fū rén bǐng wǔ cháng, shì jiān bǎi xíng, xié zhèng yǒu bié, qū zhí bù tóng. ruò xié qū zhě, rén zhī suǒ jiàn, ér xiǎo rén zhī dào yě zhèng zhí zhě, rén zhī suǒ guì, ér jūn zǐ zhī dé yě. rán shì duō qū xié ér qì zhèng, bù jiàn jūn zǐ zhī jī, ér xíng yóu xiǎo rén zhě, hé zāi? yǔ yuē:" zhí rú xián, sǐ dào biān qū rú gōu, fǎn fēng hóu." gù níng shùn cóng yǐ bǎo jí, bù wéi wǔ yǐ shòu hài yě. kuàng shǐ zhī wèi wù, shēn yǐ quàn jiè, shù zhī fēng shēng. qí yǒu zéi chén nì zǐ, yín luàn jūn zhǔ, gǒu zhí shū qí shì, bù yǎn qí xiá, zé huì jī zhāng yú yī zhāo, è míng bèi yú qiān zǎi. yán zhī ruò shì, xū kě wèi hū!
夫人禀五常,士兼百行,邪正有别,曲直不同。若邪曲者,人之所贱,而小人之道也;正直者,人之所贵,而君子之德也。然世多趋邪而弃正,不践君子之迹,而行由小人者,何哉?语曰:“直如弦,死道边;曲如钩,反封侯。”故宁顺从以保吉,不违忤以受害也。况史之为务,申以劝诫,树之风声。其有贼臣逆子,淫乱君主,苟直书其事,不掩其瑕,则秽迹彰于一朝,恶名被于千载。言之若是,吁可畏乎!
fū wèi yú kě wèi zhī shí zé cóng, wèi yú bù kě wèi zhī shí zé xiōng. rú dǒng hú zhī shū fǎ bù yǐn, zhào dùn zhī wèi fǎ shòu qū, bǐ wǒ wú wǔ, xíng zhī bù yí, rán hòu néng chéng qí liáng zhí, shàn míng jīn gǔ. zhì ruò qí shǐ zhī shū cuī shì, mǎ qiān zhī shù hàn fēi, wéi zhāo zhàng zhèng yú wú cháo, cuī hào fàn huì yú wèi guó, huò shēn gāo fǔ yuè, qǔ xiào dāng shí huò shū tián kēng jiào, wú wén hòu dài. fū shì shì rú cǐ, ér zé shǐ chén bù néng shēn qí qiáng xiàng zhī fēng, lì qí fěi gōng zhī jié, gài yì nán yǐ. shì yǐ zhāng yǎn fā fèn, sī cún hēi jì zhī wén sūn shèng bù píng, qiè zhuàn liáo dōng zhī běn. yǐ zī bì huò, xìng ér huò quán. zú yǐ yàn shì tú zhī duō ài, zhī shí lù zhī nán yù ěr.
夫为于可为之时则从,为于不可为之时则凶。如董狐之书法不隐,赵盾之为法受屈,彼我无忤,行之不疑,然后能成其良直,擅名今古。至若齐史之书崔弑,马迁之述汉非,韦昭仗正于吴朝,崔浩犯讳于魏国,或身膏斧钺,取笑当时;或书填坑窖,无闻后代。夫世事如此,而责史臣不能申其强项之风,励其匪躬之节,盖亦难矣。是以张俨发愤,私存《嘿记》之文;孙盛不平,窃撰辽东之本。以兹避祸,幸而获全。足以验世途之多隘,知实录之难遇耳。
rán zé lì kǎo qián shǐ, zhēng zhū zhí cí, suī gǔ rén zāo pò, zhēn wěi xiāng luàn, ér pī shā jiǎn jīn, yǒu shí huò bǎo. àn jīn xíng zài lì, shǐ shì yóu duō. dāng xuān jǐng kāi jī zhī shǐ, cáo mǎ gòu fēn zhī jì, huò liè yíng wèi qū, jiàn qū wǔ hòu, huò fā zhàng yún tái, qǔ shāng chéng jì. chén shòu wáng yǐn, xián dù kǒu ér wú yán, lù jī yú yù, gè qī háo ér mí shù. zhì xí jiàn chǐ, nǎi shēn yǐ sǐ gé zǒu dá zhī shuō, chōu gē fàn bì zhī yán. lì dài hòu wū, yī zhāo rú xuě. kǎo sī rén zhī shū shì, gài jìn gǔ zhī yí zhí yú? cì yǒu sòng xiào wáng fēng sú chuán wáng shào qí zhì, qí xù shù dāng shí, yì wù zài shěn shí. àn yú shí hé shuò wáng gōng, jī qiú wèi yǔn yè chéng jiàng xiàng, xīn gòu réng cún. ér èr zǐ shū qí suǒ huì, céng wú dàn sè. gāng yì bù tǔ, qí sī rén yú?
然则历考前史,徵诸直词,虽古人糟粕,真伪相乱,而披沙拣金,有时获宝。案金行在历,史氏尤多。当宣、景开基之始,曹、马构纷之际,或列营渭曲,见屈武侯,或发仗云台,取伤成济。陈寿、王隐,咸杜口而无言,陆机、虞预,各栖毫而靡述。至习鉴齿,乃申以死葛走达之说,抽戈犯跸之言。历代厚诬,一朝如雪。考斯人之书事,盖近古之遗直欤?次有宋孝王《风俗传》、王劭《齐志》,其叙述当时,亦务在审实。案于时河朔王公,箕裘未陨;邺城将相,薪构仍存。而二子书其所讳,曾无惮色。刚亦不吐,其斯人欤?
gài liè shì xùn míng, zhuàng fū zhòng qì, níng wèi lán cuī yù zhé, bù zuò wǎ lì cháng cún. ruò nán dǒng zhī zhàng qì zhí shū, bù bì qiáng yù wéi cuī zhī sì qíng fèn bǐ, wú suǒ ā róng. suī zhōu shēn zhī fáng yǒu suǒ bù zú, ér yí fāng yú liè, rén dào yú jīn chēng zhī. yǔ fū wáng shěn wèi shū, jiǎ huí xié yǐ qiè wèi, dǒng tǒng yàn shǐ, chí zhōu mèi yǐ tōu róng, guàn sān guāng ér dòng jiǔ quán, céng wèi zú yù qí gāo xià yě.
盖列士徇名,壮夫重气,宁为兰摧玉折,不作瓦砾长存。若南、董之仗气直书,不避强御;韦、崔之肆情奋笔,无所阿容。虽周身之防有所不足,而遗芳余烈,人到於今称之。与夫王沈《魏书》,假回邪以窃位,董统《燕史》,持诌媚以偷荣,贯三光而洞九泉,曾未足喻其高下也。