲革也。